Professional Documents
Culture Documents
Manual
Manual
I. Oryentasyon
NILALAMAN NG KURSO
Pahina Saklaw ng Panahon Aralin
A. Teoretikal na Modelo
A. Teorya ng Diskurso
1.Prinsipyo
2. Mga Tuntunin
Page 1 of 72
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Panimulang Gawain :
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Pangalan : _______________________________________________________
Seksyon : _______________________________________________________
Iskedyul : _______________________________________________________
Page | 2
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Pag-aaralan sa kursong ito ang interdisiplinaryong pagdulog gamit ang mga prinsipyo ng pagbasa
at pagsulat at mabisang pagpapahayag gayundin ang mga panimulang hakbang sa pagsasalin na
magbibigay ng pagkakataon sa mga mag-aaral na sumulat sa mga natanging paksa at makapagbahagi sa
pamamagitan ng panayam ng isang mapanuri at napapanahong papel na may kaugnayan sa kanilang
disiplina sa loob ng bansa.
Layunin ng Kurso
Matapos ang pag-aaral ng kurso, inaasahang ang mga matagumpay na mag-aaral ay:
Page | 3
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
8. Nakagagamit ng pag-aaral at kasanayan sa kritikal na pag-iisip upang harapin ang mga kasanayang
natutunan sa isang disiplina tungo sa paggamit nito sa iba pang disiplina.
100%
Page | 4
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3-4 na III. Batayang Kaalaman sa Obserbasyon na nasa p. 22 Aplikasyon na nasa pp. 26-
Linggo Interdisiplinaryong Dulog sa ng Manwal 29ng Manwal
Pagbasa at pagsulat
A. Interdisiplinaryong Dulog
sa Pagbasa at Pagsulat
B. Ugnayang Pagbasa at
Pagsulat
5-6 na IV. Mga Teorya at Modelo Obserbasyon na nasa p. 31 Aplikasyon na nasa p.40
Linggo ng Pagbasa at Pagsulat ng Manwal ng Manwal
A. Teoretikal na Modelo
E. Paghahanda ng
Korespondensyang Opisyal
Page | 5
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
2. Mga Tuntunin
Page | 6
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Kolehiyo ng
Humanidades, Sining at Agham Panlipunan
Kagawaran ng Wika at Literatura
Panuto :
1. Gumawa ng isang artikulo ukol sa Pagsasaling-wika. Isa sa maaaring isalin ay ang ilang talumpati sa
Ted Talk.Ang nasabing artikulo ang siyang magsisilbing lunsaran para sa mga kaukulang pagsusuri.
2. Sa gagawing pagsusuri ng inyong ginawang artikulo, ipaliwanag ang sumusunod :
a. Inaplay na Teoretikal na Modelo para rito
b. Teorya at Proseso na Nakapaloob dito
c. Pinagdaaaang Proseso ng Pagsulat
d. Uri ng Pagsulat na Kinabibilangan nito gayundin ang mga Isinaalang-alang na Prinsipyo at
Pamantayan
3. Ang rubrik na gagamitin sa pagmamarka ng inyong Pamanahong Papel ay ang sumusunod :
Mga 10 8 6 4 2
Palatandaan
(Indicators)
1.
Artikulong
Isinulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at inam ng lohika at
Page | 7
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
2. Inaplay na
Teoretikal
na Modelo
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
3. Teorya at
Proseso na
Nakapaloob
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat nai malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
4.
Pinagdaanang
Proseso ng
Pagsulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Page | 8
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
5. Uri ng
Kinabibilang
ang Pagsulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
Paksa:
Kinakaharap na Hamon ng Ortograpiyang Filipino at Pagsasalin
Page | 9
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
A. Tunguhin
B. Obserbasyon
C. Lektyur
Page | 10
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Page | 11
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Panitikan, ang rason kung “Bakit Filipino ang ‘Filipino’?’” na nagbigay ng pahayag na : “Nakakatawa
ngunit totoo, ang pangunahing problema ng wikang ‘Filipino’ ay identidad.”
Ani ni Santos, ibinigay na halimbawa ni Almario ang salitang “katarungan” na tinuturing na salin
sa wikang Filipino ng Ingles na salitang justice. Ngunit lingid sa kaalaman ng marami, hindi ito mula sa
Tagalog. Mula sa Sebwano ang salitang katarungan na may salitang-ugat na “tarong,” na siyang
pinagbasehan ni Lope K. Santos sa paglikha sa salitang “katarungan.”
Ang saloobin ni Santos – “Para sa ating mag-aaral na tinuruan ng abakada nang nasa elementarya,
marahil simpleng a-ba-ka-da lamang ang tingin natin sa ating alpabeto. Ngunit, ayon sa kasaysayan nito,
napakayaman sa ideya ng pagka-Filipino ang kasalukuyang alpabeto.”
Yaman din lamang na napag-uusapan ang tunog, isang paksa na may koneksyon dito ay ang
pagbigkas ng salita. Sa pananaliksik ni Espiritu, (2015) na Isang Pagsusuri sa Umusbong na Tuldik-
Patuldok sa Wikang lokano at ang Ambag nito sa Ortograpiyang Filipino, kanyang ipinapakilala ang
kahalagahan ng tuldik sa ortograpiyang Filipino. Sa kanyang pagbibigay kahulugan, ang tuldik o asento ay
isang hudyat na dinaragdag sa isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman ang wastong
pagkakabigkas sa isang salita. Ang tuldik ay mahalaga sa ortograpiyang Filipino sapagkat ito ang
nagsisilbing gabay upang maging wasto ang paraan ng pagkakabigkas sa isang salita. Kung wala ang tuldik
sa ortograpiyang Filipino, magdudulot ito ng malaking kalituhan sapagkat maaring maiba ang kahulugan
ng mga salita batay sa pagbibigay-diin sa isang ponema.
Page | 12
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
1. Nasusunod ba ang mga alituntunin ukol sa pagbabaybay na isinasaad sa Ortograpiyang Filipino? Bakit?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 13
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano mapapaunlad ang Ortograpiyang Filipino at gawin
itong mas praktikal?Ilahad.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Isalin sa wikang Filipino ang PLM Vision and Mission. Sa ginawa mong salin, ipaliwanag ang bisyon
at misyon ng PLM.
Vision
Guided by academic excellence, integrity, and social responsibility PLM is committed to pursue the
principles of "Karunungan, Kaunlaran, Kadakilaan."
Mission
The PLM Board of Regents, Management, Faculty, and Staff are committed:
• To be recognized by the Philippines and ASEAN academic accrediting agencies as a premier
university for its quality education, research, and extension services;
• To ensure that PLM maintains a higher than the national average performance in all professional
licensure examinations taken by its graduates; and
• To continue to provide the students with an education that will give them a competitive advantage
for employment opportunities.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Page | 14
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Masasabi mo bang nakaangkla ang deskripsyon at layunin ng kurso sa bisyon at misyon ng PLM?
Paano mo ito nasabi? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis
Buban, Raquel Sison . (2014) . Ang Pagsasaling Teknikal: Pagsipat sa Praktika at Pagpapahalaga na
makikita sa
https://www.researchgate.net/publication/316249602_Ang_Pagsasaling_Teknikal_Pagsipat_
sa_Praktika_at_Pagpapahalaga_Technical_Translation_Revisiting_the_Practice_and_Esse
ntials
Page | 15
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Coroza, Michael M. (2016) “Taksil daw ang Tagasalin?” Isang Pag-unawa sa Pagsasalin bilang Disiplina
na makikita sa https://archium.ateneo.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1009&context=filipino-
faculty-pubs
Espiritu, Denise Adrienne C. (2015) . Isang Pagsusuri saUmusbong na Tuldik-Patuldok sa Wikang lokano
at ang Ambag nito sa rtograpiyang Filipino na makikita sa :
http://mgapanitikansapilipinasatibapa.blogspot.com/2015/03/pamantasang-normal-ng-
pilipinas.html
Torres-Rada, Ester. (2017) .Estilo ng Pagsasalin sa Wikang Filipino ng mga Teksbuk sa Araling
Makabayan na makikita sa http://scientia-sanbeda.org/wp-content/uploads/2017/07/vol-2.1-
Estilo-ng-Pagsasalin-sa-Wikang-Filipino-ng-mga-Teksbuk-sa-Araling-Makabayan.pdf
A. Tunguhin
Page | 16
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3. Naipaliliwanag kung bakit ang pagsulat sa kasalukuyan ay itinuturing na proseso at hindi produkto.
4. Nakabubuo at nakasusulat ng isang sanaysay ayon sa napapanahong paksa.
B. Obserbasyon
Kilalanin at bigyan ng kahulugan ang bawat salita. Magpahayag ng isang pangungusap hinggil sa
kasalukuyang kalagayan ng buong mundo patungkol sa pandemya gamit ang bawat salita.
Kahulugan Pangungusap
1. Kabaligtaran
2. Proseso
3. Kognitibo
4. Pagkatalos
5.Kamalayan
Mag-isp ng isang salita na may iba’t ibang kahulugan base sa disiplina o larang (field) na
pinagmulan nito.
Salita : ________________________
Disiplina Kahulugan
1.
2.
3.
4.
5.
C. Lektyur
Natanong mo na ba sa inyong sarili kung paano ka nagbabasa at nagsusulat? May mga teoryang
nakapaloob dito.
Ang unang teorya ay ang Teoryang Lingwistk na sinusuportahan ang paniniwala na ang isang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang kaalaman sa kalikasan at istruktura ng wika sa
paghahangad na mabigyang katuturan ang isang teksto. Halimbawa, paano mo sasagutin ang tanong na :
“Ano ang sunod sa Ingles?” O ang tanong na Bukas ba kayo bukas?” Tama, titignan mo muna ang
istruktura ng pangungusap.
Ang dulog na ito ay sumikat nang ang mga sikolohiya na nauukol sa pag-aaral sa pag-uugali ng
mga tao ay sinubukang gamitin sa pagtuturo. Ito’y naging routine na ibinantad ang mga mag-aaral sa (a)
paulit-ulit at kontroladong sitwasyong pagkatuto at (b) sa piling sitwasyon ng pagbibigay ng gantimpala at
parusa na nagdudulot sa tinatawag na “habituation” ng pagbasa na sa pagkakataong ito ay nakaka-
Page | 17
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
sanayan na ng mga mag-aaral. Naalala mo ba kungpaano ka tinuruang bumasa noong ikaw ay bata pa
lang?
Noong taong 1970, ang mga sikolingwistiko ay ginalugad ang dalawang aspeto ng pananaliksik sa
wika at literasi. Ang pagtatangkang matugunan ang katanungan ukol ditto ay nagresulta sa mga teorya ng
surface structure (kung ano ang sinabi o isinulat at ang deep structure (kung ano ang ibig sabihin ). Ang
resulta ng pananaliksik ay nagbunga sa pinagmulang teorya ng kompleksidad ( derivational theory of
complexity) — isang teorya na pinakikilala ang pagbasa at pagsulat bilang multi-dimensyunal at
komplikadong proseso. Ang argyumentasyon ng mga Sikolingwistika ay hindi ginagaya ng mga mag-aaral
ang isang wikang nasusulat; kanila itong nakukuha sa pamamagitan ng interaksyon mula sa kanilang
pamilya at pamayanan. . Habang sila ay natututo, sila ay bumubuo ng kanilang mga alituntunin kun paano
ang wika ay naisasakatuparan (Brown, 1970; Pearson & Stephens, 1994; Smith, 1971). Dahil bawat mag-
aaral ay nagdadala ng iba’t ibang karanasan sa paaralan, iminungkahi ng mga sikolingwistika na ang
kurikulum, pgtuturo, at ang pagtataya ay dapat bigyang pansin ang papel ng dating kaalaman ( prior
knowledge) sa pagpoproseso ng wika. Pansinin mong kapag hiingan kayo ng depinisyon para sa salitang
pamilya, magkakaroon kayo ng iba’t ibang pagpapakahulugan para rito.
Ang ikatlong teorya ay ang Kognitibong Teorya na sinusuportahan ang paniniwalang ang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang nalalaman ( declarative /content) at ang kanyang
pamamaraan ( procedural/strategic) upang mamonitor at maisaayos ang kanyang komprehensyon sa isang
teksto.
Page | 18
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
pagbabahaginan ng impormasyon at bagong tagumpay. Hinihikayat ng mga guro ang mga mag-aaral na
ilabas ang kanilang sosyal at kultural na mga karanasan sa (a) pagsulat ng mga naratibo , (b)
pagpapaliwanag ng mga sosyal at kultural na tradisyon , (c) pagbibigay interpretasyon sa mga historikal na
kaganapan , (d) pagsasapantaha sa magaganap sa hinaharap , (e) pag-oobserba sa sosyal at siyentipikong
phenomenon , at (f) pagbibigay interpretasyon sa panitikan. Saang grupo ka nabibilang?May katulad ka
rin bang karanasan?
Ang ikalima na teorya ay ang Teoryang Kritikal na pinaniniwalaang ang isang mambabasa o
manunulat ay gumagamit ng ebalwatib na kakayahan sa pagkilos at pakikipag-interaksyon sa mga
nakalimbag upang mabigyangkatuturan kung paano ang mga tekstong nakalimbag ay sumasalamin,
pinapanatili, o pinagbabago ang ugnayan ng kapangyarihan at pangingibabaw.
Ang mga mag-aaral sa isang kritikal na klasrum ay dinedebelop ang kanilang lumalawak na
pananaw sa mundo. Binibigyan nilang pansin ang mga isyu patungkol sa lahi, kasarian,kultura, etnisida,
wika, relihiyon, at ekonomiyang katayuan. An kurikulum at pagtuturo ay multi-kultural, at ang mga mag-
aaral ay hinihikayat na isalang-alang ang kompleksidad ng pagyakap, pag-unawa , at pagkainga sa bawat
miyembro ng ating pamilyang pantao. Naranasan mo bang maging kabilang sa isng pangkat? O ikaw ba
ay nakaramdam ng pagkahiwalay?
Sa isinulat ni dela Rosa (2018) na The Reading-Writing Connection Is Much Stronger in One
Direction Than the Other , kanyang sinabi na ang literasi ay isang mahalagang kasanayan sa
buhay na kinasasangkutan ng pagbasa at pagsulat.
Page | 19
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
nang maayos. Ito ay dahil sa ang pagsulat ay nangangailangan ng higit na mental na enerhiya kumpara sa
pagbabasa. (Hindi ba’t mas madali ang magbasa ng isang aklat kaysa sa sumulat nito?)
Binanggit din ni dela Rosa (2018) na sa usaping patungkol sa ugnayang pagbasa at pagsulat ,
kanyang naalala ang pananaw ni Steve Graham ukol dito na nakasaad sa sumusunod na pahayag :
• Pinagsasama natin ang pagbasa at pagsulat para sa mga punsyunal na layunin dahil pareho ang
pinaghahanguan nilang karunungan. Ang dati nating kaalaman ang tumutulong sa atin upang
maipaliwanag kung ano ang binabasa natin at nagbibigay sa atin ng impormasyon sa ating
pagsusulat. Kapag ang mga mag-aaral ay nagbasa patungkol sa paksang kanilang isusulat bago pa
sila magsulat, ito ay nagbibigay sa kanila ng impormasyon na kaniang magagamit sa kanilang
pagsulat.
• Kapag nagsusulat ang mga mag-aaral patungkol sa kanilang binabasa, maging ito ay bilang
pagtugon sa mga tanong , pagtatala, o pagbubuod ng binasa , ito ay nakatutulong sa kanila upang
maintindihan at maunawaan ang materyal na binabasa.
• Ang pagtuturo ng pagbasa at pagsulat ay hindi kailangang magkahiwalay. Kapag sila ay pinagsanib
, may mga positibo itong bunga kapwa sa pagkatuto ng mag-aaral na magsulat at sa pagkatuto ng
mag-aaral na magbasa.
• Ang pagbasa atpagsulat ay kapwa gawi ng komunikasyon. Habang nahahasang maging mahusay
na mambabasa ang mga mag-aaral ,higit pa sa tekstong kanilang binabasa ang kanilang napapansin.
Di maaaring di mapansin ng mga mambabasa ang istruktura ng pangungusap at talataan,
panunubaybay (variations in pacing) at mga temang inuulit-ulit. Ang mga obserbasyong ito ay
nagdudulot sa mambabasa na gaitin ang mga kasanayang mtakognitib at subukang makapasok sa
pag-isip ng manunulat. Sa parehong kaparaanan,upan makapagsulat nan epektibo, ang isang
manunulat ay dapat isaalang-alang ang pananaw at pangangailangan ng mambabasa.
Kung dati ang pagbasa at pagsulat ay tinignang magkahiwalay na entity sa loob ng klasrum at
maging sa kurikulum ng language arts at partikular na sa kolehiyo. Sa kasalukuyan, ang Pagbasa at pagsulat
ay tinitignan na bilang magkatuwang at hindi magkahiwalay na entiti.
Bilang isang mamamayan ay malaki ang ating kaugnayan lipunan. Ang koneksyong ito ay hindi
maitatanggi sapagkat dito umiikot ang maraming bagay tungkol sa ating pagkatao. Tulad rin ng kasanayang
pagbasa at pagsulat ang dalawa ay mahahalagang kasangkapan sa pagtuturo sa akademya. Sa pamamagitan
ng mga ito ay naipauunawa sa mga mag-aaral ang bawat nilalaman ng asignatura at upang makagawa ng
iba’t ibang sulatin na susubok sa kanilang kaalaman. Ang ugnayan ng mga kasanayang ito ay nabatid rin ni
Pearson (1985) mula sa sinulat ni Villafuerte bilang nag-iisang pinakamahalagang pagbabago sa pagtuturo
ng wika.
Sa kabilang banda, ang pananaw na ito ni Pearson ay napagtibay rin sa ginawang pag-aaral nina
Noyce at Christie (1989) ukol sa ugnayan ng pagtuturo ng pagbasa at pagsulat na ayon sa kanila ay
nagiging mabisa sa larangan ng pagtuturo kung ito ay pagsasamahin sapagkat:
Page | 20
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Laging tatandaan na malaki ang naidudulot ng pagsulat upang maibahagi ang ating mga
nadarama, kaisipan, komento / saloobin at maipakita ang ating pagkamalikhain. Dito ay nabibigyan rin ng
pagkakataon ang isang manunulat na ipakilala ang sarili sapagkat maaari ring mabakas sa mga sulatin ang
tayog ng mga pangarap at antas ng kaisipan sa bawat likhang akda. Samatalang ang kasanayang pagbasa
naman ay nagsisilbing behikulo ng kabatiran sapagkat napagyayaman nito ang ating kaalaman tungo sa
pagtuklas ng iba’t ibang bagay na makatutulong sa ating pag-unlad. Naghahatid rin ito ng inspirasyon at
maaari pang magdala sa atin sa mga pook na hindi pa natin nararating.
Lagi ring isasaisip na ang dalawang kasanayang nabanggit ay hindi magiging mabisa kung wala
ang bawat isa. Parehong mahalaga kaya’t marapat lamang itong pagsikapang linangin upang
maisakatuparan nang maayos ang ating layunin
D. Aplikasyon
Panuto: Basahin ang sanaysay at pagkatapos ay sagutan ang mga tanong na nasa ibaba.
Mahalaga ang konsepto ng komunidad sa Pilipinas. Mas mabagal ang takbo ng buhay sa Pilipinas
kaya madaling kausapin ang mga tao. Laging may tao na nakaistambay sa labas kaya binabati nila kung
sino man ang naglalakad para lang masimulan ang pakikipag-usap. Ang mga pakikipag-usap ay isang
paraan para magtatag ng pagtitiwala at relasyon sa ibang tao. Iniimbitahan din ng mga tao ang mga kausap
nila sa bahay nila. Sa kulturang Pilipino, pumupunta ang mga tao sa kapit-bahay nila para makakilala sila.
Ang mga Pilipino ay isinasama ang kanilang sarili at nakikisama bilang isang paraan ng pakikipagkaibigan.
Halimbawa, natuto tayo sa mga dyalogo natin na tanungin ang mga tao “Saan tayo pupunta?” kahit hindi
sila talagang kasama. Ganito kasi ang kasaysayan ng Pilipinas, mahalaga ang komunidad sa mga buhay ng
Pilipino dahil ang kondisyong pang-ekonomiya ay hindi maganda.
Page | 21
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
kulturang Amerikano. Ang ideya ng paligsahan ay importante sa kulturang Amerikano dahil sa politika at
ekonomiya kaya malamang hindi masyadong malapit ang mga tao sa isa’t isa.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Kung ikaw ang manunulat, ano ang nais mong maging sentro ng sanaysay na ito?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
4. Ngayon naman, sumulat ng isang sanaysay ukol sa napapanahong isyu. Bigyang-pansin ang rubriks na
gagamitin sa pagmamarka.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 22
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 23
Kategorya Higit na Inaasahan Interdisiplinaryong
Nakamit ang Pagbasa at Pagsulat Tungo
Bahagyang sa Mabisang
Hindi nakamit ang Pagpapahayag
Walang Iskor
5 Inaasahan nakamit ang inaaasahan Napatunay
4 inaasahan 2 an
3 1
Introduksyon Nakapanghihikayat Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang Hindi
ang introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at ang nakita sa
Malinaw na pangunahing paksa pangunahing pangunahing paksa. ginawang
nakalahad ang gayundin ang paksa subalit Hindi rin nakalahad sanaysay.
pangunahing paksa panlahat n hindi sapat ang ang panlahat na
gayundin ang apagtanaw ukol pagpapaliwanag pagpapaliwanag
panlahat na pagtanaw dito. ukol dito. ukol dito.
ukol dito.
Diskusyun Makabuluhan ang Bawat talata ay may May kakulangan Hindi nadebelop Hindi
bawat talata dahil sah sapat na detalye sa detalye ang mga nakita sa
usay na pangunahing ideya ginawang
pagpapaliwanag at sanaysay.
pagtalakay tungkol sa
paksa.
Organisasyon ng Lohikal at mahusay Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay na Hindi
mga Ideya ang pagkakasunud- debelopment ng pagkakaayos ng organisado ang nakita sa
sunod ng mga mga talata subalit mga talata subalit pagkakalahad ngs ginawang
ideya;gumamit din ng hindi makinis ang ang mga ideya ay anaysay sanaysay
mga transisyunal pagkakalahad hindi ganap na
napantulong tungo sa nadebelop.
kalinawan ng mga
ideya.
Konklusyon Nakapanghahamon Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at Hindi
ang konklusyon at pangkalahatangpala naipakita ang walang pokus ang nakita sa
naipapakita ang gay o pasya tungkol pangkalahatang konklusyon ginawang
pangkalahatang sa paksa batay sa palagay o pasya sanaysay
palagay o paksa mga katibayan at tungkol sa paksa
batay sa katibayan at mga katwirang batay sa mga
mga katwirang inisa- inisa-isa sa katibayan at mga
isa sa bahaging gitna. bahaging gitna. katwirang inisa-
isa sa bahaging
gitna
Mekaniks Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi
sa mga bantas, pagkakamali sa mga pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
kapitalisasyon at bantas, mga bantas, mga pagkakamali sa ginawang
pagbabaybay. kapitalisasyon at kapitalisasyon at mga bantas, sanaysay
pagbabaybay. pagbabaybay kapitalisasyon atp
agbabaybay.
E. Batis
dela Rosa, R. (2018) The Reading-Writing Connection Is Much Stronger in One Direction Than the
Other na makikita sa https://www.psychreg.org/reading-writing-connection/
Page | 24
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Farrar, R. and Al-atawneh, K.S. (2010 Interdisciplinary theoretical foundations for literacy teaching and
learning. Bridgewater State University.
Ligaya O Bron, et al (1999). Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t ibang Disiplina. UST Publishing House, Manila.
https://bit.ly/34e3ZAh
https://bit.ly/36olDUx
https://bit.ly/34kM4Ih
https://bit.ly/3n7fwtH
https://bit.ly/2Gb5Cqu
https://bit.ly/2SeJHB5
Teoretikal na Modelo
A. Tunguhin
Page | 25
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
B. Obserbasyon
Magdikit ng isang balita o resulta ng pananaliksik patungkol sa estado ng pagbasa at pagsulat ng
mga kabataang Pilipino. Ibigay ang iyong reaksyon ukol dito.
C. Lektyur
Page | 26
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ayon kay Clrk (2016), apat na bahagi ang nag-uugnay sa bawat indibidwal sa modelong
transaksyon: Pagbasa, Pagsulat, Karanasan at Komunikasayon sa pagitan ng manunulat at mambabasa
Pagbasa.
B) Mayroong dalawang uri ang pananaw ng mambabasa. 1) (Efferent). Ang nakuhang kahulugan
ay resulta mula sa pagpili at analitikal na pagbuo ng ideya, impormasyon, direksyon o konklusyon upang
mapanatili, gamitin o kumilos pagkatapos ng nangyaring pagbabasa. (Ruddell, p.1373) 2) Estetiko Ang
isang estetikong mambabasa ay nagbibigay pansin sa mga katangian ng damdamin, ideya, sitwasyon,
eksena, personalidad at emosyon dahil sa pakikilahok sa mga tensiyon, labanan at resolusyon sa
pamamagitan ng mga imahe, ideya at eksena sa akdang binabasa.
Page | 27
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Pagsulat.
A) Transaksyon ng pagsulat —ang manunulat ay laging nakikipag-ugnayan sa personal, sosyal,
at kultural na kapaligiran. (Ruddell, p. 1378-1379) Napakahalaga nito sa pagbabasa at/o pagsusulat.
C) Ang pagsusulat sa teksto, ay isang (efferent) na pananaw. Habang, ang estetiko na pananaw ay
maaring gamitin upang ipahayag ang karanasan, pagbibigay ng tugon, o interpretasyon. (Ruddell, p. 1381)
Gamit ang liham sa isang insurance company na nagpapahayag tungkol sa pagkabangga ng iyong kotse,
maaring gamitin ang estetikong pananaw upang mas epektibong maipahayag kung gaano nakakatakot o
nakakagulat ang nasabing pangyayari.
Karanasan
Ang ating mga karanasan sa araw-araw ay nagpapasigla at nagpapayabong sa ating wika, na siya
ring nagbibigay daan sa lingwistikong transaksyon. Ang mga lingwistikong transakyon na ito ang may
pananagutan kung paano tayo nagbabasa, nagsusulat at ano ang ating sinasabi (Ruddell, p. 1367) Ilang
halimbawa nito ay: pag-uusap, komento, pagtatanong, at ekspresyon ng mukha.
Page | 28
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
D) Pampanitikan aspeto ng (Efferent) pamamaraan ng pagbasa ay ang ideya kung paano ang
pananaw bilang mambabasa/tagapakinig/manunulat ay nakakatulong upang matukoy ang angkop na
pamantayan (Ruddell, p. 1386) Kapag ang isang pulitiko ay nagsasalita tungkol sa “mga alon ng
kinabukasan”, ang mga isip ng mga tagapakinig ay hindi maglalarawan ng isang dalampasigan o buhangin.
Bagkus, mananatili silang nasa (efferent) na pananaw.
Ayon kina Dole, et al. (1991), ang Tradisyunal na Pananaw ng Pagbasa ay pagbabasa na
isinasagawa sa pamamagitan ng hiyarkiyang magkakasunod-sunod na kakayahang pampag-unawa.
Para kay Nunan (1991)– ang pagbasa ay usapin ng decoding o pag-unawa sa mga nakalimbag na
simbolo upang magkaroon ito ng kahulugan.
Mambabasa Pag-unawa
Teksto Pagkilala sa teksto Ang teksto ang may taglay na kahulugan
Samantala binigyang paliwanag rin ni Grove 1983 ang katangian ng teoryang Bottom-up, para sa kanya
ito ay;
Page | 29
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
c. Teoryang Interaktibo- Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sa wika at kaisipan ng
awtor at sa pag-unawa nito, ang isang mambabasa ay gumagamit ng kanyang kaalaman sa wika at mga
sariling konsepto o kaisipan. Dito nagaganap ang interaksyong awtor- mambabasa at mambabasa-awtor.
Itoy may dalawangdireksyon obi-directional.
1. Ang pagbasa sa bawat salita sa teksto nangtama at matatas na paraan (accurately and fluently)
2. Ang pagkokomprehend ng mga kahulugan ng mga teksto na binasa.
Ang mga mag-aaral ay nangangailangan ng estratehiya upang mabasa ang mga salita na hindi pa nila
nakikita noon sa nilimbag nitong anyo at ang mga salita na bago pa lamang nilang nakita.
Estratehiya:
Ang Pinatnubayang Pagbasa– Pag-iisip o Direct Reading – Thinking Activity (DRTA) ay isang estratehiya
sa pagbasa na binuo ni Russell Stauffer (1969) kung saan ang mambabasa ay nagbibigay ng kanilang
sariling hula o palagay tungkol sa teksto. Dito makikita ang tuwirang interaksyon sa pagitanng mambabasa
at ng teksto.
Ang paraang DRTA ay binubuo ng tatlong pangunahing hakbang na inaasahang magagawa ngmambabasa:
✓ pagbibigay-hula
✓ pagbabasa
✓ pagpapatunay ayon sa impormasyong nasateksto.
Ang pagbasa nang tama sa mga salita ay komplikado. Ito ay nangangailangan ng integrasyon ng:
✓ biswal
✓ oditori
✓ kognitibong kasanayan
Page | 30
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Hal: Ang pagbasa ng salitang “paniki” sa tamang paraan sa nakalimbag nitong anyo ay nangangailangan
ng sumusunod:
•Teoryang Top-Down -Ayon kay Goodman (1991), ang teoryang ito ay proseso na ang sentro ng
pagbabasa ay nasa mismong mambabasa.
Ayon kay William S. Gray May apat ng proseso ang Pagbasa at ito ay ang mga sumusunod:
d. Asimilasyon o Integrasyon - isinasama at iniuugnay ang kaalamang nabasa sa mga dati nang
kaalaman o karanasan.
Pagsulat. Ito ay isang pisikal at mental na aktibiti na ginagawa para sa iba’t ibang layunin. Pisikal na aktibiti
sapagkat ginagamit dito ang kamay sa pagsulat sa papel, o sa pagpindot ng mga keys ng tayprayter o ng
Page | 31
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
keyboard ng kompyuter. Ginagamit din sa pagsulat ang mata upang imonitor ang anyo ng writing output
kahit pa ito ay handwritten lamang o rehistro sa monitor ng kompyuter o print-out na.
Mental na aktibiti sapagkat ito ay isang ehersisyo ng pagsasatitik ng mga ideya ayon sa isang
tiyak na metodo ng debelopment at pattern ng organisasyon at sa isang istilo ng gramar na naayon sa mga
tuntunin ng wikang ginamit
Ang proseso ng pagsulat ay mahahati sa iba’t- ibang yugto. Ang mga yugtong ito ay ang mga
sumusunod:
➢ Prewriting
➢ Writing
➢ Revising
➢ Editing
Ang mga yugtong ito ay sunod-sunod ayon sa pagkakalahad, ngunit importanteng mabatid na ang
mga propesyunal na manunulat ay hindi nagtratrabaho nang hakbang–bawat-hakbang. Makabubuti, kung
gayon , na ipalagay na ang pagsulat ay isang prosesong rekarsib at ispayraling, kayat ang mga manunulat
ay bumabalik-balik sa mga yugtong sa mga yugtong ito ng paulit-ulit sa loob ng proseso ng pagsulat ng
isang teksto.
https://www.slideshare.net/jombasto7/pagsulat-15995547
➢ Prewriting Lahat ng pagpaplanong aktibiti, pangangalap ng impormasyon, pag iisip ng mga ideya,
pagtukoy ng istratehiya ng pagsulat at pag-ooraganisa ng mga materyales bago sumulat ng burador ay
nakapaloob sa yugtong ito.
➢ Unang burador Sa puntong ito, ang iyong mga ideya ay kailangang maisalin sa bersyong
preliminari ng iyong dokumento na maaari mong irebays nang paulit-ulit depende kung gaano mo
Page | 32
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
kinakailangan. Sa pagsulat ng burador, iminumungkahing sundin mo ang iyong balangkas nang bawat
seksyon. Palawigin mo ang iyong mga parirala sa pangungusap.
Sa pagsulat ng unang burador, importanteng hindi mawala ang momentum sa pagsulat. Kung
gayon, mas mabilis mong maisasalin sa papel ang mga salita ng mas mabuti. Dahil nais mong makasulat
nang mabilis sa yugtong ito, huwag mo muna alalahanin ang pagpili ng mga salita, istraktura ng
pangungusap, ispeling at pagbabantas. Pagtuunan na lamang ito ng pansin matapos maisulat ang buong
unang burador.
Maaaring akalain na matapos maisulat ang unang burador ay tapos na ang proseso ng pagsulat.
Ngunit maging mga batikang manunulat ay nangagkakaisa sa pagsasabing maging sila’y nagkakamali rin
sa pagpili ng mga salita, pag-oorganisa ng pangungusap, pagbabaybay o pagbabantas kahit paminsan
minsan. Paulit-ulit pa rin nilang binabasa ang kanilang unang burador, ineebalweyt ang kanilang akda at
hinahamon ang kanilang sarili na mapabuti pa ang presentasyon ng kanilang mga ideya. Dito pumapasok
ang yugtong rebisyon at editing.
➢ Revising Ito ay proseso ng pagbabasang muli sa burador nang makailang ulit para sa layuning
pagpapabuti at paghuhubog ng dokumento. Maaaring sinusuri ng isang manunulat dito ang istraktura ng
mga pangungusap at lohika ng presentasyon. Maaaring ang isang manunulat ay nagbabawas o nagdaragdag
dito ng ideya. Maaari ring may pinapalitan siyang pahayag na sa palagay niya’ y kailangan para sa
pagpapabuti ng dokumento.
➢ Editing Ito ang pagwawasto ng mga posibleng pagkakamali sa pagpili ng mga salita, ispeling,
gramar, gamit at pagbabantas. Ang editing ang pinakahuling yugto sa proseso ng pagsulat bago maiprodyus
ang pinal na dokumento.Tunghayan ang dalawang halimbawa ng rubriks.
1) Pagsulat ng Sanaysay
Rubriks
Kategorya Higit na Inaasahan Nakamit ang Bahagyang Hindi nakamit ang Walang Iskor
5 Inaasahan nakamit ang inaaasahan Napatunay
4 inaasahan 2 an
3 1
Page | 33
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
D. Aplikasyon
1. Bumuo ng iyong sariling Teoretikal na Modelo ng Pagbasa at Pagsulat. Iaplay ito sa balita o
resulta ng pananaliksik patungkol sa estado ng pagbasa at pagsulat ng mga kabataang Pilipino na iyong
inilagay sa Obserbasyon.
Page | 34
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
E. Batis
Bernales, R. et al. (2007). Filipino sa Larangang Akademiko. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc
Page | 35
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ligaya O Bron; Resurreccion D Dinglasan; Lydia P Lalunio; Paquito B Badayos; et al Manila : UST
Publishing House, 1999.
https://bit.ly/2SjtzOO
https://bit.ly/2SjBXxw
https://bit.ly/3cN49SW
https://bit.ly/34kQej6
A. Tunguhin
Page | 36
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
B. Obserbasyon
Magdikit ng isang editoryal cartoon na nakapukaw ng iyong atensyon. Ipaliwanag ito pagkatapos.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
C. Lektyur
Sa apat na makrong kasanayan, ang pagsulat ang pinakamahirap na gawain sapagkat maraming mga
panununtunang dapat sundin. Isa itong komplikadong gawain. Hindi natatapos sa pag-iisip at pangangalap
ng kaalaman o impormasyon ang proseso ng pagsulat. Maraming mga hakbang na pagdadaanan ang isang
Page | 37
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
manunulat bago mailimbag ang produkto ng kanyang pananaliksik, pagrerebisa, muling pagsulat o
revaysing at paglilimbag. Kaiba sa pagsasalita, kinakailangang maging maingat sa paggamit ng mga salita,
maliban pa sa kahusayan sa pagpili ng angkop at wastong salita upang mabuo ang isang mahusay na diwa
ng komposisyon ay ang wastong paggamit ng mga bantas. Sabi nga nila, hindi dapat magkamali sa pagsulat
sapagkat lahat ng pagkakataon ay nasa iyo upang rebisahin at iwasto ito.
1. Bago sumulat
a. Magsagawa ng Brainstorming
b. Pumili ng paksang susulatin at magkolekta ng mga kailangang impormasyon kaugnay ng
napiling paksang susulatin
c. Tukuyin kung ano ang layunin sa pagsulat at kung sino ang magiging mambabasa
d. Pumili ng estilong gagamitin sa pagsulat
2. Habang Sumusulat - ito ang aktuwal na pagsulat o ang pagsulat ng burador. Sa bahaging ito, tuloy-
tuloy lamang ang pagbuo ng mga kaisipan at saloobin tungkol sa paksang napili.
3. Pagrebisa – sa bahaging ito, maaaring may mabago depende sa payo o mungkahi ng guro . Babasahin
nang masinsinan upang makita kung angkop ang mga salitang ginamit.Sinusuri nang mahusay ang
teksto upang matiyak ang kawastuhan, kalinawan at kayarian ng katha nang sa gayon ay malinaw na
makuha ng mambabasa ang layunin ng sumulat.
4. Pag-eedit - halos pareho na ito ng pagrerebisa, ngunit sa bahaging ito ng pagsulat, ang pokus ay ang
maiwasto ang gramatika, baybay o ispeling estruktura ng pangungusap kung wasto ang gamit ng mga
salita at kung nasunod ang mekaniks sa pagsulat. Ang mga hindi magkaka-ugnay na pangungusap ay
aayusin at muling isusulat upang maipakita ang pagkakaugnay-ugnay ng mga ideya.
5. Paglalathala - sa bahaging ito ng pagsulat, ay ililimbag na ang sulatin. Makikita at mababasa na ito.
Mahalagang bigyang-pansin ang mga bahagi ng teksto upang maging kaaya-aya ito sa mga
mambabasa. Narito ang tatlong pangunahing bahagi.
1. Panimula
Ito ang unang nababasa kung kaya’t kinakailangang makuha ang kawilihan at interes ng mga
mambabasa.
2. Katawan
Sa bahaging ito, kinakailangang mailahad nanag wasto at maayos ang mga detalye at kaisipang
nais palutangin ng may-akda. Ang kaisahan ng mga ideya at kaugnayan ng mga ito ay mahalaga upang
hindi malito ang mambabasa. Iwasan ang pagiging maligoy. Ibigay ang wasto at direktang ideya.
3. Wakas
Page | 38
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Tulad ng panimula, ang wakas ay mahalaga rin. Sapagkat ito ang huling nababasa at kinakailangang
hindi mawala ang interes ng mga mambabasa. Mag-iwan ng isang hindi malilimutang kaisipan sa wakas.
A. Akademikong Pagsulat
• Feasibility study
Page | 39
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
C. Dyornalistikong Pagsulat
• Ito ay mga sulating may kaugnayan sa pamamahayag. Madalas naisusulat sa mga pahayagan tulad
ng broadsheet o tabloid.
• Isang uri ng pagsusulat na tungkol sa mga napapanahong pangyayari sa loob o labas ng bansa.
• Naglalaman ng mga importanteng impormasyon, pangyayari o isyu.
• Isang tuwirang pagpapaliwanag tungkol sa kaganapan at pagbabahagi ng kaalaman.
Uri ng Dyornalistiko ng Pagsulat
1. Headline – Amg pamagat ng sulatin. Maikli lamang ngunit dapat na makakapukaw ng interes ng
mambabasa. Iwasan ang mapanlinlang o nakalilitong pamagat. Ito’y dapat na makatotohanan.
2. Subhead- Maaari itong matawag bilang “lead”. Ito ay isang pangungusap na nagsasaad ng
pangunahing punto ng sulatin. Dito mababasa ng mambabasa ang pahapyaw na impormasyon bago
basahin ang buong nilalaman ng balita.
3. Kicker – Ito ay ang huling talata na dapat ay magbigay ng epekto sa mambabasa at hindi para
gawing bitin ang pagwawakas ng balita.
D. Propesyunal na Pagsulat
Page | 40
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
• Uri ng pagsulat na nakatuon o ekslusiv sa isang tiyak na propesyon o larangan. Itinuturo ito sa
paaralan bilang paghahanda sa isang kurso na napili ng isang mag-aaral.
• Pagsasagawa ng mga sulating may relasyon sa isang propesyon
• Maaari itong pang-akademiko, pang-military, batas, relihiyon atbp.
• Gumagamit ito ng mga termino at istilong angkop sa pagsusulat upang higit na maunawaan ng mga
propesyunal.
Halimbawa ng Propesyunal na Pagsulat
2. Basahin at unawain ang teksto. Pagkatapos, sagutan ang mga kasunod na katanungan.
Pitong simpleng hakbang upang maprotektahan ang sarili at ang iba laban sa COVID-19
12 Marso 2020
Ang coronavirus disease (COVID-19) ay isang nakahahawang sakit na dulot ng bagong coronavirus.
Karamihan sa mga taong magkakaroon ng impeksyon ay makararanas ng hindi malalang sintomas at
gagaling. Ngunit ang iba ay makararanas ng malubhang sakit, lalo na sa mga matatanda at mga may dati
nang karamdaman. Narito ang ilang mga simpleng hakbang na maaari mong gawin upang maprotektahan
Page | 41
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ang mga payong ito ay maaaring sundin ng lahat, ngunit napakahalaga ng mga ito kung ikaw ay nakatira
sa lugar na may COVID-19.
Bakit? Lagi nating ginagamit ang ating mga kamay upang hawakan ang mga bagay na maaaring
kontaminado. Maaaring hindi natin namamalayan na maghawak natin ng ating mukha, nailipat na ang virus
sa mata, ilong at bibig at nahawahan na tayo. Namamatay ang mga virus na maaaring nasa iyong
kontaminadong kamay, kasama na ang bagong coronavirus, sa pamamagitan ng paghuhugas ng kamay
gamit ang sabon at tubig o paggamit ng hand sanitizer na may alkohol.
Bakit? Maraming hinahawakan ang mga kamay at maaari itong makakuha ng mga virus. Kapag
kontamindo na ang kamay, naililipat ang virus sa mata, ilong at bibig at maaaring pumasok sa katawan
at magdulot ng sakit.
Bakit? Kung ang isang tao ay uubo o babahing, tumatalsik ang maliit na droplet mula sa ilong at bibig na
maaaring may virus. Sa pagtakip ng iyong ubo o bahing, naiiiwasan ang pagkalat ng mga virus at mikrobyo
sa iba. Sa paggamit ng loob ng siko o tisyu – at hindi iyong kamay – sa pag-ubo o pagbahing, naiiwasan
ang paglipat ng kontaminadong droplet sa iyong kamay. Dahil dito, napipigilan ang paglipat ng virus sa tao
o bagay.
4. Iwasan ang matatao na lugar at malapit na pakikipagsalamuha sa taong may lagnat o ubo
Iwasan ang matataong lugar, lalo na kung and iyong edad ay 60 pataas o may dati nang karamdaman gaya
ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at baga o kanser. Panatilihin ang hindi bababa sa 1 metrong pagitan
mula sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo.
Bakit? Pangunahing kumakalat ang COVID-19 sa pamamagitan ng droplet na lumabas mula sa bibig o
ilong kapag umubo o bumahing ang isang tao. Sa pag-iwas sa mga matataong lugar, nilalayo mo ang iyong
sarili (ng hindi bababa sa 1 metro) mula sa mga taong maaaring may COVID-19 o sinumang may
iba pang may sakit.
Manatili sa bahay kung ikaw ay may nararamdamang sakit, kahit sinat at ubo lang.
Bakit? Sa pagpanatili sa loob ng bahay at hindi pagpunta sa trabaho o iba pang lugar, gagaling ka ng mas
mabilis at maiiwasan ang pagkalat ng sakit sa ibang tao.
Page | 42
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
6. Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta agad – ngunit
tawagan mo muna ang health facility
Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta ng maaga – kung kakayanin, tumawag
muna sa ospital o health center para masabihan ka kung saan ka pupunta.
Bakit? Makatutulong ito upang masiguro na tama ang payong mabibigay sayo, ikaw ay maituro sa tamang
health facility, at maiwasan mong makahawa sa iba.
Bakit? Ang lokal at pambansang awtoridad ang may alam tungkol sa pinakabagong impormasyon kung
kumakalat na ba ang COVID-19 sa iyong lugar. Sila ang mas nakakaalam kung anong tamang payo na
dapat ibigay sa iyong lugar, upang maprotektahan ng mga tao ang kanilang sarili.
Tanong:
Page | 43
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3. Sumulat ng balita tungkol sa napapanahong isyu ng bansa. Isaalang-alang ang rubric sa pagsulat ng
balita.
Rubric sa Pagsulat ng Balita
Page | 44
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Page | 45
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
E. Batis.
Bernales, R. et al. (2007). Filipino sa Larangang Akademiko. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc
Garcia, F. (2017). Filipino sa Piling Larang. Quezon City: Sibs Publishing Houde, Inc.
https://bit.ly/30nEyLy
https://bit.ly/30oGa7N
https://bit.ly/33ljqXZ
https://bit.ly/30sEmdP
https://bit.ly/3jmVV6B
https://bit.ly/2SjU9Y1
https://bit.ly/33iueX0
Page | 46
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
A. Tunguhin
3. Napahahalagahan ang kultura ng iba gayundin ang pagdedebelopng tolerans sa mga ito lalong higit sa
panahon ng globalisasyon.
B. Obserbasyon :
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
C. Lektyur
Page | 47
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ang Etnograpiya ng komunikasyon ay binuo at pinasimulan ni Dell Hyme taong 1962. Isa itong
teoryang pandiskurso.
Ito’y paraan kung paano gamitin ng tao ang kanyang wika sa isang mabisang paraan. Mahalagang
maunawaan ang kultura o tradisyon ng isang kalahok sa diskurso upang maiwasan ang hindi
pagkakaunawaan. Binibigyang diin kung ano ang lalim ng relasyon ng kultura at kung paano ito
maipapakita ng taong nagsasalita sa ibang tao kaiba ng kultura.
May dalawang pangunahing layunin ang teoryang ito, una, pag-aaral gamit ang wika sa
kontekstong sitwasyon at pangalawa, paggamit bilang balangkas ng pamayanan na ginagalugad ang
malaya nitong gawi.
Maraming wika ang bansang Filipinas, binubuo ito ng mga dayalekto mula sa iba’t ibang panig
ng bansa. May sariling wika na siyang ginagamit nila upang mapanitili ang kanilang pagkakakilanlan at
kultura.
SPEECH Community, ano ang mga salitang ito? Ito’y pangkat ng mga taong hindi lamang
gumagamit ng wika sa magkakatulad na paraan kundi nababatid din nila ang patakaran o pamantayan kung
paano ito ginagamit at nauunawaan ng mga gawaing pangwika.
Salita, tunog, ekspresyon mga istilo ng mga taong may iisang wika o dayalekto na sa
pakikipagtalastasan sila lamang ang siyang nakakaalam o nakakaunawa na di alam ng mga taong hindi
kabilang sa kanilang pangkat.
(Gahum, abyan, adi, bana, dan-aw, himuga), Ano- ano kaya ang mga ito, saan komunidad o lugar
sinasalita ang mga ito? Paano kung marinig natin ito sa iba, kaya kayang intindihin o unawain kung ano
ang ibig sabihin nito? Marahil, hindi sapagkat hindi ito ang salitang nakagawian nating gamitin,
magagawa lamang nng taong di kayang unawain ito kundi alamin at tanggapin na iyon ay ang kanilang
wika.
Balikan muli ang salitang Etnograpiya, mula ito sa litang griyego na ethnos o mga tao at ang
grapiya ay pagsusulat.
Ang tao ay may Wika at Kultura, na nakagapos sa isa’t isa at di maaaring paghiwalayin. Mas
tumitibay ang WIKA dahil sa kulturanng nakapaloob. Isang mabisang salik sa pakikipagtalastasan na di
kailanman maisasantabi ang etnograpiya bilang disiplinang nakaagapay sa pag-aaral tungkol sa wika.
Page | 48
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Ang tao ay may Kultura ay isang kalinangan, may kabuuang kaisipan at kaugalian o tradisyon ng
isnag bayan o bansa. May mga katutubong kaugalian, paniniwala. Pinag-iisa nito ang kamalayan ng isang
lugar, na may iisang diwa, mabubuting gawi o kaugalian na nakagisnan na. Ito’y lawaran ng isang lipunan.
Nabuo rin ni Dell Hymes ang SPEAKING ni Dell Hyms upang mabatid kung paano ginagamit ang
wika ng tao. Isa itng pagsusuri ng diskurso bilang isang serye ng sitwasyon at akto ng pagsasalita sa loob
ng isang kontekstong kultural.
Makabuluhan ang modelong ito kaugnay s apag-aaral ng wika. Magkakaugnay ang mga
component na di kailanman maaaring paghiwalayin ng iba.
Kaya mo bang magbigay ng halimbawa? Anong sitwasyon ang iyong nasasaisip? Anong paraan
ng pag-uusapan ang ginagawa ngayon ng tao sa panahon ng pandemya sa loob at labas ng bansa? Kaya
prin bang pagtagumpayin ng sakit o pandemyang ito ang komunikasyon ng tao?
Ito ay nabuo upang masuportahan din ang mga ideya tulad ng Communicative competence at
Linguistic Competence.
Usapang Globalisasyon:
Page | 49
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
siyang bubuhay sa ating kamalayan na ito ay ating kultura. Napanatili kaya magpahanggang ngayon o
marami na sa mga ito ay tinuring n lamang nakaraan o patay na wika.
https://www.youtube.com/watch?v=axkEc7qG3Tc
Ano- ano ang isinasagawa upang mga wikang ito’y mapanatili. Ayon sa pag-aaral ni David
Michael San-Juan na may pamagat na Multilingwalismo: Salbabida ng wikang Filipino at mga dayalekto,
Bagong Kahingian ng Globalisadong Mundo binanggit nito na sa kabila ng pagkakaroon natin ng wikang
pambansa, di pa rin naisasantabi ang mga dayalekto, pinapalaganap sa ngayon at ginagamit bilang panturo
sa elementary o yung tinatawag na MOTHER TONGUE. Bilang karagdagan pa, walang ibang wika ang
kakatawan kundi wika niya sa araw-araw na siyang magbibigay sa kanya ng higit na tiwala at
pagkakakilanlan.
Page | 50
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Maraming wika ang sinasallita sa bansa, kung pagpapayaman ng wika ang pag-uusapan sa global
na HAMON--- maari natin isabay ang mga wikang ito sa pagpapayaman, mga parte sila ng ating bayan,
linangin natin ang paggamit nito.
Binanggit pa ni San Juan, di lamang naisalba an gating pagkakakilanlan, maabot pa natin ang
minimithing kaunlaran habang nagiginng tulay rin tayo sa pagkakaunawaan at kapayaan sa pagitan ng mga
lugar o karatig bayan na magkakaiba ang wikang sinasalita. At kultura. Mula Aparri hanggang Julo mas
maraming wika, mas maganda dahil nasa iisang bansa lamang tayo.
Walamang masama ang pagkakaroon ng Wikang pambansa, gamitin natin ito sa iba rin bilang
pakikipag-uganayan sa mga taong kaiba ang wika tulay ito sa pagkakaunawaan, ngunit ang isang
dayalekto na kakalimutan at isasantabi ay isang pagpatay sa kultura mayroon ang isang lugar na minsa’y
nagamit nila upang magkaisa at unawain ang isa’t isa. Isabay natin ang mga ito sa agos ng globalisasyon.
D. Aplikasyon
1. Pansinin ang larawan: Ano-ano ang paraan na maaaring gawin sa sitwasyon ito, kung ang bawat
isa’y iba-iba ang wikang kanilang sinasalita. Paano kaya mapagtatagumpayan ang ugnayang ito
kung wika’y iba- iba?
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 51
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
2. Balikan muli ang larawan. Umisip ng pamagat ng isang maikli at makabuluhang komiks istrip
mula sa larawan. Gamitin ang SPEAKING Model ni Dell Hymes upang mapagtagumpayan ang
ugnayan ng bawat isa.Gawin ang inyong komiks istrip sa kabilang pahina.
Pamagat : ____________________________________________________________
3. Panoorin ang TED Talk ni Julian Tresure “ How to Speak so that people want to listen” Youtube.
Bigyang katuturan ito base sa mga natalakay na aralin sa etnograpiya ng komunikasyon.Kung
wala ka namang internet connection, plitan ito ng iyon napanoon o napakinggang talumpati.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 52
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
E. Batis.
https://bit.ly/3cPEc5a
https://bit.ly/3nbp1Ig
https://bit.ly/3jkHzUk
https://bit.ly/30takqu
A. Tunguhin
Page | 53
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
B. Obserbasyon
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Ngayon naman, isulat mo ang iyong prinsipyo sa buhay at ipaliwanag kung bakit ito ang naging iyong
panununtunan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
C. Lektyur
Ayon kay Justesen (2016) , may sampung prinsipyo ng epektibong komunikasyon. Una na rito
ang pagkakaroon ng layunin. Dapat alamin ng isang tagapagpahayag kung ano ang gustong makuha mula
saknaya ng kanyang tagapakinig. Siya ba ay nagbibigay ng kaisipan o nanghihikayat para kumilos ang
kanyang mga tagapakinig?
Pangalawa ay ang pakikinig .Ang mabuting komunikasyon kailanman ay hindi naging isang
direksyon lamang. Dapat ang tagapagsalita ay matuto ring making sakanyang mga tagapakinig
upangmagkaroon ng ugnayan o koneksyon. Makabubuting gawin ang paunang pag-aaral kung ang hlig
nlang basahin, huminigng ganting-tugon at ipasok sa talumpati o pahayag kung ano ang kanilang hinahanap
na mapakinggan .
Parang sa panahon ngayon ng pandemya, iba-ibang LMS o Learning Management System ang
ginagamit ng bawat paaralan , natural lamang na iba-ibang paghahanda at modipikasyon din ang kanilang
isasagawa.
Panlima, maging mapanghikayat. Ito ang buong punto ng pagpapahayag kaya dapat ay maayos
na maisakatuparan. Tandaang ang ibang tao ay hindi mahihikayat ng tulad ng iba. Sa ganitong sitwasyon,
mainam na gumamit ng rasyunal na pag-atake sa paksa na sinusuporthan ng mga kaugnay na patunay sa
Page | 54
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
argyumento. Sa ibang pagkakataon, ang emosyunal na pag-atake sa paksa ay higit na nakatutulong. Ayon
sa mga pag-aaral, ang ating utak na nakalaan sa pagpoproseso ng impormasyon ay limang beses na mas
mabilis kumpara sa bahagi ng ating utak na nakalaan sa pagpoporoseso ng mga rasyunal na bagay. Kaya,
mahalagang gumamit ng mga imahe at kwentong nagpapanukal ng kaligayahan, pag-asa, katatawanan o
surpresa upang mapalapit sa layon ng komunikasyon.
Pampito, gumamit ng biswal. Marami sa mga tagapakinig ay mga taong biswal. Hindi ba’t mas
madaling maintindihan ang ipinararating kung may kasama itong larawan? Mahalagang may nakikita ang
tagapakinig upang lalo nilang matanggap ang ipinahahayag ng tagapagsalita. Nagkakaroon ito ng tinatawag
na koneksyon.
Pangwalo, gumamit ng mga kwento. Isang mainam na paraan upang magkaroon ng koneksyon
sa mga tagapakinig ay ang paggamit ng kwento dahil likas sa mga tao ang pagiging pala-kwento at
tagapakinig ng kwento. nagiging mas makatao at mas madaling tandaan ang ipinaaabot na mensahe sa
tulong ng kwento.
Pansiyam, tandaang ang maiksi ay mas makabuluhan. Ang ating tagapakinig ay mga abalang
Hindi ipinapayo na sayangin ang kanilang oras sa pakikinig ng mga walang kabuluhan, walang koneksyon,
inulit na impormasyon o detalye na hindi makatutulong upang maitawid ang layon sa komunikasyon.
Mawawalan lamang ng interes ang tagapakinig samganabanggit na sitwasyon.
Maging si Bradbury (2012) ay may mga prinsipyo rin ng epektibong komunikasyon. Alam niya
ma niya na ang komunikasyon ay pundamental sa lahat ng uri ng pakikipag-ugnayan. Ang kakulangan o
kawalan nito ang malimit na inirereklamo ng mga empleyado sa isang organisasyon. Makikita rin samga
curriculum vitae ng ilang kawani ang pariralang “excellent communication skills” bilang isa sa mga
tampok nilang katangian. Ang tanong, ano nga ba ang kahulugn ng pagkakaroon ng mainam na kasanayang
pangkomunikasyon? Paano natin masasabing nagtataglay tayo nito? Bakit ba nagkakaroon ng di mainam
na komunikasyon at ano ang maari nating gawin upang malinang ang ating kasanayang
pangkomunikasyon?
Ano ba ang layunin ng komunikasyon ? Hindi ba’t ito ay makapakinig at mapakinggan? Kung tayo
ay nakikipagkomunikasyon sa paraang pasulat o pasalita , sa pamamagitan ng larawan o pagkilos, at
nagkaroon ng alterasyon sa mensheng atin gustong iparating, hindi naging mabisa ang ating komunikasyon.
Ito ay nagdudulot ng di pagkakintindihan o di pagkakaunawaan. Nangyayari ito dahil na rin sa paraan ng
atin pagbibigay kahulugan sa ating nakita,narinig, base sa ating karanasan.
Page | 55
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
uusap. Hindiba’t nahihirapan angisang anak na magbukas ng kanyangkalooban sa magulang na hindi siya
pinagkakatiwalaan?
Pagiging Hindi Mapanghusga. Hindi mainam ang maging mapanghusga sa kapwa lalo kung nais
nating magtaguyod ng pakikipagkapwa. Ang pagiging hindi mapanghusga ay madali ring sabihin ngunit
pagddating saimplementasyon ay mahirap isagawa . Madalas nating isipin na mas magaling, mas
marunong, mas mahusay tayo kaysa sa taong nagsasalita. Nangangailangan ng pagsasanay upangmapanatili
ang katangian ng pagiging hindi mapanghusga sa kapwa.
Pahalagahan ang pagkakaroon ng ibang pananaw ng iba. Matuto tayong pahalagahan ang
kontribusyong hatid ng ibang pananaw sa atin pakikipag-ugnayan sa kapwa. Maaring may iba silang
opinyon pero hindi ito nangangahulugan na ito ay mas mabuti o mas masama. Makabubuting lumikha ng
isang kapaligiran ng kung saan alam ng mga tao na panahahalagahan angkanilang opinyon o pananaw, na
hindi sila hinuhusgahan , na may nakikinig sa kanilang saloobin atkung ano man ang kanilang sabihin ay
mananatiling kompidensyal.
Walang pagpapalagay. Maaring bigyan ng kahulugan ng isang tao ang isang pahayag batay sa
kanyang sariling interpretasyon na hindi nama ito ang ibig ipakahulugan ng nagsalita. Makabubutng tiyakin
ng nagsalita na naintindihan ng kanyang kausap ang kanyang mensahe at sa panig ng kinausap, makabubuti
ring linawin niya ang mensaheng ibig iparating sa kanyang ng kausap. Naaalala n’yo pa ba a larong Pass
the Message?
Pagiging totoo. Maging totoo o tapat sa iyong komunikasyon. Marami tayong pamamaraan ng
pakikipag-usap hindi lamang sa ating mga salitang binibitawan. Lumalabas sa mga pag-aaral na ang mga
salita ay may pinakamababang epekto sa ating komunikasyon ( mga 7%). Ang paraan ng ating pagsasalita
– tono, bilis, at iba pa tulad ng pag-awit ( mga 38%) at ang galaw ng ating katawan tulad ng pagsasayaw (
mga 55%) ay higit na mahalaga kaysa sa ipinararating nating mensahe. Kapag angkausap mo ay panya ang
tingin sakanyangrelo kahit na siya ay nakikinig sa iyo, nangagahulugan lamang ito na may gusto siyang
gawing ibang bagay kumpara sa pakikinig sa iyo. Maaring may gusto tayong iparatngna mensahe ngunit sa
atn namag pagkilos ay may iba taong ipinararating. Mahalagang nagkaksund angating pananalita at ang
ating pagkilos o galaw.
Para naman kay Burton (2012) ,may 5 alituntunin sa mabuting pakikinig. Una na rito ang pagiging
mapagtanggap sa nagsasalita. Alam ng taong nagsasalitakungsino ang gustong makinig at ayaw talagang
makinig. Pangalawa, ipakitang ikaw ay nakikinig. Hangga’t hindi mo ipinapakitang ikaw ay
nakikinig,mawawalan ng tiwala sa sarili ang nagsasalita at hindi niya magagawang ibigay ang mainam
niyang pagpapahayag. Makikita ang tunay na pakikinig sa paraan ng pag-upo, pagtingin samatang
nasasalita, pagtango, pagsagot, atb. Pangatlo, tignan ang iyong pag-unawa. Maaring magtanong,
magbigay ng ganting-tugon, o magpakita ng inaasahang emosyon. Pang-apat, maging mabagal sa
panghuhusga.Maaring hindi ka sumasang-ayon sa sinasabi ng nagsasalita ngunit may mga paraan na ito
ay maisasakatupan nang hindi nagiging masyadong direkta. Maari kang magtanong o magbiro. Panlima,
Page | 56
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Mayroon ding ibinigay si Burton (2012) ng 5 alituntunin sa mabuting pagsasalita. Una, iparating
ang mensahe sa isang malinaw at epektibong pamamaraan. Huwag aksayin ang oras ng tagapakinig.
Ang teknik, dapat na mayroon ka ng nakahandang sabihin bago pa bumukas ang iyong bibig. Pangalawa,
gumamit ng malinaw at nauunawaang pananalita. Iwasan ang paulit-ulit o maligoy na pananalita
.Panatilihin ang mensahe na malinaw, simple, at direkta. Huwag ding gumamit ng mga salitang
mapangpanggap, upang hindi ka lumabas na katawa-tawa. Pangatlo, gumamit ng mga di berbal na
kaparaanan sa komunikasyon. Makatutulong ang paggamit ng diagram, prop, powerpoint
presentation, video, o tulad ng mga ginagawa sa TED talks ng mga tagapagsalita na palakad-lakad. Mas
marirnig ang iyong mensahe sa tulog ng iba’t ibang tsanel o midyum. Makatutulong din ditto kung mayroon
kang magandang biro o kwento na isasalaysay. Pang-apat, gumamit ng pag-uulit. Kapag ang mga
tagapakinig ay binigyan ng listahan, ang kanilang matatandaan ay ang unang binanggit ng tagapagsalita
(primacy effect) at ang hulisa listahan (recency effect) . Dahil dito, makabubuting ulitin ang mahalagang
punto , una sa umpisa at isa uli sa pagtatapos. Kung ang punto ay mahirap tanggapin o ipatanggap,
ipinapayong ulitin ito hanggang sa ito ay naintindihan at sa huli ay matanggap ng mga tagapakinig. Panlima,
tignan ang pag-unawa. Tiyaking ang konsepto ay naunawaan bago dumako sa ikalawang punto at iwan
ang naunang punto. Mahalagang maisalin nila ang konsepto sa kanilang sariling pananalita na saganitong
kaparaanan ay napapaigting ang kanilang pag-unawa at napapanatili ang konsepto sa kanilang utak tulad
ng ginagawa ng mga guro. Sang-ayon ka ba rito? Napansin mo ba ang pagkakatulad sa mga inilahad na
prinsipyo at tuntunin?
D. Aplikasyon
1. Magsulat ng isang talumpati na may layong manghikayat. Tiyaking nasusunod ang prinsipyo at tuntunin
sa mabisang pagpapahayag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 57
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
2. Ideliber ito. Pagkatapos, ipaliwanag kung paano mo ito ipinahayag na isinasalang-alang ang prinsipyo
at tuntunin sa mabisang pagpapahayag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 58
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis:
Burton, N. (2012) The 10 Golden Rules of Communication : How to get the most out of people, and
give the most back na makikita sa https://bit.ly/3cMzDbZ
A. Tunguhin
1. Nasusuri ang komposisyong ginawa base sa kaisahan, ugnayan, at tuon nito.
2. Nakapagbibigay ng paraan kung paano mapananatili ng manunulat ang interes ng kaniyang
mambabasa.
3. Natatalakay ang mga paraan kung paano matatamo ang pagbibigay tuon sa mga pangungusap.
B. Obserbasyon
1. Magtala ng pagkakatulad at pagkakaiba ng pagsasalita at pagsusulat sa paghahatid ng
komunikasyon.
Page | 59
Pagsasalita Pagsusulat
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
C. Lektyur
Diskurso
➢ Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa
kanya, ang diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon.
Maaari rin itong isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita
man o pasulat, tulad halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso
ay isang anyo ng pagpapahayag ng ideya hinggil sa isang paksa.
Page | 60
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Anoman ang anyo ng diskurso, mahalagang taglayin ng mga partisipant nito ang
komunikatib kompitens at ang linggwistik kompitens.
May tiyak na estrukturang dapat sundin Maaaring ulitin o baguhin at linawin ang
nabitiwang salita
Page | 61
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
✓ Ang paksa at panaguri ang unang binibigyan ng tuon sa pangungusap. Ang paksa at panaguri
ay parehong may iba’t ibang uri.
✓ Sa pagbuo ng talata ay kinakailangan na magkakaugnay ang pangungusap tungkol sa
pangunahing kaisipan o paksa ng talata.
✓ Sa pinagsasama-samang talata ay makabubuo naman ng tinatawag na komposisyon. Tandaan,
ang talata ay nagtataglay lamang ng isang paksang pangungusap na maaaring makita sa iba’t
ibang bahagi ng talata.
Ang komposisyon ay dapat na;
✓ may isang paksang diwa
✓ may kaisahan ng diwa.
✓ may wastong paglilipat-diwa - ang wastong paglilipat diwa ay gingamitan ng pagdaragdag,
pagsalungat at paghahambing.
Diskursong Personal
Page | 62
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
D. Aplikasyon
1. Batay sa nabanggit na diskurso, saang bahagi ka mas epektibong magbigay ng impormasyon, sa
pasalita o sa pasulat? Ipaliwanag ang iyong kasagutan.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Naisip mo ba kung paano mo mapapanatili ang interes ng iyong mga mambabasa sa iyong panitik?
Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Page | 63
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3. Basahin ang komposisyon. Pagkatapos, ibigay ang iyong msasabing kaisipan patungkol sa inilagay
sa ibaba nito.
Ang edukasyon ang pinakamahalagang pamana ng isang magulang sa kaniyang anak na hindi
mananakaw nang sinuman. Gaya ng isang susi, ito ang magbubukas ng pinto tungo sa
napakaraming pangarap ng bawat kabataan. Subalit ano nga ba ang kahalagahan nito?
a. Paksang Diwa:
______________________________________________________________________________
b. Kaisahan ng Diwa:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
c. Wastong Paglilipat ng Diwa :
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Page | 64
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
______________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
__________________________________
Ugnayan
Tuon o Diin
E. Batis
https://bit.ly/3l6tg69
Page | 65
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
https://bit.ly/2SjhokM
https://bit.ly/34ie13m
https://bit.ly/2SjGXlM
https://bit.ly/2SjwJln
https://bit.ly/2GnM8yu
A. Tunguhin
1. Nakapipili at nagagamit ng angkop ang teknik sa pagpapahayag upang matamo ang kabisaan nito.
2. Nalilinang ang kakayahan kung paano sisimulan, palalawakin at tatapusin ang pahayag sa mabisang
kaparaanan.
3. Nasusunod ang alintuntunin sa pagbibigay kahalagahan sa mga tagapakinig at ang batayan sa pagpili
ng estratehiya upang matamo ang mabisa at makabuluhang klase ng pagpapahayag.
B. Obserbasyon
Bumuo ng mga pahayag mula sa inyong isipan batay sa sumusunod na tema. Maaring ihayag ang
iyong kaisipan sa pamamagitan ng isang saknong na tula o maaaring sa pamamagitan ng islogan.
Tema Pahayag
1. “Ang Dalawang Mukha ng Buhay”
Page | 66
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Sinasabing ang pagpapahayag ay ang pagsisiwalat ng tao ng kanyang nasasaloob, paniniwala ng lahat
ng kanyang nalalaman pasalita man ito o pasulat.
Sa anyong pasulat, bigyan mo ng pagpapahayag ang panayam sa ating Pangulo na si Rodrigo Duterte
noong Mayo 25, 2020 patungkol sa pagbubukas ng klase.
Ayon sa kanya “Hindi ko isasakripisyo ang kaligtasan ng mga kabataan. It’s useless to be talking about
opening of classes, para sa akin bakuna muna. Pag nandiyan na ang bakuna, ok na”
C. Lektyur
Page | 67
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Tumutukoy rin ito sa kalipunan ng mga mito mula sa isang pangkat ng mga tao sa isang lugar na
naglalahad ng kasaysayan ng mga diyos-diyosan noong unang panahon na sinasamba, dinadakila at
pinipintakasi ng mga sinauang tao.
Naglalaman ito ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng iba’t ibang mga Diyos at Diyosa na ang
Layunin ay mailarawan at maipahayag ang mga ritwal, tradisyon o kultura ng mga bansang
pinanggalingan nito.
Realidad ng Pagpapahayag
Sinasabing ang pagpapahayag ay pagsisiwalat ng tao ng kanyang mga nasasaloob, ng kanyang mga
paniniwala, ng lahat ng kanyang mga nalalaman.
Ang pagpapahayag ay maaring Pasalita na maaaring isagawa ng harapan o lantaran at malapitan o
malayuan. Maaari ring itong Pasulat. Ibinabahagi ang mga kaalaman, paniniwala, mithiin at saloobin sa
pamamagitan ng pagsasaakda, mapalimbag man ito o hindi.
Mga Salik ng Pagpapahayag
1. Nilalaman
Ang pahayag ay may nilalaman kapag ito ay may mahalaga at may kinakailangang kabatiran, may
aral na itinuturo at nagbibigay kaaliwan.
Isinasaad ang nilalaman sa pamamagitan ng pananalitang malinaw, mabigat at nakalulugod,
subalit ano mang nilalaman ay kailangang ibatay sa katunayan at katotohanan upang mapalutang ang
realidad ng pagpapahayag.
Mga Mapagkukunan ng Nilalaman
Karanasan
Pinakamagaling na guro sa lahat. Dahil sa karanasan nakapagtitipon ng iba’t ibang karunungan at
kaalamang maaaring ibahagi sa iba.
Ang karanasan ay yaong ginagawa niya sa mga kaganapan sa kanyang buhay upang matamo niya
ang kanyang tunguhin o kaya’y makalutas ng kanyang mga suliranin.
Pakikipanayam
Page | 68
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Isinasagawa kapag may mga kaalamang nais ng taong mabatid mula sa mga dalubhasa o sa mga
marurunong, sa mga taong nais makunan ng impormasyon.
Maaaring ang mga kaalamang naturan ay hindi matatagpuan sa mga aklat o di kaa’y hindi niya
pinagdaanan.
Pagbabasa
Nakapagpapayaman ng isip, nkapapakilos ng guniguni upang makapaglakbay sa iba’t ibang pook.
2. Pananalita
Ito ay kakayahang makapili ng mga salitang nagpapahayag ng kurukur0 at damdamin na may
kalinawan. Kapamigatan at kagandahan ng pagpapahayag.
Kailangang maging malinaw upang madaling maunawaan, mabigat upang madaling paniwalaan
at maganda upang kalugdan.
Upang mgaing malinaw ang pahayag gumamit ng magkakaugnay na mga salita, bawat salita’y ma
tiyak na kahulugan, iwasan ang mga salitang magbibigay ng pag-aalinlangan. Dahil dito kailangang may
wastong bigkas kung sinasalita at wastong baybay kung sinusulat.
Mawawalang saysay ang mga pangungusap na ipinahahayag kung hindi magiging malinaw ang
pagpapahayag, kung hindi naglalaman ng realidad o katotohanan.
Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag
Upang makatugon sa mahusay na Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag mahalagang
mabatid natin ang “Mga Kanon ng Retorika”.
Ang Retorika ay tumutukoy sa maagham at masining na pagpapahayag, maging pasalita o pasulat,
sa tulong ng wasto at mabisang paggamit ng wika.
Ang mga kanon ay nagsisislbing analitik at jenerativ. Nagpoprovayd ang mga ito ng templeyt para
sa kritisismo ng diskors at nagbibigay ng pattern para sa edukasyong retorikal.
3. Istayl / Istilo – nauukol naman ito sa masining na ekspresyon ng mga ideya. Kung ang Invensyon at
nauukol sa ano ang sasabihin, ang Istayl ay nauukol sa sa paano iyon sasabihin.
4. Memori / Memorya – ito ay hindi lamang nauugnay sa pagmememorya ng isang talumpati para sa
deliveri, kundi maging sa mga pangangailangang improvisasyunal ng isang ispiker.
Page | 69
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
D. Aplikasyon
1. Paghambingin ang diwa ng Mito ng Pagpapahayag at Realidad ng Pagpapahayag gamit ang Venn
Diagram.
Page | 70
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
3. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano higit pang mapauunlad ang kahusayan sa
pagpapahayag? Ilahad ang inyong kasagutan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
______________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 71
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis.
Sauco, Consolacion et. al. Retorikang Filipino Pang-antas Tersyaryo. Katha Publishing Co. Inc. Quezon
City. 1998. pp. 85-106.
https://bit.ly/2Gu1Tno
https://bit.ly/2Sjc40Q
https://bit.ly/3ne6gEm
https://bit.ly/3n7OUJ3
https://bit.ly/34eATAQ
https://bit.ly/30pezmX
https://bit.ly/2GpKPzd
Page | 72