BAB 11

DAYA DAN GERAKAN

11.1 GERAKAN LINEAR
11.2 GRAF GERAKAN LINEAR
11.3 PECUTAN GRAVITI DAN JATUH BEBAS
11.4 JISIM DAN INERSIA
 11.1 GERAKAN LINEAR

• GERAKAN LINEAR IALAH GERAKAN SUATU OBJEK DALAM LINTASAN YANG LURUS
• UNIT S.I. BAGI JARAK DAN SESARAN IALAH METER (M)
• JARAK IALAH JUMLAH PANJANG LINTASAN GERAKAN SUATU OBJEK
• SESARAN IALAH JARAK LINTASAN TERPENDEK YANG MENYAMBUNGKAN DUA LOKASI DALAM
SATU ARAH TERTENTU.
 CONTOH GERAKAN LINEAR

JARAK DAN SESARAN Sesaran ialah jarak

lintasan terpendek
Jarak ialah jumlah yang
Panjang lintasan menyambungkan dua
Gerakan suatu objek. lokasi dalam satu
Jarak = 80m + 80m arah tertentu.
= 160m Sesaran= 113.14m
arah barat laut.
 LAJU
• LAJU DITAKRIFKAN SEBAGAI KADAR PERUBAHAN JARAK.
• LAJU PURATA IALAH KADAR PERUBAHAN JUMLAH JARAK YANG DILALUI.
• UNIT S.I. BAGI LAJU DAN LAJU PURATA IALAH METER PER SAAT (MS¯1)

Jarak Jumlah Jarak

Laju = ------ Laju purata = -----------------
Masa Jumlah Masa
 CONTOH PENGIRAAN LAJU
10 saat

6 saat

2 saat

0m 10 m 50 m 100 m
Seorang pelari 100 m akan mengalami perubahan jarak sebaik sahaja memulakan lariannya dari garisan
permulaan.
Perubahan jarak bertambah apabila pelari itu semakin jauh dari garisan permulaannya.
Laju pelari itu boleh ditentukan melalui jarak dan masa yang dicatatkan
 CONTOH PENGIRAAN LAJU PELARI:
(a)Laju pelari pada kedudukan A (b) Laju pelari pada kedudukan B
Jarak Jarak
Laju = ---------- Laju = ----------
Masa Masa
= 102𝑠𝑚 = 506𝑠𝑚
= 5𝑚𝑠 −1 = 8.33𝑚𝑠 −1

Jumlah Jarak
Laju purata = ----------------
Contoh Jumlah Masa
pengiraan laju
purata pelari itu. = 100
10𝑠
𝑚

= 10 𝑚𝑠 −1
 Sesaran
HALAJU Halaju = ------------
Masa
• HALAJU DITAKRIFKAN SEBAGAI KADAR PERUBAHAN SESARAN
• UNIT S.I. BAGI HALAJU ADALAH SAMA DENGAN LAJU IAITU METER PER SAAT (𝑚𝑠 −1 )

0m 2 saat 4m 2 saat 8m 2 saat 12 m

0 A B C
 PECUTAN
• SESUATU JASAD ATAU OBJEK YANG MENGALAMI PERUBAHAN HALAJU DIKATAKAN
MEMPUNYAI PECUTAN.
• PECUTAN DITAKRIFKAN SEBAGAI KADAR PERUBAHAN HALAJU
• UNIT S.I. BAGI PECUTAN IALAH METER PER SAAT PER SAAT (MS-2)
MENYELESAIKAN MASALAH MELIBATKAN LAJU, LAJU PURATA, HALAJU
DAN PECUTAN DALAM KEHIDUPAN HARIAN.
• HALAJU DAN PECUTAN OBJEK YANG BERGERAK DAPAT DITENTUKAN MELALUI AKTIVITI YANG
DILAKUKAN DI DALAM MAKMAL MENGGUNAKAN JANGKA MASA DETIK.
• JANGKA MASA DETIK BERGETAR 50 GETARAN SESAAT (50Hz).
• SATU DETIK IALAH SELA MASA DI ANTARA DUA TITIK BERTURUTAN PADA PITA DETIK. SATU DETIK
1
MEWAKILI ATAU 0.02 SAAT.
50
JENIS GERAKAN LINEAR
 11.2 GRAF GERAKAN LINEAR

• GRAF GERAKAN LINEAR DIGUNAKAN UNTUK

MENYAMPAIKAN MAKLUMAT DAN DATA
TENTANG SUATU GERAKAN.
• 2 JENIS IAITU GRAF SESARAN-MASA DAN
GRAF HALAJU-SESARAN.
MENYELESAIKAN MASALAH NUMERIKAL BERDASARKAN GRAF GERAKAN LINEAR
GRAF HALAJU-MASA
 11.3 PECUTAN GRAVITI DAN JATUH BEBAS
• SEMUA OBJEK DI SEKELILING KITA DITARIK KE ARAH PUSAT GRAVITY BUMI IAITU DAYA GRAVITY BUMI.
• DAYA GRAVITY MENYEBABKAN SUATU OBJEK SENTIASA JATUH KE BAWAH
• SUATU OBJEK SEPERTI BUAH EPAL YANG JATUH AKIBAT DAYA GRAVITY BUMI YANG MENGALAMI PECUTAN GRAVITY.
SIMBOLNYA IALAH g
• JATUH BEBAS IALAH SESUATU OBJEK YANG JATUH DI BAWAH TINDAKAN DAYA GRAVITI SAHAJA.
• OBJEK YANG JATUH BEBAS MEMPUNYAI PECUTAN GRAVITI YANG SAMA TANPA MENGIRA JISIM DAN BENTUKNYA.
• JATUH BEBAS HANYA BERLAKU DALAM KEADAAN VAKUM IAITU DI DALAM RUANG YANG TIADA UDARA.
• CONTOH DALAM KEBUK VAKUM SEHELAI BULU AYAM DAN BOLA TENIS DIJATUHKAN DARI KETINGGIAN YANG SAMA
AKAN MENDARAT DALAM MASA YANG SAMA.
GRAF GERAKAN UNTUK OBJEK YANG MENGALAMI
KEADAAN JATUH BEBAS
GRAF GERAKAN
UNTUK OBJEK
YANG BERGERAK
MELAWAN DAYA
GRAVITI
(ANTIGRAVITI)
 • JISIM IALAH KUANTITI JIRIM YANG TERKANDUNG DI DALAM
SUATU OBJEK. UNIT S.I. BAGI JISIM IALAH KILOGRAM (kg)
• NILAI JISIM BAGI SESUATU OBJEK ITU TETAP JIKA KUANTITI
11.4 JISIM JIRIM DI DALAM OBJEK ITU TIDAK BERUBAH.

DAN • INERSIA IALAH SIFAT SEMULAJADI SESUATU OBJEK YANG

CENDERUNG MENENTANG SEBARANG PERUBAHAN
INERSIA KEADAAN ASAL OBJEK DALAM KEADAAN PEGUN ATAU
SEDANG BERGERAK.
• INERSIA BUKAN KUANTITI FIZIK MAKA TIDAK BOLEH
DIUKUR, TIADA NILAI DAN TIADA UNIT.
HUBUNGAN ANTARA
JISIM DAN INERSIA
• INERSIA SESUATU OBJEK DIPENGARUHI
OLEH JISIM OBJEK TERSEBUT

• SEMAKIN BESAR SESUATU OBJEK,

SEMAKIN BESAR INERSIA OBJEK
TERSEBUT.

• HUBUNGAN JISIM DAN INERSIA DAPAT

DIKAJI MENGGUNAKAN NERACA INERSIA
YANG DICIPTA OLEH PIHAK NASA UNTUK
MENENTUKAN JISIM OBJEK DI STESEN
ANGKASA LEPAS.
 KESAN INERSIA DALAM KEHIDUPAN SEHARIAN
• KESAN POSITIF

• KESAN NEGATIF