‫ مهندس حسین چهرگانی‬

‫کارشناسی ارشد مهندسی شیمی‬ ‫روش‏های محاسبات و طراحی‬

‫ مهندس مجتبی رحیم‌پور‬
‫کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک‬ ‫نوارهای نقاله (بخش اول)‬

‫چکیده‪:‬‬
‫چندین دهه اس�ت که نوارهای نقاله برای انتقال مواد توده‌ای یا فله و بس�ته‌بندی ش�ده در حجم باال به‌کار می‏روند و در این مدت با ارائه‬
‫ویژگی‏های منحصر به‌فردی مانند کارکرد امن‪ ،‬هزینه کم و منطبق بر گس�تره وس�یعی از شرایط آب و هوایی‪ ،‬ارزش خود را به‌طور کامل اثبات‬
‫نموده‏اند‪ .‬نیاز روزافزون به انتقال مواد بیش�تر و در فواصل طوالنی‏تر باعث ش�ده مواد‪ ،‬تکنولوژی س�اخت و روش اجرای نوارهای نقاله مرتب ًا‬
‫بازنگری شده و بر اساس نیازهای موجود تغییر یابد‪.‬‬
‫استفاده از روش‏ها و کمیت‏های تجربی در فرآیند طراحی سیستم نوار نقاله امری اجتناب نا‏پذیر است‪ .‬از سوی دیگر هر یک از سیستم‏های‬
‫نوار نقاله ممکن است دارای مشکالت خاص خود باشند‪ .‬به همین دلیل این مجموعه سعی دارد به‌عنوان یک راهنما‪ ،‬اطالعات اولیه کافی را در‬
‫اختیار مهندس�ان طراح و اپراتورهای نوار نقاله قرار دهد و آنان را برای محاس�بات دقیق و تخمین‏های مناس�ب از وضعیت کارکرد سیستم در‬
‫دس�ت طراحی یا در حال کار‪ ،‬یاری کند‪ .‬به این ترتیب می‏توان تا حد امکان به کارکرد بهینه سیس�تم نوار نقاله نزدیک ش�د‪ .‬همچنین هرچند‬
‫کنترل نوارهای نقاله به سیس�تم‏های رایانه‏ای محول ش�ده اس�ت‪ ،‬اما این موضوع از مس�ئولیت‏های کاربران و مهندس�ان نمی‏کاهد و ایش�ان‬
‫همچنان به اطالعات کارکرد نوارهای نقاله نیاز خواهند داشت‪.‬‬
‫در تهیه مجموعه حاضر‪ ،‬تمام استاندارهای جدید (‪ DIN ،EN‬و ‪ )ISO‬در کنار تجربیات حاصل از اجرای پروژه‏های متعدد لحاظ شده است‪.‬‬
‫بدیهی اس�ت نمی‏توان ادعا کرد این مجموعه به تمام جنبه‏های کارکرد نوارهای نقاله به‌طور کامل می‌پردازد‪ ،‬اما تالش ش�ده اس�ت تا مطالب‬
‫اساسی مرتبط با موضوع مورد بحث به‌صورت مفیدی ارائه گردد‪.‬‬

‫نیاز به ظرفیت‏های باال و انتقال مواد در فواصل طوالنی‏تر باعث‬ ‫‪ -1‬سیر تاریخی توسعه نوار نقاله‬
‫ش��د مطالعات روی بهبود س��طح مقطع بار موج��ود روی نوار‪،‬‬ ‫‪1‬‬
‫تا میانه دهه ‪ 1970‬میالدی‪ ،‬تحقیقات روی نوارهای نقاله‬
‫روش‏های مختلف افزایش طول انتقال‪ ،‬افزایش مقاومت نوار در‬ ‫در جهت انتخاب مواد مناس��ب برای س��اخت ن��وار و نیز بهبود‬
‫برابر ش��کاف خوردن یا پاره ش��دن‪ 3‬و نیز اتصاالت درهم تنیده‬ ‫سیس��تم تأمین نیروی محرکه‪ 2‬متمرکز شده بود؛ اما پس از آن‬

‫‪3- Slit Resistance‬‬ ‫‪1- Belt Convoyer Systems‬‬

‫‪2- Drive System‬‬

‫‪13‬‬
 ‫دو انتهای نوار‪ 1‬متمرکز ش��ود‪ .‬به‌طور خالصه تاریخچه نوارهای‬
‫نقاله عبارت است از‪:‬‬
‫● ‪ :1870‬طراحی نوارهای اولیه س��اخته شده از تسمه‏های‬
‫‪2‬‬
‫کتانی‬
‫● ‪ :1914‬ارائه نخس��تین نوارهای نقاله الس��تیکی س��اخته‬
‫شده بر پایه تسمه‏های انتقال توان‪ 3‬رایج‬
‫● ‪ :1921‬تاس��یس کارخان��ه ‪ ،Enerka‬نخس��تین س��ازنده‬
‫تخصصی نوارهای نقاله الستیکی‬
‫● ‪ :1923‬نخس��تین اس��تفاده از نوارهای نقال��ه در معادن‬
‫زیرزمینی که به‌دلیل مش��کالت انتقال نیروی محرکه‪ ،‬موفقیت‬
‫آمیز نبود‪.‬‬
‫● ‪ :1926‬نخس��تین نواره��ای نقاله دارای پوش��ش مقاوم‪،4‬‬
‫ساخت ‪Balata‬‬
‫● ‪ :1928‬معرفی نوارهای نقاله دارای الیه‏های کتانی‬

‫شکل ‪ -1‬نمایی از دستگاه آزمودن نوار نقاله ساخت دانلوپ‬ ‫● ‪ :1933‬توس��عه نوارهای ترکیبی الی��اف ریون‪ 5‬و کتان و‬
‫نهایتاً ارائه نوارهای س��اخته شده از ‪ 100‬درصد ریون‪ .‬همچنین‬
‫گذار از اس��تفاده از الس��تیک طبیعی به الستیک مصنوعی در تاریخ صنعت نوارهای نقاله‪ ،‬اهداف مورد نظر عبارت بوده اس��ت‬
‫از‪ :‬توس��عه روش‏های اقتصادی مقاوم‌سازی نوارهای الستیکی‪،‬‬ ‫ساخت نوارهای نقاله از این تاریخ اتفاق افتاد‪.‬‬
‫بهینه‏س��ازی ابعاد سیس��تم انتقال و ابعاد قطعات مورد استفاده‬ ‫● ‪ :1939‬افزایش استفاده از الستیک مصنوعی‬
‫در آن‪ ،‬ارائ��ه نوارهای منطبق بر هر ی��ک از نیازهای موجود در‬ ‫● ‪ :1941‬استفاده از نوارهای ‪ PVC‬در فضای باز‬
‫● ‪ :1942‬جاس��ازی رش��ته‏های ف��والدی‪ 6‬درون نواره��ای صنایع مختلف و محدودیت‏های زیس��ت‌محیطی که اخیرا ً مورد‬
‫الس��تیکی و استفاده از این نوارهای تقویت شده در انتقال مواد توجه ویژه قرار گرفته است‪.‬‬
‫برای فواصل طوالنی در ایاالت متحده امریکا‬
‫‪ -2‬تجهیزات آزمایش نوار نقاله ساخت دانلوپ‬
‫● ‪ :1945‬توسعه و به‏سازی بیشتر نوارهای ساخته شده از ریون‬
‫برای کمک به توس��عه نوارهای نقاله و بهبود کارکرد آن‏ها‪،‬‬
‫● ‪ :1955‬فراگیر ش��دن نوارهای تقویت ش��ده با رشته‏های‬
‫شرکت دانلوپ تجهیزاتی برای آزمودن نوار نقاله ارائه داده است‬
‫فوالدی در اروپا‬
‫(ش��کل ‪ .)1‬به این ترتیب امکان شبیه‏س��ازی ش��رایط کارکرد‬
‫‪7‬‬
‫● ‪ :1970‬اس��تفاده از رش��ته‏های تقوی��ت کنن��ده آرامید‬
‫واقعی نوار نقاله با تغییر تنش‪‎‬ها‪ ،‬تغییر میزان خمش نوار‪ ،‬ایجاد‬
‫به‌عنوان منجید‪ 8‬در نوارهای انتقال‬
‫حداکثر پیش‏کشیدگی‪ ،11‬استفاده از انواع غلتک‏ها‪ 12‬با قطرهای‬
‫مختلف و تنظیم نس��بت‏های لغزش نوار به ظرفیت انتقال مواد‬ ‫● ‪ :1980‬توس��عه طرح‏های جدید نوارهای نقاله (نقاله‏های‬
‫فراهم می‏ش��ود‪ .‬با تحلی��ل داده‏های حاصل‪ ،‬می‏توان ش��رایط‬ ‫لوله‏ای‪ ،9‬نقاله‏های کرباسی‪)10‬‬
‫کارک��رد بهینه نوار مورد آزمایش را تعیی��ن کرده و هزینه‏های‬ ‫امروزه تالش برای دس��تیابی به مواد مناسب و بهینه‏سازی‬
‫راه‏اندازی و نگهداری سیستم نوار نقاله اصلی را کاهش داد‪.‬‬ ‫س��اختار نوارهای نقاله همچنان ادامه دارد‪ .‬به‌طور کلی در طول‬

‫‪1- Endless Splice Joints‬‬

‫‪ -3‬نوار نقاله‬ ‫‪2- Cotton Belts‬‬
‫‪3- Drive Belts‬‬
‫حداقل تجهیزات یک سیستم نوار نقاله معمول عبارت است‬ ‫‪4- Reinforced Covers‬‬
‫‪5- Ryon‬‬
‫از‪ :‬نوار‪ ،‬سیس��تم تأمین نیروی محرکه‪ ،‬سیستم ایجاد کشش در‬ ‫‪6- Steelcord‬‬
‫‪7- Aramide‬‬
‫‪8- Carcase‬‬
‫‪11- Pre-Tension‬‬ ‫‪9- Tube Conveyors‬‬
‫‪12- Pulley‬‬ ‫‪10- Hammock Conveyors‬‬

‫‪14‬‬
 ‫شکل ‪ -2‬جزئیات یک سیستم نوار نقاله معمول‬

‫نیز توقف آن مورد نیاز می‏باش��د‪ .‬میزان گشتاور انتقالی از غلتک‬
‫(پولی) محرک به نوار نقاله به پارامترهای زیر بستگی دارد‪:‬‬
‫زاویه تماس‪ 2‬غلتک محرک و نوار‪α ،‬‬
‫ضریب اصطکاک‪ 3‬بین غلتک محرک و نوار‪μ ،‬‬
‫‪2- Angle of Wrap‬‬
‫‪3- Friction Ceofficient‬‬
‫‪15‬‬
‫نوار‪ .1‬جزئیات مزبور در شکل ‪ 2‬نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪ -4‬سیستم‏های تأمین نیروی محرکه‬
‫‪-‬‬ ‫یک سیس��تم تأمین نی��روی محرکه نوار نقاله ش��امل تمام‬
‫تجهیزاتی اس��ت که ب��رای راه‌اندازی نوار نقال��ه‪ ،‬حرکت مداوم و‬
‫‪1- Take-Up System‬‬
 ‫شکل ‪ -3‬آرایش‪‎‬های مختلف نوار و پولی‪‎‬ها‬

‫دارد‪ .‬به‌ط��ور معمول برای تولید و انتقال نیروی محرکه به غلتک‬ ‫‪ -‬میزان پیش‏کشیدگی‪ 1‬نوار نقاله‪Tv ،‬‬
‫مح��رک‪ ،‬از یک مجموع��ه الکتروموتور‪ ،‬کوپلین��گ و جعبه‏دنده‬
‫(گیربکس) اس��تفاده می‏شود که در کنار نوار نقاله قرار گرفته‪‎‬اند‪.‬‬ ‫‪ -1-4‬ترتیب پولی‏های محرک و مسیر حرکت نوار‬
‫در مورد نوار نقاله‏های بزرگ‪ ،‬می‏توان از دو سیستم موازی تأمین‬ ‫طرح‏های نش��ان داده شده در ش��کل ‪ 3‬معمول‏ترین حاالت‬
‫نیروی محرک��ه در طرفین غلتک (پولی) محرک اس��تفاده کرد‪.‬‬ ‫اتصال نوار و غلتک‏ها می‌باشد؛ با این حال انواع دیگری از طرح‏های‬
‫همچنی��ن اگر حجم مواد انتقالی زیاد باش��د‪ ،‬ب��رای تأمین زاویه‬ ‫نوآورانه نیز ارائه ش��ده اس��ت که در مراحل سنجش کارایی قرار‬
‫تماس بیشتر بین نوار و غلتک‪ ،‬بیش از یک غلتک محرک استفاده‬ ‫دارند که نوارهای لوله‏ای‪ ،2‬نقاله‏های گیره‏ای‪ ،3‬نقاله‏های بالشتک‬
‫می‏ش��ود‪ .‬به این ترتیب معموالً تا حداکثر ‪ 4‬سیستم انتقال توان‬ ‫هوا‪ ،4‬نقاله‏ه��ای ‪ piggy-back‬و نوار نقاله‏های محصور (لوپ)‪ 5‬از‬
‫مورد اس��تفاده قرار می‏گیرد که برای کاهش هزینه‏ها‪ ،‬به یکسان‬ ‫آن جمله هس��تند‪ .‬الزم به ذکر اس��ت که استفاده از یک غلتک‬
‫طراحی و اجرا می‏شوند (شکل ‪ .)5‬در این حالت اگر نسبت توان‬ ‫محرک‪ ،6‬معمول‏ترین و ارجح‏ترین الگوی انتقال توان به نوار نقاله‬
‫انتقالی از هر الکتروموتور از قبل تعیین شده باشد (مث ً‬
‫ال ‪ 1‬به ‪،1‬‬ ‫برای انتقال مواد نه‏چندان سنگین است‪.‬‬
‫یا یک سوم به دو سوم)‪ ،‬از حداکثر قابلیت کارکرد غلتک انتهای‬ ‫انتخاب یک سیستم تأمین نیروی محرکه مناسب به ظرفیت‬
‫نوار اس��تفاده نمی‏ش��ود‪ .‬به همین دلیل اگ��ر بیش از یک غلتک‬ ‫انتقال مواد‪ ،‬مش��خصات نوار و ش��رایط کارکرد نوار نقاله بستگی‬
‫انتقال توان به‏کار برده شود‪ ،‬استفاده از کوپلینگ‏های خودکار که‬
‫بر اساس توان مورد نیاز گشتاور انتقالی را تنظیم می‏کنند‪ ،‬الزامی‬ ‫‪1- Pretension‬‬
‫‪2- Tube Conveyors‬‬
‫اس��ت‪ .‬اگر از الکتروموتورهای حلقه لغزش��ی‪ 7‬استفاده شود‪ ،‬این‬ ‫‪3- Clamp Conveyors‬‬
‫‪4- Aerobelt Conveyors‬‬
‫‪5- Loop belt Conveyors‬‬
‫‪7- Slip Ring Motors‬‬ ‫‪6- Drive Pulley‬‬
‫‪16‬‬
 ‫شکل ‪ -4‬شماتیک نوار نقاله بالشتک هوا (راست) و نوار نقاله‏ محصور (چپ)‬

‫شکل ‪ -5‬سیستم انتقال نیرومحرکه با استفاده از یک پولی و دو الکتروموتور (راست)‪ ،‬سیستم انتقال نیرومحرکه با استفاده از دو پولی‬

‫‪ -2-4‬اجزاء سیستم تأمین نیرومحرکه‬ ‫تنظیم خودکار گش��تاور انتقالی با تنظیم اصطکاک لغزشی قابل‬
‫دستیابی است‪ .‬همچنین الزم است کشش نوار به‌حدی باشد که ‪ -1-2-4‬الکتروموتور‬
‫تم��ام غلتک‪‎‬های محرک بار نوار نقال��ه را تحمل کنند و در عین‬
‫به‌ط��ور کل��ی از س��ه آرای��ش الکتروموتورها ب��رای تأمین‬
‫حال از ایجاد تنش‪‎‬های خمش��ی بیش از ح��د در نوار جلوگیری‬
‫نیرومحرک��ه نوارهای نقاله اس��تفاده می‏ش��ود ک��ه عبارتند از‬
‫گردد‪ .‬در این میان تمیزکاری موثر نوار نقاله‏ها برای جلوگیری از‬
‫موتورهای متصل به غلتک‪ ،2‬موتورهای با جعبه دنده یا گیربکس‬
‫توقف‪‎‬های ناخواسته امری حیاتی است‪.‬‬
‫س��رخود (گیرموتور)‪ 3‬و موتورهای با کوپلینگ متصل شونده به‬
‫در م��ورد نوارهای نقاله طویل‪ ،‬نواره��ای نقاله با حرکت دو جعبه دنده خارجی‪.4‬‬
‫طرف��ه و ی��ا وقتی مقاومت زی��ادی در برابر حرک��ت نوار وجود‬
‫موتورهای متصل به غلتک برای تأمین نیرومحرکه نقاله‏های‬
‫داش��ته باشد‪ ،‬الزم است از سیس��تم تأمین و انتقال توان به هر‬
‫کوچک تا متوسط‪ ،‬معادل با توان مصرفی ‪ 20‬تا ‪ 100‬کیلووات و‬
‫دو غلتک ابتدایی و انتهایی‪ 1‬استفاده کرد‪ ،‬به این ترتیب مراحل‬
‫آغ��از ب��ه کار و یا توقف نوار نقاله نیز راحت‏ت��ر انجام می‏گیرند‪ .‬س��رعت خطی نوار برابر با ‪ 0/02‬تا ‪ 5‬متر بر ثانیه کاربرد دارند‪.‬‬
‫در ای��ن حالت غلتک محرک ابتدایی از مقاومت موجود در برابر حداکث��ر قطر غلت��ک متصل به این ن��وع الکتروموتورها ‪1400‬‬
‫حرکت می‏کاهد و پیش‏کش��یدگی ن��وار را نیز افزایش می‏دهد‪ .‬میلی‏متر است (شکل ‪ ،6‬باال)‪.‬‬
‫موتورهای با جعبه دنده سرخود (گیرموتورها) عمدتاً تا ‪30‬‬ ‫برای کارکرد بهینه‪ ،‬الزم اس��ت ه��ر دو غلتک محرک ابتدایی و‬
‫کیلووات توان تأمین می‏کنند‪ ،‬اگرچه برای کاربردهای خاص تا‬ ‫انتهایی‪ ،‬همسان (هم اندازه) باشند‪.‬‬
‫ظرفیت ‪ 120‬کیلووات نیز ساخته شده است‪ .‬جعبه دنده سرخود‬
‫‪1- Head and Tail Drive‬‬
‫‪2- Pulley motor‬‬
‫‪3- Geared Motor‬‬
‫‪4- Motor Gears Coupling‬‬
‫‪17‬‬
‫علی‏رغ��م اینکه نوار نقال��ه تحت بارهای متغی��ر قرار دارد‪،‬‬ ‫این نوع الکتروموتور می‏تواند با استفاده از چرخ‏دنده‏های ساده‪،1‬‬
‫سیس��تم تأمین نیروی محرکه باید بتواند خود را با این شرایط‬ ‫حلزونی‪ 2‬یا زاویه‏دار‪ 3‬انجام گیرد‪ .‬خروجی جعبه دنده س��رخود‬
‫وفق داده و س��رعت یکنواخت و ثابت��ی در نوار نقاله ایجاد کند‪.‬‬ ‫توس��ط یک کوپلینگ خشک‪ 4‬یا انعطاف‌پذیر‪ 5‬به غلتک محرک‬
‫در این میان موتورهای نوع قفس س��نجابی‪ 6‬س��اختار ساده‏ای‬ ‫نوار نقاله متصل می‪‎‬شود (شکل ‪ ،6‬وسط)‪.‬‬
‫دارند و ارزان هس��تند و در عین حال کارایی مناس��بی از خود‬ ‫موتوره��ای ب��ا کوپلین��گ متصل ش��ونده به جعب��ه دنده‬
‫نش��ان می‏دهند‪ .‬همچنین موتورهای حلقه لغزش��ی دارای این‬ ‫(گیربکس) خارجی دارای بیشترین کاربرد در سیستم‏های نوار‬
‫قابلیت هس��تند که با افزایش مقاوم��ت الکتریکی مدار کنترل‬ ‫نقاله هس��تند و توان تولیدی معمول آن‏ها ‪ 600‬کیلووات است‪،‬‬
‫خ��ود‪ ،‬گش��تاور خروجی را کاه��ش دهند و به‌خص��وص برای‬ ‫اگرچه تا ظرفیت ‪ 1500‬کیلووات نیز ساخته شده‏اند‪ .‬مهمترین‬
‫نقاله‏های عظیم که نیاز به آغاز به‌کار بس��یار آهس��ته‏ای دارند‪،‬‬ ‫مزیت این سیس��تم تولید و انتقال توان‪ ،‬قابلیت دسترسی باال و‬
‫مناسب هستند‪.‬‬ ‫قابلی��ت جایگزینی اجزاء و قطعات یدکی م��ورد نیاز به صورت‬
‫مس��تقل می‏باش��د‪ .‬همچنین در اکثر م��وارد‪ ،‬به‌خصوص برای‬
‫نقاله‏ه��ای بزرگ‪ ،‬کوپلینگ‏ها و سیس��تم ترمز نیز در قالب این ‪ -2-2-4‬کوپلینگ‏ها‬
‫در لحظ��ات آغاز به کار نوارهای نقاله‪ ،‬گش��تاور مورد نیاز از‬ ‫سیستم ارائه می‏شوند (شکل ‪ ،6‬پائین)‪.‬‬
‫گش��تاور کارکرد عادی نوار نقاله بیش��تر بوده که به‌دلیل شتاب‬
‫اولی��ه آغاز به کار نوار نقاله اس��ت‪ .‬به اختالف گش��تاور تولیدی‬
‫موتور و گشتاور مصرفی نوار نقاله در لحظات آغاز به کار‪ ،‬گشتاور‬
‫شتاب‏زا‪ 7‬گفته می‏شود‪ .‬اگرچه می‏توان افزایش گشتاور وارده به‬
‫غلت��ک محرک در مرحله آغاز به کار نوار نقاله را با اس��تفاده از‬
‫تبدیل مدار س��تاره به مثلث به‌صورت تدریجی انجام داد‪ ،‬اما در‬
‫این میان اس��تفاده از کوپلینگ‏های انعطاف‌پذیر و لغزش��ی نیز‬
‫الزامی است‪ .‬بسته به نوع و اندازه موتور‪ ،‬می‏توان از کوپلینگ‏های‬
‫انعطاف‪‎‬پذیر یا کوپلینگ‏های هیدرولیک‪ 8‬نیز استفاده کرد‪.‬‬
‫کوپلینگ‏های متداول در صنعت س��یمان عبارتند از (برای‬
‫جزئیات‪ ،‬شکل ‪ 6‬را مالحظه فرمایید)‪:‬‬
‫‪ -‬کوپلینگ‏ه��ای غیرقابل انعطاف که فق��ط در انتقال توان‬
‫کمتر از ‪ 30‬کیلووات و در سرعت‏های پائین کاربرد دارند‪.‬‬
‫‪ -‬کوپلینگ‏ه��ای انعطاف‏پذی��ر که به‌صورت متقابل س��اخت ‪‎‬ه‬
‫می‏شوند و در محدوده انتقال توان ‪ 16‬تا ‪ 20‬کیلووات کاربرد دارند‪.‬‬
‫‪ -‬کوپلینگ‏ه��ای هیدرولیک (یا کوپلینگ‏های س��یال‪ )9‬در‬
‫انتقال توان‏ه��ای زیاد کاربرد دارند و معموالً با موتورهای قفس‬
‫س��نجابی استفاده می‪‎‬شوند‪ .‬این نوع کوپلینگ‏ها اجازه می‏دهند‬
‫ابتدا موتور راه‏اندازی شده و به حداکثر توان تولیدی خود برسد‪،‬‬
‫س��پس به‌تدریج توان تولی��دی را به غلتک محرک ن��وار نقاله‬
‫تحویل می‏دهند‪ .‬به این ترتیب اختالف گش��تاور خروجی موتور‬
‫و ورودی غلت��ک محرک و درنتیجه گش��تاور ش��تاب‏زا کاهش‬ ‫ش��کل ‪ -6‬ان��واع سیس��تم‏های تامی��ن و انتق��ال نیرو محرک��ه نواره��ای نقاله‪:‬‬
‫حداقل می‏ش��ود‪ ،‬موضوعی که باعث افزایش عمر سیس��تم نوار‬ ‫موتورهای متصل به غلتک (باال)‪ ،‬موتور با جعبه دنده سرخود (وسط)‪ ،‬موتور با‬
‫نقاله می‏گردد‪.‬‬ ‫کوپلینگ متصل شونده به جعبه دنده خارجی (پائین)‬

‫‪1- Spur Gearing‬‬

‫‪6- Squirrel Cage Motors‬‬ ‫‪2- Worm Gearing‬‬
‫‪7- Acceleration Torque‬‬ ‫‪3- Angle Drive‬‬
‫‪8- Hydraulic Coupling‬‬ ‫‪4- Rigid Coupling‬‬
‫‪9- Fluid Coupling‬‬ ‫‪5- Flexible Coupling‬‬
‫‪18‬‬
 ‫شکل ‪ -7‬انواع کوپلینگ‏های مورد استفاده در سیستم‏های نوار نقاله‪ .‬کوپلینگ غیرقابل انعطاف‬
‫(باال‪ ،‬راست)‪ ،‬کوپلینگ انعطاف‏پذیر (باال‪ ،‬چپ)‪ ،‬کوپلینگ هیدرولیک و مراحل کارکرد آن به ترتیب از توقف تا حالت پایا (پایین‪ ،‬از چپ به راست)‪.‬‬

‫ضمن��اً کوپلینگ‏ه��ای س��انتریفیوژ و مغناطیس��ی به‌دلیل پای��ای ن��وار نقاله با هم برابر می‏ش��وند‪ .‬تغییرات نس��بی این دو‬
‫هزینه بس��یار باالیی که دارند در سیستم‏های نوار نقاله استفاده گشتاور که عاملی تعیین کننده در ایجاد گشتاور شتاب‏زا و عمر‬
‫مفید سیس��تم نوار نقاله است‪ ،‬بس��تگی کاملی به نوع کوپلینگ‬ ‫نمی‏شوند‪.‬‬
‫مورد استفاده بین موتور و غلتک محرک نوار نقاله دارد‪.‬‬
‫اگر یک موتور قفس س��نجابی متصل به کوپلینگ غیرقابل‬ ‫‪ -3-4‬فرآیند آغاز به کار نوار نقاله‬
‫انعطاف را در نظر بگیریم‪ ،‬با توجه به ش��کل ‪ 8‬گشتاور تولیدی‬ ‫یک موتور الکتریکی بر اساس توان تولیدی و سرعت دوارنی‪،‬‬
‫موت��ور در لحظه آغاز به کار برابر با ‪ MA‬می‏باش��د که متناظر با‬ ‫گستره‏ای از گشتاور خروجی را در اختیار قرار می‏دهد‪ .‬همچنین‬
‫گش��تاور مقاوم نوار نقاله در لحظه آغار به حرکت (‪ )MLB‬است‪.‬‬ ‫سیستم نوار نقاله نیز در هر سرعت دورانی غلتک محرک گشتاور‬
‫با افزایش س��رعت دورانی‪ ،‬گشتاور تولیدی موتور تا نقطه زینی‬ ‫خاصی را نیاز دارد که نهایتاً این دو گش��تاور در س��رعت کارکرد‬

‫شکل ‪ -8‬تغییرات گشتاور خروجی موتور مجهز به کوپلینگ غیرقابل انعطاف و گشتاور ورودی به‬
‫غلتک محرک نوار نقاله بر اساس سرعت دورانی‬
‫‪19‬‬
 ‫شکل ‪ -9‬تغییرات گشتاور خروجی موتور مجهز به کوپلینگ هیدرولیک و گشتاور ورودی به پولی محرک نوار نقاله بر اساس سرعت دورانی‬

‫شکل ‪ -10‬جلوگیری از حرکت معکوس نوار‬

‫تولیدی موتور (که بیانگر کارکرد کوپلینگ با ظرفیت کامل است)‬ ‫ش��کل‪ 1‬در نمودار )‪ (MS‬کاهش یافته و س��پس تا نقطه بیشینه‬
‫کارکرد سیستم انتقال گشتاور به نقطه ‪ 2‬برسد‪ .‬سپس دور موتور‬ ‫گش��تاور )‪ (MK‬افزایش می‏یابد‪ ،‬تا جایی که نهایتاً در نقطه ‪MN‬‬
‫همچن��ان افزایش می‏یابد تا با تالقی دو نمودا ِر گش��تاور تولیدی‬ ‫با گش��تاور مورد نیاز در سرعت دورانی پایای سیستم نوار نقاله‬
‫موتور و گش��تاور مورد نیاز نوار نقاله در سرعت دورانی طراحی در‬ ‫برابر می‏گردد‪ .‬همچنین مشاهده می‏شود در هر سرعت دورانی‪،‬‬
‫نقط��ه ‪ ،3‬حالت کارکرد پایای ن��وار نقاله تأمین گردد‪ .‬این فرآیند‬ ‫اختالف بین گش��تاور تولیدی موتور و گشتاور مصرفی نوار نقاله‬
‫بین ‪ 10‬تا ‪ 20‬ثانیه طول می‏کشد‪ .‬الزم به ذکر است کوپلینگ‏های‬ ‫که گش��تاور ش��تاب‏زا نام دارد )‪ (MB‬نیز تا رس��یدن به کارکرد‬
‫هیدرولیکی تنها در کاربردهای با سرعت دورانی باال موثر هستند‪.‬‬ ‫پایای سیستم متغیر بوده و مقدار نهایی آن برابر با صفر است‪.‬‬
‫ام��ا اگر برای انتقال گش��تاور از موتور ب��ه غلتک محرک نوار‬
‫‪ -4-4‬تجهیزات جلوگیری از حرکت معکوس نوار‬
‫نقاله از کوپلینگ هیدرولیک اس��تفاده ش��ود‪ ،‬با توجه به شکل ‪9‬‬
‫استفاده از این تجهیزات برای جلوگیری از حرکت معکوس‬
‫آغاز به کار موتور در حالت بدون بار انجام شده (نمودار ‪ )MM‬و با‬
‫نوار نقاله‏های ش��یب دار (که به‌دلیل غلبه نیروی وزن نوار نقاله‬
‫افزایش س��رعت دورانی‪ ،‬گشتاور انتقالی توسط کوپلینگ (نمودار‬
‫و م��واد روی آن )‪ (FSt‬بر مولفه افقی نیروی پیش‏برنده نوار نقاله‬
‫‪ )MK‬به‌ص��ورت تدریجی افزایش می‏یاب��د تا جایی که در نقطه ‪1‬‬
‫)‪ (FH‬رخ می‏دهد) الزامی اس��ت‪ .‬اگرچه بدیهی به نظر می‏رسد‪،‬‬
‫گشتاور انتقالی کوپلینگ با گشتاور مورد نیاز نوار نقاله )‪ (ML‬برابر‬
‫ام��ا هنگام نصب این تجهیزات و نیز قبل از اولین راه‏اندازی نوار‬
‫ش��ود که البته این برابری در سرعت دورانی طراحی برای کارکرد‬
‫نقاله‪ ،‬الزم است از نصب تجهیزات جلوگیری از حرکت معکوس‬
‫پای��ای نوار نقال��ه رخ نخواهد داد‪ .‬بنابراین الزم اس��ت دور موتور‬
‫نوار در جهت مناسب اطمینان حاصل شود‪.‬‬
‫افزایش یابد تا با یکسان شدن گشتاور انتقالی کوپلینگ و گشتاور‬
‫ادامه دارد ‪...‬‬ ‫‪1- Saddle Point‬‬
‫‪20‬‬