José María Panganiban

Si Jose Maria Panganiban y Enverga (Pebrero 1, 1863 – Agosto 19, 1890) ay isang

Pilipinong propagandista , lingguwista , at sanaysay . Isa siya sa mga pangunahing manunulat at
nag-ambag para sa La Solidaridad , na nagsusulat sa ilalim ng mga panulat na "Jomapa" at "JMP"

Ipinanganak si Jose Maria Panganiban noong Pebrero 1, 1863 sa Bangkal Phase

II, Mambulao . Siya ang panganay sa tatlong anak ni Vicente Panganiban, na nagmula sa Hagonoy,
Bulacan , at Juana Enverga, na tubong Mauban, Quezon .
Napaunlad ni Panganiban ang kanyang interes sa pagbabasa sa murang edad mula sa pagbabasa
ng cartilla, caton at catecismo na itinuro ng kanyang ina. Minsan, natagpuan siya ng kanyang ina sa
ilalim ng isang puno, natutulog sa tabi ng kopya ng Don Quixote, ang aklat ni Cervantes. [1]
Dahil namatay ang kanyang ina noong bata pa siya, lumaki si Panganiban sa pangangalaga ng
kanyang ama, ang clerk of court sa Daet, ang kabisera ng lalawigan. Ipinadala siya ng kanyang ama
sa Holy Rosary Seminary (El Seminario del Santissimo Rosario) ng Nueva Caceres (ngayon ay
Naga City, Camarines Sur ) at naging protégé ng seminary rector na si Fr. Santoja. Nakamit niya
ang mga papuri ng kanyang mga guro dahil sa kanyang kakayahan na madaling maunawaan ang
kanyang mga aralin. Sa 12, pinagkadalubhasaan niya ang Latin at Espanyol at sa 15, ang Classics
at Natural Sciences.
Siya ay mahusay sa pagsusulat at nakapagsasalita sa pagpapahayag ng kanyang mga ideya. Dahil
dito, pinuri siya ng Gobernador-Heneral ng Kastila na nagkataong bumisita sa probinsiya at narinig
siyang magsalita sa isang programa sa paaralan. Noong Abril 1878, sumulat siya ng A Nuestro
Obispo bilang parangal kay Obispo Francisco Gainza na bumisita sa Mambulao. Lingid sa kaalaman
ng marami sa kanyang mga kapwa Bikolano ang nakatataas na mga kredensyal sa akademya ni
Panganiban bilang isang mag-aaral sa seminaryo na may mga gradong sobresaliente (mahusay) sa
lahat ng asignatura.
Naging instrumento si Padre Santoja sa pag-aaral ni Panganiban sa Maynila. Inirekomenda siya ng
pari sa Colegio de San Juan de Letran kung saan nakuha niya ang kanyang digri ng Batsilyer sa
Sining noong 1883. Sa pagnanais na maging isang medikal na practitioner, kumuha siya ng mga
kursong medikal sa Unibersidad ng Santo Tomas at kasabay ng pagkuha ng mga kursong
bokasyonal. sa agrikultura sa Letran kaya noong 1885, natanggap niya ang titulong Dalubhasa sa
Agrikultura. Habang nasa Unibersidad noong 1887, isinulat niya ang Anatomia de Regines na
kinilala bilang isa sa kanyang makikinang na akdang pampanitikan. Ang kanyang mga papeles sa
pangkalahatang patolohiya, therapeutics at surgical anatomy ay ginawaran din ng mga premyo.
Noong Mayo 1888, naglayag si Panganiban patungong Espanya at ipinagpatuloy ang kanyang pag-
aaral sa medisina sa Unibersidad ng Barcelona, Espanya, kung saan nakilala niya ang iba pang
mga Pilipinong propagandista na naghihikayat para sa mga reporma sa kolonya. Sumali siya sa
mga repormistang grupo tulad ng Asociacion Hispano-Filipina at La Solidaridad dahil naniniwala siya
sa pagtatatag ng mga reporma sa Pilipinas , at ginamit ang mga panulat na pangalan na "Jomapa"
at "JMP"
Noong Abril 25, 1889, nilagdaan ni Panganiban ang isang petisyon na hinarap sa Ministro ng mga
Kolonya ng Espanya, na humihiling ng pagkatawan ng Filipino sa Spanish Cortes . Habang nasa
Espanya, natutunan niya ang iba pang mga wika kabilang ang Aleman , Italyano , at Pranses ,
idinagdag ang Espanyol at Latin na natutunan niya noong mga araw ng kanyang pagka estudyante
sa seminaryo ng Nueva Caceres ( Lungsod ng Naga, Camarines Sur ). Nagawa niyang isalin sa
Espanyol ang aklat ng Aleman na awtor na si Carl Julius Weber na pinamagatang: Die Religio und
Die Religionen (Religion and Other Religions).
Bilang isa sa mga manunulat ng La Solidaridad , tinawag niya ang atensyon ng mga Kastila sa
kalayaan sa pamamahayag at pinuna ang sistema ng edukasyon sa Pilipinas. Ang kanyang mga
gawa ay kinilala ni Jose Rizal na nagsabi pa ng "Siya ay isang tunay na mananalumpati, ng madali
at masiglang salita, masigla sa mga konsepto at ng praktikal at transendental na mga
ideya". Kabilang sa mga artikulong inilathala niya ay ang "El Pensamiento", "La Universidad de
Manila: Su Plan de Estudio", at "Los Nuevos Ayuntamientos de Filipinas". Nagpatuloy siya sa
pagsulat ng mga tula at maikling kwento, kabilang ang "Ang Lupang Tinubuan", "Noches en
Mambulao", "Sa Aking buhay", "Bahia de Mambulao", "La Mejerde Oro", "Amor mio", "Clarita Perez"
at "kandeng”.
His Works
 Anatomia de Regines
 La Solidaridad

Articles:
 El Pensamiento
 La Universidad de Manila: Su Plan de Estudio
 Los Nuevos Ayuntamientos de Filipinas

Short stories and others:

 Ang Lupang Tinubuan
 Noches en Mambulao
 Sa Aking buhay
 Bahia de Mambulao
 La Mejerde Oro

Jose Ma. Panganiban

Pebrero 1, 1863 - Agosto 19, 1890

Si Jose Ma. Panganiban y Enverga ay isang propagandista, linggwistiko at manunulat. Isa siya sa mga
pangunahing manunulat at taga-ambag para sa La Solidaridad, sa ilalim ng sagisag-panulat na "Jomapa"
at "J.M.P."

Isinilang si Panganiban noong Pebrero 1, 1863 sa Mambulao, Camarines Norte kina Vicente Panganiban
at Juana Enverga. Ang kaniyang ina ang nagturo sa kaniya ng kartilya, katon, at katekismo. Nang
mamatay ang kaniyang ina, pinag-aral siya ng kaniyang ama sa isang seminaryo sa Naga, Camarines Sur
at nakatapos ng kursong Pilosopiya noong 1882. Sa tulong ng direktor ng kaniyang pinasukang
seminaryo, nakapag-aral siya sa Colegio de San Juan de Letran. Pagkaraan ay kumuha ng medisina sa
Universidad de Santo Tomas. Noong 1887, isinulat niya ang Anatomia de Regines na kinilala bilang isa sa
mahusay niyang katha. Ang mga isinulat niya tungkol sa general pathology, therapeutics at surgical
anatomy ay pinarangalan din. Ang isang antolohiya ng kaniyang mga akda ay tinipon ni Padre Gregorio
Echevarria, rektor ng Universidad de Santo Tomas, at ipinadala sa Exposicion General de Filipinas sa
Madrid noong 1887.
Ipinagpatuloy niya ang kaniyang pag-aaral sa Universidad de Barcelona sa España noong 1888. Habang
nasa España, nabasa niya ang mga isinulat ng mga Filipinong propagandista. Naging dahilan ito upang
sumapi siya sa grupong Asociacion Hispano-Filipina at La Solidaridad. Sumulat siya tungkol sa maling
sistema ng edukasyon sa Pilipinas at ang hangarin ng malayang pagpapahayag ng saloobin ng mga
Pilipino. Kinilala mismo ni Jose Rizal ang kaniyang husay sa pagsulat at dakilang adhika para sa bansa.
Ang ilan sa mga artikulong isinulat niya ay “El Pensamiento,” “La Universidad de Manila: Su Plan de
Estudio,” at “Los Nuevos Ayuntamientos de Filipinas.” Sumulat din siya ng mga tula at maikling kuwento
gaya ng “Ang Lupang Tinubuan,” “Noches en Mambulao,” “Sa Aking Buhay,” “Bahia de Mambulao,” “La
Mejerde Oro,” “Amor mio,” “Clarita Perez,” at “Kandeng."

Nang magkaroon ng tuberkulosis si Panganiban, humingi siya ng tawad kay Rizal na hindi na siya
makatutulong pa sa kilusan. Namatay siya sa Barcelona noong 19 Agosto 1890 sa kaniyang tinitirhan sa
Rambla de Canaletas 2. Noong 1 Disyembre1934, sa pamamagitan ng Act No. 4155 ay ipinangalan sa
kaniya ang bayan ng Mambulao, Camarines Norte. Sa tulong ng historyador na si Domingo Abella ay
naibalik sa Pilipinas ang kaniyang mga labi mula sa Barcelona.