AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMENİN

TARİHSEL GELİŞİMİ VE KULLANILAN

TEKNOLOJİLER
Dr. Ali Battal
 2

UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHÇESİ

 Teknolojideki gelişmelere paralel olarak eğitim-öğretim
sürecinde de farklılıklar yaşanmaktadır.

 Öncelikle örgün eğitime alternatif olarak görülen uzaktan

eğitimin, zaman içerisinde örgün eğitimi tamamlayıcı
olarak da kullanılabileceği ve çok başarılı sonuçlar ortaya
çıkardığı görülmüştür.

 Tüm bu zaman içerisinde öğretim süreçlerinde basılı

ortamlardan elektronik ortamlara geçiş yaşanmıştır.
UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHÇESİ
İlk Uzaktan Eğitim çalışması Boston gazetesinde "Steno Dersleri" ile
1728
başlamıştır.

İsveç Üniversitesinde hanımlara "Mektupla Kompozisyon Dersleri"

1833
verilmiştir.

1892 Chicago Üniversitesi'nde ilk Mektupla Eğitim bölümü açılmıştır.

İsveç'te kurulan ve Uzaktan Eğitim'de dünyanın önde gelen kurumlarından

1898
olan "Hermands" kuruldu. Bu kurumda dil eğitimi yapılıyordu.

1906 Yazışmalı İlköğretim ABD'de başladı.

ABD'de ilk eğitim ile ilgili radyo istasyonu Profesörler tarafından

1919
kuruluyor.

1920 ABD'de 176 tane eğitim amaçlı radyo istasyonu kuruluyor.

1923 ABD'de Mektupla Lise Eğitimi başlamıştır.

1932-
ABD'de eğitim televizyonu yayınları IOWA Üniversitesinde başladı.
1937

Fransa'da savaş yıllarında Uzaktan Eğitim ile öğrencilerin eğitimini

1939
sağlanıyor.

1960 İngiltere'de "British Open University" açıldı.

3
 4

UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHÇESİ

Mektupla
Öğretim Radyo ve
Televizyon Açık Öğretim
Tele
Konferans
İnternet ve
Web

18. Yüzyıl 19. Yüzyıl 20. Yüzyıl

Uzaktan Eğitimin Tarihçesi (Moore ve Kearsley, 2005)

 Uzaktan Eğitim

 Öğrenen ve öğretenlerin fiziksel olarak

birbirinden uzak oldukları öğrenme
etkinlikleridir.
 Farklı mekanlarda bulunan öğreten ve
öğrenenlerin eğitsel etkinlikleri posta hizmetleri
ve iletişim teknolojileri ile idame ettirdikleri bir
sistemdir (İşman, 2003)
 Kullanılan teknolojiler

 Posta/mektup ile
 Radyo ile

 Televizyon ile

 Uydu iletişimi ile

 Bilgisayar ile

 İnternet ve WEB ile

 Mobil teknolojiler ile

 Kullanılan teknolojiler

 Tek yönlü modeller

 Çift yönlü modeller
 8

MEKTUPLA ÖĞRETİM
 Uzaktan öğrenimin başlangıcı sayılabilecek mektupla öğrenim,
bir okul veya yetkili kurum tarafından posta vasıtasıyla
yürütülen öğretim yöntemiydi.

 Materyaller posta yoluyla ulaştırılır

 9

MEKTUPLA ÖĞRETİM
 İlk uygulamalar 18. yüzyılda İngiltere ve Amerika’da
gerçekleşmiş.
 1728 de Daktiloda steno derslerini vermek amacıyla doğmuş.
 1833 Mektupla Kompozisyon Dersleri

 Ülkemizdeki ilk girişim 1961 yılında Milli Eğitim Bakanlığı

(MEB) tarafından “Mektupla Öğretim Merkezi”nin kurulması
ve öğretim uygulamasına geçilmesi ile başlamıştır.

 1966 yılında ise bu çalışmalar genel müdürlük düzeyinde

örgütlenerek yaygınlaştırılmıştır.” (Alkan, 1996: 21).
TEK YÖNLÜ RADYO
 Radyo yayınları ve ses kayıtlarının kullanılması (1920ler)

 Eğitsel amaçlı radyo kanalları kurulmuş.

 Öğrenenler öğretmenlerin yüzünü görmeden yalnızca seslerini

duyarak tek yönlü bir iletişim söz konusudur.
 Etkileşim olmadığından soru sorma, geri dönüt alma söz konusu
değildir.
 Öğrenenler pasif dinleyicilerdir.

10
TELEVİZYON

 İcadından bu güne önemli bir kitle iletişim aracı olmuştur.

 Renkli TV 1960 larda geniş kitlelerce kullanılmaya başladı.
 1934 yılında ABD Iowa üniversitesi tarafından kullanılmaya
başlanmış.

 Uzaktan eğitim konusunda ilk deneme uygulamalar 1974 yılında

yapılmıştır. Öğretim Merkezinin çalışmalarını 1975 yılında
başlayan ve 1978 yılına kadar süren Yaygın Öğretim Kurumunun
(YAYKUR) etkinlikleri izlemiştir.

11
 12

TELEVİZYON
 YAYKUR çalışmalarını, basılı malzeme ve MEB’e bağlı Film-Radyo-
Televizyon ile Eğitim Merkezi (FRTM) tarafından yapılan TV
programlarıyla yürütülmüştür. Ancak her iki uygulama da değişik
nedenlerle başarıya ulaşamadığı görülmüştür.

 Ülkemizde Açık Öğretim ve Televizyon Okulu, bu tekniğin uygulama

alanları olmuştur.
…

 TRT ana-yan kanallar

 2011, TRT OKUL
TEK YÖNLÜ BİLGİSAYAR

 Bilgisayar destekli eğitimin

 Eğitsel yazılımlar
 CD/DVD gibi ortamlar

13
ÇİFT YÖNLÜ RADYO KONFERANSI
 Öğrenen ve öğretenler arasında eğitim hizmeti çift yönlü olarak
radyo konferansı düzenlenerek yapılmaktadır.
 Karşılıklı bir iletişim ve etkileşim vardır.

14
ÇİFT YÖNLÜ TV KONFERANSI
 Öğrenen ve öğretenler arasında eğitim hizmeti eş zamanlı olarak
sesli ve görüntülü gerçekleştirilmesidir.
 Karşılıklı olarak görüntülü iletişim ve etkileşim vardır.

15
 16

TELEKONFERANS

 Uydu Yayınları

 Etkileşimli Video Konferans

 İki-yönlü Video Konferans

ÇİFT YÖNLÜ ETKİLEŞİMLİ BİLGİSAYAR
 Bilgisayar ile birlikte internet teknolojilerinin birlikte
kullanılması durumudur.
 Bilgisayarların internete bağlanması gerekir.
 Çevrimiçi olarak bilgi paylaşımı (yazılı, sesli ve görüntülü)

 Asenkron ve senkron olarak ders içeriklerine erişim söz

konusudur.

17
 18

INTERNET VE WEB

 ODTÜ – Enformatik Enstitüsü,

1998 ilk e-öğrenme

 İnternete Dayalı Asenkron Eğitim (İDEA), dil eğitimi & Bilgi

Teknolojileri Sertifika Programı

 Sakarya Üniversitesi, 2000

 Ahmet Yesevî Üniversitesi
 Milli Eğitim Bakanlığı
 19

ÖZETLE, ÜLKEMİZDEKİ ÖNEMLİ

UYGULAMALAR:
 1961, Mektupla Öğretim Merkezi
 1974, Yaygın eğitim Kurumu (YAYKUR)
 1978, Film-Radyo-Televizyon ile Eğitim Merkezi
(FRTM)
 1999, Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan
Yükseköğretim
 1982, Anadolu Üniversitesi - Açık Öğretim Fakültesi
 1992, Açık Öğretim Lisesi
 1998, Açık İlköğretim Okulu
Günümüzde……
 20

ÖZETLE, DÜNYADA ÖNEMLİ

UYGULAMALAR:
 Uzaktan eğitim, özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında ülkelerin eğitimine
katkıda bulunmak üzere gündeme gelmiştir ve birçok ülke tarafından farklı
şekilde uygulanmıştır.

 e-Öğrenme uygulamaları, ülke nüfusuna, coğrafi konuma, kültürel değerlere

göre farklılık göstermektedir.

 Öncelikle ve en yaygın şekilde kullanan ülkeler, Çin ve Japonya gibi nüfusu

kalabalık olan ülkeler.

 Hayat boyu öğrenmeye değer veren ülkeler (Amerika, Kore vb.) ve

 Coğrafi konumları nedeniyle ulaşım sorunu yaşanan ülkeler de (İsveç, Norveç

vb.) e-Öğrenme uygulamalarını yaygın şekilde kullanmaktadır.
 Mektup

 Moore ve Kearsley (2005)

 Öğreten ve öğrenenlerin ayrı mekanlarda
bulunduğu
 İletişimin yazılı veya elektronik araçlar ile
sürdürüldüğü
 Ayrı mekanlarda sürdürülmesi için özel
düzenlemelerin yapıldığı
 Planlı etkinliklerdir.
 Açıköğretim

 Benzer kavramlar
 Açıklık kurumun öğrenenlere sunduğu esnekliği
ifade etmek içindir.
 Belirli bir seviyede özerklik ve öz yönetim
becerisine sahip bireylere kayıt kabul şartları
aranmaksızın sunulan öğrenme olanağıdır.
 Açıköğretim

 Programa giriş için gerekli olan şartlar asgari

seviyededir.
 Açıklık ile öğrenenin kendi istediği zaman ve
mekanda çalışma materyallerini okuyaması,
izlemesi ve takip etmesi, ödev, sınav vb
etkinliklere dahil olmasıdır.
 Öğrenenler daha çok örgün eğitimden mahrum
kalmış bireylerden oluşur.
 Çevrim-içi öğrenme

 Öğrenmenin internet gibi ağ yapıları üzerinden

yapılmasıdır.
 Öğrenme materyallerine erişmek

 içerik, öğreten ve diğer öğrenenler ile etkileşim

kurmak
 Öğrenme deneyimi edinmek

 Destek hizmetlerinden faydalanmak için

INTERNET in kullanılmasıdır.
 E-öğrenme

 Elektronik medya (CD, DVD, podcast) ve

cihazların eğitsel amaçlı kullanımı
 Herhangi bir telekomikasyon aracı (ses kaydı,
uydu yayını vb) veya bilgisayar temelli
öğrenmeyi gerektirir.
 Çevrim-içi ise interneti ve dolaysıyla WEB i
gerektirir.
E-öğrenme

 E-öğrenmede gerçek kişiler ile çoğunlukla

etkileşimi gerektirmez medya ortamları ile
öğretim yapılır.
 m-öğrenme – mobil öğrenme

 Hareket halindeyken öğrenebilme durumudur.

 Taşınabilir cihazlar ile mümkün hale gelmiştir.
 Her zaman ve her yerde öğrenme

 Öğrenenlerin öğrenme içeriğine herhangi bir

zamanda ve yerde erişebilmesi.
 Taşınabilir cihazlar ve mobil internet
 Harmanlanmış öğrenme

 Açık ve uzaktan öğrenme ile birlikte yüz yüze

öğrenmenin birlikte kullanılmasıdır.
 İki öğretimin de verimli bir şekilde birlikte
kullanılmasıdır.
 Güçlü yanlarının kullanılmasıdır.
 Harmanlanmış öğrenme

 Etkinlik düzeyinde harmanlama

 Ders düzeyinde harmanlama

 Program düzeyinde harmanlama

 Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler (KAÇD)

 MOOC : massive open online course

 2008 yılında yaygın hale gelmiştir.

 Katılım konusunda bir sınırlama yoktur.

 Herkese açık çevrim-içi derslerdir.

 Kurslardaki katılımcı konusunda bir sınırlama

getirilmemiştir.
Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler (KAÇD)

 Öğretenler bir alanda uzmanlaşmış bireyler

olabileceği gibi, alanın en ünlü Profları olabilir.
Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler (KAÇD)
Eş zamanlı ve eş zamansız öğrenme

 Öğreten ve öğrenenlerin eş-zamanlı olarak bir

arada olmaları senkron
 Canlı ders
 Öğreten ile etkileşime girmek

 Soru sormak
 Eş zamanlı ve eş zamansız öğrenme

 Öğreten ve öğrenenlerin farklı zamanlarda

olmaları, öğrenenlerin kendi hızında ve
uygunluklarında öğrenmeleri ise asenkron
öğrenme olarak tanımlanır.
 Açıköğretim → asenkron

 Uzaktan eğitim → senkron

 Kaynakça

 Tekinarslan, E. & Gürer M. D., (2021) . Açık ve

Uzaktan Öğrenme, Pegem Akademi.
 Karataş, S. & Çakmak Kılış, E, (2020) . Açık ve
Uzaktan Öğrenme, Pegem Akademi.