‫‪1‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺼﻮص‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫»ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ«‬
‫)‪Electro Discharge Machining (EDM‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺟﻮزف ﭘﺮﻳﺴﻠﻲ در ﺳﺎل ‪ 1768‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻓﻠﺰ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪﻫﺎي ﺟﺮﻗﻪاي )اﺳﭙﺎرك( را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ‪ EDM‬ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ ﺟﺮﻗـﻪاي‬
‫)‪ (Spark Erosion‬ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ روش ﺑﺎر ﺑﺮداري ﻏﻴﺮﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﻴﻦ دو اﻟﻜﺘﺮود ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي اﺑـﺰار و ﻗﻄﻌـﻪﻛـﺎر ﻛـﻪ در ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻣﻌـﻴﻦ و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪهاي از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻓﻀﺎي ﺑﻴﻦ آنﻫﺎ را ﺳﻴﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﭘﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﻚ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑـﻴﻦ اﺑـﺰار و ﻗﻄﻌـﻪﻛـﺎر ﺟﺮﻗـﻪ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎر ﺑﺮداري ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ اﺟﺰاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ EDM‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫دﻫﺎﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫وﻟﺘﺎژ دﻫﺎﻧﻪ ﺑﺎز‬

‫ﺳﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﺰم‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج‬

‫‪EDM‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻟﺲ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻟﺲ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر‬

‫زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ‬

‫» اﺟﺰاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪« EDM‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻮاد ﻫﺎدي ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪﻫﺎدي را ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻛﺮد‪ .‬از ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺳـﺨﺘﻲ ﻣـﺎده‪ ،‬ﭘﻠﻴـﺴﻪدار‬
‫ﻧﺒﻮدن ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر‪ ،‬ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري در زواﻳﺎ و ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﻴﺰ در ﻣـﻮاردي ﻋـﺪم ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﮔﻴـﺮه و ﺗﺜﺒﻴـﺖ‬
‫ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر را ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ ‬ﭼﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺣﺮارﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻠﺮاﻧﺲﻫـﺎي ﺧـﻮﺑﻲ دﺳـﺖ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﻗﺖ زﻳﺎد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﺸﻦﻛﺎري )‪ ، (Roughing‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ )‪ (Finishing‬ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺴﺘﻲ‬
‫و ﺑﻠﻨﺪي زﺑﺮيﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﺣﺮارﺗﻲ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻛﺸﺸﻲ در ﺳﻄﺢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳﻦ روش ﺑﺎرﺑﺮداري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ و ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ و دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻛﺸﺸﻲ ـ ﻓﺸﺎري ﻣﺪاوم ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺺ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﻗـﺎدر اﺳـﺖ ﻗﻄﻌـﺎت ﺳـﻨﮕﻴﻦ در ﺣـﺪ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺗـﻦ را‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ‪  /  4m Ra‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ورقﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎزك ﭼﻨﺪ ده ﻣﻴﻜﺮوﻧـﻲ ﺳـﻮراخﻫـﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘـﺮ از ﭘﻨﺠـﺎه‬
‫ﻣﻴﻜﺮون اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﺑﺰار ﺳﺎزي و ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎزي از ‪ EDM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )‪(EDM‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫‪2‬‬

‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺷﻤﺎي ﻛﻠﻲ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ‪ EDM‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ELECTRODE‬‬ ‫‪DIELECTRIC‬‬
‫‪RAM‬‬
‫)‪(CUTTING TOOL‬‬ ‫)‪(COOLANT‬‬ ‫‪TRANSISTOR‬‬
‫‪CURRENT LIMIT‬‬

‫‪ARC GAP‬‬

‫‪D.C. POWER SUPPLY‬‬

‫‪EDM MACHINE‬‬

‫‪Vs‬‬
‫‪Vb‬‬
‫)‪Vi (t‬‬
‫‪Voltage‬‬

‫‪Time‬‬
‫‪t‬‬
‫)‪(b)(l‬‬

‫‪Current‬‬

‫‪Time‬‬

‫ﺳﻮراﺧﻜﺎري ﺑﺮ روي ﭘﺮهﻫﺎي ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه در ﺻﺪﻫﺎ ﻋﺪد در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎ اﻳﻦ روش اﻣﻜﺎﻧﭙـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻗﺎﻟـﺐﻫـﺎي ﻓـﻮرج‪ ،‬ﭘـﺮس‪ ،‬داﻳﻜﺎﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻻﺳﺘﻴﻚ و ﺑﻮﻳﮋه ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺎﻳﺪي ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﻮده و اﻣﺮوزه ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ EDM‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ روش ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ اﺑﺰار ﺑﺴﻴﺎرﻛﻢ و در ﺣﺪود ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %  / 5‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮي ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﻮردﮔﻲ اﺑﺰار را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳـﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤـﻲ )‪(‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺧﻮردﮔﻲ اﺑﺰار‬

‫‪  ‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺷﺪه‬

‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :1‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺟﻤﻼت زﻳﺮ در ﻣﻮرد ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ‪ EDM‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪‬‬

‫‪ (1‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﻠﺰات ﻫﺎدي و ﻏﻴﺮﻫﺎدي اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ (2‬اﻳﻦ روش ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﺎده‪ ،‬آن را ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ (3‬روش ‪ EDM‬ﺟﺰء روشﻫﺎي ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬در اﺑﺰارﺳﺎزي و ﻗﺎﻟﺐﺳﺎزي از ‪ EDM‬اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «1‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )‪ (EDM‬ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻣﻮاد ﻫﺎدي و ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ روش ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣـﻮاد‬
‫ﻏﻴﺮﻫﺎدي را ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻧﻤﻮد‪.‬‬
 ‫‪3‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺼﻮص‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :2‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺼﻮص زﻳﺮ ﺑﻪ روش ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺟﺮﻗﻪاي ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪EBM (4‬‬ ‫‪PAM (3‬‬ ‫‪EDM (2‬‬ ‫‪ECM (1‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «2‬ﭼﻮن ﺑﺎرﺑﺮداري در اﻳﻦ روش ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻗﻪﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺎﻫـﺎً روش ‪ ،EDM‬ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ ﺟﺮﻗـﻪاي ﻳـﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﭙﺎرك ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :3‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺪام دﺳﺘﻪ از ﻣﻮاد و ﻗﻄﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (4‬ﻣﻮارد ‪ 1‬و ‪2‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﻫﺎدي‬ ‫‪ (2‬ﻣﻮاد ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدي‬ ‫‪ (1‬ﻣﻮاد ﻫﺎدي‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «4‬ﺗﻮﺳﻂ روش ‪ EDM‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻮاد ﻫﺎدي و ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدي را ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :4‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از رواﺑﻂ زﻳﺮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )‪ (EDM‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (2‬ﺣﺠﻢ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻗﻄﻌﻪﻛﺎرﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫‪ (1‬ﺣﺠﻢ ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺠﻢ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﺼﺮف ﺷﺪه‬
‫‪ (4‬ﺣﺠﻢ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺎرﺑﺮداري‬ ‫‪ (3‬ﻋﻤﻖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬

‫ﻣﻘﺪار ﺧﻮردﮔﻲ اﺑﺰار‬ ‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «2‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪  ‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺷﺪه‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ‪EDM‬‬

‫‪ EDM‬ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮ در آن دﺧﻴﻞاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬ـ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ورودي‬

‫‪1‬ـ‪1‬ـ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺑﻴﻦ )‪ (1  4  ‬آﻣﭙﺮ و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮع ژﻧﺮاﺗﻮر اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺗﻜﻪاي‪ ،‬ژﻧﺮاﺗﻮرﻫـﺎي ﻗـﺪرت ﺑـﺎ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪاي ﺑﻴﻦ )‪ (1  16  ‬آﻣﭙﺮ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪1‬ـ‪2‬ـ زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺧﺮوﺟﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ اﺑﺰار‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ و ﻧﻴﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺑﺰار و ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر ﺑﻪ اﻳـﻦ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ واﺑـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬داﻣﻨـﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات آن ﺑﺮاي ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )‪ ( / 1  2  ‬ﻣﻴﻜﺮوﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬ـ‪3‬ـ وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز‪:‬‬
‫وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز ﻛﻪ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﺪون ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ در ﭘﺎﻳﺪاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز )‪ (6  3  ‬وﻟﺖ و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮع ژﻧﺮاﺗـﻮر‪،‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬ـ‪4‬ـ ﭘﻼرﻳﺘﻪ اﺑﺰار‪:‬‬
‫در ﻣﺪارﻫﺎي آﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،‬ﭘﻼرﻳﺘﻪ را ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪارﻫﺎي ‪.( RC‬‬
‫‪1‬ـ‪5‬ـ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻻزم ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻗﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺮد ﺷﺪن ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر و ﺷﺴﺖ و ﺷﻮي ﺑﻬﺘﺮ آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ را ﻣﻲﺗـﻮان‬
‫ﺑﻴﻦ )‪ (1  15  ‬ﻣﻴﻜﺮوﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻛﻤﺘﺮ از زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬ـ‪6‬ـ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺑﺰار و ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر‪:‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺑﺰار و ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﻃﻮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻣـﺬﻛﻮر‬
‫از ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮد‪ ،‬درﺻﺪ ﺟﺮﻗﻪﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب و ﻋﺎدي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺷﺴﺖ و ﺷﻮي ﻛﺎﻓﻲ واﻛﻨﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘـﺮل اﻳـﻦ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻛـﻢ ﺷـﺪه و‬
‫درﺻﺪ ﺟﺮﻗﻪﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه و ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﻣﺪار ﺑﺎز زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺿﻤﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ اﺑﺰار‪ ،‬ﮔﺸﺎدي ﻛﻨﺎري و ﺧﺮاﺑﻲ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺑـﺎرﺑﺮداري‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )‪(EDM‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫‪4‬‬

‫‪1‬ـ‪7‬ـ اﻧﺘﺨﺎب اﺑﺰار‪:‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﻪ روش ‪ ، EDM‬اﻳﺠﺎد ﻣﻜﻤﻞ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ اﺑﺰار در ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬دﻗﺖ اﺑﺰار و ﺣﻔﻆ آن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑـﺴﻴﺎرﻣﻬﻢ ﺑـﻮده و‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺪان واﺑـﺴﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬در ‪ EDM‬از اﻧـﻮاع اﻟﻜﺘﺮودﻫـﺎي ﻫـﺎدي از ﻗﺒﻴـﻞ ﻣـﺲ‪ ،‬ﻓـﻮﻻد‪ ،‬ﻧﻘـﺮه‪ ،‬ﺑـﺮﻧﺞ‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴـﺖ‪ ،‬ﺗﻨﮕـﺴﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺲ ـ ﮔﺮاﻓﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺲ ـ ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ و ‪ .....‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬ـ‪8‬ـ دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪:‬‬
‫دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﺳﻴﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻳﺎدي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻮﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻮﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن و ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺤﺪود ﻧﮕﻪ داﺷـﺘﻦ ﻛﺎﻧـﺎل‬
‫ﭘﻼﺳﻤﺎ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن» ﺗﻤﺮﻛﺰ اﻧﺮژي در ﻛﺎﻧﺎل ﻓﻮق‪ ،‬دي ﻳﻮﻧﻴﺰه ﺷﺪن ﺳﺮﻳﻊ و ﺗﻘﻠﻴﻞ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ‪ ،‬ﺳﺮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺷﺴﺖ و ﺷﻮي آﻟﻮدﮔﻲﻫـﺎي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻳﺠﺎد ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻮﭼﻚ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﻦ دو اﻟﻜﺘﺮود و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﺘﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻪ ﻗﻄﻌـﻪ ﻛـﺎر و ﻧﻴـﺰ اﻳﺠـﺎد ﺳـﺨﺘﻲ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻓﻮﻻد«‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎل ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮي )ﻧﻪ ﺣﻠﻘﻮي( و ﺧﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧﻔـﺖ ﺳـﻔﻴﺪ و‬
‫روﻏﻦ ﺗﺮاﻧﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آب دي ﻳﻮﻧﻴﺰه در اﺳﭙﺎرك ﺳﻴﻤﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در اﺳﭙﺎرك ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ از ﻧﻔـﺖ ﺳـﻔﻴﺪ ﺑـﺎ اﻓـﺰودن ‪ 1 ‬ﺗـﺎ‬
‫‪ 2 ‬درﺻﺪ روﻏﻦ ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪1‬ـ‪9‬ـ ﺷﺴﺖ و ﺷﻮ‪:‬‬
‫روش ﺷﺴﺖ و ﺷﻮ در ﭘﺎﻳﺪاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن اﺧﺬ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮب اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻣﻘﺪار آن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺮﻫﺎي ﺷﺴﺖ و ﺷﻮ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﻴﻞ ﻏﻮﻃﻪوري‪ ،‬ﺟﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺎري‪ ،‬ﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻮدﻳﻚ‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬اوﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﻴﻚ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ‬

‫‪2‬ـ‪1‬ـ زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و رﻓﺘﺎر ﭘﺎﻟﺲﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و آن ﻣﺪت زﻣـﺎن ﻻزم از ﻟﺤﻈـﻪ ﺑﺮﻗـﺮاري‬
‫وﻟﺘﺎژ ﺗﺎ اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻗﻪ اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار آن از ﺻﻔﺮ )اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻳﺎ ﺟﺮﻗﻪ ‪ (Arc‬ﺗﺎ ﻃﻮل زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ )ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺪار ﺑﺎز( ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬ـ‪2‬ـ وﻟﺘﺎژ ﺟﺮﻗﻪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﺠﺎد ﭘﻞ ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺨﺎر و ﭘﻼﺳﻤﺎ ﺑﻴﻦ دو اﻟﻜﺘﺮود‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ دو اﻟﻜﺘﺮود از ﻣﻘﺪار اوﻟﻴﻪ )وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز( ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ ﺟﺮﻗﻪ ﻣﻲرﺳـﺪ‬
‫و در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺟﺮﻗﻪ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺗﻨﺰل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺮﻗﻪ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪2‬ـ‪3‬ـ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪ‪:‬‬
‫ﻛﻠﻴﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ و ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﺟﺮﻗﻪ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ‪ ،‬در ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪ ﻧﻴﺰ اﺛﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪2‬ـ‪4‬ـ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري‪:‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻘﺪار و ﺷﻜﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪ‪ ،‬زﻣﺎن روﺷﻨﻲ و ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪2‬ـ‪5‬ـ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ اﺑﺰار‪:‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﻛﻨﺪه ﺷﺪه از اﺑﺰار ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه از ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ اﺑﺰار ﻧﺎم دارد ﻛﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ درﺻـﺪ ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ اﺑﺰار و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎر ﺑﺮداري ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻋﻜﺲ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ اﺑﺰار ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬ـ‪6‬ـ ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ‪:‬‬
‫ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺟﺮﻗﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺗﺎﺑﻊ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗـﻪ‪ ،‬وﻟﺘـﺎژ و زﻣـﺎن ﺟﺮﻗـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻌـﻼوه‬
‫ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ارﺗﻌﺎﺷﺎت اﺑﺰار ﻧﻴﺰ در ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ اﺛﺮ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺣﻮل ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬راﺑﻄﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ زﻳﺮ ﺑﻴﻦ ‪ R a‬و ‪ R max‬وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪Rmax  4R a‬‬
 ‫‪5‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺼﻮص‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :5‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺮ ﺟﺰء ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ورودي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ EDM‬ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري‬ ‫‪ (3‬ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪ‬ ‫‪ (2‬دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‬ ‫‪ (1‬زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ورودي از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻘﺪار و ﺷﻜﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻗﻪ‪ ،‬زﻣﺎن روﺷﻨﻲ و ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ ﺑـﺴﺘﮕﻲ داﺷـﺘﻪ و ﺟـﺰء‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ EDM‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :6‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺟﻤﻼت زﻳﺮ در ﻣﻮرد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ‪ EDM‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪‬‬

‫‪ (1‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ اﺑﺰار و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (2‬زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ورودي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﭘﺎﻟﺲ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﺗﻤﺮﻛﺰ اﻧﺮژي در ﻛﺎﻧﺎل ﭘﻼﺳﻤﺎ‪ ،‬ديﻳﻮﻧﻴﺰه ﺷﺪه ﺳﺮﻳﻊ و ﺗﻘﻠﻴﻞ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ از وﻇﺎﻳﻒ دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت اﺑﺰار و زﻣﺎن روﺷﻨﻲ و ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «3‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ اﺑﺰار و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻜﺲ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻧﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﭘـﺲ ﮔﺰﻳﻨـﻪ اول ﺻـﺤﻴﺢ ﻧﻤـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬زﻣـﺎن‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺰﻳﻨﻪ دوم ﻧﻴﺰ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻟﻜﺘﺮود ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ دﻗﺖ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري و ﻛﺎﻫﺶ ﺻﺎﻓﻲ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺷﺪه ﻣﻲﮔﺮدد و رﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﭼﻬﺎرم ﻧﻴﺰ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :7‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از رواﺑﻂ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ در روش ‪ EDM‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﻛﺪام ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻗﻄﻌﻪ‬
‫‪  ‬ـ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫‪(1‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري اﺑﺰار‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻗﻄﻌﻪ‬
‫‪  ‬ـ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫‪(2‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺮش‬
‫ﺣﺠﻢ ﺧﻮردﮔﻲ اﻟﻜﺘﺮود‬
‫‪  ‬ـ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫‪(3‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺧﻮردﮔﻲ اﻟﻜﺘﺮود‬
‫‪  ‬ـ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫‪(4‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «3‬در ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ اﻟﻜﺘﺮود ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺶ ﺣﺠﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﭘﺎﻟﺲﻫﺎ در ‪EDM‬‬

‫در ﻣﻴﺎن اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ‪ EDM‬ﭼﻬﺎر ﻧﻮع آن ﻣﻬﻤﺘﺮ و ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1‬ـ ﺟﺮﻗﻪ ﻋﺎدي‪:‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﺟﺮﻗﻪ ﻣﻄﻠﻮب در اﺳﭙﺎرك اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﭙﺎرك ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺻﺪا در ﻣﺤﺪوده ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 2 ‬ﻛﻴﻠﻮ ﻫﺮﺗﺰ ﺑﻮده و زﻳﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﻴﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﺟﺮﻗﻪ ‪:ARC‬‬
‫در ﺟﺮﻗﻪ آرك ﻋﻤﺪﺗﺎً زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺻﺪا در آرك در ﻣﺤﺪوده ‪ ( /  1  3)kHz‬ﺑﻮده و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﭙﺎرك ﺑﻢﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه‪:‬‬
‫در ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻮده و وﻟﺘﺎژ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﻗﻪ ﻫﻴﭻ ﺻﺪاﻳﻲ ﺷﻨﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺪار ﺑﺎز‪:‬‬
‫در ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺪار ﺑﺎز ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺻﻔﺮ ﺑﻮده و وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺎﻟﺲ ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻ ﺻﺪاﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )‪(EDM‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫‪6‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :8‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬درﺻﺪ ﺧﻮردﮔﻲ اﺑﺰار در ﻛﺪام ﺣﺎﻟﺖ زﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (2‬ﭘﺮداﺧﺖﻛﺎري‬ ‫‪ (1‬ﺧﺸﻦﻛﺎري‬
‫‪ (4‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻮع اﻟﻜﺘﺮود و دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ دارد‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن روﺷﻨﻲ و ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «2‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ‪ ،‬درﺻﺪ ﺧﻮردﮔﻲ اﺑﺰار در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮداﺧﺖﻛﺎري ﻛﻤﺘﺮ از ﺧﺸﻦﻛﺎري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :9‬از ﺑﻴﻦ ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ‪ ،EDM‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻛﺪاﻣﻴﻚ »وﻟﺘﺎژ« و »زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ« ﺻﻔﺮ اﺳﺖ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (2‬ﺟﺮﻗﻪ آرك ـ ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه‬ ‫‪ (1‬ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ـ ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺪار ﺑﺎز‬
‫‪ (4‬ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺪار ﺑﺎز ـ ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه‬ ‫‪ (3‬ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ـ ﺟﺮﻗﻪ آرك‬
‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «3‬در ﺟﺮﻗﻪ آرك ﻋﻤﺪﺗﺎً زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭘﺎﻟﺲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه وﻟﺘﺎژ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﺷﻴﻦ ‪EDM‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ‪ EDM‬از ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻟﺪ ﻗﺪرت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ اﺑﺰار و ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ و اﺟﺰاي ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت در ‪EDM‬‬

‫ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪرت )‪ (Power Supply System‬در ﻣﺪارﻫﺎي ‪ EDM‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ‪ ، RC‬اﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و اﻳﺰوﭘﺎﻟﺲ‪.‬‬

‫‪1‬ـ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﻗﺪرت ‪) RC‬ﻻزارﻧﻜﻮ( ‪:‬‬

‫ﻣﺪارﻫﺎي ‪ ، RC‬ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻮده و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪار )ﻣﺜﻼً ‪ Arc‬زدن( ﻣﻘﺎوماﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎزده اﻳﻦ ﻣﺪارﻫﺎ ﻛﻢ اﺳﺖ و ﻛـﻞ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺑـﺪون دﻗـﺖ و ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺳﻄﺢ روي ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺮژي ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲرود‪ .‬ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪه ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺪار ‪ RC‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫اﻟﻜﺘﺮود اﺑﺰار )‪(-ve‬‬

‫ﺧﺎزن‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ دياﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﭘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ ‪d.c.‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮود ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر )‪(+ve‬‬

‫» ﺷﻜﻞ ﻣﺪار ﺗﺨﻠﻴﻪ«‬

‫وﻟﺘﺎژ ﺧﺎزن‬

‫وﻟﺘﺎژ ﺷﺎرژ ‪V‬‬

‫وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ ‪Vc‬‬

‫زﻣﺎن‬

‫‪Rc‬‬
‫‪FEED‬‬
‫‪TOOL‬‬

‫‪D.C.‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪DIELECTRIC FLUID‬‬

‫‪c‬‬
‫‪VOLTAGE‬‬ ‫‪ic‬‬ ‫‪vc‬‬ ‫‪id‬‬ ‫‪WORK  PIECE‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪SOURCE‬‬

‫‪CHARGING‬‬ ‫‪DISCHARGING‬‬
‫‪CIRCUIT‬‬ ‫‪CIRCUIT‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺼﻮص‬

‫* رواﺑﻂ زﻳﺮ در ﻣﺪارﻫﺎي ‪ RC‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪I  s exp[‬‬ ‫]‬ ‫‪k‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪RC‬‬ ‫‪RC‬‬
‫‪‬‬ ‫‪t ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪W  CVb‬‬
‫‪Vc  Vs  VR  RI  Vc  Vs 1  exp( ‬‬ ‫)‬
‫‪‬‬ ‫‪RC ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪t ‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪Vs2‬‬
‫( ‪Vb  Vs 1 ‬‬ ‫)‬ ‫‪P ‬‬ ‫‪(1  e  k )2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪RC ‬‬ ‫‪t 2KR‬‬
‫‪I‬‬
‫‪Vs‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪ : R‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪار‬ ‫‪ : C‬ﻇﺮﻓﻴﻦ ﺧﺎزن‬ ‫‪ : Vs‬وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫‪ : Vb‬وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ )‪(Breakdown Voltage‬‬ ‫‪ : Vc‬وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﺧﺎزن‬
‫‪ : P‬ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫‪ :W‬اﻧﺮژي ﺧﺎزن‬ ‫‪ : k‬ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺪار‬
‫‪t‬‬

‫ﭘﺲ از اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻗﻪ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﺧﺎزن اﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺧﺎزن ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮي اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻗﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از‬
‫اﻳﻦرو اﺳﭙﺎرك ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻜﻲ درﺣﺪ ﻣﻴﻜﺮون ﺟﺮﻗﻪ زده ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺮژي ﺧﺎزن در آن ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪199‬‬ ‫‪1‬‬
‫آن را زﻣـﺎن‬ ‫زﻣﺎن ﻳﻚ ﭘﺮﻳﻮد را زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ و‬ ‫زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺧﺎزن )زﻣﺎن ﺟﺮﻗﻪ( در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺷﺎرژ آن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﺣﺪود‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺷﺎرژ ﺧﺎزن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫وﻟﺘﺎژ‬ ‫وﻟﺘﺎژ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬

‫زﻣﺎن‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ‬

‫زﻣﺎن ﺷﺎرژ‬ ‫زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ‬

‫‪dp‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪k  1/ 3‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪Vb   / 73 Vs‬‬
‫‪dk‬‬

‫ﺷﻜﻞﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﺮژي ﻳﻚ ﺟﺮﻗﻪ را ﺑﺮﺣﺴﺐ وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ و ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺪار ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪V2‬‬
‫‪P   / 21 s‬‬
‫‪R‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪Vb‬‬
‫‪K  1.3‬‬ ‫‪0.73Vs‬‬

‫وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ و ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎﻧﻲ ) ‪ (k, Vb‬ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ را زﻳﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎﻧﻲ را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ و ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪ .‬در‬
‫ﻣﺪار ‪ RC‬ﺻﺎﻓﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ‪ W‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﺧﻮد ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧـﺎزن و وﻟﺘـﺎژ ﺷﻜـﺴﺖ اﺳـﺖ و ﺗـﺎﺑﻊ وﻟﺘـﺎژ ﻣـﺪار ﺑـﺎز و ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫‪ R‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪر ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي در ﻫﺮ ﭘﺎﻟﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺎﻟﻪﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ و زﺑﺮي ﺳﻄﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄـﻪ اﻧـﺮژي‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزن و وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﺑﺮي ﺳﻄﺢ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )‪(EDM‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﺷﺮﻳﻒ رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‬ ‫‪8‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﻪ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ در واﺣﺪ زﻣﺎن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫‪1‬ـ ﻫﺮ ﭼﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز ‪ Vs‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از اﻳﻦرو ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺪار ‪ RC‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ Vs‬زﻳـﺎدي را ﺑـﺮاي آن در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزن ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﺑﻪ ازاء )‪ (k  1 / 3‬ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻣﻘﺪار در راﺑﻄﻪ ) ‪ (Vb   / 73Vs , Vb‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪه آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ازاي وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪار ‪ R‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :10‬ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺮ از اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت در روش ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻴﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (4‬ﻻزارﻧﻜﻮ‬ ‫‪ (3‬اﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬ ‫‪ (2‬اﻳﺰوﭘﺎﻟﺲ‬ ‫‪ (1‬اﻳﺰواﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‬

‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «1‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪرت ﻣﻌﺮوف در ﻣﺪارﻫﺎي ‪ ،EDM‬ژﻧﺮاﺗﻮر ﻗﺪرت ‪ RC‬ﻳﺎ ﻻزارﻧﻜﻮ‪ ،‬ﻣﺪار اﻳﺰوﭘﺎﻟﺲ و ﻣﺪار اﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :11‬در ﻳﻚ ژﻧﺮاﺗﻮر ﻗﺪرت ‪ RC‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﻣﺎﺷﻴﻦ ‪ ، EDM‬ﻣﻘﺪار ‪ R‬ﻣﺴﺎوي ‪ 15‬اﻫﻢ و ﻣﻘﺪار ‪ C‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2‬ﻣﻴﻜﺮوﻓﺎراد اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ وﻟﺘـﺎژ ﻣﻨﺒـﻊ‬ ‫‪‬‬
‫‪ 22 ‬وﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺗﻮان ﺟﺮﻗﻪ ﭼﻨﺪ وات ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫‪687 (4‬‬ ‫‪786 (3‬‬ ‫‪678 (2‬‬ ‫‪876 (1‬‬

‫‪V2‬‬ ‫‪(22)2‬‬
‫‪Pmax   / 21 s   / 21‬‬ ‫‪ 677 / 6 W‬‬ ‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «2‬ﺗﻮان ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺟﺮﻗﻪ در ﻣﺪارﻫﺎي ‪ RC‬از راﺑﻄﻪ روﺑﺮو ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪15‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :12‬اﮔﺮ ﻣﺪار ﺟﺮﻗﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ‪ EDM‬از ﻧﻮع ‪ RC‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ ﮔﭗ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺑﻴﻦ اﺑﺰار و ﻗﻄﻌﻪﻛﺎر ﺑـﺮاي ﺣـﺼﻮل ﻣـﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻗـﺪرت‬ ‫‪‬‬
‫ﺑﺎرﺑﺮداري ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ (4‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ (3‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮔﭗ ‪ / 73 ‬‬ ‫‪ (2‬وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪرت ‪ / 73 ‬‬ ‫‪ (1‬وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪرت ‪1/ 3 ‬‬

‫‪k  1/ 3 , Vb   / 73 Vs‬‬ ‫‪ ‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «2‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ در ﻣﺪارﻫﺎي ‪ RC‬رواﺑﻂ روﺑﺮو ﺻﺎدق اﺳﺖ‪:‬‬

‫ـ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺪار ‪: RC‬‬

‫‪1‬ـ در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ ﺻﺮف ﺷﺎرژ ﺷﺪن ﺧﺎزن ﺷﺪه و ﺟﺰء زﻣﺎن ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪3‬ـ در ﻣﺪار ‪ RC‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﭗ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦرو اﻳﻦ ﻣﺪار را ﻣﺪار واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﭗ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫‪4‬ـ ﭼﻮن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﭗ ﺑﻮده و ﻛﻨﺘﺮل ﮔﭗ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪5‬ـ در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد و زﻣﺎن روﺷﻨﻲ ﭘﺎﻟﺲ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ اﺑﺰار‪ ،‬اﺑﺰار ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﻲ وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬ـ ﻣﺪار اﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪: Isofrequency Circuit‬‬

‫در ﻣﺪار ‪ RC‬ﺣﺪود ‪ %99‬زﻣﺎن ﻳﻚ ﭘﺮﻳﻮد ﻣﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎرﺑﺮداري ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه اﻳﻦ ﻣﺪار ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺪازه و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﮔﭗ )‪ (Gap‬ﺑﻮده و‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻨﺘﺮل زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ از ﻣﺪارﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و اﻳﺰوﭘﺎﻟﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻴﻼﺗﻮر ﻳﻚ ﻣﻮج ﺳﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮجﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﺳﻴﻼﺗﻮر‪ ،‬اﺷﻤﻴﺖ ﺗﺮﻳﮕﺮ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﭼﺮخ ﻟﻨﮕـﺮ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﺿﺮﺑﻪﻫﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺎﻟﺲﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ از اﺳﻴﻼﺗﻮر را ﺗﻤﻴﺰ و ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬اﺑﺘﺪا وﻟﺘﺎژ و ﺳﭙﺲ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ )‪ (6  3  ‬وﻟﺖ و ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن )‪ (1  4  ‬آﻣﭙﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺳﺮي و ﻣﻮازي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ وﻟﺘﺎژ در ﻣﺪار ﻣﻮازي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻠﻪاي ﺑﻮده و از اﻳﻦرو زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪارﻫﺎي ﺳﺮي ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ و‬
‫ﮔﭗ ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﻣﻲﺗﻮان در آنﻫﺎ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ .‬در ﻣﺪار اﻳﺰوﻓﺮﻛﺎﻧﺲ زﻣﺎن روﺷﻨﻲ و ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻟﺲ ﺛﺎﺑﺖ و زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺟﺮﻗﻪ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن زﻣﺎن ﺟﺮﻗﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬