Professional Documents
Culture Documents
Ακολουθία Φιμπονάτσι
Ακολουθία Φιμπονάτσι
Ακολουθία Φιμπονάτσι
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στα Μαθηματικά, οι Αριθμοί Φιμπονάτσι είναι οι αριθμοί της παρακάτω ακέραιης ακολουθίας:
Εξ ορισμού, οι πρώτοι δύο αριθμοί Φιμπονάτσι είναι το 0 και το 1, και κάθε επόμενος αριθμός είναι
το άθροισμα των δύο προηγούμενων.
Σε μαθηματικούς όρους, η ακολουθία Fn των αριθμών Φιμπονάτσι ορίζεται από τον αναδρομικό
τύπο:
με και . [1]
Η Ακολουθία Φιμπονάτσι ονομάστηκε έτσι από τον Λεονάρντο της Πίζας, γνωστό και ως
Φιμπονάτσι. Το βιβλίο του Φιμπονάτσι, το 1202, με τίτλο Liber Abaci, εισήγαγε την ακολουθία στα
Μαθηματικά της Δυτικής Ευρώπης,[2] αν και η ακολουθία είχε περιγραφεί πιο πριν από τους Ινδούς.
[3][4][5]
(Κατά μία πιο σύγχρονη σύμβαση, η ακολουθία ξεκινάει με F0=0. Στο Liber Abaci, όμως, η
ακολουθία ξεκινάει με F1=1, παραλείποντας το αρχικό 0, κάτι που ακολουθείται από κάποιους
ακόμη και σήμερα).
Οι Αριθμοί Φιμπονάτσι σχετίζονται με τους Αριθμούς Λούκας δεδομένου ότι είναι συμπληρωματικό
ζεύγος της Ακολουθίας Λούκας, ενώ είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι και με τη χρυσή αναλογία. Έχει
αρκετές εφαρμογές σε υπολογιστικούς αλγόριθμους, όπως για παράδειγμα η τεχνική αναζήτησης
Φιμπονάτσι και η δομή δεδομένων σωρός Φιμπονάτσι. Επιπλέον υπάρχουν γραφικές παραστάσεις οι
οποίες ονομάζονται κύβοι Φιμπονάτσι και χρησιμοποιούνται στις παράλληλες διασυνδέσεις και στα
κατανεμημένα συστήματα. Τέλος, οι Αριθμοί Φιμπονάτσι, εμφανίζονται και στη Βιολογία, όπως για
παράδειγμα η διακλάδωση στα δέντρα, η διάταξη των φύλλων σε ένα στέλεχος, τα στόμια του
καρπού ενός ανανά, η ανάπτυξη της αγκινάρας και πολλά άλλα.
Πίνακας περιεχομένων
◾ 1 Ιστορία
◾ 2 Λίστα των Αριθμών Φιμπονάτσι
◾ 3 Συνάφεια με τη Χρυσή Αναλογία
◾ 3.1 Έκφραση Κλειστής Μορφής
◾ 3.2 Υπολογισμός με στρογγυλοποίηση
◾ 3.3 Όριο συνεχόμενων πηλίκων
◾ 3.4 Ανάλυση δυνάμεων της χρυσής αναλογίας
◾ 4 Πίνακες
◾ 5 Αναγνώριση αριθμών Φιμπονάτσι
◾ 6 Δείτε επίσης
◾ 7 Σημειώσεις
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 2 of 8
Ιστορία
Η Ακολουθία Φιμπονάτσι εμφανίζεται στα Μαθηματικά των Ινδών και συγκεκριμένα σε
Σανσκριτικές Προσωδίες.[4] Στην Σανσκριτική προφορική παράδοση, δίνονταν μεγάλη έμφαση κατά
πόσο οι μακρόσυρτες συλλαβές (Μ) συνέπιπταν με τις σύντομες (Σ), και μετρούσαν τα διαφορετικά
πρότυπα των Μ και των Σ μέσα σε ένα προκαθορισμένο διάστημα, κάτι που οδήγησε στους
αριθμούς Φιμπονάτσι. Ο αριθμός των προτύπων που γίνονται m σύντομες συλλαβές μακρόσυρτες
είναι ο αριθμός Φιμπονάτσι Fm+1.[5]
Η ανάπτυξη τη ακολουθίας αποδίδεται στον Pingala (200 π.Χ.), αλλά η πρώτη ξεκάθαρη αναφορά
στην Ακολουθία γίνεται στα έργα του Virahanka (700 μ.Χ.), τα έργα του οποίου δε σώζονται, αλλά
μεταφέρθηκαν αυτούσια στα έργα του Gopala (1153 μ.Χ.).
Στη Δύση, οι αριθμοί Φιμπονάτσι εμφανίζονται για πρώτη φορά στο βιβλίο Liber Abaci (1202) του
Λεονάρντο της Πίζας, γνωστού και ως Φιμπονάτσι.[2] Ο Φιμπονάτσι παίρνει ως δεδομένο ένα
ιδανικό πληθυσμό κουνελιών και κάνει τις εξής υποθέσεις: έχουμε ένα νεογέννητο ζευγάρι
κουνελιών (αρσενικό και θηλυκό) σε ένα χωράφι, τα κουνέλια είναι σε θέση να ζευγαρώσουν σε
ηλικία ενός μήνα από τη γέννησή τους, έτσι ώστε στο τέλος του δεύτερου μήνα το θηλυκό να μπορεί
να γεννήσει ένα ζευγάρι κουνελιών, τα κουνέλια δε πεθαίνουν ποτέ και κάθε ζευγάρι κουνελιών
γεννάει ένα νέο ζευγάρι (ένα αρσενικό και ένα θηλυκό) κάθε μήνα από τον δεύτερο μήνα και μετά.
Το ερώτημα που έθεσε ο Φιμπονάτσι ήταν: πόσα ζεύγη κουνελιών θα έχουν γεννηθεί μέσα σε ένα
έτος;
◾ Στο τέλος του πρώτου μήνα, ζευγαρώνουν, αλλά ακόμη υπάρχει μόνο ένα ζεύγος.
◾ Στο τέλος του δεύτερου μήνα το θηλυκό γεννάει ένα νέο ζεύγος, οπότε στο χωράφι υπάρχουν
δύο ζεύγη κουνελιών.
◾ Στο τέλος του τρίτου μήνα, το πρώτο θηλυκό γεννάει και δεύτερο ζεύγος, οπότε έχουμε τρία
ζεύγη κουνελιών.
◾ Στο τέλος του τέταρτου μήνα, το πρώτο θηλυκό γεννάει ακόμη ένα ζεύγος, το θηλυκό που
γεννήθηκε δύο μήνες πριν γεννάει το πρώτο της ζεύγος, οπότε έχουμε πέντε ζεύγη κουνελιών
στο χωράφι.
Στο τέλος του νιοστού μήνα, το πλήθος των ζευγών των κουνελιών είναι ίσος με το πλήθος των
νέων ζεύγων (n-2) προσθέτοντας το πλήθος ζεύγων που υπήρχαν στο χωράφι τον προηγούμενο μήνα
(n-1). Αυτός είναι ο νιοστός αριθμός Φιμπονάτσι.[6]
Ο Leonardo de Pisa ή Fibonacci έζησε κοντά στην πόλη της Bejaia, η οποία αποτελούσε ένα
σημαντικό εξαγωγέα κεριού την εποχή του Fibonacci (από εκεί προέρχεται και η γαλλική εκδοχή
του ονόματος της πόλης αυτής, “bougie”, που σημαίνει" κερί "στα γαλλικά). Μια πρόσφατη
μαθηματικο-ιστορική ανάλυση της περιόδου και της περιοχής στην οποία έζησε ο Fibonacci
προτείνει ότι στην πραγματικότητα οι μελισσοκόμοι της Bejaia και οι γνώσεις τους σχετικά με την
αναπαραγωγή των μελισσών αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης της ακολουθίας Fibonacci και όχι το
ευρύτερα ίσως γνωστό μοντέλο της αναπαραγωγής κουνελιών.[7].
Ο όρος «Ακολουθία Φιμπονάτσι» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα από τον Γάλλο
μαθηματικό Εδουάρδο Λούκας. [8]
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 3 of 8
F0 F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 F13 F14 F15 F16 F17 F18 F19 F20
0 1 1 2 3 5 8 13 21 34 55 89 144 233 377 610 987 1597 2584 4181 6765
που παράγει την ακολουθία των αρνητικών αριθμών Φιμπονάτσι και ικανοποιεί τη σχέση: [10]
Όπως κάθε ακολουθία, η οποία προσδιορίζεται από αναδρομική σχέση, έτσι και η ακολουθία
Φιμπονάτσι έχει λύση κλειστής μορφής. Αυτή είναι γνωστή ως Φόρμουλα του Binet, αν και ήταν
ήδη γνωστό από τον Αβραάμ ντε Μουάβρ
όπου
[11]
Για να το δούμε αυτό,[12] θα πρέπει το φ και το ψ να είναι και τα δύο λύσεις της εξίσωσης
οπότε οι δυνάμει των φ και ψ ικανοποιούν την αναδρομική σχέση Φιμπονάτσι. Δηλαδή
και
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 4 of 8
Αυτό ισχύει για κάθε τιμή των a και b και η ακολουθία ορίζεται από
Εάν a και b επιλεγούν έτσι ώστε U0 = 0 και U1 = 1 τότε η ακολουθία Unπου προκύπτει είναι η
ακολουθία Φιμπονάτσι. Αυτό είναι το ίδιο αν απαιτήσουμε τα a και b να ικανοποιούν το παρακάτω
σύστημα εξισώσεων:
Υπολογισμός με στρογγυλοποίηση
Εάν
Ομοίως, εάν ήδη γνωρίζουμε ότι ο αριθμός F > 1 είναι αριθμός Φιμπονάτσι, μπορούμε να
προσδιορίσουμε το δείκτη του μέσα στην ακολουθία με
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 5 of 8
Η σύγκλιση αυτή δεν εξαρτάται από τις αρχικές τιμές, εξαιρώντας το 0, 0. Για παράδειγμα, οι
αρχικές τιμές 19 και 31 παράγουν την ακολουθία 19, 31, 50, 81, 131, 212, 343, 555 ... κλπ. Η
αναλογία συνεχόμενων όρων σε αυτή την ακολουθία παρουσιάζει την ίδια σύγκλιση προς τη χρυσή
αναλογία.
Στην ουσία αυτό ισχύει για κάθε ακολουθία η οποία ικανοποιεί την αναδρομική σχέση Φιμπονάτσι,
εκτός εκείνης που ξεκινάει με μηδέν. Αυτό προκύπτει από τη Φόρμουλα Binet.
η έκφραση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση μεγάλων δυνάμεων ως γραμμική
εξίσωση μικρότερων δυνάμεων, η οποία με τη σειρά της μπορεί να αναλυθεί σε ένα γραμμικό
συνδυασμό του και του 1. Η σχέση που προκύπτει παράγει αριθμούς Φιμπονάτσι ως γραμμικούς
συντελεστές:
Η έκφραση αυτή είναι αληθής και για εάν η ακολουθία Φιμπονάτσι επεκταθεί και σε
αρνητικούς ακέραιους χρησιμοποιώντας τη σχέση
Πίνακες
Ένα σύστημα διαφορικών εξισώσεων δύο διαστάσεων που περιγράφει την ακολουθία Φιμπονάτσι
είναι το εξής:
είναι σε αναλογίες και Έχοντας αυτά τα στοιχεία, και τις ιδιότητες των ιδιοτιμών,
μπορούμε να βρούμε τη φόρμουλα του n-οστού στοιχείου στην ακόλουθη σειρά Φιμπονάτσι:
Ο πίνακας έχει ορίζουσα -1, οπότε έχουμε έναν 2x2 πίνακα. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό από το
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 6 of 8
Οι αριθμοί Φιμπονάτσι προκύπτουν από τα διαδοχικά πηλίκα του διαδοχικού κλάσματος της χρυσής
αναλογίας , και ο πίνακας δημιουργείται από τα διαδοχικά πηλίκα οποιουδήποτε διαδοχικού
κλάσματος που έχει ορίζουσα +1 ή -1.
Η αναπαράσταση σε πίνακα δίνει την ακόλουθη κλειστή έκφραση των αριθμών Φιμπονάτσι:
Παίρνοντας τις ορίζουσες και των δύο μερών προκύπτει η ταυτότητα του Κασίνι
Ιδιαίτερα, αν ,
Μία συνέπεια της παραπάνω σχέσης είναι ότι αν είναι γνωστό ότι ένας αριθμός z είναι αριθμός
Φιμπονάτσι, μπορούμε να προσδιορίσουμε το n έτσι ώστε F(n) = z με το ακόλουθο:
Εναλλακτικά, ένας ακέραιος αριθμός z είναι αριθμός Φιμπονάτσι αν και μόνο αν μία από τις σχέσεις
ή είναι τέλειο τετράγωνο.[14]
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 7 of 8
Ένα ελαφρώς πιο πολύπλοκο τεστ χρησιμοποιεί το γεγονός ότι τα πηλίκα των διαδοχικών
κλασμάτων που αναπαριστούν το είναι αναλογίες διαδοχικών αριθμών Φιμπονάτσι. Δηλαδή, η
ανισότητα
(με coprime ακέραιους αριθμούς p, q) είναι αληθής αν και μόνο αν τα p και q είναι διαδοχικοί
αριθμοί Φιμπονάτσι. Από αυτό προκύπτει το κριτήριο ότι ο z είναι αριθμός Φιμποινάτσι αν και μόνο
αν το κλειστό διάστημα
περιέχει έναν θετικό ακέραιο.[15] Για , είναι εύκολο να δείξουμε ότι αυτό το διάστημα
περιέχει το πολύ έναν ακέραιο, και στην περίπτωση που το z είναι αριθμός Φιμπονάτσι, ο ακέραιος
αυτός είναι ίσος με τον επόμενο διαδοχικό αριθμό Φιμπονάτσι μετά το z. Είναι εντυπωσιακό, ότι
αυτό το αποτέλεσμα ισχύει και για την περίπτωση , αλλά θα πρέπει να δηλωθεί επακριβώς
γιατί το 1 εμφανίζεται δύο φορές στην ακολουθία Φιμπονάτσι και έχει δύο διαφορετικούς
διαδοχικούς επόμενους αριθμούς στην ακολουθία.
Δείτε επίσης
◾ Λεονάρντο της Πίζας
Σημειώσεις
1. ↑ Lucas p. 3
2. ↑ 2,0 2,1 Sigler, Laurence E. (trans.) (2002). Fibonacci's Liber Abaci. Springer-Verlag. ISBN 0-387-
95419-8. Chapter II.12, pp. 404–405.
3. ↑ Susantha Goonatilake (1998). Toward a Global Science (http://books.google.com/?
id=SI5ip95BbgEC&pg=PA126&dq=Virahanka+Fibonacci). Indiana University Press. σελ. 126. ISBN
9780253333889. http://books.google.com/?id=SI5ip95BbgEC&pg=PA126&dq=Virahanka+Fibonacci.
4. ↑ 4,0 4,1 Singh, Parmanand (1985). «The So-called Fibonacci numbers in ancient and medieval India».
Historia Mathematica 12 (3): 229–244. doi:10.1016/0315-0860(85)90021-7 (http://dx.doi.org/10.1016%
2F0315-0860%2885%2990021-7).
5. ↑ 5,0 5,1 Donald Knuth (2006). The Art of Computer Programming: Generating All Trees—History of
Combinatorial Generation; Volume 4 (http://books.google.com/?
id=56LNfE2QGtYC&pg=PA50&dq=rhythms). Addison–Wesley. σελ. 50. ISBN 9780321335708.
http://books.google.com/?id=56LNfE2QGtYC&pg=PA50&dq=rhythms.
6. ↑ Knott, Ron. «Fibonacci's Rabbits» (http://www.maths.surrey.ac.uk/hosted-
sites/R.Knott/Fibonacci/fibnat.html#Rabbits). University of Surrey Faculty of Engineering and Physical
Sciences. http://www.maths.surrey.ac.uk/hosted-sites/R.Knott/Fibonacci/fibnat.html#Rabbits.
7. ↑ Scott, T.C.; Marketos, P. (March, 2014), On the Origin of the Fibonacci Sequence (http://www-
history.mcs.st-andrews.ac.uk/Publications/fibonacci.pdf), MacTutor History of Mathematics archive,
University of St Andrews, http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Publications/fibonacci.pdf
8. ↑ Martin Gardner (1996). Mathematical Circus. The Mathematical Association of America. ISBN
0883855062. p.133
9. ↑ Η ιστοσελίδα [1] (http://www.maths.surrey.ac.uk/hosted-sites/R.Knott/Fibonacci/fibtable.html) έχεις
τους πρώτους 300 Fn και περισσότερες πληροφορίες.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015
Ακολουθία Φιμπονάτσι - Βικιπαίδεια Page 8 of 8
10. ↑ Knuth, Donald. "Negafibonacci Numbers and the Hyperbolic Plane" Εργασία που παρουσιάστηκε στα
πλαίσια της Ετήσιας Συνάντησης της Mathematical Association of America, The Fairmont Hotel, San
Jose, CA. 2008-12-11 <http://www.allacademic.com/meta/p206842_index.html>
11. ↑ Ball p. 156
12. ↑ Following Ball p. 155-156
13. ↑ Kepler, Johannes (1966). A New Year Gift: On Hexagonal Snow. Oxford University Press. σελ. 92.
ISBN 0198581203. Strena seu de Nive Sexangula (1611).
14. ↑ Posamentier, Alfred; Lehmann, Ingmar (2007). The (Fabulous) FIBONACCI Numbers. Prometheus
Books. σελ. 305. ISBN 978-1-59102-475-0.
15. ↑ M. Möbius, Wie erkennt man eine Fibonacci Zahl?, Math. Semesterber. (1998) 45; 243–246.
Αλλά να θυμάστε ότι μπορείτε να προχωρήσετε ο ίδιος στη διόρθωση των λαθών που βρήκατε, πατώντας "επεξεργασία" στην
κορυφή της σελίδας (δείτε πως).
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8... 7/1/2015