Ch−¬ng 9.

bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ

9.1. Bé H¢M N¦íC

§Ó tËn dông nhiÖt thõa cña khãi sau bé qu¸ nhiÖt nh»m n©ng cao hiÖu suÊt cña
lß h¬i, ng−êi ta bè trÝ thªm phÝa sau bé qu¸ nhiÖt c¸c bÒ mÆt nhËn nhiÖt nh− bé h©m
n−íc, bé sÊy kh«ng khÝ. V× vËy bé h©m n−íc cßn ®−îc gäi lµ bé tiÕt kiÖm nhiÖt.

Bè trÝ

Bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ ®−îc bè trÝ sau bé qu¸ nhiÖt, viÖc bè trÝ
chóng cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau phô thuéc vµo nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng vµ nhiÖt
®é n−íc cÊp vµo bé h©m

9.1.1. C«ng dông vµ ph©n lo¹i bé h©m n−íc

NhiÖm vô cña bé h©m n−íc lµ gia nhiÖt cho n−íc cÊp ®Õn nhiÖt ®é s«i hoÆc gÇn
s«i tr−íc khi n−íc vµo bao h¬i.
Theo nhiÖm vô cã thÓ ph©n thµnh hai kiÓu bé h©m: Bé h©m n−íc kiÓu s«i vµ
kiÓu ch−a s«i.
- ë bé h©m n−íc kiÓu s«i, n−íc ra khái bé h©m ®¹t ®Õn tr¹ng th¸i s«i, ®é s«i
cã thÓ ®¹t tíi 30%. Bé h©m n−íc kiÓu s«i cã thÓ ®−îc chÕ t¹o b»ng èng thÐp tr¬n hoÆc
èng thÐp cã c¸nh.
- ë bé h©m n−íc kiÓu ch−a s«i, n−íc ra khái bé h©m n−íc ch−a ®¹t ®Õn nhiÖt
®é s«i. Bé h©m n−íc kiÓu ch−a s«i cã thÓ ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp hay b»ng gang tïy
theo thµnh phÇn l−u huúnh trong nhiªn liÖu
L−îng nhiÖt n−íc hÊp thu ®−îc trong bé h©m n−íc sÏ phô thuéc vµo nhiÖt ®é
n−íc cÊp vµo lß, nhiÖt ®é n−íc cÊp ra khái bé h©m n−íc vµ ®é s«i cña n−íc trong bé
h©m.
NhiÖt ®é n−íc cÊp khi vµo bé h©m n−íc ®−îc lùa chän trªn c¬ së tÝnh to¸n kinh
tÕ kü thuËt chu tr×nh nhiÖt cña toµn nhµ m¸y. Khi nhiÖt ®é n−íc cÊp vµo bé h©m n−íc
t¨ng lªn th× l−îng nhiÖt n−íc hÊp thu ®−îc trong bé h©m n−íc sÏ gi¶m lµm nhiÖt ®é
khãi th¶i ra khái lß t¨ng, nghÜa lµ hiÖu suÊt lß h¬i gi¶m xuèng, nh−ng tr¸i l¹i khi ®ã
hiÖu suÊt chu tr×nh nhiÖt l¹i t¨ng lªn. NhiÖt ®é n−íc cÊp cã lîi nhÊt ®−îc tÝnh to¸n
theo th«ng sè cña chu tr×nh nhiÖt.
Khi t¨ng ¸p suÊt h¬i th× phÇn nhiÖt l−îng ®Ó ®un n−íc ®Õn s«i t¨ng lªn, do ®ã
phÇn nhiÖt l−îng hÊp thu trong bé h©m n−íc ph¶i t¨ng lªn. Khi ®ã ph¶i chÕ t¹o bé
h©m n−íc kiÓu s«i (®èi v¬i c¸c lß trung ¸p, phÇn nhiÖt l−îng ®Ó sinh h¬i chiÕm
kho¶ng 60% toµn bé nhiÖt l−îng cÊp cho lß).
§èi víi c¸c lß ghi, v× b¾t buéc nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng kh«ng cao (kho¶ng

182
150 C) nªn toµn bé l−îng nhiÖt cña khãi ë phÇn ®u«i lß sÏ dµnh cho bé h©m n−íc. V×
vËy bé h©m n−íc sÏ ®−îc thiÕt kÕ víi ®é s«i cao, l−îng n−íc bèc h¬i trong bé h©m cã
thÓ tíi 30%. §èi víi c¸c lß h¬i hiÖn ®¹i, bé h©m cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ kiÓu s«i hoÆc
kh«ng s«i.
VÒ cÊu t¹o bé h©m n−íc cã thÓ ®−îc chia thµnh ba lo¹i: èng thÐp tr¬n, èng
thÐp cã c¸nh vµ èng gang. Bé h©m n−íc b»ng èng thÐp cã c¸nh vÒ cÊu t¹o gièng bé
h©m n−íc èng thÐp tr¬n, chØ kh¸c lµ ë ngoµi èng ng−êi ta lµm thªm c¸c c¸nh ®Ó lµm
t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt nh»m t¨ng c−êng truyÒn nhiÖt. Bé h©m n−íc kiÓu
èng thÐp cã c¸nh cã −u ®iÓm lµ t¨ng c−êng ®−îc hÖ sè truyÒn nhiÖt, nh−ng chÕ t¹o
phøc t¹p vµ dÔ bÞ b¸m tro bôi, khã vÖ sinh nªn hiÖn nay kh«ng sö dông n÷a.

9.1.2. Bé h©m n−íc èng thÐp tr¬n:

H×nh 9.2. Bé h©m n−íc kiÓu èng xo¾n

1, 2- èng gãp trªn vµ d−íi; 3- èng xo¾n; 4- thanh gi÷ èng xo¾n;
5- thanh ®ì; 6- èng n−íc vµo; 7- t−êng b¶o «n.
1- Bé h©m n−íc èng thÐp tr¬n cã cÊu t¹o gÇn nh− bé qu¸ nhiÖt, ®−îc biÓu diÔn
trªn h×nh 9.1. gåm c¸c èng thÐp cã ®−êng kÝnh tõ 28, 32, 38mm ®−îc uèn
gÊp nhiÒu lÇn vµ hai ®Çu ®−îc nèi vµo hai èng gãp. Bé h©m n−íc ®−îc chÕ
t¹o thµnh tõng côm cã chiÒu cao kho¶ng 1m vµ c¸c côm ®−îc ®Æt c¸ch nhau
0,6m nh»m t¹o kho¶ng trèng cho viÖc söa ch÷a vµ lµm vÖ sinh ®−îc dÔ dµng.
Th«ng th−êng c¸c èng xo¾n cña bé h©m n−íc ®−îc bè trÝ sole, t¹o tèc ®é
dßng khãi lín vµ xo¸y nhiÒu nh»m t¨ng c−êng truyÒn nhiÖt.

183
 H×nh 4.15. èng xo¾n cña bé h©m n−íc
1-van; 2, 3- èng gãp d−íi vµ trªn; 4- thanh gi»ng 5- thanh ®ì; 6- èng xo¾n

Th«ng th−êng c¸c èng xo¾n ®−îc uèn nhiÒu lÇn trong mét mÆt ph¼ng. B¸n kÝnh
uèn cña èng xo¸n kho¶ng 1,5 ®Õn 2 lÊn ®−êng kÝnh èng cßn b−íc ngang t−¬ng ®èi
gi÷a c¸c èng b»ng 2-3 lÇn ®−êng kÝnh èng ®Ó h¹n chÕ b¸m tro bôi. C¸c mÆt ph¼ng èng
xo¾n cã thÓ ®Æt song song hoÆc vu«ng gãc víi t−êng sau cña lß. Khi ®Æt vu«ng gãc
víi t−êng sau cña lß th× do chiÒu s©u ®−êng khãi nhá h¬n chiÒu réng nªn èng xo¾n sÏ
ng¾n h¬n do ®ã viÖc gi÷ èng xo¾n sÏ ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu, chØ cÇn gi÷ hai ®iÓm hai ®Çu
èng xo¾n, nh−ng khi ®ã tÊt c¶ c¸c èng xo¾n ®Òu n¨m ë vïng s¸t phÝa sau t−êng lß, n¬i
cã l−îng tro bay theo khãi nhiÒu nhÊt vµ tèc ®é khãi lín nhÊt, nªn tÊt c¶ c¸c èng xo¾n
®Òu bÞ mµi mßn vµ mµi mßn nhiÒu nhÊt. Bëi vËy gÇn nh− ë tÊt c¶ c¸c lß h¬i ®Òu bè trÝ
mÆt ph¼ng èng xo¾n song song víi t−êng sau cña lß ®Ó chØ mét vµi dÉy phÝa sau bÞ
mµi mßn. Víi nh÷ng lß h¬i c«ng suÊt lín, chiÒu rèng ®−êng khãi rÊt lín nªn bé h©m
n−íc th−êng ®−îc chia thµnh hai phÇn, cã hai ®−êng n−íc ®i riªng. H×nh 9.2. tr×nh bµy
s¬ ®å ®Æt c¸c èng xo¾n trong ®−êng khãi cña lß.

184
 H×nh 9.2. S¬ ®å ®Æt c¸c èng xo¾n trong ®−êng khãi cña lß.
a) mÆt ph¼ng èng xo¾n ®Æt song song víi t−êng sau cña lß;
b vµ c) mÆt ph¼ng èng xo¾n ®Æt vu«ng gãc víi t−êng sau cña lß,
b-mét ®−êng n−íc; c- hai ®−êng n−íc.

ViÖc bè trÝ èng xo¾n còng ph¶i chó ý ®Õn tèc ®é n−íc ®i trong c¸c èng xo¾n.
Tèc ®é n−íc ®−îc lùa chän trªn c¬ sá ng¨n ngõa hiÖn t−îng ¨n mßn. ë phÇn kh«ng
s«i cña bé h©m, tèc ®é n−íc ph¶i kh«ng ®−îc nhá h¬n 0,3 m/s, cßn ë phÇn s«i ®Ó
tr¸nh hiÖn t−îng ph©n tÇng trong èng th× tèc ®é n−íc ph¶i lín h¬n 1 m/s.

H×nh 9.3. S¬ ®å kh«ng gian èng xo¾n bé h©m n−íc

§èi víi c¸c lß h¬i nhá, ®Ó ®¶m b¶o tèc ®é n−íc trong èng xo¾n cã thÓ bè trÝ èng
xo¾n theo h×nh kh«ng gian, khi ®ã toµn bé bé h©m cã thÓ chØ lµ mét hay vµi èng xo¾n
nh− trªn h×nh 9.3.

C¸c èng xo¾n ®−îc gi÷ b»ng c¸c ®ai thÐp cã thÓ ®−îc treo hoÆc ®ì trªn dÇm.

185
H×nh 9.4. tr×nh bµy c¬ cÊu gi÷ c¸c èng xo¾n cña bé h©m.

H×nh 9.4. C¬ cÊu gi÷ c¸c èng xo¾n cña bé h©m.

9.1.3. Bé h©m n−íc b»ng gang:

Gang cã −u ®iÓm lµ chÞu ®−îc sù ¨n mßn cña c¸c axÝt vµ mµi mßn cña tro, do
vËy ë nh÷ng lß h¬i ®èt nhiÖt liÖu cã nhiÒu l−u huúnh hoÆc ë nh÷ng lß h¬i kh«ng cã hÖ
thèng xö lý n−íc ng−êi ta dïng bé h©m n−íc b»ng gang. TÊt nhiªn gang l¹i cã nh−îc
®iÓm lµ chÞu lùc va ®Ëp kÐm, do ®ã ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng thñy kÝch g©y lùc va ®Ëp trong
c¸c èng cña bé h©m, n−íc trong bé h©m ph¶i kh«ng ®−îc s«i, nghÜa lµ bé h©m n−íc
b»ng gang chØ ®−îc trang bÞ cho nh÷ng lß cÇn bé h©m n−íc kiÓu ch−a s«i vµ nhiÖt ®é
n−íc ra khái bé h©m ph¶i nhá h¬n nhiÖt ®é s«i ë ¸p suÊt t−¬ng øng kho¶ng 400C.
Bé h©m n−íc b»ng gang ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 9.5, gåm nh÷ng èng gang ®óc
cã ®−êng kÝnh trong tõ 76-120 mm, dµi tõ 1,5-3m, ®−îc nèi víi nhau b»ng c¸c cót nèi
cã mÆt bÝch vµ bu l«ng nªn l¾p ®Æt rÊt dÔ dµng. VÒ mÆt cÊu t¹o bé h©m n−íc b»ng
gang gåm mét hoÆc vµi èng xo¾n bè trÝ kiÓu kh«ng gian.
Gang cã hÖ sè dÉn nhiÖt nhá
h¬n thÐp, do ®ã ®Ó t¨ng c−êng kh¶
n¨ng truyÒn nhiÖt phÝa ngoµi èng
®−îc ®óc thªm c¸c c¸nh.
Bé h©m n−íc b»ng gang cã
nh−îc ®iÓm lµ kÝch th−íc lín,
nÆng nÒ, ®ång thêi do cã c¸nh nªn
tro bôi b¸m lªn èng rÊt nhiÒu, v×
vËy cÇn ph¶i ®Æt thªm bé thæi bôi
cho nã. S¬ ®å ®Æt thæi bôi trong bé
h©m n−íc b»ng gang ®−îc chØ trªn
h×nh 9.6.
Bé èng b»ng gang th−êng
®−îc dïng cho nh÷ng lß c«ng suÊt
nhá hoÆc trung b×nh. Th«ng
th−êng c¸c lß lo¹i nµy ch−a cã hÖ
thèng xö lý n−íc hoÆc cã nh−ng
ch−a hoµn thiÖn nªn trong n−íc
cßn nhiÒu chÊt cã kh¶ n¨ng g©y ra
¨n mßn, mµ gang chÞu ¨n mßn vµ
mµi mßn tèt nªn tuæi thä sÏ cao
h¬n so víi bé h©m n−íc b»ng thÐp.
HiÖn nay bé h©m n−íc b»ng
gang chØ cho phÐp lµm viÖc ®Õn ¸p
suÊt 4 Mpa

186
 H×nh 9.5. Bé h©m n−íc b»ng gang
1-C¸nh t¶n nhiÖt; 2-BÝch nèi;
3-Van; 4-cót nèi; 5- èng gang

H×nh 9.6. S¬ ®å thæi bôi trong bé h©m n−íc b»ng gang

Khi vËn hµnh bé h©m n−íc b»ng gang cÇn l−u ý trong giai ®o¹n nhãm lß do
n−íc kh«ng l−u th«ng liªn tôc vµo lß nªn ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng ®èt nãng lµm n−íc cã
thÓ s«i, cÇn ph¶i bè trÝ ®−êng khãi ®i t¾t kh«ng ®i qua bé h©m n−íc.

9.1.4. C¸ch nèi bé h©m n−íc

Trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, phô t¶i lß sÏ th−êng xuyªn thay ®æi, cã nh÷ng lóc phô
t¶i rÊt thÊp, cã thÓ b»ng kh«ng (khi khëi ®éng), khi ®ã l−îng n−íc ®i qua bé h©m
n−íc sÏ rÊt nhá nªn n−íc cã thÓ s«i trong bé h©m, ®iÒu nµy lµ kh«ng cho phÐp ®èi víi
bé h©m b»ng gang. Trong tr−êng hîp nµy cÇn thiÕt ph¶i t¸ch bé h©m n−ëc khái sù
ho¹t ®éng cña lß h¬i, do ®ã viÖc nèi bé h©m víi bao h¬i sao cho cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc
®iÒu kiÖn nay.
ViÖc nèi bé h©m n−íc víi bao h¬i thùc hiÖn b»ng 2 c¸ch: ng¾t ®−îc ra khái lß
hoÆc kh«ng ng¾t ®−îc ra khái lß.
KiÓu ng¾t ®−îc ra khái lß ®−îc dïng cho lo¹i bé h©m n−íc b»ng gang (kiÓu
kh«ng s«i), ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 9.7a. ViÖc ®Æt bé h©m n−íc kiÓu ng¾t ®−îc ra
khái lß chñ yÕu lµ b¶o vÖ ®Ó n−íc kh«ng s«i trong bé h©m khi khëi ®éng lß hoÆc lóc

187
lµm viÖc víi phô t¶i thÊp. Khi ®ã cho khãi ®i ®−êng t¾t kh«ng qua bé h©m n−íc vµ
n−íc ®i t¾t vµo bao h¬i kh«ng qua bé h©m hoÆc cho n−íc tõ bé h©m t¸i tuÇn hoµn vÒ
bÓ chøa n−íc cÊp. Muèn nèi kiÓu ng¾t ®−îc th× cÇn ph¶i cã ®−êng khãi ®i t¾t, khi ®ã
cÊu t¹o lß sÏ phøc t¹p thªm.
KiÓu kh«ng ng¾t ®−îc ra khái lß ®−îc dïng cho lo¹i bé h©m n−íc b»ng thÐp,
®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 9.7b.

H×nh 4.17. S¬ ®å nèi

bé h©m n−íc víi bao h¬i
a) s¬ ®å ng¾t ®−îc;
b) s¬ ®å kh«ng ng¾t ®−îc.
1, 3, 5-van khãa; 2-van mét chiªu;
4-van an toµn;

ViÖc bé trÝ c¸c èng dÉn n−íc tõ bé h©m vµo bao h¬i còng cÇn ®−îc l−u ý bè trÝ
phï hîp víi tõng lo¹i bé h©m. §èi víi bé h©m n−íc kiÓu s«i, n−íc s«i kh¸ m¹nh, cã
thÓ tíi 30%), do ®ã cÇn bè trÝ c¸c èng n−íc vµo bao h¬i phÝa ngoµi ®−êng khãi. V× khi
bè trÝ trong ®−êng khãi, n−íc tiÕp tôc nhËn nhiÖt, s«i m¹nh vµ cã thÓ t¹o thµnh møc
n−íc tù do g©y nguy hiÓm cho èng. §èi víi bé h©m n−íc kiÓu ch−a s«i, cÇn bè trÝ c¸c
èng n−íc vµo bao h¬i phÝa phÝa trong ®−êng khãi s¸t trÇn vµ t−êng lß, t¹o thµnh c¸c
dµn èng che t−êng cã t¸c dông b¶o vÖ t−êng. H×nh 9.7b. biÓu diÔn s¬ ®å bè trÝ èng
dÉn n−íc tõ bé h©m vµo bao h¬i.

H×nh 9.7b. S¬ ®å bè trÝ èng dÉn n−íc vµo bao h¬i

9.2. Bé SÊY KH¤NG KHÝ.

9.2.1. C«ng dông vµ ph©n lo¹i

§Ó t¨ng c−êng hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ch¸y, ®¶m b¶o qu¸ tr×nh bèc ch¸y nhanh vµ
ch¸y æn ®Þnh, kh«ng khÝ cÊp vµo lß cÇn ®−îc sÊy nãng ®Õn mét nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh.
NhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng yªu cÇu tïy thuéc vµo loai nhiªn liÖu ®èt. Nhiªn liÖu láng ®·

188
®−îc sÊy nãng b»ng h¬i ®Õn kho¶ng 1000C vµ lµ lo¹i nhiªn liÖu dÔ bèc ch¸y, do ®ã
kh«ng khÝ nãng kh«ng cÇn ph¶i cã nhiÖt ®é cao l¾m, th−êng kho¶ng 1500C. §èi víi
c¸c lß h¬i ®èt than, kh«ng khÝ nãng cßn cã nhiÖm vô bèc Èm trong than vµ sÊy than do
®ã yªu cÇu nhiÖt ®é kh¸ cao, kho¶ng tõ 250 ®Õn 4000C
Lß ®èt than trªn ghi, do ghi lß tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c h¹t than ®ang ch¸y ®á
cã nhiÖt ®é cao, do ®ã kh«ng khÝ ®i qua ghi ngoµi nhiÖm vô cung cÊp oxy cho qu¸
tr×nh ch¸y cßn cã nhiÖm vô lµm m¸t ghi lß, do ®ã th«ng th−êng nhiÖt ®é kh«ng khÝ
nãng qua ghi ®−îc chän kho¶ng 1500C.
§Ó sÊy nãng kh«ng khÝ cÊp cho lß ®ång thêi tËn dông nhiÖt ®Ó n©ng cao hiÖu
suÊt lß, ng−êi ta ®Æt thªm ë ®−êng khãi phÇn ®u«i lß thiÕt bÞ sÊy kh«ng khÝ.
Theo nguyªn lý truyÒn nhiÖt, cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i bé sÊy kh«ng khÝ: Bé
sÊy kh«ng khÝ kiÓu thu nhiÖt vµ bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu håi nhiÖt.

9.2.2. Bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu thu nhiÖt

HiÖn nay bé sÊy kh«ng khÝ thu nhiÖt th−êng ®−îc chÕ t¹o kiÓu èng, cã thÓ lµ
èng thÐp hoÆc èng gang.
* Bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu thu nhiÖt b»ng èng thÐp:
Bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu thu nhiÖt b»ng èng thÐp th−êng ®−îc chÕ t¹o thµnh
nhiÒu côm (khèi) ghÐp l¹i theo chiÒu cao vµ chiÒu réng cña lß ®Ó thuËn lîi khi vËn
chuyÓn vµ l¾p ®Æt. S¬ ®å cÊu t¹o bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu thu nhiÖt èng b»ng thÐp ®−îc
biÓu diÔn trªn h×nh 9.8.
Mçi côm cña bé sÊy kh«ng khÝ gåm c¸c èng thÐp cã ®−êng kÝnh 25 - 51mm.
C¸c èng cña bé sÊy kh«ng chÞu ¸p lùc nªn cã chiÒu dµy nhá, th−êng tõ 1,5 - 2 mm vµ
®−îc liªn kÕt víi nhau bëi mÆt sµng cã chiÒu dµy 15-25mm. ë ®©y khãi ®i trong èng
cßn kh«ng khÝ sÏ ®i c¨t ngang phÝa ngoµi èng. NhiÒu tr−êng hîp võa ®Ó t¨ng ®é cøng
cña bé sÊy ®ång thêi t¨ng sè lÇn c¾t nhau gi÷a khãi vµ kh«ng khÝ, ng−êi ta ®Æt thªm
mét hay hai mÆt sµng trung gian gi÷a hai mÆt sµng chÝnh.
§Ó tr¸nh hiÖn t−îng lät kh«ng khÝ vµo ®−êng khãi qua c¸c khe hë gi÷a c¸c
mÆt sµng vµ gi÷a bé sÊy víi khung lß cÇn ph¶i ®Æt c¸c vµnh bï. Vµnh bï lµ c¸c l¸ t«n
máng. S¬ ®å cÊu t¹o bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu thu nhiÖt èng b»ng thÐp ®−îc biÓu diÔn
trªn h×nh 9.8.
ViÖc bè trÝ sè côm cña bé sÊy hay sè mÆt sµng trung gian cÇn ph¶i tÝnh to¸n
®¶m b¶o tèc ®é kh«ng khÝ ®i qua bé sÊy. Trªn h×nh 9.8. tr×nh bµy c¸c s¬ ®å bè trÝ bé
sÊy kh«ng khÝ kiÓu èng.
Khi chän sè lÇn ®−êng kh«ng khÝ c¾t ®−êng khãi, ngoµi viÖc ®¶m b¶o tèc ®é
kh«ng khÝ cÇn dùa vµo quan hÖ gi÷a tèc ®é khãi vµ tèc ®é kh«ng khÝ, tøc lµ xÐt tíi
kÝch th−íc vµ sè l−îng èng ®Ó ®¶m b¶o tèc ®é khãi ®i qua.
Khi x¸c ®Þnh sè l−îng èng cña bé sÊy ta ®· biÕt tr−íc diÖn tÝch bÒ mÆt truyÒn
nhiÖt yªu cÇu H, cßn tèc ®é khãi ®· ®−îc chän theo giíi h¹n mµi mßn èng bëi tro bay,
do ®ã sè l−îng èng vµ kÝch ®−êng kÝnh èng sÏ cã quan hÖ víi nhau nh»m ®¶m b¶o

189
 d 2t 2
diÖn tÝch tiÕt diÖn khãi ®i qua F. DiÖn tÝch tiÕt diÖn khãi ®i qua: F = nπ ,m .
4
DiÖn tÝch bÒ mÆt truyÒn nhiÖt yªu cÇu: H = nπd tbl, m2.
Râ rµng khi gi¶m ®−êng kÝnh th× ph¶i t¨ng sè l−îng èng. Khi t¨ng sè l−îng
èng, muèn ®¶m b¶o diÖn tÝch bÒ mÆt nhËn nhiÖt th× ph¶i gi¶m chiÒu dµi èng, ®ång
thêi muèn ®¶m b¶o tèc ®é kh«ng khÝ th× ph¶i t¨ng sè d·y èng däc theo ®−êng kh«ng
khÝ, khi ®ã sÏ lµm t¨ng trë lùc ®−êng kh«ng khÝ, cßn gi¶m chiÒu dµi èng th× sÏ lµm
gi¶m sè lÇn c¾t cña kh«ng khÝ víi khãi.
Th«ng th−êng ng−êi ta t¸ch thµnh hai dßng kh«ng khÝ riªng biÖt, kh«ng khÝ
vµo vµ ra khái bé sÊy theo hai phÝa. Khi ®ã l−îng kh«ng khÝ ®i qua mçi phÇn chØ cßn
mét nöa do ®ã trë lùc ®−êng kh«ng khÝ gi¶m ®i hai lÇn vµ cho phÐp t¨ng sè lÇn c¾t lªn
gÊp ®«i. H×nh 9.9 tr×nh bµy cÊu t¹o bé sÊy kh«ng khÝ cña lß h¬i.

H×nh 9.9. Bé
sÊy kh«ng khÝ
kiÓu thu nhiÖt
1-MÆt sµng;
2-èng thÐp;
3- V¸ch ng¨n;
4- Hép khãi;
5- Hép kh«ng
khÝ

190
 Bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu èng thÐp cã −u ®iÓm sau:
- §¬n gi¶n khi chÕ t¹o, l¾p r¸p.
- Khãi chuyÓn ®éng däc èng do ®ã tro Ýt b¸m trong èng, nÕu b¸m còng dÔ lµm
s¹ch.
- Ýt bÞ lät kh«ng khÝ vµo trong ®−êng khãi.
- L−îng tiªu hao kim lo¹i Ýt.
Nh−îc ®iÓm cña bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu èng thÐp lµ:
- V× lµm b»ng èng thÐp nªn chÞu ®−îc nhiÖt ®é kh«ng cao l¾m.
- Kh«ng bÒn d−íi t¸c dông ¨n mßn bëi khãi cã nhiÖt ®é cao vµ mµi mßn bëi
tro bay theo khãi.
V× vËy bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu èng thÐp chØ ®−îc dïng khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ
nãng yªu cÇu ®Õn 4200C vµ ®Æt ë vïng khãi cã nhiÖt ®é kh«ng qu¸ 5500C. Khi nhiÖt
kh«ng khÝ nãng vµ khãi cao h¬n th× ph¶i dïng bé sÊy kh«ng khÝ b»ng gang.

* Bé sÊy kh«ng khÝ b»ng gang :

Bé sÊy kh«ng khÝ b»ng gang kh¾c phôc ®−îc c¸c nh−îc ®iÓm trªn cña bé sÊy
kh«ng khÝ b»ng thÐp. Tuy nhiªn bé sÊy kh«ng khÝ b»ng gang cã nh−îc ®iÓm lµ nÆng
nÒ, tèn kim lo¹i v× èng gang chÞu lùc kÐm nªn ph¶i ®óc dµy h¬n, mÆt kh¸c gang cã ®é
dÉn nhiÖt ®é kÐm nªn ph¶i lµm c¸nh ë phÝa ngoµi èng vµ r¨ng ë trong èng ®Ó t¨ng
c−êng truyÒn nhiÖt.
Bé sÊy kh«ng khÝ b»ng gang th−êng ®−îc dïng lµm phÇn ®Çu vµo cña kh«ng khÝ
(phÇn cã nhiÖt ®é thÊp cña bé sÊy cÊp mét) ë c¸c lß ®èt nhiªn liÖu nhiÒu l−u huúnh,
hoÆc lµm phÇn ®Çu ra (phÇn cã nhiÖt ®é cao cña bé sÊy cÊp hai) ë c¸c lß ®èt nhiªn liÖu
cã ®é Èm lín, khã ch¸y, cÇn kh«ng khÝ nãng cã nhiÖt ®é cao.

191
9.2.3. Bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu håi nhiÖt:

HiÖn nay ng−êi ta sö dông kh¸ phæ biÕn bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu håi nhiÖt cho lß
h¬i ®èt dÇu hoÆc lµm bé sÊy cÊp 1 cho c¸c lß h¬i ®èt than cã nhiÒu l−u huúnh.
Bé phËn chÝnh cña bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu håi nhiÖt lµ mét rotor quay quanh 1 trôc
th¼ng ®øng víi tèc ®é kho¶ng 2-5 vßng/phót. Trªn roto g¾n c¸c c¸nh b»ng kim lo¹i ®Ó
nhËn nhiÖt. Khi Rotor quay, c¸c c¸nh kim lo¹i lÇn l−ît khi th× tiÕp xóc víi khãi, khi
th× tiÕp xóc víi kh«ng khÝ l¹nh. §−êng khãi vµ ®−êng kh«ng khÝ ®−îc bè trÝ vÒ hai
phÝa cè ®Þnh cña bé sÊy vµ ®−îc ng¨n c¸ch bëi v¸ch ng¨n. S¬ ®å bé sÊy kh«ng khÝ
kiÓu håi nhiÖt ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 9.10.
Khi c¸c c¸nh cña rotor n»m ë phÝa khãi, tiÕp xóc víi khãi cã nhiÖt ®é cao h¬n
nªn sÏ bÞ khãi ®èt nãng, cßn lóc quay sang phÇn kh«ng khÝ l¹nh tiÕp xóc víi kh«ng
khÝ cã nhiÖt ®é thÊp h¬n sÏ nh¶ nhiÖt lµm cho kh«ng khÝ nãng lªn.
+ ¦u ®iÓmcña bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu håi nhiÖt:
- Kh«ng bÞ ¨n mßn bëi nhiÖt ®é thÊp do ë nhiÖt ®é thÊp nã tiÕp xóc víi kh«ng

192
khÝ kh«ng ph¶i lµ m«i tr−êng ¨n mßn, cßn khi tiÕp xóc víi khãi th× nhiÖt ®é
cao h¬n nhiÖt ®é ®äng s−¬ng.
- KÝch th−íc gän gµng, tiªu hao kim lo¹i Ýt

H×nh 9.10. Bé
sÊy kh«ng khÝ
kiÓu håi nhiÖt.
6-§éng c¬
®iÖn;
7-C¸nh nhËn
nhiÖt;
8-ChÌn vá;
9-Hép kh«ng
khÝ, khãi vµo vµ
ra;
10-æ trôc;
11-Trôc;
12- vá h×nh trô;
13-Tang trèng

193
 + Nh−îc ®iÓm cña bé sÊy kh«ng khÝ kiÓu håi nhiÖt:
- NhiÖt ®é kh«ng khÝ sÏ kh«ng cao l¾m.
- Do c¬ cÊu quay nªn tuæi thä kh«ng cao.
- Cã sù lät khãi qua ®−êng kh«ng khÝ t−¬ng ®èi lín.
Do nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng kh«ng cao l¾m nªn lo¹i nµy th−êng dïng cho lß
h¬i ®èt dÇu.

9.3. Bè trÝ bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ

CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ kh¸c h¼n nhau,
nh−ng chóng cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau khi bè trÝ chóng trong ®−êng khãi.
Bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ ®−îc bè trÝ trªn ®o¹n ®−êng khãi sau bé qu¸
nhiÖt, cã thÓ bè trÝ mét cÊp hoÆc hai cÊp ®Æt xen kÏ. ViÖc chän c¸ch bè trÝ mét hay hai
cÊp hoµn toµn tïy thuéc vµo nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng yªu cÇu.
§èi víi c¸c lß ghi, qu¸ tr×nh ch¸y nhiªn liÖu xÈy ra trªn ghi, kh«ng khÝ thæi tõ
d−íi lªn qua ghi võa cÊp oxy cho qu¸ tr×nh ch¸y võa lµm m¸t ghi. §Ó b¶o vÖ ghi khái
bÞ qu¸ nãng, nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng th−êng kh«ng qu¸ 1500C. Khi ®ã chØ cÇn bè trÝ
bé sÊy kh«ng khÝ mét cÊp vµ do ®ã bé h©m n−íc còng mét cÊp. §èi víi lß ®èt than
phun, yªu cÇu kh«ng khÝ nãng cã thÓ trªn 4000C. §Ó thu ®−îc kh«ng khÝ nãng cã
nhiÖt ®é cao nh− vËy, cÇn ph¶i ®Æt mét phÇn ®Çu ra cña bé sÊy kh«ng khÝ trong vïng
khãi cã nhiÖt ®é cao, nghÜa lµ ph©n bé sÊy kh«ng khÝ thµnh hai cÊp, khi ®ã bé h©m
n−íc cã thÓ lµm mét cÊp ®Æt gi÷a hai cÊp cña bé s©y. Tuy nhiªn nh− vËy th× bé sÊy
kh«ng khÝ cÊp hai n»m ngay sau bé qu¸ nhiÖt, vïng cã nhiÖt ®é khãi qu¸ cao nªn sÏ
rÊt chãng háng. Bëi vËy ®Ó b¶o vÖ bé sÊy cÊp hai, th−êng ng−êi ta còng chia bé h©m
n−íc ra thµnh hai cÊp vµ bé sÊy cÊp hai ®−îc ®Æt vµo gi÷a hai cÊp cña bé h©m.
S¬ ®å bè trÝ bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ ®−îc biÓu diÔn trªn h×nh 9.11.

194
 H×nh 9.11. Bè trÝ bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ

Trªn h×nh 9.11 tr×nh bµy sù biÕn thiªn nhiÖt ®é cña m«i chÊt khi ®i qua bé h©m
n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ. ë ®©y c¸c dßng m«i chÊt ®−îc bè trÝ chuyÓn ®éng ng−îc
chiÒu víi dßng khãi ®Ó ®¹t ®−îc ®é chªnh nhiÖt ®é trung b×nh gi÷a c¸c dßng m«i chÊt
lµ lín nhÊt.

195
 Ph−¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt viÕt cho bé sÊy kh«ng khÝ:
(α bl − ∆α bl − ∆α ng ) Vkk0 C kk ( t kkn − t kkl ) = ⎡⎣ VRO2 C RO2 + VN 2 C N 2 +

+ ( α th − 1) Vkk0 C kk + VH 2OC H 2O ⎤⎦ ( θSkk

'
− θth ) , kj/kg. (9-1)
trong ®ã: tkkn, tkkl lµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng vµ l¹nh, 0C;
θ'kk , θ th lµ nhiÖt ®é khãi vµo bé sÊy kh«ng khÝ cÊp mét vµ th¶i ra khái lß, 0C;
khi ký hiÖu Mkk , Mk lµ ®−¬ng l−îng n−íc cña kh«ng khÝ vµ cña khãi:
Mkk = ( αbl − ∆α bl − ∆α ng ) Vkk0 Ckk kj/kg0C; (9-2)

Mk = VRO2 C RO2 + VN 2 C N 2 + ( α th − 1) Vkk0 C kk + VHO2 C HO2 ; (9-3)

Th× (9-1) sÏ ®−îc viÕt l¹i theo ®−¬ng l−îng n−íc lµ:
M kk ( t kkn − t kkl ) = M k ( θskk
'
− θth ) , (9-4)
Bëi v× ®−¬ng l−îng n−íc cña kh«ng khÝ nhá h¬n ®−¬ng l−îng n−íc cña khãi
nªn ( t kkn − t kkl )〉 ( θskk
'
− θth ) , nghÜa lµ ®é t¨ng nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ lín h¬n ®é gi¶m
nhiÖt ®é cña khãi. Th«ng th−êng khãi gi¶m ®i 10C th× kh«ng khÝ t¨ng lªn 1,2 ®Õn
1,50C.
§èi víi bé h©m n−íc th× v× nhiÖt dung riªng cña n−íc lín h¬n nhiÖt dung riªng
cña khãi nhiÒu (kho¶ng 2,5 lÇn), nªn ®é t¨ng nhiÖt ®é cña n−íc nhá h¬n nhá h¬n
nhiÒu so víi ®é gi¶m nhiÖt ®é cña khãi.
Khi bè trÝ bé h©m n−íc vµ bé sÊy kh«ng khÝ, chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh tû lÖ
nhiÖt l−îng hÊp thu gi÷a c¸c cÊp cña bé h©m vµ bé sÊy, tøc lµ x¸c ®Þnh tû lÖ bÒ mÆt
hÊp thu gi÷a c¸c cÊp.
Ký hiÖu ∆thn vµ ∆tskk lµ hiÖu nhiÖt ®é gi÷a khãi víi c¸c m«i chÊt ë ®Çu ra khái
vµo bé sÊy vµ ®Çu vµo bé h©m n−íc cÊp mét, tøc lµ:
∆thn = θskk
'
- tnc , (9-5a)
∆tskk = θskk
'
- tkkn , (9-5b)
M kk
KÕt hîp víi (9-4) ta cã: ( t kkn − t kkl ) = ( θskk
'
− θth + t kkn − t kkn )
Mk
M kk
hay ( t kkn − t kkl ) = t kkn − θth + ∆t skk
Mk
tõ ®ã ta cã nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng ra khái bé sÊy cÊp mét:
M kk
1 Mk
t kkn = ( θth − ∆t skk ) − t kkl , (9-6)
M kk M kk
1− 1−
Mk Mk
Râ rµng nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng ra khái bé sÊy cÊp mét phô thuéc vµo nhiÖt

196
®é khãi th¶i θ th , nhiÖt ®é kh«ng khÝ l¹nh tkkl, hiÖu nhiÖt ®é ∆tskk ë ®Çu ra bé sÊy
kh«ng khÝ cÊp mét vµ tû lÖ gi÷a ®−¬ng l−îng n−íc cña kh«ng khÝ víi khãi Mkk/Mk.
Khi thiÕt kÕ lß h¬i nhiÖt ®é khãi th¶i ®· ®−îc chän tr−íc, nhiÖt ®é kh«ng khÝ
l¹nh chÝnh lµ nhiÖt ®é m«i tr−êng, cßn ®−¬ng l−îng n−íc cña kh«ng khÝ vµ khãi phô
thuéc vµo lo¹i nhiªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p ®èt nªn còng lµ nh÷ng trÞ sè cè ®Þnh, v× vËy
hiÖu nhiÖt ®é ∆tskk ë ®Çu ra bé sÊy kh«ng khÝ cÊp mét lµ ®¹i l−îng cã ý nghÜa quyÕt
®Þnh ®èi víi nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng ra khái bé sÊy cÊp mét.
Tõ (9-6) ta thÊy khi hiÖu nhiÖt ®é ∆tskk ë ®Çu vµo bé sÊy kh«ng khÝ cÊp mét
cµng nhá th× nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng ra khái bé sÊy cÊp mét vµ nhiÖt ®é khãi tr−íc
bé sÊy kh«ng khÝ cÊp mét cµng cao, do ®ã hiÖu nhiÖt ®é ∆thn ë ®Çu vµo bé h©m n−íc
cÊp mét còng sÏ cµng cao v× nhiÖt ®é n−íc cÊp ®· ®−îc chän tr−íc kh«ng ®æi. V× vËy
víi mét l−îng nhiÖt hÊp thu kh«ng ®æi cho bé h©m vµ bé sÊy cÊp mét, kÝch th−íc bÒ
mÆt nhËn nhiÖt bé h©m n−íc gi¶m ®i cßn bé sÊy kh«ng khÝ th× t¨ng lªn. Chóng ta biÕt
gi¸ thµnh cña 1m2 bÒ mÆt bé h©m n−íc cao h¬n 1m2 bÒ mÆt bé sÊy do èng bé h©m
n−íc dµy h¬n, kim lo¹i tèt h¬n vµ chÕ t¹o khã h¬n, v× vËy viÖc chän hiÖu sè nhiÖt ®é
∆tskk ë ®Çu vµo bé sÊy kh«ng khÝ cÊp mét vµ tû lÖ hiÖu nhiÖt ®é ∆tskk /∆thn ë ®Çu vµo bé
sÊy kh«ng khÝ cÊp mét vµ hiÖu nhiÖt ®é ë ®Çu vµo bé h©m n−íc cÊp mét ®−îc x¸c ®Þnh
trªn c¬ së so s¸nh kinh tÕ, kü thuËt ®Ó sao cho gi¸ thµnh chung cña bé h©m n−íc vµ bé
sÊy kh«ng khÝ lµ nhá nhÊt.

ë c¸c n−íc ®«ng ¢u tû lÖ nµy th−êng lÇ b»ng 1,3-1,5, khi ®· cã gi¸ trÞ cña mét
hiÖu nhiÖt ®é theo tû lÖ nµy ta t×m ®−îc gi¸ trÞ hiÖu nhiÖt ®é kia vµ tõ (9-5a) vµ (9-5b)
ta x¸c ®Þnh ®−îc nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng: .
tkkn = tnc + ∆thn - ∆tskk,
Khi cã nhiÖt ®é kh«ng khÝ nãng ra khái bé sÊy cÊp mét ta x¸c ®Þnh ®−îc tû lÖ
nhiÖt l−îng gi÷a hai cÊp cña bé sÊy.
Ph©n bè tû lÖ nhiÖt l−îng hÊp thu gi÷a hai cÊp cña bé h©m n−íc ®−îc x¸ ®Þnh
bëi viÖc chän nhiÖt ®é khãi tr−íc bé sÊy kh«ng khÝ cÊp hai. NhiÖt ®é nµy ®−îc chän
theo ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o chèng ¨n mßn bé sÊy kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é cao, th«ng th−êng
nhiÖt ®é khãi tr−íc bé sÊy cÊp hai kh«ng v−ît qu¸ 5500C.

B¶ng 9.1. NhiÖt ®é khãi th¶i

Nhiªn liÖu tnc = 1500C tnc = 215-2350C tnc = 2650C
a b a b a b
A ≤3
qd 110-120 110 120-130 110 130-140 110-120
Aqd=4 ÷20 120-130 110-120 140-150 120-130 150-160 130-140
A > 20
qd 130-140 - 160-170 - 170-180 -

9.4. §iÒu kiÖn lµm viÖc cña c¸c bÒ mÆt ®èt phÇn ®u«i vµ biÖn
ph¸p b¶o vÖ

197
 Khãi bao gåm c¸c chÊt khÝ, tro vµ c¸c h¹t nhiªn liÖu ch−a ch¸y. C¸c chÊt khÝ
cã thÓ ¨n mßn kim lo¹i èng cßn tro vµ c¸c h¹t nhiªn liÖu ch−a ch¸y cã thÓ mµi mßn bÒ
mÆt èng khi chóng chuyÓn ®é qua èng víi tèc ®é lín, hoÆc b¸m l¹i trªn mÆt èng nÕu
chuyÓn ®éng víi tèc ®é nhá.

9.4.1. B¸m bÇn bÒ mÆt ®èt

Kh¶ n¨ng b¸m tro lªn bÒ mÆt c¸c èng phô thuéc vµo tèc ®é chuyÓn ®éng cña
khãi, kÝch th−íc h¹t tro, tÝnh chÊt cña tro vµ c¸c bè trÝ èng.
Khi tro b¸m lªn v¸ch èng th× hÖ sè truyÒn nhiÖt cña v¸ch èng bÞ gi¶m ®i, lµm
gi¶m kh¶ n¨ng hÊp thu nhiÖt cña dµn èng. T¸c h¹i cña viÖc b¸m bÈn ®−îc ®Æc tr−ng
b»ng hÖ sè b¸m bÈn:
δ
ε = tr , m2 0C/w, (9-7)
λ tr
trong ®ã: δ tr , λ tr lµ chiÒu dµy (m) vµ hÖ sè dÉn nhiÖt cña líp tro b¸m W/ m2 0C.
ViÖc b¸m tro chØ xÈy ra víi c¸c h¹t tro cã kÝch th−íc nhá h¬n 2µm. KÝch
th−íc cña nh÷ng h¹t nµy xÊp xØ víi qu·ng ®−êng tù do cña c¸c ph©n tö nªn chóng
mang nhiÒu tÝnh chÊt cña ph©n tö. Khi tiÕp xóc víi èng, t¹i ®iÓm tiÕp xóc sÏ xuÊt hiÖn
néi lùc ph©n tö, lµm cho c¸c h¹t tro b¸m lªn v¸ch èng. Ngoµi ra c¸c h¹t nhá cßn cã thÓ
mang ®iÖn tÝch nªn cã thÓ b¸m lªn d−íi søc hót cña èng. Søc hót nµy phô thuéc vµo
®é dÉn ®iÖn cña c¸c h¹t tro, ®é dÉn ®iÖn cµng nhá th× søc hót cµng m¹nh. Bëi vËy, tro
cã ®é dÉn ®iÖn nhá h¬n h¹t cèc nªn bÞ søc hót m¹nh h¬n.
Dßng khãi chuyÓn ®éng qua èng, khi ®Õn gÇn èng th× dßng bÞ rÏ ®«i, ë phÝa
tr−íc èng ngay chç rÏ khi tèc ®é dßng bÐ th× tèc ®é dßng trªn mÆt èng ë chç rÏ gÇn
nh− b»ng kh«ng nªn cã mét l−îng nhá tro b¸m l¹i. PhÝa sau èng t¹o nªn vïng xo¸y,
tèc ®é dßng còng gi¶m nªn mét phÇn tro sÏ b¸m l¹i. Hai bªn èng tèc ®é dßng lín nªn
kh«ng bÞ b¸m tro.
Tèc ®é dßng cµng lín th× vïng xo¸y cµng nhá, lùc qu¸n tÝnh nhá nªn tro b¸m
cµng Ýt. Vïng xo¸y nhá hay lín cßn phô thuéc vµo c¸c bè trÝ èng so le hay song song
vµ b−íc èng t−¬ng ®èi.
ë côm èng song song, tõ d·y thø hai trë ®i th× c¶ tr−íc vµ sau èng ®Òu cã vïng
xo¸y do ®ã c¶ b−íc ngang vµ däc ®Òu kh«ng cã ¶nh h−ëng g× ®Õn d¹ng l−u ®éng cña
dßng nªn kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn hiÖn t−îng b¸m bÈn. Trªn h×nh 9.12. tr×nh bµy ¶nh
h−ëng cña tèc ®é vµ ph−¬ng l−u ®éng.

198
 H×nh 9.12. ¶nh h−ëng cña tèc ®é vµ ph−¬ng l−u ®éng

§èi víi côm èng so le, b−íc ngang ¶nh h−ëng rÊt Ýt ®Õn d¹ng l−u ®éng cña
dßng, nh−ng b−íc däc cã ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu. Khi gi¶m b−íc däc t−¬ng ®èi s2/d th×
dßng sÏ bÞ uèn cong nhiÒu h¬n do ®ã vïng xo¸y sÏ bÞ co hÑp l¹i, møc ®é b¸m bÈn
gi¶m ®i. VÝ dô víi tèc ®é l−u ®éng 8-10m/s, khi gi¶m b−íc däc t−¬ng ®èi s2/d tõ 2
xuèng 1 th× hÖ sè b¸m bÈn gi¶m ®i 4,5 lÇn. Thùc tÕ ë tèc ®é nµy, khi s2/d = 1,0-1,2 th×
gÇn nh− kh«ng cã b¸m bÈn.
§−êng kÝnh èng còng ¶nh h−ëng ®Õn møc lín ®é b¸m bÈn. Khi gi¶m ®−êng
kÝnh èng th× hÖ sè b¸m bÈn gi¶m xuèng. VÝ dô khi gi¶m ®−êng kÝnh tõ 38 mm xuèng
25mm th× hÖ sè b¸m bÈn gi¶m ®i 2,2 lÇn ®èi víi côm èng so le vµ 2,5 ®èi víi côm èng
song song.
Trong thùc tÕ, hÖ sè b¸m bÈn th−êng ®−îc tÝnh theo c¸c c«ng thøc thùc
nghiÖm sau:
ε = 0,86CdChε0 + ∆ε, m2 0C/w, (9-8)
trong ®ã:
Cd = εd/ε38 lµ hÖ sè hiÖu chØnh vÒ ®−êng kÝnh èng,

199
 Ch lµ hÖ sè hiÖu chØnh vÒ cì h¹t,
ε 0 lµ hÖ sè b¸m bÈn x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm víi ®−êng kÝnh èng 38mm, cì
h¹t
cña tro lµ 33,7%,
∆ε hiÖu chØnh vÒ vÒ sù sai kh¸c gi÷a thÝ nghiÖm víi thùc tÕ.
C¸c gi¸ trÞ ®¹i l−îng hiÖu chØnh Cd , Ch vµ ε0 ®−îc tÝnh to¸n theo c¸c c«ng thøc
tuú thuéc vµo c¸ch bè trÝ côm èng vµ b−íc èng. Tõ c¸c c«ng thøc nµy ng−êi ta lËp c¸c
to¸n ®å nh− trªn h×nh 9.13. ë ®©y ®· coi ¶nh h−ëng cña cÊu t¹o côm èng ®Õn Cd , Ch lµ
gièng nhau.
HiÖu chØnh vÒ vÒ sù sai kh¸c gi÷a thÝ nghiÖm víi thùc tÕ ®−îc x¸c ®Þnh theo
tõng lo¹i côm èng vµ theo lo¹i nhiªn liÖu ®èt nh− sau:
§èi víi côm èng cña bé h©m n−íc ®Æt ë vïng khãi cã nhiÖt ®é t < 4000C, ∆ε
= 0.
§Æt ë vïng khãi cã nhiÖt ®é t > 4000C, ∆ε = 0,002.
Khi ®èt than antraxit ∆ε = 0,002.
Qu¸ tr×nh b¸m bÈn th−êng xÈy ra khi tèc ®é dßng nhá h¬n 2,5-3m/s. Khi ®·
b¸m bÈn råi th× viÖc t¨ng tèc ®é khãi kh«ng cßn ý nghÜa n÷a, do ®ã trong vËn hµnh
ph¶i lu«n ®¶m b¶o tèc ®é dßng kh«ng nhá h¬n 3m/s. Th«ng th−êng khi thiÕt kÕ chän
tèc ®é dßng kh«ng nhá h¬n 5,5-6,5m/s ë c«ng suÊt ®Þnh møc.
Qu¸ tr×nh b¸m bÈn ch¾c lªn v¸ch èng xÈy ra do trong tro cã «xitcanxi CaO
sinh ra do ph©n huû c¸c muèi canxi vµ oxitnatri Na2O sinh ra khi ch¸y nhiªn liÖu, t¸c
dông víi SO2 oxy trong khãi ®Ó t¹o thµnh sunph¸tcanxi cã kh¶ n¨ng b¸m ch¾c lªn
v¸ch èng khi tinh thÓ ho¸:
CaO + 2SO2 + O2 ↔ 2CaSO4.
Na2O + 2SO2 + O2 ↔ 2Na2SO4.
Kh¶ n¨ng b¸m bÈn phô thuéc vµo nhiÖt ®é tro, hµm l−îng CaO, Na2O trong
tro.
Ph¶n øng sÏ xÈy ra theo chiÒu thuËn m¹nh nhÊt khi nhiÖt ®é trong kho¶ng 700-
7500C. Khi nhiÖt ®é t < 5000C th× cã thÓ coi nh− kh«ng cã b¸m bÈn ch¨c.
Khi hµm l−îng CaO nhá h¬n 4% th× cã thÓ coi nh− kh«ng cã b¸m bÈn.
Bªn c¹nh ®ã trong tro cßn cã mét sè liªn kÕt kiÒm kh¸c, cã nhiÖt ®é ch¶y thÊp
nªn cã thÓ b¸m dÝnh l¹i trªn v¸ch èng khi nhiÖt ®é khãi c¸o h¬n nhiÖt ®é ch¶y cña nã.
Khi ®èt ma dut, tuy hµm l−îng tro trong nã thÊp nh−ng hµm l−îng natri vµ l−u
huúnh kh¸ cao nªn kh¶ n¨ng b¸m bÈn v¸ch èng còng cã thÓ lín.

200