KLASYCZNE TEORIE SOCJOLOGICZNE:

ĆICZENIA:

Zaliczenie:
-pary: streszczenie lektur jako krótkie wprowadzenie do zajęć (prezentacja)
- Esej (super mini projekt) (śmierć by powerpoint)

Wymyśleć badanie socjologiczne na jakikolwiek temat. Wykorzystując teorii, którymi posługujemy

się na wykładach.
(jak zrobić projekt – wstawiono na teamsa w pliki)

WYKŁAD:

Wykład 1 – wprowadzenie

Definicja wyjściowa:
,, teorie zajmujące się szerokim zakresem zagadnień, o dalekosiężnych ambicjach, powstałe albo w
klasycznym okresie europejskiej socjologii (ca. Pocz. XIX wieku do początku XX wieku), albo też
wywodzące się z tego okresu ‘’

- GEORGE RITZER (KLASYCZNA TEORIA SOCJOLOGICZNA)

Definicji cd:

Kryteria doboru:

* prace teoretyczne mające duże znaczenie za życia ich twórców

* zasadnicza rola w rozwoju socjologii w ogóle
* szeroki zakres zastosowań
* dotyczą NAPRAWDĘ istotnych kwestii społecznych
* Koncepcje nadal istotne dla współczesnych socjologów (a nawet badaczy z innych dziedzin!)
* A zatem: WIELKIE IDEE W HISTORII SOCJOLOGII, DOTYCZĄCE KLUCZOWYCH KWESTII SPOŁECZNYCH
I OBEJMUJĄCYCH SZEROKI ZAKRES ZAGDANIEŃ
* Ale i teorie ,,średniego zasięgu’’ (Merton)

Pożytki ze znajomości własnej dyscypliny:

* Truizm: własny rodowód znać
* Jak socjologia osiągnęła swoją współczesną postać?
* Sytuowanie SIEBIE jako przyszłego badacza/czki
* Błędy przeszłości
* Wczesne myślenie socjologiczne: zrozumienie istoty ŚWIADOMOŚĆI SOCJOLOGICZNEJ
* Wielowątkowość i wieloparadygmatyczność
* Teoretyczne jako motor dociekań naukowych
* Siły społeczne i prądy umysłowe oddziałowujące na rozwój myślenia socjologicznego.

Świadomość socjologiczna: co to jest? MOŻE BYĆ NA EGZAMINIE

* Socjologia pojawiła się jako odrębna dyscypilina na pewnym etapie histroii ZACHODU
* Termin oznacza naukę badającą systematyczny sposób funkcjonowanie i zmiany w społeczeństwie
* ALE: społeczeństwo w centrum zainteresowania innych nauk społecznych!
* Była wytworem swoiście WSPÓŁCZESNEJ formy świadomości
* SPECYFIKĘ SOCJOLOGII JAKO NAUKI KSZTAŁTUJE UNIKALNA PERSPEKTYWA PRZYGLĄDANIU SIĘ
ŻYCIU SPOŁECZNEMU.

Świadomość socjologiczna: bardziej precyzyjnie

Wyróżniamy 4 różne wymiary świadomości socjologicznej:

* motyw demaskatorski – MOTYW PIERWSZY

* motyw relatywizacji – MOTYW TRZECI
* motyw brak respektu – MOTYW DRUFGI
* motyw kosmopolityczny – MOTYW CZWARTY

Motyw demaskatorski: MOTYW PIERWSZY

Socjolog musi demaskować system społeczny który bada, nie może zwracać uwagi na odpowiedzi
jakie udzielają respondenci, ale poszukiwać własnych wyjaśnień skrywanych przed ich własną
świadomością.

* ‘’ Patrzenie wskroś fasad społecznych ‘’

* Widziały oficjalny/niewidzialny poziom rzeczywistości
* Konsekwencje niezmierzonych działań ludzkich (Weber)
* Poszukiwania ‘’ drugiego dna ‘’ zjawisk społecznych w regularnościach statystycznych
* Socjologiczny układ odniesienia z wbudowaną weń formułą poszukiwania poziomów rzeczywistości
innych, niż które podsuwają nam oficjalne interpretacje społeczeństwa, pociąga za sobą logiczny
imperatyw demaskowania uroszczeń i propagandy za pomocą, których ludzie osłaniają wzajemne
działania (BERGER)
* Ale i tu podobieństwo do antropologicznego ‘’ czytania ‘’ kultur.

Motyw braku respektu: MOTYW DRUGI

Polega na nieprzyjmowaniu pewnych głoszonych przez daną warstwę społeczną oczywistych za
oczywiste. W socjologii nie powinno być miejsca na współczucie badającego, badania powinny być
obiektywne i wolne od jakichkolwiek emocji, chociaż czasami jest to bardzo trudne.

* Be

Motyw relatywizacji: MOTYW TRZECI

Zawieszenia oczywistości świata: wyjście poza swój prywatny punkt widzenia, umiejętność
spojrzenia na siebie samego wśród innych ludzi, świadomość własnej pozycji roli w strukturze
społecznej, swoich powiązań i relacji z innymi, świadomość własnego miejsca w procesie dziejowym.

* Uznanie bezprecedensowej różnorodności sposobów patrzenia na świat

* Świadomość, że własna kultura wraz z jej wartościami jest WZGLĘDNA W CZASIE I PRZESTRZENI
* Tożsamość, idea, role społeczne są zrelatywizowane do określonych miejsc społecznych
* Jedna z sił napędowych socjologii.

Motyw kosmopolityczny – MOTYW CZWARTY

Świadomość socjologiczna ma otwarty/ kosmopolityczny charakter, to znaczy, że socjolog jest
otwarty na odkrywanie nowych horyzontów, zwyczajów, możliwości, kultur

* Brak ograniczeń poznawczych, również tematycznych.

Czynniki sprawcze narodzin myślenia socjologicznego

*Przed KTS tylko zalążki formy, , prosto socjologiczne (np. Herodot, Ibn Chaldun, Bacon)

* Niepełna i wyrywkowa
* Nacechowana emocjonalnie
*Wartościująca i oceniająca
*Bazująca na jednostkowych, subiektywnych przemyśleniach
*Wykorzystująca wiedzą potoczną
*Bez jasno zdefiniowanego aparatu pojęciowego
*Wyrywkowo skodyfikowana

Przykład myślenia prosto socjologicznego: ( IBN CHALDUN 1332-1406 )

*Próba wyjaśnienia wzrostu i upadku państw północnoafrykańskich i arabskich

*Rola solnej więzi wśród koczowniczych Beduinów
*Teoria konfliktu społecznego wg. Roli ‘’ więzi grupowej ‘’
* Społeczeństwa o silnych więziach zdominują te o słabej wewnętrznej solidarności
* Prekursor współczesnej socjologii historyczneh

Czynniki sprawdzeń narodzin myślenia socjologicznego:

*Nierozerwalnie związane z warunkami społecznymi, w jakich powstała

*Konieczne specyficzne warunki dla rozwoju ŚS, czy myślenia socjologiczne w ogóle
*Narodzin myśli socjologicznej można oczekiwać wówczas gdy powszechnie
akceptowane/autorytatywnie głoszone interpretacje społeczeństwa stają się niepewne.

Pytanie o stan fizyczny : co się stało?

Pytanie porównawcze: czy dzieje się tak wszędzie?
pytanie o rozwój wypadków: czy działo się to stopniowo
pytanie teoretyczne: jakie jest podłoże tego zjawiska?

Kontekst wyłonienia się rozumienia socjologii jako nauki badającej:

* Gwałtowane wstrząsy samoświadomości, zwłaszcza oficjalnej, powszechnie przyjętej i
autorytatywnie wyznaczanej lub głoszonej
- ‘’ społeczeństwo ‘’ jako ukryty szkielet dawnej budowli, której fasada zewnętrzna zalania ten
szkielet
Drugi cykl rewolucji politycznych:
*Zapoczątkowany Rew Francuską 1789 i trwający przez cały XIX wiek
*Ogólne poszerzenie pola świadomości
*Akcent na CHAOS i zalanie dotychczasowego porządku
*Brak powrotu do przeszłości i szukanie nowych podstaw porządku społecznego?
*Szukanie -> rozumienie -> badanie

Przemiany gospodarcze XVIII-XIX w. DRUGI ELEMENT

*Zbiór wzajemnie powiązanych procesów: I rewolucja przemysłowa + Industrializacja + Powstanie
kapitalizmu
*Ruchliwość przestrzenna i społeczna
*Innowacje technologiczne
*Zmiany środowiska życia
*Powstanie wielkich aparatów biurokracji gospodarczej (Weber)
*Nierówności społeczne, ruchy robotnicze i radykalne (Marks!)
*Kluczowe dla wielu twórców KTS: Marks, Weber, Durhkein, Simmel, Park + Le Play i inni,.

Pojawienie się socjalizmu:

*Propozycja (kolejnej) radykalnej zmiany społecznej
*Rozłam wśród socjologów
*Zainteresowanie wyjaśnieniem dynamiki gospodarki kapitalistycznej
*Główny nurt KTS jako reakcja na teorię socjalistyczną (marksowską)

Urbanizacja:
*Rozwój miast i migracje ze wsi
*Nowe formy życia miejskiego
*Nowe kategorie problemów współczesnych i zjawisk:
- przeludnienie
- zanieczyszczenie
-hałas
-komunikacja
-zdrowie
*Zainteresowanie gł. Webera i Simmla
*USA: Chickago jako pierwsze ‘’ wielkie laboratorium’’ badania społecznego skutków urbanizacji.

Sekularyzacja:
*Wpływ Oświecenia:
- podważenie autorytetu religii i tradycji
- filozoficzne i naukowe pojęcia rozumu, racjonalności i myślenia krytycznego jako najważniejsze
czynniki postępu społecznego
*Zmierzch Homo Religiosus?
*Zainteresowanie społecznymi funkcjami religii (Comte, Durkheim)
*Zainteresowanie sekularyzacją i jej skutkami społecznymi (Durkheim)
*Zainteresowanie genezą i społecznymi skutkami postaw religijnych (Weber)

Rozwój nauki:
*Umysł krytyczny i rozwój nauki i wzrost jej prestiżu
*Innowacje techniczne
*Oświecenie pojęcia ‘’ praw natury ‘’ i metoda naukowa (ALE!)
*Najważniejsze postępy: fizyka, biologia, chemia
*’’Prawa’’ można odnaleźć również w życiu społecznym i politycznym i należy ich szukać przy użyciu
podobnych metod (Comte, Spcencer, Durkheim)
*Weber i krytyka bezrefleksyjnego modelu scjentystycznego: specyfika życia społecznego!