ÜNİTE-2 İSLAM TARİHİ İBRAHİM TUNÇ

İSLAMİYET’TEN ÖNCEKİ Hz. Muhammed Dönemi Savaş ve Seferleri Hz. Muhammed Dönemi Savaş ve Hz. Muhammed Dönemi Savaş İSLAM
ARAPYARIMADASININ DURUM Seferleri ve Seferleri TARİHİ
İlk Müslüman olanlar:
Hz. Hatice: kadın 3-Hendek Savaşı (627): 6- Mute Savaşı(629): Bizansa
▪SİYASİ BİRLİK YOKTU: Hz. Ebubekir: zengin Mekkelileri Müslümanları yok etmek karşı yapılan ilk savaştır.
Arap yarımadası, Yukarı Arabistan, Hicaz ve Hz. Ali : çocuk istemelerinden dolayı savaş çıkıyor. 7-Mekke’nin Fethi (630):Hz.
Yemen (Güney Arabistan ) olmak üzere üç Hz. Zeyd: köle Müslümanlar Selman-ı Farisi’nin önerisi ile Muhammed Mekkelilerin
Bölgeye ayrılırdı. Mekke, Medine, Hayber çevrelerine hendek kazarak savunma Hudeybiye Anlaşmasını
veTaif Hicaz bölgesinin önemli Not: bu durum savaşı yapıyorlar. Savaş sonunda bozması üzerine Mekke’yi
şehirlerindendi. islamiyette……………………………. Olmadığının müşrikler yenilmişler ve böylece fethetti. Böylece Mekke
kabileler arası savaşlar vardı. göstergesidir. Müslümanları yok edemiyeceklerini Müslümanların eline geçti. Kabe
anlamışlardır. Bu savaş Mekkelilerin putlardan temizlendi. Mekke’nin
DİNİ BİRLİK YOKTU: Akabe biat:Medineli Müslümanların peygamber Müslümanlar üzerine son seferidir. Bu fethi Arap Yarımadasında
Herkesin kendıne ait putları efendimizi medineye davetidir. savaştan sonra, Müslümanlar taarruza olacak fetihleri kolaylaştırmıştır. 571
vardı(latmenat,hubel,uzza). geçmiştir. Ayrıca savaştan sonra ilk İslam 8-Huneyn Savaşı (630):
▪ kabe kutsal sayılırdı. Hicret:622: mekkedenmedineye göç Hastahanesi kurulmuştur. Mekke’den kaçan putperestlerin
▪ Arapların taptığı putlar Kabe de bulunuyordu Muhacir:göç eden Taif Yahudileri ile birleşip 610
. Ensar:ev sahibi 4-Hudeybiye Anlaşması (628): Mekke’yi geri almak istemeleri
▪SINIF FARKI VARDI Kölelik gelişmişti. Hz. Muhammed hac vazifesini yapmak için sonucunda yapıldı. Savaşı
▪Kadınlara önem verilmezdi. Kız çocukları diri Hz. Muhammed’in katıldığı savaşlara “Gazve” Mekke’ye doğru hareket eder. Müşrikler sonunda Taif kuşatılmış ise de 615
diri gömülürlerdi katılmadığı savaşlara da “Seriye” denir. peygamberimizi Mekke’ye almayarak alınamamıştır. Ancak bir yıl
▪ Şiir ve Edebiyat gelişmişti. Hudeybiye antlaşmasını imzaladılar. Bu sonra kendiliğinden teslim
Bu döneme cahiliye dönemi denmiştir. 1-Bedir Savaşı (624) Hicretten sonra Müslümanların anlaşmanın önemi şudur : olmuştur. 622
Mekke de kalan mallarının yağmalanması üzerine ▪Bu anlaşma ile Mekkeliler ilk kez
Önemli bilgiler savaş başladı. Müslümanları hukuken tanıdılar. 9-Tebük Seferi(631): Bizans
▪Annesi:Amine, Sonuçları: Müslümanların aleyhine gözükse de İmparatorunun Arabistan 630
Babası:Abdullah . ▪Müslümanlıların Mekkelilere karşı kazandığı ilk sonra Müslümanların lehine üzerine sefere çıktığı haberinin
Hz. Muhammed, altı yaşına kadar süt zaferdir. sonuçlanmıştır. alınması üzerine bu sefer
annesiHalime’nin yanında kaldı. ▪Esir alınan Mekkeliler on müslümana okuma yazma düzenlendi. Fakat asılsız 632
Dedesi:Abdülmüttalib öğretmesi karşılığında serbest bırakıldı. 5-Hayber’in Fethi (629): olduğunu öğrenerek geri
Amcası:EbuTalip ▪Şam ticaret yollarının egemenliği, kısmen dönmüştür.Bu sefer
▪ Doğruluğu ve dürüstlüğü ile ün kazandı. Müslümanların eline geçti. Uhut savaşına neden Medine den gönderilen Yahudilerin Peygamberi- mizin son seferidir.
“Muhammed-ül Emin” ismiyle anılmaya oldu. olumsuz faaliyetleri üzerine Hayber 10-Veda Haccı ve Hutbesi
başladı alınmıştır. Böylece Şam ticaret yolunun (632) : Hz. Muhammed son kez
▪ 25 yaşında iken Hz. Hatice ile evlendi. 2-Uhut Savaşı (625): Mekkelilerin Bedir savaşının güvenliği sağlandı. Ayrıca Hayber Mekke’ye giderek onlara bir
▪ İlk vahiy 40 yaşın da iken, Nur dağının intikamını almak istemesinden dolayı savaş Müslümanların ilk fethidir. İlk kez haraç hutbe okumuştur. Arkasından
Hıramağarasında Cebrail tarafından yapılmıştır.Hz. Muhammed’in emirlerine uymayan alınmıştır. Medine’ye dönen hz.
getirildi(610).. okçular yenilgiye yol açtı. Böylelikle peygambere Muhammed hayatını
itaatin önemi ortaya çıktı.Savaş sonunda Yahudilerin kaybetmiştir.
bir kısmı Medine’nin dışına çıkarıldılar.
 DEVLET YÖNETİMİ SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT SANAT EĞİTİM

Medine de kurulan İslam devletinin başkanı ▪Hz. Ömer ilk defa devlet hazinesini hat:güzel yazı yazma Suffe:peygamber efendimiz
Hz. Muhammed idi. kurdu(Beytül Mal). dönemi açılan okullar.
İslam başkentleri: Hazinenin başlıca gelir kaynakları:
medine Öşür, minyatür:soyut resim Küttab:dört halife dönemi açılan
Küfe Haraç, okullar
Şam Cizye
bagdat , Zekat ve Sadaka, ebru:kâğıt süsleme Aklı ilim:
▪Hz.Muhammed den sonra“Halifelik” Ganimet, sanatı matematik,felsefe,tıp,
makamı ortaya çıktı. Dört halife devrinde Hayvan sayısına göre alınan vergilerdir. Coğrafya,astronomi.
halifeler seçimle iş başına gel- diklerinden,
bir nevi cumhuriyet dönemi vardı. ▪İnsanların en önemli geçim kaynağı tarım, tezhip:kitap süsleme Nakli ilmler:
▪Hz. Ömer zamanında ülke illere hayvancılık ve ticaretti. sanatı tefsir fıkıh kelam hadis
ayrılarak, illere valiler ve kadılar atandı.Hz.
Ömer Divan Teşkilatının temellerini attı. Yazı, Dil-Edebiyat, Bilim-Sanat arabesk:arap tarzı duvar beytülhikme:bilim ve eğitim
▪Emeviler döneminde halifelik baba- dan ▪ Emevi halifesi Abdülmelik Arapçayı resmi dil ve tavan süsleme merkezi.abbasilerdöenemi
oğula geçerek saltanat halini aldı. ilan etti.
▪Emeviler, muhafız ve posta teşkilatı Arapça zamanla gelişerek bilim ve kültür dili not:islamiyette
kurdular. haline geldi. putperestlik çağrıştığı için
▪Abbasiler döneminde vezirlik teşkilatı Mimari en çok Emeviler döneminde gelişti. resim ve heykel
kuruldu. ▪Cabir İbn-i Hayyam, modern kimyanın yasaktır…
kurucusu oldu.
Din ve İnanış İbn-i Sina’nın Kanun adlı tıp kitabı yüzyıllarca
▪İslam dininin temeli Kuran-ı Avrupa da ders kitabı olarak okutuldu.
Kerim’dir. ▪ Eğitimde en önemli gelişme Abbasiler
▪Hz. Ebubekir Kuran-ı Kerim’i kitap döneminde oldu.
haline getirmiştir. Halife Me’mun’un Bağdat’ta açtırdığı
▪Hz. Osman Kuran-ı Kerim’i Beyt’ülikme ilk yüksek öğretim kurumu oldu.
çoğaltmıştır. Endülüs Emevileri’ndeKurtuba Medresesi
Teokrasi: Hıristiyan öğrencilerinde eğitim gördüğü bir
yerdi.
 DÖRT HALİFE(hulafa-iraşidin)
Hz. Ebubekir Dönemi (632-634) :
RİDDE OLAYI
Yalancı Peygamberlerle, dinden
dönenlerle, zekat vermeyenlerle
mücadele edildi.
▪ Halifeye, devlet memurlarına maaş
bağlandı.
▪ Kuran-ı Kerim kitap haline
getirildi.
▪İlk kez Arap yarımadası dışında
fetihlere başlandı. Suriye ve Irak
üzerine bir ordu gönderildi.
Hz. Ömer Dönemi (634-644):
▪Ecnadin Savaşıyla Suriye’nin Fethi
tamamlandı.
Kadisiye ve Nihavend Savaşları
yapılarak İran alınmıştır.
Dört halife dönemi içerisinde en çok
fetihlerin yapıldığı dönemdir.
▪Topraklar yönetim birimlerine ayrıldı.
▪İlk kez divan kuruldu ve Kadılık
sistemi oluşturuldu.
▪İlk düzenli ordu kuruldu. “Ordugah”
şehirleri kuruldu.
İkta sistemi kuruldu.
▪Devlet Hazinesi (Beytül Mal)
oluşturuldu.
▪Hicri Takvim ilk kez kullanılmaya
başlandı.
▪Hz. Ömer İranlı bir köle tarafından
şehit edildi.
DÖRT HALİFE
Hz. Osman Devri (644-656):
▪Libya, Tunus fethedildi.
Türkler ile savaşlar başladı.
Kıbrıs vergiye bağlandı.
İlk İslam Donanması Suriye valisi Muaviye
tarafından kuruldu Bizans donanması ile ilk savaş
yapılmıştır.
▪İlk kez Kuran-ı Kerim çoğaltılmıştır.
▪Hz. Osman’ın memurlukları kendi soyundan olan
Emevilere vermesi üzerine, İslam dinideki ilk
karışıklıklar ortaya çıkmıştır.
▪Hz. Osman şehit edilmiştir.
Hz. Ali Dönemi(656-661) :
Cemel Vakası (Deve Olayı) : Hz. Talha, Zübeyir,
Ayşe, Muaviye, Hz. Osman’ın katillerinin
bulunmasında rahat davranan Hz. Ali’nin halifeliğini
tanımadılar. İki grup arasındaki mücadeleyi Hz. Ali
kazandı. Mücadeleyi kazanan Hz. Ali Küfe’yi
başkent yaptı.
Sıffın Savaşı ve Hakem Olayı : Hz. Muaviye, Hz.
Osman’ın katillerini yakalama bahanesi ile harekete
geçmiş bu olay Sıffın Savaşına neden olmuştur. Hz.
Ali galip gelecekken mızrakların ucuna Kuran-ı Kerim
yapraklarının takılması savaşın durmasına ve
Hakem olayına neden olmuştur. Hakem olayından
sonra Müslümanlar, Hz. Ali taraftarları, Hz. Muaviye
taraftarları ve Hariciler olmak üzere üçe ayrılmıştır.
▪Hariciler 661’de Hz.Ali’yi şehit etmişlerdir. Bu
dönemde iç karışıklıklar çok olduğu için yapılan
fetihler durmuştur. Böylece dört halife dönemi bitmiş
Emeviler dönemi başlamıştır
EMEVİLER
KURUCUSU:muaviye
BAŞKENT:şam
Hz. Muaviye ölmeden önce oğlu
Yezid’i halife ilan etmiştir. Böylece
halifelik babadan oğla geçen bir
saltanat haline dönüşmüştür.
▪Yezid kendisinin halifeliğini
tanımayan Hz.Muhammed’in torunu
Hz.Hüseyin’iKerbela’da öldürdü.
Böylece Hz.Osman zamanında
başlayan ilk karışıklık, Hz. Ali
zamanında ilk ayrılıklara, Yezid
döneminde kesin ayrılıklara
döndü.(mezhepler ılk defa çiktı)
▪Halife Abdülmelik döneminde, ilk
İslam parası bastırılmış ve Arapça
resmi dil olarak ilan edilmiştir.
▪ Tarık bin Ziyadtarafından Kadiks
Savaşıyla İspanya fethedilmiştir(711).
Müslümanların Avrupa da ilerleyişi
Puvatya Savaşında Franklara
yenilmeleri ile durmuştur(732).
▪MEVALİ POLİTİKASI:emevilerinarap
olmayanlara köle muamelesi yaptığı
politika(ırkçilık)
Şuubiyeharekatı:emevilerin
ırkçılığına karşı ebumüslim
başkanlığında yaptığı politika
Emeviler Arap milliyetçiliği yapmaları,
halifelerin saraya kapanmaları,
peygamber soyuna iyi
davranmamaları yüzünden
yıkılmışlardır.abbasiler yıktı.
Abbasiler Devri (750-1258) Endülüs
Emevi
▪kurucusu:Ebul Abbas Abdullah tır. İspanyada
Bu dönemde Çinliler ile Talas Savaşı kurulmuştur.
yapıldı(751). Bu savaşta Türkler Başkenti
Arapları tutmuşlardır. Bu savaştan Kurtuba en
sonra Türkler Müslüman olmaya önemli ilim
başladılar. merkezidir.
▪Abbasiler, Emevilerin izlemiş olduğu Bilim ve
Arap milliyetçilik politikasını terk kültür
ederek başka milletlere de devlet alanındaki
kademesinde yer vermeye gelişmelere
başladılar.(ümmetçi politika) çok önem
▪Abbasilerin en parlak dönemi, Harun vermişlerdir
Reşit zamanıdır. Bu dönemde başkent
Bağdat, Ortadoğu’nun en önemli kültür
merkezi haline geldi.
▪Harun Reşit’in oğullarından Me’mun
ve Mu’tasım zamanlarında Türkler ile
olan ilişkiler gelişti. Memun zamanında
Türkler devlet kademesinde yer
almaya başlamışlardır.
▪Me’mun, Bağdat’ı koruma amacı ile
Türklerden oluşan Semerra şehrini
kurmuştur.
▪Bizans sınırına yakın yerlerde
Avasım şehirleri kurularak Türkler
buralara yerleştirildi.
Beytülhikme:bilgelik evi
▪Moğolların saldırıları sonucunda
yıkıldılar
 TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

MISIRDA AFGANİSTAN – HİNDİSTAN ORTA ASYA ANADOLU

TOLUNOGLU GAZNE KARAHANLILAR I.BEYLİKLER

AKŞİT(İHŞİDİ) YENİDELHİ BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ ANADOLU SELÇUKLU(TÜRKİYE

SELÇUKLU DEVLETİ)

EYYÜBİ BABÜR HARZEMŞAHLAR

II.BEYLİKLER

MEMLÜK(KÖLEMEN MOGOLLAR
 İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
TÜRKLERİN İSLAMİYET’E GİRİŞi MISIRDA KURULANLAR Afganistan-Hindistanda
▪Hz.Ömer’inSasani Devletini yıkmasıyla beraber Türkler GAZNELİLER 963-1187 (AFGANİSTANDA)
ile Araplar komşu oldu. TOLUNOĞULLARI (868-905) :
▪Hz.Osman zamanında Türkler ile Araplar ilk kurucusu alp tigin'dir
mücadelelerini etmişlerdir. mısırda kurulan ilk türk-islam devletidir devlet adını afganistanıngazne kentinden aldı
▪Emevilerin Arap milliyetçiliği politikası izlemeleri, - kurucu tolunoğlu Ahmet
İslamiyet’in Müslümanlar arasında yayılmasını önlemiştir. -maristan adında hastahaneyapmıslardır gaznelimahmut en önemli hükümdardır
▪Abbasilerin Türklere değer vermesi ile Arap ve Türkler -eczacılıgı başlatmışlardır
arasındaki ilişkiler daha da gelişmeye başladı. -halkı arap yönetici türkoldugu için çabuk sultanünvanını ilk kullanan gaznelimahmut'tur.
▪TALAS SAVAŞINDA (751) yıkıldı.
ÇİN ABBASİ Türkler abbasileri şiibüveyh oğullarına karşı halifeyi korudular.
destekledi. AKŞİTLER/İHŞİTLER (935-969) : kutsal
karluktürkleri:Çinlilere karşı Arapları desteklemişlerdir. topraklara (hicaz - mekke ile medine) ilk sahip Gaznelimahmuthindistanaislamı yaymak için 17
Talas Savaşının sonucu: olan türk-islamdevleti'dir. sefer yapmıştır▪
▪Orta Asya Çin egemenliğine girmekten kurtuldu. -halkı arap yöneticileri türkoldugu için çabuk
▪İslamiyet Türkler arasında yayılmaya başladı. yıkıldı. Gazneli Mahmut, Karahanlılar ile birleşerek
▪Bu olay Türk İslam Tarihinin başlangıcı oldu. Samanoğulları’na son verdi.
▪Müslümanlığı kabul eden ilk Türk boyu Karluklardır. EYYUBİLER (1174-1250) :hıttin savaşıyla
Bunu Yağma ve Çiğil Türkleri takip etmiştir. haçlıları yenip kudüsü geri alan türk-islam
▪Talas savaşı kağıt, matbaa, barut ve pusula gibi teknik devletidir – III.haçlı seferinin başlamasında çok uluslu yapıda olmaları yıkılmalarının ana
buluşlar çindenaraplara geçti yayılmasında etkili oldu. nedenidir
etkili oldu.
Özel not: kagıtçin dışında ilk defa semerkantta MEMLÜKLER (1250-1517) : 1040 dandanakan savaşı sonucunda yıkılış
üretilmiştir(şehirlerin şahı) Kurucusu: aybek sürecine girdiler.
TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABUL ETME NEDENLERİ Başarılı olan komutan hükümdar oldu(veraseti
tek tanrı köktengri ALLAH farklı uyguladı) Yerli halkı gurlular tarafından yıkıldılar.
ahiret Türkçeyi resmi dil yaptı
Sınıf farkının olmaması Mogolları dünya tarihinde yenen ilk devlet not:abbasi halifesi gaznelimahmuta sultan unvanın
cihan cihat oldu.ayn-ı calud savaşı vermiştır bu unvanı kullanan ilk türk hükümdarıdır…
Abbasi halifesini korudular.
ahlak
Osmanlı devleti tarafından yıkıldı.(ridaniye BABÜR DEVLETİ:
Uçmag-tamu cennet- cehennem
seferi) Kurucusu babür şahtır.
TÜRKLERİN İSLAMİYET’E HİZMETLERİ:
Baburname adlı eser(anı eseri)
▪İslamiyet’in yayılmasında etkili oldular. Tac mahal(yedi harika)
▪Haçlı seferlerine başarıyla karşı koydular.
▪Halifeliği dış tehlikelere karşı korudular
▪İslam ülkelerinde bilimin gelişmesini sağladılar.
 İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

ORTA ASYADA KURULANLAR BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157)

KARAHANLILAR(840-1212) Selçuklular, Oğuzların Üçok kolunun, KınıkBoyu’na mensuptur. ALPARSLAN DÖNEMİ

1)Karahanlı Devleti, Karluk, Yağma ve Çiğil ▪Selçukların atası kabul edilen Dukak, Oğuz Yabğu Devletinde Subaşıydı. Tuğrul Bey’in ölümünden sonra yerine Alp Arslan geçti.
adlı Türk boylarından meydana gelmekteydi. Dukak’ın ölümünden sonra yerine Selçuk Beygeçti.Selçuk Bey, Oğuz ▪ Alp Arslan Ani Kalesini ele geçirdi.(halife ebulfeth unvanını
2)▪Bilge Kül Kadir Han tarafından Batı Yabğusu ile arası açılınca, kendine bağlı kuvvetlerle Cent şehrine yerleşti. vermiştir)(fetihlerin babası)
Türkistan da kurulmuştur. Burada İslam dinini kabul etti. MALAZGİRT SAVAŞINI (26 AGUSTOS 1071).
3)▪Satuk Buğra Han zamanın da İslamiyet’i ▪Selçuk Bey’den sonra yerine oğlu Arslan Yabğuğeçti. (Yurt açan)
kabul ettiler. (abdulkerim) ▪Arslan Yabğu’nun ölümünden sonra Selçukluların başına Selçuk Bey’in
4)Karahanlılar ilk Türk Müslüman devletidir. torunları olan Tuğrul ve Çağrı Bey geçti. BSD BİZANS
5)▪Karahanlılar, Gazneliler ile birleşerek
6)Samanoğullarına son verdiler. Gazneliler ile Not:Bu savaş 40 bin alparslanın ordusuna karsı,200 bin
de mücadele etmişlerse de yenilmişlerdir. Tuğrul ve Çağrı Bey romendiyojenın ordusuna karşı kazanılan bır zaferdir.
7)▪ İlk ticari amaçlı kervansaraylar MelikşahSelçuklu sultanları Malazgirt Savaşının Önemi :
Karahanlılar tarafından yapılmıştır. Alparslan 1-Anadolunun kapıları Türklere açıldı.
8)▪ Resmi dil olarak Türkçe’yi kullanmışlardır. Sultan sencer 2-Türkiye tarihi bu savaşla başladı.
9)ilk sistemli posta teşkilatı kuruldu Dandanakan Savaşı(1040) 3-Bizans vergiye bağlandı .
10)gulam sistemini ilk karahanlılar uyguladı. BSD GAZNE 4.haçlı sefeleri başladı
11)ribat adı verilen ilk kervansaray 5.birinci beylikler kuruldu( DSMAÇ)
12)ilk türk-islam medresesi kuruldu - 1-Gazneliler yıkılış dönemine girerken Selçuklu devleti resmen kuruldu NOT: alparslan donemi en unlu vezır :NİZAMULMULK tur
semerkant medresesi NOT: ANADOLUYA ILK AKINLAR KEŞİF AMAÇLIDIR ▪ MELİKŞAH DÖNEMİ.
13)dünyada ilk burslu öğrencilik sistemini ▪ Melikşah zamanı Selçuklular’ın en parlak dönemidir.
başlatan devlettir Pasinler Savaşı(1048). ▪Vezir Nizam’ül Mülk, Nizamiye Medreselerini ve İkta
14)bimarhane adında ilk hastahaneleri açtılar BSD Bizans sistemini kurarak devletin yükselmesinde önemli rol oynadı.
15)▪Türk İslam Tarihine ait ilk edebi eserler, bu FETRET DEVRİ
dönemde ortaya çıkmıştır. Bu savaş Selçukluların Bizans ile yaptığı ilk savaş ve ilk zaferdir. Bizans ▪Melikşah’ın ölümünden sonra taht kavgaları başladı. Bu
ESERYAZARI vergiye bağlandı. durum merkezi otoritenin zayıflamasına neden oldu.
-Kutadgu Bilig -------------Yusuf Has Hacip Bagdat seferi:1055 abbasi halifesi şii büveyh ogullarından kurtarıldı. ▪Sultan Sancar’ın, Karahitaylılar ile yaptığı Katvan Savaşını
-Divan-ı Hikmet -----------Ahmet Yesevi halifeligin koruyuculuğu bsd ye geçti (1141) kaybetmesi devletin zayıflamasına zemin hazırladı.
-Divan-ı Lügat-i Türk -----Kaşgarlı Mahmut .halife Tuğrul beye doğunun ve batının sultanı unvanını verdi ▪Sultan Sancar’ın Oğuz isyanını bastıramaması ve ölmesi
-Atabet-ülHakayık --------Edip Ahmet Yükneki Not:sıyası lider:Tuğrul üzerine Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı.
16)▪Devletin en parlak zamanı, Yusuf Kadir dini lider:halife(laiklik) ▪Devletin yıkılmasında: Haçlı seferleri, Türkmenlerin devlete
Han zamanıdır. not: Selçuklunun ilk medresesi nişabur medresesi tugrul bey zamanında küstürülmeside etkili olmuştur.
17)▪Yusuf Kadir Han’ın ölümünden sonra kuruldu. ▪Büyük Selçuklu Devletinin zayıflamasından sonra bu aileye
devlet Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. mensup kişiler; Anadolu Selçukluları, Suriye Selçukluları,
18)▪Doğu KarahanlılaraKarahitaylar, Batı Kirman Selçukluları, Irak Selçuklularını kurdular.
Karahanlılara ise Harzemşahlar son vermiştir
 1. BEYLİKLER ASD (TÜRKİYE SELÇUKLUSU)
DANİŞMENTLİLER 1080-1178 ASD BAŞKENTLERİ: İZNİK daha sonra KONYA
not:ı haçlı seferindeki yenilgi
Anadoluda kurulan en güçlü ASD HÜKÜMDARLARI:Kutalmışoğlu Süleyman
beyliktir.Danişment gazi tarafından sivas Şah (1077-1086)
ve çevresinde kurulmuştur I. Kılıç Arslan (1092-1107)
Tokat niksardakiyağıbasan medresesi Not
(anadoluda kurulan ilk medresedir)
I. Mesud (1116-1156)
SALTUKLULAR 1072-1202 Not:
Anadoluda kurulan ilk türk
devleti/beyliğidir, Erzurum ve çevresinde II. Kılıç Arslan (1156-1192)
kurulmuştur Not:
erzurum ulu camii I. GıyaseddinKeyhüsrev (1192-1211)
mama hatun türbesi I. İzzeddin Keykavus (1211-1220)
tepsi minare I. Alaeddin Keykubad (1220-1237)
üç kümbetler vekale camii Not:
II. GıyaseddinKeyhüsrev(1243….)
MENGÜCEKLİLER 1080-1228
Erzincan(KEMAH) ve Divriğinde kuruldu. ASD NİN TİCARİ FALİYETLERİ:
not:divrig ile ilgili TİCARİ
herşeymengüceklilerdir LİMANLAR:……………………………………………
………………………
ARTUKLULAR 1102- … ………………………..............................
Mardin ve Diyarbakırda kuruldu - dönemin Kervansaraylar…………………………………………
ünlü bilim adamı EL CEZERİ (robotik ….........
bilimi) bu dönemdedir …………………………………………………..
malabadi köprüsü Sigortacılık……………………………………………
hatuniye medresesi …………….
hasankeyf …………………………………..
Ticari
ÇAKA BEYLİĞİ 1081-1093 anlaşmalar:……………………………………………
İzmirde kuruldu. ilktürk denizcisi çaka ……………
bey'dir. donanmayı kurduğu tarih deniz ……………
kuvvetlerinin kuruluş tarihidir. Ahi
teşkilatı:…………………………………………………
…………………
ASD DÖNEMİ SAVAŞLAR
1.MİRYAKEFOLON SAVAŞI:1176☺☺☺
ASD X BİZANS
SEBEBİ:1)bizansıntürklerianadoludan atma
istegi.
SONUCU:1.anadolu kesınturk yurdu oldu
2.anadoluya türkiye denildi
3. bizansın son taaruzasdnın son
savunma savaşı oldu
Son SAVUNMA savaşları
hendek miryakef II.KOSO sakarya
olon VA
2.YASSI ÇEMEN 1230☺☺☺
ASD X HARZEMŞAHLAR
Savaşı Anadolu selçuklu kazandı fakat sonucu
olumsuz oldu.asd ile mogollar sınır komsusu
oldu.
Baba ishakisyanı:ASD de dini ve sosyal bir
isyandır.ASDnin zayıflama sebebi olmuştur.
3.KÖSEDAG SAVAŞI 1243:
ASD X MOGOL İLHANLI
ASD yıkılma surecıne girmiş. Anadolu
mogolisitilasınauğramış ,ikinici beylikler
kurulmuştur.
Not:kösedag savaşı batı anadolunun
türkleşmesinde etkili olmuştur…
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

HÜKÜMDAR Devlet Görevlileri Saray Görevlileri

VERASET: Hükümdar ünvanları melik (hükümdarın oğlu) hacip (hükümdar ile halk arasındaki
atabey (meliklerin eğitiminden sorumlu) ilişkileri düzenler, elçileri kabul eder
sultan- ,protokolü düzenler, sultan ve vezirden
hakan amid (şehirlerdeki mülki idareci sonra gelen en yetkili devlet adamıdır
hüdavendigar
padişah- amil (şehirlerin mali vergi memuru) serhenk :törenlerde ve sultanın
kadir seyehatlerinde yol düzenini sağlar –
Saray: ilig-key-arslan han muhtesip (belediye işlerinden sor)
han-bey-gazi emiri ahur :atlardan sorumlu –
melik- şıhne (eyaletlerin başındaki askeri vali
hünkar ulag :posta t.
buğra-nasr-kara subaşı (güvenlikten sorumlu)
şah-şahinşah alemdar :(bayrak ve sancağı korur)

kapucubaşı :(sarayın hertürlü

hizmetinden sorumludur)

HÜKUMDARLIK emir-i şikar :(hükümdarın av partileriyle

SEMBOLLERİ: ilgilenir)

1)hutbe okutmak- hansalar :(hükümdarın sofrasıyla ilgilenir)

2)sikke kestirmek
3)tuğra-tuğ-sancak-yay-taht caşnigir :(hükümdarın yiyecekleriyle
4)çetr (hükümdarın şemsiyesi) ilgilenir)
5)sancak-bayrak-taç-arma-hilal
6)asa (hükümdarın bastonu) camedar :(hükümdarın elbiseleriyle
7)menşur (halife onayı) ilgilenir)
8)hilat (halifenin gönderdiği hediye)
9)tıraz (halifenin gönderdiği elbise) candar :(hükümdarı ve sarayı koruyan
10)otağ (saltanat çadırı görevli)
11)nevbet (askeri bando/davul
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

D İ V A N

Büyük Selçuklu devletinde büyük divana divanı saltanat–

Anadolu Selçuklu devletinde ise divanı ala denir
Divan yapı olarak günümüz bakanlar kuruluna benzer -.
Divanı saltanatın basında yuğruş adı verilen büyük vezir bulunur

DİVANI İSTİF'A DİVANI TUĞRA/İNŞA DİVANI PERVANE

Başkanına müstevfi denir. Başkanına tuğrai/münşi denir.

bu divanda ekonomik/mali işler görüşülür Ülkenin iç ve dış yazışma işlerinden sorumlu
divandır

DİVANI ARZ DİVANI MEZALİM DİVANI BERİD

Başkanına emiri arzveya arzul ceyş denir. Başkanı sultan'dır.

Ülkenin ordu - askerlik işleri görüşülür Divanı mezalimde siyasi suçlar ve ağır suçlar
görüşülür.
Halkın şikayeti dinlenir

DİVANI İŞRAF DİVANI MEŞVERET

NİYABETİ SALTANAT
Başkanına müşrif denir.
Askeri ve adli işer dışındaki memurların Başkanı naip'tir.
denetiminden sorumludur Hükümdarın yokluğunda vekalet eder.
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

YÖNETİM BİRİMLERİ

YÖNETİM BİRİMİ YÖNETİCİ HUKUK GÜVENLİK BELEDİYE İŞLERİ

EYALET
ŞIHNE KADI SUBAŞI MUHTESİP

SANCAK AMİD KADI SUBAŞI MUHTESİP

KAZA KADI-REİS KADI SUBAŞI MUHTESİP

KÖY
KÖY KETHÜDASI KADI NAİBİ SUBAŞI İKTALI SİPAHİ
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
ORDU

MERKEZ ORDUSU TAŞRA ORDUSU

HASSA ASKERLERİ
GULAMANI SARAY İKTA/EYALET ASKERLERİ YARDIMCI KUVVETLER

sultana bağlı özel birliklerdir – ikta sahiplerinin ikta gelirleri

sarayı ve hükümdarı korurlar - bağlı devlet ve beyliklerin ,melik ve
karşılığında oluşturdukları
biştegani maaşı alırlar - maaşları iktalardan karşılanır atabeylerin savaş zamanında
birliklerdir - maaş almazlar.yetişen
gayrimüslimlerden oluşur gönderdikleri askeri birliklere denir.
askere cebelü denir.
Emirül ümera: Emirül sevahil-reisül bahr:
Ordu komutanı Donanma komutanı

HUKUK
ŞERi ÖRFi ASKERİ DAVALAR SİYASİ DAVALAR
KADI/KADI ÜL KUDAT BAKAR. EMİRİ DAD BAKAR.
Kaynağını dinden alır. Kaynağını gelenek görenek ve hükümdar KADI ASKER VEYA KADI
değişmez. emirlerinden alır. Herkes yargılanır. LEŞKER BAKAR DİVANI MEZALİM
Sadece Müslümanlar yargılanır. (evlenme-
boşanma-miras-ticaret-adam öldürme-hırsızlık-zina)

KADININ GÖREVLERİ

3)Miras, ticaret, nikâh, vasiyet gibi 4)Bulunduğu bölgenin vergilerini

2)Halk arasındaki çıkan
1)Hukuktan sorumludur davalara bakma ve bunları karara toplayıp hazineye aktarılmasını
anlaşmazlıkları ve davaları çözme
bağlama sağlama

5)Noter görevini yerine 8)Merkezden gelen tüm emirleri halka

6)Vakıfları denetleme, 7)Kazalarda belediye işlerini yürütme
getirme duyurma, halkın dertleriyle ilgilenme,
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
TOPRAK

MÜLK(KİŞİYE AİT) MİRİ(DEVLETE AİT)

Alınır-Satılır-Devredilir-Miras bırakılır.
Alınamaz-Satılamaz-miras bırakılamaz
HAS:
ÖŞRİYE HARACİYE
Geliri hükümdara ait olan topraklardır
İKTA:
Emirlere-valilere-hanedan üyelerine ve komutanlara ikta olarak verilen topraklardır.maaş
Müslüman’a Gayrimüslime
karşılığı verilir.karşılığında atlı asker yetiştirilmesi sistemine denir - mülkiyet devlete aittir.

İKTANIN FAYDALARI:
hazır bir ordu
devlet otoritesini saglar-
toprakların işlenmesini saglar–
vergilerin düzenli toplanması
hazineden para çıkmaz.maaş ödemesi
yatay hareketlilik:?

dikey hareketlilik:?
VAKIF:geliri dini ilmi ve sosyal kurumlar (hayır kurumları) için ayrılan topraklardır.
Not:vakıf topraklarında saray köşk ve askeri yapılar yapılamaz…

VERGİ

ŞERRİ ÖRFİ

Öşür: ……………………………………… ağnam:………………………………

Haraç:

Cizye:
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
EGİTİM

Medrese eğitimi:
Sadece Müslümanların gidebildiği, dini amaçlı kurulan,nakli ve akli bilim
Ahi eğitimi:
veren Bilim adamı,memur,devlet adamı yetiştiren eğitim kurumlarıdır.
Usta –çırak ilişkisine bağlı mesleki eğitimdir.
Sadece Müslümanlar üye olabilir.
NAKLİ(DİNİ):kur’an,hadis,fıkıh,kelam
Verilen diplomaya icazetname denir
AKLİ(POZİTİF):astronomi,tarih,coğrafya,cebir, Matematik,

EGİTİM HİYERARŞİSİ
muderris(atanmış ögretmen)
mulazım(atama bekleyen öğretmen)
muid:(stajer ögretmen)
danişment: (yükseklisans ogr)
suhte-softa:(ögrenci)

İBNİ SİNA Batıda avicenna olarak bilinir. eseri el kanun fit tıp. küçük kan dolaşımını bulmuştu
FARABİ Muallimi sani:(ikinci ögretmen) kitabul musiki ve medinetül fazıla. bm fikrini ilk ortaya atandır aristodan
sonra mantığı 2. kez öğretmiştir - türk-islam pozitif bilimlerini başlatmıştır
İMAM GAZALİ Batılı fikirlere karşı durmuştur. eserlerinin adı ihya'u ulumiddin ve kimyayı saadet
BİRUNİ Enlem/boylam'ı bulmuştur. eseri asarul bakiye'dir. özgür düşünceyi savunmuş.gazneli mahmut
‘sarayımın en değerli hazinesi demiştir’
HAREZMİ cebiri sistemleştirmiş gerçek 0'ı bulmuştur. kitabul cebr ve mukabele eserlerinin ismidir
CABİR BİN HAYYAM Kimyanın kurucusudur. atomun parçalanabileceğini söylemiştir
ÖMER HAYYAM Sultan melikşah için celali takvimini düzenlemiştir. aşk ve şarap üzerine rubailer yazmıştır
EL CEZERİ Kitabının ismi kütabül hiyel'dir - robotik biliminin kurucusudur – sibernetrik bilimini bulmuştur.
İBNİ RÜŞT felsefecidir. aristoyu batıya tanıtmıştır. aklın inançtan önemli olduğunu savunmuştur
ULUĞ BEY Timur devletinde yaşamıştır. astronomi üzerine yıldızların fihrist cetveli adlı eseri vardır
İBNÜL HEYSEM fizik ve optik alanlarında çalışmalar yapmıştır eseri kitabül mezanir
İBNİ HALDUN COGRAFYA KADERİNDİR….ESERİ:MUKADDİME
 TÜRK İSLAM TARİHİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ

MİMARİ

SİVİL ASKERİ
DİNİ
saray Tershane
Cami
köşk Kale
Mescid
ribat (kervansaray) Sur
Medrese
bimaristan/maristan/darüşşifa (hastane) Sedd
KÜLLİYE
imarethane (yoksullar için aşevi) Burç
Kümbet
bedesten (günümüz avm'leri Ordugah
Tekke
arasta (ahi çarşısı) Kışla
zaviye
han
hamam
şadırvan(çeşme)
köprü

Not: Türkler İslam dünyası mimarisine kubbe-kemer-sütun- Türk üçgeni gibi üsluplar kazandırmışlardır.
Not: Hat ve Tezhip (kitap süsleme) sanatı gelişirken İslam’ın yasaklaması nedeniyle resim ve heykel sanatı gelişmemiştir.- resim
yasak olduğu için minyatür gelişmiştir. minyatürle uğraşana nakkaş denir.
MİMARİ ESER BULMAA ???