Zoeken

Vliegenzwam
soort uit het geslacht Amaniet

De vliegenzwam[1] (Amanita muscaria) is een opvallende paddenstoel,

die algemeen voorkomt in de lage landen. Het eten ervan kan leiden tot
vergiftigingsverschijnselen, maar de ernst hiervan valt meestal mee.

Vliegenzwam

Taxonomische indeling

Rijk: Fungi
(Schimmels)

Stam: Basidiomycota
(Steeltjeszwam)
:
 Klasse: Agaricomycetes

Onderklasse: Agaricomycetidae

Orde: Agaricales
(Plaatjeszwam)

Familie: Amanitaceae

Geslacht: Amanita
(Amaniet)

Soort

Amanita muscaria
(L.) Lam. (1783)

Afbeeldingen op Wikimedia Commons

Vliegenzwam op Wikispecies

Portaal Biologie

Vliegenzwam
:
 Voorkomen

Vliegenzwammen groeien veelal in loofbossen, in nauwe associatie

(symbiose) met berk, tamme kastanje, eik, beuk, ook wel met den en
spar. Ze vormen een ectomycorrhiza, wat betekent dat het mycelium
niet binnendringt in de wortels van de boom, maar de haarwortels aan
de buitenkant omgeeft. De peperboleet parasiteert op de vliegenzwam.
De peperboleet wordt daarom altijd in de nabijheid van
vliegenzwammen aangetroffen.

Kenmerken

De bekendste verschijningsvorm van de vliegenzwam is een donkerrode

hoed met witte stippen. De witte stippen zijn restanten van het algeheel
omhulsel (velum universale) waarin de paddenstoel 'opgesloten' zat,
voordat hij uit de grond omhoog kwam. Deze spoelen bij regenachtig
weer vrij snel van de hoed. De eerste foto in de fotogalerij hieronder
geeft een idee van de variatie in kleur bij vliegenzwammen, die kan
variëren van diep donkerrood (vooral bij jonge exemplaren) tot oranje
met gele tinten (na regen). De hoed wordt 5–15 cm breed.[2] Het vlees,
de plaatjes en de sporen zijn wit. De sporen zijn elliptisch van vorm (9-
12 µm bij 6-9 µm) en niet amyloïd. Op de witte steel zit meestal een
duidelijke ring en aan de onderkant een (vlokkige) beurs.
Vliegenzwammen kunnen voorkomen vanaf juli tot en met de late herfst,
met een hoogtepunt rond eind augustus.

Toxiciteit

Een mogelijke verklaring voor de naam vliegenzwam is dat het rode vlies
op de hoed de stof muscarine bevat, waarvan een vliegendodend
middel zou kunnen worden gemaakt. Sommigen hebben een verband
gezien met hallucinaties van door de lucht vliegen bij inname, maar dit
is etymologisch onjuist. Het Latijnse woord voor de vlieg is musca.
:
 De hele paddenstoel bevat werkzame stoffen, maar de concentraties
daarvan zijn het hoogst in de rode hoed. Naast het giftige muscarine[3]
bevat het muscimol, muscazone en iboteenzuur.[2]

Sommige stoffen in de vliegenzwam hebben een bedwelmende of

hallucinogene werking. De zwam wordt hierom al lang door
verschillende volken gebruikt in rituelen. Onder andere in Lapland waar
soms één vliegenzwam werd geruild tegen één rendier.

De toxiciteit van deze paddenstoel wordt vaak overschat - van aanraken

zijn geen nadelige gevolgen te verwachten. Toch kan het opeten van
een hele paddenstoel voor bijvoorbeeld een kleine hond in enkele uren
fataal zijn.

Als de vliegenzwam op de juiste wijze bereid wordt, verliest hij zijn

toxiciteit en kan hij gegeten worden. Zulke bereidingen worden
toegepast in bepaalde streken in Japan en mogelijk ook elders. De
vliegenzwam zou een zeer delicate, nootachtige smaak hebben. Een
foute bereiding kan tot gevolg hebben dat er toch nog
intoxicatieverschijnselen optreden na het consumeren.[4]

Bij drogen van de zwam wordt een groot deel van het iboteenzuur
omgezet in muscimol. Bij gebruik wordt het grootste deel muscimol
ongewijzigd afgescheiden via de urine.

In Nederland valt de vliegenzwam onder de werking van de Opiumwet

hoewel er geen risicobeoordeling heeft plaatsgevonden ten aanzien van
paddenstoelen die van nature muscimol en iboteenzuur bevatten.[5]

De vliegenzwam wordt ook genoemd als ingrediënt van heksenzalf.

Galerij
:
:
:
:
:
 Zie ook

Lijst van giftige paddenstoelen

Externe links

SoortenBank.nl (http://www.soortenbank.nl/soorten.php?soortengroe
p=paddenstoelen&record=Amanita+muscaria) beschrijving en
afbeeldingen

Time lapse video (https://nl.youtube.com/watch?v=8s_fpRUqpuE)

groeiende vliegenzwam
:
 Bronnen, noten en/of referenties
1. Walleyn, Ruben en Vandeven, Emile (2006). Standaardlijst van
Basidiomycota en Myxomycota van Vlaanderen en het Brussels Gewest.
Rapport INBO.R.2006.27. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek,
Brussel (http://www.inbo.be/docupload/3062.pdf)

2. Gerhardt, Ewald (2006). De grote paddenstoelengids voor onderweg,

Tirion uitgevers B.V., Baarn, ISBN 90 5210 653 3

3. [1] (https://sites.google.com/site/kruidwis/zwammen-fungi/amanita-mus
caria-vliegenzwam)

4. Rubel, William and Agora, David (2008). A Study of Cultural Bias in Field
Guide Determinations of Mushroom Edibility Using the Iconic Mushroom,
Amanita muscaria, as an Example. The New York Botanical Garden
Press, Bronx, NY 10458-5126 U.S.A. (https://web.archive.org/web/2020
1112030702/http://www.davidarora.com/uploads/muscaria_revised.pdf
)

5. Lijst 2 van de Opiumwet (http://wetten.overheid.nl/BWBR0001941/)

Overgenomen van
"https://nl.wikipedia.org/w/index.php?
title=Vliegenzwam&oldid=63061986"

Eergisteren voor het laatst bewerkt door Rudolphous

:
: