Polytechnic University of the Philippines

COLLEGE OF BUSINESS ADMINISTRATION

DEPARTMENT OF OFFICE ADMINISTRATION
Sta. Mesa, Manila

INSTRUCTIONAL MATERIALS FOR

OACT 3053

FILIPINO STENOGRAPHY

PREPARED BY:

Raquel G. Javier, LPT, MF

First Semester, SY 2020-21

1
 MGA NILALAMAN

Pahina

Introduksiyon................................................................................................................... 2

Aralin 1 Mga Alituntunin sa Pagsulat ng A, E at I; Katinig na NG,

NGK, at NGG; mga Bantas at Malaking Titik......................................... 3
Aralin 2 Alituntunin sa Pagsulat ng mga katinig na B, P, K................................. 4-5
Pagsasanay 1
Aralin 3 Alituntunin sa Pagsulat ng Patinig na O, Katinig na R,L,H,J,K,D;
Panapos na -ING, at mga Panimulang Daglat...................................... 6
Aralin 4 Alituntunin sa Pagsulat ng: Daglat; Inuulit ng Patinig;
Patining na F at V; Lahatang Pagbabalik-Aral...................................... 8-10
Pagsasanay 2
Pagsusulit 1
Aralin 6 Mga Panalaping Mag, Nag at Pag; Tunog ng Sy, Ts, at Ch................ 11-12
Pagsasanay 3
Aralin 7 Mga Panimulang Be at Bi; De at Di; Des at Dis.................................... 13
Pagsusulit 2
Aralin 8 W sa Unahan at Hulihan ng Salita; W sa Gitna ng Salita;
Panapos na -Syon................................................................................. 14-15
Pagsasanay 4
Aralin 9 Mga Daglat; Katinig na Y; Tunog ng Iya................................................ 15-16
Pagsusulit 3
Aralin 10 Lahatang Pagbabalik-Aral..................................................................... 16-17
Pagsusulit 4
Aralin 11 Panapos na Yu at Oy; Kumbinasyong Ae, Ai, Aya, at Ayo;
Mga Bating Pambungad at Pangwakas................................................ 18-19
Pagsasanay 5
Aralin 12 Tunog ng Uya; Panlaping Um; Mga Daglat........................................... 20
Pagsasanay 6
Aralin 13 Katawagan sa mga Araw ng Linggo; Katawagan
sa mga Ngalan ng Buwan; Panapos na An at In.................................. 21
Pagsasanay 7
Aralin 14 Panlaping In; Panapos na Han at Hin; Kombinasyong
A at U; O at A; Pagkaltas ng A sa Ay................................................... 22
Pagsasanay 8
Aralin 15 Lahatang Pagbabalik-Aral.................................................................... 23
Pagsasanay 9
Aralin 16 Kombinasyong Nt at Nd; Mga Halaga; Pagkaltas
ng AT sa Pagitan ng Dalawang Salita.................................................. 24
Pagsusulit 5
Aralin 17 Mga Daglat; Panimulang Re; Panapos na Ka at Ko;
Inuulit na Dalawang Pantig.................................................................. 25
Aralin 18 Mga Daglat; Salitang Inuulit; Pagkaltas ng Patinig
sa Pagitan ng M at N........................................................................... 26
Pasasanay 10
Aralin 19 Mga Daglat; Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng D
at M; Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng T at M................................. 27

2
 Pagsasanay 11
Aralin 20 Lahatang Balik-Aral............................................................................ 28
Mid-Term Examinations..................................................................... 29
Aralin 21 Mga Daglat; Mga Panukat; Panapos na Do at Da;
Balarila--Wastong Gamit ng Rin, Raw, Rito at Roon......................... 30-31
Pagsasanay 12
Aralin 22 Pagkaltas sa Patinig sa Pagitan ng D at N; Pagkaltas
ng Patinig sa Pagitan ng T at N; Kombinasyong Kom
at Kum, Kun at Kon; Balarila--Wastong Gamit ng Din,
Daw, Dito at Doon............................................................................... 32
Pagsasanay 13
Aralin 23 Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng Dalawang S;
Pagkaltas ng Patinig sa pagitan ng Da at D; Pagkaltas
ng Patinig sa Pagitan ng 2 D; Pagkaltas ng Patinig sa
Pagitan ng D at T; Gamit ng Kuwit...................................................... 33
Aralin 24 Mga Daglat; Salitang Nagsisimula sa Wala/Walang;
Salitang Nagsisimula sa Nang; Balarila--Wastong Gamit................... 34-35
Pagsasanay 14
Aralin 25 Lahatang Balik-Aral............................................................................. 36
Pagsusulit 6
Aralin 26 Panimulang Pang, Pam, at Pan; Gamit ng Kuwit............................... 37
Aralin 27 Mga Daglat; Salitang Nagsisimula sa Mang, Manga,
Sang, Sing, San, Santa at Sto; Balarila--Wastong Gamit................... 38-39
Pagsasanay 15
Aralin 28 Mga Pariralang Gamitin; Panimulang Tag, Tig, Taga,
Tiga, Tala; Gamit ng Kuwit.................................................................. 40
Aralin 29 Panimulang Magsing; Mapang, Maka, Maki,
Naka at Naki; Gamit ng Kuwit.............................................................. 41-42
Pagsasanay 16
Aralin 30 Lahatang Balik-Aral............................................................................. 43
Pagsusulit 7
Aralin 31 Panimulang Magkasing at Tagapag;
Mga Salitang Banyagang Gamitin....................................................... 45
Aralin 32 Panimulang Paki, Paka, Pakipag;
Panapos na Olong at Olonohiya......................................................... 46-47
Pagsasanay 17
Aralin 33 Salitang Nagsisimula sa Ala, Alas, Makipag,
at Makapag; Gamit ng Kuwit............................................................... 48-49
Pagsasanay 18
Aralin 34 Panimulang Pinapag at Pala............................................................... 50
Pagsasanay 19
Aralin 35 Lahatang Balik-Aral............................................................................. 51
Aralin 36 Mga Probinsiya sa Luzon.................................................................... 53
Pagsusulit 8
Aralin 37 Mga Probinsiya sa Visayas................................................................. 54
Aralin 38 Mga Probinsiya sa Mindanao.............................................................. 56
Aralin 39 Mga Panimulang Lungsod.................................................................. 57
Aralin 40 Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat................................................. 58-59
Pinal na Pagsusulit

3
Introduksyon
Ang Istenong Filipino ay isang kasanayan sa mabilis na pagsulat ng mga titik, salita, daglat at
parirala, gamit ang isang modelong pananda. Ang panguhanig layunin ng modyul na ito ay gawing bihasa
ang mga mag-aaral sa paggamit ng mga panandang ito at mabilis na makakuha ng diktasyon, nababasa
at naisasalin ang mga salita sa bilis na 50, 60, 70 kada minuto. Layunin din na maging bihasa sa paggamit
ng isang malawak at kapaki-pakinabang na talasalitaan, kaalaman sa pagbaybay, pagbabantas, at
paggamit ng wastong balarila.

Oryentasyon
Ipinababatid sa mga mag-aaral na ang gagamiting portfolio para sa lahat ng mga pagsasanay,
gawain, at takdang aralin, ay ang inyong steno notebook. Maaring gumamit ng higit sa isang notebook
kung kinakailangan. Huwag kakalimutang lagyan ng pangalan, kurso, at seksyon ang lahat ng
kwadernong gagamitin. Gagamit naman ng hiwalay na steno notebook para sa mga pagsusulit at
eksaminasyon. Sundin mabuti ang mga panuto (instruction) bago sumagot sa mga pagsusulit.
Panatilihing malinis ang ang kwaderno. Bago sagutin ang mga pagsasanay/gawaing-bahay, at pagsusulit,
kopyahin muna ang panuto (instruction) sa bawat aralin. Lagyan din ng pamilang-pahina (pagination) ang
bawat dahon (page) ng kwaderno na magagamit sa mga pagsasanay/gawaing-bahay at pagsusulit.
Sundin ang tamang paraan sa paggamit ng steno notebook.

Pagkatapos ng semestre, ibabalik ang mga kagamitang pampagtuturo kasama ang inyong portfolio
para sa markahan.

Ang paraan ng pagbibigay ng pagmamarka ay ang sumusunod:

Katayuan sa Klase (Para sa mga Pagsasanay/Gawain/Takdang Aralin, at mga Pagsusuli

Mali Grado Mali Grado

0 1.0 6-7 2.5
1 1.25 8-9 2.75
2 1.5 10-11 3.0
3 1.75 12-13 4.0
4 2.0 14+ 5.0
5 2.25

Paraan ng pangkalahatang- pagmamarka:

Katayuan sa Klase
Pagsusulit
Pagsasanay/Gawain/Takdang Aralin 70%
Portfolio
Midterm / Final Exam 30%

Midterm Grade (First Grading) + Final Term Grade (Second 100%

Grading) FINAL GRADE
2

Masayang pag-aaral sa bawat isa!

4
Unang Linggo

Mga Layunin (Objectives)

Pagkatapos ng Aralin 1 at 2, ang mag-aaral ay inaasahang:

 Makilala ang kaibahan ng bawat bigkas

 Mabasa nang tama ang mga salita ayon sa mga alituntunin
 Nagagamit nang tama ang mga daglat

Kagamitang Pampagtuturo (Couse Materials)

Aralin 1 - Mga Alituntunin sa Pagsulat ng A, E at I; Katinig na NG, NGK, at NGG; mga Bantas at
Malaking Titik

5
6
 Pagsasanay 1

 Kopyahin ang buong aralin 2 sa steno notebook.

 Iwasan ang pagbubura.
 Gumamit lamang ng ballpen (ballpoint ink).

7
Ika-2 Linggo

Layunin
 Naipaliliwanag at nagagamit ng tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga katinig
 Nababasa nang tama ang mga salita ayon sa mga alituntunin
 Nagagamit nang tama ang mga daglat

Kagamitang Pampagtuturo (Couse Materials)

ARALIN 3 - Alituntunin sa Pagsulat ng Patinig na O, Katinig na R, L, H, J, K, D;

Panapos na -ING, at mga Panimulang Daglat
ARALIN 4 - Alituntunin sa Pagsulat ng: Daglat; Inuulit ng Patinig; Patining na F at V; Lahatang
Pagbabalik-Aral

8
9
Pagsasanay #2

 Kopyahin ang buong aralin 3 at aralin 4 sa steno notebook.

 Iwasan ang pagbubura.
 Basahin nang malakas ang “Pagsasanay Sa Pagbasa”.

10
11
Pagsusulit 1

 Pag-aralan ang Aralin 5

 Gawin ang TSART B. Isulat sa inyong steno notebook ang mga salitang nabasa.

12
Ikatatlong Linggo

Layunin:
 Nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin
 Nakapagbibigay ng mga halimbawang salita at nagagamit sa pangungusap

Kagamitang Pampagtuturo (Couse Materials)

Aralin 6 - Mga Panalaping Mag, Nag at Pag; Tunog ng Sy, Ts, at Ch
Aralin 7 - Mga Panimulang Be at Bi; De at Di; Des at Dis

13
Pagsasanay 3
 Kopyahin ang buong Aralin 6 sa steno notebook.
 Mag-isip pa ng 10 salita na may panlaping “pag” at “nag”. Gamitin ito sa pangungusap.

14
Pagsusulit 2

 Mamili ng isang talata sa “Pagsasanay sa Pagbasa” sa Aralin 6 at 7. I-transcribe sa steno notebook.

 Gumamit ng dalawahang paglaktaw (double-spacing) at tamang porma sa paggawa ng liham-

pangangalakal (business letters).

15
Ika-apat na Linggo

Mga Layunin (Objectives)

 Nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin
 Naipaliliwanag at nagagamit ng tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita.

Kagamitang Pampagtuturo (Couse Materials)

Aralin 8 - W sa Unahan at Hulihan ng Salita; W sa Gitna ng Salita; Panapos na -Syon

Aralin 9 - Mga Daglat; Katinig na Y; Tunog ng Iya
Aralin 10 - Lahatang Pagbabalik-Aral

16
Pagsasanay 4

 Kopyahin ang buong Aralin 8 at 9 sa steno notebook.

17
Pagsusulit 3

Sagutin ang Tsart B sa Aralin 10 sa steno notebook.

18
Pagsusulit 4
I-transcribe ang mga talata sa “Pagsasanay sa Pagbasa” ayon sa iyong grupo. Tingnan sa ibaba kung
anong grupo ka gamit ang unang letra ng iyong apelyido:
GRUPO LETRA NG APELYIDO NA NAGSISIMULA SA: TALATA
1 A, E, I, M, Q, L, U, Y, W 1 - Yamang Likas
2 B, O, D, F, R, J, V, T, X 2 - Kalusugan
3 C, G, K, P, S, N, H, Z 3 - Pangunahing Lunas sa Paso

19
Ika-5 Linggo
Layunin:
 Natutukoy ang tamang gamit ng mga bating pambungad at bating pangwakas
 Nababasa nang tama ang mga salita ayon sa mga alituntunin

Aralin 11 - Panapos na Yu at Oy; Kumbinasyong Ae, Ai, Aya, at Ayo; Mga Bating Pambungad at Pangwakas
Aralin 12 - Tunog ng Uya; Panlaping Um; Mga Daglat
Aralin 13 - Katawagan sa mga Araw ng Linggo; Katawagan sa mga Ngalan ng Buwan; Panapos na An at In

20
Pagsasanay 5

Gamitin sa pangungusap ang mga Bating Pambungad at Bating Pangwakas.

21
Pagsasanay 6

 Gamitin sa pangungusap ang mga talasalitaan.

22
Pagsasanay 7

Kopyahin ang lahat ng talata sa Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat sa aralin 11, 12, at 13.

23
Ika-6 na Linggo

Layunin:
 Nababasa at nasusulat nang tama gamit ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita.
 Naipaliliwanag ang tamang gamit ng mga panlapi

Aralin 14 - Panlaping In; Panapos na Han at Hin; Kombinasyong A at U; O at A; Pagkaltas ng A sa Ay

Aralin 15 - Lahatang Pagbabalik-Aral
Aralin 16 - Kombinasyong Nt at Nd; Mga Halaga; Pagkaltas ng AT sa Pagitan ng Dalawang Salita

Pagsasanay 8

 Kopyahin ang buong Aralin 14 sa steno notebook.

24
Gawaing-Bahay/Pagsasanay 9

Gumawa ng checklist ng lahat ng DAGLAT mula aralin 1 at i-update ang checklist hanggang sa huling
aralin na bahagi ang daglat sa mga pag-aaral. Gumamit ng “yellow pad”, itupi sa 4 na column, isulat ang
daglat (istrok) sa unang column at ang longhand o transkripsyon sa ika-2 column. Gawin hanggang sa
huling aralin.

25
Pagsusulit 5

 Talakayin ang tamang gamit ng “May at “Mayroon. Sumulat ng isang maikling sanaysay na
binubuo ng 10 pangungusap gamit ang “may” at “mayroon” na may tema (theme) ng ating
kasalukuyang panahon.

26
Ika-7 Linggo

Layunin
 Naisusulat at nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin
 Nakapagbibigay ng mga halimbawang salita at nagagamit sa pangungusap
 Naipaliliwanag at nagagamit nang tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita

Aralin 17 - Mga Daglat; Panimulang Re; Panapos na Ka at Ko; Inuulit na Dalawang Pantig
Aralin 18 - Mga Daglat; Salitang Inuulit; Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng M at N
Aralin 19 - Mga Daglat; Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng D at M; Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng T at M
Aralin 20 - Lahatang Balik-Aral

27
Pagsasanay 10

Kopyahin ang Aralin 17 at 18. Pag-aralan ang mga wastong gamit ng mga salita.

28
Pagsasanay 11

Kopyahin ang Aralin 19. Pag-aralan ang mga wastong gamit ng mga salita.

29
30
Mid-Term Exam (Panggitnang Pagsusulit)

Test I. Kopyahin at I-transcribe ang mga salita at daglat sa Aralin 20, Tsart B.
Test II. Kopyahin at i-transcribe ang mga talata sa Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat sa Aralin 20.

31
Ika-8 Linggo

Layunin
 Naisusulat at nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin.
 Nababasa nang tama ang mga pagsasanay sa pagbasa at pagsulat.

Aralin 21 - Mga Daglat; Mga Panukat; Panapos na Do at Da; Balarila--Wastong Gamit ng Rin, Raw, Rito at Roon
Aralin 22 - Pagkaltas sa Patinig sa Pagitan ng D at N; Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng T at N;
Kombinasyong Kom at Kum, Kun at Kon; Balarila--Wastong Gamit ng Din, Daw, Dito at Doon

32
Pagsasanay 12

Kopyahin ang buong Aralin 21 sa steno notebook.

33
Pagsasanay 13

Kopyahin ang buong Aralin 22 sa steno notebook.

34
Ika-10 - 11 Linggo

Layunin
 Naisusulat at nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin.
 Nababasa nang tama ang mga pagsasanay sa pagbasa at pagsulat.

Aralin 23 - Pagkaltas ng Patinig sa Pagitan ng Dalawang S; ng Da at D; Pagitan ng 2 D; Pagitan ng D at T; Kuwit

Aralin 24 - Mga Daglat; Salitang Nagsisimula sa Wala/Walang; Nang; Balarila--Wastong Gamit
Aralin 25 - Lahatang Balik-Aral

35
36
Pagsasanay 14

Kopyahin ang buong Aralin 23 at Aralin 24 sa steno notebook.

37
Pagsusulit #6

1. Sagutin ang TSART B sa Aralin 25

2. Kopyahin at I-transcribe ang talata #1 sa Pagsasanay sa Pagbasa sa Aralin 25.

38
Ika-12 Linggo

Layunin
 Naisusulat at nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin
 Nababasa nang tama ang mga pagsasanay sa pagbasa at pagsulat.

Aralin 26 - Panimulang Pang, Pam, at Pan; Gamit ng Kuwit

Aralin 27 - Mga Daglat; Salitang Nagsisimula sa Mang, Manga, Sang, Sing, San, Santa at Sto;
Balarila--Wastong Gamit

39
40
Pagsasanay 15
 Kopyahin lahat ang Aralin 26 at Aralin 27, pagkatapos makopya, mamili ng tig-isang talata sa
“Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat”, i-transcribe gamit ang tamang format.

41
Ika-13 Linggo

Layunin
 Naisusulat at nababasa nang tama ang mga istrok ayon sa alituntunin
 Nababasa nang tama ang mga pagsasanay sa pagbasa at pagsulat.

Aralin 28 - Mga Pariralang Gamitin; Panimulang Tag, Tig, Taga, Tiga, Tala; Gamit ng Kuwit
Aralin 29 - Panimulang Magsing; Mapang, Maka, Maki, Naka at Naki; Gamit ng Kuwit
Aralin 30 - Lahatang Balik-Aral

42
43
Pagsasanay #16

 Kopyahin ang buong Aralin 28 at Aralin 29. Iwasan ang maraming bura.
 Magbigay ng 10 pangungusap gamit ang kuwit.

44
Pagsusulit #7

1. Kopyahin at I-transcribe ang TSART A sa Aralin 30.

2. Kopyahin ang Talata 1, 2, 3, at 4 sa “Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat sa Aralin 30
at i-transcribe.

45
46
Ika-14 Linggo

Layunin:
 Nababasa at nagagamit nang tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita
 Naipaliliwanag at nagagamit nang tama ang mga salita
 Naisasalin nang tama ang mga gawain sa pagsasanay sa pagsulat

Aralin 31 - Panimulang Magkasing at Tagapag; Mga Salitang Banyagang Gamitin

Aralin 32- Panimulang Paki, Paka, Pakipag; Panapos na Olong at Olonohiya

47
48
Pagsasanay 17

Kopyahin ang buong Aralin 31 at Aralin 32 sa steno notebook

49
Ika-15
Layunin:
 Nababasa at nagagamit nang tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita
 Naipaliliwanag at nagagamit nang tama ang mga salita
 Naisasalin nang tama ang mga gawain sa pagsasanay sa pagsulat

Aralin 33 - Salitang Nagsisimula sa Ala, Alas, Makipag, at Makapag; Gamit ng Kuwit

Aralin 34 - Panimulang Pinapag at Pala
Aralin 35 - Lahatang Balik-Aral

50
Pagsasanay #18
Kopyahin ang buong Aralin 33 sa steno notebook.

51
Pagsasanay #19

Kopyahin ang buong Aralin 34 sa steno notebook.

52
Pagsusulit #8

1. Sagutin ang TSART A sa Aralin 35. Kopyahin muna ang mga salita bago i-transcribe.

53
54
Ika-16 Linggo
Layunin
 Nababasa at nagagamit nang tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita.
 Naisusulat nang tama ang mga pananda para sa mga katawagan ng mga probinsiya.

Aralin 36 - Mga Probinsiya sa Luzon

Aralin 37 - Mga Probinsiya sa Visayas
Aralin 38 - Mga Probinsiya sa Mindanao

55
56
57
Pagsasanay #20

 Kopyahin ang buong Aralin 36, 37, at 38 sa inyong steno notebook.

 Mamili ng isang Talata sa “Pagsasanay s Pagbasa at Pasulat” na maari mong i-transcribe.
 Isulat kung anong Aralin at bilang ng talata.

58
Ika-17 Linggo
Layunin
 Nababasa at nagagamit nang tama ang mga alituntunin sa pagsulat ng mga salita.
 Naisusulat nang tama ang mga pananda para sa mga katawagan ng mga probinsiya.

Aralin 39 - Mga Panimulang Lungsod

Aralin 40 - Mga Katawagan sa mga Maninirahan sa Pilipinas
Aralin 41 - Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat

59
60
Ika-18 Linggo

PINAL NA PAGSUSULIT:

 I-transcribe ang mga talata sa “Pagsasanay sa Pagbasa at Pagsulat” mula sa mga Aralin 38 at 39.
Tingnan sa ibaba kung anong grupo ka gamit ang unang letra ng iyong apelyido:

GRUPO LETRA NG APELYIDO NA TALATA/Pamagat

NAGSISIMULA SA:

1 B, O, D, F, R, J, V, T, X # 1 - Aralin 39

2 C, G, K, P, S, N, H, Z # 2 - Bontok sa Baguio City, Aralin 39

3 A, E, I, M, Q, L, U, Y, W # 3 - Tasaday, Aralin 38

PARAAN NG PAGMAMARKA

Katayuan sa Klase (Para sa mga Pagsasanay/Gawain/Takdang Aralin, at mga Pagsusuli

Mali Grado Mali Grado

0 1.0 6-7 2.5
1 1.25 8-9 2.75
2 1.5 10-11 3.0
3 1.75 12-13 4.0
4 2.0 14+ 5.0
5 2.25

Paraan ng pangkalahatang- pagmamarka:

Katayuan sa Klase

Pagsusulit 70%
Pagsasanay/Gawain/Takdang Aralin
Portfolio
Midterm / Final Exam 30%

Midterm Grade (First Grading) + Final Term Grade (Second 100%

Grading) FINAL GRADE
2

/rgj
8.2020

61