Sprawdz-Nas 2

JAK SIĘ UCZY Z M+?
SPRAWDŹ NAS!
Broszura zawiera gotowe materiały

do przeprowadzenia lekcji
w 1 klasie liceum lub technikum:
Funkcja kwadratowa. Podsumowanie
Nierówności kwadratowe
Wstęp
Oddajemy w Państwa ręce zestaw materiałów, który umożliwia przeprowadzenie wraz z uczniami z 1 klasy
liceum lub technikum (kształcących się wg podstawy dla zakresu rozszerzonego) zajęć z dwóch tematów działu
Funkcja kwadratowa:
Funkcja kwadratowa. Podsumowanie,

Nierówności kwadratowe.
Do realizacji wskazanych zagadnień przygotowaliśmy odpowiednie fragmenty podręcznika oraz zbioru zadań.
Ów zestaw poszerzyliśmy o dodatkowe pomoce – materiały dydaktyczne z bogatych zasobów udostępnianych
bezpłatnie członkom klubu M+.
M+ odgruzowuje – sprytne zestawy zadań, które pomagają uczniom szybko odświeżyć wiedzę ze szkoły podstawo-
wej przed realizacją nowych zagadnień dydaktycznych w 1 klasie liceum lub technikum.
Lekcje z wykopem – scenariusze niebanalnych zajęć lekcyjnych, które na długo zostaną w głowach uczniów.
Punktem wyjścia jest ciekawy, niebanalny problem lub historia, która wydarzyła się naprawdę. Autorzy wyjaśniają
zagadnienia matematyczne, wykorzystując dostępne przeciętnemu uczniowi narzędzia. Podążanie za proponowanym
tokiem wykładu, odkrywanie tajemnicy sprawia, że lekcja zostaje na bardzo, bardzo długo w głowach uczniów.
Znajdź błąd – psychologia poznawcza podpowiada, że nauka na błędach (swoich bądź cudzych) to metoda
z olbrzymim potencjałem do wykorzystania w edukacji dzieci i młodzieży. Przygotowane przez nas zestawy zadań
ów fakt wykorzystują. Zadaniem uczniów jest wskazanie błędu w prezentowanych rozwiązaniach i skorygowanie go.
Oczywiście błędy nie są zwykłymi pomyłkami rachunkowymi – weryfikujemy nimi zrozumienie zagadnień matema-
tycznych przez Państwa podopiecznych.
Eksperymentarium z plusem – zbiór interaktywnych animacji. Umożliwiają uczniom samodzielne modelowanie wy-
branych zagadnień matematycznych i wyciąganie wniosków na bazie wprowadzanych zmian. To właśnie interak-
tywność naszego eksperymentarium wyzwala zaangażowanie u uczniów. Dzięki temu szybciej potrafią opanować,
zrozumieć i ugruntować wiedzę – no i robią to z nieukrywaną przyjemnością.
Test do samodzielnej weryfikacji – wszyscy uczniowie mają dostęp do interaktywnych testów w Strefie ucznia
www.gwo.pl/strefa-ucznia. To materiał, który wielu wykorzystuje do ostatnich przygotowań przed zbliżającymi
się klasówkami. Chcemy pokazać go, gdyż w szybki, prosty i rzetelny sposób pozwala zweryfikować swoją wiedzę
i umiejętności.
Mądre projekty – każdemu nauczycielowi zdarza się spotkać uczniów bardziej dociekliwych. Przygotowany materiał
pozwala rozwijać potencjał takich właśnie osób – samodzielnie mogą zastosować zdobytą już wiedzę i umiejętności
do bardziej złożonych zagadnień.
Wśród propozycji materiałów znajdują się także karty pracy stworzone przy wykorzystaniu Kompozytora klasówek
i kart pracy – programu komputerowego służącego do szybkiego układania, zapisywania i drukowania różnych zesta-
wów zadań z matematyki (w kilku wariantach). Zadania można dobierać m.in. według stopnia trudności oraz czasu
potrzebnego na ich rozwiązanie. Do każdego zestawu zadań dołączony jest klucz odpowiedzi. Zachęcamy, aby wypró-
bować wersję demonstracyjną programu, odwiedzając stronę www.matematyka.kompozytorklasowek.gwo.pl.
Zdecydowaliśmy się także na zwrócenie Państwa uwagi na program MatNau! – interaktywny zbiór zadań z rozwią-
zaniami. Wchodząc na wskazaną stronę, otrzymają Państwo dostęp do wersji demonstracyjnej programu, który ma
dwa oblicza. Dla nauczycieli to interaktywny zbiór zadań (do zakresu podstawowego). Szczególnie przydatny dla tych
z Państwa, którzy lubią (i mają możliwość) wykorzystywać na lekcjach nowoczesne technologie. Dla ucznia to aplika-
cja, która motywuje do powtórek przed sprawdzianami i pomaga poprawić oceny z matematyki. Za pomocą krótkich
filmów i komentarzy wyjaśnia krok po kroku, jak rozwiązywać różne typy zadań. Dodatkowo uczniowie mogą spraw-
dzić swoje umiejętności, wykonując interaktywne ćwiczenia.
Zapraszamy do wypróbowania Matematyki z plusem w czasie zajęć z uczniami. Wszystkich zainteresowanych naszymi
propozycjami dydaktycznymi zachęcamy do odwiedzenia strony www.matematyka.gwo.pl.
M+ odgruzowuje
Zestaw zadań odświeżających wiedzę przed działem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 3
Funkcja kwadratowa. Podsumowanie

Podręcznik (fragmenty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 7
Zbiór zadań (fragmenty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 13
Nierówności kwadratowe
Podręcznik (fragmenty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 18
Zbiór zadań (fragmenty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 23
Karty pracy z Kompozytora klasówek i kart pracy

Funkcja kwadratowa. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 28
Nierówności kwadratowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 32
Materiały dodatkowe do wykorzystania przy realizacji działu Funkcje

Zestaw zadań Znajdź błąd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 37
Interaktywne animacje Eksperymentarium z plusem . , , , . . . . . . . . . . . . . . . s. 38
Lekcje z wykopem. Zobacz, parabola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 39
Funkcja kwadratowa – test ze Strefy ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 43
Praca badawcza Mądre projekty. Parabola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 46
Multipodręczniki dla klas 1 i 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 48
MatNau! – interaktywny zbiór zadań z rozwiązaniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 49
2
M+ ODGRUZOWUJE
Zestaw zadań odświeżających wiedzę przed działem
安官宑宎宆宍宄季宎定宄宇宕宄宗宒定宄
Zadanie 1. Przedstaw sumę algebraiczną w postaci iloczynu.
a) 16x2 − 9 b) 25x2 − 4 c) 1 x2 − 3
81
Zadanie 2. Zapisz w jak najprostszej postaci.
a) 2(x − 1)(x + 3) b) −3(x + 2)2 − 4
Zadanie 3. Znajdź liczby oznaczone literami a i b i podaj współrzędne punktu leżącego

na osi liczbowej, który jest równoodległy od liczb a i b.
√ √ √ √
a) a = 9, b = 8 b) a = 1, b = 1
4 2
Zadanie 4. Które z podanych równań nie ma rozwiązania?

A. −x2 + 2x − 1 = 0 B. x2 − 12x + 36 = 0 C. 2x2 − 5x + 6 = 0 D. 3x2 − 4x + 1 = 0
Zadanie 5. Liczby x1 i x2 (x1 < x2 ) są rozwiązaniami równania x2 − x − 6 = 2(x − 3)2 . Oblicz

wartość wyrażenia x1 − x2 .
3
M+ ODGRUZOWUJE
Zadanie 6. Suma kwadratów trzech kolejnych liczb parzystych jest równa 3896. Co to za
liczby?
Zadanie 7. Przedstaw funkcję f w postaci tabelki i narysuj jej wykres.
a) f (x) = x2 , dziedzina: {−3, −2, −1, 0, 1} b) f (x) = 2x2 − 1, dziedzina: {−2, −1, 0, 1, 2}
Zadanie 8. Na rysunku przedstawiono wykresy funkcji f i g.
a) Dla której z tych funkcji dziedziną jest przedział (−4; 5�?
b) Podaj zbiory wartości funkcji f i g.
c) Która z tych funkcji przyjmuje większą wartość dla x = 2?

Ile jest równa ta wartość?
d) Podaj przedziały, w których obie funkcje przyjmują war-

tości dodatnie.
e) Dla jakich argumentów wartości funkcji f są mniejsze od wartości funkcji g?
f) Ile miejsc zerowych ma funkcja f , a ile — funkcja g? Podaj te miejsca zerowe.
4
M+ ODGRUZOWUJE
Zadanie 9. Dane są funkcje f (x) = −4x + 3 i g(x) = 3x − 8. Wyznacz zbiór wszystkich

argumentów, dla których wartości funkcji f są większe od wartości funkcji g.
Zadanie 10. Podaj przedziały monotoniczności funkcji, której wykres przedstawiono na

rysunku.
a) b) c)
Zadanie 11. Wykres pewnej funkcji liniowej przechodzi przez punkty A = (1, 3) i B = (4, −2).
Wyznacz wzór tej funkcji.
Zadanie 12. Wykres funkcji f (x) = 3x − 6 przecina oś x w punkcie A, a wykres funkcji

g(x) = −x + 7 przecina oś x w punkcie B. Wyznacz współrzędne punktu C przecięcia się
wykresów tych funkcji oraz oblicz pole trójkąta ABC.
5
MATERIAŁY DO LEKCJI POŚWIĘCONYCH
POJĘCIU FUNKCJI KWADRATOWEJ
W podręczniku przyjęto następujące oznaczenia:
zadanie 7–10 — odsyłacz do zadań, które proponujemy rozwiązać po zapoznaniu

się z odpowiednim fragmentem teorii
— odsyłacz do fragmentu teorii oznaczonego indeksem
— zadanie nieelementarne (niekoniecznie trudne)
— zadanie trudne
W zbiorze zadań przyjęto następujące oznaczenia:
— zadanie łatwe
— zadanieo średnim poziomie trudności
— zadanie trudne
— zadanie z zakresu rozszerzonego
PODRĘCZNIK (fragmenty)
Strona 251
FUNKCJA KWADRATOWA – PODSUMOWANIE
I Poniżej zebraliśmy informacje, jak można wykorzystać różne postaci wzo-

rów funkcji kwadratowej do ustalenia jej miejsc zerowych i wierzchołka
paraboli będącej jej wykresem.
wzór Postać kanoniczna Postać ogólna Postać iloczynowa

i wykres 2
f (x) = a(x − p) + q 2
f (x) = ax + bx + c f (x) = a(x − x1 )(x − x2 )
x1 + x2
wierzchołek xw = p xw = −b xw =
2a 2
paraboli yw = q
yw = −Δ yw = f (xw )
4a
lub
yw = f (xw )
miejsca Rozwiązanie Rozwiązanie Rozwiązanie

zerowe równania równania równania
a(x − p)2 + q = 0 ax2 + bx + c = 0 a(x − x1 )(x − x2 ) = 0
Miejsca zerowe Jeśli Δ > 0, to Miejscami

spełniają więc funkcja ma dwa zerowymi są
równanie miejsca zerowe: liczby x1 i x2 .
√
(x − p)2 = −q x1 = −b − Δ
a 2a
√
Liczba miejsc x2 = −b + Δ
2a
zerowych zależy
od tego, czy Jeśli Δ = 0, to
−q
a
jest liczbą funkcja ma
dodatnią, ujemną jedno miejsce
czy równą 0. zerowe x0 = −b .
2a
Jeśli Δ < 0, to
funkcja nie ma
miejsc zerowych.
FUNKCJA KWADRATOWA – PODSUMOWANIE 251
Liceum I [R] str. 251
7
Strona 252
PRZYKŁAD 1 a) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykres przecina osie

układu współrzędnych w punktach (1, 0), (−5, 0), (0, 15).
x1 = 1, x2 = −5 Miejscami zerowymi są liczby 1 i −5.
y = a(x − 1)(x + 5) Korzystamy z postaci iloczynowej y = a(x − x1 )(x − x2 ).
15 = a(0 − 1)(0 + 5) Punkt (0, 15) należy do wykresu szukanej funkcji.
15 = −5a
a = −3
y = −3(x − 1)(x + 5) Zapisujemy wzór funkcji.
b) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykresem jest parabola o wierzchoł-

ku w punkcie (5, −7) przechodząca przez punkt (3, −8).
p = 5, q = −7 (p, q) to wierzchołek paraboli.
y = a(x − 5)2 − 7 Korzystamy z postaci kanonicznej y = a(x − p)2 + q.
−8 = a(3 − 5)2 − 7 Punkt (3, −8) należy do wykresu szukanej funkcji.
−1 = a · 4
1
a = −4
1
y = − 4 (x − 5)2 − 7 Zapisujemy wzór funkcji.
c) Wykres funkcji y = 5x 2 przesunięto — otrzymana krzywa przecina oś y

w punkcie (0, −4) i przechodzi przez punkt (−2, 6). Znajdź wzór otrzymanej funkcji.
f (x) = ax 2 + bx + c Korzystamy z postaci ogólnej wzoru.
a=5 Wzór funkcji f ma taki sam współczynnik a

jak wzór funkcji y = 5x 2 .
c = −4
Wykres funkcji f przecina oś y w punkcie (0, −4).
f (x) = 5x 2 + bx − 4
6 = 5 · (−2)2 + b · (−2) − 4 Punkt (−2, 6) należy do wykresu funkcji f .
6 = 20 − 2b − 4
b=5
f (x) = 5x 2 + 5x − 4 Zapisujemy wzór funkcji.
ZADANIE a) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której miejscami zerowymi są licz-

by 4 i 6 i której wykres przechodzi przez punkt (0, 5).
b) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykresem jest parabola o wierzchołku
w punkcie (−2, 5) przechodząca przez punkt (−3, 2).
c) Po przesunięciu wykresu funkcji f (x) = − 12 x2 + 7x otrzymano wykres funkcji g, który
przecina oś y w punkcie (0, 6) i przechodzi przez punkt (2, 10). Znajdź wzór funkcji g.
zadania 1–9
252 FUNKCJA KWADRATOWA
8
Strona 253
II Gdy znamy wzór funkcji kwadratowej, to wiemy, jak są skierowane ramio-

na paraboli, która jest jej wykresem, i możemy stwierdzić, czy yw (druga
współrzędna wierzchołka paraboli) jest najmniejszą czy największą war-
tością funkcji. Można również ustalić, jaką najmniejszą i jaką największą
wartość przyjmuje funkcja w danym przedziale.
ĆWICZENIE Ustal odpowiedź na pytanie, korzystając z wykresu lub wzoru.

a) Jaką najmniejszą i jaką najwięk- b) Jaką najmniejszą i jaką najwięk-
szą wartość przyjmuje
ta funkcja szą wartość przyjmuje
ta funkcja
w przedziale 1 ; 5 ? w przedziale 1 ; 3 ?
PRZYKŁAD 2 a) Jaką najmniejszą i jaką największą

wartość
przyjmuje funkcja
1 2
f (x) = 2
x + 3x + 1 dla argumentów z przedziału −10 ; 5 ?
Obliczamy pierwszą współrzędną wierz-
b −3
xw = − 2a = = −3 chołka paraboli, która jest wykresem
2· 12 funkcji f .

xw ∈ −10 ; 5 Ponieważ xw należy do rozpatrywanego
przedziału i ramiona paraboli skierowa-
1 ne są w górę, więc najmniejszą warto-
yw = f (−3) = 2 · (−3)2 + 3 · (−3) + 1 = −3,5 ścią jest yw .
Szkicujemy wykres funkcji f , czyli pa-

rabolę o wierzchołku (−3, −3,5) i ramio-
nach skierowanych do góry.
1
f (−10) = 2 · (−10)2 + 3 · (−10) + 1 = 21 Obliczamy wartości funkcji f na koń-
cach rozważanego przedziału i spośród
1
f (5) = 2 · 52 + 3 · 5 + 1 = 28,5 liczb f (−10) i f (5) wybieramy większą.

Odp. W przedziale −10 ; 5 najmniejszą wartością funkcji f jest −3,5, a naj-
większą jest 28,5.
9
Strona 254
2
b) Jaką najmniejszą
i jaką
największą wartość przyjmuje funkcja y = −3(x + 2) + 5
w przedziale −12 ; −8 .
Pierwsza współrzędna wierzchołka paraboli
xw = −2
nie należy do rozważanego przedziału, więc

funkcja osiąga najmniejszą i największą war-
xw �∈ −12 ; −8 tość na końcach przedziału.
f (−12) = −3(−12 + 2)2 + 5 = −295
f (−8) = −3(−8 + 2)2 + 5 = −103

Odp. W przedziale −12 ; −8 najmniejszą wartością
funkcji f jest −295, a największą jest −103.
ZADANIE a) Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji f (x) = − 14 x2 − 2x + 5

w przedziale −9 ; 0 .
b) Znajdź najmniejszą oraz największą wartość funkcji f (x) = 2x2 + 32 x − 1 w przedziale

− 21 ; 2 .
zadania 10 –13
ZESTAW ZADAŃ
I 1. Znajdź współrzędne wierzchołka oraz punktów przecięcia z osiami układu
współrzędnych paraboli o podanym równaniu. Naszkicuj tę parabolę.
1 2
a) y = 4
x −x−8 d) y = x(x + 6) g) y = −5(x + 1)(3 − x)
1 1
b) y = 3(x + 2)2 − 75 e) y = 3 x2 − 3 h) y = − 2 (5 − x)2 + 2
c) y = −5x2 + 30x − 40 f) y = −4x2 + 2x i) y = 3(x − 10)2
2. Wykresem podanej funkcji jest parabola. Czy jej ramiona są skierowane w górę
czy w dół? W którym punkcie ta parabola przecina oś y?
a) y = −3 − 2x + 4x2 b) y = (5 + x)(3 − x) c) y = −2(1 − x)2 + 2
3. Ustal zbiór wartości podanej funkcji.

3 2 1 1 2
a) y = 4x − 2x + 4 c) y = − 5 (x + 5)2 − 10 e) y = −(5 − x)(x + 2) − 10x
3
b) y = 4
(x − 2)(x − 6) d) y = 5x2 + 4x − 7x2 f) y = −3(2 + x) + 4x2
10
Strona 255
4. Podaj wzór funkcji, której wykres przedstawiono na rysunkach.
5. Znajdź wzór funkcji kwadratowej, która spełnia podany warunek.

a) Wykres funkcji przechodzi przez punkty (0, 3), (1, 2) i (−1, 8).
b) Wykres funkcji jest parabolą o wierzchołku w punkcie (−3, 2), która przechodzi
przez punkt (0, 5).
c) Miejscami zerowymi funkcji są liczby 2 i 6, a punkt (4, −1) należy do jej wykresu.
d) Funkcja ma największą wartość równą 2, a jej wykres jest symetryczny wzglę-
dem osi y i przechodzi przez punkt (100, 1).
6. Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykres ma z prostą y = −1 jeden punkt

wspólny, a prosta y = −2 przecina ten wykres w punktach (−5, −2) i (1, −2).
7. Podaj przykład wzoru funkcji kwadratowej, która spełnia podany warunek.

a) Funkcja jest malejąca w przedziale −∞ ; −2 i rosnąca w przedziale −2 ; +∞ .
b) Punkt (0, 6) należy do wykresu funkcji i funkcja przyjmuje wartość największą.

c) Funkcja przyjmuje wartości dodatnie tylko dla argumentów z przedziału − 3 ; 7 .
d) Dla argumentu x = 3 funkcja przyjmuje wartość największą równą −3.
e) Funkcja przyjmuje wartość największą równą 2 i jej wykres przecina oś y
w punkcie (0, −3).
8. Naszkicuj wykresy odpowiednich funkcjii korzystając z tych wykresów, określ,

ile punktów wspólnych mają podana parabola i prosta.
a) y = −5x2 + 7 i y = 3 c) y = 5(x − 3)(x − 7) i y = −20
b) y = 2x2 − 3x − 1 i y = −2 d) y = −3(x − 7)2 + 11 i y = 12
11
Strona 256
9. Na poniższych rysunkach zacieniowano trójkąt równoramienny, romb i trapez

równoramienny. Oblicz ich pola.
II 10. Znajdź największą oraz najmniejszą wartość funkcji f (x) = − 12 (x − 4)2 + 7 w prze-
dziale:

a) −1 ; 3 b) 2;5 c) 6;7
11. Znajdź najmniejszą oraz największą wartość funkcji y = x2 −4x+3 w przedziale:

a) 0;3 b) 0;5 c) −1 ; 0
12. Znajdź największą oraz najmniejszą wartość funkcji f (x) = 10(x + 6)(x + 4)
w przedziale:

a) −10 ; −8 b) −6 ; 4 c) −1 ; 2

13. Znajdź najmniejszą i największą wartość podanej funkcji w przedziale −1; 3 .
a) y = 3(x − 1)2 − 7 b) y = −2(x − 2)(x − 6) c) y = −4x2 − 4x + 8
MINISPRAWDZIAN
S1. Ustal, jaka jest różnica między największą
a najmniejszą wartością funkcji
f (x) = − 13 (x + 1)(x + 5) w przedziale −4; 5 .
1 1
A. 2 3 B. 19 C. 21 D. 21 3
S2. Wykres jednej z podanych funkcji kwadratowych ma wierzchołek leżący w tym

samym punkcie co wierzchołek wykresu funkcji y = −7(x + 1)2 − 6.
A. y = −2x2 + 3x + 8 C. y = x2 + 2x − 5
B. y = −7(x − 2)(x + 4) D. y = − 4 (x − 1)(x + 3)
7
S3. O pewnej funkcji kwadratowej f wiadomo, że dla x = 0 przyjmuje największą

wartość. Która z podanych wartości funkcji f jest najmniejsza?
A. f (−3) B. f (0) C. f (1) D. f (5)
12
59. Parabola, która jest wykresem pewnej funkcji kwadratowej, ma wierzchołek
w punkcie A i przecina oś x w punktach B i C. Wykaż, że pole trójkąta ABC jest
równe wartości bezwzględnej iloczynu współrzędnych punktu A.
ZBIÓR ZADAŃ (fragmenty)
Strona 170 że odległość między
60. Wykaż, wierzchołkami parabol będących wykresami
funkcji y = a1 (x − m)(x − n) oraz y = a2 (x − m)(x − n) jest równa (m − n) |a1 − a2 |.
2
FUNKCJA KWADRATOWA – PODSUMOWANIE

61. Określ liczbę miejsc zerowych podanej funkcji.
2
a) f (x) = −15(x + 4)2 − 124 d) f (x) = − 5 x + 2
7 9
b) f (x) = 1,3(x − 2,6)2 − 5,8 e) f (x) = −0,01x2 + 2x − 100
c) f (x) = 0,1(x − 1,34)(x − 0,87) f) f (x) = 2x2 + 3x + 449
62. W jakim przedziale podana funkcja jest rosnąca?

a) f (x) = 98(x + 19)2 − 73 d) f (x) = x2 − 20x − 509
2
b) f (x) = − 5 x − 3 + 4 e) f (x) = −7,3(x − 8,4)(x + 1,4)
9 7 5

c) f (x) = −2,5x2 + 55x − 23,9 f) f (x) = 1 x − 5 x + 5
6 8 8
63. Znajdź współrzędne wierzchołka paraboli, która jest wykresem funkcji.

a) f (x) = −4,7(x − 9,3)2 + 1,4 d) f (x) = −x2 − 10x − 1
2
b) f (x) = 3 x + 9 −7 e) f (x) = 10(x + 4)(x + 6)
7 11 9
c) f (x) = 2x2 − 8x + 11 f) f (x) = −1,1(x − 8)(x − 2)
64. Określ zbiór wartości podanej funkcji.

a) f (x) = 0,12(x − 7)2 − 13,2 d) f (x) = 2 − 9x − 10x2
2
b) f (x) = − 7 x + 1 + 5 e) f (x) = −(x − 1)(x + 11)
13 9 6
c) f (x) = 1 x2 − 3x − 5 f) f (x) = 10(x − 6)(x − 4)
4
CYAN MAGENTA YELLOW BLACK MLZ1 str. 170
13
Strona 171
65. Znajdź miejsca zerowe podanej funkcji (jeśli istnieją).

a) y = x(x + 1) c) y = x2 + 5 e) y = (x − 2)(x + 3)
b) y = x2 − 4 d) y = (x − 2)2 f) y = (x + 3)2
66. Znajdź miejsca zerowe podanej funkcji (jeśli istnieją).

a) f (x) = − 6 x + 2 x − 5 c) f (x) = 9(x − 4)2 + 25 e) f (x) = − 1 x2 + x − 1
11 7 8 2 2
2 2
b) f (x) = 7,3(x + 6,2)(x − 6,2) d) f (x) = −3(x + 1) + 12 f) f (x) = 6x − x − 1
67. Wykresy podanych funkcji przecinają się tylko w jednym punkcie. Znajdź
współrzędne tego punktu.
a) f (x) = −5(x − 7)(x − 3), g(x) = −5(x − 3)(x + 7)
b) f (x) = 4x2 − 24x + 6, g(x) = 4x2 + 12x + 6
c) f (x) = −7(x − 6)2 − 8, g(x) = 1 (x − 6)2 − 8

7
68. Znajdź wzór funkcji kwadratowej (w dowolnej postaci), która spełnia podane
warunki.
a) Miejscami zerowymi funkcji są liczby 6 i 7, a punkt (5, −2) leży na jej wykresie.
b) Parabola, która jest wykresem funkcji, przechodzi przez punkt (−9, 3), a jej
wierzchołek ma współrzędne (−10, −2).
c) Punkty (0, −6), (−1, −20) i (1, −18) leżą na wykresie funkcji.
69. Zapisz w postaci iloczynowej i ogólnej wzór dowolnej funkcji kwadratowej,

której miejscami zerowymi są podane liczby.
a) 5 i 7 b) −2 i 4 c) −5 i −3
70. Największa wartość funkcji f jest taka sama jak największa wartość funkcji
g(x) = −81(x + 72)2 + 9, a miejsca zerowe funkcji f są takie same jak miejsca zerowe
funkcji h(x) = 29(x − 1)(x + 3). Znajdź wzór funkcji f w postaci ogólnej.
71. Zapisz wzór podanej funkcji w postaci iloczynowej i kanonicznej.

a) y = −3x2 + 2x + 1 c) y = − 1 x2 + x + 1
2 2
√ √ 2 √
b) y = x2 + x 2 − 4 d) y = 3x + 6x − 9 3
72. Zapisz w postaci ogólnej wzór funkcji kwadratowej o miejscach zerowych 4

oraz 6:
a) której największą wartością jest 3,
b) której najmniejszą wartością jest −1.
14
Strona 172
73. Znajdź postać ogólną wzoru funkcji kwadra-

towej, której wykres przechodzi przez wszystkie
wierzchołki danego trójkąta.
a) trójkąt ABC
b) trójkąt CDE
c) trójkąt ADE
74. Czy wykresy podanych funkcji się przecinają? Jeśli tak, to w jakich punktach?
a) y = x2 i y = 4x e) y = − 1 x2 + 2x i y = 1 x2 − x
2 4
b) y = − 1 x2 + 2 i y = −3x + 6 f) y = −2x + 8x − 4 i y = 2x2

2
2
c) y = −x2 + 4x − 3 i y = x − 3 g) y = − 1 x2 + 2x i y = 3 x2 − 18x + 48
2 2
2
d) y = x − 4x + 5 i y = x + 1 h) y = 1 x2 − x + 2 i y = −x2 − 2x
4
75. a) Ustal, w ilu punktach przecinają się wykresy funkcji f (x) = 1 x2 + x − 3 oraz
4
g(x) = m w zależności od wartości m.
b) Ustal, dla ilu argumentów funkcja h(x) = − 2 (x + 5)2 − 7 przyjmuje wartość t
3
w zależności od wartości t.
c) Ustal, ile rozwiązań ma równanie −4(x − 1)(x + 9) = p w zależności od wartości p.
76. Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji f w podanym przedziale.

a) f (x) = 3(x + 5)2 − 10, −6 ; 5 d) f (x) = 5(x − 1)(x − 5), −1 ; 6

b) f (x) = −2(x − 9)2 + 3, −1 ; 8 e) f (x) = −x2 + 2x − 10, 3 ; 10

c) f (x) = −(x + 6)(x − 2), 2;4 f) f (x) = 2x2 + 12x + 5, −5; 0

77. Wyznacz największą i najmniejszą wartość funkcji f w przedziale −2 ; 3 .
a) f (x) = x2 − 6 c) f (x) = 2x2 − 4x e) f (x) = x2 − 8x + 1
b) f (x) = −5x2 + 4 d) f (x) = −4x2 − 12x f) f (x) = −3x2 + 6x − 1
78. a) Znajdź wzory funkcji, których wykresy otrzymano w wyniku odbicia syme-
trycznego względem osi x wykresów funkcji f (x) = −7x2 −5x+4 oraz g(x) = 6(x+9)2 −8.
b) Znajdź wzory funkcji, których wykresy otrzymano w wyniku odbicia symetrycz-
nego względem osi y wykresów funkcji f (x) = 6x2 − 9x − 5 oraz g(x) = −7(x + 5)(x − 8).
c) Znajdź wzór funkcji, której wykres otrzymano w wyniku odbicia symetrycznego
względem prostej y = 3 wykresu funkcji f (x) = −4(x + 5)2 − 6.
d) Znajdź wzór funkcji, której wykres otrzymano w wyniku odbicia symetrycznego
względem prostej x = 7 wykresu funkcji f (x) = 5(x − 2)(x − 8).
15
Strona 173
R 79. a) Uzasadnij, że jeśli funkcja kwadratowa ma dwa miejsca zerowe, to pierw-

sza współrzędna wierzchołka jest ich średnią arytmetyczną.
b) Punkty (p, q) i (r , q) należą do paraboli. Wykaż, że pierwsza współrzędna wierz-
chołka tej paraboli jest równa p + r .
2
R 80. Parabola y = ax2 + bx + c przechodzi przez

wierzchołki trójkąta równoramiennego ABC (zob.
rysunek). Wyprowadź wzór na pole tego trójkąta
w zależności od współczynników a, b, c.

R 81. Znajdź największą wartość funkcji y = |2x2 + 4x − 2| w przedziale −3 ; 3 .
82. Określ, która z poniższych wartości funkcji f (x) = −3x2 − 9x + 12 jest dodatnia.
√ √ √
f (1,0438) f − 5π f (−2 − 5) f 37 f ( 55 − 35)
7 145
83. Punkty (−2, 0) i (5, 0) leżą na wykresie funkcji kwadratowej f (x) = ax2 + bx + c.
Wykaż, że współczynniki a i c mają przeciwne znaki, zaś b i c — takie same znaki.
84. Wykaż, że jeśli parabole y = x2 + px + q i y = x2 + qx + p (p �= q) mają wspólne

miejsce zerowe, to jest nim liczba 1 oraz spełniony jest warunek p + q + 1 = 0.
R 85. Niech f (p) oznacza długość odcinka, którego końcami są miejsca zerowe funk-
cji y = (x − 5)2 + p. Znajdź wzór funkcji f oraz narysuj jej wykres.
NIERÓWNOŚCI KWADRATOWE
86. Rozwiąż nierówność, korzystając z podanego wykresu.
√ √
a) 2 x2 − 6x + 12 ≤ 0 c) − 3x2 + 6x − 3 3 ≥ 0 e) 0,8x2 + 0,8x + 1 < 0
3
√
b) −0,4x2 − 0,8x + 6 < 0 d) 1 x2 + 2x + 7 > 0 f) −0,5x2 + 2x − 2 ≤ 0
7
NIERÓWNOŚCI KWADRATOWE 173
16
MATERIAŁY DO LEKCJI POŚWIĘCONYCH
POJĘCIU NIERÓWNOŚCI KWADRATOWYCH
W podręczniku przyjęto następujące oznaczenia:
zadanie 7–10 — odsyłacz do zadań, które proponujemy rozwiązać po zapoznaniu

się z odpowiednim fragmentem teorii
— odsyłacz do fragmentu teorii oznaczonego indeksem
— zadanie nieelementarne (niekoniecznie trudne)
— zadanie trudne
W zbiorze zadań przyjęto następujące oznaczenia:
— zadanie łatwe
— zadanieo średnim poziomie trudności
— zadanie trudne
— zadanie z zakresu rozszerzonego
Strona 257
I ĆWICZENIE Poniżej narysowano wykresy kilku funkcji kwadratowych. Korzysta-

jąc z narysowanych wykresów, określ zbiory rozwiązań podanych nierówności.
f1 (x) = 13 x2 + 2x f2 (x) = 2x2 + 12x + 19 f3 (x) = x2 − 10x + 25

1 2
3
x + 2x ≤ 0 2x2 + 12x + 19 ≥ 0 x2 − 10x + 25 > 0
f4 (x) = −x2 − 5x − 4 f5 (x) = −2x2 + 16x − 35 f6 (x) = − 21 x2 − 4x − 8

−x2 − 5x − 4 < 0 −2x2 + 16x − 35 > 0 − 21 x2 − 4x − 8 ≥ 0
Każdą z nierówności zapisanych

obok można przekształcić tak, aby Przykłady nierówności
po jednej stronie znaku nierówno- kwadratowych:
ści występowała liczba 0. Wówczas 4x2 − 2x ≤ 7
po drugiej stronie nierówności bę-
3x2 < 5
dzie wyrażenie opisujące pewną 2
x
funkcję kwadratową. Rozwiązanie ≥ 3x − 1
2
nierówności kwadratowej możemy x + x < 3x2 − 6
2
odczytać z wykresu takiej funkcji.
Uwaga. Wykres, z którego mamy odczytać rozwiązanie nierówności, nie musi być
zbyt dokładny — wystarczy znać miejsca zerowe funkcji (jeśli istnieją) i wiedzieć,
jak skierowane są ramiona paraboli.
18
Strona 258
PRZYKŁAD Rozwiąż nierówność.
a) x 2 − 18 < 0
x 2 − 18 = 0 Obliczamy miejsca zerowe

funkcji y = x 2 − 18.
x 2 = 18
√ √
x = 3 2 lub x = −3 2
Zaznaczamy miejsca zerowe
i szkicujemy wykres.
a > 0, więc ramiona są skiero-
wane w górę.
√ √ Z wykresu odczytujemy zbiór

x ∈ −3 2 ; 3 2 rozwiązań nierówności.
b) −3x 2 + 6x ≤ 0
Obliczamy miejsca zerowe funk-
−3x 2 + 6x = 0 cji y = −3x(x − 2) = −3x 2 + 6x.
−3x(x − 2) = 0
x = 0 lub x − 2 = 0
x =2
Zaznaczamy miejsca zerowe
i szkicujemy wykres.
a < 0, więc ramiona są skiero-
wane w dół.

Z wykresu odczytujemy zbiór
x ∈ −∞ ; 0 ∪ 2 ; +∞ rozwiązań nierówności.
c) −(x − 7)2 ≥ 2x + 1
−(x 2 − 14x + 49) − 2x − 1 ≥ 0

Przekształcamy nierówność.
−x 2 + 14x − 49 − 2x − 1 ≥ 0
−x 2 + 12x − 50 ≥ 0
−x 2 + 12x − 50 = 0 Funkcja y = −x 2 + 12x − 50

nie ma miejsc zerowych, a jej
Δ = 122 − 4 · (−1) · (−50) < 0 wykres leży poniżej osi x (ra-
miona paraboli są skierowa-
ne w dół), zatem nierówność
−x 2 + 12x + 50 ≥ 0 nie ma
rozwiązań.
Nierówność nie ma rozwiązań.
19
Strona 259
x2 √ Obliczamy miejsca zerowe

d) 2 + x 2 ≤ −1 2 √
funkcji y = x2 + x 2 + 1
√ i szkicujemy jej wykres.
x2
2
+x 2+1≤0
√
x2
2
+x 2+1=0 ·2
√
x2 + 2 2 · x + 2 = 0
√ 2
Δ= 2 2 −8=8−8=0
√ √
b −2 2
x = − 2a = 2 = − 2
Szkicujemy wykres funkcji.
2 √
√ Nierówność x2 + x 2 + 1 ≤ 0
√
x =− 2 spełnia tylko liczba − 2.
ZADANIE Rozwiąż nierówność.

2
a) 2x − 5x > 0 b) 1 x2 + 4x < −8 c) 3x − 2 ≤ 5x2
2
zadania 1–15
ZESTAW ZADAŃ
I 1. Rozwiąż nierówność.
5
a) 2(x − 1)(x + 3) ≥ 0 c) 9
(x + 13)(x + 17) ≥ 0 e) (x − 0,5)2 ≤ 0
b) −2 (x − 5) (x − 7) > 0 d) x(x − 3) ≤ 0 f) −2x(x + 3) < 0
2. Znajdź miejsca zerowe funkcji y = −6x2 − 5x + 4, naszkicuj jej wykres, a następnie

ustal rozwiązanie nierówności:
a) −6x2 − 5x + 4 > 0 c) 6x2 + 5x − 4 ≥ 0 e) −12x2 − 10x + 8 ≤ 0

5 2
b) −6x2 − 5x < −4 d) 5x ≤ 4 − 6x2 f) x2 + 6 x − 3
<0
3. Rozwiąż nierówność.
1
a) 2x2 + 5x − 3 ≥ 0 c) 4x2 − 4x + 1 ≤ 0 e) − 4 x2 + 2x + 5 ≤ 0
b) −3x2 + x − 4 < 0 d) x2 − x − 12 < 0 f) −4x2 + 8x + 4 ≥ 0
a) x2 − 49 < 0 c) 7x2 + 2x > 0 e) −2(x − 7)2 < 0
2
b) 3x2 ≥ 120 d) 6x ≥ 5x2 f) 3
(x + 5)2 ≤ 0
20
Strona 260
a) x2 − 5x > −6 c) 5(x + 3) ≤ 2x(x + 3) e) −x(x − 4) > (x − 4)(x + 1)
b) 5x − 10 < 2x2 d) 10x < (3x − 1)(x + 2) f) 3x(7 − 2x) ≤ (5x + 1)(4 − x)
a) 5(x − 2)(x + 2) + x ≥ 25(1 − x) c) 2(x − 3)2 − 1 > 7(2 − x)
b) 5x − 1 ≤ (2x − 1)2 d) (x − 2)3 ≤ (x + 1)3 + 9

7. Zbiór rozwiązań nierówności x2 − 4x − 21 < 0 to przedział −3 ; 7 . Korzystając
z tej informacji, zapisz zbiór rozwiązań nierówności:
a) x2 − 4x − 21 ≥ 0 b) −x2 + 4x < −21 c) 4x + 21 ≥ x2
8. Wyznacz wszystkie argumenty, dla których:

a) wartości funkcji y = x2 + 3x − 20 są mniejsze od 20,
b) wartości funkcji y = x2 + 2x − 33 są większe od 66.
9. Znajdź wszystkie argumenty, dla których wartości funkcji f są większe od war-

tości funkcji g.
a) f (x) = −7x2 + 14x + 9 b) f (x) = x2 − x + 1 c) f (x) = 3x2 − x − 2
g(x) = −5 g(x) = 2x + 1 g(x) = −x2 + 2x + 3
10. Znajdź wszystkie argumenty, dla których war-

tości funkcji y = −x2 + 8x − 22 są większe od −15
i jednocześnie mniejsze od −7.
11. Wyznacz wszystkie argumenty, dla których war-

tości funkcji kwadratowej (jej wykres przedstawio-
no na rysunku obok) należą do przedziału zazna-
czonego na osi y.
12. Wyznacz wszystkie liczby, które spełniają jednocześnie nierówności:

1
a) x2 − 3x − 10 > 0 i 2
x −1<0 c) x2 + 9x + 14 ≥ 0 i x2 − 2x ≥ 15
3 1
b) −2x2 + 13x − 15 < 0 i 2
x −9≥ 0 d) 2x2 + 17x + 30 ≥ 0 i − 2 x2 − 4x < 8
13. Rozważmy trapezy zbudowane tak, jak przedsta-

wiono na rysunku obok. Pole trapezu zależy od licz-
by a (a > 0). Wyznacz wszystkie wartości a, dla których
pola odpowiednich trapezów są większe od 510.
21
Strona 261
14. Na rysunku obok zacieniowano pewien

prostokąt. Dla jakiej liczby a pole tego pro-
stokąta jest większe od 5?
15. W prostokątnym ogrodzie o wymiarach 20 m × 30 m chcemy założyć klomb

z kwiatami tak, jak przedstawiono na rysunku (klomb to zacieniowany na zielono
obszar). Jaka powinna być wartość x, aby klomb zajmował nie więcej niż połowę
powierzchni ogrodu?
MINISPRAWDZIAN
S1. Zbiór rozwiązań nierówności (x − 2)(x + 3) < 0 jest przedstawiony na rysunku:
S2. Do zbioru rozwiązań nierówności −2(x − 1)(x + 7) > 0 należy liczba:

A. −8 B. −6 C. 6 D. 8
S3. Zbiór, który przedstawiono na ry-

sunku obok, jest zbiorem rozwiązań
nierówności:
A. x2 + 5x < 0 B. −x2 + 5x > 0 C. −x2 − 5x < 0 D. x2 − 5x > 0
S4. Na rysunku obok zacieniowano trapez.

Dla jakich wartości a (a > 0) pole tego tra-
pezu jest większe od 6 i mniejsze od 12?

A. a ∈ 4 ; 6 C. a ∈ 6 ; 12

B. a ∈ 5 ; 7 D. a ∈ 7 ; 14
22
Wykaż, że współczynniki a i c mają przeciwne znaki, zaś b i c — takie same znaki.
84. Wykaż, że jeśli parabole y = x2 + px + q i y = x2 + qx + p (p �= q) mają wspólne

ZBIÓR ZADAŃ
miejsce zerowe, (fragmenty)
to jest nim liczba 1 oraz spełniony jest warunek p + q + 1 = 0.
Strona 173
R 85. Niech f (p) oznacza długość odcinka, którego końcami są miejsca zerowe funk-
cji y = (x − 5)2 + p. Znajdź wzór funkcji f oraz narysuj jej wykres.
86. Rozwiąż nierówność, korzystając z podanego wykresu.
√ √
a) 2 x2 − 6x + 12 ≤ 0 c) − 3x2 + 6x − 3 3 ≥ 0 e) 0,8x2 + 0,8x + 1 < 0
3
√
b) −0,4x2 − 0,8x + 6 < 0 d) 1 x2 + 2x + 7 > 0 f) −0,5x2 + 2x − 2 ≤ 0
7
23
Strona 174
87. Ile rozwiązań ma podana nierówność?

a) x2 + 3 ≥ 0 d) (x − 1)2 ≤ 0 g) −5x2 + 2x − 1 > 0
b) x2 − 1 ≥ 0 e) (x − 1)2 < 0 h) x2 + 2x − 7 > 0
c) (x − 1)2 ≥ 0 f) x2 − 3x + 10 > 0 i) −2x2 + 5x + 3 ≥ 0

a) x2 − 1 ≥ 0 c) x2 ≥ x e) 3x2 ≥ 27 g) 2x2 + 5 ≤ 0
b) x2 − 2x > 0 d) x2 + 2 > 0 f) −3x2 ≥ 2 h) (x + 7)(x − 5) ≤ 0

a) x2 − x + 2 > 0 d) x2 + 6x + 9 > 0 g) −x2 + 8x − 16 ≤ 0
b) x2 − x − 6 ≤ 0 e) −x2 + 18x − 81 ≤ 0 h) x2 + 3x + 15 < 0
c) −x2 + x + 12 > 0 f) x2 − 14x + 49 < 0 i) −x2 + 3x + 10 < 0

√
a) −6x2 + x + 1 > 0 e) (x − 2)(x + 2) < 5x − 7 i) x2 + 12x + 3 > 0
√
b) 10x2 + 8x + 0,7 ≤ 0 f) 9x + 5 < 2x2 j) −3,5x2 + 5x − 5 ≤ 0
2 √
c) x + 3 x − 1 ≥ 0 g) (x − 1,5)2 ≤ 6,25 k) 4x2 + 2 5 − 2 < 0
2 2
√ √ √
d) x2 − x − 0,2 > 0 h) (2x − 6)2 ≤ 4x − 13 l) x2 + 2x + 7x + 14 ≤ 0
91.
a) Dla jakich argumentów wartości
funkcji
y = x2 −2x+2 należą do przedziału
2 ; +∞ , a dla jakich — do przedziału 0 ; 2 ?
b) Dla jakich argumentów wartości funkcji y = − 1 x2 − 2x − 2 należą do przedziału

2
−∞ ; 3 , a dla jakich — do przedziału 1 ; 5 ?
92. Znajdź wszystkie liczby całkowite x spełniające nierówność.

a) (x − 1,2)(x − 3,4) < 0 d) 2x2 − 0,6x − 16,2 < 0
√ √
b) −x2 + 3,6x ≥ 0 e) − 2x2 + 8x − 6 2 > 0
√ √ √
c) x2 − 6,25 < 0 f) − 3x2 + 21x + 42 3 ≤ 0
93. a) Dla jakich argumentów funkcja f (x) = 2x2 − 2x − 36 przyjmuje wartości

mniejsze niż funkcja g(x) = x2 − 1?
b) Dla jakich argumentów funkcja f (x) = x2 − 2x + 9 przyjmuje wartości większe niż
funkcja s(x) = 3x + 2?
24
Strona 175
c) Dla jakich argumentów funkcja f (x) = −x2 przyjmuje wartości nie mniejsze niż
funkcja g(x) = 2x2 − 5x − 2?
d) Dla jakich argumentów funkcja f (x) = x3 + 3x2 + 7x + 3 przyjmuje wartości co
najwyżej takie jak funkcja g(x) = x3 + x2 + 2x?
√
e) Dla jakich argumentów funkcja f (x) = 2x2 − x − 2 + x przyjmuje wartości więk-
√
sze niż funkcja g(x) = x2 + x?
94. Dla jakich argumentów funkcja f przyjmuje wartości mniejsze niż funkcja g?
Obie funkcje są funkcjami kwadratowymi.
95. Wyznacz zbiór liczb, które spełniają jednocześnie obie podane nierówności,
oraz zbiór liczb, które spełniają co najmniej jedną z podanych nierówności.
a) x2 − 1 > 0 , x2 + 3x ≤ 0 d) x2 + 4x + 1 ≤ 0 , −x2 − 2 < 0
b) x2 − 2x > 0 , −x2 + 2x + 3 ≥ 0 e) 2x2 − 5x + 1 ≥ 0 , x2 − 3x + 7 < 0
4
√ √
c) 9x2 + 9x + 2 < 0 , 9x2 − 9x + 2 < 0 f) x2 − 7x < 0 , −x2 + 2x + 3 > 0
96. a) Rozwiąż nierówności −x2 + 4x ≥ 0 oraz 2(x − 1)2 − 8 > 0, a następnie rozwiąż

nierówność (−x2 + 4x) 2(x − 1)2 − 8 < 0.
b) Rozwiąż nierówność (x2 − x − 6)(2x2 − 11x + 5) ≥ 0.
R 97. Wyznacz zbiór.

a) x ∈ : 3x2 − 2x + 5 > 0 ∩ 1, 2, 3 c) \ x ∈ : x2 + 5x + 7 ≥ 0

b) x ∈ : 2x2 − 5x − 3 ≤ 0 ∩ d) \ x ∈ : x2 − 13x + 40 ≥ 0
98. Znajdź dziedzinę funkcji.

√
1 c) f (x) = 2+ x −4
2
a) f (x) = 6x2 + 7x − 3 b) f (x) =
−5x2 − 3x + 2 x2 − 3x
99. Udowodnij, że dla dowolnych liczb rzeczywistych x, y zachodzi nierówność.

a) x2 y 2 + x2 − 2xy 2 + y 2 ≥ 0 c) −2x2 y 2 − 3x2 + xy − y 2 − 2 < 0
b) x2 y 2 + x2 − xy + y 2 + 1 > 0 d) −3x2 y 2 − 2x2 + 2xy − y 2 − 1 ≤ 0
25
Strona 176
27.Narysuj
100. Na rysunku przedstawiono
wykres funkcji y = |xfragment
2
− 4| − 1, awykresu
następnie rozwiąż nierówność.
funkcji g (dalsza jego część powstałaby według tej
2
a) |x − 4|reguły).
samej −1< 0 b) |x2 − 4| ≥ 1 c) 1 ≥ |x2 − 4| d) 1 < |x2 − 4|
a) Jakich wartości funkcji można się spodziewać dla

101.
argumentów
Dla jakich 100, 101, 153? funkcja f przyjmuje wartości nieujemne?
argumentów
b) Ile ⎧rozwiązań może mieć równanie g(x) = a,⎧gdzie
a ∈ ⎨ ?x
2
Ile +rozwiązań
2x − 3 dla ≤ 5
ma xrównanie g(x) = 115?⎨ x + x − 2
2
dla x ≤ 1
3
a) f (x) = c) f (x) =
⎩ x2 − 7x + 12 dla x > 5 ⎩ x2 − 2x − 3 dla x > 1
3
⎧ ⎧
⎨ x2 + 7x + 10 dla x < −2 ⎨ −x2 − 4x − 4 dla x ≤ −1
WZORY I WYKRESY FUNKCJI
b) f (x) =
⎩ x2 − 7x + 12 dla x ≥ −2
d) f (x) =
⎩ x2 − 4x − 5 dla x > −1
√
R 28. Określ dziedzinę funkcji f i oblicz f (1), f (3), f (−3), f − 1 , f ( 2).
2
ZASTOSOWANIA
a) f (x) = 5 − 3x
FUNKCJI KWADRATOWEJ
c) f (x) = x − 2
2
e) f (x) = |x| + x
x−2
√
b) f (x) = 3 d) f (x) = 3 − x f) f (x) = x3 − 3x2 + 5x − 1
102. x
Ciało upuszczone swobodnie nad powierzchnią Ziemi w czasie t sekund
przebywa drogę równą (w metrach)s = 5t 2 . Narysuj wykres zależności s od t.
R29. Narysuj wykres funkcji f : −2, − 1 , 0, 1 1 , 3 −→ określonej wzorem:
9 3
103. Rysunek przedstawia
a) f (x) = −3x + 2
przybli- 1 − 3x
c) f (x) = e) f (x) = x2 + 2x − 3
żony tor lotu pocisku. Oblicz najwięk- x+1
√
szą b) f (x) = 1na jaką wzniósł się
wysokość, d) fpo-
(x) = 7 − x f) f (x) = |2x − 1|
1−x
cisk, oraz zasięg strzału.
R 30. Czy do wykresu podanej funkcji należy punkt A = (0, 2)? Czy należy punkt
B = (2, 0)?
2
104.
a) f (x)
Piłkę
3
= xrzucono
+2 c)pomocą
do góry. Za −x
h(x) = 2wzoru e) +l(x)
h = −5t 2 + 20t = |x − 2|obliczyć,
15 można
2
na jakiej wysokości h (w metrach) nad ziemią znajdowała się ta piłka po upływie t
b) g(x) = x2 − 2 d) k(x) = 2 − 1 f) m(x) = ||2x| − 2| − 2
sekund od momentu wyrzucenia. x
a) Z jakiej wysokości rzucono piłkę?

R31. Dana jest funkcja f (x) = |2x|.
b) Po jakim czasie piłka spadła na ziemię?
a) Oblicz wartość funkcji f dla argumentu 3.
c) Jak wysoko nad ziemią znajdował się najwyższy punkt lotu piłki? Po jakim
b) Utwórz tabelkę funkcji f dla pięciu wybranych przez siebie argumentów.
czasie piłka osiągnęła tę wysokość?
c) Dla jakich argumentów funkcja przyjmuje wartość 1?
105.
d) Znajdź miejsce
Rysunek zerowe funkcji.
przedstawia tor lotu
pocisku, stanowiący fragment parabo-
32.
li.RNa jakiej
Danawysokości względem
jest funkcja miej-
f (x) = 20
x
.
sca wystrzelenia pocisk traﬁł w cel?
a) Oblicz wartość funkcji f dla argumentu −15.
b) Utwórz tabelkę funkcji f dla pięciu dowolnie wybranych argumentów.
106. a) Oblicz, dla jakiego argumentu x różnica f (x) − g(x) jest największa, jeśli
2 jakich argumentów funkcja f przyjmuje wartość 3?
f (x)c)= −x
Dla + 2 i g(x) = 2x + 4.
b) Oblicz, funkcja
d) Czy f ma miejsce
dla jakiego zerowe?
argumentu x różnica f (x) − g(x) jest najmniejsza, jeśli
2 2
√
f (x)e)= x + 4 i g(x)
− 2x wartość
Oblicz = −x + 4xf (2)
wyrażenia − 2.− f ( 2).
176WZORY I WYKRESY FUNKCJI 101

FUNKCJA KWADRATOWA

101
26
KARTY PRACY UTWORZONE
Z WYKORZYSTANIEM KOMPOZYTORA
KLASÓWEK I KART PRACY
Więcej informacji o programie na www.matematyka.kompozytorklasowek.gwo.pl.
KOMPOZYTOR KLASÓWEK I KART PRACY
Karta pracy do tematu Funkcja kwadratowa. Podsumowanie
str. 1/2
Zestaw zadań grupa A
................................................................................. ............ ................. .................
imię i nazwisko lp. w dzienniku klasa data
1. Funkcja kwadratowa, której wykres przechodzi przez punkty (0, 4), (−2, 2), (4, −4), ma wzór:
A. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦2 + 5,5𝑥𝑥𝑥𝑥 B. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦2 − 4 C. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦2 − 3𝑥𝑥𝑥𝑥 D. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦 12 𝑥𝑥2 + 4
2. Parabolę będącą wykresem funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓2 przesunięto 3 jednostki w prawo i otrzymano w ten sposób
wykres funkcji 𝑔𝑔. Jaki jest wzór funkcji 𝑔𝑔, jeżeli wiadomo, że 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔?
A. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔2 C. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 15 (𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥2
B. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔 2
D. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔2
3. Na rysunkach przedstawione są fragmenty wykresów funkcji kwadratowych. Dopasuj wzory do wykresów

funkcji (wpisz w kratkach odpowiednie numery wykresów).
1 1 1
𝑦𝑦 𝑦 𝑦 4 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑦 𝑦 4 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 + 1 𝑦𝑦 𝑦 𝑦 4 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 + 1
1 1
𝑦𝑦 𝑦 4 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦2 + 4𝑥𝑥 𝑥 𝑥 𝑦𝑦 𝑦 𝑦 4 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥
4. Miejsce zerowe pewnej funkcji kwadratowej to 𝑥𝑥 𝑥 𝑥, a wierzchołek paraboli — która jest jej wykresem
— ma współrzędne (3, −4). Wzór tej funkcji można zapisać w postaci:
1
A. 𝑦𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦2 − 4 C. 𝑦𝑦 𝑦 2 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥
1
B. 𝑦𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦2 − 4 D. 𝑦𝑦 𝑦𝑦 4 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 + 4
5. Wyznacz najmniejszą i największą wartość funkcji 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦2 − 8𝑥𝑥 𝑥 𝑥 dla argumentów z przedziału ⟨−3; 6⟩.
Wybór zadań: Anna Płońska 2538220 Copyright © Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe
28
grupa A str. 2/2
6. Dana jest funkcja 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦2 + 3𝑥𝑥 𝑥 𝑥.

a) Oblicz najmniejszą wartość tej funkcji oraz argument, dla którego jest ona przyjmowana.
b) Oblicz, ile wynoszą suma i iloczyn miejsc zerowych tej funkcji.
c) Określ przedziały monotoniczności podanej funkcji.
𝐴𝐴 𝐴 𝐴𝐴𝐴 𝐴𝐴𝐴, 𝐵𝐵 𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵𝐵, 𝐶𝐶 𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶.

7. Zapisz wzór funkcji kwadratowej w postaci ogólnej, wiedząc, że do jej wykresu należą następujące punkty:
8. Dane są funkcje: 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 1)3 i 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔3 . Dla jakiego argumentu 𝑥𝑥 różnica 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 jest
najmniejsza? Ile jest wtedy równa?
29
str. 1/2
Zestaw zadań grupa B
................................................................................. ............ ................. .................
1. Funkcja kwadratowa, której wykres przechodzi przez punkty (0, −2), (1, −5), (−2, −14), ma wzór:
A. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦2 − 4𝑥𝑥𝑥𝑥 B. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦2 − 2𝑥𝑥𝑥𝑥 C. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦2 − 2 D. 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦2 − 2
2. Parabolę będącą wykresem funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓2 przesunięto 3 jednostki w lewo i otrzymano w ten sposób
wykres funkcji 𝑔𝑔. Jaki jest wzór funkcji 𝑔𝑔, jeżeli wiadomo, że 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔?
A. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔2 C. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔2
B. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔 2
D. 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔 𝑔𝑔2
3. Na rysunkach przedstawione są fragmenty wykresów funkcji kwadratowych. Dopasuj wzory do wykresów

funkcji (wpisz w kratkach odpowiednie numery wykresów).
1 1 1
𝑦𝑦 𝑦 𝑦 9 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 + 1 𝑦𝑦 𝑦 5 (𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑦 5 (𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥
1 1
𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦𝑦2 + 3𝑥𝑥 𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑦 𝑦 5 (𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑦 𝑦 9 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 + 1
4. Miejsce zerowe pewnej funkcji kwadratowej to 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥, a wierzchołek paraboli — która jest jej wykresem
— ma współrzędne (−7, 2). Wzór tej funkcji można zapisać w postaci:
2 1
A. 𝑦𝑦 𝑦𝑦 169 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 + 2 C. 𝑦𝑦 𝑦𝑦 2 (𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥2 + 2
1 7
B. 𝑦𝑦 𝑦𝑦 8 (𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 D. 𝑦𝑦 𝑦 9 (𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥2 − 7
5. Wyznacz najmniejszą i największą wartość funkcji 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦2 − 4𝑥𝑥 𝑥 𝑥 dla argumentów z przedziału ⟨−7; 3⟩.
30
grupa B str. 2/2
6. Dana jest funkcja 𝑦𝑦 𝑦 𝑦𝑦𝑦2 − 3𝑥𝑥𝑥𝑥.

a) Oblicz najmniejszą wartość tej funkcji oraz argument, dla którego jest ona przyjmowana.
b) Oblicz, ile wynoszą suma i iloczyn miejsc zerowych tej funkcji.
c) Określ przedziały monotoniczności podanej funkcji.
𝐴𝐴 𝐴 𝐴𝐴𝐴 𝐴𝐴𝐴, 𝐵𝐵 𝐵𝐵𝐵𝐵 𝐵𝐵, 𝐶𝐶 𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶𝐶.

7. Zapisz wzór funkcji kwadratowej w postaci ogólnej, wiedząc, że do jej wykresu należą następujące punkty:
8. Dane są funkcje: 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓3 i 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔3 . Dla jakiego argumentu 𝑥𝑥 różnica 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 jest
najmniejsza? Ile jest wtedy równa?
31
Karta pracy do tematu Nierówności kwadratowe
str. 1/2
Zestaw zadań grupa A
................................................................................. ............ ................. .................
1. Zbiór rozwiązań nierówności −𝑥𝑥2 − 6𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 ⩾ 0 przedstawiony jest na rysunku:
2. Wśród rozwiązań nierówności 𝑥𝑥2 + 𝑥𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥:

A. nie ma liczby 0 . C. nie ma żadnej liczby z przedziału (0; 3) .
B. nie ma liczb mniejszych od −1 . D. nie ma liczb większych od 2 .
3. Wśród rozwiązań nierówności 𝑥𝑥2 − 4𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 ⩽ 0 znajdujemy dokładnie:

A. siedem liczb naturalnych C. osiem liczb naturalnych
B. sześć liczb naturalnych D. dwie liczby naturalne
4. Którą z podanych liczb należy wstawić w miejsce 𝑎𝑎, aby nierówność −𝑥𝑥2 − 8𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 ⩾ 0 była spełniona
dokładnie przez jedną liczbę?
A. 16 B. −16 C. 0 D. 2
5. Oblicz, dla jakich argumentów wartości funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓2 + 3𝑥𝑥 𝑥 𝑥 są mniejsze od wartości funkcji
𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔.
A. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥 C. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥
B. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥 D. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥𝑥𝑥
6. a) Narysuj wykresy funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓2 + 2𝑥𝑥𝑥 𝑥 i 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔2 + 2𝑥𝑥𝑥 𝑥.

b) Oblicz współrzędne punktów przecięcia wykresów tych funkcji.
c) Podaj argumenty, dla których funkcja 𝑓𝑓 przyjmuje wartości nie większe od wartości funkcji 𝑔𝑔.
32
grupa A str. 2/2
7. Rozwiąż nierówność: −3(𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 < −19𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥.
8. Określ monotoniczność funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓2 − 14𝑥𝑥 w przedziale, w którym funkcja 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔2 − 7𝑥𝑥𝑥 𝑥
przyjmuje wartości nieujemne.
9. Ile liczb całkowitych spełnia warunek: −7 < 𝑥𝑥2 − 6𝑥𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥?
33
str. 1/2
Zestaw zadań grupa B
................................................................................. ............ ................. .................
1. Zbiór rozwiązań nierówności −𝑥𝑥2 − 2𝑥𝑥 𝑥 𝑥 ⩾ 0 przedstawiony jest na rysunku:
2. Wśród rozwiązań nierówności 𝑥𝑥2 + 3𝑥𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥:

A. nie ma żadnej liczby z przedziału (−3; 0) . C. nie ma liczb większych od 3 .
B. nie ma liczby 0 . D. nie ma liczb mniejszych od −1 .
3. Wśród rozwiązań nierówności 𝑥𝑥2 + 3𝑥𝑥 𝑥 𝑥 ⩽ 0 znajdujemy dokładnie:

A. sześć liczb naturalnych C. jedną liczbę naturalną
B. cztery liczby naturalne D. dwie liczby naturalne
4. Którą z podanych liczb należy wstawić w miejsce 𝑎𝑎, aby nierówność 𝑥𝑥2 − 6𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 ⩽ 0 była spełniona do-
kładnie przez jedną liczbę?
A. 9 B. 0 C. −9 D. 1
5. Oblicz, dla jakich argumentów wartości funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓𝑓2 + 3𝑥𝑥𝑥 𝑥 są większe od wartości funkcji
𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔.
A. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥 12 ; 1) C. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 12 ) ∪ (1; +∞)
B. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥 2)
1
D. dla 𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥𝑥 𝑥 12 ; +∞)
6. a) Narysuj wykresy funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓𝑓2 − 2𝑥𝑥 𝑥 𝑥 i 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔2 − 2𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥

b) Oblicz współrzędne punktów przecięcia wykresów tych funkcji.
c) Podaj argumenty, dla których funkcja 𝑓𝑓 przyjmuje wartości nie większe od wartości funkcji 𝑔𝑔.
34
grupa B str. 2/2
7. Rozwiąż nierówność: −3(𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥2 < 5𝑥𝑥 𝑥 𝑥𝑥.
8. Określ monotoniczność funkcji 𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓𝑓 𝑓 𝑓𝑓2 + 4𝑥𝑥 w przedziale, w którym funkcja 𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔𝑔 𝑔𝑔𝑔2 + 6𝑥𝑥𝑥 𝑥
przyjmuje wartości nieujemne.
9. Ile liczb całkowitych spełnia warunek: −5 < 𝑥𝑥2 − 6𝑥𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥𝑥?
35
MATERIAŁY DODATKOWE DO WYKORZY-
STANIA PRZY REALIZACJI DZIAŁU FUNKCJA
KWADRATOWA
ZNAJDŹ BŁĄD
Zestaw zadań
ZNAJDŹ BŁĄD
FUNKCJA KWADRATOWA ZAKRES ROZSZERZONY
Zadanie 1. Poniżej podano wypowiedzi czterech uczniów. Niektóre z nich są błędne.

Znajdź błędy i wyjaśnij, na czym one polegają.
Mieszko: Jeśli dwie funkcje liniowe f i g są rosnące, to funkcja h(x) = f (x) · g(x) też jest
rosnąca w całej dziedzinie.
Bolek: Jeśli wykres funkcji liniowej f przecina oś y w punkcie (0, m), to wykres funkcji
g(x) = [f (x)]2 przecina oś y w punkcie (0, m2 ).
Władek: Jeśli miejscem zerowym funkcji liniowej f jest x = p, a miejscem zerowym funkcji
liniowej g jest x = q, to pierwszą współrzędną wierzchołka paraboli, która jest wykresem
pq
funkcji h(x) = f (x) · g(x), jest xw = .
2
Staś: Jeśli funkcja liniowa f przyjmuje wartości ujemne tylko dla x < −1, to funkcja
g(x) = [f (x)]2 przyjmuje wartość największą dla x = −1.
Zadanie 2. Które z poniższych zdań są fałszywe? Uzasadnij swoją odpowiedź.

A. Jeśli współczynniki we wzorze funkcji f (x) = ax2 +b spełniają warunek ab > 0, to funkcja
ma dwa miejsca zerowe.
B.
Wierzchołek
paraboli, która jest wykresem funkcji g(x) = ax2 − x + 1, ma współrzędne
1,1 .
a
C. Jeśli funkcja h(x) = 1 x2 − bx + c ma dwa miejsca zerowe, to pierwsza współrzędna
2
wierzchołka paraboli, która jest wykresem tej funkcji, jest równa b.
D. Funkcja k(x) = x2 + bx przyjmuje wartość najmniejszą dla x = b .
2
37
EKSPERYMENTARIUM Z PLUSEM
Ile jesteśmy w stanie trwale zapamiętać? Raptem jedną dziesiątą tego,

co przeczytaliśmy. Połowę tego, co widzieliśmy lub słyszeliśmy. I niemal wszystko,
bo aż 90% tego, co sami zrobiliśmy…
Eksperymentarium z plusem to seria interaktywnych animacji – tu się mnoży, buduje,
a nawet strzela, czyli po prostu działa i uczy.
Wiadomości z działu Funkcja kwadratowa łatwiej zrozumieć, korzystając z animacji
Funkcja kwadratowa.
Znajdziesz je na eksperymentarium.gwo.pl.
38
LEKCJE Z WYKOPEM
Zobacz, parabola
Zobacz, parabola
Lekcje
z wykopem
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
39
LEKCJE Z WYKOPEM
Zobacz, parabola
Zobacz, parabola
Opis: Uczeń ma okazję zobaczyć w realnym świecie krzywe zbliżone do parabol (będące dziełem natury albo
człowieka). Korzystanie z programów graficznych uatrakcyjnia zajęcia, aktywizuje uczniów, pozwala na szyb-
kie sprawdzenie ich propozycji i na wielokrotne próby uwzględniające wciąż nowe poprawki. Uczeń powinien
znać i rozumieć trzy postaci wzoru funkcji kwadratowej oraz ich związki z wykresami. Lekcja jest poświęcona
doskonaleniu umiejętności związanych z tą tematyką.
Uwagi: W scenariuszu wykorzystano aplikację zamieszczoną na stronie GWO: https://gwo.pl/wykresy oraz pro-
gram Wolfram Player dostępny nieodpłatnie na stronie: https://www.wolfram.com/cdf-player/.
Przebieg lekcji:
1. Pokaz prezentacji PowerPoint Parabole na co dzień. (zob. dołączona prezentacja PowerPoint).
Uwaga. Prezentacja pokazuje trzy przykłady „naturalnego” występowania paraboli. Jest tylko wstępem do
kolejnych przykładów w następnym zadaniu.
2. Zadanie: W układzie współrzędnych umieszczono zdjęcia kilku parabol. Znajdź ich wzory.
Uwaga. Korzystamy z aplikacji zamieszczonej na stronie GWO (https://gwo.pl/wykresy) oraz jednej z dołą-
czonych fotografii. Nauczyciel może zdecydować, jakie ma być położenie zdjęć w układzie współrzędnych
(niekoniecznie musi ono być takie, jak w powyższych przykładach) i ile tego rodzaju ćwiczeń trzeba prze-
prowadzić. Wzory powinny powstawać w trakcie ogólnoklasowej dyskusji (Co można odczytać ze zdjęcia
w układzie współrzędnych? Jak te informacje wykorzystać? Którą postać wzoru najłatwiej otrzymać?).
Nauczyciel powinien przedstawiać wykresy proponowanych przez uczniów funkcji (wpisując odpowiednie
współczynniki w okienkach aplikacji) i razem z klasą porównywać je z oczekiwanymi. Poprawne odpowiedzi
mogą powstawać w wielu krokach (zwłaszcza ustalenie współczynnika a zwykle wymaga kilku prób). Warto
dodać, że na podstawie informacji, które można odczytać z wykresu, najłatwiej utworzyć wzór w postaci kano-
nicznej lub iloczynowej, ale by wprowadzić takie wzory do aplikacji, należy przekształcić je do postaci ogólnej.
40
LEKCJE Z WYKOPEM
Zobacz, parabola
3. Zadanie: a) Znajdź wzór paraboli, którą tworzy górna krawędź konstrukcji hali targowej w Gdyni.
Uwaga. Ze zdjęcia w układzie współrzędnych można odczytać współrzędne wierzchołka paraboli (–1, 2),
więc najwygodniej rozpocząć od wzoru w postaci kanonicznej: y = a ( x+ 1)2 + 2 i manipulować wartością
współczynnika a. (Odpowiedź: y = – 0,3( x + 1)2 + 2 )
b) Znajdź wzór paraboli, którą tworzy dolna krawędź konstrukcji mostu w Porto (Portugalia).
Uwaga. Ze zdjęcia w układzie współrzędnych można odczytać miejsca zerowe –2 i 1, więc najwygodniej
rozpocząć od wzoru w postaci iloczynowej: y = a ( x+ 2)( x – 1) i manipulować wartością współczynnika a.
(Odpowiedź: y = –0,02( x + 2)( x – 1))
c) Znajdź wzór paraboli, którą tworzy wyjazd z tunelu. d) Znajdź wzór paraboli, którą tworzy pień drzewa.
Odpowiedź: y = – 0,5( x + 1)( x + 6) Odpowiedź: y = – 0,15( x + 2)2 – 3
41
LEKCJE Z WYKOPEM
Zobacz, parabola
e) Znajdź wzór paraboli, którą tworzy dolny obrys f) Znajdź wzór paraboli, którą tworzy górna krawędź
pnia drzewa. konstrukcji Manchester Central.
Odpowiedź: y = 0,05( x – 1)2 + 4 Odpowiedź: y = – 0,12( x + 2)( x – 6)
4. Zadanie: Dopasuj wzór funkcji do wykresu.

Uwaga. Należy pobrać aplikację Parabolic Function Game (https://demonstrations.wolfram.com/ParabolicFun-
ctionGame). Ćwiczenie polega na dopasowaniu wzorów (lista od 1 do 5) do narysowanych wykresów. Numer
wybranego wzoru należy wpisać w okienku obok koloru wykresu („red” – czerwony, „blue” – niebieski,
„green” – zielony, „black” – czarny, „yellow” – żółty). Po udzieleniu odpowiedzi po prawej stronie pojawiają
się słowa „False” (fałsz) albo „True” (prawda) w kolorze odpowiadającym kolorowi wykresu. Ćwiczenie można
wykonać wielokrotnie (z nowymi wykresami i wzorami) po naciśnięciu klawisza „Try again”.
5. Zadanie: Opisz, jak zmieniają się kształt i położenie paraboli o wzorze y = a x 2 + bx + c w zależności od
wartości parametrów a, b i c.
Uwaga. Należy pobrać aplikację Plotting a Parabola (https://demonstrations.wolfram.com/PlottingAParabola).
Ostatnie dwa suwaki służą do ustawienia zakresu argumentów widocznych na układzie współrzędnych. Po-
zostałe suwaki pozwalają na zmianę (ale tylko w zakresie liczb całkowitych) parametrów a, b i c. Najlepiej
zacząć od dyskusji konsekwencji zmiany parametru c. Ciekawą obserwacją (której dowód jest w zasięgu
dobrego ucznia) jest fakt, że zmiana wartości parametru b (przy stałych a i c) powoduje przemieszczanie się
wierzchołka paraboli wzdłuż innej paraboli.
Inną aplikacją o podobnym działaniu jest How Does The Vertex Location of a Parabola Change
(http://demonstrations.wolfram.com/HowDoesTheVertexLocationOfAParabolaChange).
Podsumowanie
Nauczyciel: Jak się dziś przekonaliśmy, czasami wystarczy się rozejrzeć, aby zauważyć towarzyszące naszemu
życiu parabole. Część z nich powstaje „naturalnie”, np. taki kształt ma tor lotu piłki czy kamienia, wzdłuż paraboli
wytryska pod ciśnieniem woda z węża albo otworu fontanny. Część z nich stworzył człowiek jako elementy
konstrukcji, zdobień, urządzeń technicznych. Trzeba jednak dodać, że nie zawsze krzywa, która wygląda jak
parabola rzeczywiście nią jest. Swobodnie wiszący sznur czy łańcuch zaczepiony na końcach układa się wzdłuż
tzw. krzywej łańcuchowej, która jest podobna do paraboli, a jednak się od niej nieco różni. Także wiele elemen-
tów konstrukcji budowlanych to nie parabole, a krzywe łańcuchowe, które charakteryzują się wyjątkowo dużą
stabilnością.
42
FUNKCJA KWADRATOWA
Test ze Strefy ucznia
Zadanie 1
Do wykresu funkcji należy punkt . Wskaż zdanie prawdziwe.
Funkcja jest malejąca w przedziale .
Przedział jest zbiorem wartości funkcji .
Przedział jest zbiorem wartości funkcji .
Funkcja jest rosnąca w przedziale .
Zadanie 2
Dana jest funkcja kwadratowa . Miejsca zerowe funkcji są rozwiązaniami równania . Wynika stąd, że:
i
i
i
i
Zadanie 3
O jaki wektor należy przesunąć wykres funkcji , aby otrzymać wykres funkcji ?
Zadanie 4
Wskaż wzór opisujący funkcję, której wykres przedstawiono na rysunku.
Zadanie 5
Wskaż wykres funkcji, która ma takie same miejsca zerowe jak funkcja oraz taki sam wierzchołek jak parabola opisana wzorem
.
A
D
C
43 B
FUNKCJA KWADRATOWA
Test ze Strefy ucznia
Zadanie 5
Wskaż wykres funkcji, która ma takie same miejsca zerowe jak funkcja oraz taki sam wierzchołek jak parabola opisana wzorem
.
A
D
C
B
Zadanie 6
Wskaż nierówność, która ma taki sam zbiór rozwiązań jak nierówność .
Zadanie 7
Która z podanych nierówności jest sprzeczna?
Zadanie 8
Z wysokości 2 metrów została wyrzucona piłka. Tor jej lotu przedstawia rysunek. Wskaż zdanie fałszywe.
Piłka znalazła się na ziemi po około 0,5 sekundy od momentu wyrzutu.

Torem lotu piłki jest parabola, którą można opisać wzorem .
Piłka znalazła się w najwyższym położeniu po upływie 0,2 sekundy od momentu wyrzutu.
Piłka znajdowała się na wysokości 2 metrów na początku rzutu i po upływie 0,3 sekundy od momentu wyrzutu.
Zadanie 9
Wskaż wszystkie wartości parametru , dla których funkcja ma dwa miejsca zerowe o różnych znakach.
Zadanie 10
Wskaż wszystkie wartości parametru , dla których rozwiązaniem nierówności jest zbiór liczb rzeczywistych.
44
FUNKCJA KWADRATOWA
Piłka znalazła się na ziemi po około 0,5 sekundy od momentu wyrzutu.
Test
Torem lotu zeparabola,
piłki jest Strefy którąucznia
można opisać wzorem .
Piłka znalazła się w najwyższym położeniu po upływie 0,2 sekundy od momentu wyrzutu.
Piłka znajdowała się na wysokości 2 metrów na początku rzutu i po upływie 0,3 sekundy od momentu wyrzutu.
Zadanie 9
Wskaż wszystkie wartości parametru , dla których funkcja ma dwa miejsca zerowe o różnych znakach.
Zadanie 10
Wskaż wszystkie wartości parametru , dla których rozwiązaniem nierówności jest zbiór liczb rzeczywistych.
Sprawdź
 Łamigłówki i rebusy
45
MĄDRE PROJEKTY
Praca badawcza Parabola
PARABOLA
Przedstawione na rysunkach parabole są wykresami funkcji typu y = ax2 .
Na poniższych rysunkach przedstawiono parabolę y = 2x2 oraz dwa jej fragmenty

powiększone w skali 2 : 1 i 4 : 1.
Na kolejnych rysunkach przedstawiono parabolę y = 3x2 oraz dwa jej powiększone

(w pewnych skalach) fragmenty.
Zwróć uwagę, że kolejne powiększane fragmenty paraboli wydają się mieć coraz
szerzej rozwarte ramiona. Powiększone parabole narysowane w zielonych ramkach
wyglądają tak samo, jak wyżej narysowana parabola y = x2 , a parabole narysowane
w czerwonych ramkach wyglądają tak, jak parabola y = 1 x2 .
2
PARABOLA — FUNKCJA KWADRATOWA 1
MLR1x str. 1
46
MĄDRE PROJEKTY
Praca badawcza Parabola
Okazuje się, że gdy narysujemy dwie różne parabole (o różnych wzorach), to za-
wsze można jedną z nich tak powiększyć lub pomniejszyć, aby otrzymać drugą.
Inaczej mówiąc, dowolne dwie parabole są ﬁgurami podobnymi.
1. Narysuj na kartce dowolną parabolę o wierzchołku w początku układu współ-

rzędnych. Wykonaj (np. za pomocą kserografu) powiększoną i pomniejszoną od-
bitkę twoich rysunków. Jakimi wzorami można by opisać otrzymane na odbitkach
wykresy, gdyby przyjąć, że jednostka układu współrzędnych na odbitce jest taka
sama, jak na twoim pierwotnym rysunku?
2. W układzie współrzędnych przyjmij za jednostkę 1 cm oraz narysuj wykres

funkcji y = x2 . Narysuj wykres tej samej funkcji, przyjmując za jednostkę:
a) 0,5 cm b) 1,5 cm c) 2 cm
3. Na rysunku obok przedstawiono

pewną parabolę. Dobierz tak jednostki
na osiach układu, aby parabola ta była
wykresem funkcji:
1
a) y = x2 c) y = 4 x2
b) y = 2x2 d) y = 0,1x2
4. Narysuj 1
w układzie współrzędnych parabole y = 2 x2 i y = 2x2 . Jakimi wzora-
mi opisane byłyby te parabole, gdyby jednostka była trzy razy większa? Jakimi
wzorami opisane byłyby te parabole, gdyby jednostka była trzy razy mniejsza?
Co dalej?
Zbadaj, jaki jest związek między
zmianą jednostki układu współ-
rzędnych, a zmianą współczynni-
ka we wzorze y = ax2 opisującym
daną parabolę.
2 PARABOLA — FUNKCJA KWADRATOWA
MLR1x str. 2
47
Multipodręczniki dla klas 1 i 2
– zakresy podstawowy i rozszerzony
Dopasowane do umiejętności uczniów

po 8-klasowej szkole podstawowej?
Kształcą umiejętność budowania
modeli? Dawkują wiadomości
w łatwo przyswajalnych
porcjach?
Sprawdź.
Twój kod dostępu:
MASZ-NOWY-PODR
1. Wejdź na www.wpiszkod.gwo.pl.
2. Zaloguj się lub najpierw zarejestruj, jeśli nigdy
wcześniej nie rejestrowałaś/eś się na www.gwo.pl.
3. Wpisz kod. Wpisujesz go tylko raz, potem przeglą-
dasz podręczniki, logując się na www.gwo.pl
(panel „Moje GWO, zakładka „Multipodręczniki”).
Książki możesz przeglądać przez 30 dni od pierwszego

uruchomienia. Kod jest ważny do 30 czerwca 2021 r.
48
49

Sprawdz-Nas 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sprawdz-Nas 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JAK SIĘ UCZY Z M+?

Broszura zawiera gotowe materiały

Funkcja kwadratowa. Podsumowanie,

Funkcja kwadratowa. Podsumowanie

Karty pracy z Kompozytora klasówek i kart pracy

Materiały dodatkowe do wykorzystania przy realizacji działu Funkcje

Zadanie 1. Przedstaw sumę algebraiczną w postaci iloczynu.

Zadanie 2. Zapisz w jak najprostszej postaci.

a) 2(x − 1)(x + 3) b) −3(x + 2)2 − 4

Zadanie 3. Znajdź liczby oznaczone literami a i b i podaj współrzędne punktu leżącego

Zadanie 4. Które z podanych równań nie ma rozwiązania?

Zadanie 5. Liczby x1 i x2 (x1 < x2 ) są rozwiązaniami równania x2 − x − 6 = 2(x − 3)2 . Oblicz

Zadanie 7. Przedstaw funkcję f w postaci tabelki i narysuj jej wykres.

Zadanie 8. Na rysunku przedstawiono wykresy funkcji f i g.

a) Dla której z tych funkcji dziedziną jest przedział (−4; 5�?

b) Podaj zbiory wartości funkcji f i g.

c) Która z tych funkcji przyjmuje większą wartość dla x = 2?

d) Podaj przedziały, w których obie funkcje przyjmują war-

e) Dla jakich argumentów wartości funkcji f są mniejsze od wartości funkcji g?

f) Ile miejsc zerowych ma funkcja f , a ile — funkcja g? Podaj te miejsca zerowe.

Zadanie 9. Dane są funkcje f (x) = −4x + 3 i g(x) = 3x − 8. Wyznacz zbiór wszystkich

Zadanie 10. Podaj przedziały monotoniczności funkcji, której wykres przedstawiono na

Zadanie 12. Wykres funkcji f (x) = 3x − 6 przecina oś x w punkcie A, a wykres funkcji

W podręczniku przyjęto następujące oznaczenia:

zadanie 7–10 — odsyłacz do zadań, które proponujemy rozwiązać po zapoznaniu

W zbiorze zadań przyjęto następujące oznaczenia:

FUNKCJA KWADRATOWA – PODSUMOWANIE

I Poniżej zebraliśmy informacje, jak można wykorzystać różne postaci wzo-

wzór Postać kanoniczna Postać ogólna Postać iloczynowa

miejsca Rozwiązanie Rozwiązanie Rozwiązanie

Miejsca zerowe Jeśli Δ > 0, to Miejscami

FUNKCJA KWADRATOWA – PODSUMOWANIE 251

Liceum I [R] str. 251

PRZYKŁAD 1 a) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykres przecina osie

y = a(x − 1)(x + 5) Korzystamy z postaci iloczynowej y = a(x − x1 )(x − x2 ).

15 = a(0 − 1)(0 + 5) Punkt (0, 15) należy do wykresu szukanej funkcji.

b) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykresem jest parabola o wierzchoł-

y = a(x − 5)2 − 7 Korzystamy z postaci kanonicznej y = a(x − p)2 + q.

−8 = a(3 − 5)2 − 7 Punkt (3, −8) należy do wykresu szukanej funkcji.

c) Wykres funkcji y = 5x 2 przesunięto — otrzymana krzywa przecina oś y

f (x) = ax 2 + bx + c Korzystamy z postaci ogólnej wzoru.

a=5 Wzór funkcji f ma taki sam współczynnik a

ZADANIE a) Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której miejscami zerowymi są licz-

252 FUNKCJA KWADRATOWA

Liceum I [R] str. 252

II Gdy znamy wzór funkcji kwadratowej, to wiemy, jak są skierowane ramio-

ĆWICZENIE Ustal odpowiedź na pytanie, korzystając z wykresu lub wzoru.

PRZYKŁAD 2 a) Jaką najmniejszą i jaką największą

Szkicujemy wykres funkcji f , czyli pa-

FUNKCJA KWADRATOWA – PODSUMOWANIE 253

Liceum I [R] str. 253

f (−12) = −3(−12 + 2)2 + 5 = −295

f (−8) = −3(−8 + 2)2 + 5 = −103

ZADANIE a) Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji f (x) = − 14 x2 − 2x + 5

c) y = −5x2 + 30x − 40 f) y = −4x2 + 2x i) y = 3(x − 10)2

3. Ustal zbiór wartości podanej funkcji.

254 FUNKCJA KWADRATOWA

Liceum I [R] str. 254

4. Podaj wzór funkcji, której wykres przedstawiono na rysunkach.

5. Znajdź wzór funkcji kwadratowej, która spełnia podany warunek.

6. Znajdź wzór funkcji kwadratowej, której wykres ma z prostą y = −1 jeden punkt

7. Podaj przykład wzoru funkcji kwadratowej, która spełnia podany warunek.

8. Naszkicuj wykresy odpowiednich funkcjii korzystając z tych wykresów, określ,

√ √ Z wykresu odczytujemy zbiór