T.C.

ÇANAKKALE ONSEK!Z MART ÜN!VERS!TES!

SOSYAL B!L!MLER ENST!TÜSÜ
TEMEL !SLAM B!L!MLER! ANAB!L!M DALI

ROMANYA’DA !SLAM D!N! VE BÖLGEDEK!

MÜSLÜMANLARIN D!N ALGISINA ETK! EDEN
FAAL!YETLER

Yüksek Lisans Tezi

Tez Dan••man•
Yrd. Doç. Dr. Ahmet YÖNEM

Haz•rlayan
!smail SEV!L!

Çanakkale-2015
 i

ÖZET

ROMANYA’DA !SLAM D!N! VE BÖLGEDEK! MÜSLÜMANLARIN D!N ALGISINA

ETK! EDEN FAAL!YETLER

Ara•t•rmam•z bir Avrupa Birli•i üyesi olan Romanya’da ya•ayan Müslüman halk•n
dini inan••lar•n• ve ya•ant•lar•n• incelemeye yöneliktir. Romanya, Müslüman az•nl•••n
dinlerini rahatça ya•ayabildi•i nadir ülkelerden bir tanesidir. !slamiyetin bölgeye geldi•i 12.
yüzy•ldan beri Müslümanlar dinlerinden dolay• hiçbir bask• ya•amam••lard•r. Hatta denebilir
ki komünizm döneminde dahi Müslümanlar aç•ktan bir bask• görmemi•lerdir.

Tezimiz dört bölümden olu•maktad•r. Birinci bölümde ilk önce genel olarak Romanya
co•rafyas• ve tarihi hakk•nda bilgi verildikten sonra Müslüman halk•n ya•ad•klar• yerler
incelenmi•tir.#Daha#sonra#Müslüman#halk•n#anayasal#haklar•#ve#bunlar•n#uygulan•••#üzerinde#
durulmu•tur.

!kinci# bölümde# Müslümanlar•n# Romanya’daki# müftülük,# camiler,# vak•f# ve# dernekler#

gibi# örgütlenmeleri# üzerinde# durulduktan# sonra# Romanya’da# din# e•itimi# ve# Hristiyan#
Romenler#ile#Müslüman#az•nl•••n#sosyal#ili•kilerine#de•inilmi•tir.

Çal••mam•z•n# üçüncü# ve# dördüncü# bölümleri# Müslüman# halk# üzerinde# yap•lan# anket#
çal••mas•n•n# de•erlendirmesini# kapsamaktad•r.# Üçüncü# bölümde# anketimize# kat•lan#
Müslümanlar# hakk•ndaki# bulgular# ortaya# konulmu•tur.# Dördüncü# bölümde# ise# yapm••#
oldu•umuz#anket#çal••mas•#ile#birlikte#Romanya’da#ya•ayan#Müslüman#halk•n#din#alg•lar•#ve#
dini#hayatlar•#incelenmi•tir.

Anahtar Kelimeler: Romanya,#Dobruca,#Köstence,#Mecidiye,#Din#Alg•s•

 ii

ABSTRACT

ISLAM IN ROMANIA AND ACTIVITIES THAT AFFECT THE PERCEPTION OF

MUSLIMS IN THAT REGION

Our research is investigating the religious habits and inclines of the Muslim comunity
in Romania which is a member of the European Union. Romania is one of the rare countries in
which the minorities can live their religions freely. Since the 12th century when Islam first
entred the country, muslims have never faced any problems due to their religious beliefs.
Even during the communism period this fact has not changed.

Our thesis consists 4 parts. In the first part, after giving some general information
regarding the geographical and historical facts about Romaina, the regions in Romania where
the Muslim comunity lives has been investigated. After this, the legal rights of the Muslim
community and their practices have been analyzed.

In the second part the organizational institutions of the Muslim community as

foundations, mosques, centres have been researhed. After which the religion education in the
country and the social relations of Muslims with the Romanian Christians have been
mentioned.

The las two parts of our research consists the analisis of the questioners which have
been made to the Muslim community in Romania. In the third part, the facts about the people
who have attended our research have been presented. At Part 4, together with the data from the
survey we have analyzed the religious life and perceptions of the Muslim community in
Romania.

Key words: Romania, Dobruja, Constanta, Medgidia, Religious Perceptions

 iii

ÖNSÖZ

Romanya’da#Müslümanl•k#denildi•i#zaman#akla#iki#grup#millet#gelmektedir.#Bunlardan#
biri# Türkler,# di•eri# ise# Tatarlard•r.# Günümüzde# Romanya# s•n•rlar•# içerisinde# 100# binin#
üzerinde# Müslüman•n# ya•ad•••# dü•ünülmektedir.# Ancak# bunlar# tabi# ki# sadece# Türkler# ve#
Tatarlar’dan#ibaret#de•ildir.#Bunlar#haricinde#az#say•da#da#olsa#Araplar,#!ranl•lar,#Romenler#ve#
di•er#milletlerden#Müslüman#olan#vatanda•lar#bulunmaktad•r.

Tezimizde#genel#olarak#Romanya’daki#tüm#Müslümanlar#üzerinde#bir#çal••ma#yapt•k.#
!lk# önce# Romanya# hakk•nda# tarihi# ve# co•rafi# olarak# Romanya’y•# tan•maya# çal••t•k# ve#
Romanya’ya#Müslümanl•••n#ne#zaman#ve#kimler#taraf•ndan#getirildi•ini#anlamaya#gayret#ettik.#
Daha#sonra#bir#Avrupa#birli•i#olan#Romanya’da#anayasal#dini#haklar•#inceledik.

!kinci# olarak# Romanya# hükümetinin# Müslümanlara# verdi•i# haklar•# ve# Müslümanlar•n#

temsil#edildi•i#dini#kurumlar•#inceledik.

Son# olarak# da# böyle# bir# co•rafyada# ya•ayan# Müslümanlar•n# din alg•lar•n•# ve# dini
hassasiyetlerini#ö•renmeye#ve#anlamaya#çal••t•k.#

Tez#çal••mas•# esnas•nda# beklentilerimin#ve#tahminlerimin# çok#üstünde#bana# yard•mc•#

olan# Yrd.# Doç.# Dr.# Ahmet# Yönem# hocama# te•ekürlerimi# sunuyorum.# Ayr•ca# ara•t•rmalar•m#
s•ras•nda# zamanlar•n•# ay•r•p# hem# yol# gösteren# hem# de# her# ihtiyaç# an•nda# yard•mlar•n•# eksik#
etmeyen#Romanya#müftüsü#Yusuf#Murat#Bey’e,#emekli#müftü#Osman#Necat#Bey’e,#Köstence#
Kral# Camii# imam•# Revan# Veli# Bey’e# ve# Bükre•# K•ral# Camii# imam•# Osman# Aziz# Bey’e#
te•ekürlerimi#sunuyorum.

!smail#SEV!L!
23.07.2015
 iv

!Ç!NDEK!LER

ÖZET ...................................................................................................................................... i
ABSTRACT ........................................................................................................................... ii
ÖNSÖZ ................................................................................................................................. iii
!Ç!NDEK!LER .................................................................................................................... iv
KISALTMALAR ............................................................................................................... viii
TABLOLAR L!STES! ........................................................................................................ ix
GRAF!KLER L!STES! ....................................................................................................... xi
G•R•" ..................................................................................................................................... 1
METODOLOJ•K B•LG•LER ............................................................................................. 3
A. Tezin Konusu Ve Amac# .................................................................................................. 3
B. Tezin Önemi ...................................................................................................................... 3
C. Tezde Kullan#lan Materyal Ve Metod............................................................................ 4
D. Tezin Kapsam# .................................................................................................................. 5
B•R•NC• BÖLÜM ................................................................................................................ 6
ROMANYA HAKKINDA GENEL B•LG•LER ................................................................ 6
1.1. Romanya’n#n Co$rafi Konumu ve Tarihi ................................................................... 6
1.2. Romanya Nüfus ve •nanç Yap#s# .................................................................................. 8
1.3. Romanya’da Ya%ayan Müslüman Unsurlar ................................................................ 9
1.4. Romanya’da Müslümanlarin Ya%adi$i Ba%lica Yerle%im Merkezleri..................... 10
1.4.1. Dobrucu Bölgesi ................................................................................................ 11
1.4.1.1. Köstence .......................................................................................................... 11
1.4.1.2. Tulça ............................................................................................................... 12
1.4.2. Bükre% ................................................................................................................ 12
1.5. Romanya’da Müslüman Az#nl#$#n Anayasal Hak ve Özgürlükleri ........................ 12
1.5.1. Romanya Anayasasinda Dini Hak ve Özgürlükler ....................................... 13
1.6. Romanya Az#nl#k Tüzü$ü ........................................................................................... 14
•K•NC• BÖLÜM ................................................................................................................. 34
ROMANYA’DA •SLÂMÎ ÖRGÜTLENMELER ............................................................ 34
 vi

3.2.1. Ankete Kat•lanlar•n Ya• Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ...... 51
3.3. Medeni Durum ............................................................................................................. 52
3.3.1. Ankete Kat•lanlar•n Medeni Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde
Oranlar• ....................................................................................................................... 52
3.4. E!itim Durumu ............................................................................................................ 53
3.4.1. Ankete Kat•lanlar•n E!itim Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde
Oranlar• ....................................................................................................................... 53
3.5. "kamet Yeri ................................................................................................................... 54
3.5.1. Ankete Kat•lanlar•n "kamet Yerlerine Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•
...................................................................................................................................... 54
3.6. Meslekî Durum ............................................................................................................. 55
3.6.1. Ankete Kat•lanlar•n Meslekî Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde
Oranlar• ....................................................................................................................... 55
3.7. Ekonomik Durum ........................................................................................................ 56
3.7.1. Ankete Kat•lanlar•n Gelir Durumu Frekans• ve Yüzde Oranlar• ............... 57
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................................................... 58
ROMANYA’DA YA#AYAN MÜSLÜMANLARIN D"N ALGISI VE D"N"
HAYATLARI ...................................................................................................................... 58
4.1.Dininizin Hayat•n•za Etkisi .......................................................................................... 58
4.2.Ki•isel Olarak Dindarl•k Ölçütü ................................................................................. 60
4.3.Ailevi Anlamda Dindarl•k Ölçütü ............................................................................... 61
4.4.Arkada• Çevresi Ba!lam•nda Dindarl•k Ölçütü ........................................................ 63
4.5."• Çevresi Ba!lam•nda Dindarl•k Ölçütü ................................................................... 64
4.6.Günlük Be• Vakit Namaz K•lma Ölçütü .................................................................... 66
4.7.Dini Mekanlara Gitme S•kl•!• ...................................................................................... 67
4.8.Ramazan Orucunu Tutma ........................................................................................... 69
4.9.Hac "badetini Yerine Getirme ..................................................................................... 71
4.10.Hac "badetini Yerine Getirmeyenlerin Hac Dü•üncesi ........................................... 72
4.11.Zekat Verme ................................................................................................................ 74
4.12Kurban Kesme ............................................................................................................. 76
4.13.Çocuklara Dini Bilgi Ö!retme ................................................................................... 77
 vii

4.14.Dininden Dolay• Resmi Kurumlarda Sorun Ya•ama .............................................. 79

4.15.DiniYa•ant•n•n "•Hayat•n• Olumsuz Etkilemesi ...................................................... 80
4.16.Dininden Dolay• Ayr•mc•l•!a Maruz Kalma ............................................................ 81
4.17.Din E!itimi Alma Konusunda S•k•nt• Ya•ama ........................................................ 82
4.18.Dini Bilginin Yeterli Oldu!unu Dü•ünme ................................................................ 83
4.19.Dini Bilgi Edinme Kayna!• ........................................................................................ 85
4.20.Dini Bilgi Ö!renme "htiyac•nda Ba•vurulan Yerler ………………………………87
4.21.Din Görevlilerinin Müslümanlar• Temsi Etmesi ..................................................... 89
4.22.Din Görevlilerini Yeterli Bulma ................................................................................ 91
SONUÇ ................................................................................................................................ 93
KAYNAKÇA ....................................................................................................................... 97
ELEKTRON"K KAYNAKLAR ........................................................................................ 99
EKLER .............................................................................................................................. 100
Ek - 1: Anket Sorular• ...................................................................................................... 100
 viii

KISALTMALAR

bkz. :Bak•n•z

c. :Cilt

DA :Türkiye Diyanet Vakf• slam Ansiklopedisi

DB :Diyanet !leri Ba!kanl•"•

s. :Sayfa

UDTR :Romanya#Demokrat#Türk#Birli•i#

UDTTMR :Romanya#Müslüman#Tatar#Türklerinin#

Demokrat#Birli•i

TTK. :TürkTarih Kurumu

yay. :Yay•nlar•
 ix

TABLOLAR L"STES"
Tablo 1: Dinin hayata etkisinin kad•n ve erkek de!i•kenleri aras•ndaki ili•kiler…….59
Tablo 2 : Ki•isel olarak insanlar•n kendilerini ne ölçüde dindar gördüklerinin kad•n
ve erkek de!i•kenleri aras•ndaki ili•kileri …………………………………………….61
Tablo 3: "nsanlar•n ailelerinin ne ölçüde dindar gördüklerinin kad•n ve erkek
de!i•kenleri aras•ndaki ili•kileri……………………………………………………….62
Tablo 4 : "nsanlar•n arkada•lar•n• ne ölçüde dindar gördüklerinin kad•n ve erkek
de!i•kenleri aras•ndaki ili•kileri ………………...............................................................63
Tablo 5: "nsanlar•n i• çevrelerinin ne ölçüde dindar gördüklerinin baz• de!i•kenler
aras•ndaki ili•kiler……………………………………………………………………….65
Tablo 6 : Günlük be• vakit namaz k•lma oran•n•n baz• de!i•kenler aras•ndaki
ili•kileri……………………………………………………………………………………67
Tablo 7 : Dini mekanlara gitme oran•n•n baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kileri……68
Tablo 8 : Ramazan orucunu tutma oran•n•n baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kileri .. 7 0
Tablo 9 : Hacca gitme oran•n•n maddi gelir ile aras•ndaki ili•ki…………………….72
Tablo 10: Hacca gitmeyi isteyenlerin baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kileri…………73
Tablo 11: Zekat vermeyi isteyenlerin baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kileri………..75
Tablo 12: Kurban bayram•nda kurban kesenleri baz• de!i•kenler aras•ndaki
ili•kileri…………………………………………………………………………………….77
Tablo 13: Çocuklar•na dini bilgi ö!reten baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kiler………78
Tablo 14: Dininden dolay• resmi kurumlarda sorun ya•ad•!•n• dü•ünen kad•n ve
erkek de!i•kenleri aras•ndaki ili•kiler …………………………………………………80
Tablo 15: Dininden dolay• ayr•mc•l•!a maruz kald•!•n• dü•ünen kad•n ve erkek
de!i•kenleri aras•ndaki ili•kiler ……………………………………………………….81
Tablo 16: Dini bilginin yeterli olmas• konusunda baz• de!i•kenler aras•ndaki
ili•kiler……………………………………………………………………………………84
Tablo 17: Dini bilginin edinilmesi konusunda baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kiler..86
Tablo 18: Dini bir konu ö!renme ihtiyac• hissedildi!inde ba•vurulan kaynaklar
konusunda baz• de!i•kenler aras•ndaki ili•kiler ………………………………………88
 x

Tablo 19: Din görevlilerinin dini temsil ettiklerini dü•ünme konusunda baz•
de!i•kenler aras•ndaki ili•kiler ………………………………………………………..90
Tablo 20: Din görevlilerini bilgi olarak yeterli bulma konusunda baz• de!i•kenler
aras•ndaki ili•kiler………………………………………………………………….92
 xi

GRAF"KLER L"STES"
Grafik 1: Cinsiyet Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ................................... 50
Grafik 2 : Ya• Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ......................................... 51
Grafik 3 : Medeni Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• .......................... 52
Grafik 4 : E!itim Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• .......................... 53
Grafik 5 : "kamet Yerlerine Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ................................. 54
Grafik 6 : "kamet Yerlerinin Cinsine Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ................. 55
Grafik 7 : Meslekî Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ......................... 55
Grafik 8 : Meslekî Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• ......................... 56
Grafik 9 : Ekonomik Gelir Durumuna Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar• .............. 57
Grafik 10: Dininizin hayat•n•za etkisini ne ölçüde görüyorsunuz? ................................ 59
Grafik 11: Kendinizi dindarl•k bak•m•ndan hangi grupta görüyorsunuz? .................. 60
Grafik 12: Ne ölçüde dindar bir aileye sahipsiniz? ......................................................... 61
Grafik 13: Ne ölçüdedindarbir arkada• çevresine sahipsiniz? ....................................... 63
Grafik 14: Ne ölçüde dindar bir i• çevresine sahipsiniz? ................................................ 64
Grafik 15: Günlük be• vakit namazlar•n•z• devaml• k•lar m•s•n•z? ............................... 66
Grafik 16: Ne s•kl•kla dini mekanlara gidersiniz? ........................................................... 68
Grafik 17: Ramazan orucunuzu tutar m•s•n•z? ............................................................... 69
Grafik 18: Hacca gittiniz mi?............................................................................................. 71
Grafik 19: Hacca gitmeyi dü•ünüyor musunuz? ............................................................. 72
Grafik 20: Zekat verir misiniz? ......................................................................................... 74
Grafik 21: Kurban bayram•nda kurban keser misiniz? ................................................. 76
Grafik 22: Çocuklar•n•za dininizle alakal• bilgileri ö!retiyor musunuz? ..................... 77
Grafik 23: Dininizden dolay• resmi kurumlarla ilgili i•lerinizde sorun ya••yor
musunuz? ............................................................................................................................. 79
Grafik 24: Dininizi ya•ama i• ya•am•n•z• olumsuz olarak etkiliyor mu? ...................... 80
Grafik 25: Dininizden dolay•hiçayr•mc•l•!a maruz kald•n•z m•? ................................... 81
Grafik 26: Din e!itimi alma konusunda s•k•nt• ya••yor musunuz?................................ 82
Grafik 27: #u andakidinibilgilerinizin yeterli oldu!unu dü•ünüyor musunuz? ........... 83
Grafik 28: Dini bilgilerinizi genellikle ne tür kaynaklardan al•yorsunuz? ................... 85
 xii

Grafik 29: Dini bir konuyu ö!renme ihtiyac• hissetti!inizde genelde nereye müracaat
edersiniz? ..................................................................................................................... 87
Grafik 30: Din görevlilerinin dininizi temsil etti!ini dü•ünüyor musunuz? ................. 89
Grafik 31: Din görevlilerinizi bilgi olarak yeterli buluyor musunuz? ........................... 91
 1

G"R"#

Romanya#tarihine#bakt•"•m•zda#bu#bölgenin#tarih#boyunca#kavimlerin#ve#milletlerin#bir#
geçit# yeri oldu"unu# görmekteyiz.# Bu# durum# bu# co"rafyada# ya!ayan# insanlar•n# di"er# ülke#
insanlar•na# daha# s•cak# bakmalar•n•# sa"lam•!t•r.# Bu# co"rafyada# ya!ayan# insanlar# di"er#
milletlerle#kar!•l•kl•#sayg•#içerisinde#ya!amay•#ö"renmi!lerdir.#

Birinci ve ikinci# dünya sava!lar•na# kat•lan# Romanya# bu# sava!lar•n# ard•ndan#

Sovyetlerin##i!galine#u"ram•!#daha#sonralar•#1944’de#Sovyet#Rusya’s•n•n#bu#bölgeyi#i!galiyle#
komünist#bir#rejim#ba!lam•!#olup#1944-1965#y•llar•#aras•nda ‘Romanya#Halk#Cumhuriyeti’#ve#
1965# y•l•ndan 1989’da# Nikolay# Çavu!esku’nun devrilmesine kadar olan# süre# zarf•nda
‘Romanya# Sosyalist# Cumhuriyeti’# ad•yla# 40# y•ldan# fazla# süreyle# komünizm# taraf•ndan#
yönetilmi!tir.

Romanya’da# ya!ayan# Müslüman# halk•n durumunu üç# döneme# ay•rarak# inceledik.# lk

olarak Osmanl• öncesi# dönem# ki# bu# XI. yüzy•l# ile# XIV. yüzy•l# aras•n• kapsamaktad•r.# Bu#
zaman# diliminde# bu# bölgede# Müslümanl•k# Sar•# Saltuk# gibi# baz•# münferid# !ah•slarla# temsil#
edilmi!#ve slam, bir#tasavvuf#kültürü olarak yay•lmaya#ba!lam•!t•r.#Bu#dönemde#Müslümanlar#
dinlerinden#dolay•#herhangi#bir#problemle#kar!•la!mam•!lard•r.

kinci#dönem XV. ve XIX.# yüzy•llar•# aras•nda#kapsayan#Osmanl•#Devleti bu#bölgede#

hakim ve etkin bir#konumdad•r.#Bu#dönemde#de#Müslümanlar#kendilerini#çok#rahat#bir#•ekilde#
ifade#edebilmi•ler#ve#hatta Dobruca bölgesi#ve civar•nda hem#nüfus#olarak#hem#de#hakimiyet#
olarak etkin bir unsur haline#gelmi•lerdir.

Üçüncü#dönem ki#1878’de#Osmanl•-Rus#sava••n•n#akabinde#Osmanl•lar•n#bölgeyi#terk#
etme# mecburiyetinde# kalmas•yla# ba•layan# dönemdir.# Bu# dönemi# de kendi# içinde Komünizm#
öncesi,#komünizm#dönemi#ve#komünizm#sonras•#olmak#üzere#üç#bölüme#ay•rmak#mümkündür.
Komünizm# öncesi# Dobruca# bölgesinde# Müslümanlar# bölgeye# hakim# bir# konumda# iken,
komunizm# zaman•nda# bu# bölgede# ya•ayan# bütün# dini unsurlar gibi Müslümanl•k# da# bask•#
 2

görmü•tür.# Komünizm sonras•nda# ise# art•k# Müslümanlar•n# birço"u# bölgeden# göç# etmi•# ve#
hakimiyetlerini#kaybetmi•#zay•f#bir az•nl•k#durumuna#dü•mü•lerdir1.

Tez# çal••mam•z# esnas•nda# Müslüman# halk•n# Romanya’n•n# hangi# bölgelerinde#

ya•ad•klar•n•# ve# Hristiyan# Romenlerle# olan# ili•kilerini# ve# bu# durumun# Müslümanlar•n# din#
alg•lar•na#etkisini#anlamaya#çal••t•k.#Yüzy•llar#boyunca#payla•t•klar•#bu#topraklarda#nas•l#bar••#
içerisinde# ya•ad•klar•n•# anlamaya# gayret# ettik.# Bu# yönüyle# de# tezimizin# farkl•# din# ve
kültürlerin# bar••# içerisinde# ya•ayabilmeleri# ad•na# Avrupa# ülkeleri# aras•nda# Romanya’n•n#
model#bir#ülke#olup#olamayaca"•n•#görme#ve#inceleme#imkan•n•#elde ettik.

1
Ali Aksu, Romanya Müslüman Türklerinin Dünü Bugünü, Editura Elvan, Yay•mlanm••#Doktora#Tezi, Köstence,#
2003, s. 117.
 3

METODOLOJ"K B"LG"LER

1. Tezin Konusu Ve Amac•

Romanya’da#Müslümanlar,#art•k#bu#ülkenin adeta organik bir parças•#olmu•lard•r.#Ne#

Romenler Müslümanlar•# ne# de# Müslümanlar# Romenler’i dini# inançlar•ndan# dolay•#
yad•rgamamaktad•rlar.#Adeta#iki#farkl•#dini#ya•ayan#tek#bir#millet#görüntüsü#vermektedirler.

Tezimizin konusu teorik k•sm•nda bir Avrupa#birli"i#üyesi#olan Romanya’da#ya•ayan#

Müslümanlar•n# yerle•im# yerlerini,# dini# ya•ay••lar•n•# ve# # ya•ay••lar•na# etki# eden# faktörler#
olu•turmaktad•r.# Uygulama# k•sm•# ise# bir# alan# çal••mas•# olup# bu# bölgede# ya•ayan#
Müslümanlar•n#dini#hayatlar•#ile#birlikte#din#alg•lar•n• incelemektir.

Müslümanlar# Avrupa’n•n# ve# Balkanlar•n# ayr•lmaz# bir# parças•# ve# bir# ögesi
durumundad•rlar.# Ara•t•rmam•z•n# amac•# da# burada# ya•ayan# Müslümanlar•n tarihi# geli•imini,
Türkiye#ile#olan#ili•kilerini ve#dini#ya•ay••lar•n•#tan•mak#ve#ö"renmektir.

2. Tezin Önemi

Romanya’da #slam dini ve bölgedeki din alg•s•na etki eden faaliyetleri incelemeye bizi
iten faktör Romanya’n•n güneydo"u Avrupa ülkeleri içerisinde Müslümanlar•n küçük bir
az•nl•k olarak varl•klar•n• sürdürmeleri ve bölgede neredeyse hiç bir bask•ya maruz kalmadan
ya•ad•klar• bir ülke olmas• hasebiyle Avrupa ülkeleri içerisinde bir model ülke potansiyelini
ta••mas•d•r.

Daha önce Romanya’da ya•ayan Müslümanlarla alakal• birçok çal••ma yap•lm••t•r.

Ancak bu çal••malar•n birço"u Müslümanlar• etnik bir kimlik olarak Türk veya Tatar
Müslümanlar diye ikiye ay•rarak veya her ikisini birden incelemi•lerdir. Müslümanl•"• bu
milletlerin kültürel bir yan• olarak görmü• ve öyle de"erlendirmeye tabi tutmu•lard•r2.

2
Ali Aksu, Romanya Müslüman Türklerinin Dünü Bugünü, Editura Elvan, Yay•nlanm•• Doktora Tezi Köstence,
2003; Ali Aksu, “Romanya Türklerinde Kültürel Durum Ve Mektep Ve Aile Mecmuas!”, Cumhuriyet Üniversitesi
 4

Tezimizde Müslümanl•k kültürel bir boyut olarak de"il ya•anan bir din olarak ele
al•nmaya çal•••lm••t•r. Yani Müslüman bir Türk veya Müslüman bir Tatar olarak etnik bir
kimlikten ziyade Romanya’da ya•ayan bir Müslüman• Müslüman kimli"iyle incelenmi•tir.
K•sacas• Romanya topraklar•nda #slam’•n ve Müslümanlar•n durumlar• etnik kimlikleriyle
de"il dini kimlikleriyle ele al•nm••t•r.

Bu yönüyle hem bir Balkan ülkesi hem bir Avrupa birli"i üyesi olan hem de nüfusunun
%93 gibi büyük oran•n•n Hristiyan oldu"u bir co"rafyada Müslümanlar•n dinlerini nas•l ve ne
ölçüde ya•ayabildikleri hakk•nda bilgi sahibi olma imkan• elde edilmi•tir.

3. Tezde Kullan•lan Materyal ve Metod

Ara•t•rmamda ilk olarak Romanya’da ya•ayan Müslüman etnik gruplar ile ilgili
yaz•lm•• kitap, dergi, daha önce haz•rlanm•• yüksek lisans ve doktora tezleri ile internet
siteleri incelenmi•tir. Bu ara•t•rmalar neticesinde bu co"rafya’da ya•ayan Müslümanlar
hakk•nda genel olarak teorik bilgiler elde edilmi•tir.

Bu teorik bilgiler do"rudan gözlemlenmi• ve ele geçen bu bilgilerin daha iyi

anla••lmas•, eksik yerlerinin tamamlanmas• için Romanya’daki Müslümanlar üzerinde etkin
olan müftü, cami imamlar•, din dersi ö"retmenleri, akademisyenler ve müslümanlar içerisinde
etkin olan ki•ilerle yüz yüze mülakatlar yap•lm••t•r.

Müslümanlar• daha iyi tan•yabilmek, dini alg•lar•n•, ya•ant•lar•n• ve hassasiyetlerini

ö"renmek için elde etti"imiz verilerimizin bir k•sm• 322 ki•i üzerinde uygulad•"•m•z anket
ara•t•rmas• ile sa"lanm••t•r. Earl Babbie’nin de ifade etti"i gibi “populer bir sosyal ara•t•rma
metodu olan anket ara•t•rmas•, belirli bir nüfustan numune olarak seçilen adaylara soru
formlar•n•n yüz yüze uygulanmas•d•r” 3 . Anket sorular• 22 kapal• sorudan olu•makta olup
cevaplar çoktan seçmelidir. Anket çal••mam•z s•ras•nda bir tak•m zorluklarla kar••la•t•k.
Müslüman nüfusun %1’in alt•nda oldu"u Romanya’da gerek Müslüman halk• bulmak gerekse

#lahiyat Fakültesi Dergisi c. 9/1 S. 11-27 Haziran 2005; $ule $eyma Y•ld•z, “Avrupa Birli"i E•i"indeki
Romanya’da Müslüman-Türk Az!nl!k”, Yüksek Lisans Tezi, K•r•kkale, 2007; Adil Seyman, “Balkanlarda Alevî
Bekta•îlik”, Yüksek Lisans Tezi, #stanbul, 2006; Giray Saynur Bozkurt, “Geçmi•ten Günümüze Romanya’da
Türk Varl!"!”, Karadeniz Ara•t•rmalar•, Cilt: 5, Say•: 17, Bahar 2008; Mehmet Naci Önal, “Romanya Türklerine
Bak!•” Türk Dünyas• Ara•t•rmalar•, Say• 93, s. 117-190.
3
Earl Babbie, The Practice of Social Research (10th Edition), Thomson Wadsworth, 2004, s. 277.
 5

bulduktan sonra onlarla kar••l•kl• bir çal••ma yapmak gerçekten zor oldu. Onun için her ne
kadar sosyal sorular•n cevaplar• genel bir sonuç verse de ibadetlerle alakal• sorular tüm
Müslüman halk•n genelinden ziyade bir •ekilde müftülük ve din adamlar•yla ili•kisi olan
insanlar•n durumunu yans•tmaktad•r.

4. Tezin Kapsam•

XII. yüzy•ldan beri bu bölgede bulunan Müslümanlar tarih boyunca bölge halk•yla
birlikte burada dostça ya•am•• ve kendi Müslüman kimliklerini ya•ad•klar• bölgelere kabul
ettirmi•lerdir. “Romanya’da #slam Dini ve Bölgedeki Müslümanlar•n Din Alg•s•na Etki Eden
Faaliyetler” isimli yüksek lisans tezimiz Romanya’da ya•ayan Müslümanlar•n dini inanç ve
ya•ay••lar• incelemi•tir. Tezimizde genel olarak Müslümanlar•n tarihini, ya•ad•klar• bölgeleri
inceledikten sonra bu bölgelerde ya•ayan Müslümanlar•n kanunlar nezdindeki haklar•
irdelenmi•tir. Son olarak da Müslümanlar•n dini hassasiyetleri ve ya•ay••lar• incelenmi•tir.
 6

B!R!NC! BÖLÜM

ROMANYA HAKKINDA GENEL B•LG•LER

Bir# bölgede# ya•ayan# insanlar•n# bilinmesi,# tan•nmas•# ve# anla••labilmesi# için# o# halk•n#
ya•ad•klar•# co•rafyan•n# ve# o# bölgede# ya•anan# tarihi# sürecin# bilinmesinde# çok# büyük# fayda#
vard•r.# Toplumlar•n# •ekillenmesinde,# örf# ve# adetlerinin# geli•mesinde# ya•ad•klar•# co•rafyan•n#
ve# o# bölgenin# geçirdi•i# tarihi# sürecin# etkili# olmas•# gibi; o# bölgede# ya•ayan# insanlar•n# din#
alg•lar•n•n#ve#dini#ya•ay••lar•n•n#•ekillenmesinde#de#ya•ad•klar•#co•rafyan•n#ve#tarihi geçmi•in#
etkisi#büyüktür.#Bu#nedenle#ilk#önce#Romanya#co•rafyas•na#ve#Romanya#tarihine#göz#atman•n#
faydal•#olaca••n•#dü•ünmekteyiz.

1.1. Romanya’n•n Co"rafî Konumu ve Tarihi

Yönetim# biçimi# cumhuriyet# olan# Romanya# 238.391# kilometrekarelik# yüzölçümü# ile#

önemli#bir#Balkan#ülkesidir.#Ülkede#bulunan#de•i•ik# yüzey#•ekilleri#ülkenin#farkl•# yönlerden#
geli•mesine# ve# zenginle•mesine# vesile# olmu•tur.# Uzunlu•u# ülkenin# içerisinde 1075
kilometreyi bulan Tuna Nehri# ve# etraf•ndaki# verimli# düz# topraklar# Romanya’n•n# zengin bir
tar•m#a••na#sahip#olmas•na#olanak#sa•lam••t•r. Kuzeyden#güneye#uzanan#Karpat#Da•lar•#ve#bu#
da•lar•n#hemen#ucundan#ba•lay•p#bat•ya#do•ru#giden#Transilvanya#Alpleri#ve#ormanlar•#ülkeye#
e•siz#bir#güzellik#katmaktad•r.

Romanya#Avrupa’n•n#güneydo•usunda# yer#almaktad•r.#Kuzey#ve#kuzeydo•u#s•n•r•yla#
Moldova,#kuzey#ve#do•u#s•n•rlar•yla#Ukrayna,#güney#s•n•r•yla#Bulgaristan,#kuzeybat•#s•n•r•yla#
S•rbistan#ve#bat•#s•n•r•#ile#de#Macaristan’a#kom•u#olmas•yla, Avrupa’da#merkezi# bir#konuma#
sahiptir.# # Do•usunda# bulunan Karadeniz# ile# uzun# bir# sahil# •eridine# sahip# olan# Romanya,#
ülkenin# önemli •ehirlerinden# olan# Köstence’de# bulunan# liman Avrupa’n•n# en büyük#
limanlar•ndan#bir#tanesidir.#Bu#liman,#Avrupa’n•n#Karadeniz’e#aç•lan#bir#kap•s•#konumundad•r#
ve#stratejik#bir#öneme#sahiptir4.

4
http://www.presidency.ro/?_RID=htm&id=81&exp2=ro (05.03.2015).
 7

Günümüz#Romanya’s•n•n#bulundu•u#bölgede#insanl•k#tarihi#m.ö.#5500’lü#y•llara#kadar#
uzanmaktad•r.# Bu# bölgedeki# bugünkü# Romen# •rk•n•n# tarihi# ise# m.ö.# 1000’li# y•llarda# bölgeye#
gelen Hintli-Avurpal•lar’•n# yerli# halkla# kar•••p# yeni# bir# •rk# olu•turmas•yla# ba•lamaktad•r.#
Romenlerin# atalar•# da# burada# ya•ayan# Traklar# ve# Getler# olarak# kabul# edilmektedir.# Çok#
verimli#topraklara#sahip#olmas•#nedeniyle#bir#çok#kavmin#sald•r•lar•na#maruz#kalm••#ve#bir#çok#
kavmin#de#u•rak#yeri#olmu•tur5.

Bölgeye#ilk#gelen#Türk#kavmi#m.ö.#700’lü#y•llarda#bu#bölgede#ya•ayan#!skitler#olarak#
kabul edilmektedir6. Daha#sonra#m.ö.# III.# yüzy•l•n#sonlar•nda#buraya#Hunlar gelmi•# ve# Tuna#
havzas•n•n#a•a••#k•sm•n•#ele#geçirmi•lerdir.#V.#yüzy•l•n#ortas•ndan#itibaren#hakimiyetleri#250#
y•l# kadar sürecek# olan# Bulgarlar# ortaya# ç•km••t•r.# Bulgarlar# aslen# Türk# olan# ancak# slavlar•n#
etkisiyle Hristiyanla•m••# daha# sonra# da# Türk’lük# özelliklerini# yitirmi•# bir# millettir.# IX.#
yüzy•l•n#sonlar•nda#Peçenekler’in,#XI.#yüzy•l•n#ortalar•nda#Uzlar•#ve#devam•nda#Kuman#ad•yla#
da# bilinen# K•pçaklar’•n bölgede# hakim# olduklar•# görülmü•tür.# Bugün# Karadeniz# k•y•lar•nda#
ya•ayan#ve#Gagavuz#ad•yla#bilinen#bu#Türkler#Uzlar’•n#di•er#ad•yla#O•uzlar’•n#torunlar•d•rlar.#
XII.# yüzy•l•n# ortalar•nda# kurulmas•nda# Kumanlar•n# büyük# etkisi# olan# Alt•nordu# devleti#
kurulmu•#ve#burada#Kumanlar’•n#hakimiyeti#böylece#sona#ermi•tir7.

Müslümanlar•n# Romanya# topraklar•na# ne# zaman# geldikleri# hakk•nda# kesin# ve# net#
bilgiler#bulmak#gerçekten#zordur.#Genel#kabule#göre#1260’l•# y•llarda#Selçuklu#sultanlar•ndan#
!zzeddin#Keykavus#döneminde#dönemin#me•hur#gazilerinden#Seyyid#Sar•#Saltuk, talebeleriyle
birlikte# K•r•m’a# gelip# yerle•mi•tir.# Böylece# Balkan# co•rafyas•# Müslümanlarla# tan••m••t•r.
!zzeddin#Keykavus’un#1278-79#y•l•nda#vefat•ndan#sonra#Sar•#Saltuk#Dobruca#bölgesine#gelip#
bu# bölgede# bulunan# Babada•’a# yerle•mi•# ve# tahminen# 1293# y•l•nda# vefat# ederek# buraya#
defnedilmi•tir8.

Osmanl•# padi•ahlar•ndan# II. Bayezid’in# 1484 y•l•nda bu# bölgeyi# fethetmesiyle# bu#
bölgede# Müslümanlar# hakim# unsur# haline# gelmi•lerdir.# Osmanl•# Devleti# buraya# geldikleri#

5
Mihai#Maxim,#“Romanya”, D!A.,#Cilt: 35,#!stanbul#2008,#s.#168-172.
6
Müstecip#Ülküsal,#Dobruca ve Türkler,#Türk#Kültürünü#Ara•t•rma#Enstitüsü#Yay•nlar•,#Ankara#1966,#s.15.
7
Tahsin#Gemil,#“Osmanl•#Öncesi#Romanya#Topraklar•nda#Türk#Varl•••”,Mo•tenirea#Istorica#a#Tatarilor,C. II.
Editura Academiei Romane 2012. s. 27-55.
8
Nariman#Abdülvahap,#“Romanya#ile#K•r•m’•n#ortak#tarihinden:#!slamla•ma#hareketi#ve#Seyyid#Sar•#Saltuk#(XIII.#
yy.)”,#Mo•tenirea#istorica#a#Tatarilor,#Universitatea#Babe•-Bolyai-Cluj - Napoca#!nstitutul#de#Turcologie#•i#Studii#
Central - Asiatice,Bucure•ti#2010,#s.#57-62.
 8

zaman burada Müslüman# Tatar# toplulu•u bulunmaktayd•.# Müslümanlar•n# buradaki#

hakimiyetleri bu tarihten itibaren 1877-1878# Osmanl•-Rus sava••na# kadar# yakla••k# dört# as•r#
devam#etmi•#“Doksanüç#Harbi” denilen bu sava••#Osmanl• Devleti’nin kaybetmesinden sonra
birçok# Müslüman# bu# bölgeyi# terk# etmi•# ve# aradan# geçen# dört# as•rdan sonra# bu# bölgedeki#
Müslümanlar#tekrar#az•nl•k#konumuna#dü•mü•tür9.

1.2. Romanya Nüfus ve •nanç Yap•s•

20# Ekim# 2011# tarihinde# yap•lan# nüfus# say•m•na# göre# Romanya# nüfusu# 20.121.641#
ki•idir.# Romenler# d•••nda# ülkede# Macarlar,# Romlar# (çingeneler),# Ukraynal•lar,# Almanlar,#
Türkler,# Lipova# Ruslar•,# Tatarlar,# S•rplar,# Slovaklar,# Bulgarlar,# H•rvatlar,# # Yunanl•lar#
!talyanlar,# Yahudiler,# Çekler,# Polonyal•lar,# Çinliler,# Ermeniler, Makedonlar# ve# Çangay#
(Ceang"i) olarak adland•r•lan aslen Macar olup Romenle•mi• bir millettir ki daha ziyade
ülkedeki Katolik nüfusu olu•turanlar da bu kesimdir.

Romenler ülke nüfusunun %83.46’l•k bölümünü te•kil etmektedir. Ülkedeki en büyük

az•nl•k %6.10’luk nüfusuyla Macarlar olu•turmaktad•r. Resmi rakamlara göre ülke nüfusunun
%3.09’luk k•sm•n• Romlar olu•turmaktad•r. Ancak Romlar genellikle kendilerinin Rom
olduklar•n• gizledikleri için kesin say•lar• tam olarak bilinememekle birlikte gayr-• resmi
olarak iki milyon civar•nda olduklar• söylenmektedir. Türkler nüfusun %0.14’ünü, Tatarlar ise
%0.10’unu te•kil#etmektedirler.#Di•er#az•nl•klar•n#toplam•#%7.11’dir#ki#bunlar•n#da#%6.15’lik#
k•sm•#ya#etnik#kökeni#tespit#edilememi•#ya#da#kayda#de•er#bulunmam••t•r.

Romanya’da nüfusun %81.04’ü# Ortadoks,# %4.33’ü# Romen-Katolik, %2.99’ü#

Reformist, %1.80’i#Pentikostal#olmak#üzere#nüfusun#yakla••k#%93.07’lik#k•sm•n•#Hristiyanlar
te•kil#etmektedirler.#Son#nüfus#say•m•ndaki#resmi#rakamlara#göre#Müslümanlar#ise#64337#ki•i#
ile#toplam#nüfusun#%0.32’sini#olu•turmaktad•rlar.#Nüfusun#geri#kalan#k•sm•n•#ise#di•er#dinlere#
inananlar, ateistler ve dini bilgileri tespit#edilemeyenler#olu•turmaktad•r10.

9
Müstecip#Ülküsal,#Dobruca ve Türkler,#Türk#Kültürünü#Ara•t•rma#Enstitüsü#Yay•nlar•,#Ankara#1966,#s.19-21.
10
Ulusal#!statiktik#Kurumu#(Instititul#National#de#Statistica) http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2/
(15.02.2015).
 9

1.3. Romanya’da Ya•ayan Müslüman Unsurlar

Balkanlar#Türkiye#için#ne#kadar#önemliyse#di•er#Müslümanlar#için#de#o#kadar#önemli#
bir# bölgedir.# Balkanlarda# Müslümanl•k’•n ba•lang•c•n•n# bu# bölgeden# olmas•# bize# ne# kadar#
stratejik#bir#önemi#oldu•unu#göstermektedir.#Bu#bölge#tarih#boyunca#Avrupa’ya#kar••#bir#giri•#
kap•s•#oldu•u# gibi o#taraftan# gelebilecek#tehlikelere#kar••#da#her#zaman# bir#kalkan#olmu•tur.#
500# y•ll•k# Müslüman-Romen# beraberli•i# burada# ya•ayan# insanlar# aras•nda# ailevi,# sosyal# ve#
kültürel# birçok# ba••n# kurulmas•na# vesile# olmu•tur.# Halen# daha# Türkiye’de# bu# bölgeden# göç#
etmi•# birçok# insan# oldu•u# gibi# bu# bölgede# de# birçok# Müslüman, Romenler’le# birlikte# bar••#
içerisinde#ya•amaktad•rlar11.

Romanya’da#Müslüman#denilince#ilk#akla gelen hakl•#olarak#Tatarlar#ve#Türkler’dir. 20

Ekim# 2011’deki# son# nüfus# say•m•na# göre# 64.337 olan Müslümanlar•n# 26.903’ünü# Türkler,#
20.060’•n•# Tatarlar# olu•turmaktad•r# ki# bu# iki# millet# Müslümanlar•n# toplam•n•n# %74.58’ini#
te•kil# etmektedir.# Türk# ve# Tatar# Müslümanlar•n d•••nda# 6.281 Romen, 3.356 Rom, 141
Çengay#ve 86 Macar da Müslüman#olduklar•n•#ifade#etmi•lerdir.#Geriye#kalan#di•er#Müslüman#
unsurlar ise;# di•er#etnik# gruplara# aittir#ki# bunlar# içerisinde#say•lar•#tespit# edilememi•#olsa#da#
Arap# ve# !ranl•lar# göze# çarpmaktad•r. De•i•ik# Arap# ülkelerinden# ve# !ran’dan# gelen#
Müslümanlar#1965-1989 tarihleri aras•nda ülkeyi#dikta#rejimi#ile# yöneten#Nikolay#Çavu•esku
zaman•nda#gelmi•# olup# say•lar•n•n# 15000#civar•# olduklar•#tahmin# edilmektedir.#Ancak# geneli#
itibariyle#kendilerini#Romen#olarak#tan•dd•klar•#için#tam#say•lar•#tespit#edilememektedir.

1990-1997 y•llar•# aras•nda Romanya# Müftüsü# olarak# görev yapan Osman Necat Bey
görev#yapt•••#dönemde#kendisi#bizzat#Müslümanlar•n#say•s•n•#tesbit#etmek#amac•yla#bir#nüfus#
say•m•# yapt•rd•••#ve#Müslüman#nüfusun#70.000#civar•nda#ç•kt•••n•#ifade#etmektedir.#Ayr•c•#o#
zamanlar sadece yerli Müslümanlar•n# oldu•unu# bügün# ise# Türkiye’den# ve# de•i•ik# Arap#
ülkelerinden#de#Müslümanlar•n#geldi•ini#ve#•u#anda# Müslüman#nüfusun#100.000’in#üzerinde#
olmas•#gerekti•ini#söylemektedir12.

11
Giray#Saygur#Bozkurt,#“Geçmi•ten#Günümüze#Romanya’da#Türk#Varl•••”,Karadeniz#Ara•t•rmalar•,C.#5,#
Say•:17,#Bahar#2008.#s.#20.
12
Osman#Necat,#Emekli#müftü#ve#imam,#23.02.2015#tarihli#görü•me.
 10

Müsümanlar#genellikle#Dobruca#bölgesinin#il,#ilçe#ve#kasabalar•nda ve#ba•kent#Bükre•#
ve etraf•n• çevreleyen !lfov#•ehirlerinde# yo•unla•maktad•r.#Ba•kent#Bükre•# d•••ndaki# de•i•ik#
illerde#ya•ayan#Müslüman#say•s•#a•a••daki#tabloda#verilmi•tir13.

Constanta
Bihor 228 Mure• 157 (Köstence) 43279 Teleorman 70

Bistrita-
Nasaud 55 Sibiu 105 Galati 194 Dolj 304

Tulcea
Cluj (Kluj) 973 Bacau 134 (Tulça) 3290 Gorj 46

Maramure• 58 Boto•ani 53 Vrancea 69 Mehedinti 55

Ia•#
Satu Mare 45 (Ya•) 677 Arge• 211 Olt 55

Salaj 28 Neamt 72 Calara•i 614 Valcea 107

Alba 64 Suceava 81 Dimbovita 147 Arad 146

Bra•ov 230 Vaslui 35 Giurgiu 123 Cara•-severin 41

Covasna 28 Braila 225 Ialomita 112 Hunedoara 116

Timi•
Aarghita 25 Buzau 85 Prahova 376 (Teme•var) 1117

1.4. Romanya’da Müslümanlar•n Ya•ad•"• Ba•l•ca Yerle•im Merkezleri

Romanya’n•n#hemen#hemen#her# yerinde# Müslümanlara#rastlamak#mümkündür.#Nüfus#

say•mlar•nda#her#bölgeden#kendilerini#Müslüman#olarak#tan•mlayan#insanlar#ç•km••t•r.#Ancak#
Müslümanlar•n# topluluk# halinde# ya•ad•klar•# belli# ba•l•# yerler# vard•r.# Bunlar•n# ba••nda#
Köstence#ve#Tulça#illerini#içerisine#alan#Dobruca#bölgesi#ve#ba•kent#Bükre•#gelmektedir.#

13
Ulusal#!statiktik#Kurumu#(Instititul#National#de#Statistica)#http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2/
(15.02.2015).
 11

1.4.1. Dobrucu Bölgesi

Romanya’da# Müslümanlar# denilince# ilk# akla# gelen# yer# Dobruca# bölgesidir.Dobruca

bölgesi,# Balkanlar’•n# kuzey# taraf•nda# kalan# Tuna# nehri ile Karadeniz aras•nda kalan# geni•ce#
bir#alan•n#ad•d•r.#Kuzey#taraf•#da•l•k#ve#ormanl•k#alanlarla#kapl•#olan#bölgenin#di•er#taraflar•#
verimli# düzlüklerden# olu•maktad•r.# Dobruca’n•n# toplam# yüzölçümü# 23.262# km2’dir.#
“Doksanüç# harbi”olarak# bilinen 1877-1878# Osmanl•-Rus# sava••ndan# sonra# 15.492# km2’lik#
kuzey# k•sm•# Romanya, 7.780 km2’lik# güney# k•sm•# ise# Bulgaristan# s•n•rlar•# içerisinde#
kalm••t•r14.

Dobruca# bölgesine# Müslümanl•k# ilk# olarak# 1260’larda# Sar•# Saltuk# ile# gelmi•tir. XIII.
yüzy•l•n# ikinci# yar•s•nda I. Bayezid# bu# bölgeye# Anadolu’dan# yörükleri# ve# Kuzey Karadeniz
civar•ndan#Tatar#Türklerini# yerle•tirmi•tir. II.#Bayezid# 1484’de#buray• fethederek bu#bölgeyi#
tamamen# Osmanl• Devleti’nin hakimiyeti# alt•na# alm••t•r.# Bu# bölge# 1878# Osmanl•-Rus
sava••nda#Osmanl• ordusunun#ma•lubiyetine#kadar#Osmanl•#devleti#için#stratejik#öneme#sahip#
olmu•#ve#birçok#Osmanl•#padi•ah•#için#de#önemli#bir#hareket#merkezi olmu•tur.

Dobruca’daki# ya•ayan# Türklerin# büyük# ço•unlu•u# köylerde# ya•amakta# ve# ziraat# ve#
hayvanc•l•kla#u•ra•maktad•r. #ehir ve kasabalarda ya•ayanlar ise genellikle ticaret ve zanaat
ile geçimlerini sa•lamaktad•r. Bu bölgede %8 civar•nda Müslüman•n ya•amaktad•r15.

1.4.1.1. Köstence

Köstence •ehrinin ismi 337-361 y•llar•nda ya•ayan imparator II. Constantinus’un ad•na
nisbet edilen Constantiana’dan gelmektedir. XIV. yüzy•lda Osmanl•lar’•n bölgeyi
fethetmesiyle birlikte ismi Köstence olarak de•i•tirilmi•tir. Köstence’de ve Köstence’nin bir
ilçesi olan ve Osmanl• padi•ahlar•ndan Sultan Abdülmecid taraf•ndan 1849 y•l•nda bu bölgede
kurulan Mecidiye’de ya•ayan Müslümanlar, daha ziyade K•r•m taraf•ndan gelmi• olan
Tatarlard•r. 684.082 ki•inin ya•ad••• Köstence’de 43.279 Müslüman•n oldu•u kay•tlara

14
Mehmet Naci Önal, Romanya/Dobruca Türkleri ve Mukayeseleriyle do•um evlenme ve ölüm adetleri, Kültür
bakanl•••, Kültür bakanl•••, Ankara 1998, s. 1-16.
15
Müstecip Ülküsal, Dobruca ve Türkler, Türk Kültürünü Ara•t•rma Enstitüsü Yay•nlar•, Ankara 1966, s.13-21.
 12

geçmi•tir. 1878 Osmanl•-Rus sava••na kadar neredeyse tamam• Müslüman olan bu •ehirde
ya•ayan Müslüman oran• toplam nüfusun %6.42’sine tekabül etmektedir16.

1.4.1.2. Tulça

Güneydo•u Romanya’da bulunan Tulça •ehri eski bir liman •ehridir. Tulça •ehrinde
ya•ayan Müslüman toplulu•unu daha ziyade Anadolu’dan gelen ve bugün evlad-• fatihan diye
an•lan Türkler olu•turmaktad•r. Son nüfus say•m•na göre 213.083 olan nüfus içerisinde 3.290
Müslüman vard•r ki, bu da nüfusun %1.54’ini olu•turmaktad•r.

1.4.2. Bükre•

Romanya’n•n en önemli ve en kalabal•k •ehri olan Bükre• ayn• zamanda ülkenin de

ba•kentidir. Yüzölçümü 228 km2’dir. Tarihi bir yerle•im yeri olmas•yla birlikte Bükre• ismine
1459 y•l•nda III. Vlad Tepe• zaman•ndan kalma yaz•l• eserlerde rastlanmaktad•r.

Osmanl•lar taraf•ndan bizzat yönetilmeyen Bükre• 1462 y•l•nda Fatih Sultan

Mehmet’in Prens Radu’yu bölgeye yönetici olarak tayin etmesiyle iki as•r boyunca bölgede
hakimiyet kurmu• ve bu hakimiyet Osmanl•-Rus sava••ndan sonra 1878’de sona ermi•tir17.

20 Ekim 2011’deki son nüfus say•m•na göre Bükre•’in nüfusu 1.883.425’dir. Çevresini
saran !lfov •ehriyle birlikte 2.272.163 ki•i olmaktad•r. Bükre•’teki Müslüman say•s• 9.037
ki•idir ki, bu da ba•kentin nüfusunun %0.48’ine tekabül etmektedir. !lfov •ehriyle birlikte
Bükre• ve çevresinde ya•ayan Müslüman say•s• 10.507 olmaktad•r. Bu da nüfusun %0.46’s•na
denk gelmektedir.

1.5. Romanya’da Müslüman Az•nl•"•n Anayasal Hak ve Özgürlükleri

Romanya, Avrupa birli•i ülkeleri aras•nda belki de !slam’•n en rahat ya•and•••

ülkelerin ba••nda gelmektedir. Bölge halk•n•n f•traten mülayim olmas• ve uzun tarihi
birliktelik, Romen Hristiyanlar ile Müslümanlar aras•nda negatif önyarg•lar•n olu•mas•na

16
Bogdan Murgescu, “Köstence”, D!A.,#cilt: 26, Ankara 2002, s. 277-278.
17
Nicoara#Beldiceanu,#“Bükre•#Romanya’n•n#ba••ehri”, D•A., cilt: 6, 1992, s. 484-485.
 13

imkan#vermemi•tir.#Romanya#hükümeti#bütün#milli#az•nl•klar•n#hak#ve#özgürlüklerini#kanunlar#
önünde#e•it#görmekle#birlikte#yasalar#ile#de#koruma#alt•na#alm••t•r.

1.5.1. Romanya Anayasas•nda Dini Hak ve Özgürlükler

Romanya# devletinin# yönetim# biçimi# cumhuriyettir.# Romanya# topraklar•nda# do•up# bu#

ülkenin#vatanda••#olan#herkesin#e•it#haklara#sahip#olmas•#anayasa#ile#garanti#alt•na#al•nm••t•r.#
Romanya# anayasas•n•n# 4.# maddesinin# 2.# f•kras•# bu# ülke# vatanda•lar•n•n# hiçbir# ayr•mc•l••a#
maruz#b•rak•lamayaca••n•#ifade etmektedir.

Romanya#devletinin#az•nl•klara#tan•d•••#haklar#son#derece#geli•mi•#düzeydedir.#Halen#
yürürlükte# olan# bu# anayasas•n•n# 6.# maddesinde# ulusal# az•nl•klar•n# din,# dil,# etnik# ve#
kültürlerinin# korunmas•# ve# geli•tirilmesi# devlet# garantisi# alt•na# al•nm••# ve# bu# haklar•n#
korunmas•,# geli•tirilmesi# ve# ifade# edilmesi# konusunda# bütün# vatanda•larla# e•it# haklara# sahip#
olduklar•#ifade#edilmi•tir.

Romanya# anayasas•n•n# 29.# maddesi# tamamen# din# ve# vicdan# özgürlü•ü# ile# alakal•d•r.#
Bu# maddeye# göre# hiçkimse# dü•ünceleri,# görü•leri ve# dinleri# konusunda# zorlanamaz.# Bütün#
dinlerin kanunlarda belirtilen# ko•ullar# alt•nda# kendi# tüzüklerine# göre# özgürce# hareket#
edebilecek# özerk# bir# yap•ya# sahip# olma# haklar•# vard•r.# Aileler# ve# yasal# ö•retmenler#
sorumluluklar•n•#yüklenmek#•art•yla#dinlerini#ö•retme konusunda özgürdür.

Anayasan•n# 30.# Maddesi# ifade# özgürlü•üyle# alakal•# olup# insanlar# her# türlü# görü•,#
dü•ünce# veya# dini# inançlar•n•# yaz•l•,# sözlü,# görsel# veya# herhangi# bir# •ekilde# ifade# edebilme#
hakk•na# sahiptir.# Hiç# kimsenin# bu# konularda# herhangi# bir# k•s•tlamaya# veya# sansüre# maruz#
b•rak•lamayaca••#bu#madde#ile#garanti#alt•na#al•nm••t•r.

Ayn•# anayasan•n# 32.# maddesi# e•itim# hakk•# ile# alakal•# olup# bu# maddenin# 7.# f•kras•#
insanlar•n#her#türlü#dini#e•itimi#alma#haklar•n•n#oldu•unu#ve#bu#imkan•n#devlet taraf•ndan#da#
kar••lanaca••#ifade#edilmi•tir.
 14

Ayr•ca# 42.# ve# 44.# maddeler# de# çal••ma# ve# mülk# edinme# konusunda# da# insanlar•n#
dinlerinden# dolay•# herhangi# bir# zorlamaya,# ayr•mc•l••a# ve# k•s•tlamaya# maruz#
b•rak•lamayaca••n•#anlatmaktad•r18.

1.6. Romanya Az•nl•k Tüzü"ü

Romanya# anayasas•nda# kabul# edilen# dini# ve# vicdani# hak# ve# özgürlüklerin# yan•nda#
az•nl•klar# için# ayr•# ayr•# maddeler# düzenlenmi•# ve# bu# az•nl•klar•n# her# türlü# dini# haklar•n•n# da#
korunmas•#hedeflenmi•tir.#Romanya’da#ya•ayan#Müslümanlar#için#resmi#gazetede#11#Haziran#
2008 tarihinde 469# say•l•# kararda# tamamen# Müslümanlarla# alakal•# 19# maddeden# olu•an# bir#
tüzük#yay•nlanm••t•r.#Tüzü•ün#kabul#maddesi#a•a••daki#gibidir19.

“ROMANYA HÜKÜMET•
Müslüman kültün statüsünün tan!nmas! ile ilgili KARAR
(Resmi Gazete 1.bölüm, no 469/Temmuz 2008’de yay•mland•)
Romanya Anayasas•’n•n tekrardan yay•mlanm•! 29.maddesinin 3.para"raf•na
ve 108.maddesine ve din özgürlü"ü ve dinlerin genel rejimi ile ilgili
489/2006 nolu. Kanuna dayanarak
Romanya Hükümeti i!bu karar• kabul ediyor.
1.madde- #!bu karar•n ek belgesinde Müslümanl•k statüsü tan•n•yor,
2.madde- Bu karar•n yürürlü"e girdi"i tarihte, Romen Halk Cumhuriyetindeki
Müslümanl•k statüsü ile ilgili yay•mlanmam•! ve sonraki de"i!iklikleri ile
590/1949 no.lu Büyük Millet Meclisi Kararnamesi yürürükten kald•r•l•yor

BA"BAKAN
C$LIN POPESCU-T$RICEANU
Onay imzas•:
%%%%%%%%%%%%%%%
Kültür ve dinler bakan• ad•na,
Demeter Andras Istvan,
müste!ar
Bükre!, 11 Haziran 2008.

18
Millet Meclisi (Camera Deputatilor ),http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?id=339 (08.01.2015).
19
Romanya#Hükümeti#- Müslüman Kültün Statüsünün Tan•nmas• ile ilgili Karar. (Hot"râre Privind Recunoa#terea
Statutului Cultului Musulman)$, Hükümet Karar•. Resmi Gazete (Monitorul Oficial) 1.bölüm, no 469, 11
Temmuz 2008.
 15

No. 628.”
Müslümanlar için haz•rlanan bu tüzükte; %slam’•n bir kült20 olarak milli bir az•nl•k grup
taraf•ndan ya#anan bir din #eklinde kabul edilmesinin, Romanya hükümeti taraf•ndan tan•nd•••
ifade edilmi#tir. Tüzük Romanya anayasas•n•n 29. maddesindeki din ve vicdan özgürlü•ü ile
alakal• madde ile 108. maddedeki, kanunlar•n nas•l haz•rlan•p kabul edilebilece•i ile alakal•
maddelere dayanarak kabul edilmi# ba#bakan ile kültür ve dinler bakanl•••n•n onay•yla
yürürlü•e girmi# olup halen daha yürürlüktedir.

“Müslümanlar!n statüsü
I. BÖLÜM
Genel hükümler
1. Madde- (1) Müslümanlar, #slam dinine mensup bütün inananlardan olu!ur.
(2) Müslümanlar özerk bir yap•ya sahiptir ve #slam dini taraf•ndan belirlenen
ahlaki - dini prensiplere göre yönetilmektedir.
(3) Müslümanlar, yurtiçinden veya yurt d•!•ndan herhangi bir dini kurum ya da
kurulu!a ba"l• de"ildir.
(4) Müslümanlar, Romanya Anayasas•na ve di"er kanunlar•na uyar.
(5) Din hizmetleri esnas•nda, din adamlar• ana dillerini ve Kur’an dilini
kullan•rlar.
(6) Yaz•!malar ve muhasebe belgeleri Romence olarak düzenlenir.”
Az•nl•klar tüzü•ünün 1. Maddesi Müslümanlar’•n Romanya’daki statülerini
belirlemektedir. Müslüman denildi•i zaman belirli bir etnik topluluk akla gelmemektedir.
Türk, Tatar, Romen veya Romanya’da ya#a#an bütün Müslümanlar bu haklardan
faydalanabilmektedir.

Müslümanlar din i#lerinde özerk bir yap•ya sahiptir. Romanya hükümeti

Müslümanlar•n dini i#lerine kar•#mamaktad•r. Müslümanlar Romanya Anayasas•na ayk•r•
olmamak kayd•yla her türlü dini aktivitelerini icra edebilmektedir.

Romanya’da Müslümanlar• dini olarak temsil eden tek kurum Romanya

Müftülü•ü’dür. Müftülük ne Romanya içerisinde ne de Romanya d•#•nda herhangi bir resmi
kurum veya kurulu#a ba•l• hareket etmemektedir.

20
Kült kelimesinin anlam• için bkz.,http://tdk.gov.tr.
 16

Ancak bu, Müslümanlar•n tamamen serbest oldu•u anlam•na gelmemektedir.

Romanya’da ya#ayan tüm vatanda#lar gibi Müslümanlar da Romanya Anayasas•na ve
kanunlar•na uymakla yükümlüdürler.

Müslümanlar dini aktiviteler esnas•nda ana dillerini kullanma hak ve özgürlü•üne

sahiptirler. Gerek örgün e•itim gerekse yayg•n e•itim kurumlar•nda faaliyete kat•lan #ah•slar
Türkçe’yi, Tatarca’y•, Romence’yi, Arapça’y• veya herhangi bir dili serbetsçe kullanabilme
hakk•na sahiptir. Ancak resmi yaz•#malar Romence olarak gerçekle#tirilecektir.

“II.BOLÜM

Müslüman kültüne mensup olmak

2.madde- (1) A!a"•da “müftülük” olarak isimlendirilen Müslümanl•k dininin
müftülü"ünün merkezi Köstence’dedir ve tüzel ki!ili"e sahip olup,
Romanya’daki Müslüman kültüne inananlar• temsil eden tek kurumdur.
(2) Müslüman kültüne mensup olmak için, Kelime-i !ehadet getirmek gerekir:
„E!hedu en la ilahe illallah ve e!hedu enne Muhammeden a’bduhu ve
resuluhu”, yani, „&ehadet ederim ki Allah’tan ba!ka ilah yoktur ve yine
!ehadet ederim ki Hz. Muhammed (S.A.V.) O’nun kulu ve elçisidir”.
(3) #slam•n !artlar• !unlard•r:
a) Kelime-i !ehadet getirmek,
b) Namaz k•lmak,
c) Ramazan orucunu tutmak,
d) Hacca gitmek,
e) Zekat vermek
(4) Kamu veya özel dini görevleri eda ederken, tekrar yay•mlanm•! Romanya
Anayasas•’nda belirtilmi! ana haklar ve Romanya’n•n dahil oldu"u
uluslararas• anla!malar•n maddeleri ihlal edilemez.
(5) #slam dininin mükellefiyetlerini yerine getirme, namazlar ve dini bayramlar
#slam dininin belirledi"i prensiplere dayanarak, Romanya’daki Müslüman
toplulu"un geleneklerine göre uygulan•r,
(6) Müftülük yönetimi alt•nda bulunan ibadet yerleri ve Müslümanlar, •rkç•l•k,
farkl• din ve milletlere kar!• veya devletin kurumlar•na ve hukuk düzenini
bozacak davran•!lara izin verilmez.
(7) Müslüman toplulu"un menkul ve gayrimenkul mülkü, müftülü"ün kontrolü
alt•nda, yerel komiteler taraf•ndan kontrol edilir.”
 17

Tüzü•ün 2. maddesi Romanya’da ya#ayan Müslümanlar•n dini mensubiyetini

aç•klamaktad•r. Buna göre Romanya’da Müslümanlar• temsil eden tek kurum Köstence’de
bulunan Romanya Müftülü•ü’dür.

Bir insan•n Müslüman olabilmesi için kelime-i #ehadeti söylemesi ve kelime-i

#ehadetin içinde geçen Allah’•n varl•••na ve birli•ine ve Hz. Muhammed (s.a.v.)’in O’nun
kulu ve elçisi oldu•una inanmas• gerekmektedir. Kelime-i #ehadetin nas•l olaca•• da tüzükte
kelimesi kelimesine belirtilmi#tir.

Yine ehl-i sünnet ve’l cemaat çizgisinde %slam’•n 5 #art•; Kelime-i #ehadet, namaz,
oruç, zekat ve hac olarak say•lm•# Müslümanlar•n bu ibadetleri yerine getirebilmeleri kanunca
koruma alt•na al•nm•#t•r. Bu ibadetlerin yerine getirilmesi konusunda kimse zorlanmayaca••
gibi kimseye de engel olunmaz.

Müslümanlar dini her türlü ibadetlerini yerine getirirken %slam’•n prensiplerine uymak
zorundad•rlar. Dini kandillerini ve bayramlar•n• kutlarken de yine dinin prensipleri d•#•na
ç•kmadan örf ve adetleri ile birlikte serbestçe yerine getirebilmektedirler.

Müslümanlar anayasada belirlenen demokratik kurallara kar#• sorumludur ve her türlü

anti- demokratik hareketten men edilmi#lerdir. Zaten bu tür davran•#lar dini örf ve adetlerde de
tasvip edilmemektedir.

Müslümanlar•n kullan•m• için ayr•lan cami, yurt, Kur’an kursu, okul ve mezarl•k gibi
mülkler tamamen müftülü•ün kontrolü alt•ndad•r. Müftülük karar al•rken Tatar ve Türk
topluluklar•n• temsil eden üyelerin de içinde bulundu•u din konseyi ile birlikte karar al•r ve
ona göre hareket eder.

“III. BÖLÜM
Müftülü#ün görevleri
3. Madde- (1) Müftülük a!a"•daki görevleri yapmaktad•r:
a) Müslüman toplulu"un içerisindeki bütün dini aktiviteleri yönlendirir ve
koordine eder,
b) #htiyaç sahiplerine yard•m eder ve denetimini yapar,
c) E"itim kurumlar• içerisindeki dini e"itim ile ilgili devlet makamlar• ile
i!birli"i yapar,
d) Kur’an kurslar• kurar ve organize eder,
 18

e) Kutsal yerlere, hac ibadetini yerine getirmek için seferler düzenler ve hac
ibadetini yerine getirebilmek için Müslümanlara haz•rl•k kurslar• düzenler,
f) Cami ve mescid gibi ibadet yerlerinin in!a edilebilmesi için yaz•l•
bilgilendirmeler düzenler, Müslümanlara ait gerçek ve tüzel ki!ilerin mülkiyeti
alt•nda bulunan ibadet yerlerindeki aktiviteleri koordine ve kontrol eder,
g) Kendine ait kitle ileti!im araçlar•n• kullan•r, kitap, dergi, bro!ür ve
Müslüman toplulu"un hayat•ndaki olaylar• yans•tan ba!ka materyaller
yay•nlar,
h) Yeni ibadet yerlerindeki mihrab•n yönünü belirler (Kabe’ye do"ru),
i) #slam dinine girmek isteyen ki!ilerin dini ritüelini gerçekle!tirir,
j) Köstence !ehrinde bulunan ‘Kral’ve ‘Hünkar’ camilerini ve yerel Müslüman
komitelerinin bulundu"u yerle!im yerlerindeki Müslümanlara ait menkul ve
gayrimenkul mülkleri yönetir,
(2) Müftülük mecburi olarak a!a"•daki kay•t defterlerini düzenler:
a) Envanter defteri,
b) Muhasebe kay•t defteri,
c) Y•ll•k bilanço defteri,
d) Yaz•!ma kay•t defteri,
e) Tahsilat ve ödemeler kay•t defteri,”
Tüzü•ün 3.,4. ve 5. maddeleri Romanya Müftülü•ü’nün görev ve yetkilerini
düzenlemektedir.

3. maddeye göre; Romanya’daki Müslümanlar•n dini merasim, kutlama ve ibadetler

gibi her türlü faaliyetlerini düzenleme, koordine etme ve kontrol etme yetki ve görevi
Romanya Müftülü•ü’ne verilmi#tir.

Zekat, sadaka, kurban gibi her türlü dini özellik ta#•yan yard•mlar•n koordine edilmesi
de yine müftülük taraf•ndan yap•lmaktad•r. Müslümanlar zekat ve sadakalar•n• vermek için
müftülükten yard•m almaktad•rlar. Özellikle Müslüman nüfusun az oldu•u Romanya’da
ihtiyaç sahibi Müslümanlar• bulup onlara yard•m ula#t•rma gerçekten zor bir i#tir. Cami
imamlar•n•n halk• iyi tan•mas• ve müftülü•ün yard•m• sayesinde; ihtiyaç sahiplerine yard•mlar
daha güvenilir bir #ekilde ula#t•r•labilmektedir. Yine kurban bayram•nda Müslümanlar•n
kurbanlar•n• dine uygun olarak kesebilmeleri ve kurban eti da••tmak isteyen; ister #ah•slar
olsun ister tüzel ki#ili•e sahip dernekler olsun müftülük arac•l•••yla bu aktivitelerini kolay bir
#ekilde yapabilmektedirler.
 19

Romanya’da ilk, orta ve liselerde din dersleri verilmektedir. Müslüman aileler

çocuklar• için %slam dersinin verilmesini istemektedir. Okullarda %slam dersini verecek
ö•retmenler müftülük taraf•ndan görevlendirilmektedir. Bu ö•retmenler genellikle Cami
imamlar• aras•ndan seçilmektedir. Derslerde okutulacak müfredat ve materyaller de yine
müftülük taraf•ndan temin edilmektedir.

Müslümanlar din e•itimini ister camilerde isterse özel ö•retmenler e#li•inde

alabilmektedirler. Gerek camilerde gerekse cami d•#•nda hususi mekanlarda Kur’an kurslar• ve
Kur’an ö•renme program• yap•labilmektedir. Ancak bu tür aktiviteler de müftülü•ün bilgisi ve
onay• ile olmaktad•r.

Hac ve umre ibadetinin do•ru yap•labilmesi için halk•n bilgilendirilmesi ihtiyac•

vard•r. Bu e•itimi de yine müftülük koordine etmektedir. Gerekli e•itmenleri bulma, kurs ve
derslerin ayarlanmas•n• da müftülük organize etmektedir.

Müslüman halk imkan oldukça eski camilerin onar•lmas•n• ve yenilerinin de

yap•lmas•n• istemektedirler. Eski camilerin tamir ve restorasyon i#lerini ve yeni cami ve
mescidlerin yap•m• için gerekli yaz•#malar• müftülük yapmaktad•r. Yine dini ibadet yerlerinde
görev yapacak din adamlar•n•n görevlendirilmesi ve bu ibadet yerlerinin kullan•m• da
müftülü•ün onay• ve koordinesi dahilinde olmaktad•r.

Yeni yap•lan camilerin dine uygun olarak yap•lmas• müftülük kontrolünde olmaktad•r.
Romanya Demokrat Türk Birli•i ve Romanya Müslüman Tatar Türklerinin Demokrat Birli•i
de Romanya’daki Müslümanlar•n dini aktivitelerine i#tirak etmektedir. Ancak bu derneklerin
kulland••• dini özellikli mülklerin kontrolü yine Romanya Müftülü•ü’ne aittir.

Romanya Müftülü•ü’nün henüz daha resmi bir yay•n• bulunmamaktad•r. Ancak

Türkiye Diyanet %#leri Ba#kanl••• taraf•ndan Romanya’n•n ihtiyac• olan materyalleri Romanya
Müftülü•ü incelemekte ve ihtiyaç bölgelerine ula#mas•n• sa•lamaktad•r.

Romanya’da Müslümanlar• resmi olarak temsil eden tek kurum Romanya

Müftülü•ü’dür. Onun için Müslümanlara ait her türlü resmi i#lemlerin Romanya hükümeti
nezdindeki tek muhatab• da Romanya Müftülü•ü’dür. Her türlü resmi muhasebe i#lemleri,
envanter ve bilanço kay•tlar•, demirba# listeleri ve kurumlar aras• resmi yaz•#ma yapma görevi
ve yetkisi müftülü•e aittir. Bu tür i#lemler Romence olarak yap•lmaktad•r.
 20

“4. Madde- (1) Müftülük, Mekke ve Medine’deki kutsal yerlere hac ibadetini
düzenler,
(2) Birinci para"rafta belirtilen hac ve umre ibadetini gerçekle!tirmek isteyen
gerçek ve tüzel ki!iler müftülü"ün onay•n• da almalar• gerekir,
5. Madde-(1) Resmi yaz•!malar müftü ve uzman dan•!man taraf•ndan
imzalanacakt•r,
(2) Müslüman topluluklar•n kamu kurumlar• ile resmi yaz•!malar•, daha önce
müftülükten al•nan onay ile yap•lacakt•r”
4. ve 5. maddeler de müftülü•e ait görevleri içermekte olup Müslümanlar•n hac ve
umre ibadetlerini sorunsuz bir #ekilde yerine getirebilmeleri için gerekli düzenlemeleri
içermektedir.

100.000 civar•nda Müslüman•n ya#ad••• Romanya’da her y•l hac ve umre ibadetini
yapmak isteyenler olmaktad•r. Bu ibadetlerin hem dini olarak hem de resmi olarak do•ru bir
#ekilde yap•labilmesi görevi Romanya Müftülü•ü’ne aittir. Hac veya umre ibadetini yerine
getirmek isteyen ki#i müftülü•ün onay•n• almalar• gerekmektedir. Hac veya umre seyahatleri
düzenleyen turlar da her türlü resmi yaz•#malar•n• müftülü•e onaylatmal•d•rlar.

“IV. BÖLÜM
"ûrâ-i •slam Din Konseyi’nin Organizasyonu ve Sorumluluklar!
6. Madde- (1) &ûrâ-i #slam Din Konseyi Müslümanlar•n organize ve faaliyeti
ile ilgili kararlar• alan en üst makamd•r. &ûrâ-i #slam Din Konseyi’nin
üyelerinin seçimleri be! y•lda bir düzenlenir. &ûrâ-i #slam Din Konseyi’nin
ba!kan• müftüdür.
(2) &ûrâ-i #slam Din Konseyi’nin olu!umu (üyeleri):
a) Görevdeki müftü,
b) #lerideki maddelerde UDTTMR yani Romanya’daki Müslüman Türk Tatar
Demokrat Birli•i taraf•ndan atanan 4 üye ,
c) #lerideki maddelerde UDTR yani Romanya’daki Türk Demokrat Birli•i
taraf•ndan atanan 4 üye ,
d) Mecidiye’deki “Kemal Atatürk” Ulusal Koleji’nin müdürü,
e) Romen devleti taraf•ndan akredite edilen ve tan•nan, teolojik bir kurumdan
mezuniyet diplomas• olan, müftülükte çal•!an ve Din Adamlar• Genel Kurulu
taraf•ndan seçilen 15 din adam•,
(3) UDTTMR ‘nin olu!umu:
a) UDTTMR ba!kan•,
b) UDTTMR milletvekili,
 21

c) UDTTMR’nin din komisyonu ba!kan•,

d) UDTTMR’nin yönetim kurulu’ndan bir üye
(4) UDTR ‘nin olu!umu
a) UDTR ba!kan•,
b) UDTR milletvekili,
c) UDTR’nin din komisyonu ba!kan•,
d) UDTR’nin yönetim kurulu’ndan bir üye.
(5) &ûrâ-i #slam Din Konseyi’nin seçimi ile birlikte 4 tane vekil üye de seçilir,
(6) Görev süresi bitti"inde, e"er Müslümanlar•n ba!kan• tekrar müftü olarak
seçilmezse, &ûrâ-i #slam Din Konseyi’nde oy hakk• verilerek üye olarak 5 y•l
daha kal•r,
(7) &ûrâ-i #slam Din Konseyi‘nde üye olarak seçilmeyen eski müftüler, konseyin
toplant•lar•na kat•labilir fakat oy kullanma haklar• yoktur,
(8) &ûrâ-i #slam Din Konseyi üç ayda bir toplan•r,
(9) Toplant• tarihi, toplant• gündemi ile birlikte, yaz•l• olarak 15 takvim i! günü
öncesinde bildirilir.&ûrâ-i #slam Din Konseyi’nin üyelerinin ço"unlu"unun
toplanmas• ile toplant• yasal olarak gerçekle!tirilebilir. Kararlar basit oy
çoklu"u ile al•n•r.
(10) Romanya Müftüsü’nün acil iste"i üzerine veya &ûrâ-i #slam Din
Konseyi’nin 2/3’ünün yaz•l• iste"i üzerine, üyeler ola"anüstü oturumda
toplan•r. Ola"anüstü toplant•lar, istisnai durumlarda, toplant•
bilgilendirmesinden bir gün sonra da düzenlenebilir.”
%slam #ûrâs• olarak da isimlendirilen bu kurum müftülük içerisinde olu#turulan ve
Müslümanlar hakk•nda karar alan en üst kurumdur. Tüzü•ün 4. bölümünde bulunan 6. ve 7.
maddeler bu konseyin yap•s•n• ve görevlerini düzenlemektedir.

6. madde #ûrân•n seçimini ve yap•s•n• düzenlemektedir. 'ûrâ-i %slam olarak

adland•r•lan bu din konseyi toplam 25 üyeden olu#maktad•r. Konseyin ba#kan• müftüdür.
Mecidiye’de bulunan Kemal Atatürk %lahiyat ve Pedagoji Lisesi’nin müdürü de #ûrân•n daimi
üyesidir. Bunlar d•#•nda Romanya Müslüman Tatar Türklerinin Demokrat Birli•i ve Türk
Demokrat Birli•i’nin ba#kanlar• da bu #ûrân•n üyeleridir. Bu dernekleri mecliste temsil eden
iki az•nl•k milletvekili, derneklerin din komisyonlar•n•n ba#kanlar• ve bu derneklerin yönetim
kurulunda görev yapan birer ki#i de #ûrâya üyedirler. Bunlar haricinde müftülükte görev yapan
imamlar aras•ndan 15 imam seçilir ve #ûrân•n üyesi olurlar.
 22

'ûrâ üyeleri müftüyle birlikte 5 y•lda bir seçilirler. Yani müftülük seçiminden önce
#ûrâ seçimi yap•l•r, seçilen #ûrâ müftüyü seçer ve 5 y•l boyunca Müslümanlara hizmet ederler.

E•er yeni yap•lan seçimde eski müftü seçimi kazanamaz ve yeni bir müftü seçilirse
eski müftünün 5 y•l boyunca #ûrâya kat•lma ve oy kullanma hakk• vard•r. Ancak daha önce
görev yapm•# müftüler konseyin toplant•lar•na kat•l•p fikir beyan edebilmekle birlikte oy
kullanma haklar• yoktur.

Konsey normal #artlarda 3 ayda bir toplanmaktad•r. Ancak ola•anüstü durumlarda

toplanmak için bu sürenin dolmas• beklenmez ve konsey toplant•ya ça•r•l•r. Bunun için
üyelerin 2/3’ünün yaz•l• beyan• gerekmektedir.

Konseyin toplanabilmesi için üyelerinin yar•s•ndan fazlas•n•n haz•r bulunmas•

gerekmektedir. Kararlar ise orada bulunan üyelerin ço•unlu•unun oylar•yla kabul edilmi# olur.

7. Madde- (1) &ûra-i #slam Din Konseyi’nin sorumluluklar• !unlard•r:

a) Statüyü kabul eder, de"i!tirir veya yenileyebilir,
b) Müftüyü seçer,
c) Müftülü"ün gelir- gider bütçe projesini onaylar,
d) Statünün maddelerine uyulmas• !art•yla müftülü"ün organize ve faaliyet
içtüzü"ünü kabul eder,
(2) Romanya Devletinin kanunlar•, Müslümanlar•n statüsü ve müftülü"ün
organize ve faaliyet içtüzü"ü öngörülerine uyularak, Müslümanlar ile igili
önemli kararlar•&ûra-i #slam Din Konseyi al•r.
(3) Al•nan kararlar•, müftülük personeli uygular,
(4) &ûra-i #slam Din Konseyi’nin üyeleri al•nan kararlardan sorumludur,
(5) Romanya Devletinin kanunlar•na, Müslümanlar•n statüsüne ve müftülü"ün
organize ve faaliyet içtüzü"ü’nün öngörülerine uymayan &ûra-i #slam-Din
Konseyi’nin üyeleri cezaland•r•l•r,
(6) &ûrâ-i #slam Din Konseyi’nin üyelerinin yetkileri, &ûrâ-i #slam Din
Konseyi’nin içtüzü"ünde belirtilmi!tir.”
7. madde konseyin görev ve yetkilerini tan•mlamaktad•r. Buna göre müftünün seçimi
25 ki#ilik bu din #ûrâs• taraf•ndan yap•lmaktad•r. Müftülükte çal•#an personelin durumlar•na da
din #ûrâs• karar vermektedir.

Yap•lan toplant•larda müftülü•ün yapaca•• i#ler konu#ulur ve karara ba•lan•r. Bu

#ekilde her türlü plan, proje ve bütçe yönetimi bu #ûrân•n kararlar• do•rultusunda belirlenir.
 23

Mesela hangi camilerin neye ihtiyac• oldu•u, hangi i#lerin öncelikli oldu•u gibi konular bu
toplant•larda karara ba•lan•r.

Müftülük ve personelinin çal•#ma #artlar•n• da #ûrâ belirlemektedir. Buna göre

imamlar•n, din dersi ö•retmenlerinin ve di•er personelin görev ve yetkileri belirlenmektedir.
Bu yetki ve görevlerin de•i#tirilmesi veya tamamen kald•r•lmas•n• yine #ûrâ yapmaktad•r.
Görev ve yetkilerinde uygunsuzluk yapan personel hakk•nda #ûrâ karar vermektedir.

Bütün #ûrâ üyeleri ve müftülük personeli Romanya kanunlar•na uymak zorundad•rlar.

Din konseyinin içinde bir disiplin kurulu bulunmaktad•r. Herhangi bir uygunsuz davran•#
olursa #ûrâ içerisindeki bu disiplin kurulu toplan•r ve o ki#i veya ki#iler hakk•nda bir karar
verirler.

Din konseyinin içerisinde disiplin kurulunun yan•nda bir kültür kurulu ve bir de e•itim
kurulu bulunmaktad•r. Kültür kurulu Müslümanlarla alakal• piyasaya ç•kan yay•nlar• kontrol
etmektedir. E•itim kurulu ise okullarda okutulan din derslerini ve ö•retmenleri kontrol
etmektedir.

“V. BÖLÜM
Müftünün seçimi
8. Madde- Müftü görevi için yaz•lan adaylar a•a••daki •artlara uymalar•
gerekir:
a) Romanya vatanda•• olmalar•, Romanda’da do•malar• ve ba•ka bir
vatanda•l•klar• olmamalar•,
b) Mecidiye’deki Müslüman Semineri’nin, Mecidiye’deki Kemal Atatürk Ulusal
Koleji’nin !lahiyat bölümünden veya Romanya’daki ba•ka bir ilahiyat
kurumundan mezun olmas•, veya yabanc• bir ülkenin bir ilahiyat program•ndan
mezun olup diplomas• Romen devleti taraf•ndan kabul edilmesi gerekir,
c) Sab•ka kayd• olmamas•,
d) Herhangi bir partiye veya dini bir sivil toplum kurulu•u üyesi olmamas•,
e) !mam olarak veya müftülükte en az 5 y•ll•k tecrübesi olmas• gerekir.”
Tüzü•ün 8. ve#9.#maddesini#olu•turan##V.#bölüm#müftülük#seçimini#düzenlemektedir.#
Buna göre seçilecek müftünün kesinlikle Romanya’da do•mu! olmas" ve bir Romen vatanda!"
olmas" gerekmektedir. Ba!ka herhangi bir devlete ait vatanda!l"•"n"n olmamas" gerekir.
Seçilecek müftünün daha önce herhangi bir suça kar"!mam"! olmas" gerekmektedir.
 24

Seçilecek müftünün üniversite mezunu olmas" gerekmektedir. Bu Romanya’n"n

Köstence ilinin Mecidiye ilçesinde bulunan Kemal Atatürk Ulusal Koleji olabilece•i gibi
Romanya devletinin diploma denkli•i verdi•i ba!ka bir ülkedeki bir ilahiyat program" da
olabilir. #u andaki müftü Yusuf Murat Bey Samsun 19 May"s Üniversitesi $lahiyat Fakültesi
mezunudur. Ancak uzun zamandan beri Romanya hükümeti di•er ülkelerdeki ilahiyat ve dengi
fakültelere denklik vermemektedir.

Müftüler tamamen tarafs"z dini temsilcilerdir. Gerek Romanya içerisinde gerekse

d"!ar"da herhangi bir partiye veya herhangi bir kurulu!a üyeli•inin bulunmamas"
gerekmektedir.

Seçilecek müftü tecrübeli olmal"d"r. Müftü olarak seçilmeden önce en az 5 y"l imam
olarak veya müftülük bünyesinde herhangi bir görev yapm"! olmal"d"r.

“9.Madde- (1) Müftü seçimi, müftülük binas•nda ve bir seçim bürosu

ba•kanl•••nda gerçekle•ir. Seçim komisyonu "ûrâ-i !slam Din Konseyi
taraf•ndan atan•r ve müftü görevi için aday olmayan 3 üyeden olu•maktad•r.
Seçim komisyonu, görevdeki müftü taraf•ndan, yaz•l• olarak toplan•r.
(2) Seçim tarihi ve adaylar•n isimleri, seçimlerden en az 30 gün önce
seçmenlerin bilgisine sunulur. Seçim tarihinde, Kültür ve Dinler
Bakanl•••’ndan bir temsilci de davet edilir.
(3) Seçim komisyonu, müftülük görevi için adaylar•n dosyalar•n• inceler ve
onaylar,
(4) Seçimlerin gerçekle•me •ekli seçim komisyonu taraf•ndan bir tutana•a
kaydedilir, tutanak üç örnekle imzalan•r, bir nüshas• Kültür ve Dinler
Bakanl•••’ndan gelen temsilciye verilir,”
Müftünün seçimi tamamen $slam !ûrâs" taraf"ndan yap"lmaktad"r. Seçimin tarafs"z bir
!ekilde yap"lmas" gerekmektedir. Bunun için seçimin yap"laca•" yer ve seçimi gerçekle!tirecek
ki!iler herkesin kabul edebilece•i !ekilde belirlenir. Romanya hükümeti müftü seçimine dahil
olmamaktad"r. Bununla birlikte seçim i!inin tarafs"z ve adil bir !ekilde yap"l"p yap"lmad"•"n"
denetlemektedir. Bunun için Kültür ve Dinler Bakanl"•" bir ki!i görevlendirerek seçimin
kurallara uygun bir !ekilde yap"l"p yap"lmad"•"n" takip etmektedir.

Müftüyü seçecek $slam !ûrâs"n"n seçiminin ard"ndan müftülük seçimine girecek

adaylar"n bilgileri !ûrâ üyelerine en az bir ay öncesinden verilir. Müftülük seçiminin ard"ndan
 25

Romanya hükümeti seçilen müftüyü onaylar ve art"k yeni müftünün Müslümanlar"n temsilcisi
olarak kabul edildi•i duyurulur.

“VI. BÖLÜM
Müftülü!ün kurulu" ve organizesi
10. Madde- (1) Din özgürlü•ü ve dinlerin genel rejimi ile ilgili 489/2006 nolu
kanuna dayanarak, müftülük tüzel ki•ili•e sahiptir ve Romanya’daki Müslüman
dinini temsil eden tek kurumdur. Romen devletinin kanunlar•na, i•bu statüdeki
öngörülere ve müftülü•ün organize ve faaliyet içtüzü•ünün öngörülerine
uyarak faaliyetini devam ettirir.
(2) Müftülü•ün ka•esi yuvarlakt•r, kenar•nda “Muftiatul Cultului Musulman
*Constan#a*”(Müslüman Kültünün Müftülü•ü*Köstence*), ortas•nda ise “din
România” (Romanya’daki) yaz•s• yazar.
(3) !kameti Köstence’de olan müftülü•ün dini lideri müftüdür.
(4) Dinin iyi i•lemesi için, müftülük personeli; dini dan••man, dini sekreter, dini
müfetti•, teknik dan••man ve idari personelden olu•maktad•r.
(5) "ûrâ-i !slam Din Konseyinin onay• ile, müftülü•ün idari faaliyetinin iyi bir
•ekilde yürümesini sa•lamak amac• ile uzman komisyonlar kurulur.
(6) Din Adamlar• Genel Kurulu, Romanya devleti taraf•ndan akredite edilen
veya denklik verilen ilahiyat diplomalar•na sahip ve göreve müftü taraf•ndan
atanan imam-hatip, müezzin ve müftülükte çal••an personelden olu•maktad•r.
(7) Din Adamlar•n•n Genel Kurulu’nun görevleri, 6. maddede ve müftülü•ün
organize ve faaliyet !çtüzü•ünde belirtildi•i •ekildedir.”
10. madde müftülük müessesesinin kurulu!u ve i!leyi!i ile alakal"d"r. Müftü sahsen
Müslümanlar" temsil eden ki!i de•ildir. Müftülük tüzel bir ki!iliktir ve Romanya’da tüm
Müslümanlar" temsil eden tek kurumdur. Müftünün kulland"•" mühürde ‘Romanya
Müslümanlar"n"n Müftülü•ü’ ifadesi yazmaktad"r.

Romanya’n"n ba!kenti Bükre! olmas"na ve idari yap"lar"n hepsinin de burada olmas"na

ra•men Romanya Müftülü•ü’nün merkezi Köstence’dedir. Çünkü Müslümanlar"n büyük
ço•unlu•u bu bölgede ya!amaktad"r. Camilerin bir ço•u ve Müslümanlara ait dini e•itim
merkezlerinin de bir ço•u bu bölgededir.

Müftülük müessesesinin iyi çal"!mas" için müftülü•e ait bir de iç tüzük bulunmaktad"r
ki bu iç tüzü•ün i!leyi!i $slam !ûrâs" taraf"ndan belirlenmektedir. $htiyaç görüldü•ü
zamanlarda bu tüzükte de•i!iklikler yap"lmas"na da bu !ûrâ karar vermektedir. Müftü bu
 26

!ûrân"n ba!kan"d"r. Fakat müftü bir çok konuda tek ba!"na karar verememekte ve üç ayda bir
yap"lan !ûrâda kararlar al"nmaktad"r.

Müftülü•ün iyi i!lemesi için müftülükte çal"!acak teknik dan"!man, dini dan"!man,
sekreter ve müfetti! ve bunlar"n görevleri !ûrâ taraf"ndan al"nan kararlarla görevlerini yerine
getirirler. Müftülükte çal"!acak personel genellikle Kemal Atatürk $lahiyat ve Pedagoji Lisesi
ve Koleji mezunlar"ndan seçilmekte ve atamalar"n" Romanya Müftüsü yapmaktad"r.

“11. Madde- Müftünün görevleri •unlard•r:

a) Müslümanlar•n ba•kan• konumundad•r. Müslümanlar•n ruhani lideri
olarak, !slam'•n ilkelerine uygun olarak, Müslüman topluluklar•n faaliyetlerini
yürütür,
b) Müslümanlar için önem arz eden aktivitelerde yurtiçi ve yurt d•••ndaki resmi
ve özel kurumlar ile i•birli•i kurar,
c) Müftülü•ün aktivitesini izler ve aktivitelerden sorumludur,
d)"ûrâ-i !slam Din Konseyi’nin ald••• kararlar• uygular ve uygulan•p
uygulanmad•••n• kontrol eder,
e) !ç tüzük hükümlerinin ve düzenlemelerin uygulanmas• içim, hem din
adamlar• hem de di•er idari personel hakk•nda mecburi kararlar al•r,
f) !mamlar• atar ve transferlerini onaylar,
g) "ûrâ-i !slam Din Konseyine din adamlar• ve di•er personel için ceza
önerisinde bulunur,”
11. madde Romanya Müftüsü’nün görev ve yetkilerini düzenlemektedir. Her!eyden
önce !unun bilinmesi gerekir ki müftülük tek ba!"na karar al"p uygulayan bir makam de•ildir.
Kararlar $slam !ûrâs"nda al"nmaktad"r. Müftü al"nan bu kararlar"n düzenli bir !ekilde
uygulanmas"n" takip ve koordine etmektedir.

Bununla birlikte !ûrân"n müftüye verdi•i yetkiler de mevcuttur. $mamlar"n ve din

ö•retmenlerinin atamas"n", müftülük bünyesinde çal"!acak personelin al"m"n" müftü
yapmaktad"r. Müftülük personelinin i!lerinin takibini müftülük yapmaktad"r. Görevlerin
aksamas" veya kötüye kullanmas" durumunda disiplin kurulunu göreve ça•"r"r ve iç tüzü•e
uygun gerekli i!lemlerin yap"lmas"n" takip etmektedir.

Müftülük bünyesinde yap"lan Kur’an kursu, kutlu do•um etkinlikleri, dü•ün ve

cenazelerde yap"lan dini faaliyetler, Ramazan’da ve bayramlarda yap"lan etkinlikler gibi her
türlü faaliyetin takibi ve sorumlusu müftüdür.
 27

Romanya içerisinde ve d"!"nda her türlü kurum ile ili!kiler Romanya müftüsü arac"l"•"
ile olmaktad"r. Gerekti•inde her türlü resmi-gayri resmi kurum veya derneklerle ileti!ime
geçer ve i!birli•i yapar. Romanya Müftülü•ü’nün Türkiye Diyanet $!leri Ba!kanl"•" ile s"k" bir
i! birli•i vard"r. Tarihi camilerin restorasyonu, din görevlilerinin e•itimi ve Kemal Atatürk
$lahiyat ve Pedagoji Lisesi’de görev yapacak din dersi ö•retmenleri konusunda protokoller
imzalanm"! olup; bu konularda i!birli•i devam etmektedir.

“12. Madde- Din adamlar•n•n ve di•er müftülük personelinin a•a••daki •artlar•

yerine getirmesi gerekmektedir:
a) Davran••lar• ve yapt••• faaliyetler ile Romanya devletine ve Romanya’daki
hukuki düzene herhangi bir zarar getirmemi• olmas•,
b) Kasten i•ledi•i suçlarlardan herhangi bir mahkûmiyete tabi olmamas•,
c) Davran•••, tutumu, inanc• ve ibadetleri, Romanya'da nesillerden beri
uygulanan !slami ilkelere uygun olmas•,
d) Müftülük taraf•ndan belirlenen di•er •artlar,”
Tüzü•ün 12. maddesi müftülük bünyesinde çal"!an personelin ta!"mas" gereken !ahsi
özelliklerini içermektedir. Müftülükte görev yapan ister din adamlar" ister di•er personel,
Müslüman kimli•iyle öne ç"kmaktad"r. Bunun için burada vazife alacak ki!ilerde bir tak"m
!artlar aranmaktad"r.

Müftülük bünyesinde görev alacak !ah"slar"n Romanya kanunlar"na göre devlet

düzenini bozacak herhangi bir faaliyet içerisine girmemi! olmalar" gerekmektedir. Romanya
kanunlar"na göre bir suça bula!mam"! olmalar" ve haklar"nda al"nm"! herhangi bir mahkumiyet
karar"n"n olmamas" gerekir.

Müslümanlar yüzy"llard"r bu co•rafyada ya!am"! ve insanlar nezdinde bir güven

olu!turmu!lard"r. Müftülükte görev yapacak ki!ilerin bu güveni sarsacak fiiller içerisine
girmemi! olmas" gerekmektedir. Burada vazife yapan ki!iler do•ru, güvenilir ve ahlakl"
insanlar olmal"d"r.

“13. Madde- Müftülük’teki personeli atama kriterleri sunlard•r:

a) Müftü, "ûrâ-i !slam Din Konseyi taraf•ndan göreve seçilir,
b) Müftünün görev süresi 5 y•ld•r,
c) Görevi bittikten sonra, müftü tekrar seçilebilir,
 28

d) Yeni bir adayl••a ba•vurup vurmamas• farketmeksizin, müftü, yeni bir müftü
seçilinceye kadar görevine devam eder,
e) Müftü sadece 12.maddedenin a ve b bendlerinde belirtilen suçlardan dolay•
ve suçu nihai mahkeme karar• ile belirlenmesinden sonra görevden
uzakla•tr•labilir,
f) E•er müftü suç i•lerse ve suçu nihai bir mahkeme karar• ile sonuçland•ysa
"ûrâ-i !slam Din Konseyi 24 saat içinde acil bir toplant• düzenler ve geçici bir
müftü seçer.
g) Müftü dini personeli seçer,
h) Emekli olan ve stajer olan imamlar, müftü taraf•ndan atan•r,”
Tüzü•ün 13. maddesi müftünün ve müftülük bünyesinde görev alacak personelin
özelliklerini düzenlemektedir.

Müftüler $slam !ûrâs" taraf"ndan her be! y"lda bir seçilirler. Görev süresi biten müftü
tekrar aday olup seçilebilir. Nitekim iki dönemdir müftülük görevini yürüten Yusuf Murat 28
Nisan 2015 tarihinde yap"lan son müftülük seçiminde 25 üyenin 24’ünün oyunu alarak 3. kez
tekrar seçilmi!tir.

Müftülük seçimleri be! y"lda bir gerçekle!tirilir. E•er bu be! y"ll"k süre bitmeden
müftünün müftülük tüzel ki!ili•ine zarar verecek herhangi bir faaliyeti olursa veya Romanya
kanunlar" içerisinde hakk"nda herhangi bir mahkumiyet karar" kesinle!irse $slam !ûrâs" acil
olarak toplan"r ve yeni müftü seçilinceye kadar vekaleten bir müftü atamas" yaparlar.
Müftülükte çal"!an personelin seçimini, $slam !ûrâs", müftünün insiyatifine b"rakm"!t"r.

“VII. BÖLÜM
Muslüman topluluklar
1.KISIM
#badet yerlerinin idaresi
14. Madde- (1) Muslüman topluluklara ait menkul ve gayrimenkul de•erler,
camilerin yerel komiteleri taraf•ndan ve müftülü•ün kontrolu alt•nda idare
edilir,
(2) Müslüman topluluklara ait ibadethaneler 3 kategoriye ayr•l•r,
a) Cami,
b) Büyük cami,
c) Mescid,
(3) Bir toplulukta, Müslümanlar•n say•s•na ve ikametlerine göre bir veya birkaç
cami ve mescid bulunabilir,
 29

(4) Cami ve mescidler müftülü•ün onay• ve 15.maddenin, (1). para•raf•na göre

kurulur ve müftülü•ün kontrolü alt•nda yerel komiteler taraf•ndan idare edilir,
(5) !badethaneler sadece dini amaç için kullan•l•r. E•er camiye ba•l• bir
lojman varsa, imam•n kullan•m•na verilir,
(6) “Kral” ve “Hünkar” camileri, 3.maddenin 1.para•raf•n•n ‘j’ bölümüne
göre, müftülü•ün idaresi alt•ndad•r.”
Tüzü•ün VII. bölümü Müslüman topluluklar" ile alakal" olup üç k"sma ayr"lm"!t"r. 1.
ve 2. k"s"m Müslümanlar"n ibadet yerleri ile alakal"d"r. 3. k"s"m ise Müslüman topluluklar"n"n
mali gelirlerini düzenlemektedir.

14. madde camilerin idaresi hakk"ndad"r. Müslümanlar"n kulland"klar" ibadet yerlerinin

kontrolü müftülük taraf"ndan yap"lmaktad"r. Bir yerdeki ya!ayan Müslüman say"s"na göre
orada bir mescid, küçük bir cami veya daha kalabal"k olan yerlerde büyük bir cami in!a
edilmektedir.

Müslüman nüfusun kalabal"k oldu•u yerlerde ikinci bir cami olmaktad"r. Köstence’nin
merkezinde Kral ve Hünkar Camii’leri olmak üzere iki tane büyük cami bulunmaktad"r.
Mecidiye’de Sultan Abdülmecid Camii yeterli olmad"•" için yak"n zamanda ikinci bir yeni
cami in!a edilmi!tir.

$badet yerlerinin kontrolü caminin bulundu•u yerdeki yerel komiteye aittir. Ancak
Köstence’nin merkezindeki Kral ve Hünkar Camii’lerinin idaresi direk olarak müftülü•e
ba•l"d"r. Bu camilerin hem büyük olmas" hem tarihi özelliklerinin bulunmas"ndan dolay" bu
camiler turistlerin ziyaretine aç"k bulunmakta ve bir müze olarak da kullan"lmaktad"r. Gelen
ziyaretciler bir miktar ücret ödeyerek bu camileri bir müze gibi ziyaret edip içerisini
gezebilmekte hatta minarelerine de ç"kabilmektedir. Do•rudan maddi gelir getirdi•i için bu
camilerin idaresi müftülük taraf"ndan bizzat takip edilmektedir.

“2.KISIM
Cami komitesi
15. Madde- (1) 14.maddenin (6) para•raf•na göre müftülük taraf•ndan idare
edilen “Kral” ve “Hunkar” camileri hariç, ibadethanelerin idari makam• yerel
idari komitedir.
(2) !badethanlerin yerel idari komitesi 5, 7 ve 9 üyeden olu•maktad•r ve
topluluk taraf•ndan seçilmektedir. Caminin imam•, vazife yapt••• cami
komitesinin resmî üyesidir.
 30

(3) Komite, kendi üyelerinin içinden bir ba•kan ve di•er görevleri yerine
getirecek bir ba•kan yard•mc•s•, kasiyer ve sekreter seçer. Komite üyeleri oy
çoklu•u ile, ilçenin cemaati taraf•ndan, genel toplant•da seçilirler.
(4) Toplulu•un yerel konseyinde üye seçilebilmek için, adaylar•n 23 ya••n•
doldurmu• olmalar•, seçmenlerin ise 18 ya••n• doldurmu• olmalar•
gerekmektedir.
(5) Seçilen komiteler müftü taraf•ndan 4 y•ll•k bir süre için onaylanmas•
gerekir. E•er komite üyesi, bir takvim y•l• içerisinde 3 toplant•ya mazeretsiz
kat•lmazsa, komiteden ihraç edilir.
(6) Müftülü•ün organize ve faaliyet !çtüzü•ünün öngörülerine ve yasalara
uymayan ve bir toplulu•un ço•unlu•unun talebi üzerine, komite üyeleri 4
senelik görev süreleri bitmeden önce de görevden uzakla•t•r•labilir,
(7) Topluluklar•n komiteleri oy çoklu•u ile kararlar al•rlar ve beraberlik
durumunda ba•kan•n oyu dikkate al•n•r. Komite üyeleri mü•tereken ve
müteselsilen komitenin bütün yapt•klar•ndan sorumludur.
(8) Din birimlerinin komiteleri,her y•l düzenlen ve müftü taraf•ndan onaylanan
bütçe ile idare edilir.”
Tüzü•ün VII. bölümünde bulunan 14. madde camilerin komiteleri ile alakal"d"r.
Köstence’deki Kral ve Hünkar Camii’lerinin idaresi direkt müftülü•e aittir. Di•er camilerin
ise yerel komiteleri mevcuttur.

Bu komiteler koruma ve ya!atma dernekleri olarak görev yaparlar. Üyeleri yerli

Müslüman halk"n içinden seçilir. Seçmenleri 18 ya!"n", komiteye seçilecek üyelerin ise 23
ya!"n" doldurmu! olmalar" gerekmektedir. Dernekte görev alacak dernek ba!kan", sekreteri ve
üyeleri de bölge halk" seçmektedir. Cami imamlar" direk komitenin üyesi kabul edilir.

Üye seçimi dört y"lda bir yap"l"r. Ancak bir y"l içerisinde mazeretsiz 3 defa dernek
toplant"lar"na kat"lmayan üyelerin dernekteki görevine son verilir. Derne•in i!leyi!ine muhalif
hareket eden üyenin de görevi sonland"r"l"r.

Al"nan kararlar oy çoklu•u ile al"n"r. E!itlik durumunda dernek ba!kan"n"n oyunun
oldu•u görü! kabul edilir. Al"nan kararlar müftünün onay"yla yürürlü•e girer.

“3.KISIM
Müslüman topluluklar$n gelirleri
16. Madde-(1) Müslüman topluluklar•n gelirleri •unlard•r:
a) !nananlar•n hibeleri,
b) Gayrimenkul ve ba•ka mülklerin kiralar•, vs.,
 31

c) Devlet taraf•ndan verilen sübvansiyonlar,

d) Arsalar,
e) Bahçeler,
f) Binalar,
g) Ba••• ve sponsorluklar.
(2) Topluluklara ait alanlar•n kiralanmas•, imtiyaz• veya ba•ka birine kullan•m
için verilmesi müftülü•ün onay• ile yap•l•r.
(3) Sünnet, dini nikah, do•um, ölüm veya benzeri dini törenlerde, cemaatten
ba••• al•nabilir,
(4) Muhasebe evraklar• her y•l müftülük taraf•ndan kontrol edilir. Cami, büyük
cami ve mescid; gibi bütün dini birimlerin kay•t defterleri müftülük taraf•ndan
numaraland•r•l•r, iple ba•lan•r ve mühürlenir. Yönetim komitelerinde bulunan
düzensizlikler yürürlülükteki kanunlara göre cezaland•r•l•r.
(5) Müslüman topluluklar, müftülü•ün onay• ile ve yürürlükteki kanunlara
uygun olarak, yeni ibadethanelerin in•aat• veya eskilerin tadilat ve tamirat•
için para veya in•aat malzemesi toplayabilir.
(6) Mülüman topluluklara ait sat•m ve al•mlar, idari komitelerin karar• ile ve
önceden müftülükten al•nan izin ile gerçekle•tirilebilir.”
VII. Bölümün 3. k"sm"nda bulunan 16. madde Müslümanlar"n maddi gelir ve
giderlerini düzenlemektedir. Romanya’daki Müslüman toplumun dini ihtiyaçlar"n"n
kar!"land"•" müftülük, mescit, cami ve mezarl"k gibi yerlerin varl"klar"n"n devam" için
Romanya hükümeti bir miktar da olsa maddi yard"mda bulunmaktad"r. Ancak bu yard"m
yeterli de•ildir. Bu müesseselerin varl"klar"n" devam ettirebilmeleri için ba!ka kaynaklar
mevcuttur. Bu kaynaklar"n neler olabilece•i kanunla belirlenmi!tir.

Dini müesseseler isteyen vatanda!"n yard"m talebini kabul edebilmekte ve yard"m talep
edebilmektedir. Müftülü•ün izni dairesinde sponsorluk anla!malar" yapabilmektedirler.
Bayramlarda, dü•ün ve merasimlerde Müslüman halktan yard"m talep edilebilmektedir. Bu
müesseseler menkul-gayrimenkul mal edinebilmekte ve buralardan kira gibi gelirler elde
edebilmektedirler.

$htiyaçlar"n belirlenmesi ve giderilmesi yerel komite ve dernekler arac"l"•" ile

yap"lmaktad"r. Ancak yerel komiteleri müftülük kontrol ve tefti! eder. Al"nan kararlar"n
uygulanabilmesi için müftülü•ün izni ve onay" gerekir. Gelir ve giderlerini, muhasebe,
 32

envanter ve bilanço kay"tlar" müftülük taraf"ndan her y"l kontrol edilir. Usülsüzlük durumunda
gerekli cezai i!lem müftülük taraf"ndan takdir edilir.

“VIII. BÖLÜM
Mali hükümler
17. Madde- Müftülü•ün gelirleri •unlard•r:
a) Ticari faaliyetlerden elde edilen gelirler,
b) Devlet bütçesinden sübvansiyonlar,
c) Ba••• ve sponsorluklar,
18. Madde- (1) Müftülükte çal••an personel, 142/1999 nolu devletin din
adamlar•n• destekleme kanunu ve sonraki de•i•ikliklere ve takviyelere uygun
olarak ücretlendirilir. Ayr•ca personele, yapt••• hizmetler için veya sosyal
problemler için müftülük taraf•ndan maa••na maddi destek verilebilir.
(2) Müftülü•ün bütçesinden tahsis edilen maddi destek, müftülü•ün yönetimi
taraf•ndan yap•lan ara•t•rmalar neticesinde verilir.”
VII. bölümdeki 17. ve 18. maddeler müftülü•e ait mali hükümleri düzenlemektedir.
Müftülükte çal"!anlar"n maa!lar" devlet taraf"ndan kar!"lanmaktad"r. Ancak baz" durumlarda
bu maa! yeterli olmamaktad"r. Mesela imamlar"n ald"klar" maa! az olup imamlar genellikle ek
bir i!te çal"!mak zorunda kalmaktad"rlar. Onun için köylerdeki ve Müslüman nüfusun az
oldu•u yerlerdeki camilerde 5 vakit namazda imamlar camiye gelememektedirler. Nüfusun
çok oldu•u ve merkezi yerlerdeki camilerde imamlar"n 5 vakit camiye gelebilmeleri için
müftülük taraf"ndan maa!lar" desteklenmektedir.

Müftülük devlet taraf"ndan maddi olarak desteklenmektedir. Ancak ihtiyaçlar"n çok

olmas"ndan dolay" bu destek ço•u kez yeterli olmamaktad"r. Devlet deste•inin yan"nda
müftülük sahip oldu•u maddi ta!"nmazlardan kira gibi gelirler elde etmektedir. Ayr"ca
özellikle Müslüman esnaflardan yard"m talep edilmekte ve gerekirse sponsorluk anla!malar"
imzalanmaktad"r. Türkiye Diyanet $!leri Ba!kanl"•" ile de baz" protokoller imzalanm"! olup
baz" ihtiyaçlar Türkiye Diyanet $!leri Ba!kanl"•" ile birlikte kar!"lanmaktad"r.

“IX. BÖLÜM
Nihai hükümler
19. Madde- (1) !•bu tüzü•ün hükümleri, yürürlü•e girme tarihinden itibaren ve
Romanya Anayasas•n• ve Romen devletinin yasalar•na uygun olarak, müftü
taraf•ndan uygulanacakt•r.
 33

(2) !•butüzü•ün yürürlülü•e girme tarihinde görevde olan müftü, görev süresi
bitimine kadar görevini sürdürecektir.”
IX. ve son bölümde bulunan 19. madde bu tüzükteki maddelerin Romanya devleti
taraf"ndan tan"nmas" ve uygulanmas" ile ilgilidir. Bu tüzük Romanya hükümeti taraf"ndan
onaylanm"! olup uygulanmas" müftü taraf"nda takip edilmektedir. Bu kararlar"n kanunlara
uygun bir !ekilde uygulanmas"ndan; seçildi•i tarihten görevini tamamlay"ncaya kadar
Romanya Müftüsü sorumludur21.

21
Romanya Müftülü•ü Web Sitesi (Muftiatul Cultului Musulman din Romania) http://www.muftiyat.ro/
(01.04.2015).
 34

•K•NC• BÖLÜM

ROMANYA’DA •SLÂMÎ ÖRGÜTLENMELER

2.1. Müftülük

Romanya Müslüman toplulu•unun sahip oldu•u en eski dini kurumlardan biri

müftülüktür. Osmanl• Devleti’nin bölgeye hakim olmas•ndan itibaren bu bölgede her zaman
müftülük kurumu olagelmi"tir. Osmanl!’dan sonra da müftülüklerin varl!klar!n!n devam
etmesine izin verilmi" ve di•er dinlerin temsilcilikleri gibi resmi otoriteler taraf!ndan ayn!
seviyede resmi olarak muhatap al!nm!" olup resmi makamlar ile Müslümanlar aras!nda bir
arac! kurum olmu"tur. Müslümanlar her türlü idari ve resmi istek ve ihtiyaçlar!n! müftülükler
vas!tas!yla resmi mercilere iletebilmektedirler.

Müftülükler burada ya"ayan Müslümanlar! gerek Romanya içinde gerekse Romanya

d!"!nda temsil etmektedirler. Okullardaki Müslüman ö•rencilere din derslerini verecek
ö•retmenler müftülük taraf!ndan belirlenir ve görevlendirilir. Din derslerinde okutulacak
kitaplar! ve din dersi müfteratlar! da müftülü•ün gözetimi alt!nda olmaktad!r. Ayr!ca
Müslümanlar!n cami ve mezarl!k gibi dini ihtiyaçlar!n!n kar"!land!•! yerler de müftülük
taraf!ndan idare edilmekte ve buralardaki görevliler müftülük taraf!ndan belirlenmektedir.

1943 y!l!na kadar Romanya Dobruca’s!nda hem Köstence’de hem de Tulça "ehrinde
müftülük bulunmu"tur. Ancak 1943 y!l!nda Tulça’daki müftülü•ün kald!r!lmas!yla tek bir
müftülük kalm!" ve merkezi Köstence’de bulunan bu müftülük tüm Romanya
22
Müslümanlar!n!n din hizmetlerini üstlenmi"tir .

Osmanl! Devleti zaman!nda müftülük seçiminde öncelikle liyakata bak!lm!"t!r.

Öncelikle Ö•retmenler aras!ndan ikinci olarak vaizler içerisinden ilmen ve amelen en öne
ç!kan ki"i müftü olarak atanmaktayd!. E•er iki ki"i aras!nda bir tercih yap!lam!yorsa
Müslüman cemaatin ittifaken istedi•i veya ço•unlu•un seçti•i ki"i müftü oluyordu23.

22
Ali Aksu, Romanya Müslüman Türklerinin Dünü Bugünü, Editura Elvan, Köstence, 2003, s. 84-96.
23
Düstur,Tertip 1,Cilt 5, Ankara,Ba"vekalet Matbaas!,1937, S. 277-278.
 35

1944 y!l!nda komünizm rejimine geçildikten sonra 24 May!s 1949 y!l!nda burada
ya"ayan Müslümanlar taraf!ndan bir tüzük haz!rlanm!" ve bu tarihten itibaret müftüler seçimle
gelmeye ba"lam!"lard!r24.

2.2. Camiler

Osmanl! zaman!ndan beri Dobruca bölgesinde camiler her zaman bölge halk!n! bir
araya getiren merkezi bir rol üstlenmi"tir. 1877-1878 Osmanl!-Rus sava"!na kadar bölgede ne
kadar cami oldu•u tam olarak bilinememektedir. Ancak 1900’lü y!llar!n ba"lar!nda 238 tane
caminin varl!•! tesbit edilebilmi"tir. Bugün ise Dobruca bölgesinde 77 tane cami
bulunmaktad!r ki bunlar!n birço•unun yap!m tarihi 15. yüzy!la kadar gitmektedir. Bu camiler
eski olup tamire ve bak!ma ihtiyaç duymaktad!r25.

#u anda mevcut camilerin 50 tanesi faal durumdad!r. Bunlar!n 15 tanesi günlük 5 vakit
halka hizmet vermekte olup bunlar genellikle merkezi bölgelerde olan camilerdir. 35 camide
sadece Cuma namazlar! k!l!nmaktad!r. Geriye kalan 27 cami ise sadece bayram namazlar!nda
aç!lmaktad!r. Bütün camilerin 5 vakit olarak aç!k olmamas! daha ziyade imkans!zl!ktan
kaynaklanmaktad!r. $mamlar!n maa"lar!n!n yeterli olamamas! nedeniyle imamlar ikinci bir i"te
çal!"mak zorunda kalmaktad!r. Ancak son zamanlarda Romanya Müftülü•ü’nün giri"imiyle bu
s!k!nt! nisbeten giderilmi" olup özellikle merkezi camiler 5 vakit olarak aç!k tutulmaktad!r.

$mamlar!n birço•u Tatar ve Türk olup baz! camilerde Türkiye’den gelen imamlar da
görev yapmaktad!rlar. Romanya hükümeti camilerde ezan!n d!"ar!ya verilmesine izin
vermektedir26.

Romanya’daki belli ba"l! camiler "unlard!r:

2.2.1. Bükre• Han Camii

Bükre"’te resmi olarak cami statüsünde bulunan tek camidir. $lk olarak ne zaman
yap!ld!•! tam olarak bilinmemektedir. Romanya kral! I. Carol taraf!ndan 1906 y!l!nda

24
Ali Aksu, “Romanya Türklerinde Osmanl!'n!n Miras! Olarak Müftülük Kurumu”, Balkanlar'da $slam
Medeniyeti Uluslararas! Üçüncü Sempozyum Tebli•leri, Bükre", Romanya 1-5 Kas!m 2006, $stanbul, 2011, S. 7.
25
Cristian Bracacescu, Geamii: Minarete pe cerul Dobrogei, Igloo, Bucure"ti 2012, s.15.
26
Yusuf Murat, Romanya Müftüsü, 23.02.2015 tarihli görü"me.
 36

yapt!r!ld!•! söylenen cami sava"lar sonras!nda y!k!lm!" ve Romanya hükümeti taraf!ndan 1960
y!l!nda bugünkü yerine tekrar yapt!r!lm!"t!r. Günlük 5 vakit namaz!n k!l!nd!•! camide Tatar bir
imamla birlikte Türkiye’den gelen bir imam da görev yapmaktad!r. Günlük camiye gelen
cemaat say!s! çok olmamakla birlikte Cuma namazlar!na 200 civar! insan devam etmektedir.
Bayram namazlar!nda ise cami yeterli olmay!p avluya serilen hal!larla bayram namaz! eda
edilebilmektedir. Bu cami ayn! zamanda Bükre"’te bulunan di•er Müslüman topluluklar!
taraf!ndan da s!k s!k kullan!lmaktad!r27.

2.2.2. Kral Camii

Sultan II. Mahmut taraf!ndan 1823 y!l!nda Aziz Mehmet Pa"a’ya yapt!r!lan bu cami
Mahmudiye camisi olarak da bilinmektedir. Daha sonralar! y!k!lan bu camiyi Romanya kral! I.
Carol 1910-1912 y!llar! aras!nda Romen bir mimar olan Victor #tefanescu’ya burada ya"ayan
Müslümanlar için tekrar in"a ettirmi"tir. O zamana kadar Mahmudiye Camii olarak bilinen
cami o tarihten sonra halk taraf!ndan Kral Camii olarak adland!r!lm!"t!r. Köstence’ye gelen
birçok ki"inin ziyaret yeri olan bu cami bölgede ya"ayan Müslüman ve Hristiyan romenlerin
kar"!l!kl! ho"görü ve sayg!s!n!n bir sembolü gibi görülmektedir. Camide günde 5 vakit namaz
k!l!nmakta olup ezan sesi d!"ar!ya verilmektedir28.

2.2.3. Hünkar Camii

1868 y!l!nda Sultan Abdulaziz taraf!ndan yapt!r!lm!"t!r. $lk zamanlar Aziziye camii
olarak bilinen bu camii 1940’l! y!llardaki sava"lar zaman!nda büyük oranda hasar görmü"tür.
Romanya An!tlar Genel Müdürlü•ü taraf!ndan 1956 y!l!nda restorasyonu ba"layan cami, 1993
y!l!nda bitirilebilmi" ve ancak bu tarihten sonra ibadete aç!labilmi"tir. Halen camide günde 5
vakit namaz k!l!nmakta olup ö•len ve ikindi namazlar!n!n ezanlar! d!"ar!ya verilmektedir.
Camide tatar bir imam!n yan!nda Türkiye Diyanet $"leri Ba"kanl!•! taraf!ndan
29
görevlendirilmi" Türk bir imam da görev yapmaktad!r .

27
Osman Aziz, Bükre" Kral Camii $mam!, 29.03.2015 tarihli görü"me.
28
Cristian Bracacescu, Geamii: Minarete pe..., s.18-20.
29
Bracacescu, a.g.e, s.34.
 37

2.2.4. Mecidiye Camii

Sultan Abdülmecid taraf!ndan 1859 y!l!nda yapt!r!lan bu camide günlük 5 vakit namaz
k!l!nmaktad!r. Mecidiye’de henüz daha yeni yap!lan ikinci bir camiden dolay! halk aras!nda
ayn! zamanda “Eski Camii” diye de an!lmaktad!r. Ezanlar! d!"ar!ya verilen camide
Türkiye’den gelen bir imam da görev yapmaktad!r.

2.2.5. Mecidiye Ku•dili Köyü Camii

Mecidiye ç!k!"!nda hemen kuzey tarafda Köstel(Castelu) isimli bu köydeki camide

halen daha 5 vakit namaz k!l!nmaktad!r. Sade bir yap!ya sahip olan caminin hemen kar"!s!nda
bir de kilise bulunmaktad!r. Bu haliyle insanlara bar!" ve ho"görü mesajlar! vermekte ve
Hristiyan Romenler ile Müslümanlar!n birbirlerine ne kadar sayg!l! olduklar!n! göstermektedir.

2.2.6. Har•ova Mahmud Camii

Daha ziyade Har"ova Camii olarak bilinen bu cami Sultan II.Mahmud taraf!ndan 1812
y!l!nda yapt!r!lm!"t!r. Mecideye’de bulunan camiler içinde orjinal "ad!rvan! günümüze kadar
ula"an tek camidir. Ancak "u anda eski "ad!rvan yerine eskisinin ayn!s! bir "ad!rvan yap!larak
abdest için bu yeni "ad!rvan kullan!lmaktad!r. Birinci dünya sava"! zaman!nda harap olan cami
Romanya An!tlar Genel Müdürlü•ü taraf!ndan 1967 y!l!nda tekrar tamiri yap!lm!" ise de
caminin orjinal yap!s! korunamam!" ve orjinal yap!s! nispeten bozulmu"tur. 5 vakit namaz!n
k!l!nd!•! camide Türkiye’den gelen bir imam da görev yapmaktad!r30.

2.2.7. Çernavoda Hünkar Camii

#ehrin ad! karasu anlam!na gelmektedir. XV yüzy!l ile XIX. yüzy!llar! aras!nda "ehrin
ismi Bo•aziçi olup cami ayn! zamanda Bo•azköy Camii olarak da an!lmaktad!r. Cami 1756

30
Cristian Bracacescu, Geamii: Minarete pe..., s.78-79.
 38

y!l!nda Sultan III. Osman’!n iste•i üzerine ya da onun an!s!na yap!lm!"t!r. Cami de günlük 5
vakit namaz k!l!nmaktad!r31.

2.2.8. Tulça Aziziye Camii

Tulça "ehri içerisinde çok sade bir cami olan Aziziye camisi 1861-1876 y!llar! aras!nda
Sultan Abdülaziz zaman!nda yapt!r!lm!"t!r. Cami büyüklü•ü ile birlikte mimari olarak önemli
özelliklere sahip de•ildir. Bugün bak!m! ve tamiri yap!lm!" olan cami temiz ve güzel bir
haldedir. Günlük 5 vakit namaz!n k!l!nabildi•i cami Tulça "ehrinde ya"ayan Osmanl!
torunlar!n!n dini ihtiyaçlar!na cevap vermeye çal!"maktad!r. Camide ayn! zamanda
Türkiye’den gelen görevli bir imam da vazife yapmaktad!r32.

2.2.9. Mangalya Esmahan Sultan Camii

Mangalya Esmahan Sultan Camii Romanya’daki bilinen en eski camidir. Caminin

kitabesi bulunamam!"t!r. XVI . yüzy!lda in"a edilen caminin orjinal ismi Esma Sultan
Camii’dir. Cami, Sultan II. Selim’in k!z! ve ayn! zamanda Sokullu Mehmet Pa"a’n!n da e"i
olan Esma Sultan ad!na yap!lm!"t!r. Türkiye’den bir imam!n da görev yapt!•! bu camide 5
vakit namaz k!l!nmaktad!r33.

2.2.10. Maçin Mestan A•a Camii

Dobruca bölgesinde in"a edilen camilerin hemen hepsi ta"tan in"a edilmi"tir. Ancak
Dobruca’n!n kuzeybat!s!nda Tuna Nehri’nin Karadeniz’e döküldü•ü bölgede bulunan Tulça
"ehrinin Maçin ilçesinde bulunan bu cami için, tamam! ah"aptan in"a edilen tek cami
diyebiliriz. Cami 1969-1972 y!llar! aras!nda her ne kadar bir tamirden geçmi" olsa da ah"ap
olmas!ndan dolay! yer yer hasar görmü" k!s!mlar! mevcuttur. Çevresindeki mezarl!k da harap
vaziyette olup Osmanl!lar’!n bu e"siz eserine yetkililerin el uzatmas!n! beklemektedir. 1960

31
Bracacescu, a.g.e, s.98-99.
32
Semavi Eyice, “Aziziye Camii”, D$A., cilt: 4, $stanbul 1991, s. 348.
33
Lütfi #eyban, “Mankalya Esma(Han) Sultan Câmii Haziresi Mezarta"! Kitabeleri”, Belleten, cilt: 74, Say!: 270,
$stanbul 2010, s. 389-390.
 39

y!l!nda cömertli•iyle bilinen Mestan A•a isimli yüksek rütbeli bir ki"i taraf!ndan
yapt!r!lm!"t!r. Halen daha camide 5 vakit namaz k!l!nmakta olup bu bölgedeki Müslümanlar!n
dini ihtiyaçlar!n! kar"!lamaya çal!"maktad!r34.

2.2.11. Babada• Gazi Ali Pa•a Camii

Bugün Tulça ilinin bir kasabas! olan Babada•’da Anadolu’dan gelen Türkler ile
birlikte kendilerinin Türk olduklar!n! söyleyen ve Türkçe konu"an çingene olarak da ifade
edilen Müslümanlar ya"amaktad!r. Romanya’daki en güzel ve bak!ml! camilerden bir
tanesidir. 1610 y!l!nda Gazi Ali Pa"an!n vasiyeti üzerine in"a edilmi"tir. 1877-1878 Osmanl!-
Rus sava"!nda büyük oranda y!k!lm!" olan cami 1998 y!l!nda Romanya An!tlar Genel
Müdürlü•ü ile Türkiye Diyanet $"leri Ba"kanl!•!’n!n ortakla"a olarak yapt!klar!
restorasyondan sonra tekrar dini hizmet vermeye ba"lam!"t!r. Ancak y!llar içindeki bu
y!k!lmalar ve tamirler sonunda caminin orjinalli•inden epey uzakla"t!•! hemen
hissedilmektedir. Günlük 5 vakit namaz!n k!l!nd!•! camide Türkiye’den de bir imam vazife
yapmaktad!r35.

2.2.12. Di"er Camiler

Romanya’n!n Dobruca bölgesinde Köstence ve yak!n çevresinde "u anda mevcud

bulunan di•er camiler ve yap!l!" y!llar! "unlard!r: Amzaça Camii (1850), Ka"!kç! Camii
(1850), Kalayc! Camii (1854), Pervel Camii (1856), Karatay Camii (1858), Hendek
Karakuyusu Camii (1858), Dobromir Camii (1858), Palaz Camii (1859), #irin Camii (1859),
Laz Mahale Camii (1860), Ba"p!nar Camii (1860), Muratan Camii (1860), Kaçamak Camii
(1862),Akba" Camii (1865), Dokuzsupu Camii (1865), Mahmudkuzusu Camii (1866), Engez
Camii (1866), Kara Ömer Camii (1867), Musurat Camii (1870), Köstel Camii (1870),
Bayramdede Camii (1870), Çukurköy Camii (1871), Ta"aul Camii (1871), A"ç!lar Camii
(1872), Horozlar Camii (1873), Gelincik Camii (1873), Acemler Camii (1873), Defçe Camii
(1874), Alakap! Camii (1877), Aziziye Camii (1878), Küçük Bülbül Camii (1880), Büyük

34
Cristian Bracacescu, Geamii: Minarete pe..., s.112-113.
35
Ali Aksu, Romanya Müslüman Türklerinin…, s. 50-54.
 40

Bülbül#Camii#(1880),#Asança#Camii#(1880),#Azaplar#Camii#(1880),#Karamurat#Camii#(1880),#
Karaa•aç Camii (1880), Osmança Camii (1884), Kanara Camii (1884), Küçük Tatl•cak Camii
(1891), Tuzla#Camii#(1893),#Anadolköy#Camii#(1898),#Hac•lar#Camii#(1903),#Ta•p•nar#Camii#
(1910),# Toprakhisar# Camii# (1910),# Omurça# Camii# (1911),# Molçova# Camii# (1914),# Kumluk#
Mescidi#(1921),#Danaköy#Camii#(1922),#Osmanfak•#Camii#(1922),#Ence#Mahale#Camii (1924),
Astorluk#Camii#(1930),#Büyük#Tatl•cak#Camii#(1932),#Tekirgöl#Camii#(1936),#Kobadin#Camii#
(1937),Koycu#Camii#(1957),#Murfatlar#Camii#(1981),#Kocal•#Camii#(1986).#

Ayr•ca# Köstence d•••nda# Mahmudiye# Camii# (1832),# Murgöl Camii (1849), "sakça
Camii (1861), Karaibil Camii (1861) ve Çukurova Camii (1922) bulunmaktad•r. 2001 y•l• ve
sonras•nda ise Köstence’de Kumluk Camii, Valu lui Traian’da Hasança Camii ve Eforie
Sud’da da Eforie Sud Camii’leri yap•lm•! ve faaliyete girmi!lerdir36.

Bunlar d•!•nda Bükre!’te Türkiye’den gelen Müslümanlar•n in!a ettikleri 2 adet,

"ranl•lar taraf•ndan kullan•lan 2 adet, Suriye ve Irakl• Müslümanlar•n kulland••• bir cami,
Yemenliler’in kulland••• bir cami ve Filistinli Müslümanlar•n kulland•klar• bir cami daha
vard•r. Ancak bunlar resmi olarak camii statüsünde de•illerdir. Romanya hükümeti
Müslümanlar•n bu mekanlar• cami olarak kullanmalar•na herhangi bir engel
ç•karmamaktad•r37.

2.3. Dernekler

22 Aral•k 1989’daki devrimin ard•ndan Romanya yeni bir sürece girmi!tir. 1991
y•l•nda yeni bir anayasa kabul etmi! ve Romenlerin tarihlerinde görülen ba!ka milletlerle
birlikte ya!ama kültürünü anayasalar•na koymu!lard•r. Romanya’da do•up büyüyen farkl•
gruplar• Romanya hükümeti milli az•nl•k olarak kabul etmi! ve bu az•nl•klar•n dernek
kurmalar•n• hem te!vik etmi! hem de maddi ve manevi olarak desteklemi!tir.

1989 y•l•nda Türkler ve Tatarlar birlikte bir dernek kurmu!lard•r. Ancak 1991 y•l•nda
bu iki grup kendi aralar•nda baz• anla!mazl•klara girmi! ve Türkler ve Tatarlar olarak kendi
derneklerini kurmu!lard•r. Bugün Romanya’da Müslümanlar• temsil eden iki tane milli az•nl•k

36
Ali Aksu, Romanya Müslüman Türklerinin…, s. 65-67.
37
Osman Aziz, Bükre! Kral Camii "mam•, 29.03.2015 tarihli görü!me.
 41

grubu mevcuttur. Bunlar Romanya Demokrat Türk Birli•i (UDTR) ve Romanya Müslüman
Tatar Türklerinin Demokrat Birli•i (UDTTMR)’dir.

2.3.1. Romanya Demokrat Türk Birli•i

1 #ubat 1990 tarihinde Tatarlar’la birlikte kurmu! olduklar• dernekten ayr•lm•! ve 21

Aral•k 1993 tarihinde kendi tüzü•ünü olu!turarak tüzel bir ki!ilik kazanm•!t•r. Genel olarak
Romanya’da ya!ayan Romen vatanda!• Türkler’in kültürel yap•s•n• koruma amac•yla
kurulmu!tur. Ancak "slam dinini de Türk kültürünün ayr•lmaz bir parças• olarak kabul etmi!ler
ve derne•in faaliyetleri aras•na dini aktiviteleri de koymu!lard•r.

Genel olarak her türlü dini ve milli miras• korumak, adet ve gelenekleri ya!atmak olan
dernek, cami ve mezarl•klar• korumak ve islam dinini serbestçe ifade etmek gibi faaliyetleri
derne•in hedefi olarak belirlemi!lerdir.

Dernek bünyesinde bulunan e•itim komisyonu 1995’de ç•kan e•itim yasas•na göre
e•itimde önemli faaliyetlerde bulunmu!tur. Anadilde e•itimin yan• s•ra dini e•itim konusunda
da derne•in önemli etkileri olmu!tur. Komisyon ayn• zamanda din dersleri programlar•n•n
haz•rlanmas•nda, din dersi ö•retmenlerinin görevlendirilmesinde ve din olimpiyatlar•n•n
desteklenmesinde etkin rol oynamaktad•r. 1995 y•l•nda Türkiye ile Romanya hükümenleri
aras•nda imzalanan protokol ile aç•lan Kemal Atatürk "lahiyat ve Pedagoji Lisesi’nin
aç•lmas•nda da büyük emekleri geçmi!tir.

Derne•in önemli bir misyonunu din komisyonu eda etmektedir. Komisyon, camisi
olmayan Müslüman Türk bölgelerine cami yap•lmas•nda, restorasyon ihtiyac• olan camilerin
restorasyonunda ve eskiyen mezarl•klar•n tadilatlar•nda emek sarfetmektedir.

Dernek, din komisyonu ba!kan•, derne•i temsil eden milletvekili, Tulça Müslüman
Türk toplulu•unun temsilcisi ve din komisyonu ba!kan• olmak üzere 4 üyesini müftülük
seçimi için "slam !ûras•na göndermektedir.

Dernek ayn• zamanda Romanya Müftülü•ü, Türkiye Cumhuriyeti Diyanet "!leri

Ba!kanl•••, Romanya Dil ve Kültür Bakanl•••, Milli Az•nl•klar #ubesi ile her türlü resmi
dernek ile temas halindedir ve resmi ili!kiler kurabilmektedir.
 42

Halen ba!kanl•••n• Osman Fedbi’nin yapt••• derne•in hedefleri do•rultusunda faaliyet

gösteren bir kad•n kolu ile gençlik kollar• bulunmakta ve ayn• zamanda dini ve milli adet ve
geleneklerin ya!at•lmas• ve unutulmamas• ad•na 1995 y•l•ndan beri Hakses dergisini
ç•karmaktad•r 38.

2.3.2. Romanya Müslüman Tatar Türklerinin Demokrat Birli•i

Dernek 29 Aral•k 1989 y•l•nda Prof. Dr. Tahsin Cemil taraf•ndan kurulmu!tur.
Demokrat Türk Birli•i ile ayn• amaçlar için kurulmu! olan birlik bütün Türk ve Tatarlar• bir
çat• alt•nda toplay•p haklar•n• korumay• hedeflemektedir39.

Mecliste bir milletvekili ile temsil edilen birli•e Tatar ve Türk olan Romen vatanda!•
herkes kat•labilmektedir. Derne•in hedefleri aras•nda; özellikle Tatar ve Türk, bütün
Müslümanlar•n, ana dillerinde her türlü dini e•itim ve ö•retimlerini sa•l•kl• bir !ekilde
almalar• için her türlü takibi yapmak ve Müslümanlar•n dini ihtiyaçlar•n•n giderilmesi
gelmektedir.

Romanya Demokrat Türk Birli•i gibi bu dernek de müftülük seçimi için "slam !ûrâs•na
4 üye göndermektedir. Ayr•ca hastane ve hapishane gibi de•i!ik kurumlarda bulunan
Müslümanlar•n ihmal edilmemesi için müftülük ile birlikte sürekli olarak ileti!im halinde
bulunmakta ve buralardaki Müslümanlar•n dini ihtiyaçlar•n•n giderilmesi için çal•!maktad•r40.

2.3.3. Romanya !slami Hizmetler Vakf•

Türkiye’den gelen gönüllüler taraf•ndan 1993 y•l•nda kurulmu!tur. Vakf•n kurulu!

amac• ilk önce Tatar ve Türk Müslümanlar olmak üzere Romanya’da ya!ayan bütün
Müslümanlara dini hizmet vermektir. Vakf•n öncülü•ünde 6 adet cami yap•lm•!t•r. 4’ü k•z
yurdu olmak üzere 14 adet yurtta 400’yü yat•l• ve 150 civar•nda gündüzlü ö•renciye din

38
Romanya Demokrat Türk Birli•i Web Sitesi (Romanian Democratic Turkish Union),http://www.rdtb.ro/tr,
(05.04.2015).
39
Tahsin Gemil, “Înfiin$area Uniunii Democrate a T%tarilor Turco-Musulmani din România”,Mo!tenirea Istorica
a Tatarilor,C. II. Editura Academiei Romane, 2012. s. 351.
40
Romanya Müslüman Tatar Türklerinin Demokrat Birli•i (Denumirea: Uniunea Democrat% a T%tarilor Turco-
Musulmani din România), http://uniuneatatara.ro/krm/, (07.04.2015).
 43

hizmeti vermektedir. Ö•rencilere fen bilimlerinin yan•nda din ilimlerini de ö•retmeyi

hedeflemektedirler.

Yaz aylar•nda yaz Kur’an kurslar• düzenlemektedirler. Ramazan aylar•nda teravih

namazlar•n•n düzenli !ekilde k•l•nmas•, mukabelelerin okunmas• için çal•!maktad•rlar.

Kurban bayramlar•nda Müslüman halk•n do•ru bir !ekilde bayram• geçirmeleri için
gayret etmekte ve fakir insanlara kurban eti da••t•m• yapmaktad•rlar. Ayr•ca senenin baz•
zamanlar•nda kermesler düzenleyerek Romen vatanda!larla bir araya gelmektedirler41.

2.3.4. Romanya Müslüman Kad•nlar Derne•i

Merkezi Bükre!’te bulunan dernek 1997 y•l•nda kurulmu!tur. Derne•in 70 civar•nda

üyesi bulunmaktad•r. Üyelerinin &20’ini emekliler olu!turmaktad•r.

Derne•in faaliyetleri daha ziyade kad•nlar ve çocuklar üzerine yo•unla!maktad•r.

Kur’an-• Kerim sempozyumlar• düzenlemekte, kad•nlar•n ve çocuklar•n din e•itimlerini
sa•l•kl• bir !ekilde almalar• için gayret sarfetmektedirler. Kur’an-• Kerim’in ve takdir gören
dini eserlerin Romenceye çevrilmesi için çal•!ma yürütmektedirler. Ayr•yeten kandillerde ve
Ramazan aylar•nda halka yönelik aktiviteleri olmaktad•r.

2.3.5. Tuna Vakf•

Tuna vakf• 1995 y•l•nda Türkiye’den gelen gönüllü i! adamlar• ve e•itimciler

taraf•ndan kurulmu!tur. Merkezi Köstence’de olmakta birlikte Bükre!’te de !ubesi
bulunmaktad•r.

Tuna vakf• faaliyetlerini Türk-Romen dostlu•unu geli!tirme üzerine kurmaktad•r. Her

y•l a!ure haftas•nda yerli halka a!ure da••tmaktad•r. Geleneksel olarak düzenledikleri Türk
festivaline Romen halk büyük ilgi göstermektedir.

Ramazan aylar•nda dil, din, •rk gibi hiçbir ayr•m yap•lmadan resmi kurumlar•n
belirledi•i fakir bölgelere yard•m malzemesi da••t•lmaktad•r. Yine kurban bayram•nda

41
Romanya "slami Hizmetler Vakf• Web Sitesi (Fundatia de Servicii Islamice din Romania), http://www.fsir.ro,
(10.05.2015).
 44

Romanya Müftülü•ü ve di•er resmi kurumlarla i!birli•i içerisinde herhangi bir ayr•m
yap•lmaks•z•n fakir bölgelere kurban eti da••t•m• yap•lmaktad•r.

Halk taraf•ndan Müslüman olduklar• bilinmekle birlikte vak•f, milli bir kurum olarak
faaliyetlerini sürdürmektedir. Kad•nlar platformu ve diyalog platformu ad• alt•nda iki adet
platformu bulunan Türk dosluk dernegi kültürler aras• yak•nla!may• ve kayna!may•
sa•lamaktad•r42.

2.3.6. Türkiye Diyanet !•leri Ba•kanl•••’n•n Romanya’daki Faaliyetleri

Osmanl• Devleti’nin yakla!•k 460 y•l hüküm sürdü•ü Romanya’n•n Dobruca

bölgesinde Müslümanl•k’•n bugünkü !eklini almas•nda çok büyük etkisi olmu!tur. Türklerin
ve Romenlerin as•rlarca ho!görü ve bar•! içerisinde ya!ad•klar• bu bölgede bu kültürel ili!ki
halen daha bar•! içerisinde devam etmektedir. 1944-1989 y•llar• aras•ndaki komünizm
devrinde ili!kiler nisbeten kesintiye u•ram•! olsa da daha sonraki y•llarda sa•l•kl• bir !ekilde
devam etmi!tir. Dini alandaki bu ba• Türkiye Diyanet "!leri Ba!kanl••• arac•l•••yla devam
etmektedir.

1998 tarihinde Romanya’n•n Köstence !ehrinde Din Hizmetleri Ata!eli•i kurulmu!tur.

Bugün biri bayan 7 tane din görevlisi halen burada din hizmeti vermektedirler. Ayriyeten
Ramazan aylar•nda ek olarak din hizmeti sunacak din görevlileri gönderilmektedir.

E•itim alan•nda “Kemal Atatürk "lahiyat ve pedagoji Lisesi” ö•retmenlerinin bir k•sm•
Türkiye’den temin edilme ve !u andaki masraflar•n•n büyük k•sm• yine Türkiye Diyanet "!leri
Ba!kanl•••nca kar!•lanmaktad•r. Bunun d•!•nda din görevlileri ve ö•renciler gruplar halinde
Türkiye’ye getirilerek dini ve kültürel seminerler verilmektedir.

Romanya An•tlar Genel Müdürlü•ü ile protokol imzalan•p Kemal Atatürk "lahiyat ve
pedagoji Lisesi, Babada•’da bulunan Gazi Ali Pa!a Camii restore edilmi! ve bak•ma ihtiyac•
olan birçok caminin ve mezarl•••n tamiri sa•lanm•!t•r. Sar• Saltuk Türbesinin restorasyonu ise
Tika ile i!birli•i içerisinde yap•lm•!t•r. Müftülü•ün ve camilerin birçok ihtiyac• kar!•lanm•!

42
Tuna Vakf• Web Sitesi (Funda'ia Tuna), http://www.tuna.ro/, (12.05.2015).
 45

olup gerekti•i durumlarda nakdi yard•mlar yap•lmaktad•r. Kurban bayramlar•nda vekaleten

ba••!lanan kurbanlardan bir miktar• burada ya!ayan halka da••t•lmaktad•r43.

2.4. Okullarda Din E•itimi

Romanya’da !u anda ana s•n•f•ndan 8. s•n•fa kadar bütün okullarda din e•itimi mecburi
olup hangi din için din dersi almak istediklerini ö•renci velileri belirlemektedirler. 8. s•n•ftan
12. s•n•fa kadar da din e•itimi seçmeli olarak verilmektedir.

2015 y•l•n•n Mart ay•nda bütün s•n•flar için seçmeli olmas• gündeme gelmi!tir.
Ç•kar•lmas• dü!ünülen bu kanuna göre aileler gelecek y•l din dersi almak isteyip istemedikleri
ve hangi din için ders almak istedikleri hakk•nda okul idarelerine bir dilekçe vermeleri istendi.
Ancak verilen dilekçe oran• %70’in üzerine ç•kmas•ndan sonra böyle bir kanun için gerek
olmad••• kanaatine var•lm•! ve bu kanun görü!mesi gündemden kald•r•lm•!t•r.

Müslümanlar devlet okullar•nda kendi din derslerini alabilmektedir. Din dersi

ö•retmenlerini, müfredat• ve materyallerini Romanya Müftülü•ü kar!•lamaktad•r.

Bunun d•!•nda Köstence ilinin Mecidiye ilçesinde “Kemal Atatürk "lahiyat ve pedagoji
Lisesi” de tamamen "mam-Hatip müfredat• ile ders vermekte olup Müslümanlar•n din
e•itimini ve din adam• ihtiyac•n• kar!•lamaktad•r.

2.4.1. Mecidiye Seminar• ve Kemal Atatürk !lahiyat ve pedagoji Lisesi

1610 y•l•nda Babada•’da “Müslüman Seminar•” ad•yla Gazi Ali Pa!a’n•n vasiyeti
üzerine bir Osmanl• medresesi olarak aç•lm•!t•r. 1880 y•l•nda dönemin Romen hükümeti
ç•kard•klar• bir kanunla bu medreseyi devlet korumas• alt•na alarak masraflar•n• üstlenmi! ve
bu medresenin Müslümanlar•n din adam• ihtiyaçlar•n• kar!•lamas• için devam etmesini
sa•lam•!t•r. Ancak bölgede ya!ayan Müslüman halk•n azalmas• ve okuldaki ö•renci say•s•n•n
ciddi bir !ekilde dü!mesi nedeniyle medrese 1901 y•l•nda Mecidiye’ye ta!•nm•! ve ad•

43
Kemal Hakk• K•l•ç, (Avrasya Ülkeleri #ubesi Müdürü), Avrupa Diyanet Dergisi, “Bir Tuna Ülkesi Romanya”,
Ekim 2009, Say• 126, S. 13-17
 46

Mecidiye Seminar• olmu!tur. Okulun amac• ilk ve ortaokullarda ve dini mekanlarda görev
yapacak ö•retmenleri ve din görevlilerini yeti!tirmektir44.

Romanya hükümetinin bu okula vermi! oldu•u deste•in çok güzel neticeleri olmu!tur.
Müslümanlara dini do•ru !ekilde anlatacak din adamlar• yeti!mi!, okullara ve e•itime bölge
halk•n•n ilgisi artm•!, Müslüman halk dinlerini unutmaktan kurtulmu! ve bölgede ya!ayan
Müslümanlar•n Romanya hükümetine ve Romenlere kar!• sayg•s• artm•!t•r.

1948’den sonra Romanya’da hüküm süren komünist rejimin politikalar• neticesinde

medresenin e•itimi ilk önce 8 y•ldan 4 y•la dü!ürülmü!tür. Ard•ndan 1965 y•l•nda ö•renci
al•m• durdurulmu! ve 1967 y•l•nda son mezunlar•n• da vererek tamamen kapat•lm•!t•r.

1989 y•l•nda Romanya’daki komunist rejimin de•i!mesiyle birlikte az•nl•klar meselesi

tekrar gündeme gelmi!, Türk ve Tatar dernekleri ile Romanya Müftülü•ü’nün de giri!imiyle
Romanya ve Türkiye Milli E•itim Müdürlükleri aras•nda 13 Temmuz 1995’te bir protokol
imzalanm•!t•r. Bu protokol neticesinde Mecidiye Seminar•, Kemal Atatürk "lahiyat ve
Pedagoji Lisesi olarak tekrar aç•lm•! olup halen e•itim-ö•retim hayat•na devam etmektedir.
Buradan mezun olan ö•renciler di•er Romen liselerinden mezun olan ö•rencilerle ayn•
statüdedirler. Ayr•ca müftülü•ün atamas•yla camilerde imaml•k yapabilmekte ve müftünün
atamas• ve Milli E•itim Bakanl•••n•n onay•yla ilk-orta ve liselerde Müslüman ö•rencilerin din
derslerine de girebilmektedirler45.

2.5. Sar• Saltuk ve Romanya Müslümanlar•n•n Mezhebi

As•l ad• #erif H•z•r olan Sar• Saltuk bugün üzerinde en çok tart•!•lan tarihi
!ahsiyetlerdin bir tanesidir. Sar• Saltuk’un gerçekte var olup olmad••• ya da Hristiyan bir aziz
olup olmad••• dahi tart•!•lm•!t•r. Mustafa Uyar’•n ifadelerinde Sar• Saltuk’un soyunun anne
taraf•ndan !erif, baba taraf•ndan ise seyyid oldu•u ve Babaî isyanlar•na kat•lm•! bir Kalenderî
!eyhi oldu•u görü!lerine yer verilir46.

44
Nuredin "bram, Muslumanii din Romania, Editura Golden, Köstence 2007, s. 117-125.
45
Nuredin "bram, Comunitatea Musulmana din Dobrogea, Ex Ponto, 2011, s. 70-72.
46
Mustafa Uyar, “Sar• Salt•k Popüler #slam’•n Balkanlardaki Destani Öncüsü”, Ankara Üniversitesi Dil ve
Tarih-Co•rafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Ara!t•rmalar• Dergisi Cilt: 21 Say•: 33, s. 185-19.
 47

Prof. Dr. Mehmet Saffet Sar•kaya, Prof. Dr. M. Necmettin Bardakçi Ve Prof. Dr.
Nejdet Gürkan’•n “"bnu s-Serrâc’•n Eserleri Çerçevesinde XIII. yüzy•lda Güneydo•u
Anadolu’da Dinî-Tasavvufî Hayat” isimli Tubitak için haz•rlam•! olduklar• projede Sar•
Saltuk’un seyyid olmay•p bir Türkmen oldu•u hem Rifâî hem de Bektâ!î gelene•ine mensup
bir sava!lara kat•lan bir dervi! oldu•unu ifade etmi!lerdir47.

Ona ait bilgiler genellikle halk taraf•ndan kulaktan kula•a yay•lm•! menk•be türünden
hikayelerdir. Genel görü!e göre Sar• Saltuk 1263 y•l•nda bugünkü Romanya’n•n Dobruca
bölgesinde bulunan Tulça !ehrinin Babada• kasabas•na gelmi!tir. Balkanlarda "slam’•n
yay•lmas•nda önemli rol oynam•!t•r. Her ne kadar Arnavutluk, Kosova, Bosna-Hersek,
Yunanistan ve Türkiye’de de•i!ik yerlerde türbeleri olsada Romanya’n•n Babada•
kasabas•ndaki türbenin ona ait oldu•u görü!ü kabul görmü!tür48.

Sar• Saltuk’a ait hemen hemen bütün türbelerde Bekta!ilik’e ait izler ve i!aretler
bulunmaktad•r. Balkanlarda Bekta!ilik’in merkezi olarak kabul edilen Arnavutluk’ta bulunan
Sar• Saltuk türbesinde de Bekta!ilik’e ait birçok motif bulunmakta ve buralara "slamiyet’in
Sar• Saltuk ile birlikte geldi•ine inan•lmaktad•r. Ancak yap•lan ara!t•rmalar buradaki türbenin
Sar• Saltuk’tan çok öncesine ait oldu•unu ortaya ç•karm•!t•r49.

Balkanlarda "slam•n yay•lmas•nda Bekta!ilik’in çok büyük rolü olmu!tur. "nsanlar•n

bask•c• Hristiyan idarecileri yan•nda sevgi ve ho!görü yolunu benimsemi! olan Bekta!i
dervi!lerini görmesi burada ya!ayan halklar•n islama •s•nmas•n• sa•lam•!t•r. Romanya’da da
Müslümanlar ile Hristiyan Romenler aras•ndaki kar!•l•kl• sevgi ve sayg•ya dayanan ili!kilerde,
bu ho!görü ortam•n•n etkisinin oldu•u inkar edilemez50.

1923 y•l•nda Babada•’da dünyaya gelen Kemal Karpat çocuklu•unu geçirdi•i

Babada•’da birçok k•z•lba! köyü oldu•unu hat•ralar•nda anlatmaktad•r. O zamanlar

47
Prof. Dr. Mehmet Saffet Sarikaya; Prof. Dr. M. Necmettin Bardakçi; Prof. Dr. Nejdet Gürkan, “715/1315’de
Yazilan Tuffâhu’l-Ervah’a Göre Sari Saltuk”, http://www.msaffets.com/wp-
content/uploads/SaffetNecmNecdet_Saltuk_Trakya.pdf (03.09.2015).
48
Machiel Kiel, “Sar• Saltuk”, D"A., cilt: 36, "stanbul 2009, s. 147-150.
49
Luan Afmataj, Arnavutluk Bekta!ili•i, Ba!lang•c•, Geli!mesi ve Günümüzdeki Durumu, "stanbul 2009, s. 104-
105.
50
Ali Aksu, Romanya Müslüman Türklerinin…, s. 70-72.
 48

Müslümanlar# aras•nda# Sünni-K•z•lba•# ayr•m•# olmad•"•# ve# birbirleriyle# ili•kilerinin# çok# güzel#
oldu"undan#bahsetmektedir51.

Ancak# Babada"# Gazi# Ali# Camii# imam•# Evren# Hüsein# bugün# buralarda# Alevi# ve#
K•z•lba•# kelimelerinin# sadece# ad•n•n# kald•"•n•# ve# bu# köylerde# kalan# az# say•daki#
Müslümanlar•n# da# di"erleri# gibi# ya•ad•klar•n•# ifade# etmi•tir. Günümüzde Romanya’da#
Bekta•ilik’in# izine# pek# rastlanmamaktad•r.# Kendilerini# Alevi# ve# Bekta•i# olarak# tan•mlayan#
Müslümanlar#olsa#da#bunlar#münferid#olmaktan#öteye#geçmemektedir52.

Romanya’daki# Müslümanlar# genellikle# Müslümanl•klar•n•# Anadolu# Müslümanl•"•#

olarak ifade etmektedirler. #badet yerlerine, mezarl•klar•na ve günlük ya•ant•lar•na bak•ld•"•
zaman zaten tam bir Anadolu insan•n• hat•rlatmakta olup amelî olarak Hanefî, itikadî olarak
Mâturîdî mezhebini takip etmektedirler. Ancak bugün Müslümanlara mezhepleri soruldu"u
zaman çok fazla bir •ey söyleyememektedirler. Komünizm sonras• unutulan bir çok dini
de"erlerin yan•nda insanlar•n mezhep hakk•ndaki bilgileri de yok denecek seviyeye kadar
gerilemi•tir. Müslümalar dinlerini ebeveynlerinden ve etraf•ndaki insanlardan nas•l
görmü•lerse o •ekilde ya•amaktad•rlar.

2.6. Romanya Müslümanlar•n•n Hristiyan Romenler ile #li•kileri

Tarih boyunca Müslümanlar ile Hristiyan Romenler beraber bar•• içerisinde

ya•am••lard•r. Balkanlarda ya•ayan di"er halktan ayr• olarak Romenler direk olarak Osmanl•
Devleti hakimiyeti alt•nda ya•amam••d•r. Ancak Osmanl• Devleti buraya yönetici atayarak
yakla••k 5 as•r boyunca bu co"rafyay• idare etmi•tir. Bu zaman içerisinde Hristiyan
Romenlerin diline, dinine ve kültürel hayatlar•na herhangi bir bask• uygulanmam••t•r. Bu
ho•görü bu bu co"rafyada bir karakter halini alm•• ve ayn• tav•r ve davran••• bugün Hristiyan
Romenler Müslüman az•nl•"a kar•• göstermektedir53.

Romanya #slamofobinin etkin olmad•"• bir ülkedir. Hristiyan din adamlar• ile
Müslüman din adamlar• aras•nda çok s•k• bir ili•ki vard•r. Birbirlerinin bayramlar•n•

51
Kemal Karpat, “Da•• Delen Irmak”, Tima• Yay•nlar•, #stanbul, 2010, S. 44-46.
52
Evren Hüsein, Babada" Gazi Ali Pa•a Camii #mam•, 04.09.2015 tarihli görü•me.
53
Rag•p Gökçel, “Romen-Türk Kültürel Etkile•iminin Romen Diline”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi (Balkan
Özel Say•s•-II), 2012-2 (Temmuz-Aral•k), s. 80.
 49

kutlamakta ve haftada bir gün maç yapmaktad•rlar. Birbirlerinin dini programlar•na ve dini
müesseselerin aç•l••lar•na kat•lmaktad•rlar. Dünya televizyonlar•nda Müslümanlar• kötüleyen
bir çok habere kar•• Romanya’da Hristiyan din adamlar•n•n Müslümanlar• savunduklar•n• ve
gerçek Müslüman karakterini Hristiyan halka anlatt•klar•n• görülmektedir. Camisi olan birçok
yerde hemen yak•n•nda bir klise görmek mümkündür. Bununla birlikte Hristiyanlar, ezan
sesinin d••ar•ya verilmesinden rahats•zl•k duymamaktad•r.

Hristiyan halk ile Müslüman halk•n aras•nda derin bir ili•ki vard•r. #nsanlar
birbirlerinin dini duygular•na sayg• duymaktad•rlar. Hristiyanlar Müslümanlar•n, Müslümanlar
da Hristiyanlar•n dini bayramlar•n• kutlamakta ve dini bayramlarda birbirlerini ziyaret
etmektedir.
 50

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BET#MSEL #STAT#ST#KLER

3.1. Cinsiyet

Erkekler ve kad•nlar farkl• karakterlere sahiptirler. Erkeklerin fiziki yap•s•, i• hayat•,

toplumun içine daha fazla kar••mas• gibi özellikleri ile kad•nlar•n fiziki yap•s•, evi ve
çocuklar•yla olan me•guliyeti ve genel itibariyle zaman•n• daha fazla evinde geçirmesi gibi
nedenler bu iki cinsin dini hayat•nda da etkisini göstermektedir.

3.1.1.Ankete Kat•lanlar•n Cinsiyete Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Cinsiyet
Kad•n Erkek

157; 49%
165; 51%

Grafik 1: Cinsiyet Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Yukar•daki grafikde (Grafik 1) toplam 322 denek anketimize kat•lm••t•r. Bunlardan

165 (%51) ki•i erkek, 157 (%49) ki•i kad•nd•r. Bu oran genel itibariyle toplumdaki kad•n-
erkek dengesini yans•tmaktad•r.
 51

3.2. Ya• De•i•keni

Bir toplum üzerinde yap•lan çal••malarda muhakkak ki ya• dengesi de önemlidir. Bir
genç ile ileri ya•ta olan bir insan•n dini hayata verdi!i önem farkl•l•k arzetmektedir. Ayn•
•ekilde komünizm dönemini ya•ayan insanlar ile o dönemi görmemi• insanlar•n dini
ya•ant•lar• farkl•l•k göstermektedir. Anket çal••mam•z esnas•nda Romanya’daki Müslüman
nüfusun ya• dengesini gözetmek için büyük çaba sarfettik.

3.2.1. Ankete Kat•lanlar•n Ya• Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Ya••n•z
18-30 Ya• 31-45 Ya• 46-50 Ya• 50 ve Üstü

42; 13%
30; 10%
145; 45%

103; 32%

Grafik 2: Ya• Fark•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Anketimize kat•lanlar aras•nda ya•lar•n• beyan eden 320 ki•iye bakt•!•m•z zaman
bunlardan 145 (%45) ki•i 18-30 ya• aras•nda bulunmaktad•r. 103 (%32) ki•i 31-45 ya•
aral•!•nda, 30 (%10) ki•i 46-50 aras• ya•larda ve 42 (%13) ki•i de 50 ya••n üzerinde
bulunmaktad•r.
 52

3.3. Medeni Durum

#nsanlar•n medeni durumlar• dini ya•ant•lar•na etki etmektedir. Özellikle sorumluluk

duygusu yönünden evli insanlar ile bekarlar aras•nda fark vard•r.

3.3.1. Ankete Kat•lanlar•n Medeni Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Medeni Durum
Bekar Evli

94; 29%

227; 71%

Grafik 3: Medeni Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Grafik 3’e bakt•!•m•z zaman anketimize kat•lanlardan medeni durumunu beyan eden
321#ki•iden#227#(%71)#ki•i#evli,#94#(%29)#ki•i#ise#bekard•r.
 53

3.4. E•itim Durumu

E"itim#insan•n dünya görü•ünü etkileyen en önemli faktörlerden birisidir. Bu yönüyle

e"itim düzeyi insanlar•n din alg•s•na tesir eden bir etkendir.

3.4.1. Ankete Kat•lanlar•n E•itim Durumlar!na Göre Ki"i Say!s! ve Yüzde Oranlar!

E•itim Düzeyi
•lkö•retim Lise Üniversite Yüksek lisans ve Doktora Hiçbiri
16; 5%
4; 1%
37; 11%

143; 45% 121; 38%

Grafik 4: E•itim Durumlar!na Göre Ki"i Say!s! ve Yüzde Oranlar!

Ankete kat•lan örneklem grubumuzun e"itim durumlar•na bakt•"•m•z zaman 321

denekten sadece 4’ü (%1) hiç bir e"itim almam••t•r. 37 (%11) ki•i ilkö"retim, 121 (%38) ki•i
lise, 143 (%43) ki•i üniversite ve 16 (%5) ki•i de yüksek lisans veya doktora seviyesindedir.
Genel itibariyle e"itim düzeyinin yüksek oldu"u Romanya’da, Müslümanlar•n e"itim
seviyelerinin de iyi düzeyde oldu"unu söyleyebiliriz.
 54

3.5. •kamet Yeri

•nsanlar n!do"up!büyüdükleri! yerler!ve!o!bölgede! ya#anan!sosyal!hayat n! dini!hayata!

da! etkisinin! oldu"u! inkar! edilemez.! •nsanlar n! bir! ilde! veya! köyde! ikamet! etmeleri! dahi!
insanlar n!dini!alg lar na!etki!etmektedir.!Romanya’da!ya#ayan!Müslümanlar!daha!ziyade!belli
bölgelere!yerle#mi#lerdir.!Bunlar!Osmanl !devleti!zaman !Müslüman!halk•n!ya#ad•"•!Dobruca!
bölgesi!ve!ba#kent!Bükre#’tir.

3.5.1. Ankete Kat!lanlar!n •kamet Yerlerine Göre Ki"i Say!s! ve Yüzde Oranlar!

•kamet Yerinin Ba•l• Bulundu•u •l/•lçe

Bükre! Köstence Mecidiye Mangalya Babada" Di"er

6; 2% 25; 8%
22; 7%
78; 24%

68; 21%

123; 38%

Grafik 5: •kamet Yerlerine Göre Ki"i Say!s! ve Yüzde Oranlar!

Grafik! 5’e! bakt•"•m•zda! anketimize! kat•lan! 322! ki#i’den! 123! (%38)! ki#inin!
Köstence’de, 78! (%24)! ki#inin! ba#kent! Bükre#’te,! 68! (%21)! ! ki#inin! Mecidiye’de,! 22! (%7)!
ki#inin! Mangalya’da,! 6! (%2)! ki#inin! Babada"’da! ve! 25! (%8)! ! ki#inin! de! Romanya’•n! di"er!
bölgelerinde!ikamet!ettiklerine!#ahit!olmaktay•z.
 55

•kamet Yeri
•l/•lçe Belde/Köy

57; 18%

265; 82%

Grafik 6: •kamet Yerlerinin Cinsine Göre Ki"i Say!s! ve Yüzde Oranlar!

Grafik 6’da anketimize kat•lan ki•ilerin ya•ad•klar• bölgenin cinsi ile alakal•d•r. Buna
göre 265 (%82) ki•i bir il veya ilçede di!er geri kalan 57 (%18) ki•i ise kasaba veya köyde
ikamet etmektedir.

3.6. Meslekî Durum

#nsanlar•n meslekleri onlar•n hayatlar•n• etkiledikleri gibi dini alg•lar•n• ve dini

hayatlar•n• da etkilemektedir.

3.6.1. Ankete Kat•lanlar•n Meslekî Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Meslek
Tar m Sanayi Ticaret E•itim Di•er

16; 5% 21; 7%

67; 21%
162; 51%

52; 16%

Grafik 7: Meslekî Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

 56

Anketimize kat•l•p mesleklerini beyan eden 318 ki•iden 162 (%51) ki•i tar•m ile
me•gul olmaktad•r. 67 (%21) ki•i ticaret, 52 (%16) ki•i e!itim alan•, 21 (%7) ki•i sanayi ve 16
(%5) ki•i de di!er meslek dallar• ile i•tigal etmektedir.

Kendinize Ait Bir ••te Mi Çal•••yorsunuz?

Evet Hay•r

61; 19%

258; 81%

Grafik 8: Meslekî Durumlar•na Göre Ki•i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Grafik 8’e göre ise bu ki•ilerden sadece 61’nin (%19) kendilerine ait bir i•yerine sahip
olduklar•n•, di!er 258 (%81) ki•inin ise bir ba•kas•n•n i•yerinde çal••t•klar•n• görmekteyiz.

3.7. Ekonomik Durum

#nsanlar•n ekonomik durumlar•n•n insan hayat•na etkisinin oldu!u herkes taraf•ndan

bilinen bir gerçektir. Ekonomik durum insan•n toplum içindeki statüsüne tesir etmekte ve
insanlar•n günlük ya•ant•s•na etki etti!i gibi dini hayatlar•na da etki etmektedir.
 57

3.7.1. Ankete Kat•lanlar•n Gelir Durumu Frekans• ve Yüzde Oranlar•

Ayl•k Ortalama Gelir

0-800 Ron 801-1500 Ron 1501-2000 Ron 2001-2500 Ron 2501 Ron ve üstü

69; 22% 59; 19%

34; 11% 51; 17%

97; 31%

Grafik 9: Ekonomik Gelir Durumuna Göre Ki!i Say•s• ve Yüzde Oranlar•

Bugün itibariyle Romanya’da ev sahibi olan 4 ki•ilik bir aileyi baz ald•••m•zda 0-800
Ron aras• bir maddi gelirle geçinen bir aile için maddi yönden çok zay•f bir ailedir. 801-1500
Ron aras• kazanan bir aile ya•am standartlar•n•n biraz alt•nda bir gelire sahiptir. 1501-2000
Ron aras• kazanan bir aile ortalama bir ya•am standarta sahiptir. 2001-2500 Ron kazanan bir
aile ortalaman•n üstünde ve 2500 Ron’un üzerinde kazanan bir aile için de iyi bir gelire sahip
bir aile diyebiliriz.

Anketimize kat•l•p ekonomik durumlar•n• beyan eden 310 ki•iden 69 (%22) ki•i
ekonomik durumlar•n•n çok kötü oldu•unu, 51 (%17) ki•i ise kötü oldu•unu beyan
etmi•lerdir. 97 (%31) ki•i durumlar•n•n orta seviyede oldu•unu 34 (%11) ki•inin ise iyi
düzeyde oldu•unu ifade etmi•tir. 69 (%22) ki•i ise durumlar•n•n gayet iyi düzeyde oldu•unu
söylemi•tir.
 58

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ROMANYA’DA YA!AYAN MÜSLÜMANLARIN D•N ALGISI VE D•N•

HAYATLARI

4.1. Dininizin Hayat#n#za Etkisi

“Dininizin hayat•n•za etkisini ne ölçüde görüyorsunuz?” sorusuna verilen cevaplar

a"a•!daki "ekildedir. (Grafik 10)

Dininizin Hayat•n•za Etkisi

Çok etkili Etkili Normal Etkili de!il Hiç etkili de!il

11; 3%
50; 16%
77; 24%
47; 15%

136; 42%

Grafik 10: Dininizin hayat#n#za etkisini ne ölçüde görüyorsunuz?

“Dininizin hayat•n•za etkisini ne ölçüde görüyorsunuz?” sorusuna 11 (%3) ki"i hiç

etkili de•il cevab! verirken 77 (%24) ki"i etkili de•il, 136 (%42) ki"i normal, 47 (%15) ki"i
etkili, 50 (%16) ki"ide çok etkili "eklinde cevap vermi"tir. Bu durum Romanya’da insanlar!n
 59

1/3’ünün hayatlar•nda •slamiyet’in etkisini farkedilebilecek •ekilde hissedildi•ini, 1/3

civar•nda insan•n hayatlar•nda •slam dininin etkilerini hissetmedikleri geriye kalan 1/3
civar•nda insan•n ise az da olsa hayatlar•nda dinin etkilerini hissettiklerini göstermektedir. Bu
da bize dinin etkisinin varl••• yan•nda ciddi bir duyarl•l•••n olmad•••n• göstermektedir.

Dininizin hayat•n•za etkisini ne ölçüde görüyorsunuz? %95

Anlaml•l•k
Çok Etkili Normal
Etkili Hiç Etkili Chi-
P
Etkili De!il De!il Square
Cinsiyet N % N % N % N % N % 17,875 0,001
Kad•n 18 11,5 16 10,3 64 41,0 51 32,7 7 4,5
Erkek 32 19,4 31 18,8 72 43,6 26 15,8 4 2,4

Tablo 1: Dinin hayata etkisinin kad•n ve erkek de#i•kenleri aras•ndaki ili•kiler

•slam dininin etkisini kad•n-erkek de•i•kenleri aras•ndaki ili•kiye bakt•••m•z zaman

erkeklerin, dinin etkisini daha fazla hissettikleri görülmektedir. Erkeklerin dinin etkisini daha
çok hissettiklerini ifade etmelerindeki sebeplerden belki de en önemlisi 1989 devrimi sonras•
serbest hale gelen dini hayatta kad•nlar•n yeterli oranlarda dini e•itimden istifade edememeleri
say•labilir. Ba•ta vak•f ve dernekler olmak üzere dini e•itim çal••malar•n•n daha çok erkekler
üzerinde yo•unla•malar• sebeb olarak gösterilebilir. Erkek çocuklar• nitel ve nicel ac•dan dini
e•itim alabilecekleri daha fazla imkânlara sahip olmu•lard•r. Romanya’da dini e•itim
imkânlar•n•n k•z ve erkek ö•rencilere e•it bir •ekilde sunulmas• bu dengesizli•i ortadan
kald•racakt•r.
 60

4.2. Ki•isel Olarak Dindarl•k Ölçütü

Ki•isel Olarak Dindarl•k Ölçütü

Çok dindar Dindar Ortalama Dinle az ilgili Dinle ilgisi yok

4; 1% 34; 11%

62; 19%

92; 29%

130; 40%

Grafik 11: Kendinizi dindarl•k bak•m•ndan hangi grupta görüyorsunuz?

Grafik 11’e bakt•••m•z zaman anketimize kat•lanlardan 130’u (%40) kendilerini orta
ölçekte bir dindar olarak görmektedir. 92 (%29) ki•i dindar, 34 (%11) ki•i ise çok dindar, 62
(%19) ki•i de dine kar•• ilgilerinin az oldu•unu ifade etmektedirler. Sadece 4 (%1) ki•i din ile
ilgilerinin olmad•••n• ifade etmi•lerdir.

Kendinizi dindarl•k bak•m•ndan hangi grupta %95

görüyorsunuz? Anlaml•l•k
Çok Dindar Ortalama Dinle Dinle
Chi-
Dindar Az •lgisi P
Square
•lgili Yok
Cinsiyet N % N % N % N % N % 15,201 0,004
Kad•n 15 9,6 37 23,6 59 37,6 43 27,4 3 1,9
Erkek 19 11,5 55 33,3 71 43,0 19 11,5 1 0,6
Tablo 2: Ki!isel olarak insanlar•n kendilerini ne ölçüde dindar gördüklerinin kad•n ve erkek de•i!kenleri
aras•ndaki ili!kileri

Tablo 2’ye bakt•!•m•z zaman kendilerini dindar görenler erkeklerin oran•n•n,

kendilerini dindar gören kad•nlardan daha fazla olduklar•n• görmekteyiz. Romanya
Müftülü!ü’nün özellikle halkla iç içe bulunan din adamlar•n•n bayanlar•n rahatl•kla
 61

kat•labilecekleri aktiviteler düzenlemesi hem dini ya•ant•y• kad•nlar•n hayat•na dahil edecek
hem de kendilerini daha dindar görmelerini sa!layacakt•r.

4.3. Ailevi Anlamda Dindarl•k Ölçütü

Ailevi Anlamda Dindarl•k Ölçütü

Çok dindar Dindar Ortalama Dinle az ilgili Dinle ilgisi yok

37; 11% 4; 1% 31; 10%

113; 35% 137; 43%

Grafik 12: Ne ölçüde dindar bir aileye sahipsiniz?

Grafik 12 insanlar•n, ailelerini ne ölçüde dindar gördükleriyle alakal•d•r. Anketimize

kat•lanlardan 113 (%35) ki•i orta ölçekte dindar bir aileye sahip olduklar•n• dü•ünmektedirler.
137 (%43) ki•i ailelerinin dindar, 31 (%10) ki•i ise çok dindar olduklar•n• söylemektedir. 37
(%11) ki•i ailelerinin dinle ilgilerinin az oldu!unu, sadece 4 (%1) ki•i ise ailelerinin din ile hiç
ilgilerinin olmad•!•n• ifade etmi•tir.

Ne ölçüde dindar bir aileye sahipsiniz? %95

Anlaml•l•k
Çok Dindar Ortalama Dinle Dinle
Chi-
Dindar Az #lgisi P
Square
#lgili Yok
Cinsiyet N % N % N % N % N % 15,852 0,003
Kad•n 14 8,9 79 50,3 41 26,1 19 12,1 4 2,5
Erkek 17 10,3 58 35,2 72 43,6 18 10,9 0 0,0
Tablo 3: !nsanlar•n ailelerinin ne ölçüde dindar gördüklerinin kad•n ve erkek de"i#kenleri aras•ndaki
ili#kileri
 62

Tablo# 3’te# Romanya’da# Müslümanlar•n# ailelerinin# dindarl•klar•# ile# alakal•# fikirlerini#

yans•tmaktad•r.# Bu# tabloya# göre# ortalama dindar# ve# çok# dindar# derecelendirmelerinin#
toplam•na,# yani# kendini# bir# •ekilde# dindar# görenlere# bakt•"•m•zda,# kad•n# (85,3)# ve# erkekler#
(89,1)# aras•nda# çok# belirgin# bir# fark# olmad•"•# ortaya# ç•kmaktad•r.# Romanya’daki# Müslüman#
toplumun dindarl•ktan#anlad•"•#ve#yükledi"i#mana#ayr•#bir#ara•t•rma#konusu#olacak#boyuttad•r.#
Örnek# olarak# Köstence’nin# Mangalya# sahil# kasabas•nda# görü•ülen# bir# aile# kendini# dindar#
olarak# tan•mlamakta# olup,# ayn•# zaman# da# evinin# baz•# odalar•n•# Romen# turistlere# açmakta ve
evlerine#mayolar•#ile#girip#ç•kmalar•nda#bir#mahsur#görmemektedirler.

4.4. Arkada• Çevresi Ba•lam•nda Dindarl•k Ölçütü

Arkada•l•k Çevresi Ba•lam•nda Dindarl•k

Ölçütü
Çok dindar Dindar Ortalama Dinle az ilgili Dinle ilgisi yok
8; 3% 20; 6%
56; 17%

106; 33%

132; 41%

Grafik 13: Ne ölçüdedindarbir arkada• çevresine sahipsiniz?

Grafik13’de# insanlar•n# arkada•# çevrelerinin# dindarl•k# ölçütleri# bulunmaktad•r.# Buna#

göre#ankete#kat•lanlar•n#132’si##(%41) ortalama#dindar#bir#arkada•#çevresine#sahip#olduklar•n•#
söylemektedirler.# 106# # (%33) ki•i# dindar,# 20# # (%6) ki•i# ise# arkada•# çevresinin# son# derece#
dindar# oldu"unu# dü•ünmektedirler.# 56# # (%17) ki•i# arkada•lar•n•n# din# ile# ilgilerinin# az#
oldu"unu#ifade#etmektedirler.#Sadece#8## (%3) ki•i#arkada•# çevresinin#din#ile#hiç#alakalar•n•n#
olmad•"•#dü•üncesindedir.
 63

Ne ölçüde dindar bir arkada• çevresine sahipsiniz? %95

Anlaml•l•k
Çok Dindar Ortalama Dinle Dinle
Chi-
Dindar Az #lgisi P
Square
#lgili Yok
Cinsiyet N % N % N % N % N % 10,144 0,038
Kad•n 9 5,7 39 24,8 75 47,8 30 19,1 4 2,5
Erkek 11 6,7 67 40,6 57 34,5 26 15,8 4 2,4

Tablo 4: •nsanlar•n arkada•lar•n• ne ölçüde dindar gördüklerinin kad•n ve erkek de#i•kenleri aras•ndaki
ili•kileri

Tablo 4’te Müslümanlar•n# arkada•lar•n•n# dindarl•klar•# ile# alakal•# dü•ünceleri#

bulunmaktad•r.# Bu# tabloda# arkada•lar•n•# daha# dindar# gören# erkeklerin# oran•# kad•nlar•n#
arkada•lar•n•# dindar# görenlerden# daha# fazlad•r.# Kad•nlara# yönelik# dini# içerikli# programlar•n#
ço"alt•lmas•#ve#kad•nlar•n#sosyal#hayatta#uygulayabilecekleri#dini#aktivite#ve#etkinlikler#te•vik#
edilebilir.

4.5. •• Çevresi Ba#lam•nda Dindarl•k Ölçütü

•• Çevresi Ba•lam•nda Dindarl•k Ölçütü

Çok dindar Dindar Ortalama Dinle az ilgili Dinle ilgisi yok

24; 8% 16; 5%

68; 21% 74; 23%

135; 43%

Grafik 14: Ne ölçüde dindar bir i• çevresine sahipsiniz?

 64

Grafik14 Romanya Müslümanlar•n•n i• çevresini ne ölçüde dindar gördükleriyle

alakal•d•r. 135 (%43) ki•i ortalama ölçüde dindar bir i• çevresine sahip olduklar•n• belirtmi•tir.
74 (%23) ki•i dindar, 16 (%5) ki•i çok dindar bir i• çevresinin oldu!u kanaatindedir. 68 (%21)
ki•i i• çevresinin din ile ilgisinin az oldu!unu, 24 (%8) ki•i ise hiç ilgisinin olmad•!•n• ifade
etmi•tir.

Ne ölçüde dindar bir i! çevresine sahipsiniz? %95

Anlaml•l•k
Çok Dindar Ortalama Dinle Dinle
Chi-
Dindar Az #lgisi Yok P
Square
#lgili
Cinsiyet N % N % N % N % N % 20,403 0,000
Kad•n 6 3,9 25 16,2 85 55,2 28 18,2 10 6,5
Erkek 10 6,1 49 30,1 50 30,7 40 24,5 14 8,6
Ya! 28,169 0,005
18-30 ya• 5 3,5 33 22,9 76 52,8 22 15,3 8 5,6
31-45 ya• 9 9,0 30 30,0 31 31,0 22 22,0 8 8,0
46-50 ya• 1 3,4 5 17,2 13 44,8 8 27,6 2 6,9
50ya• ve 1 2,4 6 14,3 13 31,0 16 38,1 6 14,3
üzeri
Tablo 5: #nsanlar"n i! çevrelerinin ne ölçüde dindar gördüklerinin baz" de•i!kenler aras"ndaki ili!kiler

Tablo 5’te Müslümanlar•n i• çevrelerini, ne ölçüde dindar gördüklerini baz•

de!i•kenler aras•ndaki ili•kilerle ortaya koymaktad•r. Bu tabloya göre erkekler i• çevrelerinin
kad•nlara nazaran daha dindar görmektedirler.

Genel olarak 31-45 ya• aral•!•ndakiler i• çevrelerini daha fazla dindar görürken, 46-50
ya• aral•!•ndakiler i• çevrelerinin, ortalama ölçekte dindar bir seviyelerinin oldu!unu
dü•ünmektedir.
 65

4.6. Günlük Be! Vakit Namaz K"lma Ölçütü

Günlük Be• Vakit Namaz K•lma Ölçütü

Evet Bazen Hay•r

81; 25%
157; 49%

83; 26%

Grafik 15: Günlük be! vakit namazlar"n"z" devaml" k"lar m"s"n"z?

“Günlük be• vakit namazlar•n•z• devaml• k•lar m•s•n•z?” sorusuna cevap veren 321
ki•iden 81 (%25) ki•i evet cevab• vermi•tirki bu rakam, bu konu hakk•nda görü•tü!ümüz din
adamlar•na göre biraz fazlad•r. Fazla ç•kmas•n•n sebebi anket yap•lan insanlar•n bir k•sm•n•n
cami cemaatinden seçilmi• olmas•d•r. 83 (%26) ki•i bazen k•ld•!•n• ifade etmi•ir. 157 (%49)
ki•i ise günlük be• vakit namaz• hiç k•lmad•klar•n• belirtmi•lerdir.

Günlük be! vakit namazlar"n"z" devaml" %95 Anlaml"l"k

k"lar m"s"n"z?
Evet Bazen Hay"r Chi- P
Square
Ya! N % N % N % 9,076 0,169
18-30 ya• 30 20,7 35 24,1 80 55,2
31-45 ya• 31 30,4 28 27,5 43 42,2
46-50 ya• 6 20,0 12 40,0 12 40,0
50ya• ve üzeri 13 31,0 8 19,0 21 50,0
Cinsiyet 22,688 0,000
Kad•n 30 19,2 28 17,9 98 62,8
Erkek 50 30,3 55 33,3 60 36,4
#kamet Yeri-
66,768 0,000
#l/#lçe
 66

Bükre• 33 42,3 24 30,8 21 26,9

Köstence 18 14,8 14 11,5 90 73,8
Mecidiye 16 23,5 27 39,7 25 36,8
Mangalya 7 31,8 3 13,6 12 54,5
Babada#! 0 0,0 3 50,0 3 50,0
Di er 6 24,0 12 48,0 7 28,0
Ayl•k Gelir 55,131 0,000
0-800 Ron 22 37,3 22 37,3 15 25,4
801-1500 Ron 5 10,0 12 24,0 33 66,0
1501-2000 12 12,4 14 14,4 71 73,2
Ron
2001-2500 10 29,4 12 35,3 12 35,3
Ron
2501 Ron ve 27 39,1 19 27,5 23 33,3
Üstü
Medeni 20,271 0,000
Durum
Bekar 28 29,8 37 39,4 29 30,9
Evli 52 23,0 45 19,9 129 57,1
#kamet Edilen
0,426 0,808
Yer Cinsi
"l/"lçe 68 25,6 69 25,9 129 48,5
Belde/Köy 12 21,8 14 25,5 29 52,7
Meslek/Alan 46,346 0,000
Tar#m 5 31,2 8 50,0 3 18,8
Sanayi 2 9,5 5 23,8 14 66,7
Ticaret 16 23,9 21 31,3 30 44,8
E itim 27 51,9 15 28,8 10 19,2
Di er 28 17,4 34 21,1 99 61,5
Tablo 6: Günlük be• vakit namaz k•lma oran•n•n baz• de#i•kenler aras•ndaki ili•kileri

Tablo! 6’da! Romanya’da! ya•ayan Müslümanlar#n! günlük! be•! vakit! namaz! k#lma!
oranlar#n#n! de i•ik! de i•kenler! aras#ndaki! ili•kiler! görülmektedir.! Bu! tabloya! genel! olarak!
bak#ld# #nda! gençlerin! ve! ileri! ya•ta! olanlar#n! namazlar#na! daha! fazla! dikkat! ettikleri!
görülmektedir. Gençlerin!namaz!k#lma!oran#n#n!nisbeten!fazla!olmas#!komünizm!sonras#!dini!
hayat#n!az!da!olsa!pozitif!yönde!de i•ti ini!göstermektedir.! Yine!erkeklerin!kad#nlardan!daha!
fazla!namaz!k#lma!konusunda!hassas!olduklar#!söylenebilir.!Bunun!sebebi!erkeklerin!camilerle!
ve din adamlar#yla! daha! fazla! muhatap! olduklar#! olabilir.! Müslümanlar#n! ya•ad#klar#! •ehir!
baz#nda! Bükre•’te! ya•ayan! Müslümanlar! di er! •ehirlere! nazaran! namazlar#na! daha! ziyade!
 67

dikkat! etmektedirler.! Namaz! k#lmama! oran#! ise! en! fazla! Köstence’dedir.! Maddi! durumu! iyi!
olanlar#n! namazlar#na! daha! fazla! dikkat! ettikleri! görülmektedir.! Medeni! durumlar#na! göre!
bekarlar! namazlar#na! evlilerden! daha! fazla! önem! vermektedirler.! "l! veya! ilçede! ya•ayanlarla!
köylerde! ya•ayan! Müslümanlar#n! namaz! k#lma! oranlar#! aras#nda! pek! fazla! bir! fark
görülmemektedir.! "nsanlar#n! mesleklerine! bak#ld# #! zaman! e itim! alan#nda! görev! yapanlar#n!
namazlar#na! daha! fazla! dikkat! ettikleri! görülmektedir.! Namaz! k#lmama! oran#! en! fazla! sanayi!
alan#nda!çal#•anlarda!görülmektedir. Buradan!çal#•ma!•artlar#!a #r!v!me•akatli!olanlar#n!namaz!
k#lmakta!ihmalkar!davrand#klar#!anla•#lmaktad#r.

4.7. Dini Mekanlara Gitme S•kl•#•

Dini Mekanlara Gitme S•kl•••

Her f•rsatta S•kl•kla Bazen Nadiren Hiç gitmem

27; 9% 30; 9%
38; 12%

125; 39%
100; 31%

Grafik 16: Ne s•kl•kla dini mekanlara gidersiniz?

“Ne!s#kl#kla!dini!mekanlara!gidersiniz?”!sorusuna!cevap!veren!320!ki•iden!30’u!!(%9)
her!f#rsatta!dini!mekanlara!gitti ini,!38’i!(%12) ise!s#k!s#k!gitti ini!ifade!etmi•tir.!100! (%31)
ki•i!bazen!gitmektedir.!125!(%39) ki•i!nadiren!dini!mekanlar#!ziyaret!etmektedir.!27!(%9) ki•i!
ise!dini!mekanlara!hiç!gitmemektedir.
 68

Ne s•kl•kla dini mekanlara gidersiniz? %95

Anlaml•l•k
Her S•kl•kla Bazen Nadiren Hiç Chi-
P
F•rsatta Gitmem Square
Cinsiyet N % N % N % N % N % 44,876 0,000
Kad•n 9 5,8 7 4,5 37 23,9 82 52,9 20 12,9
Erkek 21 12,7 31 18,8 63 38,2 43 26,1 7 4,2
Ayl•k Gelir 74,649 0,000
0-800 Ron 12 20,7 15 25,9 14 24,1 11 19,0 6 10,3
801-1500 3 6,0 5 10,0 10 20,0 24 48,0 8 16,0
Ron
1501-2000 3 3,1 5 5,2 22 22,7 62 63,9 5 5,2
Ron
2001-2500 3 8,8 3 8,8 17 50,0 10 29,4 1 2,9
Ron
2501 Ron ve 9 13,0 5 7,2 31 44,9 17 24,6 7 10,1
Üstü
Tablo 7: Dini mekanlara gitme oran•n•n baz• de#i•kenler aras•ndaki ili•kileri

Tablo# 7’de# # Romanya’da# ya•ayan# Müslümanlar•n# dini# mekanlara# gitme# oranlar•n•n#

baz•# de"i•kenlere# göre# ili•kilerini# göstermektedir.# Bu# tabloya# göre# erkekler# dini# mekanlar•
daha# fazla# kullanmaktad•r.# # Ayl•k# gelir# durumlar•na# göre# ise# geliri# çok# dü•ük# ve# yüksek#
olanlar# daha# s•k# ziyaret# etmektedirler.# Orta# gelirli# olanlar# ise# dini# mekanlar•# # daha# az#
kullanmaktad•rlar.

#nsanlar dini mekanlar• genellikle ölülerini anma günlerinde, kandillerde ve

bayramlarda kullanmaktad•rlar. Özellikle camiler olmak üzere dini mekanlar maddi
imkans•zl•klar sebebiyle halk•n#sosyal#aktiviteleri#için#kullan•ma#uygun#de"ildir.# Bu# yerlerin#
daha iyi duruma getirilmesi durumunda insanlar bu yerleri daha# s•k# kullanmay•#
isteyeceklerdir.
 69

4.8. Ramazan Orucunu Tutma

Ramazan Orucu Tutma Ölçütü

Her zaman Genelde Bazen Nadiren Hiç tutmam

29; 9%

91; 29%
86; 27%

60; 19%
51; 16%

Grafik 17: Ramazan orucunuzu tutar m•s•n•z?

“Ramazan#orucunuzu#tutar#m•s•n•z?” surusuna#cevap#veren#317#ki•iden#91##(%29) ki•i#

Ramazan# orucunu# sürekli# olarak# tuttuklar•n•# ifade# etmi•lerdir. 60 (%19) ki•i# genelde,# 51##
(%16) ki•i#bazen#tutmaktad•r.#86##(%27) ki•i#nadiren de olsa Ramazan orucunu tutmaktad•r.#29##
(%9) ki•i#ise#hiç#oruç#tutmad•klar•n•#söylemi•lerdir.

Ramazan orucunu tutar m•s•n•z? %95

Anlaml•l•k
Her Genelde Bazen Nadiren Hiç Chi-
P
Zaman Tutmam Square
Cinsiyet N % N % N % N % N % 38,766
Kad•n 37 23,9 14 9,0 26 16,8 63 40,6 15 9,7
Erkek 54 33,3 46 28,4 25 15,4 23 14,2 14 8,6
Ya! 41,165 0,0
00
18-30 ya• 34 24,1 19 13,5 24 17,0 58 41,1 6 4,3
31-45 ya• 35 34,0 20 19,4 21 20,4 17 16,5 10 9,7
46-50 ya• 8 26,7 11 36,7 2 6,6 5 16,7 4 13,3
50ya•#ve# 14 34,1 9 22,0 4 9,8 6 14,6 8 19,5
üzeri
Ayl•k Gelir 91,220 0,0
00
0-800 Ron 23 40,4 13 22,8 7 12,3 6 10,5 8 14
801-1500 4 8,2 11 22,4 9 18,4 16 32,7 9 18,4
 70

Ron
1501- 14 14,4 8 8,2 16 16,5 54 55,7 5 5,2
2000Ron
2001-2500 14 41,2 10 29,4 5 14,7 3 8,8 2 5,9
Ron
2501 Ron ve 32 47,1 13 19,1 12 17,6 6 8,8 5 7,4
Üstü
•kamet 4,516 0,3
Edilen Yer 41
Cinsi
l/ lçe 76 29,1 50 19,2 38 14,6 75 28,7 22 8,4
Belde/Köy 15 26,8 10 17,9 13 23,2 11 19,6 7 12,5
Medeni 19,615 0,0
Durum 01
Bekar 31 34,1 21 23,1 19 20,9 9 9,9 11 12,1
Evli 60 26,7 38 16,9 32 14,2 77 34,2 18 8,0
Tablo 8: Ramazan orucunu tutma oran•n•n baz• de"i•kenler aras•ndaki ili•kileri

Tablo! 8’de! baz"! de#i$kenlerin! Ramazan! orucunu! tutma! oranlar"n"! vermektedir.! Genel!
olarak!bakt"#"m"z!zaman!erkeklerin!kad"nlara!nazaran!daha!fazla!Ramazan!orucunu!tuttu#unu!
söyleyebiliriz.! Ekonomik! gelirleri! çok! dü$ük! ve! yüksek! olanlar! daha! fazlar! tutmaktad"rlar.!
Nadiren!tutanlar"n!genelini!ise!orta!seviyedeki!gelir!grubu!olu$turmaktad"r.!

Romanya’da!Müslümanlar!Ramazan!ay"na!önem!vermektedirler.!Yukar"daki!tablolarda!
görüldü#ü!üzere!insanlar!oruç!tutmaya!özen!göstermektedirler. Ramazan!ay"nda!din!adamlar"!
insanlar"!camilerde!iftar!yapmaya davet etmekte!ve!onlar"n birbirlerini iftara davet etmelerini
tavsiye! etmektedirler.! Özellikle! küçük! ve! toplu! yerle$im! yerlerinde! bu! adet! oturmu$!
durumdad"r.
 71

4.9. Hac •badetini Yerine Getirme

Hac •badetini Yerine Getirme Oran•

Evet Hay•r

37; 12%

280; 88%

Grafik 18: Hacca gittiniz mi?

“Hacca!gittiniz!mi?”!sorusuna!cevap!veren!317!ki$iden!37!!(%12)!ki$i!gitti#ini!beyan!
etmi$lerdir.!280!!(%88)!ki$i!ise!henüz hacca!gitmediklerini!beyan!etmi$lerdir.

Hacca gittiniz mi? %95

Anlaml•l•k
Evet Hay•r Chi-
P
Square
Ayl•k Gelir N % N % 21,826 0,000
0-800 Ron 5 8,8 52 91,2
801-1500 1 2,0 48 98,0
Ron
1501-2000 6 6,2 91 93,8
Ron
2001-2500 9 26,5 25 73,5
Ron
2501 Ron ve 15 22,1 53 77,9
Üstü
Tablo 9: Hacca gitme oran•n•n maddi gelir ile aras•ndaki ili•ki

Tablo 9’da!hacca!giden! Müslümanlar"n!maddi!gelirlerine! göre!hacca! gitme!oranlar"n"!

göstermektedir.! Bu! tabloya! göre! do#al! olarak! hacca! gidenlerin! daha! fazla! maddi! durumu! iyi!
 72

olanlar oldu•u görülmektedir. Ancak az da olsa maddi durumu az olanlardan da bir •ekilde#
hac#görevini#yerine#getirenlerin oldu•u görülmektedir.

4.10. Hac •badetini Yerine Getirmeyenlerin Hac Dü•üncesi

Hac •badetini Yerine Getirmeyenlerin Hac

Dü•üncesi
Evet Hay•r

142; 48%
155; 52%

Grafik 19: Hacca gitmeyi dü•ünüyor musunuz?

Grafik 19’da “Hacca#gitmeyi#dü•ünüyor#musunuz?” sorusuna 142 (%48) ki•i hay•r 155

(%52) ki•i ise evet cevab• vermi•tir. Bu durum insanlar•n maddi durumlar•n•n yeterli
olmamas"ndan dolay" hacca gitme dü!üncelerinin olmad"•"n" göstermektedir. Ancak yine de
yar"ya yak"n" böyle bir ibadeti yapmay" istemekte, f"rsatlar" olursa yapmay" dü!ünmektedirler.

Hacca gitmeyi dü•ünüyor musunuz? %95

Anlaml•l•k
Evet Hay•r Chi-
P
Square
Ya• N % N % 10,788 0,01
3
18-30 ya! 61 44,5 76 55,5
31-45 ya! 58 61,7 36 38,3
46-50 ya! 20 66,7 10 33,3
50ya! ve 14 41,2 20 58,8
üzeri
 73

•kamet Yeri- 48,927 0,00

•l/•lçe 0
Bükre• 51 76,1 16 23,9
Köstence 38 31,7 82 68,3
Mecidiye 43 67,2 21 32,8
Mangalya 6 31,6 13 68,4
Babada ! 1 20,0 4 80,0
Di er 15 68,2 7 31,8
E#itim 16,233 0,00
Durumu 3
"lkö retim 15 46,9 17 53,1
Lise 70 61,4 44 38,6
Üniversite 58 42,6 78 57,4
Lisansüstü 10 90,9 1 9,1
Hiçbiri 1 33,3 2 66,7
Ayl•k Gelir 39,325 0,00
0
0-800 Ron 33 61,1 21 38,9
801-1500 21 43,8 27 56,2
Ron
1501-2000 28 29,5 67 70,5
Ron
2001-2500 20 71,4 8 28,6
Ron
2501 Ron ve 45 75,0 15 25,0
Üstü

Tablo 10: Hacca gitmeyi isteyenlerin baz" de!i#kenler aras"ndaki ili#kileri

Tablo! 10’da! hacca! gitmek! isteyenlerin! baz#! de i•kenler! aras#ndaki! ili•kileri!

gözükmektedir.! Bu! tabloya! göre! orta! ya•takilerin! hacca! gitme! iste i! daha! fazla! oldu u!
görülmektedir.! $ehirler! baz#nda! Bükre•! ve! Mecidiye’de! ya•ayanlar! daha! fazla! gitmek!
istemektedir.! Köstence’de! ya•ayanlar#n! ço unlu unun! ise! hacca! gitme! isteklerinin! az! oldu u!
görülmektedir.! E itim! seviyesine! göre! lisanüstü! e itim! görenler! ço unlu u! hacca! gitmeyi!
istemektedir.!Gelir!seviyesine!göre!ise!do al!olarak!ekonomik!durumu!iyi!olanlar!daha!ziyade!
hacca!gitmeyi!dü•ünmektedirler.
 74

4.11. Zekat Verme

Zekat Verir Misiniz?

Evet Hay•r

141; 44%

176; 56%

Grafik20: Zekat verir misiniz?

“Zekat! verir! misiniz?” sorusuna cevap veren 317 ki•iden! 141! (%44) ki•i! evet,! 176!
(%56) ki•i!ise!hay#r! cevab#! vermi•tir.!Oran#n! yüksek!ç#kma!sebebi! buradaki! Müslümanlar#n!
dini! dü•üncelerle! verdi i! yard#m! ve! sadakalar#! zekat! gibi! dü•ünmeleri! olabilir! ki! bu! durum!
ayn#!zamanda!bu!insanlar#n!zekat!konusunda!bilgilerinin!zay#f!oldu unu!göstermektedir.

Zekat verir misiniz? %95

Anlaml"l"k
Evet Hay"r Chi-
P
Square
Ya# N % N % 10,488 0,015
18-30 ya• 52 36,9 89 63,1
31-45 ya• 51 49,5 52 50,5
46-50 ya• 20 66,7 10 33,3
50ya•!ve! 17 41,5 24 58,5
üzeri
•kamet 63,899 0,000
Yeri-•l/•lçe
Bükre• 57 74,0 20 26,0
Köstence 24 19,7 98 80,3
Mecidiye 35 53,8 30 46,2
Mangalya 7 31,8 15 68,2
Babada ! 4 66,7 2 33,3
 75

Di•er 14 56,0 11 44,0

E•itim 7,219 0,125
Durumu
lkö•retim 15 40,5 22 59,5
Lise 58 49,6 59 50,4
Üniversite 55 38,7 87 61,3
Lisansüstü 11 68,8 5 31,2
Hiçbiri 2 50,0 2 50,0
Ayl•k Gelir 54,292 0,000
0-800 Ron 27 47,4 30 52,6
801-1500 15 30,6 34 69,4
Ron
1501-2000 21 21,6 76 78,4
Ron
2001-2500 21 61,8 13 38,2
Ron
2501 Ron ve 51 75,0 17 25,0
Üstü

Tablo 11: Zekat vermeyi isteyenlerin baz! de•i"kenler aras!ndaki ili"kileri

Tablo! 11’e! bakt"•"m"zda! Bükre#’te! ya#ayan! Müslümanlar"n! daha! fazla,! Köstence’de!

ya#ayan! Müslümanlar"n! ise! daha! az! zekat! verdikleri! görülmektedir.! E•itim! seviyesine! göre!
lisanüstü!e•itim!görenlerin!zekat!verme!oran"!daha!yüksektir.!Ayl"k!gelir!baz"nda!do•al!olarak!
maddi!durumu!iyi!olanlar"n!zekat!verme!oran"!daha!yüksektir.!Ancak!dikkat!çekici!olan!maddi!
durumu!çok!zay"f!olan!grubun!neredeyse!yar"s"!zekat!verdiklerini!ifade!etmi#lerdir. Bu durum
halk"n!ilmihal!bilgisinin!zay"f!oldu•unu!göstermektedir.!
 76

4.12. Kurban Kesme

Kurban Bayramlar•nda Kurban Keser Misiniz?

Evet Hay•r

75; 24%

240; 76%

Grafik 21: Kurban bayram!nda kurban keser misiniz?

“Kurban!bayramlar"nda!kurban!keser!misiniz?” sorusuna!cevap!veren!315!ki#iden!240!
(%76) ki#i! evet,! 75! (%24) ki#i! hay"r! cevab"! vermi#tir.! Görü#tü•ümüz! imamlar! ve! halktan!
insanlar! bu! say"y"! do•rulamaktad"r.! Romanya’da! ya#ayan! Müslümanlar! bayramlar"! kutlama!
konusunda!hassas!olup!kurban!bayram"nda!muhakkak!kurban!kesmeye!çal"#maktad"rlar.

Kurban bayramlar!nda kurban keser misiniz? %95

Anlaml!l!k
Evet Hay!r Chi-
P
Square
Ya" N % N % 15,604 0,001
18-30 ya# 103 73,6 37 26,4
31-45 ya# 85 83,3 17 16,7
46-50 ya# 27 90,0 3 10,0
50ya#!ve! 23 56,1 18 43,9
üzeri
#kamet Yeri- 31,391 0,000
#l/#lçe
Bükre# 59 77,6 17 22,4
Köstence 109 89,3 13 10,7
Mecidiye 39 60,0 26 40,0
Mangalya 12 57,1 9 42,9
 77

Babada• 2 33,3 4 66,7

Di•er 19 76,0 6 24,0
Ayl•k Gelir 34,905 0,000
0-800 Ron 30 52,6 27 47,4
801-1500 31 63,3 18 36,7
Ron
1501-2000 85 87,6 12 12,4
Ron
2001-2500 29 85,3 5 14,7
Ron
2501 Ron ve 58 86,6 9 13,4
Üstü

Tablo 12: Kurban bayram•nda kurban kesenleri baz• de#i•kenler aras•ndaki ili•kileri

Tablo 12’ye bakt!•!m!zda kurban kesmeyenlerin daha ziyade 50 ya" ve üzerindeki

insanlar olduklar! görülmektedir. Komünizm döneminde yeti"en neslin dini hassasiyetlerinin
az oldu•u bariz bir "ekilde görülmektedir. Ayl!k gelirleri yüksek olanlar!n kurban kesme
oranlar! zay!f olanlara göre do•al olarak daha yüksektir.

4.13. Çocuklara Dini Bilgi Ö#retme

Çocuklar•n•za Dini Bilgi Ö•retiyor Musunuz?

Evet Hay•r

56; 22%

195; 78%

Grafik22: Çocuklar•n•za dininizle alakal• bilgileri ö•retiyor musunuz?

 78

“Çocuklar•n•za dininizle alakal• bilgileri ö•retiyor musunuz?” sorusuna cevap veren

251 ki•iden 195’i (%78) evet, 56’s• (%22) hay•r cevab• vermi•tir. Grafik 3’te 227 ki•i evli
oldu•unu beyan etmi•tir. Çocuklar•na dini e•itim verdiklerini beyan edenlerin say•s•n•n fazla
olma sebebi bu ••kk• cevaplayanlar•n baz•lar•n•n bo•anm••, baz•lar•n•n dul olmas•ndan olabilir.
Ayr•ca Romanya’da evlilik d••• çocuk sahibi olman•n kanunen bir sak•ncas• olmad••• ve
komünizm döneminde yeti•en neslin dini hassasiyetlerinin zay•f olmas• sebeblerden dolay• bu
•ekilde dünyaya gelen çocuklar da olabilmektedir.

Romanya’da dini bilgi denilince insanlar•n ak•llar•na gusül, abdest, namaz, oruç,
kurban gibi ibadetler ile yeme-içme adab• gibi konular gelmektedir. Müslüman ailelerin bu
konular•n ö•renilmesine önem verdikleri bariz bir •ekilde görülmektedir.

Çocuklar•n•za dini bilgi ö•retir misiniz? %95

Anlaml•l•k
Evet Hay•r Chi-
P
Square
Ya! N % N % 10,810 0,013
18-30 ya• 74 86,0 12 14,0
31-45 ya• 71 76,3 22 23,7
46-50 ya• 24 80,0 6 20,0
50ya• ve 24 60,0 16 40,0
üzeri
Cinsiyet 3,319 0,069
Kad•n 107 82,3 23 17,7
Erkek 88 72,7 33 27,3
Ayl•k 3,335 0,503
Gelir
0-800 Ron 30 69,8 13 30,2
801-1500 30 73,2 11 26,8
Ron
1501-2000 72 81,8 16 18,2
Ron
2001-2500 20 83,3 4 16,7
Ron
2501 Ron 35 77,8 10 22,2
ve Üstü

Tablo 13: Çocuklar•na dini bilgi ö#reten baz• de#i•kenler aras•ndaki ili•kiler
 79

Tablo 13’e bakt•"•m•zda 50 ya• ve üzerindeki ki•ilerin çocuklar•na daha az dini bilgi
ö"rettikleri görülmektedir. Cinsiyet baz•nda kad•nlar erkeklere göre daha fazla ö"rettiklerini
söylemektedirler. Bu durum çocuklar•n aile için e"itimlerinin erkekten çok kad•nlar•n
üstlenmesinden kaynaklanmaktad•r.

4.14. Dininden Dolay• Resmi Kurumlarda Sorun Ya•ama

Dininizden Dolay• Resmi Kurumlarla •lgili

•!lerinizde Sorun Ya!•yor Musunuz?
Evet Hay•r

29; 9%

288; 91%

Grafik23: Dininizden dolay• resmi kurumlarla ilgili i•lerinizde sorun ya••yor musunuz?

“Dininizden dolay• resmi kurumlarla ilgili i•lerinizde sorun ya••yor musunuz?”

sorusuna cevap veren 317 ki•iden 288 (%91) ki•i hay•r, 29 (%9) ki•i ise evet cevab• vermi•tir.
Bu durum Romanya’da ya•ayan Müslümanlar•n dinlerinden dolay• gözle görünür bir s•k•nt•
ya•amad•klar• sadece münferit baz• olaylar oldu"unu göstermektedir. Romanya’da Türk veya
Tatar demek ayn• zamanda Müslüman anlam•na da gelmektedir. Bundan dolay• bu tür olaylar
Müslümanlar•n dininden dolay• olabilece"i gibi milliyetçi duygularla yap•lm•• olaylar da
olabilmektedir.
 80

Dininizden dolay• resmi kurumlarla ilgili i•lerinizde %95

sorun ya••yor musunuz? Anlaml•l•k
Evet Hay•r Chi-
P
Square
Cinsiyet N % N % 0,524 0,469
Kad•n 15 9,7 140 90,3
Erkek 12 7,4 150 92,6
Tablo 14: Dininden dolay• resmi kurumlarda sorun ya•ad•!•n• dü•ünen kad•n ve erkek de!i•kenleri
aras•ndaki ili•kiler

Tablo# 14’te# dininden# dolay•# resmi# dairelerde# s•k•nt•# ya•ad•klar•n•# dü•ünenlerin# kad•n#
ve#erkeklerin#oranlar•#verilmi•tir.#Kad•n#ve#erkek#oranlar•n•n#birbirine#çok#yak•n#olmas• böyle#
bir#durumda#cinsiyet#veya#k•l•k-k•yafetten#dolay•#herhangi#bir#olumsuzlukla#kar••la••lmad•"•n•#
göstermektedir.# Hatta# bu# s•k•nt•lar# dini# bir# sebepten# dolay•# olmay•p# herkesin# kar••la•t•"•
s•k•nt•lar#cinsinden de olabilmektedir.

4.15. Dini Ya•ant•n•n "• Hayat•n• Olumsuz Etkilemesi

Dininizi Ya•amak •• Ya•am•n•z• Olumsuz Etkiliyor

Mu?
Evet Hay•r

7; 2%

308; 98%

Grafik24: Dininizi ya•ama i• ya•am•n•z• olumsuz olarak etkiliyor mu?

“Dininizi# ya•ama# i•# ya•am•n•z•# olumsuz# olarak# etkiliyor# mu?” sorusuna cevap veren
315# ki•iden# 308# (%98) ki•i# hay•r# cevab•# vermesine# kar••l•k# sadece# 7# (%2) ki•i# evet# cevab•#
 81

vermi•tir. Bu durum her zaman olabilecek istisnai durumlar d•••nda Müslümanlar•n

dinlerinden dolay• herhangi bir olumsuz durumla kar•• kar••ya kalmad•klar•n• göstermektedir.

4.16. Dininden Dolay• Ayr•mc•l••a Maruz Kalma

Dininizden Dolay• Hiç Ayr•mc•l••a Maruz Kald•n•z

M•?
Evet Hay•r

15; 5%

303; 95%

Grafik25:Dininizden dolay•hiçayr•mc•l••a maruz kald•n•z m•?

“Dininizden dolay• hiç ayr•mc•l•!a maruz kald•n•z m•?” sorusuna cevap veren 318
ki•iden 303 (%95) ki•i hay•r, 15 (%5) ki•i ise evet cevab• vermi•tir. Bu durum Müslümanlar
için baz• münferid olaylar d•••nda genel olarak herhangi bir ayr•mc•l•k yap•lmad•!•n•
göstermektedir.

Dininizden dolay• hiç ayr•mc•l••a maruz kald•n•z m•? %95

Anlaml•l•k
Evet Hay•r Chi-
P
Square
Cinsiyet N % N % 0,524 0,469
Kad•n 8 5,1 148 94,9
Erkek 7 4,3 155 95,7
Tablo 15: Dininden dolay• ayr•mc•l••a maruz kald•••n• dü!ünen kad•n ve erkek de•i!kenleri aras•ndaki
ili!kiler
 82

Tablo 15 bize dininden dolay• ayr•mc•l••a maruz kalan kad•n ve erkek oranlar•n•n
hemen hemen ayn• oldu•unu göstermektedir. Say•n•n bu ölçüde az olmas• ya•an•lan
ayr•mc•l•••n dini kimlikten kaynaklanma ihtimalini de zay•flatmaktad•r.

4.17. Din E•itimi Alma Konusunda S•k•nt• Ya•ama

Din E•itimi Alma Konusunda S•k•nt• Ya••yor

Musunuz?
Evet Hay•r

21; 7%

295; 93%

Grafik26: Din e•itimi alma konusunda s•k•nt• ya••yor musunuz?

“Din e•itimi alma konusunda s•k•nt• ya••yor musunuz?” sorusuna cevap veren 316
ki•iden 295 (%93) ki•i hay•r, 21 (%7) ki•i ise evet cevab• vermi•tir. Romanya’da din e•itimi
okullarda ve müftülük bünyesindeki kurumlarda serbestçe verilebilmekte ve al•nabilmektedir.

Lise sonras• lisans ve lisans üstü bir prügram olmamas•na ra•men dini e•itim alma
konusunda s•k•nt• olmamas• dü•ündürücüdür. Bu da dinin hayata bu seviyede bir etkisinin
olmad••• ve dinin daha çok kültürel ve gelenekler ba•lam•nda alg•land•••n• göstermektedir.
 83

4.18. Dini Bilginin Yeterli Oldu•unu Dü•ünme

Dini Bilginizin Yeterli Oldu•unu Dü•ünüyor

Musunuz?
Evet Hay•r

107; 34%

210; 66%

Grafik27: !u andakidinibilgilerinizin yeterli oldu•unu dü•ünüyor musunuz?

“"u andaki dini bilgilerinizin yeterli oldu•unu dü•ünüyor musunuz?” sorusuna cevap
veren 317 ki•iden 210 (%66) ki•i hay•r, 107 (%34) ki•i evet cevab• vermi•tir. Romanya’da
Müslümanlar ailelerinden az da olsa dini bilgi almaktad•r. Görülen o ki %66’l•k bir kesim bu
bilgileri yeterli görmektedir. Bununla birlikte %34’lük bir kesimin dini hayatlar• ad•na
kendilerini yeterli görmediklerini ve geli•tirmek istediklerini söylemek mümkündür.

•u andaki dini bilgilerinizin yeterli oldu•unu %95

dü!ünüyor musunuz? Anlaml"l"k
Evet Hay"r Chi-
P
Square
Ya! N % N % 3,607 0,307
18-30 ya• 45 31,9 96 68,1
31-45 ya• 39 37,9 64 62,1
46-50 ya• 12 41,4 17 58,6
50ya• ve 10 23,8 32 76,2
üzeri
#kamet Yeri- 22,595 0,000
#l/#lçe
Bükre• 31 40,8 45 59,2
Köstence 26 21,5 95 78,5
Mecidiye 32 47,8 35 52,2
Mangalya 4 18,2 18 81,8
 84

Babada• 1 16,7 5 83,3

Di•er 13 52,0 12 48,0
Ayl•k Gelir 19,033 0,001
0-800 Ron 19 32,2 40 67,8
801-1500 15 30,6 34 69,4
Ron
1501-2000 18 18,6 79 81,4
Ron
2001-2500 16 48,5 17 51,5
Ron
2501 Ron ve 32 47,1 36 52,9
Üstü
Cinsiyet
Kad•n 38 24,2 119 75,8 12,687
Erkek 69 43,1 91 56,9
Medeni 6,294 0,012
Durum
Bekar 40 44,4 50 55,6
Evli 67 29,6 159 70,4
E#itim 5,367 0,252
Durumu
"lkö•retim 10 27,0 27 73,0
Lise 45 38,5 72 61,5
Üniversite 42 29,6 100 70,4
Lisansüstü 8 50,0 8 50,0
Hiçbiri 2 50,0 2 50,0

Meslek- 10,395 0,034

Alan
Tar•m 5 31,2 11 68,8
Sanayi 7 33,3 14 66,7
Ticaret 25 37,3 42 62,7
E•itim 26 51,0 25 49,0
Di•er 43 27,0 116 73,0
Tablo 16: Dini bilginin yeterli olmas• konusunda baz• de#i•kenler aras•ndaki ili•kiler

Tablo 16’ya bakt•••m•zda Bükre# ve Mecidiye’de ya#ayan Müslümanlar daha ziyade

dini bilgilerinin yeterli olduklar•n• dü#ünmektedirler. Erkekler kad•nlardan daha ziyade dini
bilgilerini yeterli görmektedir. Evliler bekarlara nazaran, e•itim alan•nda görev yapanlar da
di•er meslek alanlar•nda çal•#anlara göre dini bilgilerini daha ziyade yeterli görmektedirler.
 85

4.19. Dini Bilgi Edinme Kayna#•

Dini Bilgi Edinme Kayna••

Müftülü•e ba•l• dini kurumlardan

Özel dini sohbetler

Kitap okuyarak

Televizyon, gazete, dergi gibi yay•nlar• takip

ederek
!nternet

36; 11%
81; 25%
28; 9%

26; 8%

57; 18%
91; 29%

Grafik28: Dini bilgilerinizigenelliklene tür kaynaklardan al•yorsunuz?

“Dini bilgilerinizi genellikle ne tür kaynaklardan al•yorsunuz?” sorusuna cevap veren

319 ki#iden 81 (%25) ki•i müftülü•e ba•l! dini kurumlardan, 91 (%29) ki•i özel dini
sohbetlerden dini bilgilerini ald!klar!n! söylemi•tir. 57 (%18) ki•i kendisi kitap okuyarak 26
(%8) ki•i televizyon, gazete ve dergi gibi yay!nlar! takip ederek, 28 (%9) ki•i de internetten
ara•t!rarak dini bilgilerini edindiklerini ifade etmi•tir. 36 (%11) ki•i de bunlar!n d!•!nda
kaynaklardan beslendiklerini söylemi•tir.
 86

%95
Dini bilgilerinizi genellikle ne tür kaynaklardan al•yorsunuz?
Anlaml•l•k
Televizyon,
Müftülü#e
Özel dini Kitap gazete, dergi Chi-
ba#l• dini "nternet Di#er P
Square
sohbetler okuyarak gibi yay•nlar•
kurum
takip ederek
Cinsiyet N % N % N % N % N % N % 27,957 0,000
Kad•n 58 36,9 30 19,1 27 17,2 11 7,0 16 10,2 15 9,6

Erkek 23 14,2 61 37,7 30 18,5 15 9,3 12 7,4 21 13,0

Ayl•k
93,484 0,000
Gelir
0-800
7 11,9 21 35,6 10 16,9 3 5,1 2 3,4 16 27,1
Ron
801-
1500 11 22,0 13 26,0 10 20,0 7 14,0 6 12,0 3 6,0
Ron
1501-
2000 54 55,7 13 13,4 9 9,3 5 5,2 11 11,3 5 5,2
Ron
2001-
2500 4 12,1 14 42,4 8 24,2 2 6,1 3 9,1 2 6,1
Ron
2501
Ron ve 5 7,4 23 33,8 16 23,5 8 11,8 6 8,8 10 14,7
Üstü
Medeni
33,304 0,000
Durum
Bekar 4 4,4 32 35,2 19 20,9 12 13,2 13 14,3 11 12,1
Evli 77 33,9 58 25,6 38 16,7 14 6,2 15 6,6 25 11,0

Tablo 17: Dini bilginin edinilmesi konusunda baz• de!i#kenler aras•ndaki ili#kiler

Tablo 17’ye bakt•!•m•zda kad•nlar dini bilgilerini daha ziyade müftülü!e ba!l• dini
kurumlardan, erkekler ise özel dini sohbetleri tercih etmektedir. Bekarlar özel dini sohbetleri
ve kitap okumay• tercih ederken evliler müftülü!e ba!l• dini kurumlar• ve özel dini sohbetleri
tercih etmektedirler.

Özel dini sohbetler din adamlar•n•n özel gayretleri ile haftan•n belirli zamanlar•nda
insanlara verdi!i e!itim olabildi!i gibi dini e!itim veren vak•f ve dernekler taraf•ndan yap•lan
dini aktiviteler de olabilmektedir. Kad•nlara bu tür etkinliklerin az yap•ld••• bariz bir •ekilde
bilinmektedir. Bu durumda hem müftülü•ün hem de di•er vak•f ve derneklerin hem kad•nlara
hem de erkeklere orant•l• •ekilde etkinlik yapmalar• hatta hem kad•nlar•n hem de erkeklerin
 87

beraberce yapabilecekleri aktivitelere a••rl•k verilmesi toplumun daha sa•l•kl• geli•mesini

sa•layacakt•r.

4.20. Dini Bilgi Ö!renme "htiyac•nda Ba#vurulan Yerler

Dini Bilgi Ö•renme •htiyac•nda Genelde

Ba•vurulan Yer
Müftüye
Din görevlisine(!mam, Müezzin)
Çevremdeki din bilgisi oldu•una inand•••m ki$ilere
Kendim ara$t•rarak
Hiç böyle bir ihtiyaç hissetmedim
15; 5% 13; 4%

62; 19%
110; 35%

118; 37%

Grafik29: Dini bir konuyu ö!renme ihtiyac• hissetti!inizde genelde nereye müracaat edersiniz?

“Dini bir konuyu ö!renme ihtiyac• hissetti!inizde genelde nereye müracaat edersiniz?”
sorusuna cevap veren 318 ki•iden sadece 13 (%4) ki•i müftüye dan••t•••n• söylemi•tir. 110
(%35) ki•i imam, müezzin gibi din görevlilerine, 118 (%37) ki•i çevresindeki dini bilgisi
oldu•una inand••• ki•ilere dan••t•••n• ifade etmi•tir. 62 (%19) ki•i kendisi ara•t•rarak cevap
arad•••n• ifade ederken 15 (%5) ki•i de hiç böyle bir ihtiyaç hissetmedi•ini söylemi•tir.
 88

Dini bir konuyu ö•renme ihtiyac• hissetti•inizde genelde nereye müracaat %95
edersiniz? Anlaml•l•k
Çevremde
Din
din bilgisi Hiç böyle bir
görevlisine Kendim Chi-
Müftüye oldu•una ihtiyaç P
(#mam, ara•t•rarak Square
inand•••m hissetmedim
müezzin)
ki•ilere
Cinsiyet N % N % N % N % N % 16,535 0,002
Kad•n 9 5,7 64 40,8 49 31,2 33 21,0 2 1,3

Erkek 4 2,5 46 28,6 69 42,9 29 18,0 13 8,1

Medeni
20,400 0,000
Durum
Bekar 3 3,3 15 16,7 47 52,2 19 21,1 6 6,7
Evli 10 4,4 94 41,4 71 31,3 43 18,9 9 4,0
Tablo 18: Dini bir konu ö•renme ihtiyac• hissedildi•inde ba•vurulan kaynaklarkonusunda baz•
de•i•kenler aras•ndaki ili•kiler

Tablo 18’e bakt•••m•z zaman resmi din görevlilerine ba•vurma oran• kad•nlarda ve
bekarlarda daha fazla oldu•u gözükmektedir. Erkekler ve bekarlarin çevresindeki din
bilgisinin oldu•una inand••• ki•ilere sorma oran• ise kad•nlardan daha fazlad•r. Bu durum din
adamlar•n•n din e•itimi konusunda erkeklere ve daha ziyade genç neslin olu•turdu•u bekarlara
daha az ula•t•klar•n• göstermektedir.
 89

4.21. Din Görevlilerinin Müslümanlar• Temsi Etmesi

Din Görevlilerinin Dininizi Temsil Etti•ini

Dü!ünüyor Musunuz?
Evet K•smen Hay•r

61; 19% 63; 20%

194; 61%

Grafik30: Din görevlilerinin dininizi temsil etti•ini dü•ünüyor musunuz?

“Din görevlilerinin dininizi temsil etti•ini dü•ünüyor musunuz?” sorusuna cevap veren
318 ki•iden 194 (%61) ki•i k•smen temsil ettiklerine inand•klar•n• ifade etmi•tir. 61 (%19)
ki•i din görevlilerinin dini temsil ettiklerine inanmad•klar•n• söylerken sadece 63 (%20) din
görevlilerinin dini hakk•yla temsil ettiklerini dü•ünmektedir.

Din görevlilerinin dininizi temsil etti•ini %95 Anlaml•l•k

dü•ünüyor musunuz?
Evet K•smen Hay•r Chi- P
Square
Ya• N % N % N % 17,498 0,008
18-30 ya• 24 16,9 98 69,0 20 14,11
31-45 ya• 20 19,4 62 60,2 21 20,4
46-50 ya• 3 10,0 17 56,7 10 33,3
50ya• ve 14 34,1 16 39,0 11 26,8
üzeri
Cinsiyet 1,194 0,551
Kad•n 34 31,7 95 60,5 28 17,8
 90

Erkek 28 17,4 99 61,5 34 21,1

Ayl•k Gelir 49,366 0,000
0-800 Ron 21 36,5 28 47,5 10 16,9
801-1500 11 22,0 29 58,0 10 20,0
Ron
1501-2000 13 13,4 77 79,4 7 7,2
Ron
2001-2500 1 3,0 24 72,7 8 24,2
Ron
2501 Ron ve 13 19,4 27 40,3 27 40,3
Üstü
Medeni 4,239 0,120
Durum
Bekar 24 26,4 50 54,9 17 18,7
Evli 37 16,4 144 63,7 45 19,9
Tablo 19: Din görevlilerinin dini temsil ettiklerini dü!ünme konusunda baz• de"i!kenler aras•ndaki
ili!kiler

Tablo 19’a bakt•"•m•z zaman din görevlilerinin dini temsil ettiklerini en fazla
inananlar; bekarlar, maddi durumu zay•f olanlar, kad•nlar ve ileri ya•ta olanlar oldu"u
görülmektedir. Orta ya• grubundakiler ve maddi yönden iyi durumda olanlar ise din
görevlilerinin dini temsil etmediklerini daha fazla dü•ünmektedirler.

4.22. Din Görevlilerini Yeterli Bulma

Din Görevlilerinizi Bilgi Olarak Yeterli Buluyor

Musunuz?
Evet K•smen Hay•r

62; 20% 68; 22%

182; 58%

Grafik31: Din görevlilerinizi bilgi olarak yeterli buluyor musunuz?

 91

“Din görevlilerinizi bilgi olarak yeterli buluyor musunuz?” sorusuna cevap veren 312
ki•iden 182 (%58) ki•i k•smen yeterli bulduklar•n• dü•ünmektedirler. 62 (%20) ki•i yeterli
bulmazken 68 (%22) ki•i yeterli bulduklar•n• ifade etmi•lerdir.

Din adamlar•n•n yeterlili!i Romanya Müftülü!ü’nün önemli meselelerinden bir

tanesidir. Bu konuda Türkiye Diyanet "•leri Ba•kanl•!• ile ortakla•a baz• e!itim seminerleri
düzenlemektedirler. Ancak imamlar•n maddi imkanlar•n•n yetersizli!inden dolay• ikinci bir
i•te çal••ma ihtiyac• hissetmeleri din adamlar•n•n bu konuya önem vermelerine engel
olmaktad•r.

Din görevlilerinizi bilgi olarak yeterli %95 Anlaml•l•k

buluyor musunuz?
Evet K•smen Hay•r Chi- P
Square
Ya• N % N % N % 25,665 0,000
18-30 ya• 25 17,7 96 68,1 20 14,2
31-45 ya• 21 20,8 62 61,4 18 17,8
46-50 ya• 7 23,3 12 40,0 11 36,7
50ya• ve üzeri 13 34,2 11 28,9 14 36,8
Cinsiyet 1,746 0,418
Kad•n 30 19,6 95 62,1 28 18,3
Erkek 37 23,3 87 54,7 35 22,0
Ayl•k Gelir 45,444 0,000
0-800 Ron 24 41,4 19 32,8 15 25,9
801-1500 Ron 11 22,0 30 60,0 9 18,0
1501-2000 10 10,3 76 78,4 11 11,3
Ron
2001-2500 2 6,5 22 71,0 7 22,6
Ron
2501 Ron ve 17 26,2 28 43,1 20 30,8
Üstü
Medeni 1,703 0,427
Durum
Bekar 23 25,8 48 53,9 18 20,2
Evli 43 19,4 134 60,4 45 20,3
Tablo 20: Din görevlilerini bilgi olarak yeterli bulma konusunda baz• de•i•kenler aras•ndaki ili•kiler
 92

Tablo 20’ye bakt•!•m•zda din görevlilerini yeterli bulanlar daha ziyade bekarlar, maddi
durumu zay•f olanlar, erkekler ve ileri ya•ta olanlar olduklar•n• görmekteyiz. Maddi durumu
iyi olanlar•n yeterli bulmama oran• ise daha yüksektir.
 93

SONUÇ

Karadeniz ve Tuna Nehri k•y•lar•nda verimli topraklara sahip bu co!rafyada yakla••k

5500 y•ld•r birçok millet gelip geçmi•tir. Bugün bir Avrupa Birli!i ülkesi olan Romanya m.ö.
700’lü y•llardan beri birçok Türk kavmini de misafir etmi•tir. Toplam nüfusunun %90’•ndan
fazlas•n• Hristiyanlar•n olu•turdu!u Romanya’da resmi rakamlar•na göre yakla••k 65.000’ini,
gayri resmi tahminlere göre ise yakla••k 100.000’ini Müslüman az•nl•k olu•turmaktad•r.
Yakla••k 20 milyon nüfusa sahip olan ülkede Müslüman oran• %1’den daha azd•r.

Romanya’ya, hatta tüm Balkan co!rafyas•na "slamiyetin ilk defa üzerinde büyük
tart••malar olmakla birlikte 1260’l• y•llarda Sar• Saltuk isimli bir dervi• ile geldi!i kabul
edilmektedir. Bu bölgeye gelen ilk Müslümanlar halen Dobruca bölgesi olarak isimlendirilen
Karadeniz ile Tuna nehirleri aras•na yerle•mi•lerdir. XIV. yüzy•lda Osmanl• Devletinin bu
bölgeyi fethetmesiyle “Doksanüç harbi”olarak bilinen 1877-1878 Osmanl•-Rus sava••na kadar
Müslümanlar•n hakimiyetinde kalm••t•r. Doksanüç harbinde Osmanl•lar•n Ruslar kar••s•nda
ma!lup olmas•yla Osmanl•lar bölgeyi terk etmi• ve Müslüman halk•n da bir ço!u Anadolu’ya
göç etmi•lerdir.

Romanya’da Müslüman denildi!i zaman akla ilk olarak Tatarlar ve Türkler

gelmektedir. Bununla birlikte gayri resmi rakamlara göre 15.000 civar•nda Arap kökenli
Müslümanlar bulunmaktad•r. Ayr•yeten burada ya•ayan Romen ve di!er milletlerden
Müslüman olmu• insanlar bulunmaktad•r. Müslümanlar genellikle Dobruca bölgesi olarak
isimlendirilen Köstence, Tulça •ehirleri ile ba•kent Bükre•’te ya•amaktad•rlar. Köstence ve
civar•nda genellikle Osmanl• devrinde ya•ayan Müslüman halk•n torunlar• olan Tatarlar, Tulça
ve civar•nda ise genellikte “evlad-• Fatihan” olarak isimlendirilen Osmanl• devleti zaman•ndan
kalma Türkler ya•amaktad•rlar. Bükre•’te ise genellikte komünizm zaman•nda gelen Arap
Müslümanlar ile 1989 devrimi sonras• Türkiye’den gelmi• olan Müslüman Türkler
ya•amaktad•rlar.

Bu co!rafyada ya•ayan Müslümanlar•n tarihini k•saca özetlemek gerekirse ilk olarak

1877-1878 Osmanl•-Rus sava••nda Osmanl• devleti yenilinceye kadar Müslümanlar burada
hakim güç konumundad•rlar. Hatta Dobruca bölgesinde hem güç olarak hem de nüfus olarak
a!•rl•ktad•rlar. Birinci dünya sava••n•n sonuna kadar Müslüman nüfus giderek azalm••t•r.
 94

"kinci olarak 1944-1989 y•llar• aras•ndaki komünizm döneminde bütün dinler gibi
Müslümanlar da aç•ktan olmasa da psikolojik olarak bask• görmü•tür. Bu dönemde Mecidiye
Seminar• ba•ta olmak üzere birçok dini müessese at•l ve kullan•lamaz hale gelmi•tir. Üçüncü
dönem olarak da 1989 devrimi sonras•n• sayabiliriz. Bu dönemde Romanya h•zl• bir •ekilde
demokratikle•me yolunda ilerlemi• ve Müslüman halka dünyan•n birçok yerinde
göremeyece!imiz haklar vermi•tir.

Romanya devleti Müslüman halk• dini bir az•nl•k olarak resmen tan•maktad•r.
Anayasadaki dini hak ve özgürlükler d•••nda sadece Müslüman halk için kabul edilmi• bir
az•nl•k tüzü!ü bulunmaktad•r. Bu tüzü!e göre Müslümanlar dinlerinin her türlü gereklerini
yapabilme özgürlü!üne sahiptir. Ülkedeki Müslümanlar• temsil eden Romanya Müftülü!ü,
Romanya devleti taraf•ndan resmen tan•nmakta ve din görevlilerinin maa•lar• devlet taraf•ndan
kar••lanmaktad•r. Hristiyan din adamlar• ile Müslüman din adamlar• ayn• statüde
bulunmaktad•r. "lk, orta ve liselerde din dersleri bulunmakta olup talep olmas• durumunda
okul idareleri "slam dinini ders olarak verecek Müslüman ö!retmenleri temin etmek
zorundad•r. Din dersi ö!retmenlerinin görevlendirilmesini Romanya Müftülü!ü yapmaktad•r.

Romanya Müftülü!ü ülkedeki bütün Müslümanlar•n resmi temsilcisi

konumundad•r. Be• y•lda bir seçimle göreve gelen müftü devlet taraf•ndan resmi olarak
muhatap al•nmakta ve protokolde bakanlarla ayn• statüde bulunmaktad•r.

Romanya’da ço!unlu!u Dobruca bölgesinde olmak üzere 77 adet aktif cami

bulunmaktad•r. Bunlar•n atanmas• müftülük taraf•ndan yap•lmakta olup maa•lar• devlet
taraf•ndan, Romanya Müftülü!ü için ayr•lan ödenekten kar••lanmaktad•r. Kemal Atatürk
"lahiyat ve Pedagoji Lisesi ad• alt•nda Müslüman din adamlar•n•n yeti•ti!i bir okul
bulunmaktad•r. Camilerde görev yapan imamlar ve müezzinler ile okullarda din dersini veren
ö!retmenler genellikle burada yeti•mektedir. Romanya devleti Müslüman halk•n dini
aktivitelerini yapabilecekleri vak•f ve derneklere izin vermekte ve desteklemektedir.

Türkiye Diyanet "•leri Ba•kanl•!• ile Romanya Müftülü!ü birbirleriyle olan ileti•imini
etkin bir •ekilde devam ettirmektedir. Hem bölgedeki Osmanl• Devleti ile birlikte Türk
geçmi•inin olmas• hem de halen ya•ayan Türk nüfustan dolay• bu bölge Türkiye için ayr• bir
öneme sahiptir. Bu co!rafyadaki Osmanl• miras•n•n restorasyonu, yeni ibadethanelerin yap•m•
 95

ve tamire ihtiyaç duyan dini mekanlar•n ihtiyac•n•n giderilmesinde Romanya Müftülü!ü ile
koordineli olarak gayret göstermektedir.

Genel olarak bu co!rafyada "slamiyetin yay•lmas•nda Bekta•ilik’in rolü inkar edilemez

bir gerçek olarak kar••m•za ç•kmaktad•r. Osmanl• devleti sonras• ise bölgede Hanefîlik ve
Mâturîdîlik’in etkin oldu!u görülmektedir. Bununla birlikte XIX. yüzy•l•n ba•lar•na kadar
kendilerine K•z•lba• denen birçok Alevî köyünün oldu!u bilinmektedir. Ancak komünizm
sonras• bu insanlar•n dini hayatlar•n• unuttuklar• ve sadece isim olarak kald•klar•
görülmektedir. Türkiye Diyanet "•leri Ba•kanl•!•n•n bölgede dini olarak etkin olmas• Selefîlik
ve #iîlik gibi di!er dini alg•lar•n bölgede kabül görmemesinde büyük rol oynamaktad•r.

Komünizm döneminde psikolojik bask•lar sonucunda dini hayat•n oldukça geriledi!i

görülmü•tür. Bugün Romanya’da ya•ayan Müslümanlar dinlerini asgari düzeyde de olsa
ya•amaya çal••maktad•r. Halk•n 2/3’ü dini aktivitelerle olan ili•kisini az da olsa devam
ettirmektedirler. Günlük be• vakit namaz k•lma oran•n•n çok dü•ük düzeydedir. Halk•n %40’•
kendisini, yar•s•ndan fazlas• ailelerini ve yar•ya yak•n• da arkada• ve i• çevrelerinin dindar
olduklar•n• söylemektedirler. Bununla birlikte sadece %1’i kendisinin ve ailesinin, %3’ü
arkada• çevresinin ve %8’i i• çevresinin din ile alakalar•n•n olmad•!•n• ifade etmi•tir.

Namaz k•lma oran•n•n çok dü•ük oldu!u görülmü•tür. Öyle ki bir derece dindar bir
çevreye sahip olanlar•n bile neredeyse %50’i hiç namaz k•lmamaktad•r. Bununla birlikte
Ramazan ay• co•kulu bir •ekilde geçmektedir. Müslüman halk•n birço!u Ramazan ay•nda oruç
tutmaya ve kandillerde camilere giderek ibadet etmeye özen göstermektedirler. Sadece %9’u
hiç Ramazan orucu tutmad•klar•n• ifade etmi•tir. Genel olarak Müslümanlar kurban ibadetine
çok büyük önem vermekte ve %76’l•k bir kesim imkan ölçüsünde kurban ibardetini eda
etmeye çal••maktad•rlar. Ellerinde imkan olanlar•n dini duygularla fakirlere zekat ve sadaka
yard•m• yapmaktad•rlar. Müslüman halk•n ekonomik durumun zay•f olmas•ndan dolay• hac
ibadetini yapanlar•n say•s• az olmakla birlikte son zamanlarda hacc ve umre ziyaretlerinin
nisbeten artt•!• görülmektedir. Bununla birlikte halen daha yakla••k %52’sinin hacca gitme
niyetinin olmad•!• görülmektedir.

Dini yönden hiçbir bask• görmeyen halk, din e!itimi alma konusunda da s•k•nt•
ya•amamaktad•rlar. "lk, orta ve liselerde din dersleri alabildikleri gibi müftülü!e ba!l•
 96

kurumlarda da din e!itimi alabilmektedirler. Ancak lisans ve lisans üstü seviyesinde bir
e!itimin olmamas• büyük bir eksiklik olup bu eksikli!in giderilme yoluna gidilmelidir.
"nsanlar genellikle çocuklar•na namaz, abdest, gusül gibi dini konular• asgari seviyede
ö!retmeye çal••maktad•rlar.

Din adamlar• ile Müslüman halk aras•nda s•cak ili•kiler bulunmaktad•r. Bu durum
insanlar•n faydas• istikametinde kullan•lmal• ve halk dini hayat itibariyle daha ileri seviyeye
getirilmelidir. Bunun için öncelikle din adamlar•n•n özlük haklar• geli•tirilmeli ve dini
mekanlar•n halk•n daha rahat bir •ekilde kullanabilece!i hale getirilmesi gerekmektedir.

Romen halk yakla••k 500 y•l Osmanl• devletinden gördükleri ho•görüyü bugün
Müslüman halka göstermektedirler. "slamofobinin etkin olarak görülmedi!i Romanya’da
Müslümanlar, dinlerini hiçbir bask• görmeden ya•ama imkan•na sahiptirler. Bu yönüyle
Romanya Avrupa ülkeleri aras•nda farkl• dinlerin bar•• içinde ya•ad•klar• model bir ülke olma
kabiliyetine sahiptir.

Bu ho•görü ortam•n•n devam etmesinde kanaatimizce 1989 devrimi sonras• gelen i•

adamlar•n•n etkisi büyük olmu•tur. Komünizm sonras• i• hayat• konusunda tecrübesiz olan
Romen halk Türk i• adamlar•n•n yan•nda çal••m•• ve bu Müslüman i• adamlar•ndan pozitif
olarak etkilenmi•lerdir.

"kinci olarak ticareti ö!renen Romenler ilk olarak Türkiye ile ili•kileri geli•tirmi• ve bu
ili•kiler Romenlerin Müslümanlara olan pozitif bak•••n• devam ettirmesinde önemli rol
oynam••t•r.

Üçüncü olarak da Türk müte•ebbislerin Romanya’da açt•klar• Türk okullar•n•n ba•ar•s•

ve bu okullardan mezun olan ö!renciler üzerindeki olumlu etkiler de bu durumu peki•tiren bir
faktör olmu•tur.

Kanaatimizce Romanya’da pozitif bir zemin vard•r. Bu zemin ve Romanya Devleti’nin

olumlu bak••lar• de!erlendirilmeli ve bu ortam•n bir model olarak dünyaya takdim edilmesi
sa!lanmal•d•r.
 97

KAYNAKÇA

Abdülvahap, Nariman, “Romanya ile K•r•m’•n ortak tarihinden: •slamla•ma hareketi ve Seyyid Sar•
Saltuk (XIII. yy.)”, Mo•tenirea Istorica a Tatarilor, Universitatea Babe•-Bolyai-Cluj -
Napoca !nstitutul de Turcologie •i Studii Central-Asiatice, Bucure•ti, 2010

Afmataj, Luan, Arnavutluk Bekta•ili"i, Ba•lang#c#, Geli•mesi ve Günümüzdeki Durumu, •stanbul 2009

Aksu, Ali, Romanya Müslüman Türklerinin Dünü Bugünü, Köstence : Editura Elvan, 2003

Aksu, Ali, “Romanya Türklerinde Osmanl#'n#n Miras# Olarak Müftülük Kurumu”, Balkanlar'da •slam
Medeniyeti Uluslararas• Üçüncü Sempozyum Tebli!leri, Bükre•, Romanya 1-5 Kas•m#2006,#
•stanbul, 2011

Beldiceanu, Nicoara, “Bükre• Romanya’n•n#ba••ehri”,D•A, C. 6, 1992

Bozkurt, Giray#Saygur,#“Geçmi•ten#Günümüze#Romanya’da Türk Varl•!•”,Karadeniz Ara•t#rmalar#,

C. 5, Say•:17, Bahar 2008

Bracacescu, Cristian, Geamii: Minarete pe cerul Dobrogei, Bucure•ti, Igloo, 2012

Babbie Earl, The Practice of Social Research (10th Edition), Thomson Wadsworth, 2004

Eyice, Semavi, “Aziziye Camii”, D!A, C. 4, •stanbul, 1991

Gemil, Tahsin,#“Osmanl•#Öncesi#Romanya Topraklar•nda Türk Varl•!•”,Mo•tenirea Istorica a

Tatarilor,C. II. Editura Academiei Romane, 2012

Gemil, Tahsin, “Înfiin"area Uniunii Democrate a T#tarilor Turco-Musulmani din

România”,Mo•tenirea Istorica a Tatarilor,C. II. Editura Academiei Romane, 2012

Gökçel, Rag•p, “Romen-Türk Kültürel Etkile•iminin Romen Diline”, Motif Akademi Halkbilimi
Dergisi (Balkan Özel Say#s#-II), 2012-2 (Temmuz-Aral•k)

bram, Nuredin, Muslumanii din Romania, Köstence:Editura Golden, 2007

bram, Nuredin, Comunitatea Musulmana din Dobrogea, Ex Ponto, 2011

Karpat, Kemal, “Da"# Delen Irmak”, Tima• Yay•nlar•, •stanbul, 2010

Kiel, Machiel, “Sar• Saltuk”, D!A, C. 36, •stanbul, 2009

Maxim, Mihai, “Romanya”,D!A, C. 35, •stanbul, 2008

Murgescu, Bogdan, “Köstence”, D!A, C. 26, Ankara 2002

Önal, Mehmet Naci, Romanya/Dobruca Türkleri ve Mukayeseleriyle do"um evlenme ve ölüm adetleri,
Ankara: Kültür bakanl•!•, 1998

!eyban, Lütfi, “Mankalya Esma(Han) Sultan Câmii Haziresi Mezarta•• Kitabeleri”, Belleten, C. 74,
Say•: 270, •stanbul, 2010
 98

Uyar, Mustafa, “Sar# Salt#k Popüler !slam’#n Balkanlardaki Destani Öncüsü”, Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih-Co!rafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Ara•t•rmalar• Dergisi Cilt: 21 Say•: 33

Ülküsal, Müstecip, Dobruca ve Türkler, Ankara, Türk Kültürünü Ara•t•rma Enstitüsü Yay•nlar•, 1966
 99

ELEKTRON K"KAYNAKLAR

http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?id=339

http://www.fsir.ro

http://www.msaffets.com/wp-content/uploads/SaffetNecmNecdet_Saltuk_Trakya.pdf

http://www.muftiyat.ro

http://www.presidency.ro/?_RID=htm&id=81&exp2=ro

http://www.rdtb.ro/tr

http://www.recensamantromania.ro/rezultate-2

http://tdk.gov.tr

http://www.tuna.ro/

http://uniuneatatara.ro/krm/

http://www2.diyanet.gov.tr/DisIliskilerGenelMudurlugu/Documents/romanya.pdf
 100

Ek-1:"Anket"Sorular#

ANKET FORMU

Bu" Anket" ‘Romanya’da" slam" Dini" ve" Bölgedeki" Müslümanlar#n" Din" Alg#s#na"
Etki" Eden" Faaliyetler’" konulu" yüksek" lisans" tezi" için" bilgi" toplama" amac#yla"
yap#lmaktad#r.Bu" çal#$mada" elde" edilen" bilgi" ve" veriler" bilimsel" amaçlar" için"
kullan#lacakt#r.Ki$isel" bilgiler" gizli" tutulacakt#r.Anketimize" kat#ld#%#n#zdan" dolay#"
te$ekür"ederim.

Yrd.Doç. Dr. Ahmet YÖNEM •smail SEV•L•

Dan#$man" Yüksek"Lisans"Ö%rencisi

I.BÖLÜM
Bu"bölümde"sizinle"ilgili"ki$isel"bilgiler"bulunmaktad#r.Lütfen"durumunuza"uygun"
seçenekleri"i$aretleyiniz.

1. Ad• Soyad• ( ste%eBa%l#): …………………………………………………………………..

2.Cinsiyet : Kad•n Erkek

3. Ya•: 18-30 31-45 46-50 50 ve üstü

4.Medeni Durum: Bekar Evli

5. Son bitirdi!iniz e!itim kurumu

•lkö!retim Lise Üniversite Yüksek Lisans ve doktora Hiçbiri

6. •kamet etti!iniz yerin ba!l• bulundu!u •ehir/ilçe

Bükre• Köstence Mecidiye Mangalya Babada! Di!er

7.•kamet etti!iniz yer: •l/•lçe Belde/Köy

8. Mesle!inizi hangi alanda icra etmektesiniz

Tar•m Sanayi Ticaret E!itim Di!er

9.Kendinize ait bir i•te mi çal•••yorsunuz: Evet Hay•r

 101

10. Ayl•k ortalama geliriniz:

0-800 Ron 801-1500 1501-2000 2001-2500 Ron 2500 Ron ve

Ron Ron üstü

ANKET SORULARI:

S1- Dininizin#hayat•n•za#etkisini#ne#ölçüde#görüyorsunuz?

1( ) Çok#etkili 2( ) Etkili 3( ) Normal 4( ) Etkili de!il 5( ) Hiç etkili de!il

S2- Kendinizi dindarl•k bak•m•ndan hangi grupta görüyorsunuz?

1( ) Çokdindar 2( ) Dindar 3( ) Ortalama 4( ) Dinle az ilgili 5( ) Dinle ilgisi

yok

S3-Ne ölçüde dindar bir aileye sahipsiniz?

1( ) Çok dindar 2( ) Dindar 3( ) Ortalama 4( ) Dinle az ilgili 5( ) Dinle ilgisi

yok

S4-Ne ölçüdedindarbir arkada• çevresine sahipsiniz?

1( ) Çok dindar 2( ) Dindar 3( ) Ortalama 4( ) Dinle az ilgili 5( ) Dinle ilgisi

yok

S5-Ne ölçüde dindar bir i• çevresine sahipsiniz?

1( ) Çok dindar 2( ) Dindar 3( ) Ortalama 4( ) Dinle az ilgili 5( ) Dinle ilgisi

yok

S6-Günlük be• vakit namazlar•n•z• devaml• k•lar m•s•n•z?

 102

1( ) Evet 2( ) Bazen 3( ) Hay•r

S7-Ne s•kl•kla dini mekanlara gidersiniz?

1( ) Her f•rsatta 2( ) S•kl•kla 3( ) Bazen 4( ) Nadiren 5( ) Hiç gitmem

S8-Ramazan orucunuzu tutar m•s•n•z?

1( ) Her zaman 2( ) Genelde 3( ) Bazen 4( ) Nadiren 5( ) Hiç tutmam

S9-Hacca gittiniz mi?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S10-Hacca gitmeyi dü•ünüyor musunuz?(9. Soruya hay•r cevab• verenler

cevaplayacak)

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S11-Zekat verir misiniz?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S12-Kurban bayramlar•nda kurban keser misiniz?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S13-Çocuklar•n•za dininizle alakal• bilgileri ö•retiyor musunuz?

 103

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S14-Dininizden#dolay•#resmi#kurumlarla#ilgili i•lerinizde sorun ya••yor musunuz?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S15-Dininizi ya"ama i" ya"am•n•z• olumsuz olarak etkiliyor mu?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S16-Dininizden dolay•hiçayr•mc•l•!a maruz kald•n•z m•?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S17-Din e!itimialmakonusunda s•k•nt• ya"•yor musunuz?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S18-#u andakidinibilgilerinizin yeterli oldu!unu dü"ünüyor musunuz?

1( ) Evet 2( ) Hay•r

S19-Dini bilgilerinizigenelliklene tür kaynaklardan al•yorsunuz?

1( )Müftülü!e ba!l• dini kurumlarla 2( )Özel dini sohbetler 3( ) Kitap okuyarak

4( )Televizyon, gazete, dergi gibi yay•nlar• takip ederek 5( )$nternet 6( ) Di!er

S20-Dini bir konuyu ö!renme ihtiyac• hissetti!inizde genelde nereye müracaat

edersiniz?

1( )Müftüye 2( ) Din görevlisine (imam, müezzin)

 104

3( ) Çevremdeki din bilgisi oldu!una inand•!•m ki"ilere 4( ) Kendim ara"t•rarak

5( )Hiç böyle bir ihtiyaç hissetmedim

S21- Din görevlilerinin dininizi temsil etti!ini dü"ünüyor musunuz?

1( ) Evet 2( ) K•smen 3( ) Hay•r

S22-Din görevlilerinizi bilgi olarak yeterli buluyor musunuz?

1( ) Evet 2( ) K•smen 3( )Hay•r