Viªm tai gi÷a cÊp

Gi¶ng viªn: PGS. TS. L­¬ng Hång Ch©u

§èi t­îng: BS chuyªn khoa TMH
 Më ®Çu
• VTG cÊp lµ t×nh tr¹ng viªm cÊp niªm m¹c hßm
nhÜ, vßi nhÜ vµ niªm m¹c lãt trong tÕ bµo h¬i cña
x­¬ng chòm.
• V× vÞ gi¶i phÉu cña tai, x­¬ng chòm rÊt gÇn n·o,
tÜnh m¹ch bªn nªn dÔ g©y nªn biÕn chøng nguy
hiÓm dÉn ®Õn tö vong.
• CÇn ph©n biÖt 2 lo¹i VTG cÊp:
• VTG cÊp ®¬n thuÇn
• VTG ho¹i tö th­êng gÆp ë trÎ suy dinh d­ìng hoÆc sau
mét ®ît nhiÔm khuÈn nÆng, sëi, cóm, b¹ch hÇu.
 Néi dung
1. Løa tuæi th­êng gÆp:
 TrÎ em tõ 1-2 tuæi. Tuæi cµng lín VTG cÊp cµng
gi¶m v×:
• TØ lÖ nhiÔm trïng ®­êng h« hÊp trªn cÊp tÝnh cµng gi¶m
• Chøc n¨ng vßi nhÜ cµng tèt nªn b¶o vÖ tai gi÷a tèt h¬n
• Tæ chøc VA dÇn teo ®i Ýt g©y t¾c vßi nhÜ
 TrÎ bÞ suy dinh d­ìng, trÎ bÞ suy gi¶m miÔn dÞch
sau mét sè bÖnh nh­sëi… th­êng dÔ bÞ m¾c bÖnh
VTG cÊp.
 Néi dung
 . Nguyªn nh©n:
• Viªm nhiÔm t¹i chç: VA, A, mòi häng...
• T¾c vßi nhÜ: U sïi, thay ®æi ¸p lùc...
• DÞ tËt hë hµm Õch:
• Vi khuÈn :Tô cÇu, virus cóm...
 3. TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:
3.1 Giai ®o¹n xung huyÕt:
• TrÎ em: viªm mòi häng, ho, sèt, ch¶y mòi nhÇy, xanh. TrÎ
nhá Øa ch¶y, n«n, quÊy khãc, bá bó, ®­a tay lªn tai dôi.
• TrÎ lín vµ ng­êi lín: Sau viªm mòi häng, viªm xoang,
kh«ng ®­îc ®iÒu trÞ hoÆc ®iÒu trÞ kh«ng ®óng sÏ xuÊt
hiÖn ®au tai, nghe kÐm râ, sèt nãng.
• Kh¸m : viªm mòi häng, häng ®á, cã thÓ kÌm theo viªm A
cÊp, mòi cã mñ hoÆc dÞch nhÇy, cuèn mòi nÒ ®á.
Mµng nhÜ xung huyÕt vïng r×a, cã m¹ch m¸u däc theo
c¸n bóa, mµng trïng.
 3. TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:
3.2. Giai ®o¹n ø mñ:
• HCNT: TrÎ sèt cao, ch¸n ¨n
• TrÎ ®au tai t¨ng, c¸u kØnh, quÊy khãc nhiÒu,
ch¹m vµo tai trÎ khãc thÐt. Ng­êi lín cã thÓ ®au tai
t¨ng theo nhÞp ®Ëp cña m¹ch, ï tai, ®au lªn nöa
®Çu, kÌm theo chãng mÆt, nghe kÐm nhiÒu h¬n.
• Kh¸m : Mµng nhÜ dÇy ®ôc, phång lªn nh­mÆt
kÝnh ®ång hå, hoÆc phång gãc sau trªn , mµu
vµng nh¹t hoÆc ®á hång. MÊt mèc gi¶i phÉu cña
nãn s¸ng, c¸n x­¬ng bóa
 3. TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:
3.3.Giai ®o¹n vì mñ:
• TriÖu chøng toµn th©n vµ c¬ n¨ng: gi¶m
h¼n, ®ì sèt, trÎ ®ì quÊy khãc, hÕt Øa ch¶y
• Kh¸m: èng tai ngoµi cã mñ, mµng nhÜ cã lç
thñng ë gi÷a hoÆc tr­íc d­íi, mñ lóc ®Çu lo·ng
trong sau ®Æc dÇn thµnh mñ nhÇy.
 4. TiÕn TriÓn vµ BiÕn chøng
• Giai ®o¹n ø mñ: nÕu ®­îc trÝch r¹ch, hót mñ vµ ®iÒu trÞ
kh¸ng sinh sÏ khái hoµn toµn.
• Giai ®o¹n vì mñ:
• NÕu ®­îc ®iÒu trÞ KS , chèng viªm, lµm thuèc tai tèt, bÖnh
sÏ khái , MN cã thÓ liÒn.
• NÕu g® nµy kh«ng ®­îc ®iÒu trÞ hay ®iÒu trÞ kh«ng kÞp
thêi -> VTG m¹n tÝnh; Viªm xoang cÊp, c¸c BC nh­: LiÖt
mÆt ngo¹i biªn, viªm mª nhÜ, ï tai chãng mÆt, viªm mµng
n·o…
• VTG cÊp sau ®iÒu trÞ KS kh«ng triÖt ®Ó dÔ g©y di chøng
th­êng gÆp lµ viªm tai tiÕt dÞch.
 5. §iÒu TrÞ

• G® xung huyÕt:
huyÕt §iÒu trÞ NN, nh­KS
®iÒu trÞ viªm mòi häng, viªm VA, Amidal,
nhá röa mòi b»ng n­íc muèi sinh lý 9%0 … nhá
tai c¸c thuèc Polydexa, Otipax…
• Giai ®o¹n ø mñ:
mñ KS toµn th©n, chèng
viªm, trÝch mµng nhÜ hót mñ, lµm thuèc tai
h»ng ngµy, hót mòi víi trÎ nhá.
 5. §iÒu TrÞ
• Giai ®o¹n vì mñ:
mñ KS, chèng viªm, lµm thuèc
mòi xoang, lµm thuèc tai h»ng ngµy ®Õn khi
tai kh«, theo dâi trÎ ®Õn khi mµng tai liÒn
hoµn toµn.
• CÇn l­u ý nh÷ng trÎ hay bÞ ch¶y mòi xanh,
®Æc, ph¶i h¸ måm thë khi ngñ, hay sèt vÆt
vµ th­êng bÞ VTG cÊp t¸i ®i t¸i l¹i th× cÇn ®­îc
n¹o VA, c¾t Amidal, hót mòi xoang khi cÇn,
chø kh«ng chØ ®iÒu trÞ néi khoa ®¬n thuÇn.
 C©u hái:
• Nªu nguyªn nh©n th­êng g©y VTG cÊp?
• TriÖu chøng chÝnh cña 3 giai ®o¹n VTG
cÊp lµ g×?
• Løa tuæi th­êng gÆp VTG cÊp?
• C¸ch xö trÝ VTG cÊp?
Viªm tai gi÷a m¹n tÝnh
Gi¶ng viªn: PGS. TS. L­¬ng Hång Ch©u
§èi t­îng: BS chuyªn khoa TMH
 Më ®Çu
• VTG mt lµ qu¸ tr×nh viªm niªm m¹c kÐo dµi trªn 3
th¸ng. Cã thÓ g©y ra BC nguy hiÓm trong ®ît håi
viªm nhÊt lµ thÓ cã Cholesteatoma. TÇn suÊt 4%.
• VTG cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i :
* Theo bÖnh tÝch:
- VTG kh«ng thñng mµng nhÜ: VTG ø dÞch, xÑp nhÜ,
x¬ nhÜ
- VTG cã thñng mµng nhÜ: VTG m¹n tÝnh mñ nhÇy,
VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
Më ®Çu
* Theo tiªn l­îng:
- VTG m¹n tÝnh nguy hiÓm: XÑp nhÜ, VTG
cã Cholesteatoma
- VTG m¹n tÝnh kh«ng nguy hiÓm: VTG ø
dÞch, x¬ nhÜ, VTG m¹n tÝnh mñ nhÇy
• ë ®©y chóng t«i ®Ò cËp ®Õn c¸c d¹ng
bÖnh hay gÆp trªn l©m sµng: VTG ø dÞch,
VTG mñ nhÇy, VTG cã Cholesteatoma.
 VTG ø dÞch
• Lµ bÖnh viªm niªm m¹c m¹n tÝnh cña tai gi÷a t¹o
thµnh dÞch láng, nhµy ø ®äng trong hßm tai, kh«ng
thñng mµng nhÜ.Th­êng gÆp ë løa tuæi 2-4 tuæi.
1. Nguyªn nh©n th­êng t¾c vßi Eustachi do:
- TrÎ nhá th­êng do viªm VA, Viªm Amidal qu¸ ph¸t
- TrÎ lín, ng­êi lín: viªm mòi xoang nhÊt lµ xoang sau, do
thay ®æi ¸p lùc nh­lÆn s©u, ®i m¸y bay…
- DÞ øng, viªm ®­êng h« hÊp trªn hay t¸i ph¸t.
- VTG cÊp kh«ng ®­îc theo dâi ®iÒu trÞ tèt.
VTG ø dÞch
2. TriÖu chøng:
• Toµn th©n, c¬ n¨ng
- VTG ø dÞch kh«ng ¶nh h­ëng toµn tr¹ng
- C¬ n¨ng kÝn d¸o:
 §au tai nhÑ c¶m gi¸c tøc trong tai
 ï tai tiÕng trÇm
 Nghe kÐm
 ë trÎ nhá chËm nãi, gi¶m sù chó ý, thay ®æi tÝnh
t×nh
 VTG ø dÞch
• Thùc thÓ:
- Kh¸m: MN b×nh th­êng, hoÆc cã næi m¹ch m¸u, MN
dµy ®ôc, mÊt bãng, bãng khÝ hoÆc mùc n­íc h¬i
chuyÓn ®éng khi thay ®æi t­thÕ ®Çu, MN mµu vµng
• CËn l©m sµng:
– §o nhÜ l­îng: NhÜ ®å lÖch sang phÝa ¸p lùc ©m, mÊt
®Ønh nhän, cã h×nh cao nguyªn hoÆc gÇn ph¼ng. §o
thÝnh lùc ®¬n ©m: Nghe kÐm thÓ dÉn truyÒn: §«i
khi nghe kÐm thÓ hçn hîp hoÆc tiÕp ©m khi bÖnh
kÐo dµi.
 VTG ø dÞch
3. TiÕn triÓn:
- ¢m Ø kÐo dµi hµng th¸ng , cã khi hµng n¨m
- PhÇn lín tù khái kh«ng ®Ó l¹i di chøng
- Mét sè tr­êng hîp kÐo dµi ®­a tíi nghe kÐm ngµy cµng râ
- ë trÎ nhá cã thÓ ®­a tíi nh÷ng ®ît VTG cÊp
- Cã thÓ dÉn ®Õn BC xÑp nhÜ h×nh thµnh Cholesteatoma
4. §iÒu trÞ:
- §¶m b¶o th«ng khÝ tai gi÷a
– Gi¶i quyÕt nguyªn nh©n
C©u hái:

• Nguyªn nh©n VTG ø dÞch

• TriÖu chøng chÝnh VTG ø dÞch
• Cho biÕt møc ®é suy gi¶m thÝnh lùc trong
VTG ø dÞch
• H­íng ®iÒu trÞ VTG ø dÞch
VTG mñ nhµy
 . Nguyªn nh©n:
• ë trÎ em th­êng do viªm VA, viªm mòi häng
cÊp, viªm Amidal, viªm mòi xoang… g©y t¾c
vßi nhÜ.
• ë ng­êi lín: th­êng do viªm xoang sau xuÊt tiÕt,
bÖnh xoang cã tho¸i ho¸ cuèn, viªm Amdal,
nh÷ng ng­êi cã tiÒn sö dÞ øng.
 VTG mñ nhµy
2. TriÖu chøng vµ chuÈn ®o¸n:
• ThÓ tr¹ng bt, kh«ng sèt, kh«ng ®au tai, nghe kÐm
nhÑ trung b×nh.
• Ch¶y mñ tai: Mñ nhÇy nh­mòi, ch¶y ra cöa tai,
nhÊt lµ trÎ em, cã thÓ mñ nhÇy ®Æc trong ®ît
hÇu nh­kh«ng cã mïi h«i.
• Kh¸m cã lç thñng MT, th­êng mµng c¨ng, trung
t©m hoÆc phÝa tr­íc gÇn vßi nhÜ. Kt tõ nhá ®Õn
thñng gÇn hÕt mµng c¨ng kh«ng s¸t x­¬ng.
 VTG mñ nhµy
3. TiÕn triÓn vµ biÕn chøng:
• NÕu ®iÒu trÞ hÕt NN, lµm thuèc tai h»ng ngµy, gi÷ g×n vÖ
sinh tèt ->MT cã thÓ liÒn vµ bÖnh khái hoµn toµn.
• VTG mt mñ nhÇy MN thñng réng ®· cã tho¸i ho¸ niªm m¹c hßm
nhÜ thµnh Polyp hoÆc nghe kÐm nÆng kh«ng thÓ khái nÕu
chØ ®iÒu trÞ néi khoa ®¬n thuÇn.
• NÕu kh«ng ®­îc TD vµ ®iÒu trÞ, kh«ng gi÷ vÖ sinh tèt cã thÓ
bÞ béi nhiÔm , BN bÞ ch¶y mñ ®Æc, g©y chµm èng tai ngoµi…
• VTG mt mñ nhÇy ®­îc coi lµ VTG kh«ng nguy hiÓm
 VTG mñ nhµy
4. Xö trÝ:
• Nguyªn t¾c ®Çu tiªn lµ kiÓm so¸t vµ ®iÒu trÞ khái
c¸c bÖnh viªm VA, Amidal, mòi xoang b»ng néi khoa
hoÆc phÉu thuËt.
• Lµm thuèc tai / ngµy tr¸nh ø ®äng mñ g©y béi nhiÔm
• CÇn ®­îc PT tai, t¹o h×nh MN nÕu lç thñng kh«ng tù
liÒn, ch¶y mñ tai t¸i ®i t¸i l¹i, niªm m¹c hßm tai bÞ
tho¸i ho¸ Polyp, cè ®Þnh x­¬ng con g©y ¶nh h­ëng søc
nghe.
C©u hái:

• TriÖu chøng VTG mñ nhÇy?

• C¸ch xö trÝ?
• Nguyªn nh©n VTG mñ nhÇy?
 VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
 Kh¸i niÖm:
• VTG mt cã Cholesteatoma lµ lo¹i viªm tai nguy hiÓm dÔ
t¸i ph¸t, tiÕn triÓn ©m Ø, cã thÓ g©y BC -> tö vong,
kh«ng thÓ ®iÒu trÞ khái b»ng néi khoa ®¬n thuÇn.
• Cholesteatoma cã ®Æc tÝnh ¨n mßn x­¬ng xung quanh
vµ g©y nªn biÕn chøng kh¸c nhau nh­: lµm gi¸n ®o¹n x­
¬ng con g©y ®iÕc, ¨n mßn mª nhÜ x­¬ng g©y ®iÕc
vµ chãng mÆt, biÕn chøng néi sä nh­: VMN, ¸p xe n·o,
viªm tÜnh m¹ch bªn…
 VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
 Nguyªn nh©n:
• Cholesteatoma bÈm sinh ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét khèi biÓu b×
trong tai gi÷a vµ x­¬ng chòm.
• Cholesteatoma m¾c ph¶i cã thÓ tõ 3 nguån gèc sau:
– HËu qu¶ cña VTG mt kÐo dµi cã lç thñng toµn bé mµng c¨ng, s¸t x­
¬ng, hoÆc lç thñng th­îng nhÜ, tõ ®ã da èng tai ngoµi sÏ x©m nhËp
vµo hßm tai vµ h×nh thµnh Choles.
– VT¦D kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi dÉn ®Õn tói co
kÐo , viªm tai xÑp, råi h×nh thµnh Cholesteatoma ë tai x­¬ng chòm.
– Cholesteatoma sau phÉu thuËt tai x­¬ng chòm.
 VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
 TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:
• Cholesteatoma bÈm sinh :
– Khã ph¸t hiÖn vµ chÈn ®o¸n v× lóc ®Çu kh«ng cã
triÖu chøng g×. ChØ khi cã ®au tai, nghe kÐm míi
ph¸t hiÖn ra.
– Kh¸m th¸y mét khèi tr¾ng ®ôc phÝa sau mµng tai,
mµng tai h¬i phång kh«ng thñng.
– CÇn chôp XQ chÈn ®o¸n.
 VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
3.TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:
• Cholesteatoma m¾c ph¶i: Th­êng gÆp trªn l©m sµng
* TriÖu chøng c¬ n¨ng:
– Ch¶y mñ tai thèi kh¼n, mµu tr»ng ngµ v¸ng mì, vÈy tr¾ng
nh­xµ cõ, næi trªn mÆt n­íc
– §au tai, ®au ®Çu ,chãng mÆt, sèt… nhÊt lµ trong ®ît håi
viªm.
– Nghe kÐm ë c¸c møc ®é kh¸c nhau: tõ nhÑ ®Õn ®iÕc
hoµn toµn.
VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma

3.TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:

• Cholesteatoma m¾c ph¶i:
 Thùc thÓ: Kh¸m mµng nhÜ thñng nhá gãc sau
trªn, thñng mµng trïng ngay trªn mÈu g¾n x­
¬ng bóa, hoÆc thñng mµng c¨ng s¸t x­¬ng. Qua
lç thñng thÊy æ b· ®Ëu, vÈy tr¾ng, dai, cã
thÓ cã Polyp trong hßm tai.
 VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
3. TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n:
• Cholesteatoma m¾c ph¶i:
– XQ: Phim Schuller h×nh ¶nh æ tiªu x­¬ng, hoÆc
h×nh ¶nh lën vën m©y lóc ®Ëm lóc nh¹t, xung
quanh cã ®­êng viÒn râ nÐt do ph¶n øng x­¬ng ngµ
t¹o nªn. Cholesteatoma béi nhiÔm lµ ®­êng viÒn bÞ
®øt ®o¹n hoÆc mÊt h¼n. CT Scan thÊy râ møc ®é
tæn th­¬ng vµ lan réng.
– ThÝnh lùc ®å: §iÕc dÉn truyÔn, tiÕp nhËn hoÆc
hçn hîp.
VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
4. TiÕn triÓn vµ tiªn l­îng:
• VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma ®­îc coi
lµ VTG m¹n tÝnh nguy hiÓm v× ph¸ huû x­
¬ng nhanh, dÔ g©y c¸c biÕn chøng nguy
hiÓm nh­: Viªm mµng n·o, ¸p xe n·o, viªm
tÜnh m¹ch bªn, liÖt mÆt, xuÊt ngo¹i sau
tai…
 VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma
5. H­íng xö trÝ:
• VTG mt cã Cholesteatoma b¾t buéc ph¶i ®­îc PT lÊy
hÕt bÖnh tÝch Choles vµ phôc håi chøc n¨ng nghe nÕu
®ñ tiªu chuÈn.
• Sau PT dïng KS, chèng viªm, chèng phï nÒ, thay b¨ng
®Õn khi hè mæ kh« vµ æn ®Þnh. §èi víi hè mæ tiÖt
c¨n x­¬ng chòm Ýt nhÊt 1-3 th¸ng ph¶i ®­îc kiÓm tra vµ
vÖ sinh t¹i bÖnh viÖn 1 lÇn.
• BÖnh nh©n bÞ VTG mt cã Choles ch­a PT ngay th×
cÇn lµm thuèc tai h»ng ngµy, hót Choles, tr¸nh n­íc vµo
tai g©y béi nhiÔm.
 C©u hái:

• Nguyªn nh©n ?
• TriÖu chøng vµ chÈn ®o¸n VTG mt
Cholesteatoma
• H­íng ®iÒu trÞ?
• V× sao VTG m¹n tÝnh cã Cholesteatoma ®­îc coi
lµ VTG nguy hiÓm?