Pagsasalin Modyul 3 at 4

Republic of the Philippines
POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES MODYUL

STO TOMAS, BATANGAS BRANCH 2020-2021
Aralin 3
Pagsasaling Pampanitikan at Pagsasaling Teknikal
(Kahulugan, Uri at Katangian)
INTRODUKSYON
Sa pagsasaling-wika nahahati sa dalawang kategorya ang pagsasagawa sa salin. Ito ay
maaaring Pagsasaling Pampanitikan o Pagsasaling Teknikal. Ito ay ang mga korpus o
lunsarang materyales na gagamitin sa pagsasalin. Dito nakabatay ang pagtukoy sa Simulaling
Lenggwahe (SL) at Tunguhing Lenggwahe (TL).
KALALABASAN NG PAGKATUTO
Matapos ang araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang makakamit ang mga
sumusunod na kalalabasan ng pagkatuto.:
- Mailalahad ang Kahulugan, Uri at Katangian ng Pagsasaling Pampanitikan at
Pagsasaling Teknikal.
- Maiisa-isa ang halimbawa ng mga materyales/akda sa ilalim ng dalawang
nasabing kategorya.
- Maihahambing ang pagkakaiba ng pagsasaling Pampanitikan at Pagsasaling
Teknikal.
- Makapagsasalin ng halimbawang akda ng pagsasaling Pampanitikan o
Pagsasaling Teknikal.
NILALAMAN NG KURSO
PAGSASALING PAMPANITIKAN
Ang pagsasaling pampanitikan ay isang uri ng pagsasaling naiiba sa pangkaraniwan at
pangkalahatang konsepto ng pagsasalin. Sinasalamin ng pagsasaling pampanitikan ang
imahinasyon, matayog na kaisipan, at ang intuitibong panulat ng isang may-akda. Sa
katunayan, natutukoy kung ano ang isang akdang pampanitikan dahil sa taglay nitong estetika.
Bukas sa iba’t ibang pagpapakahulugan o interpretasyon. Hindi kumukupas at may katangiang
unibersal. Gumagamit ng mga natatanging pamamaraan upang itampok ang bisang
pangkomunikatibo - isang pagkiling sa intensiyong humiwalay sa mga alituntuning
pangwika/panggramatika. Pagsasalin bílang “pakikipaglaro sa wika”(Almario)
1
PAGSASALING-WIKA
Ekspresibo
Naglalarawan ito ng damdaming personal na saloobin at paniniwala sa isang pagsasalin
mas nagiging makatotohana at nanalapit sa orihinal ang isang salin kung ang tagapagsalin ay
nagkakaroon ng personal na ugnayan sa akdang kanyang isinasalin.
Konotatibo
Ito ay tumutukoy sa ekstrang kahulugan na ikinakabit sa isang salita depende sa intension
ng nagsasalita o sumusulat.
Pragmatiks
Isang sangay ng lingguwistika na inilalarawan bilang pag-aaral ng ugnayan ng mga anyong
lingguwistiko at mga gumagamit nito.
Simbolikal
Maaaring gumamit ng simbol o imahe.
Uri ng Pagsasaling Pampanitikan

1. Prosa
Malikhaing pagsulat na gumagamit ng mga pangungusap na tuloy-tuloy.
2. Tula
Isang uri ng panitikan na pinagyayaman sa pamamagitan ng paggamit ng tayutay, at
malayang paggamit ng mga salita sa iba’t-ibang estilo, kung minsan ito ay maiksi o mahaba. Ito
ay binubuo ng saknong at taludtod.
3. Kwentong Pambata
Isang maikling kwento o katha na sinulat para sa kapakinabangan ng mga bata na may
edad sampu o pababa. Ang karaniwang kuwentong pambata ay naglalaman ng magandang
aral.
Ang isang tagasalin ng akdang pampanitikan ay:

1. Dapat mayroong mahabang taon ng likas na pagkahilig sa pagbabasa ng panitikan.
2
PAGSASALING-WIKA
2. Dapat may malalim na pag-unawa sa akdang isasalin.

3. Dapat bihasa sa wikang gagamitin.
4. Dapat isaisip na ang pagsasalin ay itinuturing na isang anyo ng komunikasyong bilinggwal.
3
PAGSASALING-WIKA
5. Dapat patuloy na magsanay.
Pagsasaling Teknikal
 Ito ay isang espesyalisadong pagsasaling may kinalaman sa iba’t ibang larangan o
disiplina.
 Kakaiba ito sa ibang pagsasalin dahil sa mga terminong kaugnay ng isang disiplina.
 Sinasabing pag-aaral ito ng wika o termino kaysa sa nilalaman o kontent ng isang
sabjek.
 Tuwirang may kinalaman sa siyensya, pangkalikasan man o panlipunan, pang-
akademiko na nangangailangan pa rin ng espesyalisadong wika.
 Ito ay ginagamit upang mas maging maliwanag o kongreto ang pagtatalakay.
4
PAGSASALING-WIKA
 ANG LENGGUWAHE SA PAGSASALING SIYENTIPIKO AT TEKNIKAL AY MAS

EKSAKTO KAYSA PAGSASALING PAMPANITIKAN.
SINO ANG MAY KARAPATANG MAGSALIN NG TEKSTONG SIYENTIPIKO AT

TEKNIKAL?
Para sa larangan ng medisina, sinagot ni Maria O'Neill, MD, ang tanong na ito sa kanyang
libro. Sinabi niya na dahil kakaunti ang mga doctor na nagsasalin ng paparaming tekstong
medikal na kailangang maisalin sa iba't-ibang wika, mas maaasahan ang mga tagasalin, na
hindi doctor, na siyang magsagawa ng pagsasalin ng mga tekstong medikal.
Bilang konklusyon, sinabi ni O'Neill na kapwa makapagsasagawa ng mahusay na salin ng
mga tekstong medikal ang mga linguistically knowledgeable medical professionals gayon
din ang mga medically knowledgeable linguists.
Ayon pa nga kay Zethsen (2001)
“Kinakailangang maging malay ang isang tagasalin sa realidad na kung tutuusin, wala
naman talagang maituturing na tekstong teknikal dahil hindi naman ito isang genre; sa halip,
ang mayroon lamang ay iba’t ibang uri ng mga tekstong gumagamit ng teknikal na
lengguwaheng, at mga tekstong nag-uugat sa iba’t ibang disiplina.”
Halimbawa ng mga Tekstong Teknikal
1. Teksbuk
2. Gabay at/o Manwal
3. Encyclopedia
4. Mga artikulong siyentipiko at Akademiko
5. Mga Patakaran o pamamaraan
Uri ng mga Materyal na may katangiang Teknikal

1. Mga dokumentog legal
2. Technical Reports
3. Brochures
4. Mga Liham
5. Mga katitikan ng pulong
6. Mga taunang ulat
7. Manusktrito ng mga talumpati at panayam
8. Survey forms
5
PAGSASALING-WIKA
KAILANGANG TAGLAYIN NG TAGASALIN NG MGA TEKSTONG SIYENTIPIKO AT

TEKNIKAL AYON SA LONDON INSTITUTE OF LINGUISTICS
1. Malawak na kaalaman sa paksa ng tekstong isasalin.
2. Mayamang imahinasyon upang mailarawan sa isipan ang mga kasangkapan o prosesong
tinatalakay.
3. Katalinuhan, upang mapunan ang mga nawawala at/o malabong bahagi sa orihinal na
teksto.
4. Kakayahang makapamili at makapagpasya sa pinakaangkop na terminong katumbas
mula sa literatura ng mismong larangan o sa diksyunaryo.
5. Kasanayang gamitin ang mga pinagsasalinang wika nang may kalinawan, katiyakan, at
bias.
6. Karanasan sa pagsasalin sa mga kaugnay na larangan o disiplina.
MGA HALIMBAWA NG TEKNIKAL NA SALIN
1. Haynayan – biology
2. Mikhaynayan – microbiology
3. Mulatling Haynayan – molecular biology
4. Palapuso – cardiologist
5. Palabaga – pulmonologist
6
PAGSASALING-WIKA
6. Paladiglap – radiologist
7. Kagaw – germ
8. Muntilipay – platelet
9. Kaphay – plasma
10. Iti, daragis, balaod – tuberculosis
11. Sukduldiin, altapresyon – hypertension
12. Mangansumpong – arthritis
13. Piyo – Gout
14. Balinguyngoy – nosebleed
PAGTATAYA
PAG-UNAWA SA PAKSA
Panuto: Bumuo ng isang ilustrasyon na nagpapakita ng pagkakaiba ng Pagsasaling
Pampanitikan at Pagsasaling Teknikal. Sundin ang Gabay na Pamantayan sa
pagmamarka.
Mensahe ng larawan..................................30%
Kaangkupan.................................................25%
Pagkamalikhain...........................................25%
Kalinisan.......................................................20%
KABUUAN.....................................................100%
GRAPHIC ORG.
Paglinang sa Kasanayan
Tandaan: Sa pagsasaling-Pampanitikan, kailangang maging maingat ang isang tagapagsalin
upang hindi mahulog sa patibong ng mga idyoma.
I. Panuto: Isalin ang idyomang nakalahad sa bawat bilang.
A. Pagtutumbas gamit ang konsepto ng magkatulad na dalawang wika.

Halimbawa: Sand Castle-Kastilyong buhangin
1. Old Maid
2. Right hand man
3. Iron fist
4. Street Children
5. Sick bed
7
PAGSASALING-WIKA
B. Pagtutumbas gamit ang konsepto ng may katumbas na idyoma.

Halimbawa: dressed to kill-nakapamburol
8
PAGSASALING-WIKA
6. Fishwive’s tales
7. Still wet behind the ears
8. Turncoat
9. Birds of the same feather
10. Bleed one white
11. Man in the street
12. Going post-haste
13. At as snail’s pace
14. Fight to the death
15. Beaten black and blue
16. Spick and span
17. Small fry
18. Towering passion
19. Small hours
20. Wild goose chase
21. Not worth his salt
22. Small talk
C. Pagtutumbas gamit ang konsepto ng walang katumbas na idyoma kaya kailangang

ibigay na lamang ang kahulugan.
23. Light-fingered person
24. Light sleeper
25. Heavy sleeper
26. Point blank
27. Queer fish
28. Red letter day
29. Raining cats and dogs
30. Alpha and omega
31. Forty winks
32. Great unwashed
33. Lion’s share
34. Green grocer
35. Bury the hatchet
36. Scylla and Charybdis
37. Shooting pain
38. Shooting star
39. Stone deaf
40. Ladies’ man
41. Swan song
42. Apple of the eye
43. Apple of discord
44. Baker’s dozen
45. Round dozen
9
PAGSASALING-WIKA
II. Panuto: Isalin ang halimbawang akdang pampanitikan na nakalahad sa ibaba.
Do You Lie On Facebook?

Kim Z Dale
"My dad died last night."

"Oh, I'm so sorry for your loss."
"What did you say about him?"
"When?"
"When you prayed for him."
"Well...I guess..."
"Did you pray for him?"
"I don't really pray much at all. Nothing against your dad."
"But you said you'd pray. When I posted on Facebook that dad was in the
hospital again and asked people to pray for him you said you would."
"I was just being supportive."
"Lying is being supportive?"
"No. I mean it's a saying. Something nice to say. I didn't think you'd take it
literally."
"How else would I take it? I asked for prayers. You said you'd pray. You didn't."
"I can't be the only one who says they'll pray for someone but doesn't say an
actual prayer. There are so many people on Facebook asking people to pray for
this and pray for that that I'd spend all day lighting candles if I literally prayed for everyone."
"Maybe you should. What if yours was the one prayer that could have put him
over? The one prayer that could have saved him?"
"I don't believe that it would have made a difference. I guess that's what it comes
down to. I had more faith in his doctors than in whatever words I might have
mumbled."
"You don't believe in God?"
"I don't know. Not really. Probably not."
"But you believe in lying."
"That's not fair."
"You said you'd pray and you didn't. You also said you are sorry for my loss. Are
you really? How many lies have there been? What else have you lied about?"
"Well, I guess when I said I hoped your birthday would be awesome I really didn't
care one way or another. Oh, and I didn't actually like your vacation pictures. I
just clicked like to be polite. And I... hey, I'm kidding." Sort of.
III. Panuto: Isalin ang Bisyon, Misyon at mga Ibinabahaging Pagpapahalaga ng

inyong Pamantasan (halimbawa ng tekstong teknikal.)
Vision
Clearing the paths while laying new foundations to transform the Polytechnic University of the
Philippines into an epistemic community.
Mission
Reflective of the great emphasis being given by the country's leadership aimed at providing
appropriate attention to the alleviation of the plight of the poor, the development of the citizens,
and of the national economy to become globally competitive, the University shall commit its
academic resources and manpower to achieve its goals through:
10
PAGSASALING-WIKA
1. Provision of undergraduate and graduate education which meet international standards of

quality and excellence;
2. Generation and transmission of knowledge in the broad range of disciplines relevant and
responsive to the dynamically changing domestic and international environment;
3. Provision of more equitable access to higher education opportunities to deserving and qualified
Filipinos; and
4. Optimization, through efficiency and effectiveness, of social, institutional, and individual returns
and benefits derived from the utilization of higher education resources.
Shared Values
 God-Fearing
 Love for Humanity and Democracy
 Collegiality
 Integrity and Credibility
 Transparency and Accountability
 Passion for Learning
 Humanist Internationalism
11
PAGSASALING-WIKA
Aralin 4
Pagsasalin at Pambansang Kaunlaran
(Wikang Katutubo, Rehiyunal na Materyal, Kaalamang Bayan, at Industriya)
INTRODUKSYON
Nabanggit sa unang aralin na may ginampanan ang pagsasaling-wika sa pag-unlad ng
Pambansang Pampanitikan ngunit hindi rin maitatanggi na ang pagsasalin ay hindi lamang sa
ikauunlad ng Pambansang Pampanitikan, lalo’t higit ito ay nakatutulong ng malaki sa
Pambansang Kaunlaran. Matatawag na maunlad ang isang bansa kung nagkakaroon ng
pagkakaisa una ay sa wikang sinasalita, pagkakaroon ng lokalisasyon sa mga rehiyunal na
materyal sa pagkatuto, nabubuhay pa rin at napapanatili ang mga kaalamang bayan at
umuunlad ang Industriya.
Sa araling ito, tatalakayin ang naging papel ng pagsasalin sa pagbuo ng isang
Pambansang Kaunlaran. Maglalahad ng mga salitang naisalin mula sa iba’t ibang katutubong
wika na umiiral sa bansa. Maging ang mga halimbawa ng Rehiyunal na Materyal na naisalin at
patuloy pa ring ginagamit sa iba’t ibang rehiyon. Magkakaroon rin ng pagpapatalas ng
memorya sa mga kaalamang bayan na bahagi ng ating kultura sa iba’t ibang panig ng bansa at
ilalahad ang kahalagahan ng pagsasalin sa iba’t ibangIndustriya.
KALALABASAN NG PAGKATUTO
Matapos ang araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang makakamit ang mga
sumusunod na kalalabasan ng pagkatuto.:
- Masasaksihan ang iba’t ibang salin ng mga salitang kadalasang maririnig sa
isang rehiyon.
- Nakakapangalap ng mga salitang batay sa wikang katutubo ng mga mag-aaral na
magsisilbing pagpapaunlad sa kulturang mayroon sa lugar na kanilang
kinabibilangan.
- Makapagsasaliksik/makababasa gamit ang mga lumang aklat o pagtatanong sa
mga kakilala ng iba pang mga akdang pampanitikang naisalin bilang rehiyunal na
materyal at ilalahad ang mga kaligirang impormasyong tungkol rito.
- Makapagsasagot ng mga Kaalamang Bayan bilang bahagi ng pagtataya
- Nailalarawan ang mga industriyang umiiral sa bansa.
12
PAGSASALING-WIKA
NILALAMAN NG KURSO
A. KATUTUBONG WIKA
Ang katutubong wika (kilala rin bilang inang wika, unang wika, arteryal na wika, o L1) ay
isang uri ng wika na natutunan ng isang tao mula nang kanyang kapanganakan. Batayan para
sa pagkakilanlang sosyolinggwistika ang unang wika ng isang tao.
Ang 2019 ay idineklara ng United Nations Educational, Scientific and Cultural
Organization (UNESCO) bilang International Year of the Indigenous Languages (IYIL). Kaya
naman, “Wikang Katutubo: Tungo sa Isang Bansang Filipino” ang temang itinakda ng Komisyon
sa Wikang Filipino (KWF) para sa pagdiriwang ng Buwan ng Wika sa taong nabanggit, bilang
pagpapahalaga sa mga katutubong wika sa Pilipinas. Ang tema ng Buwan ng Wika ay
sumusuporta sa Artikulo 15, Seksyon 7 ng Saligang Batas, na nagsasabing dapat ituring na
auxiliary official languages ang mga katutubong wika sa bansa. Alinsunod sa nasabing batas,
inilunsad ang Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE) upang tuluy-tuloy na
hasain ang mga estudyante sa paggamit sa kanilang kinamulatang wika bago turuan ng Filipino
at English sa mas mataas na antas ng edukasyon.
Kabilang sa mga wikang saklaw ng nasabing programa ang Aklanon, Bikolano,
Cebuano, Chabacano, Hiligaynon, Iloko, Ivatan, Kapampangan, Kinaray-a, Maguindanaoan,
Meranao, Pangasinense, Sambal, Surigaonon Tagalog, Tausug, Waray, Yakan at Ybanag.
Simula kindergarten hanggang ikatlong baitang, gagamitin ang mother tongue bilang wikang
panturo, ayon sa mga panuntunan ng MTB-MLE.
Ayon kay Virgilio Almario, ang tagapangulo ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), ang
bawat wika ay may sariling buhay, at nakapaloob sa buhay nito ang tradisyon ng maraming
henerasyon ng mga Pilipino. “Kung hindi natin ito aalagaan, manganganib ito; at kung
13
PAGSASALING-WIKA
pababayaan, maaari pang maglaho nang tuluyan. Kapag naglalaho ang isang wika, tila may
isang tahanan o kamalig ng ating alaala at tradisyon ang mawawala at di na mababawi
kailanman.” Dahil dito, ang pagpapahalaga ng wikang katutubo ay katumbas na rin ng
pagpapahalaga sa mga kapwa Pilipinong nagmula sa ibang tradisyon.
MGA HALIBAWA NG SALING WIKANG KATUTUBO SA PILIPINAS
1. CEBUANO
Ang Cebuano ay katutubong wika ng isla ng Cebu sa Pilipinas, ito ang siyang itinuturing na
lingua franca o pangunahing wika ng Katimugang Pilipinas at sanhi nito ay tinatawag ito minsan
bilang Visayan, Visaya o Bisaya.
HALIMBAWA:
MAAYONG ADLAW SA INYONG TANAN!
FILIPINO: Magandang araw sa inyong lahat!
INGLES: Good day, everyone!
AMBOT SA IMO!
FILIPINO: Hindi ko alam!
INGLES: I don't know!
2. HILIGAYNON
Wikang Ilonggo, ito ay nabibilang sa grupo ng mga wika sa Austronesian at Ethno-
lingguwistika na tumutukoy sa mga mamamayan ng Iloilo at gayundin sa kulturang hiligaynon.
Ginagamit din ito upang ilarawan ang wika at kultura ng mga Ilonggo. Kabilang ito sa pamilya
ng wikang Bisaya.
HALIMBAWA:
TAGPILA INI?
FILIPINO: Magkano ‘to?
INGLES: How much is this?
DIIN KA MAKADTO?
FILIPINO: Sa’n ka pupunta?
INGLES: Where are you going?
PALANGGA TA KA.
FILIPINO: Mahal kita.
INGLES: I love you.
3. WARAY
Ito ay isang wika sa mga lalawigan ng Samar, Hilagang Samar, Silangang Samar, Leyte
(silangang bahagi), at Biliran sa Pilipinas. Ang mga pangkat ng wikang Waray ay binubuo ng
Waray, Waray Sorsogon at Masbate Sorsogon. Bisakol naman ang tawag sa mga wikang
Waray Sorsogon at Masbate Sorsogon dahil komplementaryo sila ng mga wikang Bisaya at
14
PAGSASALING-WIKA
Bikolano. Lahat ng wikang Waray ay kabilang sa grupo ng mga wikang Bisaya at may
kaugnayan sa mga diyalektong Hiligaynon at Masbatenyo.
HALIMBAWA:
SABID
FILIPINO: Pasaway
INGLES: Naughty/Stubborn
MAUPAY
FILIPINO: Mabuti
INGLES: Good
4. PANGASINENSE
Ito ay nasasailalim sa sangay Malayo-Polynesian ng pamilya ng mga wikang Austronesian.
Sinasalita ang Pangasinan ng higit pa sa dalawang milyong tao sa lalawigan ng Pangasinan, ng
iba pang mga pamayanang Pangasinan sa Pilipinas, at ng kapansin-pansing bilang ng mga
Amerikanong may kanununuang Pangasinan.
HALIMBAWA:
AYEP
FILIPINO: Hayop
INGLES: Animal
KAAMONG
FILIPINO: Asawa
INGLES: Spouse
5. BIKOLANO
Ang wikang Bikolano ang ginagamit ng mga taong naninirahan sa mga probinsya na
matatagpuan sa tangway ng Bikol at nagsisilbi bilang Lingua France o pangunahing wika ng
rehiyon. Ang Bikol ay binubuo ng mga lalawigan ng Camarines Norte, Camarines Sur, Albay,
Sorsogon, Catanduanes at Masbate.
HALIMBAWA:
MALAGAYON MO MALASIRAM
FILIPINO: Ang ganda mo. FILIPINO: Masarap
INGLES: You're beautiful.INGLES: It's delicious
SARIHIN IKA? NAMUMUTAN TAKA

FILIPINO: Saan ka pupunta? FILIPINO: Mahal kita.
INGLES: Where are you going?INGLES: I love you.
6. PAMPANGO/KAPAMPANGAN
Ang salitang Kapampangan ay nagsimula sa salitang ugat na Pampang. Ito ang kauna-
unahang lalawigang Kastila sa Pilipinas. Ang wikang Kapampangan ay isa sa mga walong
pangunahing wika na ginagamit sa buong lalawigan ng Pampanga at Timugang Tarlac, sa
timugang bahagi ng kalagitnaang kapatagan ng Luzon, karamihan nito ay sumasailalim sa
pangkatetnikong Kapampangan. Sinasalita rin ang Kapampangan sa hilagang-silangang
Bataan, pati na rin sa mga munisipalidad ng Bulacan, Nueva Ecija, at Zambales na pumapaligid
sa Pampanga.
15
PAGSASALING-WIKA
HALIMBAWA:
MALAGU
INGLES: Beautiful
FILIPINO: Maganda
MATSURA
INGLES: Ugly
FILIPINO: Panget
PAGTATAYA
Paglinang ng Kasanayan
Panuto: Maglista ng limangpung (50) salita gamit ang iyong katutubong wika. Ito ay ang
maaaring mga salitang kadalasang natututunan o natutunan mo na buhat ng ikaý bata pa. Sa
bahaging ito, mapapalutang ang katangian ng katutubong wika na iyong kinagisnan buhat sa
iba pang mga wika sa Pilipinas. Gamitin ang panimulang ito.
“Tagalog-Batangas ang katutubong-wika mo kung….
Alam mo ang mga salitang ito…”
Pansinin: Maaaring maiba kung hindi tagalog-batangas ang katutubong wika mo!! Pakipalitan
na lamang
“Tagalog-Batangas ang katutubong-wika mo kung….

Alam mo ang mga salitang ito…”
23.
1. 24.
2. 25.
3. 26.
4. 27.
5. 28.
6. 29.
7. 30.
8. 31.
9. 32.
10. 33.
11. 34.
12. 35.
13. 36.
14. 37.
15. 38.
16. 39.
17. 40.
18. 41.
19. 42.
20. 43.
21. 44.
22. 45.
16
PAGSASALING-WIKA
46. 49.
47. 50.
48.
NILALAMAN NG KURSO
B. REHIYUNAL NA MATERYAL
Ang mga Rehiyunal na Materyal ay ang mga Kagamitang Panturo sa bisa ng mga akdang
pampanitikang matagumpay na naisalin mula sa iba’t ibang wika ng bansa. Ibinabahagi ito sa
mga mag-aaral sa iba’t ibang rehiyon upang maipamalas ang ganda at nakamamanghang
kultura sa ibang bahagi ng Pilipinas. Sa pamamagitan ng paggamit ng mga materyal na ito,
napagtitibay ang winika ni Abueg na pagkakaisa sa gitna ng magkakaibang wika at kultura.
17
PAGSASALING-WIKA
EPIKONG ILOKANO: “BIAG NI LAM-ANG” NI PEDRO BUCANEG

Sinasabing pinakapopular na epikong-bayan, ang Biag ni Lamang ay nagmula sa
Hilagang Luzon, partikular na sa mga lalawigan ng Ilocos at La Union. Nag-iisa itong
Kristiyanisadong epikong-bayan at pruweba nitó ang paggamit ng mga pangalang
naimpluwensiyahan ng Katolisismo. Sinasabing ang paring si Gerardo Blanco ang nagtalâ ng
epikong-bayan noong 1889 at si Canuto Medina na nagtalâ noong 1906. Sinundan ito ng
bersiyon na nailathala sa La Lucha, ang bersiyon ni Parayno noong 1927 at pinagsáma niya
ang unang dalawang bersiyon at ang bersiyon ni Leopoldo Yabes noong 1935.
PEDRO BUCANEG
• "Ama ng Literaturang Ilocano”
• Nagsasalin ng mga relihiyosong mga akda na nasa wikang Espanyol, Latin, at Ilokano
• Awtor ng mga epikong patula
EPIKONG IFUGAO: “HUDHUD NI ALIGUYON” NI PEDRO BUCANEG

Sa lipunang Ifugaw, ang Hudhúd ay isang mahabang salaysay na patula na karaniwang
inaawit sa panahon ng tag-ani, o kapag inaayos ang mga payyo o dinadamuhan ang mga
palayan. Inaawit din ito kapag may lamay sa patay at ang yumao ay isang táong tinitingala dahil
sa kaniyang yaman o prestihiyo. Sinasalamin ng Hudhud ang mga paniniwala’t kaugalian ng
sinaunang lipunan ng mga Ifugaw. Matatagpuan sa Hudhud ang paglalarawan sa mga konsepto
na kinababatayan ng mga ugnayang pampamilya, at ng mga ugnayan ng iba’t ibang grupo sa
loob at labas ng ili o nayon. Makikita rito ang paniniwala ng mga Ifugaw tungkol sa mga diyos at
espiritu, at kung paano sila dapat makipag-ugnayan sa mga ito.
EPIKONG BISAYA: “EPIKO NI LABAW DONGGON” NI PEDRO BUCANEG

Isa sa mga dalawang magkaugnay na epikong kilala galing sa Panay Island, na
parehong isinalin ni F. Landa Jocano. Ito ay may habang 2,325 na linya sa p r i n t e d nitong
bersyon kumpara sa pangalawa, “Epiko ni Humadapnan” na may 53, 000 linya.
FELIPE LANDA JOCANO
 Kilalang bantog na antropologo, manunulat, at propesor.
 Tuon ng saliksik: mga katutubong alamat at epiko, sinaunang panggagamot, at
kasaysayan at pamumuhay ng iba’t ibang pangkating etniko
 pagsasalin sa Ingles ng Hinilawod noong 1959.
 Nagsusulat ng mga epikong patula.
18
PAGSASALING-WIKA
PAGTATAYA
Panuto: Magsaliksik/magbasa gamit ang mga lumang aklat o magtanong sa mga kakilala ng iba
pang mga akdang pampanitikang naisalin bilang rehiyunal na materyal at ilahad kung saang
lugar nagmula, sino ang nagsalin, ano ang pangunahing kaisipan at kulturang namayani sa
akda gamit ang materyal na ito.
19
PAGSASALING-WIKA
NILALAMAN NG KURSO
C. Kaalamang Bayan
20
PAGSASALING-WIKA
PAGTATAYA
I. Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan. Piliin at isulat ang tamang
sagot sa sulatang papel.
1. Ang idyoma o sawikain ay

A. May kahulugang hindi maaaring makuha o maunawaan sa literal na kahulugan nito
B. Isang pagpapahayag na kusang nalinang at nabuo sa lingguwaheng Filipino.
C. May taglay na mga bagay na pangkultura: malarawan, mapagbiro, mapagpatawa,
pansosyal at panliteral na pagpapahiwatig ng kahulugan.
D. Lahat ng mga nabanggit sa itaas
2. Ang salawikain ay
A. Isang uri ng bugtong
B. Isang uri ng idyoma
C. Kasabihang pamana ng mga ninunong Pilipino na nagpalipat-lipat sa mga labi ng
salinlahi
D. Birong may katotohanan
3. Alin sa mga ito ang idyoma?
A. Nagbabatak ng buto
B. Nasa Diyos ang awa, Nasa tao ang gawa
C. Ang magalang na sagot ay nakapapawi ng poot
D. Pag di ukol ay di bubukol
4. Alin sa mga ito ang salawikain?
A. Nagsaulian ng kandila
B. May krus ang dila
C. Mabulaklak ang dila
D. Daig ng maagap ang masipag
5. Bakit importante ang sawikain at salawikain?
A. Hindi naman importante ang mga ito.
B. Ang mga ito ang nagpapaalaala sa atin tungkol sa mayamang tradisyon ng lahing
Pilipino
C. Nakapapawi ng pagod ang mga ito kapag nabasa mo.
D. Nakaaaliw ang mga ito.
6. Sabi ni Julia sa asawa, "Itaga mo ito sa bato. Kahit hindi nila ako tulungan, aangat ang
ating kabuhayan."
A. Mananaga si Julia
B. Tutuparin ni Julia nang walang sala ang kanyang sinabi
C. Pupukpukin ni Julia ang bato
D. Tatagain ni Julia ang bato
7. Kung gusto mong maglubid ng buhangin, huwag sa harap ng mga taong nakakikilala sa
iyo dahil mabibisto ka nila.
A. Magsabi ng katotohanan
B. Magsinungaling
C. Maglaro sa buhanginan
D. Magpatiwakal
21
PAGSASALING-WIKA
8. Bakit hindi ka makasagot diyan? Para kang natuka ng ahas.

A. Namumutla
B. Nangangati ang lalamunan
C. May ahas na nakapasok sa bahay
D. Hindi nakakibo; nawalan ng lakas na magsalita
9. Puro balitang kutsero ang naririnig ko sa kapitbahay nating iyan. Ayoko na tuloy
maniwala sa kanya.
A. Balitang sinabi ng kutsero
B. Balitang walang katotohanan
C. Balitang makatotohanan
D. Balitang maganda
10. Naghalo ang balat sa tinalupan nang malaman niya ang katotohanan.
A. Matinding labanan o awayan sa pagitan ng dalawa o higit pang mga tao
B. Pinagsama-sama ang mga balat at tinalupan
C. Nagkaigihan
D. Nagkabati
11. Napauwi kaagad galing sa Estados Unidos si Ricardo dahil nabalitaan niyang ang
asawa niya ay naglalaro ng apoy.
A. Nagluluto
B. Nagpapainit
C. Nasunugan
D. Nagtataksil sa kanyang asawa
12. Bulang-gugo si Tompet dahil anak-mayaman siya.
A. Mata-pobre
B. Bukas Palad
C. Parating wala sa bahay
D. Laging kasapi sa lipunan
13. Walang magawa ang mga kapitbahay naming makakati ang dila kaya’t maraming may
galit sa kanila.
A. May sakit sa dila
B. Daldalero o daldalera
C. May singaw
D. Nakagat ang dila
14. Sa drama sa radyo, nasabi ni Don Felipe na malapit na ang pag-iisang dibdib ng
kanyang anak na si Alejandro at ni Marinela. Ano ang ibig sabihin nito?
A. Ikakasal na sina Alejandro at Marinela
B. Magkaka-anak na sina Alejandro at Marinela
C. Maghihiwalay na sina Alejandro at Marinela
D. Magiging magnobyo na sina Alejandro at Marinela
15. Ang apat na anak nina Nita at Mark ay tinaguriang mga anghel ng tahanan. Ano ang
ibig sabihin nito?
A. Maliliit na mga bata
B. Magugulong mga bata
C.Malilikot na mga bata
D.Salbaheng mga bata
22
PAGSASALING-WIKA
16. Nang umuwi na ang mga bata ay nakabalik na sila sa sariling pugad nila. Ano ang ibig
sabihin nito?
A. Pugad ng kanilang ibon
B. Pugad ng kanilang mga manok
C. Sariling tahanan
D. Sariling kuwarto
17. May utang na loob ang mag-asawang Nita at Mark kay Ginoong Agoncillo dahil sa
pagkakabalik ng mga bata. Ano ang utang na loob?
A. Utang
B. May pagbabayaran
C. Utang na pera
D. Utang na buhat sa kagandahang-asal o kabutihang nagawa
18. Ang mag-asawang Mark at Nita ay parang aso’t pusa. Bakit sila parang aso’t pusa?
A. Hindi sila pantay ng laki
B. Lagi silang nag-aaway
C. Hindi sila nagbibigayan
D. Lagi silang naghahabulan
19. Nag-alsa balutan ang magkakapatid dahil sa kanilang mga magulang.
A. Palipat-lipat ng tirahan
B. Nagbalot ng pagkain
C. Binalot ang gamit
D. naglayas
20. Hindi pinagbubuhatan ng kamay ng mag-asawa ang kanilang anak.
A. Hindi pinagtatrabaho
B. Hindi inaakay
C. Hindi pinapalo o sinasaktan
D. Hindi pinaghuhugas ng pinggan
21. Dahil sa nangyari, magbabagong-loob na raw si Nita pati na rin ang asawa niyang si Mark.
A. Maliligo
B. Magbabago o magpapalit ng ugali o kuro-kuro
C. Magpapalit ng damit panloob
D. Magbibihis
22. Habang maiksi ang kumot, matuto munang mamaluktot. Kung mahaba na at malapad, saka
na mag-unat-unat.
A. Hindi mo matatakpan ang paa mo kung maiksi ang kumot kaya bumili ka ng mahaba para
hindi ka nakabaluktot.
B. Lalamukin at giginawin ka kapag nagkumot ka ng maiksi.
C. Kung ano ang mayroon ka ay pagkasyahin mo muna. Saka ka na lang gumasta nang malaki-
laki kapag mas mayroon ka na ring mas maraming pera.
D. Huwag kang matulad nang nakaunat ang paa mo kung maiksi rin naman ang kumot mo.
23. Hindi lahat ng kumikinang ay ginto Sapagkat may sarili ring kinang ang tanso.
A. Mag-iingat ka parati at huwag magpapadala sa taong akala mo ay may mabuting kalooban.
Maaaring ang taong iyon ay mabait lamang sa simula. Kilatisin mong mabuti kung ang sinasabi
niya ay ang katotohanan.
B. Huwag kang bibili ng alahas sa hindi mo kakilala. Baka ka maloko.
C. Kung may mapulot kang makinang huwag ka kaagad mag-akalang ginto iyon. Baka mapeke
ka lang.
D. Ang ginto at tanso ay parehong makinang.
23
PAGSASALING-WIKA
24. Bago ka pumuna ng uling ng iba, uling sa mukha mo’y pahirin mo muna.
A. Tanggalin mo muna ang uling sa mukha mo bago mo tingnan ang uling sa mukha ng
kaharap mo.
B. Maghilamos ka muna bago ka makiharap sa ibang tao.
C. Kakalat ang uling sa mukha ng ibang tao kapag ikaw ang nagpahid nito. Hayaan mong siya
ang maglinis ng mukha niya.
D. Bago ka magsalita nang kung anu-ano tungkol sa ibang tao, tingnan mo muna ang sarili mo’t
baka mas marami kang kapintasan.
25. Matalino man ang matsing, napaglalalangan din.
A. Ang mga matsing ay matalino ngunit mas matalino sa kanila ang ibang hayop.
B. Kahit gaano ka man katuso o katalino, mayroon pa ring mas matalino o tuso kaysa sa iyo.
C. Ang matsing ay matalinong hayop na ayaw malamangan.
D. Kahit matalino ang matsing, puwede pa rin siyang maloko.
26. Saan mang gubat ay may ahas.
A. Lahat ng kagubatan sa Pilipinas ay tinitirhan ng mga ahas at iba pang mga hayop.
B. Hindi nawawalan ng masasamang tao. Kahit saan ka magpunta ay may taong hindi mabuti
ang kalooban
C. Ang mga gubat ay pinamamahayan ng mga ahas.
D. Ang ahas ay magaling maglungga lalo na sa mga lugar na mapuno.
27. Pag-aralan mong mabuti ang ugali ng isang tao. Hindi dahil mabait ito sa una ninyong
pagkikita ay talagang mabait ito. Huwag kang padadala sa matatamis na salita o mabuting
pakita kaagad.
A. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
B. Hindi lahat ng kumikinang ay ginto sapagkat may sarili ring kinang ang tanso.
C. Ang pagsasabi ng tapat, pagsasama ng maluwat.
D. Saan mang gubat ay may ahas.
28. Ang batang laki sa layaw ay lalaking suwail, walang galang at walang pagpapahalaga sa
kapwa niya.
A. Ang pagsasabi ng tapat, pagsasama ng maluwat
B. Matalino man ang matsing, napaglalalangan din.
C. Anak na hindi paluhain, ina ang patatangisin.
D. Bago ka pumuna ng uling ng iba, uling sa mukha mo’y pahirin muna.
29. “Nay, gusto ko na pong bumalik sa inyo. Hirap na hirap na po ako sa buhay may-asawa.”
A. Akala ni Tasyo: ang pag-aasawa’y biro; kanin bagang isusubo’t iluluwa kung mapaso.
B. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
C. Hindi lahat ng kumikinang ay ginto Sapagkat may sarili ring kinang ang tanso
D. Saan mang gubat ay may ahas.
30. Sinabi ng lalaki ang totoo sa kanyang asawa na magbabago na siya at hindi na niya
gagawin ang ginagawa niyang hindi maganda
A. Matalino man ang matsing, napaglalalangan din.
B. Tulak ng bibig, kabig ng dibdib.
C. Saan mang gubat ay may ahas.
D. Ang pagsasabi ng tapat, pagsasama ng maluwat.
24
PAGSASALING-WIKA
II. Panuto: Sagutin nang buong husay ang mga bugtong na nakalahad sa ibaba.
1. Sa bahay ni Tiya Ines

Pinapalibutan ng Butones
Sagot:
2. Sa una’y malambot
Pangalawa’y matigas
Pangatlo’y maputi
Pang-apat ay alak
Sagot:
3. Isang butil ng palay
Sakop lahat ang buong bahay
Sagot
4. Maliit pa lang si kumpare
Nakaaakyat na sa tore
Sagot:
5. Matibay na kahoy
Bali sa gitna.
Sagot:
6. Matanda na ang nuno
Hindi pa naliligo
Sagot:
7. Pagbukas ko sa kurtina
Kinain ko ang reyna
Sagot:
8. Hawakan mo ang buntot ko
Atatalon ako
Sagot:
9. Nagbigay nay sinakal pa
Sagot:
10. Kung umaga ay nag-aaway,
kung gabi ay magkaibigan
Sagot: _
11. ” Sa buhatan ay may silbi, sa igiban ay walang sinabi.”
12. “Kung kailan mo pinatay, saka pa humaba ang buhay.”
13. “Sapagkat lahat na ay nakahihipo; walang kasindumi’t walang kasimbaho; bakit mahal
nati’t ipinakatatago.”
14. “Tinuktok ko ang bangka, naglapitan ang mga isda.”
15. “Dala niya ako, dala ko siya.”
16. “Ang sariwa’y tatlo na, ang maitim ay maputi na, ang bakod ay lagas na.”
17. “Baka ko sa palupandan, unga’y nakakarating kahit saan.”
18. “May bintana nguni’t walang bubungan, may pinto nguni’t walang hagdanan.”
19. “Nakatalikod na ang prinsesa, ang mukha’y nakaharap pa.”
20. “Nagtanim ako ng isip sa gitna ng tubig, dahon ay makitid, bunga ay matulis.”
25
PAGSASALING-WIKA
III. Panuto: Sagutin ang palaisipang nakalahad sa ibaba. (5 puntos)
May tatlong pinto na kailangan mong daanan para makalabas. Kaya lang, sa likod nito
ay may mga panganib. Sa isang pinto, may napakalaking apoy sa dadaanan palabas. Sa
ikalawa naman ay mayroong babaril sa iyong dalawang lalaki. Habang sa huli naman ay
may isang leon na tatlong taon nang di kumakain. Saan ka dadaan? at Bakit?
INDUSTRIYA
INDUSTRIYA
•Ito ang pangkabuhayang gawain na kaugnay sa pagproseso ng hilaw na sangkap sa paggawa
ng isang panibagong produkto.
•Ayon sa ekonomistang British na si Collin Clark, ang industriya ay nahahati sa dalawang uri.
Primary Industries - Mga industriya na mula sa agrikultura, paggugubat at pagmimina.
Secondary Industries – Tumutukoy sa pagpoproseso ng mga pangunahing produktong
agrikultura patungo sa mas malaking produksiyon na ginagamitan ng ibat’t ibang uri ng
makinarya.
26
PAGSASALING-WIKA
MGA SEKTOR NG INDUSTRIYA
PAGTATAYA
A. Panuto: Gamit ang mga ilustrasyong nakalahad, ibigay ang depinisyon ng iba’t ibang
sektor ng industriya at ipaliwanag kung bakit mahalaga ang pagsasalin sa partikular na
sektor.
_
_
_
_
_
_
_
_
Pagmamanupaktura _
_
_
_
_
_
Pagkain at Kalusugan
27
PAGSASALING-WIKA
EDUKASYON _
_
_
_
_
_
_
_
_
_
Pagmimina _
_
_
_
_
_
Konstruksyon _
_
_
_
_
_
_
_
28
PAGSASALING-WIKA
Transportasyon at Komunikasyon _
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
Tubig, Kuryente, Gas
A. Panuto: Sagutin nang may kahusayan ang katanungan.
Sa kabuuan, ano ang naiaambag ng pagsasalin sa Pambansang Kaunlaran?
29
PAGSASALING-WIKA
53
PAGSASALING-WIKA

Pagsasalin Modyul 3 at 4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pagsasalin Modyul 3 at 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES MODYUL

Uri ng Pagsasaling Pampanitikan

Ang isang tagasalin ng akdang pampanitikan ay:

2. Dapat may malalim na pag-unawa sa akdang isasalin.

5. Dapat patuloy na magsanay.

 ANG LENGGUWAHE SA PAGSASALING SIYENTIPIKO AT TEKNIKAL AY MAS

SINO ANG MAY KARAPATANG MAGSALIN NG TEKSTONG SIYENTIPIKO AT

Uri ng mga Materyal na may katangiang Teknikal

KAILANGANG TAGLAYIN NG TAGASALIN NG MGA TEKSTONG SIYENTIPIKO AT

I. Panuto: Isalin ang idyomang nakalahad sa bawat bilang.

A. Pagtutumbas gamit ang konsepto ng magkatulad na dalawang wika.

B. Pagtutumbas gamit ang konsepto ng may katumbas na idyoma.

C. Pagtutumbas gamit ang konsepto ng walang katumbas na idyoma kaya kailangang

II. Panuto: Isalin ang halimbawang akdang pampanitikan na nakalahad sa ibaba.

Do You Lie On Facebook?

"My dad died last night."

III. Panuto: Isalin ang Bisyon, Misyon at mga Ibinabahaging Pagpapahalaga ng

1. Provision of undergraduate and graduate education which meet international standards of

MGA HALIBAWA NG SALING WIKANG KATUTUBO SA PILIPINAS

SARIHIN IKA? NAMUMUTAN TAKA

“Tagalog-Batangas ang katutubong-wika mo kung….

EPIKONG ILOKANO: “BIAG NI LAM-ANG” NI PEDRO BUCANEG

EPIKONG IFUGAO: “HUDHUD NI ALIGUYON” NI PEDRO BUCANEG

EPIKONG BISAYA: “EPIKO NI LABAW DONGGON” NI PEDRO BUCANEG

1. Ang idyoma o sawikain ay

8. Bakit hindi ka makasagot diyan? Para kang natuka ng ahas.

1. Sa bahay ni Tiya Ines

III. Panuto: Sagutin ang palaisipang nakalahad sa ibaba. (5 puntos)

MGA SEKTOR NG INDUSTRIYA

Tubig, Kuryente, Gas

A. Panuto: Sagutin nang may kahusayan ang katanungan.

Sa kabuuan, ano ang naiaambag ng pagsasalin sa Pambansang Kaunlaran?

You might also like