Ang pamahalaan ay gumagawa ng mga hakbang upang makatulong sa lahat ng mga

mamamayang Filipino lalo na sa mga mahihirap. Ito ang isa sa mga nangungunang adhikain ni
Pang. Rodrigo R. Duterte, ang maiangat ang pamumuhay ng lahat. Subalit an ang magiging
katungkulan natin upang makatulong sa adhikaing ito na hindi lamang umaasa sa tulong na
ibinibigay ng pamahalaan? Tandaang tayong lahat ay mayroon ding gampanin para sa
kagalingan ng bayan. Tayo ay may malaking pananagutan upang maisakatuparan ang bawat
mithiin at adhikain ng pamahalaan tungo sa pambansang kaunlaran. Paano natin ito
maisasagawa? Ano ang mga dapat nating gawin upang makatulong? Sapat ba na iparinig lamang
ang ating karaingan o dapat na maipaintindi sa mga kinauukulan ang laman g ating puso't isipan?
Kailangan bang isulat ang nalisip? O mas angkop na sabihin na lang upang agad-agad ay
kanilang marinig?

Mga Proyekto ng Pamahalaan Tungo sa Kagalingang Pambayan at

Pambansang Kaunlaran
Sa kabila ng iba't bang suliraning kinakaharap ng bansa sa kasalukuyan, gaya ng suliranin sa
kahirapan, kalusugan, droga, pagkasira ng kalikasan, at iba pa, hindi rin naman nagpapabaya ang
pamahalaan upang isulong ang mga programa na tutulong sa mga mamamayan. Libo-libong
mamamayan ang nakikinabang a mga proyekto ng pamahalaan upang kahit papaano ay
mabawasan ang suliraning nararanasan ng mga tao. Ang pamahalaan ay nagbalangkas ng mga
plano, mga programa, mga proyekto, mga patakaran at tuntunin upan& maisakatuparan ang
pambansang kaunlaran. Nagtutulungan ang iba't ibang pamayanan n bansa at nakikipag-ugnayan
sila sa isa't isa upang makamtan ang kaunlaran ng bansa. Nagtutulungan ang mga lokal na
pamahalaan sa buong bansa mula sa pinakamababang antas hanggang sa pinakamataas. Nabuo
ang mga samahan ng barangay, lungsod, munisipalidad at lalawigan sa ilalim n$ Government
Code of 1991 upang magtulungan at magkaisa para mas maraming mapaglingkurang
mamamayan

May mga programa ang pamahalaan upang umunlad ang bansa sa mga aspektong gaya ng
sumusunod:
1. Programa sa Pabahay - Nagpapagawa ang pamahalaan ng mga bahay para sa mga
mamamayan na hindi makapagpatayo ng sailing bahay upang mabawasan ang mga nagkalat at
palaboy sa daan.
2. Pagpapaunlad ng Sakahan - Tinutulungan n pamahalaan ang mga magsasaka na mapaunlad
ang kanilang sakahan upang makapagbigay at makatulong din sa pag-unlad ng produksyon ng
bansa.
3. Edukasyon - Nagbibigay ng libreng edukasyon sa lahat ng mga mamamayan upang
mabawasan ang mga hindi nakapag-aral para matulungan sila sa kanilang pamumuhay.
4. Kooperatiba - Tumutulong sa mga mamamayan na magkaroon ng trabaho upang kumita para
makatulong sa pamilya.
5. Transportasyon at Komukikasyon - Nagpapagawa ang pamahalaan ng mga tulay, daan at
iba pang uri ng transportasyon para mapadali ang komunikasyon sa bansa.
6. Elektripikasyon Maraming imprastaktura ang ipinapagawa n pamahalaan para magkaroon g
elektrisidad at upang umunlad ang kabuhayan. (Baya, Juliana Marie.

Alamin
Ang pag-unlad ng bansa ay pag-unlad na rin ng mamamayan. Hindi dapat iniaasa sa pamahalaan
ang kapalaran ng sinuman, bagkus kailangang gumawa rin ng paraan upang mapakinabangan
ang mga programa ng pamahalaan. Bawat mamamayan ay may tungkulin na kailangang gawin
para sa pag-unlad ng bansa. Ang sama-samang pagtutulungan o pansariling pamamaraan o
pagkilos ay tiyak na may malaking kontribusyon sa ikagagaan ng buhay na makatutulong para sa
bansa. Hindi lamang papasanin g pamahalaan ang lahat ng responsibilidad kundi magiging
katuwang ang mamamayan na balikatin ang anumang sagabal sa pag-unlad. May mga ahensya
ang pamahalaan na may iba't ibang programa para sa mga mamamayan tungo sa pambansang
kaunlaran.

Kagawaran ng Kalusugan
Ang Kagawaran ng Kalusugan ang natatanging ahensya ng pamahalaan na nangangalaga sa
kapakanang pangkalusugan ng mamamayan Ang ahensyang ito ang nagbibigay ng mga
impormasyon hinggil sa mga usaping pangkalusugan ng bansa. Nagbibigay ng mga datos at
tamang impormasyon sa mga mamamayan partikular na sa iba't ibang uri ng sakit na maaaring
maagapan at magamot kapag nabigyan ng agarang atensyon

llan sa mga programa ng Kagawaran ng Kalusugan ay ang sumusunod:

1. Dengue Prevention and Control Program - Ang dengue ang pinakamabilis na uri ng
sakit na kumakalat sa halos isandaang bansa sa bong mundo. Nakukuha ito mula sa mga
kagat ng lamok na may dalang virus na kung tawagin ay aedes aegypti at aedes
albopictus, naililipat ang nabanggit na virus sa mga taong makakagat nito na nagging
sanhi ng dengue, na kung hindi maaagapan ay maaaring ikamatay ng biktima.
Nagsasagawa ang kagawaran ng malawakang kampanya upang maiwasan ang pagkalat
ng maraming lamok na magdadala ng sakit na dengue. Gumagawa sila ng campaign ads
at nagbabahay-bahay sila upang magkaroon ng malawak na kamalayan ang mga
mamamayan lalo na sa mga liblib na lugar a hindi naaabot ng komunikasyon,
2. Prevention of Blindness Program - Sa Administrative Order No. 179 s. 2004 ay
isinasaad ang mga panuntunansa implementasyon ny National Prevention of Blindness
Program; at sa Proklamasyon Blg. 40 ay idinedeklara na ang buwan ny Agosto ay "Sight
Saving Month." Bisyon nito na lahat ne mga Filipino ay mabigyan ng karapatang makakita sa
taong 2020. Kaya pinaiigting ng DOH at Local Health Unit (LHU) ang pagkakaisa para
matanggal at maiwasan ang pagkabulag ng mga tao sa Filipinas; magkaroon ng puwang at
tungkulin ang mamamayan na ipabatid ang kahalagahan ng kalusugan ng mga mata upang
maiwasan ang paghabulas; mabievan no alses ang lahat para sa de talidad,jan stresto/das
jonna lazam an ma paptabules, wabiang hah rapan sa pa managitan ng preserbasyon at
restoras yon n paningin if ta mahihirap na Filipino.
3. Philippine Cancer Control Program - ang kanser ang itinuturing na panangungunang
sanhi kamatayam/he libo-libong tao g buong munda. Tinatayang 14 milyon ang may
maluiubhang kaso at umadbot sa 8, 2 milyon.an naitalang namatay noong 2012 (WHO),
Sa kalalakihang, Filipino, ang mea karaniwang sakit na nagieing sanhi n& kamatayan
ay ang kanser sa baga, atay, kolon/rectum, prostate, tiyan at leukemia. Sa kababaihan naman
ay dibaio, cervix, baga, co/on/réctum, obaryo at atay/Äng datos na ito ay noong 2010. Kaya
naman, nagdebelop ang National Cancer Control Committee (NCCC) n National Cancer
Prevention and Control Action Plan (NCPCAP) 2015-2020 upang magkaroon g kamalayan
ang mga mamamayan hinggil sa nakamamatay na sakit na ito. Afindi lamang matutulungan
ang mga may sakit kundi mabibigyan pa ng sapat na impormasyon ang mga mamamayan
tungkol dito
4. HIV/STI Prevention Program - Layunin ng programang ito na pababain ang transmisyon
ng HIV at STI sa mga may matataas na populasyon. at itinuturing na pinakapeligroso pang
maipaalam sa kanila ang maaaring idulot nito sa bawat indibidwal, pamilya, at sa
komunidad/(Upang mabawasan ang sakit na ito, nagbibigay ang ahensya ng libreng
konsultasyon at mga kampanya laban dito sa tulong ng mga katulong a ahensya ng
pamahalaan
5. National Tuberculosis TB Control Program - sa kasalukuyan, ang sakit na TB ay
maaari nang maagapan at magamot. Hindi na kailangang mangamba ang mga mamamayang
kinapitan nito basta maagang maipakonsulta upang mabigyan ng agarang lunas.
Ang programang ito ay may bisyon na TB – free Philippines. Nagbibigay sila ng libreng
tulong at konstitosyon sa bansa upang matugunan ang mga mamayan na kinapitan ng
ganitong klaseng sakit.
Ang mga nabanggit na program ng kagawaran ng kalusugan ay ilan lamang sa mga
tinutukan ng gobyerno. Hindi mapapasubalian sa seryoso ang pamahalaan na bigyan ng
priyoridad ang kalusugan ng mga mamamayan. Patunay ito sa nagging tugon ng DOH sa
ipinalabas na balita.
Kagawaran g Edukasyon
si Kal. Leonor Briones, ang kasalukuyang kalihim ng Kagawaran ng Edukasyon, ay may
maigting a kampanya para sa pagtatamo n de-kalidad na edukasyon sa lahat ng mga mag-
aaral mula sa batayang antas ng edukasyon, pribado man o publiko. Ang kampanyang ito ay
mahigpit na ipinatutupad ny kagawaran upang matamo ang bison at misyon nito.
Pinatutunayan ito ng iba't ibang programa na nagbibigay ng sapat na atensyon at paghahanda
sa mga mag-aaral upang makalinang ng buo at ganap na Filipino na may kapaki-pakinabang
a literasi.
Ilan sa mga programang ito ang sumusunod;
1. K to 12 Kurikulum Alinsunod sa Batas Pambansa 10533 a kilala rin sa tawag na
Enhanced Basic Education Act of 2013, na palawakin ang batayang edukasyon ng bansa sa
pamamagitan ng pagpapaunlad sa mga kurikulum at sa pagdaragdag ng dalawang taon sa
batayang edukasyon. Layunin ng batas na ito na mabigyan ang bawat mag-aaral ng
pagkakataon na makatanggap ng magandang edukasyon a maghahanda a kanila upang
makipagsabayan sa pandaigdigang kompetisyon; mapalawak ang layunin g edukasyong
sekundarya bilang paghahanda sa kolehiyo, kursong bokasyunal at teknikal man; at gawin
ang mga mag-aaral na sentro ng edukasyon na tutugon sa kanilang pangangailangan,
kakayahan at kalinangang kultural at pinagmulan sa pamamagitan ng paggamit ng angkop na
wika sa pagtuturo at pagkatuto kabilang ang Mother Tongue Based - Multilingual Education
(MTB-MLE).
2. oplan Balik-Eskwela Ang programang plan Balik-Eskuwela ay isa sa napakagandang
programa ng Kagawaran ng Edukasyon sapagkat sa pamamagitan nito ay maagang
malalaman ang mga mag-aaral a nagpapatuloy ng pag-aaral. Isinasagawa ang maagang
pagpapatala upang maging basehan din ng bilang ng mga papasok na mag-aaral sa susunod
na pasukan. Ito ay paghahanda rin sa mga kakailanganin sa loob ng silid-aralan at sa
paghahanda ng pasilidad ng paaralan. Ginagawa rin ito bilang panghikayat sa mga mag-aaral
na magpatuloy sa kanilang pag-aaral.
3. Brigada Eskwela Taon-taon isinasagawa ang Brigada Eskwela sa iba't ibang paaralan sa
buong bansa. Ito ay bilang paghahanda sa nalalapit na pasukan sa mga pampublikong
paaralan. Katuwang ng mga guro ang mga magulang sa paglilinis at pag-aayos sa loob at
labas ng silid-aralan, gayundin ang paglilinis sa buong paaralan. Kinukumpuni rin ang mga
sira-sirang bahagi ng silid-aralan upang gumanda ito¿ Ginagawa ito upang sa pagpasok ng
mga mag-aaral sa unang araw ng pasukan ay nakahanda na ang buong silid-aralan at buong
paaralan para sa unang araw ng pagkaklase. Paghahanda rin ito upang mahikayat ang bawat
mag-aaral na mag-aral nang maayos at hindi ang paglilinis ang bubungad sa kanila,/
4. School-Based Feeding Program (SBFP) Ang programang ito ng Kagawaran ng
Edukasyon ay naglalayong makapag-ambag para mapataas ang bilang ng atendans ng mga
mag-aaral na pumapasok sa klase upang gumanda ang kanilang performans sa lob ng silid-
aralan, Sinisikap na matugunan at mabawasan ang mahigit na 85% na problema sa
malnutrisyon kada taon, at mahikayat din ang mga mag-aaral na pumasok sa paaralan araw-
araw. Tinututukan ng SBFP ang lahat ng mga mag-aaral na kabilang sa mga undernourished
mula kindergarten hanggang ikaanim na baltang:

PAyapa at MAsaganang PamayaNAn (PAMANA)

Ang PAMANA ay programa n pamahalaan na tumutulong sa mga nasa lugar na may
kaguluhan upang mapanatili o maibalik ang katiasayan para maiwasan ang mBa labanan o
hindi Pagkakaunawaan na maaaring magresulta sa tiyak na kapahamakan ng mga inosenten&
mamarayan na maiipit sa kaguluhan. Ito ay nasa ilalim ne Office of the Presidential Adviser
on the Peace Process (OPAPP).
Ang programang ito ay isinagawa sa ilalim ng administrasyon ng dating Pang. Benigno
Aquino bilang estratehiya para sa kapayapaan sa pamamagitan n pakikipagtulungan sa mga
ahensya ng pamahalaan .na mapataas ang pagbibigay ng serbisyo, at masolusyonan ang mga
sigalot o problema sa mga lugar na apektado ng krisis pangkapayapaan. Ang disenyo ng
PAMANA ay nakasentro sa pagbibigay ng agarang solusyon at pagpapataas ng kapayapaan
sa mga apektadong lugar upag maiwasan ang hindi pagkakaunawaan at paglalabanan.
Layuninng PAMANA na abutin at tulungan ang mga nasa bukod, mahirap maabot, at
apektado ng labanan, para maipadama na hindi sila napapabayaan ng pamahalaan. Sa bilang
ng mga ahensya ng pamahalaan at mga katuwang sa implementasyon, mananatili ang
PAMANA bilang programa ng pamahalaan na tumututok sa mga lugar ng bansa na may mga
hindi pagkakaunawaan at paglalabanan na nangangailangan ng mg usapang pangkapayapaan
at pakikipagkasunduan.
Isinasagawa ang PAMANA upang makamtan ang panghabambuhay na kapayapaan, at
makakamtan lamang ito sa pamamagitan ng reporma ng mga patakaran na magpapatatag sa
saligan ng kapayapaan, pagbibigay ng serbisyo sa mga sambayanan at sa komunidad, at
pakikipag-ugnayan sa mga apektadong lugar upang matulungan sa paghahanapbuhay.
Nakatutulong din ang ganitong programa n pamahalaan para mabawasan ang kahirapan,
mapabuti ang pamamahala at mabigyan ng kapangyarihan ang komunidad na patatagin ang
kanilang kakayahan na pag-usapan ang mga isyu na nagdudulot ng hindi pagkakaunawaan sa
pamamagitan ng mga gawaing magpapatatag sa pagsasamahan ng mga mamamayan sa lugar.
ASEAN Economic Community (AEC) Blueprint 2025
Itinatag ang Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) noong 8 Agosto 1967.
Ito ay isang rehiyonal na organisasyon na binubuo ng mga bansang kasapi gaya ng Brunei
Darussalam, Cambodia, Indonesia, Lao PDR, Malaysia, Myanmar, Filipinas, Singapore,
Thailand at Vietnam. Naitatag ito sa layuning mapabilis ang paglago ng ekonomiya,
panlipunan at pangkalinangang kaunlaran at kapayapaan at katatagan sa rehiyon.
Noong Disyembre 1997, pinagtibay ang ASEAN Vision 2020, na nagbabalangkas ng
isang estratehikong layunin pang magkaroon ng mas malakas a pagtutulungan ang mga
miyembro tungo sa pagbuo ng isang "komunidad ng mga mapag-arugang lipunan". Ito ang
nagbigay daan sa mga sunod-sunod na plano ng pagkilos upang isakatuparan ang mga
layuning naibalangkas sa ASEAN Vision 2020. Tinukoy ng mga nasabing plano ng pagkilos
ang mga patakaran at proyekto na siyang isasagawa ng mga kasaping bansa tungo sa layunin
ng mas mahigpit na pagtutulungan at pagiging komunidad. May haba itong anim na taon, at
nirerebisa tuwing ikatlong taon. At una sa mga proyektong ito ay ang Hanoi Plan of Action, a
ipinatupad mula 1998 hanggang 2004. Ang kasalukuyang proyekto ay ang Vientiane Action
Programme (VAP) a sinimulan mula 2004 hanggang 2010.
Ang ASEAN Economic Community (AEC) ay isa sa mga haligi n pinapangarap na
komunidad ng ASEAN na binigyang-hugis ny Bali Concord Il. Naisakatuparan noong 2015
ang hinangad ng ASEAN na lisang merkado at production base. Nangangahulugan a mula
2015, ang luwas ng produkto, serbisyo, puhunan at mga mangagawa sa mga bansang kasapi
sa ASEAN ay naging bukas at naging liberal, at ang paglipat-lipat ny pumumuhunan ay mas
napadali. (Maroon pa ring mga eksepsyon at restriksyon (lalo na sa pagdaloy n pera at
puhunan) sa liberalisasyon, kaya ang mga kasapi a hindi pa handang buksan ang kanilang
sektor pangserbisyo ay piniling huwag munang buksan ang sector (ASEAN minus X
Formula).)
Ang isang merkado at production base ay nangangahulugan lang na imbes na ang
pagtingin sa merkado at pinagkukunan nito ay nakakulong lamang sa mga pambansang
hanggahan, ang mga miyembro ay titingnan ito sa kabuoan. Nangangahulugan ito na ang
mga kasapi ay ituturing na pareho ang mga produkto at serbisyo na nanggagaling sa kahit
sang bansang kasapi sa ASEAN tulad ng sa kanilang mga lokal na produkto at serbisyo;
ibibigay nito ang parehong prebilihiyo at paraan ng pagpasok sa ASEAN a namumuhunan at
kanilang mga lokal na negosyante; at ang mga manggagawa at propesyonal ay malayang
makakapagtrabaho kahit saan sa lob ng ASEAN. Upang mapadali ang pagkakaroon ng nag-
iisang merkado at production base, ang AEC ay nagbibigay ng priyoridad sa dalawang
bahagi: sa priority integration sectors, at sa pagkain, agrikultura. at kagubatan. Mayroong
labindalawang priority integrated sectors: agro-based na produkto, sasakyan, electronics,
isda, produktong goma, paglalakbay sa himpapawid, -ASEAN, healthcare, tourism, at
logistics. Ito ang mga sector na kung saan lahat ng kasapi ay mayroong interes, at kung saan
sila magkakaroon ng kompetisyon. Ang kaisipan ay kung magiging malaya ang mga sektor
na ito, mas madali itong pag-ugnayin at ang mga kasapi ng ASEAN ay makakaangat sa
rehiyon sa mga sector na ito sa pag-akit ng intra-ASEAN na mamumuhunan at
pangangalakal (halimbawa ay ang outsourcing sa pagitan nila), at matulungang mapaunlad
ang mga produktong gawa ng ASEAN.
Ang pagbibigay ng pansin sa pagkain, agrikultura at kagubatan ay may kinalaman sa
kung paano papaunlarin ang sektor na sinasabing pinakasensitibo sa mga kasapi. Upang
mabuo ito para sa nag-lisang merkado, ang Blueprint ng AEC ay nakatuon sa kung paan
gagawin ang malayang kalakalan sa rehiyon, at kung gaano mapapataas ang pamantayan. Isa
ring alalahanin ang pagtutulungan at paglipat ng teknolohiya na tutulong ang mga
internasyunal/pangrehiyong mga organisasyon (tulad ng Food and Agricultural Organization)
at ng mga pribadong sektor. Ito rin ay nananawagan para sa pag- uugnay ng mga lumilikha
 ng mga produktong agrikultura sa pamamagitan ng pagpapaunlad ng mga kooperatiba sa
agrikultura. Maliban sa pagnanais ng lisang merkado, pinapangarap din ng AEC ang isang
rehiyon na may matatag na ekonomiya at ganap na pagkakawing nito sa kabuhayan ng
daigdig. Sa pagtatalaga n mga polisiya at pagtatayo ng mga kinakailangang imprastraktura
makakamit ang isang rehiyong may matatag na kabuhayan. Upang makamit ito, pag-
uugpungin ng ASEAN ang mga polisiya sa kompetisyon, proteksyon para sa mga mamimili,
intellectual property rights, pagbubuwis at ang e-commerce. Magtatayo ito g isang integrated
transport network (panghimpapawid, pandagat, panlupa); gagawa ng ICT sytems na
magkokonekta at magagamit ng lahat ng bansa sa rehiyon; at magsulong ng mga proyekto
upang pag-ugnay-ugnayin ang mga electricity grids at gas pipelines; isulong ang pagmimina
sa rehiyon; at hikayatin ang mga pribadong sektor na pondohan ang mga hangaring ito. Sa
pamamagitan ng Initiative for ASEAN Integration (IAl), ang isyu ng katarungan ay
matutugunan sa pagtatayo ng mga small and medium enterprises (SMEs); at ang paglalapit
ng agwat sa pagitan ng mga mas mayayaman/ mas malalaki at mga mahirap/ mas maliliit na
bansa sa ASEAN. Ang Al ay isang proyekto na kikilala sa mga pangangailangan sa technical
assistance and capacity building ng mga bansa sa ASEAN upang ganap na makasali a
regional integration. Panghuli, hilalayon din ng AEC na layon ang mga kasunduang ASEAN
sa mga patakaran at alituntuning multi- lateral at magsusulong ng mga patakarang lalo pang
mag-uugnay ng rehiyon sa iba pang bahagi ng daigdie. (sinalin sa Filipino ni Laya at Galileo
Garcia, in-edit ni Arcy Garcia para sa PAKISAMA mula sa Danulat ni Jenna Joy Chavez,
Philippine Program Coordinator, Focus on the Global South. Editor: Ma. Estrella A. Penunia.
Vol 3 No. 1. February 2008).

iba pang programa ng Pamahalaan

Ang iba pang hakbang na ginagawa n§ pamahalaan para sa pambansans kaunlaran ay ang
pagsulong sa usaping pangkapaya pa a n sa pagilan ng NPA, MILF at M/INLF, edukasyon para
sa lahai, paprakaroon ne automated elections; pagkakaroon ne maraming trabaho sa mga
mamamayang Filipino; pagsulong n& turismo sa bansa; pagbubukas ng Economic Zones sa
bahagi n& CALABARZON, Cebu, Pampanga at Subic, pagpapatayo n$ kalsada, tulay,
paliparan, daungan, highway, expressway, plantang geothermal at hydroelectric; pagsulong sa
ladderized education program n TESDA ng pang- vocational at pagkakaloob ne PHILHEALTH
card para sa mga kawani, mangagawa at mahihirap; pagsugpo sa ipinagbabawal na gamot sa
tulong ng dangerous drugs board; at pagpapaunlad sa serbisyong pangkalusugan sa tulong ng
mga programa n DOH (https://www.slideshare.net/ARAL PANG/mga-hakbang-na.ginagawa-ng-
pamahalaan-para-sakaunlaran).
Ayon sa artikulo ni David Damio Jr. na inilathala sa kaniyang blog, "hindi uunlad ang isang
bansa kung hindi tutulong ang kaniyang mga mamamayan. Bawat isa ay may gampanin sa pag-
unlad ng bansa." Hindi lamang ang pamahalaan ang kumikilos parasa kaunlaran ng bansa kundi
katuwang din ang mga mamamayan. May gampanin din sila upang matamo ang pambansang
kaunlaran at kagalingang pambayan.