Professional Documents
Culture Documents
I. Oryentasyon
Page 1 of 76
NILALAMAN NG KURSO
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Page | 2
Matapos ang pag-aaral ng kurso, inaasahang ang mga matagumpay na mag-aaral ay:
8. Nakagagamit ng pag-aaral at kasanayan sa kritikal na pag-iisip upang harapin ang mga kasanayang
natutunan sa isang disiplina tungo sa paggamit nito sa iba pang disiplina.
100%
Page | 3
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Page | 4
Work Plan sa IPP010 - Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3-4 na III. Batayang Kaalaman sa Obserbasyon na nasa p. 22 Aplikasyon na nasa pp. 26-
Linggo Interdisiplinaryong Dulog sa ng Manwal 29ng Manwal
Pagbasa at pagsulat
A. Interdisiplinaryong Dulog
sa Pagbasa at Pagsulat
B. Ugnayang Pagbasa at
Pagsulat
5-6 na IV. Mga Teorya at Modelo Obserbasyon na nasa p. 31 Aplikasyon na nasa p.40
Linggo ng Pagbasa at Pagsulat ng Manwal ng Manwal
A. Teoretikal na Modelo
E. Paghahanda ng
Korespondensyang Opisyal
A. Teorya ng Diskurso
12-13 na B. Mabisang Pagpapahayag Obserbasyon na nasa p.59 Aplikasyon na nasa pp. 63-
Linggo ng Manwal 64 ng Manwal
Page | 5
1.Prinsipyo
16-17 na VI. Paniniwala at Mga Obserbasyon na nasa pp. Aplikasyon na nasa pp. 76-
LInggo Hakbang sa Paghahatid ng 72-73 ng Manwal 77 ng Manwal
Pagpapahayag
Page | 6
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Panuto :
1. Gumawa ng isang artikulo ukol sa Pagsasaling-wika. Kailangang ilakip ang artikulong ito sa inyong
Pamanahong Papel.
2. Sa gagawing pagbasa ng inyong ginawang artikulo, ipaliwanag ang sumusunod :
a. Iaaplay na Teoretikal na Modelo para rito
b. Teorya at Proseso na Nakapaloob dito
c. Pinagdaaaang Proseso ng Pagsulat
d. Uri ng Pagsulat na Kinabibilangan nito gayundin ang mga Isinaalang-alang na Prinsipyo at
Pamantayan
3. Ang rubrik na gagamitin sa pagmamarka ng inyong Pamanahong Papel ay ang sumusunod :
Mga 10 8 6 4 2
Palatandaan
(Indicators)
1.
Artikulong
Isinulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
Page | 7
nilalaman . nilalaman .
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
3. Teorya at
Proseso na
Nakapaloob
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat nai malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
4.
Pinagdaanang
Proseso ng
Pagsulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Page | 8
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
5. Uri ng
Kinabibilang
ang Pagsulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
Page | 9
Pamanahong Papel na Magsisilbing Huling Sulit sa IPP 0010
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Unang Interdisiplinaryong
Semestre ng Taong Pagbasa at Pagsulat
Aralang Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
2020-2021
Panuto :
1. Gumawa ng isang artikulo ukol sa Pag-aaral sa Kultura ng mga Pilipino. Kailangang ilakip ang artikulong ito sa
inyong Pamanahong Papel.
2. Sa inyong ginawang artikulo, ipaliwanag ang sumusunod :
a. Iaaplay na Teorya ng Diskurso para rito
b. Prinsipyo at Tuntunin ng Mabisang Pahayag na Nakapaloob dito
c. Pinagdaaaang Organisayon ng Diskurso
d. Sinandigang Paniniwala at Sinunod na Hakbang sa Paghahatid ng Pahayag
3. Ang rubrik na gagamitin sa pagmamarka ng inyong Pamanahong Papel ay ang sumusunod:
Mga Palatandaan 10 8 6 4 2
(Indicators)
1. Artikulong
Isinulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may ng papel ay may papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na 1ng malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng mainam ang lohika
napakainam na mainam na katamtamang inam kakulangan sa at pagsasaayos ng
lohika at lohika at ng lohika at kainaman ng nilalaman .
pagsasaayos ng pagsasaayos ng pagsasaayos ng lohika at
nilalaman . nilalaman . nilalaman . pagsasaayos ng
nilalaman .
2. Inaplay na
Teorya ng Diskurso
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may ng papel ay may papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na 1ng malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Page | 10
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay hindi
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng mainam ang lohika
napakainam na mainam na katamtamang inam kakulangan sa at pagsasaayos ng
lohika at lohika at ng lohika at kainaman ng nilalaman .
pagsasaayos ng pagsasaayos ng pagsasaayos ng lohika at
nilalaman . nilalaman . nilalaman . pagsasaayos ng
nilalaman .
3. Prinsipyo at
Tuntunin ng
Mabisang Pahayag
na Nakapaloob
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may ng papel ay may papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat nai 1ng malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng mainam ang lohika
napakainam na mainam na katamtamang inam kakulangan sa at pagsasaayos ng
lohika at lohika at ng lohika at kainaman ng nilalaman .
pagsasaayos ng pagsasaayos ng pagsasaayos ng lohika at
nilalaman . nilalaman . nilalaman . pagsasaayos ng
nilalaman .
4. Pinagdaanang
Organisasyon ng
Diskurso
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may ng papel ay may papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na 1ng malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng mainam ang lohika
napakainam na mainam na katamtamang inam kakulangan sa at pagsasaayos ng
lohika at lohika at ng lohika at kainaman ng nilalaman .
pagsasaayos ng pagsasaayos ng pagsasaayos ng lohika at
nilalaman . nilalaman . nilalaman . pagsasaayos ng
nilalaman .
Page | 11
5. Sinandigang
Paniniwala at
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Sinunod na
Hakbang sa
Paghahatid ng
Pahayag
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may ng papel ay may papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na 1ng malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng mainam ang lohika
napakainam na mainam na katamtamang inam kakulangan sa at pagsasaayos ng
lohika at lohika at ng lohika at kainaman ng nilalaman .
pagsasaayos ng pagsasaayos ng pagsasaayos ng lohika at
nilalaman . nilalaman . nilalaman . pagsasaayos ng
nilalaman .
A. Tunguhin
Page | 12
B. Obserbasyon
C. Lektyur
Page | 13
“iMPLWeNSYa” (influencia) kapag inalis ang unang patinig na I at U at nagkumpulan ang mga katinig.
Samantala, higit na magaan itong mapapantig sa anyong “indústriyá” (in-dus-tri-ya) o “impluwénsiyá”
(im-plu-wen-si-ya). Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Sang-ayon ka ba rito ? Tunay nga bang mas magaan ang paraang ito at hindi magdudulot sa iyo
ng kalituhan?
Ikatlong kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa tunog na H. Halimbawa,
“mahIYA” (magia), “estratehIYa” (estrategia), “kolehIYo” (colegio), “rehIYON” (region). Ang H ay
isang mahinàng katinig kayâ naglalaho ito kapag walang kasámang patinig, gaya sa naganap na paglalaho
nitó sa “perwisyo” (perjuicio). Imposible, sa gayon, ang anyong “kolehyo” o “rehyon” dahil magiging
“koleyo” o “reyon” kapag hindi binigyan ng tanging bigkas ang H na walang kasunod na patinig.
Ang tanong, mayroon ka bang background o kaalamang buhat sa iyong karanasan o pinag-
aralang wikang Kastila para malaman ang mga bagay na ITO? Gusto mo bang mag-aral ng wikang
Kastila?
Ikaapat na kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay nása dulo ng salita at may diin ang bigkas sa
unang patinig ang orihinal. Halimbawa, “ekonomIYA (economía), “pilosopIYA (filosofía),
“heograpIYA” (geografía). Ayon kay Almario (2013), sa mga naturang halimbawa, may lumitaw nang
varyant na “ekonomya” at “pilosopya” (kung minsan, “pilusupya”) ngunit malimit na ginagamit ito nang
may pakahulugang iba sa orihinal 19 na kahulugan ng mga ito bilang mga sangay ng karunungan. Ang
“ekonomyá” (mabilis ang bigkas) ay matalik na kaugnay ng pagtitipid; ang “pilosopyá,” gaya sa
“pamimilosopya,” ay higit na ukol sa mapagmalabis na paggamit ng pangangatwiran.
Anong mga kalituhan ang iyong naranasan? anong realisasayon ang pumapasok sa iyong
isipan?
Sa mga kataliwasan na binanggit ni Almario, masasalamin ang pagbabago ng wika. Para kay
Gallego (2016) sa kanyang pag-aaral na Isang Pagsusuri sa Korpus Ukol sa Pagbabago ng Wikang
Filipino, 1923-2013, sa kanyang pagsusuri sa korpus sa mga isyu ng Liwayway Magazine na inilimbag
noong mga taong 1923, 1951, 1969, 1995, at 2013,lumalabas ang ilang mga indikasyon ng pagbabago sa
Filipino katulad ng sa ortograpiya at pagbaybay, at aspektong leksikal at estruktural ng wika. Simula 1923
hanggang kasalukuyan, masasabing maraming nadagdag at nawalang mga salita, hindi lamang sa
pangngalan at pandiwa kundi pati na rin sa mga pangatnig at ilang kataga. Kanya ring napansin ang
estruktural na pagbabago kung saan unti-unting dumadalang ang paggamit ng ilang mga panlapi at
maging ng partikular na porma ng pangungusap. Aniya ang mga pagbabagong ipinapakita sa kanyang
pag-aaral ay masasabing dulot ng natural na prosesong pinagdaraanan ng anumang wika (kagaya ng
pagbabago ng tunog), o dala ng interaksyon ng Filipino sa ibang wika, partikular na sa wikang Ingles.
Dagdag pa niya, bagamat ilang dekada lamang ang pinagtuunan ng pansin sa pananaliksik, hindi
maitatatwang mabilis ang pagbabagong pinagdaraanan ng wika lalo na sa kasalukuyan. Ang noo’y
itinuturing na “balbal” na istilo ay maaaring maging istandard sa paglipas ng panahon. Masasabing sa
kabila ng pagtatakda ng mga panukala at alituntunin patungkol sa istandardisasyon ng Filipino, hindi
mapipigilan ang pagbabago sapagkat bahagi ito ng buhay ng anumang wika.
Anong mga pagbabago ukol sa wika ang iyong napapansin?
Sa isinulat naman ni Tomas U. Santos sa The Varsitarian noong Pebrero 26, 2016 ; kanyang
inilahad na sa manwal na inilimbag ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na “Pagpaplanong Wika at
Filipino,” isinalaysay ang madugong kasaysayan kung paano humantong ang wikang Filipino sa wikang
pambansa at ang kinabukasan ng ating wika. Ayon sa kanya, sa unang bahagi ng manwal pinagtuunan ng
pansin ng may-akdang si Virgilio Almario, tagapangulo ng KWF at Pambansang Alagad ng Sining para
sa Panitikan, ang rason kung “Bakit Filipino ang ‘Filipino’?’” na nagbigay ng pahayag na : “Nakakatawa
ngunit totoo, ang pangunahing problema ng wikang ‘Filipino’ ay identidad.”
Page | 14
Nakakasunod ka ba sa kanyang sinasabi ?
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Sa kanya pa ring pananalita noong Kumbensiyong Konstitusyonal 1934, napagpasiyahan na
magkakaroon ng isang katutubong wika na pagbabatayan ng wikang pambansa. Naging mainit ang
pagtatalo sa pagitan ng mga Tagalog, Sebwano at Ilokano. Ngunit nanaig, dahil sa higit na bilang ng mga
delegado, ang wikang Tagalog. Mula noon, di umano ay nabahiran na ng politika at mga pansariling
interes ang pag-usbong ng ating wikang pambansa.
Ani ni Santos, ibinigay na halimbawa ni Almario ang salitang “katarungan” na tinuturing na salin
sa wikang Filipino ng Ingles na salitang justice. Ngunit lingid sa kaalaman ng marami, hindi ito mula sa
Tagalog. Mula sa Sebwano ang salitang katarungan na may salitang-ugat na “tarong,” na siyang
pinagbasehan ni Lope K. Santos sa paglikha sa salitang “katarungan.”
Ang saloobin ni Santos – “Para sa ating mag-aaral na tinuruan ng abakada nang nasa elementarya,
marahil simpleng a-ba-ka-da lamang ang tingin natin sa ating alpabeto. Ngunit, ayon sa kasaysayan nito,
napakayaman sa ideya ng pagka-Filipino ang kasalukuyang alpabeto.”
Yaman din lamang na napag-uusapan ang tunog, isang paksa na may koneksyon dito ay ang
pagbigkas ng salita. Sa pananaliksik ni Espiritu, (2015) na Isang Pagsusuri sa Umusbong na Tuldik-
Patuldok sa Wikang lokano at ang Ambag nito sa Ortograpiyang Filipino, kanyang ipinapakilala ang
kahalagahan ng tuldik sa ortograpiyang Filipino. Sa kanyang pagbibigay kahulugan, ang tuldik o asento
ay isang hudyat na dinaragdag sa isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman ang wastong
pagkakabigkas sa isang salita. Ang tuldik ay mahalaga sa ortograpiyang Filipino sapagkat ito ang
nagsisilbing gabay upang maging wasto ang paraan ng pagkakabigkas sa isang salita. Kung wala ang
tuldik sa ortograpiyang Filipino, magdudulot ito ng malaking kalituhan sapagkat maaring maiba ang
kahulugan ng mga salita batay sa pagbibigay-diin sa isang ponema.
Page | 15
mga taong tagapagsalita ng wikang ito kundi pati na rin sa mga dalubhasa, mga guro sa
Filipino at pati na rin mga mag-aaral sa paggamit ng tuldik na ito.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Saang lalawigan ka nabibilang? May maimumungkahi ka bang maaaring isama sa
OrtograpiyangFilipino upang ito ay mapayabong pa?
Ilan lamang sa suliranin ukol sa Ortograpiyang Filipino ang mga nabanggit sa itaas . Problemang
kailangang harapin upang mapaunlad ang wikang Filipino. Ukol pa rin sa pagpapaunlad ng wikang
Filipino, isan paksa ang hindi rin maaaring isantabi. Ito ay ang pagsasalin.
Para kay Buban (2014), sa abstrak ng kanyang Ang Pagsasaling Teknikal: Pagsipat sa Praktika
at Pagpapahalaga, kanyangtinuran na “Ngayon ang panahon ng pagsasalin. Ngayon ang panahon upang
lumahok sa iba't ibang gawaing pagsasalin—teknikal man o pampanitikan. Dagsa sa merkado ang mga
gawaing nangangailangan ng pagsasalin. At dahil walang anumang ahensiya sa bansa na nangangasiwa o
nagpapatrol sa mga gawaing pagsasalin, hindi matiyak ang pamantayang gagamitin sa pagsipat sa isang
wasto at tamang salin partikular sa mga isinasagawang teknikal na pagsasalin. Sapat bang maisalin
lamang ang impormasyon? O panahon na upang muling sipatin ang nakagawiang palagay sa praktika ng
teknikal na pagsasalin? Habang patuloy na pumapasok ang mga pagbabagong dulot ng teknolohiya,
pumapasok na rin ang iba't ibang kahingiang sitwasyonal at kontekstuwal sa pagsasalin. Bunga ng mga
kahingiang ito, hindi na sasapat pa ang nakagawian sa pagsasalin. Mahalagang mataya ang mga umiiral
na praktis sa pagsasalin at matiyak ang mga pagpapahalagang maaaring makaapekto sa magsasalin sa
panahong ito.”
May katotohanan ba ang kanyang sinabi ?
Sa papel naman ni Coroza(2016) na “Taksil daw ang Tagasalin?” Isang Pag-unawa sa
Pagsasalin bilang Disiplina , kanyang binigyang diin na “lampas sa pagiging lingguwistiko ang
pagsasalin at mataas na kasanayang intelektuwal at karunungang pangkultura ang hinihingi nito sa
sinumang naghahangad na maging tagasalin na walang pagsalang magtataksil sapagkat hindi kailanman
makaiiwas sa mga pagtatakda ng paglikha o muling pag-akda. Dahil muling pag-akda, isang
kabalintunaan na orihinal ang salin kayâ nakahuhulagpos ang tagasalin sa paratang na taksil.”
Ikaw ba ay sumasang-ayon sa kanyang pahayag? Bakit hindi ka magsalin ng isan awitin o tula
kaya at iyo itong ikumpara sa orihinal na bersyon para masagotmo nang totoo sa sarili ang tinuran ni
Coroza?
Sa ginawang pag-aaral ni Torres-Rada (2017) na Estilo ng Pagsasalin sa Wikang Filipino ng mga
Teksbuk sa Araling Makabayan, kanyang napag-alamang ang sumusunod : “ Lumabas sa pag-aaral na
ang tumbasang angkat ang higit na ginagamit. Ibig sabihin, mas malawakan ang panghihiram sa
dayuhang wika. Sinundan ito ng tumbasang leksikal. Pinaniniwalaang kung may nakatala nang
tumbasan sa diksyunaryo, maaari na itong gamitin. Gayumpaman, isinasaalang-alang pa rin kung
madaling mauunawaan at higit na popular ang itinumbas na salita. Sumasangguni ang mga editor at
manunulat sa higit na pinagkakatiwalaang mga diksyunaryo at pinipili ang tumbasan na higit na gamitin
sa alinmang diksyunaryong ito. Sinundan ng tumbasang kontekstwal. Limitado lamang ito sa register
kung saan ang pagtutumbas ng salita ay ayon sa partikular na larangan. Samantala, ang tumbasang di-
tiyak ay iilan lamang ang gumagamit dahil hindi malinaw kung saan nagmula ang salita o ang
etimolohiya nito. Ang hindi gamitin ay ang tumbasang berbal o ang pagbabaybay ng salita ayon sa
bigkas nito.”
Bakit kaya mahirap tumbasan ang mga salitang hiram ? Ano kayang mainam na diksyunaryo
ang maaaring magamit para sa leksikal na pagtutumbas ng salita? Bakit kaya hindi maaarin gamitin ang
tumbasang kontekstwal sa lahat ng panahon?
D. Aplikasyon
Page | 16
1. Nasusunod ba ang mga alituntunin ukol sa pagbabaybay na isinasaad sa Ortograpiyang Filipino? Bakit?
_____________________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano mapapaunlad ang Ortograpiyang Filipino at gawin
itong mas praktikal?Ilahad.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Isalin sa wikang Filipino ang PLM Vision and Mission. Sa ginawa mong salin, ipaliwanag ang bisyon
at misyon ng PLM.
Vision
Guided by academic excellence, integrity, and social responsibility PLM is committed to pursue the
principles of "Karunungan, Kaunlaran, Kadakilaan."
Mission
The PLM Board of Regents, Management, Faculty, and Staff are committed:
Page | 17
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Masasabi mo bang nakaangkla ang deskripsyon at layunin ng kurso sa bisyon at misyon ng PLM?
Paano mo ito nasabi? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis
Page | 18
Buban, Raquel Sison . (2014) . Ang Pagsasaling Teknikal: Pagsipat sa Praktika at Pagpapahalaga na
makikita sa
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
https://www.researchgate.net/publication/316249602_Ang_Pagsasaling_Teknikal_Pagsipat_
sa_Praktika_at_Pagpapahalaga_Technical_Translation_Revisiting_the_Practice_and_Esse
ntials
Coroza, Michael M. (2016) “Taksil daw ang Tagasalin?” Isang Pag-unawa sa Pagsasalin bilang Disiplina
na makikita sa https://archium.ateneo.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1009&context=filipino-
faculty-pubs
Espiritu, Denise Adrienne C. (2015) . Isang Pagsusuri saUmusbong na Tuldik-Patuldok sa Wikang lokano
at ang Ambag nito sa rtograpiyang Filipino na makikita sa :
http://mgapanitikansapilipinasatibapa.blogspot.com/2015/03/pamantasang-normal-ng-
pilipinas.html
Torres-Rada, Ester. (2017) .Estilo ng Pagsasalin sa Wikang Filipino ng mga Teksbuk sa Araling
Makabayan na makikita sa http://scientia-sanbeda.org/wp-content/uploads/2017/07/vol-2.1-
Estilo-ng-Pagsasalin-sa-Wikang-Filipino-ng-mga-Teksbuk-sa-Araling-Makabayan.pdf
Page | 19
Ugnayang Pagbasa at Pagsulat
A. Tunguhin
B. Obserbasyon
Kilalanin at bigyan ng kahulugan ang bawat salita. Magpahayag ng isang pangungusap hinggil sa
kasalukuyang kalagayan ng buong mundo patungkol sa pandemya gamit ang bawat salita.
Kahulugan Pangungusap
1. Kabaligtaran
2. Proseso
3. Kognitibo
4. Pagkatalos
5.Kamalayan
Magtala ng limang (5) salita na iyong nabasa kamakailan lang. Matapos isulat ang mga salita ay
ipaliwanag kung natatandaan rin ba ang buong detalye nito buhat sa tekstong pinanggalingan ng mga
isinulat sa salita.
1.
2.
3.
4.
5.
C. Lektyur
Ang unang teorya ay ang Teoryang Lingwistk na sinusuporthan ang paniniwala na ang isang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang kaalaman sa kalikasan at istruktura ng wika sa
paghahangad na mabigyang katuturan ang isang teksto. Halimbawa, paano mo sasagutin ang tanong na :
“Ano ang sunod sa Ingles?” O ang tanong na Bukas ba kayo bukas?” Tama, titignan mo muna ang
istruktura ng pangungusap.
Page | 20
Ang dulog na ito ay sumikat nang ang mga sikolohiya na nauukol sa pag-aaral sa pag-uugali ng
mga tao ay sinubukang gamitin sa pagtuturo. Ito’y naging routine na ibinantad ang mga mag-aaral sa (a)
Interdisiplinaryong
paulit-ulit at kontroladong sitwasyong pagkatuto at (b)Pagbasa at sitwasyon
sa piling Pagsulat Tungo sa Mabisang
ng pagbibigay ng Pagpapahayag
gantimpala
at parusa na nagdudulot sa tinatawag na “habituation” ng pagbasa na sa pagkakataong ito ay nakaka-
sanayan na ng mga mag-aaral. Naalala mo ba kungpaano ka tinuruang bumasa noong ikaw ay bata pa
lang?
Noong taong 1970, ang mga sikolingwistiko ay ginalugad ang dalawang aspeto ng pananaliksik
sa wika at literasi. Ang pagtatangkang matugunan ang katanungan ukol ditto ay nagresulta sa mga teorya
ng surface structure (kung ano ang sinabi o isinulat at ang deep structure (kung ano ang ibig sabihin ).
Ang resulta ng pananaliksik ay nagbunga sa pinagmulang teorya ng kompleksidad ( derivational theory
of complexity) — isang teorya na pinakikilala ang pagbasa at pagsulat bilang multi-dimensyunal at
komplikadong proseso. Ang argyumentasyon ng mga Sikolingwistika ay hindi ginagaya ng mga mag-
aaral ang isang wikang nasusulat; kanila itong nakukuha sa pamamagitan ng interaksyon mula sa
kanilang pamilya at pamayanan. . Habang sila ay natututo, sila ay bumubuo ng kanilang mga alituntunin
kun paano ang wika ay naisasakatuparan (Brown, 1970; Pearson & Stephens, 1994; Smith, 1971). Dahil
bawat mag-aaral ay nagdadala ng iba’t ibang karanasan sa paaralan, iminungkahi ng mga sikolingwistika
na ang kurikulum, pgtuturo, at ang pagtataya ay dapat bigyang pansin ang papel ng dating kaalaman
( prior knowledge) sa pagpoproseso ng wika. Pansinin mong kapag hiingan kayo ng depinisyon para sa
salitang pamilya, magkakaroon kayo ng iba’t ibang pagpapakahuluga para rito.
Ang ikatlong teorya ay ang Kognitibong Teorya na sinusuportahan ang paniniwalang ang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang nalalaman ( declarative /content) at ang kanyang
pamamaraan ( procedural/strategic) upang mamonitor at maisaayos ang kanyang komprehensyon sa
isang teksto.
Page | 21
Ang kurikulum at pagtuturo ay tumitingin sa mga network ng miyembro ng pamayanan bilang
pinagmumulan ng karunungan, kasanayan, kaalaman, at tulong. Ang interaksyon ng klasrum at ang
Interdisiplinaryong
pamayanan ay nagbibigay daan sa pagkatuto. Pagbasa
(Vygotsky, at Tulad
1978). Pagsulat Tungo
kung sa Mabisang
paanohindi Pagpapahayag
makapagsasarili
ang bawat miyembro ng isang kabayanan sa isa’t isa, ang mga mag-aaral ay tinuruan din na gamitin ang
kanilang pinagsamang kakayahan at makisangkot sa isang koopeatibang gawain na maghahatid sa
pagbabahaginan ng impormasyon at bagong tagumpay. Hinihikayat ng mga guro ang mga mag-aaral na
ilabas ang kanilang sosyal at kultural na mga karanasan sa (a) pagsulat ng mga naratibo , (b)
pagpapaliwanag ng mga sosyal at kultural na tradisyon , (c) pagbibigay interpretasyon sa mga historikal
na kaganapan , (d) pagsasapantaha sa magaganap sa hinaharap , (e) pag-oobserba sa sosyal at
siyentipikong phenomenon , at (f) pagbibigay interpretasyon sa panitikan. Saang grupo ka nabibilang?
May katulad ka rin bang karanasan?
Ang ikalima na teorya ay ang Teoryang Kritikal na pinaniniwalaang ang isang mambabasa o
manunulat ay gumagamit ng ebalwatib na kakayahan sa pagkilos at pakikipag-interaksyon sa mga
nakalimbag upang mabigyangkatuturan kung paano ang mga tekstong nakalimbag ay sumasalamin,
pinapanatili, o pinagbabago ang ugnayan ng kapangyarihan at pangingibabaw.
Ang mga mag-aaral sa isang kritikal na klasrum ay dinedebelop ang kanilang lumalawak na
pananaw sa mundo. Binibigyan nilangpansin ang mgaisyu patungkol sa lahi, kasarian,kultura, etnisida,
wika, relihiyon, at ekonomiyang katayuan. An kurikulum at pagtuturo ay multi-kultural, at ang mga mag-
aaral ay hinihikayat na isalang-alang ang kompleksidad ng pagyakap, pag-unawa , at pagkainga sa bawat
miyembro ng ating pamilyang pantao. Naranasan mo bang maging kabilang sa isng pangkat? O ikaw ba
ay nakaramdam ng pagkahiwalay?
Sa isinulat ni dela Rosa (2018) na The Reading-Writing Connection Is Much Stronger in One
Direction Than the Other , kanyang sinabi na ang literasi ay isang mahalagang kasanayan
sa buhay na kinasasangkutan ng pagbasa at pagsulat.
Page | 22
na kung nagnanais ang isang guro na gawing isang magaling na manunulat ang kanyang mag-aaral,
kailangan niyang hikayitin ito na maging palabasa ( at vice versa).
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Magkagayunpaman, may mga resulta ng pag-aaral na nagsasabing ang ugnayan ng pagbasa at
pagsulat ay mas malakas sa isang direksyon: Ang ilang mag-aaral na nakababasa nang maayos ay
nakasusulat nang aayos. Ngunit halos lahat ng mga mag-aaral na nakasusulat nang maayos ay nakababasa
nang maayos. Ito ay dahil sa ang pagsulat ay nnangailana ng higi na mental na enerhiya kumpara sa
pagbabasa. (Hindi ba’t mas madali ang magbasa ng isang aklat kaysa sa sumulat nito?)
Binanggit din ni dela Rosa (2018) na sa usaping patungkol sa ugnayang pagbasa at pagsulat ,
kanyang naalala ang pananaw ni Steve aham ukol ditona nakasaad sa sumusunod na pahayag :
Pinagsasama natin ang pagbasa at pagsulat para mgapunsyunal na layunin dahil pareho ang
pinaghahanguan nilng karunungan. Ang dati natin kaalaman ang tumutulongsa atin upang
maipaliwanag kung ano ang binabasa natin at nagbibigay sa atin ng impormasyon sa atin
pagsusulat. Kapag ang mga mag-aaral ay nagbasa patungkol sa paksang kanilang isusulat bago pa
sila magsulat, ito ay nagbibigay sa kanila ng impormasyon na kaniang magagamit sa kanilang
pagsulat.
Kapag nagsusulat ang mga mag-aaral patungkol sa kanilang binabasa, maging ito ay bilang
pagtugon sa mga tanong , pagtatala, o pagbubuod ng binasa , ito ay nakatutulong sa kanila upang
maintindihan at maunawaan ang materyal na binabasa.
Ang pagtuturo ng pagbasa at pagsulat ay hindi kailangang magkahiwalay. Kapag sila ay
pinagsanib , may mga positibo itong bunga kapwa sa pagkatuto ng mag-aaral na magsulat at sa
pagkatuto ng mag-aaral na magbasa.
Ang pagbasa atpagsulat aykapwa gawi ng komunikasyon. Habang nahahasang maging mahusay
na mambabasa ang mga mag-aaral ,higit pa sa tekstong kanilang binabasa ang kanilang
napapansin. Di maaaring di mapansin ng mga mambabasa ang istruktura ng pangungusap at
talataan, panunubaybay (variations in pacing) at mga temang inuulit-ulit. Ang mga obserbasyong
ito ay nagdudulot sa mambabasa na gaitin ang mga kasanayang mtakognitib at subukang
makapasok sa pag-isip ng manunulat. Sa parehong kaparaanan,upan makapagsulat nan epektibo,
ang isang manunulat ay dapat isaalang-alang ang pananaw atpangangailangan ng mambabasa.
Kung dati ang pagbasa at pagsulat ay tinignang magkahiwalay na entity sa loob ng klasrum at
maging sa kurikulum ng language arts at partikular na sa kolehiyo. Sa kasalukuyan, ang Pagbasa at
pagsulat ay tinitignan na bilang magkatuwang at hindi magkahiwalay na entiti.
Bilang isang mamamayan ay malaki ang ating kaugnayan lipunan. Ang koneksyong ito ay hindi
maitatanggi sapagkat dito umiikot ang maraming bagay tungkol sa ating pagkatao. Tulad rin ng
kasanayang pagbasa at pagsulat ang dalawa ay mahahalagang kasangkapan sa pagtuturo sa akademya. Sa
pamamagitan ng mga ito ay naipauunawa sa mga mag-aaral ang bawat nilalaman ng asignatura at upang
makagawa ng iba’t ibang sulatin na susubok sa kanilang kaalaman. Ang ugnayan ng mga kasanayang ito
ay nabatid rin ni Pearson (1985) mula sa sinulat ni Villafuerte bilang nag-iisang pinakamahalagang
pagbabago sa pagtuturo ng wika.
Sa kabilang banda, ang pananaw na ito ni Pearson ay napagtibay rin sa ginawang pag-aaral nina
Noyce at Christie (1989) ukol sa ugnayan ng pagtuturo ng pagbasa at pagsulat na ayon sa kanila ay
Page | 23
nagiging mabisa sa larangan ng pagtuturo kung ito ay pagsasamahin sapagkat:
Laging tatandaan na malaki ang naidudulot ng pagsulat upang maibahagi ang ating mga
nadarama, kaisipan, komento / saloobin at maipakita ang ating pagkamalikhain. Dito ay nabibigyan rin ng
pagkakataon ang isang manunulat na ipakilala ang sarili sapagkat maaari ring mabakas sa mga sulatin ang
tayog ng mga pangarap at antas ng kaisipan sa bawat likhang akda. Samatalang ang kasanayang pagbasa
naman ay nagsisilbing behikulo ng kabatiran sapagkat napagyayaman nito ang ating kaalaman tungo sa
pagtuklas ng iba’t ibang bagay na makatutulong sa ating pag-unlad. Naghahatid rin ito ng inspirasyon at
maaari pang magdala sa atin sa mga pook na hindi pa natin nararating.
Lagi ring isasaisip na ang dalawang kasanayang nabanggit ay hindi magiging mabisa kung
wala ang bawat isa. Parehong mahalaga kaya’t marapat lamang itong pagsikapang linangin upang
maisakatuparan nang maayos ang ating layunin
D. Aplikasyon
Panuto: Basahin ang sanaysay at pagkatapos ay sagutan ang mga tanong na nasa ibaba.
Ngayon, nakikita natin na lumiliit na ang mundo. Ang pagkakalantad sa ibang kultura ay
karaniwan na at hindi na imposible ang pakikipag-usap sa mga taong nasa Pilipinas o nasa Hawaii. Pero
sa kabila nito, mayroon pa ring pagkakaiba sa mga kultura at mga hindi pagkaunawaan. Halimbawa,
mayroong pagkakaiba ang kulturang Pilipino sa kulturang Amerikano kahit mayroong namagitang
kasaysayan sa mga bansang ito.
Mahalaga ang konsepto ng kominuidad sa Pilipinas. Mas mabagal ang takbo ng buhay sa
Pilipinas kaya madaling kausapin ang mga tao. Laging may tao na nakaistambay sa labas kaya binabati
nila kung sino man ang naglalakad para lang masimulan ang pakikipag-usap. Ang mga pakikipag-usap ay
isang paraan para magtatag ng pagtitiwala at relasyon sa ibang tao. Iniimbitahan din ng mga tao ang mga
kausap nila sa bahay nila. Sa kulturang Pilipino, pumupunta ang mga tao sa kapit-bahay nila para
makakilala sila. Ang mga Pilipino ay isinasama ang kanilang sarili at nakikisama bilang isang paraan ng
pakikipagkaibigan. Halimbawa, natuto tayo sa mga dyalogo natin na tanungin ang mga tao “Saan tayo
pupunta?” kahit hindi sila talagang kasama. Ganito kasi ang kasaysayan ng Pilipinas, mahalaga ang
komunidad sa mga buhay ng Pilipino dahil ang kondisyong pang-ekonomiya ay hindi maganda.
Page | 24
Malaking-malaki ang pagkakaiba ng ilang aspeto ng kulturang Amerikano kaysa kulturang
Pilipino. Hindi kasinlakas ang ideya ngkomunidad sa Pilipinas. Mas sanay ang mga Amerikano na nag-
iisa sila at hindi nakikipag-usap sa Interdisiplinaryong Pagbasa Kahit
tao na hindi nila kakilala. at Pagsulat Tungomo
na makita sa Mabisang Pagpapahayag
ang kapit-bahay mo,
hindisila babati sa iba. O maikling pagbati lang na hindi talaga kailangan ng sagot. Ang mga relasyon sa
ibang tao ay mas mapili. Mas maganda ang ekonomiya ng Estados Unidos kasya sa Pilipinas kaya mas
may distansiya sa pagitan ng mga tao. Mayroon ding konsepto ng personal space o privacy sa Estados
Unidos na walamasyado sa kulturang Pilipino. Ang indibiduwalismo ay mas importante kaysa komunidad
sa kulturang Amerikano. Ang ideya ng paligsahan ay importante sa kulturang Amerikano dahil sa politika
at ekonomiya kaya malamang hindi masyadong malapit ang mga tao sa isa’t isa.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Kung ikaw ang manunulat, ano ang nais mong maging sentro ng sanaysay na ito?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
4. Ngayon naman, sumulat ng isang sanaysay ukol sa napapanahong isyu. Bigyang-pansin ang rubriks na
gagamitin sapagmamarka.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 25
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Kategorya Higit na Inaasahan Nakamit ang Bahagyang Hindi nakamit ang Walang Iskor
5 Inaasahan nakamit ang inaaasahan Napatunay
4 inaasahan 2 an
3 1
Introduksyon Nakapanghihikayat Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang Hindi
ang introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at ang nakita sa
Malinaw na pangunahing paksa pangunahing pangunahing paksa. ginawang
nakalahad ang gayundin ang paksa subalit Hindi rin nakalahad sanaysay.
pangunahing paksa panlahat n hindi sapat ang ang panlahat na
gayundin ang apagtanaw ukol pagpapaliwanag pagpapaliwanag
panlahat na pagtanaw dito. ukol dito. ukol dito.
ukol dito.
Diskusyun Makabuluhan ang Bawat talata ay may May kakulangan Hindi nadebelop Hindi
bawat talata dahil sah sapat na detalye sa detalye ang mga nakita sa
usay na pangunahing ideya ginawang
pagpapaliwanag at sanaysay.
pagtalakay tungkol sa
Page | 26
paksa.
Organisasyon ng Lohikal at mahusay Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay na Hindi
mga Ideya ang pagkakasunud- Interdisiplinaryong
debelopment ng pagkakaayos ng organisado ang nakita sa
Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
sunod ng mga mga talata subalit mga talata subalit pagkakalahad ngs ginawang
ideya;gumamit din ng hindi makinis ang ang mga ideya ay anaysay sanaysay
mga transisyunal pagkakalahad hindi ganap na
napantulong tungo sa nadebelop.
kalinawan ng mga
ideya.
Konklusyon Nakapanghahamon Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at Hindi
ang konklusyon at pangkalahatangpala naipakita ang walang pokus ang nakita sa
naipapakita ang gay o pasya tungkol pangkalahatang konklusyon ginawang
pangkalahatang sa paksa batay sa palagay o pasya sanaysay
palagay o paksa batay mga katibayan at tungkol sa paksa
sa katibayan at mga mga katwirang batay sa mga
katwirang inisa-isa sa inisa-isa sa katibayan at mga
bahaging gitna. bahaging gitna. katwirang inisa-
isa sa bahaging
gitna
Mekaniks Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi
sa mga bantas, pagkakamali sa mga pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
kapitalisasyon at bantas, mga bantas, mga pagkakamali sa ginawang
pagbabaybay. kapitalisasyon at kapitalisasyon at mga bantas, sanaysay
pagbabaybay. pagbabaybay kapitalisasyon atp
agbabaybay.
E. Batis
Ligaya O Bron, et al (1999). Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t ibang Disiplina. UST Publishing House, Manila.
https://bit.ly/34e3ZAh
https://bit.ly/36olDUx
https://bit.ly/34kM4Ih
Page | 27
https://bit.ly/3n7fwtH
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
https://bit.ly/2Gb5Cqu
https://bit.ly/2SeJHB5
Teoretikal na Modelo
A. Tunguhin
B. Obserbasyon
Page | 28
Magdikit ng isang balita o resulta ng pananaliksik patungkol sa estado ng pagbasa at pagsulat ng
mga kabataang Pilipino. Ibigay ang iyong reaksyon ukol dito.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
C. Lektyur
Page | 29
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ayon kay Clrk (2016), apat na bahagi ang nag-uugnay sa bawat indibidwal sa modelong
transaksyon: Pagbasa, Pagsulat, Karanasan at Komunikasayon sa pagitan ng manunulat at mambabasa
Pagbasa.
Page | 30
1) Daloy ng pagtugon – panandalian; naramdaman bilang pangkabuoan estado. 2) Pinahayag na pagtugon
—kung ano ang kahulugan ng iyong binasa bilang mambabasa (Ruddell, p. 1376) Interpretasyon,
Interdisiplinaryong
pagdating sa isang pagpapakahulugan Pagbasa
ng kabubuang teksto at Pagsulat
at kung Tungo
paano ito dapatsabigyan
Mabisang Pagpapahayag
kahulugan.
Pagsulat.
A) Transaksyon ng pagsulat —ang manunulat ay laging nakikipag-ugnayan sa personal, sosyal,
at kultural na kapaligiran. (Ruddell, p. 1378-1379) Napakahalaga nito sa pagbabasa at/o pagsusulat.
B) Ang pananaw ng manunulat ay tumutukoy sa paraan ng pagsulat ng may-akda tungkol sa
sitwasyon, motibo, paksa at relasyon sa pagitan ng manunulat at mambabasa. Mapapansin na higit na
magkaiba ang paraan ng pagsulat ng liham sa isang insurance company kumpara sa pagitan ng isang
matalik na kaibigan na tungkol sa pagpapaalam sa kanilang ng mga kaganapan sa isang aksidente.
C) Ang pagsusulat sa teksto, ay isang (efferent) na pananaw. Habang, ang estetiko na pananaw
ay maaring gamitin upang ipahayag ang karanasan, pagbibigay ng tugon, o interpretasyon. (Ruddell, p.
1381) Gamit ang liham sa isang insurance company na nagpapahayag tungkol sa pagkabangga ng iyong
kotse, maaring gamitin ang estetikong pananaw upang mas epektibong maipahayag kung gaano
nakakatakot o nakakagulat ang nasabing pangyayari.
Ang ating mga karanasan sa araw-araw ay nagpapasigla at nagpapayabong sa ating wika, na siya
ring nagbibigay daan sa lingwistikong transaksyon. Ang mga lingwistikong transakyon na ito ang may
pananagutan kung paano tayo nagbabasa, nagsusulat at ano ang ating sinasabi (Ruddell, p. 1367) Ilang
halimbawa nito ay: pag-uusap, komento, pagtatanong, at ekspresyon ng mukha.
Komunikasyon sa pagitan ng manunulat at mambabasa
A) Pagpapatotoo sa interpretasyon. Gaano nga ba katotoo ang interpretasyon ng isang
mambabasa? Ang isang teksto ay nagkakaroon ng iba’t ibang kahulugan dulot ng pakikipagtransaksyon
sa iba’t ibang mambabasa. Maari rin na magkaroon ng iba’t ibang pagpapakahulugan ang isang
mambabasa dulot ng konteksto o panahon.
B) Paggagarintiya ng pahayag. Kapag ang ibinigay na pamantayan hinggil sa mga pamamaraan
ng pagsisiyasat at mga uri ng katibayan, ay maaring nagdudulot ng pagkakasundo hinggil sa desisyon
tungkol kung ano ang isang mahusay na interpretasyon ng ebidensya, o tiyak na pahayag.
C) Pamantayan sa pagpapatuloy ng (Efferent)-Estestikong pamamaraan ng pagbasa ay
isang ideya dahil maaari nating piliin ang isang hanay ng mga (Efferent)-estestikong pamamaraan ng
pagbasa, ito ay nagiging mahalaga para sa mga manunulat na magbigay ng malinaw na pahiwatig kung
ano ang kanilang pinili at para sa mga mambabasa na maging sensitibo sa layunin ng manunulat, at
naaangkop na pamantayan. (Ruddell, p. 1386)
D) Pampanitikan aspeto ng (Efferent) pamamaraan ng pagbasa ay ang ideya kung paano ang
pananaw bilang mambabasa/tagapakinig/manunulat ay nakakatulong upang matukoy ang angkop na
pamantayan (Ruddell, p. 1386) Kapag ang isang pulitiko ay nagsasalita tungkol sa “mga alon ng
kinabukasan”, ang mga isip ng mga tagapakinig ay hindi maglalarawan ng isang dalampasigan o
buhangin. Bagkus, mananatili silang nasa (efferent) na pananaw.
Mga Teorya ng Pagbasa at Pagsulat
Page | 31
Tradisyunal na Pananaw sa Pagbasa
Para kay Nunan (1991)– ang pagbasa ay usapin ng decoding o pag-unawa sa mga nakalimbag na
simbolo upang magkaroon ito ng kahulugan.
Mambabasa Pag-unawa
Teksto Pagkilala sa teksto Ang teksto ang may taglay na kahulugan
Samantala binigyang paliwanag rin ni Grove 1983 ang katangian ng teoryang Bottom-up, para sa kanya
ito ay;
c. Teoryang Interaktibo- Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sa wika at kaisipan
ng awtor at sa pag-unawa nito, ang isang mambabasa ay gumagamit ng kanyang kaalaman sa wika at mga
sariling konsepto o kaisipan. Dito nagaganap ang interaksyong awtor- mambabasa at mambabasa-awtor.
Itoy may dalawangdireksyon obi-directional.
Page | 32
d. Teoryang Iskema- Bawat bagong impormasyong nakukuha sa pagbabasa ay naidaragdag sa
dati nang iskima, ayon sa teoryang ito. Samakatuwid, bago
Interdisiplinaryong paman
Pagbasa basahin ng
at Pagsulat isang
Tungo sa mambabasa ang isang
Mabisang Pagpapahayag
teksto, siya ay may taglay nang ideya sa nilalaman ng teksto mula sa kanyang iskima sa paksa.
1. Ang pagbasa sa bawat salita sa teksto nangtama at matatas na paraan (accurately and fluently)
2. Ang pagkokomprehend ng mga kahulugan ng mga teksto na binasa.
Ang mga mag-aaral ay nangangailangan ng estratehiya upang mabasa ang mga salita na hindi pa nila
nakikita noon sa nilimbag nitong anyo at ang mga salita na bago pa lamang nilang nakita.
Estratehiya:
Ang Pinatnubayang Pagbasa– Pag-iisip o Direct Reading – Thinking Activity (DRTA) ay isang estratehiya
sa pagbasa na binuo ni Russell Stauffer (1969) kung saan ang mambabasa ay nagbibigay ng kanilang
sariling hula o palagay tungkol sa teksto. Dito makikita ang tuwirang interaksyon sa pagitanng
mambabasa at ng teksto.
pagbibigay-hula
pagbabasa
pagpapatunay ayon sa impormasyong nasateksto.
Ang pagbasa nang tama sa mga salita ay komplikado. Ito ay nangangailangan ng integrasyon ng:
biswal
oditori
kognitibong kasanayan
Hal: Ang pagbasa ng salitang “paniki” sa tamang paraan sa nakalimbag nitong anyo ay nangangailangan
ng sumusunod:
Page | 33
Pagkomprehend sa Kahulugan ng Teksto Upang malaman ang pangungusap kailangang malaman ng
mga mag-aaral ang kahulugan ng mga salitang nakapaloob sa dito, gayang pang-uri, pandiwang ginamit
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
atbp.
•Teoryang Top-Down -Ayon kay Goodman (1991), ang teoryang ito ay proseso na ang sentro ng
pagbabasa ay nasa mismong mambabasa.
Ayon kay William S. Gray May apat ng proseso ang Pagbasa at ito ay ang mga sumusunod:
d. Asimilasyon o Integrasyon - isinasama at iniuugnay ang kaalamang nabasa sa mga dati nang
kaalaman o karanasan.
Pagsulat. Ito ay isang pisikal at mental na aktibiti na ginagawa para sa iba’t ibang layunin. Pisikal na
aktibiti sapagkat ginagamit dito ang kamay sa pagsulat sa papel, o sa pagpindot ng mga keys ng
tayprayter o ng keyboard ng kompyuter. Ginagamit din sa pagsulat ang mata upang imonitor ang anyo ng
writing output kahit pa ito ay handwritten lamang o rehistro sa monitor ng kompyuter o print-out na.
Mental na aktibiti sapagkat ito ay isang ehersisyo ng pagsasatitik ng mga ideya ayon sa isang
tiyak na metodo ng debelopment at pattern ng organisasyon at sa isang istilo ng gramar na naayon sa mga
tuntunin ng wikang ginamit
Page | 34
Ayon sa iba’t ibang tao binigyan nila ng kahuulgan ang Pagsulat
Ang proseso ng pagsulat ay mahahati sa iba’t- ibang yugto. Ang mga yugtong ito ay ang mga
sumusunod:
Prewriting
Writing
Revising
Editing
Ang mga yugtong ito ay sunod-sunod ayon sa pagkakalahad, ngunit importanteng mabatid na ang
mga propesyunal na manunulat ay hindi nagtratrabaho nang hakbang–bawat-hakbang. Makabubuti, kung
gayon , na ipalagay na ang pagsulat ay isang prosesong rekarsib at ispayraling, kayat ang mga manunulat
ay bumabalik-balik sa mga yugtong sa mga yugtong ito ng paulit-ulit sa loob ng proseso ng pagsulat ng
isang teksto.
https://www.slideshare.net/jombasto7/pagsulat-15995547
Unang burador Sa puntong ito, ang iyong mga ideya ay kailangang maisalin sa bersyong
preliminari ng iyong dokumento na maaari mong irebays nang paulit-ulit depende kung gaano mo
kinakailangan. Sa pagsulat ng burador, iminumungkahing sundin mo ang iyong balangkas nang bawat
seksyon. Palawigin mo ang iyong mga parirala sa pangungusap.
Sa pagsulat ng unang burador, importanteng hindi mawala ang momentum sa pagsulat. Kung
gayon, mas mabilis mong maisasalin sa papel ang mga salita ng mas mabuti. Dahil nais mong makasulat
nang mabilis sa yugtong ito, huwag mo muna alalahanin ang pagpili ng mga salita, istraktura ng
Page | 35
pangungusap, ispeling at pagbabantas. Pagtuunan na lamang ito ng pansin matapos maisulat ang buong
unang burador.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Maaaring akalain na matapos maisulat ang unang burador ay tapos na ang proseso ng pagsulat.
Ngunit maging mga batikang manunulat ay nangagkakaisa sa pagsasabing maging sila’y nagkakamali rin
sa pagpili ng mga salita, pag-oorganisa ng pangungusap, pagbabaybay o pagbabantas kahit paminsan
minsan. Paulit-ulit pa rin nilang binabasa ang kanilang unang burador, ineebalweyt ang kanilang akda at
hinahamon ang kanilang sarili na mapabuti pa ang presentasyon ng kanilang mga ideya. Dito pumapasok
ang yugtong rebisyon at editing.
Revising Ito ay proseso ng pagbabasang muli sa burador nang makailang ulit para sa layuning
pagpapabuti at paghuhubog ng dokumento. Maaaring sinusuri ng isang manunulat dito ang istraktura ng
mga pangungusap at lohika ng presentasyon. Maaaring ang isang manunulat ay nagbabawas o
nagdaragdag dito ng ideya. Maaari ring may pinapalitan siyang pahayag na sa palagay niya’ y kailangan
para sa pagpapabuti ng dokumento.
Editing Ito ang pagwawasto ng mga posibleng pagkakamali sa pagpili ng mga salita, ispeling,
gramar, gamit at pagbabantas. Ang editing ang pinakahuling yugto sa proseso ng pagsulat bago
maiprodyus ang pinal na dokumento.Tunghayan ang dalawang halimbawa ng rubriks.
1) Pagsulat ng Sanaysay
Rubriks
Kategorya Higit na Inaasahan Nakamit ang Bahagyang Hindi nakamit ang Walang Iskor
5 Inaasahan nakamit ang inaaasahan Napatunay
4 inaasahan 2 an
3 1
Introduksyon Nakapanghihikayat Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang Hindi
ang introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at ang nakita sa
Malinaw na pangunahing paksa pangunahing pangunahing paksa. ginawang
nakalahad ang gayundin ang paksa subalit Hindi rin nakalahad sanaysay.
pangunahing paksa panlahat n hindi sapat ang ang panlahat na
Page | 36
gayundin ang apagtanaw ukol pagpapaliwanag pagpapaliwanag
panlahat na pagtanaw dito. ukol dito. ukol dito.
ukol dito.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Diskusyun Makabuluhan ang Bawat talata ay may May kakulangan Hindi nadebelop Hindi
bawat talata dahil sah sapat na detalye sa detalye ang mga nakita sa
usay na pangunahing ideya ginawang
pagpapaliwanag at sanaysay.
pagtalakay tungkol sa
paksa.
Organisasyon ng Lohikal at mahusay Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay na Hindi
mga Ideya ang pagkakasunud- debelopment ng pagkakaayos ng organisado ang nakita sa
sunod ng mga mga talata subalit mga talata subalit pagkakalahad ngs ginawang
ideya;gumamit din ng hindi makinis ang ang mga ideya ay anaysay sanaysay.
mga transisyunal pagkakalahad hindi ganap na
napantulong tungo sa nadebelop.
kalinawan ng mga
ideya.
Konklusyon Nakapanghahamon Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at Hindi
ang konklusyon at pangkalahatangpala naipakita ang walang pokus ang nakita sa
naipapakita ang gay o pasya tungkol pangkalahatang konklusyon ginawang
pangkalahatang sa paksa batay sa palagay o pasya sanaysay.
palagay o paksa batay mga katibayan at tungkol sa paksa
sa katibayan at mga mga katwirang batay sa mga
katwirang inisa-isa sa inisa-isa sa katibayan at mga
bahaging gitna. bahaging gitna. katwirang inisa-
isa sa bahaging
gitna
Mekaniks Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi
sa mga bantas, pagkakamali sa mga pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
kapitalisasyon at bantas, mga bantas, mga pagkakamali sa ginawang
pagbabaybay. kapitalisasyon at kapitalisasyon at mga bantas, sanaysay.
pagbabaybay. pagbabaybay kapitalisasyon atp
agbabaybay.
D. Aplikasyon
Page | 37
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
E. Batis
Bernales, R. et al. (2007). Filipino sa Larangang Akademiko. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc
Ligaya O Bron; Resurreccion D Dinglasan; Lydia P Lalunio; Paquito B Badayos; et al Manila : UST
Publishing House, 1999.
Page | 38
https://bit.ly/2SjtzOO
https://bit.ly/3cN49SW
https://bit.ly/34kQej6
A. Tunguhin
1. Naipaliliwanag ang proseso ng pagsulat
2. Nailalahad ang mga hakbang bago sumulat, habang sumusulat, pagkatapos sumulat at ang mga
dapat gawin sa pagrerebisa ng sinulat
3. Naisusulat ang kaisipan at damdamin tungkol sa isang napapanahong paksa.
Page | 39
4. Nakasusulat ng isang balitang nasusunod ang pamantayan sa dyornalistik na kahingian.
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
_________
C. Lektyur
Sa apat na makrong kasanayan, ang pagsulat ang pinakamahirap na gawain sapagkat maraming
mga panunutunang dapat sundin. Isa itong komplikadong gawain. Hindi natatapos sa pag-iisip at
pangangalap ng kaalaman o impormasyon ang proseso ng pagsulat. Maraming mga hakbang na
pagdadaanan ang isang manunulat bago mailimbag ang produkto ng kanyang pananaliksik, pagrerebisa,
muling pagsulat o revaysing at paglilimbag. Kaiba sa pagsasalita, kinakailangang maging maingat sa
paggamit ng mga salita, maliban pa sa kahusayan sa pagpili ng angkop at wastong salita upang mabuo
Page | 40
ang isang mahusay na diwa ng komposisyon ay ang wastong paggamit ng mga bantas. Sab inga nila,
hindi dapat magkamali sa pagsulat sapagkat lahat ng pagkakataon ay nasa iyo upang rebisahin at iwasto
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
ito.
1. Bago sumulat
a. Brainstorming
b. Pumili ng paksang susulatin at magkolekta ng mga kailangang impormasyon kauganay ng
napiling paksang susulatin
c. Tukuyin kung ano ang layunin sa pagsulat at kung sino ang magiging mambabasa
d. Pumili ng estilong gagamitin sa pagsulat
2. Habang Sumusulat - ito ang aktuwal na pagsulat o ang pagsulat ng burador. Sa bahaging ito, tuloy-
tuloy lamang ang pagbuo ng mga kaisipan at saloobin tungkol sa paksang napili.
3. Pagrebisa – sa bahaging ito, maaaring may mabago depende sa payo o mungkahi ng guro .
Babasahin nang masinsinan upang makita kung angkop ang mga salitang ginamit.Sinusuri nang
mahusay ang teksto upang matiyak ang nang sa gayon kawastuhan, kalinawan at kayarian ng katha
nang sa gayon ay malinaw na makuha ng mambabasa ang layunin ng sumulat.
4. Pag-eedit - halos pareho na ito ng pagrerebisa, ngunit sa bahaging ito ng pagsulat, ang pokus ay ang
maiwasto ang gramatika, baybay o ispeling estruktura ng pangungusap kung wasto ang gamit ng mga
salita at kung nasunod ang mekaniks sa pagsulat. Ang mga hindi magkaka-ugnay na pangungusap ay
aayusin at muling isusulat upang maipakita ang pagkakaugnay-ugnay ng mga ideya.
5. Paglalathala - sa bahaging ito ng pagsulat, ay ililimbag na ang sulatin. Makikita at mababasa na ito.
Mahalagang bigyang-pansin ang mga bahagi ng teksto upang maging kaaya-aya ito sa mga
mambabasa. Narito ang tatlong pangunahing bahagi.
1. Panimula
Ito ang unang nababasa kung kaya’t kinakailangang makuha ang kawilihan at interes ng mga
mambabasa.
2. Katawan
Sa bahaging ito, kinakailangang mailahad nanag wasto at maayos ang mga detalye at kaisipang
nais palutangin ng may-akda. Ang kaisahan ng mga ideya at kaugnayan ng mga ito ay mahalaga upang
hindi malito ang mambabasa. Iwasan ang pagiging maligoy. Ibigay ang wasto at direktang ideya.
3. Wakas
Page | 41
Tulad ng panimula, ang wakas ay mahalaga rin. Sapagkat ito ang huling nababasa at
kinakailangang hindi mawala ang interes ng mga mambabasa. Mag-iwan ng isang hindi malilimutang
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
kaisipan sa wakas.
A. Akademikong Pagsulat
Page | 42
• Feasibility study
• Akademikong papel sa sensya, matematika, inhinyera
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
• Istatistiks
• Medisin
Katangian ng Teknikal na Pagsulat
C. DyornalistikongPagsulat
• Ito ay mga sulating may kaugnayan sa pamamahayag. Madalas naisusulat sa mga pahayagan
tulad ng broadsheet o tabloid.
• Isang uri ng pagsusulat na tungkol sa mga napapanahong pangyayari sa loob o labas ng bansa.
• Naglalaman ng mga importanteng impormasyon, pangyayari o isyu.
• Isang tuwirang pagpapaliwanag tungkol sa kaganapan at pagbabahagi ng kaalaman.
Uri ng DyornalistikongPagsulat
1. Headline – Amg pamagat ng sulatin. Maikli lamang ngunit dapat na makakapukaw ng interes ng
mambabasa. Iwasan ang mapanlinlang o nakalilitong pamagat. Ito’y dapat na makatotohanan.
2. Subhead- Maaari itong matawag bilang “lead”. Ito ay isang pangungusap na nagsasaad ng
pangunahing punto ng sulatin. Dito mababasa ng mambabasa ang pahapyaw na impormasyon
bago basahin ang buong nilalaman ng balita.
3. Kicker – Ito ay ang huling talata na dapat ay magbigay ng epekto sa mambabasa at hindi para
gawing bitin ang pagwawakas ng balita.
Page | 43
D. Propesyunal na Pagsulat
2. Basahin at unawain ang teksto. Pagkatapos, sagutan ang mga kasunod na katanungan.
Pitong simpleng hakbang upang maprotektahan ang sarili at ang iba laban sa COVID-19
12 Marso 2020
Ang coronavirus disease (COVID-19) ay isang nakahahawang sakit na dulot ng bagong coronavirus.
Karamihan sa mga taong magkakaroon ng impeksyon ay makararanas ng hindi malalang sintomas at
Page | 44
gagaling. Ngunit ang iba ay makararanas ng malubhang sakit, lalo na sa mga matatanda at mga may dati
nang karamdaman. Narito ang ilang mga simpleng hakbang na maaari mong gawin upang maprotektahan
ang kalusugan mo at ng iba. Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ang mga payong ito ay maaaring sundin ng lahat, ngunit napakahalaga ng mga ito kung ikaw ay nakatira
sa lugar na may COVID-19.
Bakit? Lagi nating ginagamit ang ating mga kamay upang hawakan ang mga bagay na maaaring
kontaminado. Maaaring hindi natin namamalayan na maghawak natin ng ating mukha, nailipat na ang
virus sa mata, ilong at bibig at nahawahan na tayo. Namamatay ang mga virus na maaaring nasa iyong
kontaminadong kamay, kasama na ang bagong coronavirus, sa pamamagitan ng paghuhugas ng kamay
gamit ang sabon at tubig o paggamit ng hand sanitizer na may alkohol.
Bakit? Maraming hinahawakan ang mga kamay at maaari itong makakuha ng mga virus. Kapag
kontamindo na ang kamay, naililipat ang virus sa mata, ilong at bibig at maaaring pumasok sa katawan
at magdulot ng sakit.
Bakit? Kung ang isang tao ay uubo o babahing, tumatalsik ang maliit na droplet mula sa ilong at bibig na
maaaring may virus. Sa pagtakip ng iyong ubo o bahing, naiiiwasan ang pagkalat ng mga virus at
mikrobyo sa iba. Sa paggamit ng loob ng siko o tisyu – at hindi iyong kamay – sa pag-ubo o pagbahing,
naiiwasan ang paglipat ng kontaminadong droplet sa iyong kamay. Dahil dito, napipigilan ang paglipat ng
virus sa tao o bagay.
Iwasan ang matataong lugar, lalo na kung and iyong edad ay 60 pataas o may dati nang karamdaman gaya
ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at baga o kanser. Panatilihin ang hindi bababa sa 1 metrong
pagitan mula sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo.
Page | 45
Manatili sa bahay kung ikaw ay may nararamdamang sakit, kahit sinat at ubo lang.
Interdisiplinaryong
Bakit? Sa pagpanatili sa loob ng bahay Pagbasa
at hindi pagpunta at Pagsulat
sa trabaho Tungo
o iba pang sa Mabisang
lugar, gagalingPagpapahayag
ka ng mas
mabilis at maiiwasan ang pagkalat ng sakit sa ibang tao.
6. Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta agad – ngunit
tawagan mo muna ang health facility
Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta ng maaga – kung kakayanin,
tumawag muna sa ospital o health center para masabihan ka kung saan ka pupunta.
Bakit? Makatutulong ito upang masiguro na tama ang payong mabibigay sayo, ikaw ay maituro sa
tamang health facility, at maiwasan mong makahawa sa iba.
Bakit? Ang lokal at pambansang awtoridad ang may alam tungkol sa pinakabagong impormasyon kung
kumakalat na ba ang COVID-19 sa iyong lugar. Sila ang mas nakakaalam kung anong tamang payo na
dapat ibigay sa iyong lugar, upang maprotektahan ng mga tao ang kanilang sarili.
Tanong:
Page | 46
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
3. Sumulat ng balita tungkol sa napapanahong isyu ng bansa. Isaalang-alang ang rubric sa pagsulat ng
balita.
Rubric sa Pagsulat ng Balita
Page | 47
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Page | 48
E. Batis.
Garcia, F. (2017). Filipino sa Piling Larang. Quezon City: Sibs Publishing Houde, Inc.
https://bit.ly/30nEyLy
https://bit.ly/30oGa7N
https://bit.ly/33ljqXZ
https://bit.ly/30sEmdP
https://bit.ly/3jmVV6B
https://bit.ly/2SjU9Y1
https://bit.ly/33iueX0
Page | 49
Paksa: Diskurso ng Mabisang Pagpapahayag : Teorya at Diskurso
A. Tunguhin
3. Napahahalagahan ang kultura ng iba gayundin ang pagdedebelopng tolerans sa mga ito lalong higit sa
panahon ng globalisasyon.
B. Obserbasyon :
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 50
C. Lektyur
Ang Etnograpiya ng komunikasyon ay binuo at pinasimulan ni Dell Hyme taong 1962. Isa itong
teoryang pandiskurso.
Ito’y paraan kung paano gamitin ng tao ang kanyang wika sa isang mabisang paraan.
Mahalagang maunawaan ang kultura o tradisyon ng isang kalahok sa diskurso upang maiwasan ang
hindi pagkakaunawaan. Binibigyang diin kung ano ang lalim ng relasyon ng kultura at kung paano ito
maipapakita ng taong nagsasalita sa ibang tao kaiba ng kultura.
May dalawang pangunahing layunin ang teoryang ito, una, pag-aaral gamit ang wika sa
kontekstong sitwasyon at pangalawa, paggamit bilang balangkas ng pamayanan na ginagalugad ang
malaya nitong gawi.
Maraming wika ang bansang Filipinas, binubuo ito ng mga dayalekto mula sa iba’t ibang panig
ng bansa. May sariling wika na siyang ginagamit nila upang mapanitili ang kanilang pagkakakilanlan at
kultura.
SPEECH Community, ano ang mga salitang ito? Ito’y pangkat ng mga taong hindi lamang
gumagamit ng wika sa magkakatulad na paraan kundi nababatid din nila ang patakaran o pamantayan
kung paano ito ginagamit at nauunawaan ng mga gawaing pangwika.
Salita, tunog, ekspresyon mga istilo ng mga taong may iisang wika o dayalekto na sa
pakikipagtalastasan sila lamang ang siyang nakakaalam o nakakaunawa na di alam ng mga taong hindi
kabilang sa kanilang pangkat.
(Gahum, abyan, adi, bana, dan-aw, himuga), Ano- ano kaya ang mga ito, saan komunidad o
lugar sinasalita ang mga ito? Paano kung marinig natin ito sa iba, kaya kayang intindihin o unawain
kung ano ang ibig sabihin nito? Marahil, hindi sapagkat hindi ito ang salitang nakagawian nating
gamitin, magagawa lamang nng taong di kayang unawain ito kundi alamin at tanggapin na iyon ay ang
kanilang wika.
Balikan muli ang salitang Etnograpiya, mula ito sa litang griyego na ethnos o mga tao at ang
grapiya ay pagsusulat.
Page | 51
Ang tao ay may Wika at Kultura, na nakagapos sa isa’t isa at di maaaring paghiwalayin. Mas
tumitibay ang WIKA dahil sa kulturanng nakapaloob. Isang mabisang salik sa pakikipagtalastasan na di
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
kailanman maisasantabi ang etnograpiya bilang disiplinang nakaagapay sa pag-aaral tungkol sa wika.
Ang tao ay may Kultura ay isang kalinangan, may kabuuang kaisipan at kaugalian o tradisyon ng
isnag bayan o bansa. May mga katutubong kaugalian, paniniwala. Pinag-iisa nito ang kamalayan ng
isang lugar, na may iisang diwa, mabubuting gawi o kaugalian na nakagisnan na. Ito’y lawaran ng isang
lipunan.
Nabuo rin ni Dell Hymes ang SPEAKING ni Dell Hyms upang mabatid kung paano ginagamit ang
wika ng tao. Isa ito pagsusuri ng diskurso bilang isang serye ng sitwasyon at akto ng pagsasalita sa loob
ng isang kontekstong kultural.
Makabuluhan ang modelong ito kaugnay s apag-aaral ng wika. Magkakaugnay ang mga
component na di kailanman maaaring paghiwalayin ng iba.
Kaya mo bang magbigay ng halimbawa? Anong sitwasyon ang iyong nasasaisip? Anong paraan
ng pag-uusapan ang ginagawa ngayon ng tao sa panahon ng pandemya sa loob at labas ng bansa? Kaya
prin bang pagtagumpayin ng sakit o pandemyang ito ang komunikasyon ng tao?
Ito ay nabuo upang masuportahan din ang mga ideya tulad ng Communicative competence at
Linguistic Competence.
Page | 52
Usapang Globalisasyon:
https://www.youtube.com/watch?v=axkEc7qG3Tc
Ano- ano ang isinasagawa upang mga wikang ito’y mapanatili. Ayon sa pag-aaral ni David
Michael San-Juan na may pamagat na Multilingwalismo: Salbabida ng wikang Filipino at mga dayalekto,
Bagong Kahingian ng Globalisadong Mundo binanggit nito na sa kabila ng pagkakaroon natin ng wikang
pambansa, di pa rin naisasantabi ang mga dayalekto, pinapalaganap sa ngayon at ginagamit bilang
Page | 53
panturo sa elementary o yung tinatawag na MOTHER TONGUE. Bilang karagdagan pa, walang ibang
wika ang kakatawan kundi wika niya sa araw-araw na siyang magbibigay sa kanya ng higit na tiwala at
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
pagkakakilanlan.
Maraming wika ang sinasallita sa bansa, kung pagpapayaman ng wika ang pag-uusapan sa
global na HAMON--- maari natin isabay ang mga wikang ito sa pagpapayaman, mga parte sila ng ating
bayan, linangin natin ang paggamit nito.
Binanggit pa ni San Juan, di lamang naisalba an gating pagkakakilanlan, maabot pa natin ang
minimithing kaunlaran habang nagiginng tulay rin tayo sa pagkakaunawaan at kapayaan sa pagitan ng
mga lugar o karatig bayan na magkakaiba ang wikang sinasalita. At kultura. Mula Aparri hanggang Julo
mas maraming wika, mas maganda dahil nasa iisang bansa lamang tayo.
Walamang masama ang pagkakaroon ng Wikang pambansa, gamitin natin ito sa iba rin bilang
pakikipag-uganayan sa mga taong kaiba ang wika tulay ito sa pagkakaunawaan, ngunit ang isang
dayalekto na kakalimutan at isasantabi ay isang pagpatay sa kultura mayroon ang isang lugar na
minsa’y nagamit nila upang magkaisa at unawain ang isa’t isa. Isabay natin ang mga ito sa agos ng
globalisasyon.
D. Aplikasyon
1. Pansinin ang larawan: Ano-ano ang paraan na maaaring gawin sa sitwasyon ito, kung ang bawat
isa’y iba-iba ang wikang kanilang sinasalita. Paano kaya mapagtatagumpayan ang ugnayang ito
kung wika’y iba- iba?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 54
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Balikan muli ang larawan. Umisip ng pamagat ng isang maikli at makabuluhang komiks istrip
mula sa larawan. Gamitin ang SPEAKING Model ni Dell Hymes upang mapagtagumpayan ang
ugnayan ng bawat isa.Gawin ang inyong komiks istrip sa kabilang pahina.
Pamagat : ____________________________________________________________
Page | 55
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3. Panoorin ang TED Talk ni Julian Tresure “ How to Speak so that people want to listen” Youtube.
Bigyang katuturan ito base sa mga natalakay na aralin sa etnograpiya ng komunikasyon.Kung
wala ka namang internet connection, plitan ito ng iyon napanoon o napakinggang talumpati.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
E. Batis.
https://bit.ly/3cPEc5a
https://bit.ly/3nbp1Ig
https://bit.ly/3jkHzUk
https://bit.ly/30takqu
Page | 56
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
A. Tunguhin
B. Obserbasyon
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Ngayon naman, isulat moang iyong prinsipyo sa buhay at ipaliwanag kun bakit ito ang naging iyong
panununtunan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
C. Lektyur
Ayon kay Justesen (2016) , may sampung prinsipyo ng epektibong komunikasyon. Una na rito
ang pagkakaroon ng layunin. Dapat alamin ng isang tagapagpahayag kung ano ang gusting makuha
mula saknaya ng kanyang tagapakinig. Siya ba ay nagbibigay ng kaisipan o nanghihikayat para kumilos
ang kanyang mga tagapakinig?
Pangalawa ay ang pakikinig .Ang mabuting komunikasyon kailanman ay hindi naging isang
direksyon lamang. Dapat ang tagapagsalita ay matuto ring making sakanyang mga tagapakinig
upangmagkaroon ng ugnayan o koneksyon. Makabubuting gawin ang paunang pag-aaral kung ang hlig
nlang basahin, huminigng ganting-tugon at ipasok sa talumpati o pahayag kung ano ang kanilang
hinahanap na mapakinggan .
Page | 57
siya ay aarte para sa sinehan dahil lubang maliit ng screen ng telebisyon kumpara sa sinehan. Ganoon din,
kapag ang tagapagsalita ay nagsasalita sa telepono, sa mikropono, samaliit o maramihang tagapakinig.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Parang sa panahonngayon ng pandemya, iba-ibang LMS o Learning Management System ang
ginagamit ng bawat paaralan , natural lamang na iba-ibang paghahanda at modipikasyon din ang kanilang
isasagawa.
Panlima, maging mapanghikayat. Ito ang buong punto ng pagpapahayag kaya dapat ay maayos
na maisakatuparan. Tandaang ang ibang tao ay hindi mahihikayat ng tulad ng iba. Sa ganitong sitwasyon,
mainam na gumamit ng rasyunal na pag-atake sa paksa na sinusuporthan ng mga kaugnay na patunay sa
argyumento. Sa ibang pagkakataon, ang emosyunal na pag-atake sa paksa ay higit na nakatutulong. Ayon
sa mga pag-aaral, ang ating utak na nakalaan sa pagpoproseso ng impormasyon ay limang beses na mas
mabilis kumpara sa bahagi ng ating utak na nakalaan sa pagpoporoseso ng mga rasyunal na bagay. Kaya,
mahalagang gumamit ng mga imahe at kwentong nagpapanukal ng kaligayahan, pag-asa, katatawanan o
surpresa upang mapalapit sa layon ng komunikasyon.
ay ibang iyong
Pansiyam, tandaang ang maiksi ay mas makabuluhan. Ang ating tagapakinig ay mga abalang
Hindi ipinapayo na sayangin ang kanilang oras sa pakikinig ng mga walang kabuluhan, walang
koneksyon, inulit na impormasyon o detalye na hindi makatutulong upang maitawid ang layon sa
komunikasyon. Mawawalan lamang ng interes ang tagapakinig samganabanggit na sitwasyon.
Maging si Bradbury (2012) ay may mga prinsipyo rin ng epektibong komunikasyon. Alam
niya ma niya na ang komunikasyon ay pundamental sa lahat ng uri ng pakikipag-ugnayan. Ang
kakulangan o kawalan nito ang malimit na inirereklamo ng mga empleyado sa isang organisasyon.
Makikita rin samga curriculum vitae ng ilang kawani ang pariralang “excellent communication skills”
bilan isa sa mga tampok nilang katangian. Ang tanong, ano nga ba ang kahulugn ng pagkakaroon ng
mainam na kasanayang pangkomunikasyon? Paano natin masasabing nagtataglay tayo nito? Bakit ba
Page | 58
nagkakaroon ng di mainam na komunikasyon at ano ang maari nating gawin upang malinang ang ating
kasanayang pangkomunikasyon?
Interdisiplinaryong
Ano ba ang layunin ng komunikasyon ? HindiPagbasa
ba’t itoatay
Pagsulat Tungo sa
makapakinig at Mabisang Pagpapahayag
mapakinggan? Kung
tayo ay nakikipagkomunikasyon sa paraang pasulat o pasalita , sa pamamagitan ng larawan o pagkilos, at
nagkaroon ng alterasyon sa mensheng atin gustong iparating, hindi naging mabisa ang ating
komunikasyon. Ito ay nagdudulot ng di pagkakintindihan o di pagkakaunawaan. Nangyayari ito dahil na
rin sa parran ng atin pagbibigay kahulugan sa ating nakita,narinig, base sa ating karanasan.
Pagiging Hindi Mapanghusga. Hindi mainam ang maging mapanghusga sa kapwa lalo kung
nais nating magtaguyod ng pakikipagkapwa. Ang pagiging hindi mapanghusga ay madali ring sabihin
ngunit pagddating saimplementasyon ay mahirap isagawa . Madalas nating isipin na mas magaling, mas
marunong, mas mahusay tayo kaysa sa taong nagsasalita. Nangangailangan ng pagsasanay
upangmapanatili ang katangian ng pagiging hinid mapanghusga sa kapwa.
Pahalagahan ang pagkakaroon ng ibang pananaw ng iba. Matuto tayong pahalagahan ang
kontribusyong hatid ng ibang pananaw sa atin pakikipag-ugnayan sa kapwa. Maaring may iba silang
opinion pero hindi ito nangangahulugan na ito ay mas mabuti o mas masama. Makabubuting lumikha ng
isang kapaligiran ng kung saan alam ng mga tao na panahahalagahan angkanilang opinyon o pananaw, na
hindi sila hinuhusgahan , na may nakikinig sa kanilang saloobin atkungano man ang kanialng sabihin ay
mananatiling kompidensyal.
Walang pagpapalagay. Maaring bigyan ng kahulugan ng isang tao ang isang pahayag batay sa
kanyang sariling interpretasyon na hindi nama ito ang ibig ipakahulugan ng nagsalita. Makabubutng
tiyakin ng nagsalita na naintindihan ng kanyang kausap ang kanyang mensahe at sa panig ng kinausap,
makabubuti ring linawin niya ang mensaheng ibig iparating sa kanyang ng kausap. Naaalala n’yo pa ba a
larong Pass the Message?
Pagiging totoo. Maging totoo o tapat sa iyong komunikasyon. Marami tayong pamamaraan ng
pakikipag-usap hindi lamang sa ating mga salitang binibitawan. Lumalabas sa mga pag-aaral na ang mga
salita ay may pinakamababang epekto sa ating komunikasyon ( mga 7%). Ang paraan ng ating
pagsasalita – tono, bilis, at iba pa tulad ng pag-awit ( mga 38%) at ang galaw ng ating katawan tulad ng
pagsasayaw ( mga 55%) ay higit na mahalaga kaysa sa ipinararating nating mensahe. Kapag angkausap
Page | 59
mo ay panya ang tingin sakanyangrelo kahit na siya ay nakikinig sa iyo, nangagahulugan lamang ito na
may gusto siyang gawing ibang bagay kumpara sa pakikinig sa iyo. Maaring may gusto tayong iparatngna
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
mensahe ngunit sa atn namag pagkilos ay may iba taong ipinararating. Mahalagang nagkaksund angating
pananalita at ang ating pagkilos o galaw.
Para naman kay Burton (2012) ,may 5 alituntunin sa mabuting pakikinig. Una na rito ang
pagiging mapagtanggap sa nagsasalita. Alam ng taong nagsasalitakungsino ang gustong makinig at
ayaw talagang makinig. Pangalawa, ipakitang ikaw ay nakikinig. Hangga’t hindi mo ipinapakitang
ikaw ay nakikinig,mawawalan ng tiwala sa sarili ang nagsasalita at hindi niya magagawang ibigay ang
mainam niyang pagpapahayag. Makikita ang tunay na pakikinig sa paraan ng pag-upo, pagtingin
samatang nasasalita, pagtango, pagsagot, atb. Pangatlo, tignan ang iyong pag-unawa. Maaring
magtanong, magbigay ng ganting-tugon, o magpakita ng inaasahang emosyon. Pang-apat, maging
mabagal sa panghuhusga.Maaring hindi ka sumasang-ayon sa sinasabi ng nagsasalita ngunit may mga
paraan na ito ay maisasakatupan nang hindi nagiging masyadong direkta. Maari kang magtanong o
magbiro. Panlima, gamitin ng pananahimik sa tamang paraan. Ang pananahmik ay maaring
mangahulugan ng pagsang-ayon at sa ibang sitwasyon ay di pagsang-ayon. Pansinin kung paano ito
ginagamit ng iyong magulang sa sandaling humihingi ka ng pahintulot na makadalo sa isang
kasayahan.Ayon nga kay Lao Tzu,ang pananhimik ay pinagmumulan ng ibayong kalakasan.
Mayroon ding ibinigay si Burton (2012) ng 5 alituntunin sa mabuting pagasalita. Una, iparating
ang mensahe sa isang malinaw at epektibong pamamaraan. Huwag aksayin ang oras ng tagapakinig.
Ang teknik, dapat na mayroon ka ng nakahandang sabihin bago pa bumukas ang iyong bibig. Pangalawa,
gumamit ng malinaw at nauunawaang pananalita. Iwasan ang paulit-ulit o maligoy na
pananalita .Panatilihin angmensahe na malinaw, simple, at direkta. Huwag dinggumamit ng mga salitang
mapangpanggap, upang hinid ka lumabas na katawa-tawa. Pangatlo, gumamit ng mga di berbal na
kaparaanan sa komunikasyon. makatutulong ang paggamit ng diagram, prop, powerpoint
presentation, video, o tulad ng mga ginagawa sa TED talks ng mga tagapagsalita na palakad-lakad. Mas
marirnig ang iyong mensahe sa tulog ng iba’t ibang tsanel o midyum. Makatutulong din ditto kung
mayroon kang magandang biro o kwento na isasalaysay. Pang-apat, gumamit ng pag-uulit. Kapag ang
mga tagapakinig ay binigyan ng listahan, ang kanilang matatandaan ay ang unang binanggit ng
tagapagsalita (primacy effect) at ang hulisa listahan (recency effect) . Dahil ditto, makabubuting ulitinang
mahalgang punto , una sa umpisa at isa uli sa pagtatapos. Kung ang punto ay mahirap tanggapin o
ipatanggap, ipinapayong ulitin ito hanggang saitoay naintndihan at sa huli ay matanggap ng mga
tagapakinig. Panlima, tignan ang pag-unawa. Tiyaking ang konsepto ay naunawaan bago dumako sa
ikalawang punto at iwan ang naunang punto. Mahalagang maisalin nila agkonsepto sa kaniln sariling
pananalita na saganitong kaparaanan ay napapaigting ang kanilang pag-unawa at pnanatili ng konsepto sa
kanilang utak tulad ng ginagawa ng mga guro. Sang-ayon ka ba rito? Napansin mo ba ang pagkakatulad
sa mga inilahad na prinsipyo at tuntunin?
Page | 60
D. Aplikasyon
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
Page | 61
2. Ipaliwanag kungpaano mo ito ipapahayag na isinasalang-alang ang prinsipyo at tuntunin sa mabisang
pagpapahayag.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis:
Burton, N. (2012) The 10 Golden Rules of Communication : How to get the most out of people, and
give the most back na makikita sa https://bit.ly/3cMzDbZ
Page | 62
Paksa: Organisasyon ng Diskursong Pasulat at Pasalita
A. Tunguhin
1. Nasusuri ang komposisyong ginawa base sa kaisahan, ugnayan, at tuon nito.
2. Nakapagbibigay ng paraan kung paano mapananatili ng manunulat ang interes ng kaniyang
mambabasa.
3. Natatalakay ang mga paraan kung paano matatamo ang pagbibigay tuon sa mga
pangungusap.
B. Obserbasyon
1. Magtala ng pagkakatulad at pagkakaiba ng pagsasalita at pagsusulat sa paghahatid ng
komunikasyon.
Pagsasalita Pagsusulat
Page | 63
C. Lektyur Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Diskurso
Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa
kanya, ang diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng
kumbersasyon.
Maaari rin itong isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita
man o pasulat, tulad halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang
diskurso ay isang anyo ng pagpapahayag ng ideya hinggil sa isang paksa.
Anoman ang anyo ng diskurso, mahalagang taglayin ng mga partisipant nito ang
komunikatib kompitens at ang linggwistik kompitens.
May tiyak na estrukturang dapat sundin Maaaring ulitin o baguhin at linawin ang
nabitiwang salita
Page | 65
Paano mo makikita ang inyong buhay sa hinaharap
Kongklusyon
4. Repleksiyon-NaglalamanInterdisiplinaryong
ng mga bagay Pagbasa at Pagsulat
o kasaysayan Tungobutil
ng mga sa Mabisang Pagpapahayag
ng pag-unlad ng
simusulat.
Page | 66
7. May mga kapana-panabik at kasukdulang tagpo
8. May kawili-wili at magandang wakas
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
D. Aplikasyon
1. Batay sa nabanggit na diskurso, saang bahagi ka mas epektibong magbigay ng impormasyon, sa
pasalita o sa pasulat? Ipaliwanag ang iyong kasagutan.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Naisip mo ba kung paano mo mapapanatili ang interes ng iyong mga mambabasa sa iyong
panitik? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Basahin ang komposisyon. Pagkatapos, ibigay ang iyong msasabing kaisipan patungkol sa
inilagay sa ibaba nito.
a. Paksang Diwa:
______________________________________________________________________________
b. Kaisahan ng Diwa:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
c. Wastong Paglilipat ng Diwa :
Page | 67
______________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
______________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
__________________________________
Page | 68
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ugnayan
Tuon o Diin
E. Batis
https://bit.ly/3l6tg69
https://bit.ly/2SjhokM
https://bit.ly/34ie13m
https://bit.ly/2SjGXlM
https://bit.ly/2SjwJln
https://bit.ly/2GnM8yu
A. Tunguhin
Page | 69
1. Nakapipili at nagagamit ng angkop ang teknik sa pagpapahayag upang matamo ang kabisaan nito.
3. Nasusunod ang alintuntunin sa pagbibigay kahalagahan sa mga tagapakinig at ang batayan sa pagpili
ng estratehiya upang matamo ang mabisa at makabuluhang klase ng pagpapahayag.
B. Obserbasyon
Bumuo ng mga pahayag mula sa inyong isipan batay sa sumusunod na tema. Maaring ihayag ang
iyong kaisipan sa pamamagitan ng isang saknong na tula o maaaring sa pamamagitan ng islogan.
Tema Pahayag
1. “Ang Dalawang Mukha ng Buhay”
Sinasabing ang pagpapahayag ay ang pagsisiwalat ng tao ng kanyang nasasaloob, paniniwala ng lahat
ng kanyang nalalaman pasalita man ito o pasulat.
Sa anyong pasulat, bigyan mo ng pagpapahayag ang panayam sa ating Pangulo na si Rodrigo Duterte
noong Mayo 25, 2020 patungkol sa pagbubukas ng klase.
Page | 70
Ayon sa kanya “Hindi ko isasakripisyo ang kaligtasan ng mga kabataan. It’s useless to be talking about
opening of classes, para sa akin bakuna muna. Pag nandiyan na ang bakuna, ok na”
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
C. Lektyur
Tumutukoy rin ito sa kalipunan ng mga mito mula sa isang pangkat ng mga tao sa isang lugar na
naglalahad ng kasaysayan ng mga diyos-diyosan noong unang panahon na sinasamba, dinadakila at
pinipintakasi ng mga sinauang tao.
Naglalaman ito ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng iba’t ibang mga Diyos at Diyosa na ang
Layunin ay mailarawan at maipahayag ang mga ritwal, tradisyon o kultura ng mga bansang
pinanggalingan nito.
Page | 71
Realidad ng Pagpapahayag
Pakikipanayam
Isinasagawa kapag may mga kaalamang nais ng taong mabatid mula sa mga dalubhasa o sa mga
marurunong, sa mga taong nais makunan ng impormasyon.
Maaaring ang mga kaalamang naturan ay hindi matatagpuan sa mga aklat o di kaa’y hindi niya
pinagdaanan.
Pagbabasa
Nakapagpapayaman ng isip, nkapapakilos ng guniguni upang makapaglakbay sa iba’t ibang pook.
2. Pananalita
Ito ay kakayahang makapili ng mga salitang nagpapahayag ng kurukur0 at damdamin na may
kalinawan. Kapamigatan at kagandahan ng pagpapahayag.
Kailangang maging malinaw upang madaling maunawaan, mabigat upang madaling paniwalaan
at maganda upang kalugdan.
Upang mgaing malinaw ang pahayag gumamit ng magkakaugnay na mga salita, bawat salita’y
ma tiyak na kahulugan, iwasan ang mga salitang magbibigay ng pag-aalinlangan. Dahil dito kailangang
may wastong bigkas kung sinasalita at wastong baybay kung sinusulat.
Page | 72
Mawawalang saysay ang mga pangungusap na ipinahahayag kung hindi magiging malinaw ang
pagpapahayag, kung hindi naglalaman ng realidad o katotohanan.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag
Upang makatugon sa mahusay na Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag mahalagang
mabatid natin ang “Mga Kanon ng Retorika”.
Ang Retorika ay tumutukoy sa maagham at masining na pagpapahayag, maging pasalita o
pasulat, sa tulong ng wasto at mabisang paggamit ng wika.
Ang mga kanon ay nagsisislbing analitik at jenerativ. Nagpoprovayd ang mga ito ng templeyt
para sa kritisismo ng diskors at nagbibigay ng pattern para sa edukasyong retorikal.
3. Istayl / Istilo – nauukol naman ito sa masining na ekspresyon ng mga ideya. Kung ang Invensyon
at nauukol sa ano ang sasabihin, ang Istayl ay nauukol sa sa paano iyon sasabihin.
4. Memori / Memorya – ito ay hindi lamang nauugnay sa pagmememorya ng isang talumpati para sa
deliveri, kundi maging sa mga pangangailangang improvisasyunal ng isang ispiker.
5. Deliveri / Paghahatid – ito ay tinatawag na pasalitang retorika na ginagamit sa mga pampublikong
konteksto at pampublikong presentasyon ng diskurso, pasalita man o pasulat.
D. Aplikasyon
Page | 73
1. Paghambingin ang diwa ng Mito ng Pagpapahayag at Realidad ng Pagpapahayag gamit ang Venn
Diagram.
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano higit pang mapauunlad ang kahusayan sa
pagpapahayag? Ilahad ang inyong kasagutan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 74
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
______________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 75
E. Batis.
Sauco, Consolacion et. al. Retorikang Filipino Pang-antas Tersyaryo. Katha Publishing Co. Inc. Quezon
City. 1998. pp. 85-106.
https://bit.ly/2Gu1Tno
https://bit.ly/2Sjc40Q
https://bit.ly/3ne6gEm
https://bit.ly/3n7OUJ3
https://bit.ly/34eATAQ
https://bit.ly/30pezmX
https://bit.ly/2GpKPzd
Page | 76