C©u 1: TÝnh to¸n khe hë hay ®é d«i trong mèi ghÐp gi÷a trôc 1 vµ b¹c 8 :

1.1 X¸c ®Þnh sai lÖch giíi h¹n cña kÝch thíc lç vµ trôc theo TCVN:
a. L¾p ghÐp tiªu chuÈn:
 KÝch thíc danh nghÜa mèi ghÐp : d = D =50 mm
 KiÓu l¾p :
 Tra b¶ng ta cã sai lÖch kÝch thíc gií h¹n cña trôc:
+ Trôc :
 Tra b¶ng ta cã sai lÖch kÝch thíc giíi h¹n cña lç:
+ Lç :

b. L¾p ghÐp phèi hîp:

 KÝch thíc danh nghÜa mèi ghÐp : d = D = 30 mm
 KiÓu l¾p :
 Tra b¶ng ta cã sai lÖch kÝch thíc giíi h¹n cña trôc :
+ Trôc :
 Tra b¶ng ta cã sai lÖch kÝch thíc giíi h¹n cña lç:
+ Lç :
1.2.TÝnh kÝch thíc giíi h¹n, dung sai, ®Æc tÝnh l¾p ghÐp:
a. L¾p ghÐp tiªu chuÈn:
 KÝch thíc giíi h¹n:
+ Trôc : dmax = 50 + 0 = 50 mm
dmin =50 -0,062 = 49,938 mm
+ Lç : Dmax = 50 + 0,112 = 50,112 mm
Dmin = 50 +0.050 = 50.050 mm
 Dung sai :
+ Trôc : Td =es-ei= 0.097-0.064 = 0.033 m m
+ Lç : TD = ES - EI=-0.048-(-0.081)= 0.033mm
 §Æc tÝnh l¾p ghÐp : Mèi ghÐp lµ mèi ghÐp cã ®é hë :
+ §é hë lín nhÊt:
Smax = Dmax- dmin = 50.112- 49.938=0.174 mm
+ §é hë nhá nhÊt:
S min = D min - dmax =50.050-50= 0.050 mm

+§é hë trung b×nh:

 Stb = = =0,112 mm.

+Dung sai cña mèi l¾p :

TS = Smax-Smin=TD+Td =0.174-0.050=0.124 mm
b. L¾p ghÐp phèi hîp:
 KÝch thíc giíi h¹n:
+ Trôc: dmin = 30 +0,064 = 30.064 mm
dmax = 30 +0,097= 30.097 mm
+ Lç : Dmax = 30 -0.048 = 29.952 mm
Dmin = 30-0.081 = 29.919 mm
 Dung sai :
+ Trôc : Td = es - ei = 0,033 mm
+ Lç : TD = ES - EI = 0,033 mm
 §Æc tÝnh l¾p ghÐp : mèi ghÐp nµy lµ ghÐp cã ®é d«i
+ §é d«i: nhá nhÊt
Nmin = dmin- Dmax =30.064-29.952= 0,112 mm
+ §é d«i lín nhÊt:
Nmax = dmax- Dmin =30.097-29.919= 0.178mm
+§é d«i trung b×nh:
Ntb = = =0.145mm.
+ Dung sai ®é d«i TN:
TN=Nmax-Nmin=TD+Td=0.033+0.033=0,066 mm

(vÏ s¬ ®å ph©n bè dung sai)

1.3 S¬ ®å ph©n bè dung sai:

a. L¾p ghÐp tiªu chuÈn : b. L¾p ghÐp phèi hîp: H×nh 3
1.4 Ghi kÝch thíc cho mèi ghÐp vµ c¸c chi tiÕt :
a. L¾p ghÐp tiªu chuÈn :H×nh 2
b. L¾p ghÐp phèi hîp: H×nh 4
C©u 2 : TÝnh to¸n chän kiÓu l¾p tiªu chuÈn cho mèi ghÐp cã ®é d«i gi÷a b¸nh
r¨ng 3 vµ trôc 1 :
§é d«i cña mèi ghÐp nµy ph¶i tho¶ m·n 2 ®iÒu kiÖn:
a. §iÒu kiÖn 1 : §é d«i ph¶i ®ñ lín ®Ó chèng sù di chuyÓn t¬ng ®èi gi÷a trôc
vµ b¹c díi t¸c dông cña m«men xo¾n (truyÒn ®îc m«men xo¾n):
Ta cã c«ng thøc tÝnh ®é d«i nhá nhÊt tho¶ ®iÒu kiÖn 1 lµ:
Nmin =
Trong ®ã :
Cd = , víi trôc b»ng thÐp,

Suy ra Cd = =0,783

CD = , víi b¹c b»ng thÐp,

Suy ra CD = =1.516
Ta cã:M« ®un ®µn håi cña thÐp : Ed = 2,1.1011 N/m2
ED=2,1.1011 N/m2
Thay vµo c«ng thøc, ta cã :
Nmin =

= 22.09
b. §iÒu kiÖn 2 : §é d«i kh«ng qu¸ lín ®Ó chi tiÕt l¾p ghÐp kh«ng bÞ ph¸ hñy
(®¶m b¶o bÒn cho chi tiÕt):
lµm tíi ®©y).
 §èi víi chi tiÕt bÞ bao(

Nmaxtt =

Víi td = 36.107 (N/m2)

Suy ra Nmaxtt = =110,5(μm)
  §èi víi chi tiÕt bao:

Nmaxtt =

Víi TD=32.107 (N/m2)

= =103,87(μm)
Ta chän gi¸ trÞ nhá h¬n: Nmaxtt =103,87(μm)

VËy kiÓu l¾p ghÐp cã ®éi d«i tho¶ m·n:

23,17 (μm) Nmin<Nmax 103,87 (μm)

V× trôc dÔ gia c«ng h¬n nªn ta chän sö dông hÖ thèng lç víi lç c¬ b¶n :
øng víi ®é nh¸m Rz = 10 , sai lÖch kÝch thíc cña lç:
§Ó cã ®é d«i nhá nhÊt :
dmin = Dmax + Nmin
= 40,016+ 0,060
=40,076 mm
Do ®ã ei =+0,076 mm
Theo TCVN 2245-77, ta chän ®îc kiÓu l¾p
KiÓu l¾p nµy cã ®é d«i giíi h¹n lµ:
Nmax = es - EI = 68 - 0 = 68
Nmin = ei - ES = 43 - 16 = 27
Ta thÊy kiÓu l¾p nµy tho¶ m·n c¶ 2 ®iÒu kiÖn trªn, nh vËy ta chän sö
dông kiÓu l¾p chÆt :
C©u 3: TÝnh chän l¾p ghÐp gi÷a æ l¨n víi trôc vµ vá hép :
3.1 X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè kÝch thíc cña æ :
 Sè hiÖu cña æ: 3578
 Tra b¶ng 2.12 phô lôc tµi liÖu [chi tiÕt m¸y-Lª V¨n UyÓn] trang 263, ta cã c¸c
th«ng sè c¬ b¶n cña æ ®îc cho trong b¶ng sau:

d , mm D , mm B , mm r , mm dbi , mm
35 72 17 2 11,84

3.2 Chän kiÓu l¾p cho vßng trong - trôc vµ vßng ngoµi - vá hép :
a. KiÓu l¾p gi÷a vßng ngoµi - vá hép :
 KÝch thíc danh nghÜa cña mèi ghÐp : d =72 mm
 Theo d÷ kiÖn ®Ò bµi, víi d¹ng t¶i träng vßng ngoµi lµ t¶i träng biÕn
®æi theo chu k×, ta tÝnh ®îc cêng ®é t¶i träng theo c«ng thøc :

Trong ®ã : R - Ph¶n lùc híng t©m, R = 19000 N

B’ - ChiÒu réng l¾p ghÐp æ l¨n, B’ = B - 2.r = 13 mm
F - HÖ sè tÝnh ®Õn sù gi¶m ®é d«i khi vá máng, mµ theo
®iÒu kiÖn ®Ò bµi: vá theo kÕt cÊu, nªn F = 1,4
FA - HÖ sè ph©n bè kh«ng ®Òu, v× A = 0 nªn FA = 1
Do ®ã, ta cã :
N/mm
 Theo b¶ng 3.13 tµi liÖu [1], ta cã :
Sai lÖch c¬ b¶n cña lç vá hép lµ H7L.
 Theo TCVN 2245-77, trÞ sè c¸c sai lÖch c¬ b¶n cña lç :

 S¬ ®å ph©n bè dung sai:

 b. KiÓu l¾p vßng trong víi trôc :
 KÝch thíc danh nghÜa cña mèi ghÐp : D = 35 mm
 ChÕ ®é t¶i träng t¸c dông lªn vßng trong: côc bé, theo b¶ng 3.13 tµi liÖu
[1], øng víi t¶i chu kú, K >1,5; sai lÖch c¬ b¶n cña trôc: h6L
 Theo TCVN 2245-77, ta cã trÞ sè c¸c sai lÖch c¬ b¶n lµ :
 S¬ ®å ph©n bè dung sai :

3.4 Ph©n tÝch chän kiÓu l¾p gi÷a b¹c víi trôc, gi÷a n¾p vµ lç th©n m¸y :
 3.4.1 Ph©n tÝch kiÓu l¾p gi÷a b¹c vµ trôc :
 B¹c dïng ®Ó cè ®Þnh b¸nh r¨ng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. §Ó ®¶m b¶o
cè ®Þnh vÞ trÝ b¸nh r¨ng, b¹c cÇn l¾p trung gian ®Ó h¹n chÕ sù di chuyÓn däc
trôc cña b¸nh r¨ng, ®ång thêi ®Ó ®¶m b¶o th¸o l¾p b¸nh r¨ng b¹c ph¶i cã ®é d«i
kh«ng qu¸ lín ®Ó dÔ dµng th¸o l¾p vµ ®iÒu chØnh. Theo ®ã ta chän sai lÖch
cña b¹c lµ :JS6
 Theo TCVN 2245-77, ta cã gi¸ trÞ c¸c sai lÖch nµy lµ :
3.4.2 Ph©n tÝch kiÓu l¾p gi÷a n¾p æ vµ vá hép :
 N¾p æ dïng ®Ó cè ®Þnh æ l¨n, bÞt kÝn, ch¾n bôi, ®¶m b¶o cho æ l¨n
lµm viÖc æn ®Þnh, mèi ghÐp nµy lµ mèi ghÐp thêng xuyªn th¸o l¾p vµ ®iÒu
chØnh do vËy n¾p æ l¾p chän kiÓu l¾p trung gian.Theo ®ã ta chän sai lÖch
cña lç vá hép lµ : js7
 Theo TCVN 2245-77, ta cã gi¸ trÞ c¸c sai lÖch nµy lµ :

3.5 VÏ t¸ch chi tiÕt trôc, b¹c chÆn, n¾p lç th©n m¸y vµ ghi kÝch thíc, sai lÖch h×nh
d¹ng vµ nh¸m bÒ mÆt :

C©u 4 : X¸c ®Þnh x¸c suÊt xuÊt hiÖn khe hë (®é d«i) cña mèi ghÐp gi÷a trôc 1 vµ
 b¹c 8
 Theo d÷ kiÖn ®Ò bµi, ta cã l¾p ghÐp gi÷a trôc - b¹c lµ :
 S¬ ®å ph©n bè dung sai :

 Theo s¬ ®å ph©n bè dung sai, ta thÊy mèi ghÐp gi÷a b¹c vµ trôc lµ mèi ghÐp
trung gian, mèi ghÐp cã ®é d«i khi ei > -0,016 mm hay ES < 0,008 mm
 VËy x¸c suÊt xuÊt hiÖn ®é d«i chÝnh lµ
X¸c suÊt xuÊt hiÖn lç b¹c cã kÝch thíc n»m trong kho¶ng :
35 mm Db¹c 35,008mm
hay x¸c suÊt suÊt hiÖn trôc cã kÝch thíc n»m trong kho¶ng :
34,984 mm dtrôc ≤ 34,992 mm
a. TÝnh x¸c suÊt xuÊt hiÖn -16 ≤ Td <- 8 m :
 Gi¶ thiÕt:
Trung t©m ph©n bè trïng víi trung t©m dung sai
Tõ s¬ ®å ph©n bè dung sai ta thÊy chØ nh÷ng chi tiÕt trôc cã kÝch thíc
n»m trong kho¶ng - khi l¾p víi lç 35 ®¶m b¶o
ch¾c ch¾n cã ®é d«i .
 X¸c ®Þnh sai lÖch x1 ,x2 cña c¸c kÝch thíc -
so víi kÝch thíc trung b×nh lµ:

= =34,992mm
x1=34,984-34,992=-0,008mm
x2 = 34,992-34,992=0
Theo ®ã, ta cã : 6 = TD = = =2,67 m
 §éi biÕn x z
Z1= =- =-2,99m

Z2 = =0
X¸c suÊt xuÊt xuÊt hiÖn sè chi tiÕt trôc lµ:
p(x1+ x2)= (0)- (-2,99)= (2,9)=0,4981=49,81%
 b. TÝnh x¸c suÊt xuÊt hiÖn 0 m ≤ TD < +8m :
Hoµn toµn t¬ng tù nh phÇn tÝnh trªn, sau khi tÝnh to¸n, ta cã:
P(X1+X2)= (4,49)- (-1,45)= 0,49997+0,4332=0,93317
= 93,33%

C©u 5: L¾p ghÐp then gi÷a trôc 1 vµ b¸nh r¨ng 3

5.1 Chän kÝch thíc then :
 C¸c th«ng sè ®· biÕt :
Mx = 60 Nm
d = D = 40 mm
l = 30 mm
 Theo TCVN 2261-77, øng víi d = 40 mm, ta chän ®îc then b»ng cã kÝch thíc
nh sau:

Kt tiÕt diÖn then,mm ChiÒu s©u r·nh then,mm Bk gãc lîn,mm

b h trªn trôc t1 trªn b¹c t2 nhá nhÊt lín nhÊt
22 14 9 5,4 0,4 0,6

5.2 QuyÕt ®Þnh kiÓu l¾p cho mèi ghÐp then-trôc vµ then-b¸nh r¨ng :
 V× b¸nh r¨ng lµ chi tiÕt chÞu t¸c dông rÊt lín cña lùc vßng còng nh lùc däc
trôc, nªn ta chän kiÓu l¾p cã ®é d«i, ®¶m b¶o cho b¸nh r¨ng truyÒn ®îc m«men.
 Sai lÖch c¬ b¶n : h9, P9, P9
5.3 S¬ ®å ph©n bè dung sai :

5.4 VÏ mèi l¾p vµ vÏ l¾p tõng chi tiÕt:

C©u 6 : L¾p ghÐp then hoa
6.1 Chän c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña mèi ghÐp then hoa :
 T¶i träng Mx = 60 ( Nm), vËy t¶i träng t¸c dông thuéc lo¹i trung b×nh,
  §êng kÝnh trôc æ l¨n: d = 35(mm), tra b¶ng 51/119 [I], ta cã kÝch thíc c¬ b¶n
cña then hoa nh sau :

§k ngoµi, D §k trong, d Sè then, z ChiÒu réng then b

mm mm mm
42 36 8 7

6.2 Chän kiÓu l¾p cho mèi ghÐp:

L¾p ghÐp gi÷a b¸nh ®ai vµ trôc cña hép gi¶m tèc do vËy lç then hoa cã ®é
cøng kh«ng cao, ®Ó ®¶m b¶o ph¬ng ph¸p chÕ t¹o ®¬n gi¶n vµ kinh tÕ ta chän ph¬ng
ph¸p ®ång t©m theo ®êng kÝnh ngoµi D, l¾p ghÐp theo ®êng kÝnh ®Þnh t©m, ta cã
dung sai cña mèi ghÐp:
 dung sai trôc then hoa:js7;
 miÒn dung sai lç ®Þnh t©m :H7;
 miÒn dung sai lç kh«ng ®Þnh t©m: H11;

6.3.S¬ ®å ph©n bè dung sai cña mèi ghÐp:

S¬ ®å ph©n bè dung sai mèi ghÐp then hoa

6.4.VÏ mèi ghÐp, t¸ch chi tiÕt, ghi ký hiÖu l¾p ghÐp, sai lÖch mèi ghÐp:

C©u 7 : L¾p ghÐp ren

C¸c th«ng sè ®· biÕt :
 §êng kÝnh ren: Dr = d - (10-20),
 Bíc ren: p ,
 CÊp chÝnh x¸c: 6G/8h,
7.1 LËp s¬ ®å ph©n bè miÒn dung sai cña c¸c yÕu tè kÝch thíc ren ®ai èc vµ bu
l«ng :
 Ta cã:
 d = 36, nªn : Dr = 36 - 20 = 16 (mm)
 VËy ren l¾p ghÐp M16 TCVN 2247-77, cã bíc ren: p = 2mm
 Theo TCVN 2247-77, ta x¸c ®Þnh ®îc kÝch thíc danh nghÜa ®êng kÝnh
ngoµi, ®êng kÝnh trung b×nh vµ ®êng kÝnh trong cña ren, còng nh sai lÖch
giíi h¹n cña chóng theo TCVN 2248-77 (Trang 81 [1]).
KÕt qu¶ nh b¶ng sau:

chi tiÕt §êng kÝnh kÝch thíc (mm) TCVN 2248-77 sai lÖch (mm)
Danh Lín nhÊt Nhá Trªn Díi
nghÜa nhÊt
§ai èc Ngoµi 16 --- 15,850 --- -150
Trung b×nh 15,026 --- 15,010 --- -90
Trong 14,376 --- --- --- ---
Bu l«ng Ngoµi 16 --- --- --- ---
Trung b×nh 15,026 15,144 --- +118 ---
Trong 14,376 14,612 --- +236 ---

 S¬ ®å ph©n bè dung sai cña mèi ghÐp:

7.2 TÝnh to¸n ren :

C¸c sè liÖu ®o ®îc trªn ren ®ai èc :
+ D2t = D2 - D2
+ Pn = 6 (m)
+ = 23 (ph)
 + = 15 (ph)
7.2.1 TÝnh ®êng kÝnh trung b×nh biÓu kiÕn cña ren ®ai èc:
Ta cã c«ng thøc :
D2bk = D2t - (fp + f)
Trong ®ã:
* fp = 1,732.Pn
= 10,392
* f = 0,36P .10-3
víi = ( + )/2
Suy ra :
f = (23 +15)/2
= 19 (ph)
* D2t = 15,026 - 0,635
= 14,391 (mm)
Suy ra :
D2bk = 14,391-(10,392.10-3 + 19.10-3)
= 14,357 (mm)

7.2.2 KÕt luËn vÒ kh¶ n¨ng lµm viÖc cña ren :

Ren ®ai èc ®¹t yªu cÇu khi:
Dt Dmin
D2t  D2max
D2bk Dmin
Dmin  D1t D1max
Mµ ta cã:
D2bk = 14,357  D2min = 15,910 mm
Ta thÊy ®iÒu kiÖn trªn kh«ng tháa, vËy ren ®ai èc kh«ng ®¹t yªu cÇu.

C©u 8 : TruyÒn ®éng b¸nh r¨ng

C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña bé truyÒn b¸nh r¨ng :
 R¨ng trô r¨ng th¼ng,
 VËn tèc :v ≤ 10 m/s
 M« ®un : m = 4 mm
 Sè r¨ng : Z = 40
 Tû sè truyÒn :i =3
 Th«ng sè kh¸c :  = 200
 = 00
 = 00
8.1 CÊp chÝnh x¸c cho møc chÝnh x¸c, ®éng häc, lµm viÖc ªm vµ tiÕp xóc mÆt
r¨ng :
  V× b¸nh r¨ng dïng cho hép gi¶m tèc th«ng thêng, vËn tèc vßng kh¸ lín, nhng
kh«ng qu¸ lín (v  10 m/s) nªn yªu cÇu chñ yÕu lµ ®é æn ®Þnh trong khi lµm viÖc,
ngoµi ra ta cßn chó ý ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc ªm, do ®ã, ta chän cÊp chÝnh x¸c ®éng
häc, lµm viÖc ªm vµ tiÕp xóc mÆt r¨ng ®Òu lµ cÊp 7
 Do truyÒn ®éng trong hép gi¶m tèc kh«ng yªu cÇu cao vÒ khe hë mÆt bªn,
nªn ta cã thÓ chän d¹ng ¨n khíp B
 Ký hiÖu : 7- B TCVN 1067-84.

8.2 Chän bé th«ng sè kiÓm tra:

 KiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña møc chÝnh x¸c ®éng häc cña b¸nh r¨ng trô r¨ng
th¼ng khi kh«ng cã dông cô ®o mét phÝa profile r¨ng, nªn ta chän bé th«ng sè ®o : Fir''
vµ Vwr(Fvwr) v×
+ Dông cô kiÓm tra c¸c yÕu tè Êy ®¬n gi¶n, dÔ chÕ t¹o, thêng trang bÞ
®ñ cho c¸c nhµ m¸y.
+ Khi ®o th«ng sè Fir'' cã thÓ tiÕn hµnh ®o liªn tôc trªn toµn bé b¸nh r¨ng
nªn xuÊt hiÖn sai sè híng t©m tæng céng, nã ®Æc trng phÇn lín sai sè quyÕt
®Þnh ®é chÝnh x¸c ®éng häc .
 VËy bé th«ng sè kiÓm tra:
+ §¸nh gi¸ møc chÝnh x¸c ®éng häc : Fir'' vµ Vw
+ §¸nh gi¸ møc lµm viÖc ªm : fir''
+ §¸nh gi¸ møc tiÕp xóc : vÕt tiÕp xóc tæng
+ §¸nh gi¸ ®é hë mÆt bªn : far
 Gi¸ trÞ cho phÐp cña c¸c th«ng sè:
Tra b¶ng tõ trang 161-181, ta cã :
+ Dung sai sai sè ®éng häc cña b¸nh r¨ng :
Fir'' = 80 m (trang 161)
+ Dung sai ®é dao ®éng kho¶ng ph¸p tuyÕn chung:
Vw = 40 m (trang 161)
+ Dung sai ®é dao ®éng kho¶ng c¸nh trôc :
fir'' = 30 m (trang 166)
+ VÕt tiÕp xóc tæng:
- Theo chiÒu cao r¨ng  : ≥ 45%
- Theo chiÒu dµi r¨ng : ≥ 60%
+ §é hë mÆt bªn :
far = 80 m (trang 175)
+ Do ta lÊy bÒ mÆt ngoµi b¸nh r¨ng lµm chuÈn ®o nªn
TDe = 0,5. TH
Trong ®ã dung sai ®é ®¶o híng t©m Fr = 56 m
nªn ta cã: TH = 180 m,
Suy ra :
TDe = 90 m
+ §é ®¶o vßng ®Ønh r¨ng :
0,25. TH = 0,25. 180 = 45 m
 + §é ®¶o mÆt ®Çu b¸nh r¨ng :
Ta cã dung sai híng r¨ng : F = 16 m
Suy ra:
§é ®¶o mÆt ®Çu: 0,5. F = 8 m.
+ §é nh¸m bÒ mÆt:
- MÆt r¨ng : Ra = 0,80 m
- MÆt ch©n r¨ng : Ra = 1,25 m ( b¶ng 5-4 [II] )
- MÆt lç : Ra = 4 m
- MÆt ®Çu ®Ønh r¨n : Ra = 0,8 m (b¶ng 3-7 [II] )
Sai lÖch cña lç: 40 H7 ( )
8.3 B¶n vÏ chÕ t¹o b¸nh r¨ng :
(Phô lôc I)

C©u 9: Ghi kÝch thíc cho b¶ng vÏ chi tiÕt

9.1 LËp chuçi kÝch thíc:
C¸c th«ng sè ®· biÕt :
A01 = 0,2..0,7 mm A11 = 40H11
A05 = 14,7..15,5 mm A12 = 17,5H10
A1 = A7 = 25 mm A13 = 34h9
A2 = A6 = 17 h10 mm A14 = 68h7
A3 = 55 mm A15 = 39h10
A4 = 35 mm
A5 = 15 mm
A8 = 189 mm
A9 = 175 mm
A10 = 12 mm
 a. Gi¶i bµi to¸n nghÞch:
 Chuçi kÝch thíc nh h×nh:

+ §Ó bï trõ s¸i sè trong qu¸ tr×nh gia c«ng chi tiÕt ,sai sè l¾p r¸p vµ
lîng gi¶n në v× nhiÖt sinh ra trong qua tr×nh lµm viÖc ,cÇn cã khe hë cña æ l¨n
vµ n¾p 5 ,khe hë ®ã lµ ;A01=
+ Gi¶ sö c¸c kh©u thµnh phÇn cã cÊp chÝnh x¸c nh nhau, tøc lµ :
ai = atb (i = 1,3,4,5,7)
+ Ta ®· biÕt kÝch thíc, sai lÖch cña kh©u A2, A6 (c¸c kh©u tiªu
chuÈn)
A2 = A6 = mm
+ TÝnh hÖ sè cÊp chÝnh x¸c atb:
Ta cã b¶ng thèng kª nh sau :

Kh©u §¬n vÞ dung sai: i TÝnh chÊt 

A1,A7 1,31 gi¶m -1
A3 1,86 gi¶m -1
A4 1,56 gi¶m -1
A5 1,08 gi¶m -1
A8 2.90 t¨ng 1

Ta cã c«ng thøc tÝnh sè ®¬n vÞ dung sai lµ:

atb =

= = 44,11
+ X¸c ®Þnh cÊp chÝnh x¸c cña c¸c kh©u thµnh phÇn :
Víi gi¸ trÞ atb võa tÝnh ®îc, ta lÊy trÞ sè a gÇn nhÊt trong
b¶ng 15 [I]; øng víi gi¸ trÞ atb = 44,11 ta tra b¶ng, cã ®îc gi¸ trÞ a
gÇn nhÊt: 40, tõ ®ã suy ra cÊp chÝnh x¸c cña c¸c kh©u lµ : IT9
+ Theo quy íc: kh©u t¨ng coi lµ lç c¬ së, ngîc l¹i, c¸c kh©u gi¶m th×
coi lµ trôc c¬ së, theo TCVN 2245-77 ta cã sai lÖch c¸c kh©u lµ :
A1 = A7 = 25h9 = (mm)
A4 = 35h9 = (mm)
A5 = 15h9 = (mm)
A8 = 189H9 = (mm)
 + TÝnh sai lÖch vµ dung sai cho kh©u bï:A3
V× kh©u bï lµ kh©u gi¶m nªn ta cã c«ng thøc tÝnh sai lÖch:

= = -200 m

= =-
376 m
Suy ra :
TA3 = ES - EI = -200 - (-376)=176
Do ®ã kÝch thíc kh©u bï : A3 = (mm)
 §Ó ®¶m b¶o cho b¸nh r¨ng lµm viÖc tèt khi lµm viÖc, b¸nh r¨ng ph¶i
c¸ch ®Çu bu l«ng n¾p æ l¨n mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh A05 = 15; Ta cã chuçi
kÝch thíc nh sau :

+ Ta cã b¶ng thèng kª nh sau :

Kh©u §¬n vÞ dung sai, i Dung sai(m) TÝnh chÊt
A1 1,31 52 t¨ng
A2 1,08 70 t¨ng
A8 2,90 115 gi¶m
A9 2,52 ? t¨ng
A10 1,08 ? gi¶m
A05 1,08 800

+ TÝnh hÖ sè cÊp chÝnh x¸c atb:

C¸c kh©u ®· biÕt: A1= ,A2= ,A8=

atb =
 =

= = 66,92
+ Chän cÊp chÝnh x¸c:
øng víi trÞ sè atb ®· tÝnh tra b¶ng 15 [I], ta chän ®îc gi¸ trÞ a
gÇn nhÊt lµ 64, tõ ®ã ta cã cÊp chÝnh x¸c cña c¸c kh©u lµ: IT10
+ Theo quy íc: kh©u t¨ng coi lµ lç c¬ së, ngîc l¹i, c¸c kh©u gi¶m th×
coi lµ trôc c¬ së, theo TCVN 2245-77 ta cã sai lÖch kh©u A10 lµ :
A10 = 12h10 = mm
+ TÝnh sai lÖch vµ dung sai cho kh©u bï:A9
V× kh©u bï lµ kh©u t¨ng, nªn ta cã :

= = 430 m

= = -63 m
Suy ra :
TA9 = ES - EI = 430- (-63)
= 493 m
Do ®ã kÝch thíc kh©u bï : A9 = (mm)

b. Gi¶i bµi to¸n thuËn:

 KÝch thíc vµ dung sai cña kh©u A02 :
+ Chuçi kÝch thíc:
Trong ®ã :
A12 = 17,5 H10 =

A2 =

+ Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n cña chuçi kÝch thíc:

A02 = 17,5 - 17 = 0,5 (mm)
+ Dung sai, sai lÖch cña A02:
ES02 = 1.0,070+(-1).(-0,070) = 0,140 (mm)
EI02 = 0 (mm)
TA02 = ES02- EI02 = 0,140 (mm)
VËy A02 = (mm)
 KÝch thíc vµ dung sai cña kh©u A03:
+ Chuçi kÝch thíc:

Trong ®ã :
A13 = 34h =
A4 = 35h9 =

+ Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n cña chuçi:

A03 = 35 - 34 = 1 (mm).
+ Dung sai, sai lÖch cña A03:
ES03 = 0+(-1)(- 0,062) = +0,062 (mm)
EI03 = -0,062+(-1).0 = -0,062 (mm)
TA03 = 0,124 (mm)

VËy A03 = (mm).

 KÝch thíc vµ dung sai cña kh©u A06:
+ Chuçi kÝch thíc:
Trong ®ã :
A11 = 40H11 =
A15 = 39h10 =
+ Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n cña chuçi:
A06 = 40 - 39 = 1 (mm)
+ Dung sai, sai lÖch cña kh©u :
ES06 = 0,160+(-1).(-0,100) = 0,260 (mm)
EI06 = 0 (mm)
TA06 = 0,260 (mm)
VËy A06 = (mm).
 KÝch thíc vµ dung sai cña kh©u A04:
+ Chuçi kÝch thíc:
A14 = 68h7 =
A4 =
A5 =
A6 =

+ Ph¬ng tr×nh c¬ b¶n cña chuçi:

A04 = 68-35-15-17 = 1 (mm).
+ Dung sai, sai lÖch cña A04:
ES04 = 0+(-1).(-0,062)+(-1).(-0,043)+(-1).(-0,070)
= 0,175 (mm)
EI04 = -0,030-(-1).0
= -0,030 (mm)
 TA04 = 0,175-(-0,030)
= 0,205 (mm)
VËy A04 = (mm)
9.2 B¶n vÏ t¸ch chi tiÕt trôc:
(Phô lôc II)

Tµi liÖu tham kh¶o

STT Tªn s¸ch Tªn t¸c gi¶ Nhµ XB N¨m XB Sè hiÖu

1 S« tay dung sai §ç Xu©n Mua HVKTQS 1986 [1]
HD bµi tËp tÝnh ®æi
2 Lu V¨n Bång HVKTQS 1987 [2]
lÉn trong chÕ t¹o m¸y
HD thiÕt kÕ hÖ dÉn TrÞnh ChÊt -
3 Gi¸o dôc 2001 [3]
®éng c¬ khÝ Lª V¨n UyÓn
4 Bµi tËp dung sai NguyÔn §øc H¸t HVKTQS 2004 [4]
Lu V¨n Bång