- Tane boyut büyümesi nasıl engellenir? (olası sınav sorusu) - 22.04.

2021
Malzemeyi hazırlamadan önce içerisine bir yere sıvı faz oluşturularak

- Kilin görevi ne? Kuvarsın görevi ne? Feldispatın görevi ne? Hangi amaçla
kullanıyoruz bunları?
Feldispat düşürme sıcaklığını düşürsün diye kullanılır. Kuvars mukavemet arttırmak
için kullanılır. Kil şekillendirme amacıyla kullanılır.

- Duvarkarosu ve granit (diğerleri) arasındaki fark nedir?

Gözeneklilik. Bu yüzden "duvarkarosunun" mukavemeti düşüktür. Bu yüzden
"duvarkarosunun pişirme sıcaklığı da düşük.

- Bünye reçetesi vs Sır reçetesi arasındaki fark nedir?

Feldispat oranı "Sır Reçetesinde" çok daha yüksektir

- Feldispattaki ergitici özellikller nedir?

Alkaliler.

"Tammann Sıcaklığı - Erime sıcaklığının %80 idir."

- Su emme değeri en düşük olan Granit karodur. Su emme oranı %0,05 dir.

- Yer karosu su emme değeri %3. Yerde kullanılır. Mukavimdir. Yüzeyinde su

kalabilir.
Suyu emince şişer. Şişince baskı altında durur ve patlar. Bu yüzden su emme değeri
düşüktür.

- Duvarkarosu su emme değeri %20 dir. Duvarkarosu sadece iç mekanda kullanılır.

Çünkü çok su emer ve dışarda su emince şişer ve patlar. Buna "don patlağı" denir.
- Duvarkarosunun diğer adı "FAYANS" dır. Duvarkarsou duvarlarda kullanılır.
Mukavemeti düşüktür.
Yüzeyinde sır olduğu için üzerine su geldiğinde aşağı doğru akar.

- Duvarkarosu ve Yerkarosu evde kullanılır.

- Teraslara "Granit Karoları" döşenir.

- Sırlı granit su emme değeri %0,5 tir. Bu da dış mekanlara döşenebilir.

Mukavimdir.

- Sır çatlıyorsa termal şoka dayanıklı değilir. Çatlamıyorsa dayanıklıdır.

-Soru: Tuğla,Yerkarosu; Granit; Duvarkarosu; Porselen (Sayfa 47) (Cevapsız

olan vizelerdeki soru !!)
Üçgen içinde hangi numaraya denk gelir, nedenini açıklayınız (1'den 4'e kadar. 1
en alt - 4 en üst)

- Duvarkarosu 1 numaralı reçetedir. Duvarkarosunda feldispat gerekli değildir çünkü

pişirme sıcaklığını düşürme gibi bir gayret yoktur. Daha çok Kil, Kaolen ve
Kuvarstan oluşur.
Hatta ağırlıklı olarak kilden oluşur. Kuvars olacak ama çok da fazla olmasına gerek
yok

- Tuğla ısı yalıtımı özellği olsun diye kil vardır. Empüritesi fazla olan killerden
yapılır. Kırmızı rengini "Demir Oksitlerden" alır. Duvar örgüsü olarak kullanılır.
Fazla mukavemet aranmaz. Kilin kalitesi pişme rengiyle ve şekillendirme özelliği
ile ilgilidir. Reçetede feldispata hiç gerek yoktur. Sadece kille bile yapılabilir.
- Granit ve Porselen reçetesi yaparken feldispat oranı yüksek olmalıdır. Çünkü iyi
pişmesi gerekir. Mukavemetli olması için kuvars da olmalıdır. Şekillendirme için
kil de olmalıdır.
Ama feldispat daha yüksektir.

-Yer karosunda su emme %3 ün altındadır. O yüzden iyi pişmesi gerekir. Bu yüzden

reçete feldispat oranı yüksek olmalıdır. Mukavemet için kuvars da vardır.
Şekillendirme için kil de vardır.

Ebat büyük çıkıyorsa kaba öğütülmüştür. ????

- Ebatlar küçük çıkarsa (ürün fırından 33 cm çıkması gerekirken 31 cm olarak

çıkarsa) bunu nasıl düzeltiriz? (Finalde ve 2. Vizede Sormuştu !!!!!!) (ELEK
ANALİZİ !!!)
Anlık Çözüm = Fırın rejimi ile oynayacağız. Pişme süresini ve sıcaklığını
azaltılarak çözüme kavuşturulur. Ürünün yüzeyinde mutlaka sıkıntılar çıkacaktır.
Renginde sıkıntı olabilir, kalitede sıkıntı olur. 2. 3. kalite olarak satılabilir.
Nihai Çözüm = Nihai çözüm değirmendedir. Granüllerin boyutu büyük olacak şekilde
standart değerleri düzenleyeceğiz. Mesela Öğütmeyi 70 mikron değilde 100 mikron
olarak ayarlayacağız. (veya karışıma tane boyutu büyük olan malzemeler eklenerek.)

- Bir şeyin rengi nasıl ölçülür?

LAB değerleri ölçülür. L siyah-beyazdır ve L ne kadar yüze yakınsa o kadar
beyazdır. A kırmızı-yeşildir ve genelde seramikte açık renk istersek yeşile doğru
kaysın isteriz çünkü kırmızı renk koyudur.
B mavi-sarıdır ve sarılık pek istenmez. Yani pişmiş üründe standart değer vardır ve
ona ulaşılmak istenir.
Renkler biribirinin zıttıdır.
Standart granit üretiminde %80 beyazlık aranır. Süper beyaz denen şey %90 üzeri
beyazlıktır. Siyah (-) Beyaz (+)

- Diyelim ki içindeki silisyum dioksit oranı %60. Alüminyum oksit oranı %20. %10 da
kızdırma kaybı var. Toplamda analiz %100. Kızdırma kaybı olmadan kimyasal analiz
vereceğiz. Nasıl hesaplayacağız?
Şöyle bir oran yapacağız. 100 birim içerisinde oran yapıcaz. %60 SiO2 varsa 90 da
kaç vardır diyeceğiz. %20 Al2O3 varsa 90 da kaç vardır diyeceğiz. Sonra bunları
toplayacağız.
Toplamları 100 çıkmayabilir. Toplamları atıyorum 85 çıkarsa, 85 içinde x kadar
Silika varsa 100 de ne olur. 85 içinde x kadar Alümina varsa 100 de ne olur.

- Mesela reçetenin kızdırma kaybı %5 çıktı, diğer reçetede %40 çıktı. Hangisi
tercih edilir? Neden tercih edilir?
Hem maliyet hem de şekilin bozulmaması için 5 olanı tercih ederiz.(Özellikle
şekilin bozulmaması için). Çünkü kızdırma kaybı az olduğunda ebat olarak az
küçülecek.
Öbürü çok küçülecek ve üretimini kontrol etmek çok zor. Deformasyon olur, mikro
çatlak olur. Çok fazla kızdırma kaybı demek içinde çok fazla organik var demektir
ve çok fazla su var demektir.
Tedarik ederken neredeyse suya nakliye parası ödenecek ve pişirirken de ekstradan
suyu uzaklaştırmak için de enerji harcamak demektir. (Özellikle şekilin bozulmaması
için)

- Su miktarı fazla olursa ne olur? (8. Deney - Akmaya karşı direnç !!!)
Kalıp suyu olduğu gibi emer. Çok az bir et kalınlığı kalır. Bunu kurutmak pişirmek
te kolay değildir. Deformasyona da uğrar

- Sırın litre ağırlığı standart değeri mesela 1800 g/L. Bi ara gözden kaçtı ve
Sırın litre ağırlığı 1600 g/L ye düşmüş. Nihai üründe standarttan daha düşük düşük
litre ağırlık nasıl etki yapar? Neyi etkiler?
Litre ağırlığı az demek katı ağırlığı az demek. Litre ağırlığı az olursa sırın
kalınlığı azalır ve yüzey görüntüsünde de mutlaka sıkıntı çıkar.

- Masse çamurunu düşünelim. Sulu bir çamuru granül haline getirmek için ne
yapıyoruz?
Nozüllerin ucundan belli bir basınçla sıcak havaya spray ediyoruz. Sıcak hava (500
oC) suyu buharlaştıracak ve katı taneler granül halinde aşağa inecek.

- Sulu çamurun litre ağırlığı standart değeri 1600 g/L. Gözden kaçtı 1400 g/L ye
düştü. Dolayısıyla viskozitesi de düşük. Standart değerlerden düşük çamuru spray
ettik. Nihai ürünü nasıl etkiler?
Nihai ürünün granül tane boyutu küçüleceginden ebat küçülür. (Derste birisi böyle
yazdı !!!)
Sinterlemede daha küçük tane boyutu olacağından taneler daha iyi kaynayacak
gözeneklilik azalacak ve boyutlar küçülecek. (Diğeri de böyle yazdı !!!) İki cevap
ta doğru.

- Termal şok (ani sıcaklık değişimi) olduğunda ne olur?

Sıcaklık değişimi fazla olduğu zaman ürünlerin ebatlarında küçülme veya büyüme
olur. Bu ebat değişimleri yaşandığında iç gerilmeler olur ve mikro çatlaklara
sebebiyet verir. Mikto çatlaklar olduğunda mukavemette azalır

- Termal şokta mikro çatlak olmaması için ürünün hangi özelliği ön plana çıkar?
Termal genleşme katsayısı düşük olmalıdır. Yani boyutta büyüme yaşanmaması lazım.
Termal genleşme katsayısı ne kadar düşükse termal şoka o kadar dayanıklıdır yani
üründe çatlak vs olmaz.

- Mikroyapı hangi analiz yöntemi ile incelenir?

SEM ile (Scanning Electrion Microscope).

- Dağlamada ortaya çıkan görüntü nedir?

Kontrast.

- SEM resmine Morfoloji denir. Morfolojide ne görüyoruz?

- Faz analizi nasıl yapılır? - Element analizi nasıl yapılır?
Çatlak, gözenek, kristal tane boyutlarını ve oluşmuş fazları görürüz.
XRD ile. EDS ile.

- Bünye (Masse) Sır uyumu : Sırın termal genleşme katsayısı bünyeden büyükse sır
çatlar !!!
Sırın termal genleşme katsayısı bünyeden küçükse veya eşitse
sır çatlamaz !!!
(Pratikte çeki bası gerilmelerinden dolayı bünyenin daha düşük olması gerekiyordu
diye hatırlıyorum) - Derste birisi böyle yorum yaptı. Hoca yoruma DOĞRU dedi !!!

- Termal Genleşme Katsıyını "Dilatometre" ile ölçülür.

-Seramiklerin termal özellikleri hangi yöntemlerle belirlenir?

DTA ile belirlenir. DTA malzemenin ısı karşısında davranışı belirlenir Mesela ne
zaman bünyeden su atılır. Ne zaman organiklerini atyıor. Ne zaman kristalleşmeye
başlıyor. Ne zaman ergiyor gibi.
Termal genleşme katsayısı dilatometre ile belirlenir. Termal şok testi için önemli,
sır çatlak testi için önemli.

- Faz tayini hangi yöntemle yapılır

XRD ile yapılır.
- Bünyesini iç yapısını belirlemek için hani yöntem kullanılır?
SEM ile yapılır. SEM den yüzey morfolojisi, kristal tane boyutu, şekli ve
gözenekleri belirlenir.

- SEM de mukavemet değeri neden düşük çıkar?

Kristal tane boyutu yüksekse mukavemet düşüktür.

- Kristal tane boyutunun büyümesini engellemek için ne yapmak lazım?

Pişirme süresini ve sıcaklığını optimum tutmak gerekli.

- Sinterleme amacı nedir?

Maksimum teorik yoğunluğa erişmek. Yani gözenekleri yok etmek.
Gözenekleri yok etmek için habire sıcaklığa yükleniyoru, kristal tane boyutu
büyüyor o da mukavemeti düşürüyor. Bunun için alınacak 2 önlem var=
1. Sinterleme yardımcıları katarız, yardımcılar ötektik oluşturuyor. Bu da daha
düşük sıcaklık ve daha kısa sürede gözenekleri yok edecek şekilde yüksek mukavemet
elde ediyoruz
2. (Dersteki anlaşılmıyor ama bu notlar slaytlarda var) - (sinterleme yardım diye
arat notlarda çıkıyor)

- Camları nasıl şekillendiririz?

Ergitmemiz grekiyor. Ergitme işlemini homojen sağladıktan sonra döküyoruz.

- Düz camlar nasıl şekillendirilir? (Pencere camı vs.)

Eriyikten düz halde çekerek ya da yataysal olarak yüzdürülerek şekillendirilir.

- Feldispat formülü (K2O.Al2O3.6SiO2)

- Killer doğada nasıl oluşuyor?

Kayaçlar suyun etkisiyle bozuşarak kimyasal reaksiyon gösterir. Böylece feldipatın
bünyesinde bulunan alkali oksit hidrolize olarak önce ayrışıyor, sonra da
feldispatın bünyesindeki silika azalıyor ve bünyede kimyasal su bağlı oluyor.
Böylece kil oluşuyor

- Killerin plastik özelliği nereden geliyor?

Kimyasal bağlı sudan geliyor.

- İki tabakalı yapı neyden oluşur?

Bir tetrahedra ve bir oktahedra tan oluşur. (İki tabakalı gruba kaolinit denir)

- Üç tabakalı yapı neyden oluşur?

iki tetrahedra ve bir oktahedra vardır ve oktahedrat iki tetrahedratın arasındadır.
(Üç tabakalı yapıya illite montmorillonite denir.)

- Balıkçıların kullandığı sandallar hangi malzemelerden oluşur

Polimer matrisli cam fiber takfiyeli malzemelerden oluşur.

- Zetapotansiyel ölçümü nedir?

Tanelerin itme kuvvetidir. Tanelerin itme gücü kille ilgilidir. Mesela alüninyum
oksitten veya hiç bağlayıcılık özelliği olmayan tane veya kum suyla birleştiği
zaman hiçbir şey olmaz çöker.
Tanelerin biribirini itici özelliğini sağlamak için belli bağlayıcılar kullanılır.
Bağlayıcılar tanelerin etrafında yük oluşturuyor ve itme gücü sağlıyor.
Sonra bunu ölçmek gerekir. Hangi pH da hangi mV da tanelerin birbirini en iyi itme
gücü oluşur. Bu değerler ölçülür sonra hazırlığı ona göre yapılır. Optimum değer
yakalanır ve çözeltiler buna göre hazırlanır.

- Elimizde camsı faz varsa XRD de grafiği nasıl görülür?

Kristal faz olmadığı için pik şeklinde görülmez. Çok dalgalı şekilde olur.

- Karolar görünümü nereden geliyor?

Yüzeydeki camsı yapıdan gelir. Yüzeyinde sır vardır.