RZECZOWNIKI – NOUNS

Rzeczownik, podobnie jak w języku polskim, określa osoby, miejsca lub przedmioty. Dobra
wiadomość - od polskiego rzeczownika angielski różni się tym, że się absolutnie przez nic nie
odmienia. Po polsku często trzeba się napracować z odmianą - na przykład chcemy
poopowiadać o swoim psie:
Mam psa. Mój pies lubi biegać. Biegam ze swoim psem. Powiem ci o moim psie.
Po angielsku będzie to w każdym przypadku po prostu dog i... żadnych końcówek do
zapamiętywania.
I have a dog. My dog likes to run. I run with my dog. I will tell you about my dog.
Poza tym angielskie rzeczowniki nie mają rodzaju - w wielu językach jest to rzecz, która
niezwykle daje się we znaki wszystkim uczącym się - zwłaszcza jeśli na dodatek w naszym
języku dany rzeczownik jest innego rodzaju, niż w tym, którego się uczymy.
(ta) lampa, (ten) stół, (to) krzesło - Anglikowi przez myśl by nie przeszło, że sobie można
czymś takim życie utrudniać...
Rzeczowniki można podzielić na konkretne (takie, których można dotknąć, zobaczyć)
telephone telefon
dog pies
street ulica
John John
tree drzewo
car samochód
spoon łyżka
lub abstrakcyjne (czyli takie, które określają jakieś koncepcje lub stany, i których nie można
zobaczyć lub dotknąć
love miłość
time czas
anger złość
happiness szczęście
W zdaniu rzeczownik może pojawić się w kilku funkcjach:
1. przed czasownikiem - jako podmiot, czyli sprawca czynności określanej przez
czasownik

The car moves fast. Samochód szybko się porusza.

2. po czasowniku - jako dopełnienie

They (can) see the tower. Oni widzą wieżę

3. po przyimkach

We drive to work. Jeździmy do pracy.

She keeps her things in the drawer. Ona trzyma swoje rzeczy w szufladzie

DOPEŁNIACZ SAKSOŃSKI

Teraz czas ujawnić jedyny przypadek, jaki się w angielskim zachował, a mianowicie -
dopełniacz. Odpowiada on na pytania kogo? czego? Po angielsku w zasadzie należałoby to
pytanie zawęzić do: Do kogo/ do czego to należy?

Chodzi o to małe 's' z apostrofem doklejone na końcu

cat's milk mleko kota
Tom's car samochód Toma
brother's room pokój brata
friend's book książka przyjaciela

Należy zwrócić uwagę, że po angielsku zmieniona jest kolejność wyrazów - najpierw

podajemy informację kto coś ma, a dopiero potem co to jest.
A co dzieje się w przypadku, gdy nasz rzeczownik jest w liczbie mnogiej? I jedno 's' już tkwi
na końcu wyrazu? Dodać drugie? Nie, w takim przypadku wystarczy dodać sam.... apostrof.
cats' milk mleko kotów
brothers' room pokój braci
brothers' rooms pokoje braci
friends' book książka przyjaciół
friends' books książki przyjaciół

Niektóre rzeczowniki tworzą liczbę mnogą w sposób nieregularny. Wtedy dopełniacz

tworzymy tak samo, jak w przypadku rzeczowników w licznie pojedynczej:
children's toys zabawki dzieci
people's problems problemy ludzi

RZECZOWNIKI POLICZALNE I NIEPOLICZALNE – COUNTABLE AND UNCOUNTABLE NOUNS

Rzeczwoniki policzalne:
Do rzeczowników policzalnych zaliczymy takie, które można wyszczególnić jako pojedyncze
przedmioty w większej ilości i je policzyć, np.
an apple jabłko
a shell muszelka
a book książka

Każdą z tych rzeczy można bez problemu wziąć do ręki lub ułożyć w rządku.

Rzeczowniki niepoliczalne:
Rzeczowniki niepoliczalne są nieco bardziej skomplikowane, chociaż w sumie bardzo
logiczne. Zaliczamy do nich te wszystkie przedmioty lub pojęcia, których nie da się zmierzyć
bez pomocy innych przedmiotów. Brzmi trochę pokrętnie, prawda? A wystarczy wyobrazić
sobie... wodę. Nie da się jej wziąć bezpośrednio do ręki, licząc na dodatek, że się gdzieś ją
doniesie. Żeby to zrobić potrzebujemy na przykład szklanki lub butelki, która posłuży jako
pojemnik lub miarka ilości. Do rzeczowników niepoliczalnych zaliczymy więc:
water woda
milk mleko
wine wino
petrol benzyna
juice sok
rzeczy, które trzeba odmierzać łyżeczką, pakować w torebki, słoiki lub tubki:
sugar cukier
flour mąka
honey miód
jam dżem
toothpaste pasta do zębów
i oczywiście rzeczowniki abstrakcyjne takie jak:
love miłość
hatred nienawiść
time czas
happiness szczęście

Jedną z zasad angielskiego gentlemana jest, że o pieniądzach się nie rozmawia, nie
wspominając o ich liczeniu... Zapewne dlatego rzeczownik
money pieniądze

znalazł się w grupie rzeczowników niepoliczalnych w języku angielskim.

Decyzja, czy dany rzeczownik należy do grupy policzalnych, czy też niepoliczalnych, pociąga
za sobą szereg kolejnych wyborów, których należy dokonać.

1. Tylko przy rzeczownikach policzalnych wystąpią rodzajniki a/an

2. W zależności od tego, czy rzeczownik jest policzalny, czy też nie, zadać musimy różne
pytania o ten rzeczownik
3. Różne słówka będą nam określały ilości rzeczowników policzalnych i niepoliczalny

PYTANIA I ODPOWIEDZI
O rzeczowniki policzalne pytamy się:

How MANY friends have you got? Ilu masz przyjaciół?

How MANY toys do you want? Ile zabawek chcesz

O rzeczowniki niepoliczalne pytamy się:

How MUCH sugar do you want? Ile cukru chcesz?
How MUCH time do you need? Ile czasu potrzebujesz?

Odpowiedzi na takie pytania, też niestety muszą się różnić, a ponieważ może ich być całkiem
pokaźna lista - trochę, niewiele, dużo, niedużo, sporo, kilka, mało, wystarczająco, itp. dlatego
warto uporządkować je w tabelce:

niepoliczalny policzalny Zdanie przeczenia pytanie ilość

twierdzące
much + * + + dużo
many + + + + dużo
A lot of + + + + + dużo
Lots of + + + + + dużo
A number + + sporo
of
Plenty of + + + + mnóstwo
A few + + + kilka
few + + mało
A little + + + trochę
little + + niewiele
several + + Kilka
Some + + + + Trochę
any + + + + trochę

* Uwaga: much pojawi się w twierdzeniu razem z too, w znaczeniu za dużo, np.
You smoke too much. Palisz za dużo.
She spends too much money on cosmetics. Ona wydaje za dużo pieniędzy na kosmetyki.

Najlepiej różnicę pomiędzy nimi widać będzie w przykładach:

How much time do you have? Ile masz czasu?
I haven't much time. Nie mam dużo czasu.

I have many books. Mam dużo książek.

I don't have many books. Nie mam wielu książek.
Do you have many books? Masz dużo książek?

Do you have a lot of time? Czy masz dużo czasu?

I don't have a lot of time. Nie mam dużo czasu.

She has lots of friends. Ona ma wielu przyjaciół.

Do you have lots of work? Czy masz dużo pracy?

I have a number of things from England. Mam sporo rzeczy z Anglii.

Does she have plenty of money? Czy ona ma mnóstwo pieniędzy?

I have a few cookies. Mam kilka ciastek.

Only few people live here. Tylko kilku (niewielu) ludzi tu mieszka.

I have a little time. Mam trochę czasu.

I have little time. Mam niewiele czasu.

I got several things for my birthday. Dostalam kilka rzeczy na urodziny.

I need some money. Potrzebuje trochę pieniędzy.

Do you want some cake? Chcesz trochę ciasta?

Do you have any money? Masz jakieś pieniądze? Masz trochę pieniędzy?
I don't have any money. Nie mam żadnych pieniędzy. Nie mam ani trochę pieniędzy.
LICZBA MNOGA RZECZOWNIKÓW
aby utworzyć liczbę mnogą wystarczy dodać -s do rzeczownika...

a dog dogs psy

a week weeks tygodnie
a car cars samochody
a bed beds łóżka
a year years lata

liczba mnoga rzeczowników zakończonych na -ch -s -ss -sh –x

Jeśli rzeczownik kończy się literami -ch -s -ss -sh -x (ma 'syczącą' końcówkę), wtedy w liczbie
mnogiej rzeczownik ma końcówkę -es:

a dress dresses sukienki

a box boxes pudełka
a fox foxes lisy
a bush bushes krzewy, krzaki
a bus buses autobusy
a watch watches zegarki

Jednak kiedy 'syczący' rzeczownik kończy się na literę -e to nie podwajamy jej:
a bridge bridges mosty
a nose noses nosy
a horse horses konie
a rose roses róże
a prize prizes nagrody
a price prices ceny
liczba mnoga rzeczowników zakończonych na –o
Również rzeczowniki kończące się na -o w liczbie mnogiej mają najczęściej końcówkę -es:

a tomato tomatoes pomidory

a potato potatoes ziemniaki
a hero heroes bohaterowie

Są jednak wyjątki od tej zasady (głównie wyrazy obcego pochodzenia):

a piano pianos fortepiany
a photo photos fotografie
a zero zeros zera

liczba mnoga rzeczowników zakończonych na -f lub –fe

Rzeczowniki o końcówkach -f -fe w liczbie mnogiej otrzymują końcówkę -ves:

a wife wives żony

a knife knives noże
a shelf shelves półki
a wolf wolves wilki
a loaf loaves bochenki
a life lives życia
a half halves połówki
a thief thieves złodzieje

Także i od tej zasady istnieją wyjątki:

a chief chiefs szefowie
a roof roofs dachy
a handkerchief handkerchiefs chusteczki
liczba mnoga rzeczowników zakończonych na -y
Gdy rzeczownik w liczbie pojedynczej kończy się na -y, w liczbie mnogiej otrzymuje
końcówkę -ies:
a lady ladies panie
a city cities miasta
a country countries kraje
a story stories opowieści
a fly flies muchy
a baby babies niemowlęta

Jeśli jednak ostatnią literę -y poprzedza samogłoska to w liczbie mnogiej dodajemy literę -s:
a day days dni
a boy boys chłopcy
a key keys klucze
a toy toys zabawki

nieregularna liczba mnoga angielskich rzeczowników:

a man men mężczyźni
a woman women kobiety
a child children dzieci
a die dice kości do gry
a mouse mice myszy
a foot feet stopy
a tooth teeth zęby
a goose geese gęsi

rzeczowniki, które mają taką samą formę w liczbie pojedynczej i mnogiej

fish ryba, ryby
sheep owca, owce
species gatunek, gatunki
swine świnia, świnie
fruit owoc, owoce
carp karp, karpie

Uwaga! Istnieje słówko fishes , które oznacza ryby w sensie gatunku i może się pojawić w
tekstach o charakterze naukowym. Najczęściej jednak można spotkać formę mnogą fish.

rzeczowniki, które występują tylko w liczbie mnogiej

trousers spodnie
jeans dżinsy
shorts szorty
scissors nożyczki
clothes ubranie, odzież
pyjamas piżama
dungarees spodnie ogrodniczki
glasses okulary
goods towar/-y
outskirts obrzeża, peryferia

A także rzeczowniki, które mimo wyglądu liczby mnogiej, wymagają czasownika w liczbie
pojedynczej, np:
news wiadomość/wiadomości
physics fizyka
politics polityka
statistics statystyka
mathematics matematyka
aerobics aerobik
athletics lekkoatletyka
W przypadku rzeczowników politics i statistics, zasada o czasowniku w liczbie pojedynczej
dotyczy tylko sytuacji, gdy rzeczowniki te odnoszą się do dziedziny nauki lub przedmiotu
akademickiego.

liczba mnoga rzeczowników złożonych

Rzeczowniki złożone tworzą liczbę mnogą na dwa sposoby.
Do pierwszej grupy zaliczymy rzeczowniki złożone z dwóch rzeczowników, np:

a bed + a room» a bedroom

łóżko pokój sypialnia

a pocket + a knife » a pocket-knife

kieszeń nóż scyzoryk

Te rzeczowniki tworzą liczbę mnogą według zasady, że drugi człon przybiera postać liczby
mnogiej:
bedrooms sypialnie
pocket-knives scyzoryki

Do drugiej grupy należą złożenia, w których są przyimki lub przymiotniki. Liczbę mnogą
zaznacza się wtedy przy członie, który jest rzeczownikiem:
a son-in-law sons-in-law zięciowie
a sister-in-law sisters-in-law bratowe
a passer-by passers-by przechodnie

rzeczowniki zbiorowe
Rzeczowniki zbiorowe to rzeczowniki, które odnoszą się do grupy ludzi, np:
people ludzie
crowd tłum
family rodzina
crew załoga
Słówko people w znaczeniu ludzie uważane jest za rzeczownik w liczbie mnogiej. Może
jednak zostać użyte w znaczeniu lud, plemię - wtedy liczba mnoga będzie peoples.
family oznacza zbiorowość (dziadka, mamę, tatę, dzieci) i jest rzeczownikiem policzalnym
(l.mn. families). Family na ogół wymaga użycia czasownika w liczbie pojedynczej, podobnie
jak w przypadku rzeczowników

a crew a team zespół

a crowd a flock stado