CAO HUYEÁT AÙP VAØ THAI KYØ

PGs. Ts. Huyønh Nguyeãn Khaùnh Trang

Boä moân Phuï Saûn ÑHYD Tp HCM
Beänh vieän Huøng Vöông
• Phaân loaïi
CHA maõn
TSG – SG
CHA maõn gheùp TSG
CHA thoaùng qua
• Tieàn saûn giaät (TSG)
• Saûn giaät (SG)
• Cao huyeát aùp maõn
 Phaân loaïi vaø ñònh
nghóa

CHA maõn vaø thai

1. CHA khi HA max  140 mmHg hay HA min
 90 mmHg

2. CHA coù tröôùc khi coù thai hay tröôùc

tuaàn 20 cuûa thai kyø hay CHA luùc mang
thai vaø keùo daøi sau sanh 42 ngaøy
 Phaân loaïi vaø ñònh nghóa

• TSG laø tình traïng

 HA cao + Ñaïm nieäu  Phuø
 Xaûy ra ôû caùc thai kyø töø 20 tuaàn
 Heát hoaøn toaøn sau sanh
 Neáu xaûy ra sôùm: Ña thai, thai tröùng
 Saûn giaät laø bieán chöùng caáp cuûa TSG
 Phaân loaïi vaø ñònh nghóa

• TSG nheï laø tình traïng

• 1. HA  140/90 mmHg, ño 2
laàn caùch 6 giôø
• 2. Protein nieäu  300 mg
trong 24 giôø hay (1+)
• 3. Phuø : thöôøng coù nhöng
khoâng baét buoäc
• Phuø meàm, traéng
loõm, khoâng ñau
• Taêng caân nhanh  2
kgs moãi tuaàn
 Phaân loaïi vaø ñònh nghóa

• TSG naëngï laø tình traïng

• 1. Luùc nghæ HA max  160 mmHg hay HA min  110 mmHg , ño
2 laàn caùch 6 giôø
• 2. Protein nieäu  5g trong 24 giôø hay (3+)/ (4+)
• 3. Thieåu nieäu : nöôùc tieåu < 400ml/ 24 giôø hay creatinin > 1,2
mg%
• 4. Roái loaïn taâm thaàn hay thò giaùc : nhöùc ñaàu, môø maét, aùm
ñieåm, roái loaïn nhaän thöùc
• 5. Phuø phoåi caáp hay tím taùi
• 6. Roái loaïn chöùc naêng gan : taêng men gan AST >70U/L
• 7. Ñau thöôïng vò hay haï söôøn phaûi
• 8. Giaûm tieåu caàu : TC < 100.000/ mm3 hay coù taùn huyeát (Bi 
1,2 mg%) hay taêng LDH  600 U/L
 Phaân loaïi vaø ñònh nghóa

• SAÛN GIAÄT laø tình traïng TSG coù keøm theo côn
co giaät

• Côn co giaät goàm 4 giai ñoaïn

 Xaâm nhieãm: co giaät ( mieäng , maët) vaøi giaây
 Co cöùng toaøn thaân: 15- 20 giaây
 Co giaät tay vaø toaøn thaân: töøng côn, maët tím, ngöng thôû,
suøi boït meùp, haøm döôùi ñoùng môû töøng côn, keùo daøi 1
phuùt
 Hoân meâ: cöû ñoäng co giaät nheï, thöa daàn roài ngöng 
Hoân meâ ( Khi tænh khoâng nhôù gì tröôùc co giaät)
• Trong vaø sau côn giaät: toan maùu, caùc roái loaïn chöùc naêng
naëng hôn, caùc bieán chöùng thöôøng xaûy ra luùc naøy
 Phaân loaïi vaø ñònh
nghóa
HOÄI CHÖÙNG HELLP
Heamolysis-Bi > 1,2mg % hay taêng LDH  600 U/L
Elevated Liver enzymes AST >70U/L
Low platelet < 100.000/ mm3
Laâm saøng : HC naøy coù theå xaûy ra tröôùc (ña soá) vaø sau
sanh. Ñau thöôïng vò 90%, buoàn noân vaø noân 50%, hôn
90% beänh nhaân coù khoù chòu nhieàu ngaøy tröôùc ñoù.
HA cao (20% khoâng coù, 30% ôû theå nheï vaø 50% theå
naëng). Coù theå coù tieåu maùu vaø xuaát huyeát tieâu
hoaù.
Chaån ñoaùn phaân bieät : Giaûm TC voâ caên, beänh lyù gan
maät, vieâm gan sieâu vi, vieâm ñaøi beå thaän, vieâm daï
daøy-taù traøng
 Phaân loaïi vaø ñònh nghóa

• CHA maõn gheùp TSG laø khi TSG xaûy ra treân

moät CHA ñaõ bieát tröôùc ñoù

• CHA thoaùng qua ( Transient hypertension)

1. HA taêng trong thai kyø hay trong 24 giôø ñaàu
sau sanh maø khoâng coù daáu khaùc cuûa TSG
hay CHA maõn
2. Caàn phaân bieät vôùi TSG vì CHA thoaùng qua
lieân quan vôùi nguy cô CHA sau naøy coøn TSG-
SG thì khoâng
 XUAÁT ÑOÄ TSG - SG

 Thöôøng gaëp ôû con so, ñaëc bieät döôùi 20 vaø treân 40 tuoåi

 ÔÛ VN chöa xaùc ñònh xuaát ñoä chính xaùc. Y vaên 7 –10%

trong taát caû ca sanh, töû vong chieám 17% trong toång töû vong
meï. Trong toång soá TSG-SG : 10% töû vong chu sinh, 20%
KPCD, 15% moå sanh, 10% chaám döùt thai kyø coøn non thaùng.
17.6% töû vong meï taïi Hoa Kyø (Walker-2000;Koonin-1997)
21.3% töû vong meï taïi Vieät Nam (LMAT-2000)

 Coù theå lieân quan ñeán moâi tröôøng soáng vaø di truyeàn
 NGUYEÂN NHAÂN
Chöa roõ, song coù nhieàu quan ñieåm
cho raèng TSG coù theå lieân quan
vôùi:
 Di truyeàn
 Dinh döôõng
 RL noäi tieát
 Thieáu maùu TC - nhau
 BEÄNH SINH

Maát quaân bình giöõa Prostagcyclin

vaø TX - Prostaglandin coù vai

troø trong söï daõn maïch, ngaên

co cô töû cung vaø ngöøa keát dính

tieåu caàu.

Gaây co thaét toaøn boä caùc tieåu

ñoäng maïch
 BEÄNH HOÏC
Thöông toån ñaëc hieäu ôû thaän: Tb noäi moâ
söng phoàng  vi caàu to ra, loøng mao maïch
heïp laïi
Co thaét maïch  thieáu maùu cuïc boä  toån
thöông gan, tim, phoåi thaän vaø baùnh nhau
• Haäu quaû:
• MEÏ: Suy tim, suy thaän, TBMMN, thuyeân taéc
maïch
• CON: Chaäm taêng tröôûng trong TC, chaäm
phaùt trieån taâm thaàn, töû vong
 DIEÃN TIEÁN
• TSG nheï  TSG naëng  SG
• Caùc daáu hieäu naëng leân cuûa TSG:
Laâm saøng:
• HA cao, Phuø (maët vaø tay), nhöùc ñaàu, môø
maét, ñau thöôïng vò, roái loaïn thò giaùc,
buoàn noân, noân, PXGX taêng, thieåu nieäu ( <
100ml/ 4g)
Caän laâm saøng:
• Hct , TC , Men gan
 Ñieàu trò TSG-SG

Chaám döùt thai kyø

Ñieàu trò trieät sao cho coù lôïi nhaát
ñeå cho Meï-Con
Ñieàu trò hoã
trôï
- Ngöøa co giaät MgSO4

Haï aùp
- Kieåm soaùt HA Giaûm ñau
Sanh giuùp
 Ñieàu trò TSG-SG

• Chaám döùt thai kyø laø ñieàu trò trieät ñeå

Chaám döùt Chaám döùt thai

thai kyø quaù kyø quaù TREÃ
SÔÙM

THAI NHI THAI

PHUÏ
 Ñieàu trò TSG-SG

• TSG nheï
• Coù theå ñieàu trò ngoaïi truù
• 1. Nghæ ngôi nhieàu
• 2. Aên uoáng bình thöôøng (khoâng quùa kieâng muoái)
• 3. HA ño moãi 4 giôø luùc thöùc
• 4. Moãi ngaøy : caân, ñeå yù nöôùc tieåu, phuø, cöû
ñoäng thai
• 5. NST cho thai moãi tuaàn (hay ½ tuaàn)
• 6. Bieåu ñoà taêng tröôûng cuûa thai moãi 2 tuaàn
• 7. Höôùng daãn caùc daáu trôû naëng : nhöùc ñaàu, môø
maét, ñau thöôïng vò/ haï söôøn, tieåu ít, tieåu saäm
maøu, cöû ñoäng thai giaûm, thai chaäm taêng tröôûng…
 ÑIEÀU TRÒ TSG NHEÏ
 Nghæ ngôi taïi nhaø
 Theo doõi moãi 1 -2 tuaàn moät laàn
 Daën doø nhöõng daáu trôû naëng
 Vaøo vieän khi :
Coù daáu trôû naëng
Coù daáu thai chaäm taêng tröôûng
 Ñieàu trò TSG-SG
• TSG naëng tuyø thuoäc tuoåi thai vaø möùc
ñoä naëng
• Neáu tuoåi thai  34 tuaàn, chaám döùt thai kyø coù
theå xem xeùt.
• Neáu töø 27 – 34 tuaàn, ñieàu trò trieäu chöùng, kích
tröôûng thaønh phoåi thai, theo doõi saùt dieãn tieán
beänh.
• Neáu 25 – 27 tuaàn, caàn choïn loïc xem coù theå
keùo daøi thai kyø theâm.
• Neáu < 25 tuaàn, chaám döùt thai kyø vì meï neân
ñöôïc xem xeùt
 ÑIEÀU TRÒ TSG NAËNG
 Theo doõi taïi BV :
Meï :HA moãi 6 giôø, caân, ñaïm nieäu moãi
ngaøy. XN: Hct, TC, men gan, creatinin/maùu.
Thai : SAÂ, NST, Biophysical profile
 Nghæ ngôi tuyeät ñoái. AÊn nhieàu ñaïm, khoâng
quaù haïn cheá muoái.
 Cho an thaàn, haï aùp chæ duøng khi HA≥
160/110mmHg.
Neáu khoâng ñaùp öùng ñieàu trò, caàn chaám döùt
thai kyø duø tuoåi thai laø bao nhieâu.
 ÑIEÀU TRÒ SAÛN GIAÄT
 Giöõ yeân tónh, traùnh kích thích, khoâng
aên uoáng, ngaùng löôõi neáu coù co giaät,
naèm nghieâng neáu hoân meâ.
 MgSO 4
 Haï aùp khi HA min ≥ 110 mmHg
 Chæ duøng lôïi tieåu khi coù phuø phoåi
 Giôùi haïn dòch truyeàn
 Chaám döùt thai kyø
 Ñieàu trò TSG-SG

• CHAÁM DÖÙT THAI KYØ

• Moå sanh ngay khoâng phaûi laø chæ ñònh cho
taát caû moïi tröôøng hôïp.
• Vaãn coù theå tieán haønh khôûi phaùt
chuyeån daï vaø theo doõi sanh ngaû aâm ñaïo.
• Neáu chuyeån daï ñaõ dieãn ra, thöôøng seõ
nhanh hôn chuyeån daï trong nhöõng tröôøng
hôïp thoâng thöôøng
 Ñieàu trò TSG-SG

• Chaám döùt thai kyø baát chaáp tuoåi thai trong

nhöõng tröôøng hôïp sau
1. Saûn giaät
2. Giaûm tieåu caàu < 100.000/ mm3
3. Taùn huyeát ( ghi nhaän ñöôïc töø pheát maùu ngoaïi
bieân)
4. Taêng men gan
5. Phuø phoåi caáp
6. Thieåu nieäu
7. Huyeát aùp khoâng khoáng cheá ñöôïc vôùi ñieàu trò
noäi
 Moät soá vaán ñeà ñieàu trò TSG-SG

• Kieåm soaùt co giaät

1. Duøng Magnesium Sulfate, oáng 10ml, 15%
2. Tieâm truyeàn maïch (ña soá), loading 3 gr, duy trì
1gr/ 1giôø
3. Noàng ñoä ngoä ñoäc : 8 –10 mEq/L maát PXGX, 12
mEq/L ngöng thôû, hôn 12 mEq/L ngöng tim.
4. Theo doõi laâm saøng : goõ PXGX, ñeám nhòp thôû,
luôïng nöôùc tieåu
5. Khi coù ngoä ñoäc : ngöng Magnesium ngay, tieâm
maïch chaäm 1gr Calcium gluconate (oáng 10ml, 10%)
 Moät soá vaán ñeà ñieàu trò TSG-SG

• Kieåm soaùt dòch truyeàn

1. Cung caáp trong khoaûng 84 –125 ml/giôø

2. Thieåu nieäu khi nöôùc tieåu  100 ml trong 4 giôø.

Neáu phoåi bình thöôøng, truyeàn 500ml dòch (tinh theå),
neáu chöa ñaùp öùng coù theå theâm 500ml nöõa. Sau 1l
dòch, neáu vaãn chöa coù nöôùc tieåu, neân ñaët Swan-
Ganz + CVP theo doõi löôïng dòch ñöa vaøo sau ñoù.

3. Thöôøng sau sanh seõ coù hieän töôïng lôïi nieäu, 12-24
giôø sau sanh
 Moät soá vaán ñeà ñieàu trò TSG-SG
• Kieåm soaùt huyeát aùp

• 1. Duøng haï aùp khi HA min  105mmHg. Nguyeân taéc :

– HA neân ñöôïc duy trì oån ñònh
– Traùnh haï HA nhanh ñoät ngoät
– Caàn coù haï aùp duy trì (Ñieàu trò “neàn”) ñeå oån ñònh HA
– Choáng CÑ:
IEC
Lôïi tieåu (tröø tröôøng hôïp CHA maïn tính)
2. Thaän troïng trong duøng HAÏ AÙP
- giaûm tuaàn hoaøn nhau-thai
- taêng nguy cô IUGR
3. Khuyeán caùo
Hydralazin (Nepressol, Hydrapress)
Labetalol (Trandate)
Nifedipine (Adalate)
 Cao HA maõn vaø thai
• Nguy cô
• Sanh non, nhau bong non, thai chaäm taêng tröôûng trong töû
cung. Caøng xaáu hôn neáu gheùp theâm TSG
• Möùc ñoä
Nheï khi HA min 90 – 104 mmHg
Trung bình 105 –114 mmHg
Naëng  115 mmHg
Nguyeân taéc ñieàu trò
1. Haïn cheá muoái  4 gr / ngaøy
2. Ngöng huùt thuoác hay uoáng röôïu, neáu coù
3. Giaûm vaän ñoäng
4. SAÂ töø tuaàn 18, moãi 4 –6 tuaàn theo doõi taêng tröôûng thai.
NST töø tuaàn 32, moãi 1 –2 tuaàn.
 Cao HA maõn vaø thai
• Haï aùp

• ÖÙc cheá men chuyeån vaø lôïi tieåu neân traùnh

duøng khi coù thai. Rieâng lôïi tieåu coù theå coøn duøng
trong tröôøng hôïp naëng

Caùc thuoác thöôøng ñöôïc duøng

Methyldopa 250mg, 3laàn/ ngaøy (toái ña 2gr/ngaøy)
Hydralazin
Labetalol
 TSG-SG

Xöû trí- Corticoid

• Corticoid ñeå taêng ñoä tröôûng thaønh PHOÅI thai nhi
• Tröôùc ñaây
» Betamethason 12mg x 2
» Hydrocortison 500mg x 4
» Dexamethason 5mg x 4
Duøng nhieàu ñôït caùch nhau 1 tuaàn
Hieän nay

Betamethason 12mg x 2
Duøng 1 ñôït cho tuoåi thai 29-34 tuaàn
 CHA thai kyø-TSG:
Vaán ñeà toàn taïi
• Cô cheá beänh sinh chöa roõ
– Giaû thuyeát veà baát ñoàng geøne (genetic conflict
theory) caàn theâm baèng chöùng
• Chöa coù thöû nghieäm döï baùo TSG ñaùng
tin caäy
• Chöa coù phöông thöùc höõu hieäu döï phoøng
– Vit E, C coù nhieàu höùa heïn
– Calcium, Aspirin lieàu thaáp cho coäng ñoàng nguy
cô cao
 Keát luaän
Coù nhieàu thay ñoåi trong tieâu chuaån
chaån ñoaùn CHA thai kyø/TSG theo
höôùng döï phoøng, chính xaùc
Caùc bieän phaùp döï phoøng coù theå chæ
ñònh cho nhoùm saûn phuï nguy cô cao.
Ñieàu trò TSG phaûi ñuùng phaùc ñoà vaø
ñuû lieàu
 Keát luaän
Ñieàu trò CHA thai kyø/TSG toát nhaát laø
chaám döùt thai kyø

Keùo daøi thai kyø ñoøi hoûi söï theo doõi

chaët cheõ vaø söï coäng taùc toát cuûa
saûn phuï. Caàn ñaët vaán ñeà chaám döùt
thai kyø kòp thôøi traùnh bieán chöùng
 Döï baùo CHA thai kyø/TSG
• Coù raát nhieàu thöû nghieäm ñöôïc nghieân
cöùu
– HA trung bình/tam caù nguyeät 2nd  85-90mmHg
– HA trung bình taïi tuaàn leã 20th  90mmHg
– Rollover test taïi tuaàn leã 28-32nd
– Thöû nghieäm angiotensin taïi tuaàn leã 26-30
– Ño noàng ñoä Inhibin, -fetal protein, acid urique…
– Ñaùnh giaù baèng Doppler velocimetry
 Döï baùo CHA thai kyø/TSG

• CHA thai kyø/TSG coù nhieàu nguyeân

nhaân neân khoù coù moät thöû nghieäm
ñôn ñoäc coù ñöôïc khaû naêng döï baùo
cao

• Chöa theå döï baùo TSG baèng 1 thöû

nghieäm
 Döï phoøng CHA thai kyø/TSG

• Coù raát nhieàu phöông thöùc ñöôïc aùp

duïng ñeå döï phoøng
– Boå xung vitamin C, E
– Boå xung Calcium
– Aspirin lieàu thaáp
– Boå xung Magnesium; keõm; daàu caù
– Cheá ñoä aên giaøu ñaïm, ít muoái...
 Döï phoøng CHA thai kyø/TSG

Boå xung vit C (1000mg/n), vit E (400mg/n)

– Cô cheá:giaûm kích thích teá baøo noäi maïch

– Keát quaû ban ñaàu coù nhieàu höùa heïn
(Chappell-1999)
– Caàn theâm baèng chöùng töø nhöõng n/cöùu thöïc
nghieäm lôùn
 Döï phoøng CHA thai kyø/TSG

• Boå xung Calcium (600-2000mg/ngaøy)

– Cô cheá: taàn suaát TSG cao trong nhoùm coù cheá
ñoä aên ít Calcium (Marcoux-1991)
– Ít hieäu quaû (aOR 0.72 [0.6,0.86])
(Atallah-2000;Sibai-1998; Levine-1997)
– Hieäu quaû treân coäng ñoàng nguy cô (aOR 0.22-
0.32) (WHO trial; Atallah-2000; Crowther-1999)
– Khoâng khuyeán caùo duøng thöôøng qui
(ACOG-2002)
 Döï phoøng CHA thai kyø/TSG

• Aspirin lieàu thaáp (60-80mg/ngaøy)

– Cô cheá: ñieàu chænh Prostacyclin/TA2
(CLASP-1994)
– Ít hieäu quaû (Sibai-1993;CLASP-
1994;JAMAICA-1998; Caritis-1998;BLASP-
1998)
– Hieäu quaû trong nhoùm nguy cô cao coøn baøn
caõi (McParland-1990;Morris-1996;Bower-
1996)
– Khoâng khuyeán caùo duøng thöôøng qui
(ACOG-2002)
 Döï phoøng CHA thai kyø/TSG

• Khoâng khuyeán caùo söû duïng Calcium,

Aspirin lieàu thaáp cho moïi saûn phuï

• Söû duïng vitamin E, C coù nhieàu höùa heïn

• Caàn theâm thoâng tin veà Söû duïng heparin

troïng löôïng phaân töû thaáp