Manual Ipp

Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag
I. Oryentasyon
NILALAMAN NG KURSO
Pahina Saklaw ng Panahon Aralin
3-20 1-2 na Linggo I. Oryentasyon
II. Ortograpiya at Pagsasalin
21-30 3-4 na Linggo III. Batayang Kaalaman sa Interdisiplinaryong Dulog sa

Pagbasa at Pagsulat
A. Interdisiplinaryong Dulog sa Pagbasa at Pagsulat
B. Ugnayang Pagbasa at Pagsulat
31-41 5-6 na Linggo IV. Mga Teorya at Modelo ng Pagbasa at Pagsulat
A. Teoretikal na Modelo
B. Mga Teorya at Proseso
42-51 7-8 na Linggo C. Proseso ng Pagsulat
D. Mga UIri ng Pagsulat
9-11 9 na Linggo Gitnang Sulit
52-58 10-11 na Linggo V. Diskurso ng Mabisang Pagpapahayag
A. Teorya ng Diskurso
59-64 12-13 na Linggo B. Mabisang Pagpapahayag
1.Prinsipyo
2. Mga Tuntunin
65-71 14-15 na Linggo 3. Organisasyon ng Diskursong Pasulat at Pasalita
4. Mga Diskursong Personal
72-78 16-17 na Linggo VI. Paniniwala at Mga Hakbang sa Paghahatid ng

Pagpapahayag
12-14 18 na Linggo Huling Sulit
Page 1 of 72
Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabi s ang Pagpapahay ag
Panimulang Gawain :
1. Ano ang inaasahan ko sa kursong Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang

Pagpapahayag?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Ano ang inaasahan ko sa aking dalubguro (propesor)?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Ano ang inaasahan ko sa aking sarili?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Pangalan : _______________________________________________________
Seksyon : _______________________________________________________
Iskedyul : _______________________________________________________
Page | 2
Koda (Course Code ) : IPP 0010
Pamagat ng Kurso (Course Title ) : Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa

Mabisang Pagpapahayag
Kredit ( Number of Credits ) : 3
Deskripsyon ng Kurso (Course Description)
Pag-aaralan sa kursong ito ang interdisiplinaryong pagdulog gamit ang mga prinsipyo ng pagbasa
at pagsulat at mabisang pagpapahayag gayundin ang mga panimulang hakbang sa pagsasalin na
magbibigay ng pagkakataon sa mga mag-aaral na sumulat sa mga natanging paksa at makapagbahagi sa
pamamagitan ng panayam ng isang mapanuri at napapanahong papel na may kaugnayan sa kanilang
disiplina sa loob ng bansa.
Layunin ng Kurso
Matapos ang pag-aaral ng kurso, inaasahang ang mga matagumpay na mag-aaral ay:
1. Nakapagpapamalas ng mabisang komunikasyon sa malinaw at tamang kaparan, pasalita man o pasulat,

akma sa paksa layunin okasyon at tagapakinig o mambabasa; gayundin, nakakapakinig sa mabisang
kaparaan upang mahasa ang kritikal na pag-iisip, pagreresolba sa problema at sa mga gawaing
mapanangkot;
2. Nakakapagpamalas ng kasanayan upang maisapraktika ang mataas na antas ng analitikal at malikhaing

prosesong kognitibo upang makarating sa isang makatwiran at may batayang kongklusyon, na isanasalang-
alang ang pagbuo at pagkakapit;
3. Nakapagpapamalas ng kakayahang gumamit ng teknolohiya sa kompyuter at akmang software na

aplikasyon upang makapagprodyus ng dokumentasyon, presentasyon ng kwantitatibong datos, at
punsyunal na presentasyon grapikal, akma sa iba’t ibang akademiko at propesyunal na pagkakataon;
4. Nakapagpapamalas ng pagpapahalaga at kamalayan sa ibang kultu ra ar panahon, pagpapahalaga sa

panitikan at sining, at ang persepsyon at kapasayahan sa antas ng kasanayan at kakayahan sa aspetong
paglikha at ang kultural na impluho ng malikhaing proseso ng media;
5. Nakadaraan sa patuloy na pagpapaunlad ng mga kasanayan at kamulatan na mahalaga upang

makapamuhay bilang huwaran, etikal, at mamamayang tagapagtaguyod ng komunidad, estado, bansa at
ng interpersonal na kasanayan na kahingian sa isang epektibong pagpapamalas sa pangkatang interaksyon
pakikisangkot na gawi.;
6. Nakakapagpamalas ng makagham na pagkatuto sa pamamagitan ng proseso ng makagham na

pangangatwiran sa pagkakapit ng makangham na prinsipyo sa loob at labas ng laboratoryo sa enggasteng
larangan;
7. Nakapagdedebelop ng kwantitatibong kasanayan at kakayahan na naikakapit ang payak na matematika

at kagamitan sa pagbibigay solusyon sa umiiral na problemang pangmundo at ang kakayahang gamitin
ang mga konspeto sa paglikha ng argumento, paghihinuha, pangangatwiaran at magamit ang mga ito sa
pang disiplina; at
Page | 3
8. Nakagagamit ng pag-aaral at kasanayan sa kritikal na pag-iisip upang harapin ang mga kasanayang
natutunan sa isang disiplina tungo sa paggamit nito sa iba pang disiplina.
Pagmamarka (Grading System) – Zero-based Calibrated at 60
Gawaing Upuan, Proyekto, Pagdalo sa Klase 30%
Maiksi at Mahabang Pagsusulit 30%
Gitnang Sulit (Pamanahong Papel) 20%
Huling Sulit (Pamanahong Papel) 20%
100%
Page | 4
Work Plan sa IPP010 - Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa Mabisang Pagpapahayag
Saklaw ng Aralin Seat Work Quiz

Panahon
1-2 na I. Oryentasyon Panimulang Gawain na Aplikasyon na nasa pp. 19-

LInggo nasa p. 3 ng Manwal at 20 ng Manwal
II. Ortograpiya at Pagsasalin Obserbasyon na nasa p. 15
ng Manwal
3-4 na III. Batayang Kaalaman sa Obserbasyon na nasa p. 22 Aplikasyon na nasa pp. 26-
Linggo Interdisiplinaryong Dulog sa ng Manwal 29ng Manwal
Pagbasa at pagsulat
A. Interdisiplinaryong Dulog
sa Pagbasa at Pagsulat
B. Ugnayang Pagbasa at
Pagsulat
5-6 na IV. Mga Teorya at Modelo Obserbasyon na nasa p. 31 Aplikasyon na nasa p.40
Linggo ng Pagbasa at Pagsulat ng Manwal ng Manwal
A. Teoretikal na Modelo
B. Mga Teorya at Proseso
7-8 na C. Proseso ng Pagsulat Obserbasyon na nasa p. 42 Aplikasyon na nasa pp. 46-

LInggo ng Manwal 50 ng Manwal
D. Mga UIri ng Pagsulat
E. Paghahanda ng
Korespondensyang Opisyal
9 na Gitnang Sulit sa anyo ng Nasa pp. 9-11 ng Manwal

LInggo isang Pamanahong Papel na
nasa pp.6-8 ng Manwal.
Page | 5
10-11 na V. Diskurso ng Mabuisang Obserbasyon na nasa p. 52 Aplikasyon na nasa

Linggo Pagpapahayag ng Manwal
pp. 56-58 ng Manwal
A. Teorya ng Diskurso
12-13 na B. Mabisang Pagpapahayag Obserbasyon na nasa p.59 Aplikasyon na nasa

Linggo ng Manwal
1.Prinsipyo pp. 63-64 ng Manwal
2. Mga Tuntunin
14-15 na 3. Organisasyon ng Obserbasyon na nasa p. 65 Aplikasyon na nasa

LInggo Diskursong Pasulat at ng Manwal
Pasalita pp. 69-71 ng Manwal
4. Mga Diskursong Personal
16-17 na VI. Paniniwala at Mga Obserbasyon na nasa pp. Aplikasyon na nasa

LInggo Hakbang sa Paghahatid ng 72-73 ng Manwal
Pagpapahayag pp. 76-77 ng Manwal
18 na Huling Sulit sa anyo ng Nasa pp. 12-14 ng Manwal

Linggo Pamanahong Papel na nasa
pp. 9-11 ng Manwal.
Page | 6
Kolehiyo ng
Humanidades, Sining at Agham Panlipunan
Kagawaran ng Wika at Literatura
Pamanahong Papel na Magsisilbing Gitnang Sulit sa IPP 0010

Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa Mabisang Pagpapahayag
________ Semestre ng Taong Aralang ___________
Mga Pangalan: _______________________________________ Iskor _____

Block: __________________________________________
Iskedyul ng Klase : ______________________________
Dalubguro:
Panuto :
1. Gumawa ng isang artikulo ukol sa Pagsasaling-wika. Isa sa maaaring isalin ay ang ilang talumpati sa
Ted Talk.Ang nasabing artikulo ang siyang magsisilbing lunsaran para sa mga kaukulang pagsusuri.
2. Sa gagawing pagsusuri ng inyong ginawang artikulo, ipaliwanag ang sumusunod :
a. Inaplay na Teoretikal na Modelo para rito
b. Teorya at Proseso na Nakapaloob dito
c. Pinagdaaaang Proseso ng Pagsulat
d. Uri ng Pagsulat na Kinabibilangan nito gayundin ang mga Isinaalang-alang na Prinsipyo at
Pamantayan
3. Ang rubrik na gagamitin sa pagmamarka ng inyong Pamanahong Papel ay ang sumusunod :
Mga 10 8 6 4 2
Palatandaan
(Indicators)
1.
Artikulong
Isinulat
Nilalaman Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng Ang nilalaman ng
papel ay may papel ay may 1ng papel ay may 2ng papel ay may 3ng papel ay may 4 o
sapat na malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon. impormasyon. impormasyon. impormasyon. malabong
impormasyon.
Lohika Ang papel na Ang papel na Ang papel na Ang papel na isinulat Ang papel na
isinulat ay isinulat ay isinulat ay ay nagtataglay ng isinulat ay hindi
nagtataglay ng nagtataglay ng nagtataglay ng kakulangan sa mainam ang
napakainam na mainam na lohika katamtamang kainaman ng lohika lohika at
lohika at inam ng lohika at
Page | 7
pagsasaayos ng at pagsasaayos ng pagsasaayos ng at pagsasaayos ng pagsasaayos ng

nilalaman . nilalaman . nilalaman . nilalaman . nilalaman .
2. Inaplay na
Teoretikal
na Modelo
impormasyon.
lohika at at pagsasaayos ng inam ng lohika at at pagsasaayos ng pagsasaayos ng
pagsasaayos ng nilalaman . pagsasaayos ng nilalaman . nilalaman .
nilalaman . nilalaman .
3. Teorya at
Proseso na
Nakapaloob
sapat nai malabong malabong malabong mahigit pa na
impormasyon.
4.
Pinagdaanang
Proseso ng
Pagsulat
impormasyon.
Page | 8
5. Uri ng
Kinabibilang
ang Pagsulat
impormasyon.
Paksa:
Kinakaharap na Hamon ng Ortograpiyang Filipino at Pagsasalin
Ika- 1 hanggang ika-2ng Linggo
Page | 9
A. Tunguhin
1. Naipaliliwanag ang bisyon at misyon ng PLM.

2. Naiaangkla ang deskripsyon at layunin ng kurso sa bisyon at misyon ng PLM.
3. Nakikisangkot sa talakayan ukol sa mga kahingian ng kurso gayundin ang inaasahan nila sa kurso.
4. Naisasalin sa wikang Filipino ang bisyon at misyon ng PLM.
B. Obserbasyon
1. Magtala ng mga salitang mali-mali ang pagkakabaybay na nakikita natin sa paligid.
Maling Pagkakabaybay Sa Saan Nakikita Tamang Baybay

Konkretong Halimbawa
1
2
3
4
5
C. Lektyur
Sa pag-aaral ni Fortunato (1991) na Ortograpiyang Filipino: Isang Pag-Aaral sa

Istandardisasyon ng Wika , kanyang binigyan depinisyon ang tatlong mga susing salita. Ang una ay
Ortograpiya na tumutukoy sa paraan ng pagbibigay-simbolo sa wikang pasalita sa paraang pasulat. Sa
madaling sabi, ito ang paraan ng pagbaybay, ispeling na ginagamit sa isang wika. Kanyangidinagdag na
ang bawat wika ay may sariling sistema ng paglalapat ng simbolo/letra/titik/karakter sa mga makahulugang
tunog o ponema. Ang ikalawa ay Filipino na walang iba kundi ang wikang pambansa na nililinang natin.
Unang binanggit ang Filipino na wikang panlahat natin sa Konstitusyon ng 1973; pagkatapos ay sa
Konstitusyon ng 1987. Ito ang national lingua franca na Pilipino ang nucleus . Ang ikatlo ay
Istandardisasyon na kumakatawan sa proseso ng pagiging magkakaanyo, magkakahawig, o uniporme ng
isang wika para sa higit na malawakang pagtanggap at paggamit nito.
Kapag nababanggit ang mga salitang malawakang pagtanggap at paggamit, hindi maaaring hindi
maiwasang pag-usapan ang mga isyu at / o suliranin ukol sa Ortograpiya. Sa BINAGONG GABAY SA
ORTOGRAPIYA NG WIKANG FILIPINO ng Komisyon sa Wikang Filipino, Edisyong 2013 ni Almario,
mayroon siyang apat (4) na kataliwasan sa pangkalahatang tuntunin na nauukol sa kasong Kambal-Katinig.
Unang kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa katinig sa unang pantig ng salita.
Halimbawa, “tIYA” (tia), “pIYAno” (piano), “pIYEsa” (pieza), “kIYOSko” (kiosco), “bIYUda” (viuda);
“tUWalya” (toalla), “pUWERsa” (fuerza), “bUWItre” (buitre).
Ayon kay Almario (2013), mapapansin na nahahati sa dalawang pantig ang kambal-patinig at nása
ikalawang pantig ang diin o tuldik. Mabilis ang bigkas mula sa una tungo sa ikalawang pantig ngunit tulad
ng ipinahihiwatig ng pangalan nitó, dalawa ang patinig kayâ nangangailangan ng dalawang pantig. Kanyang
idinagdag na ganito rin naman ang dahilan sa baybay noon pa ng katutubong “siyá” at “buwán.” Kung nais
bigkasin nang wala ang unang patinig, kailangang katawanin ang nawalang patinig ng simbolikong kudlit
(’), gaya sa “s’ya” o “b’wan.”
Ang tanong, ilan sa atin ang magsusulat sa paraang “s’ya” o “b’wan” ? Hindi ba’t isusulat na
lang nating buo ito bilang siya o buwan? Mapapansing iba ang paraan n gating pagsasalita sa paraan ng
ating pagsulat.
Page | 10
Ikalawang kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa dalawa o mahigit pang

kumpol-katinig (consonant cluster) sa loob ng salita. Halimbawa, “ostIYA” (hostia), “impIYERno”
(infierno), “leksIYON” (leccion); “lenggUWAhe” (lenguaje), “engkUWENtro” (encuentro), “biskUWIT”
(biscuit). Kanyang pinupunto na may layuning pedagohiko ang kataliwasang ito. Aniya, ang pagpapanatili
sa unang patinig ay isang paraan ng “pagpapaluwag” sa mga pantig at upang matulu ngan ang mag-aaral
(lalo na ang di-sanay sa Espanyol) sa pagpapantig ng salita. Isipin, halimbawa, ang magiging kalituhan ng
estudyante kung paano papantigin ang “induSTRYa” (industria) o “iMPLWeNSYa” (influencia) kapag
inalis ang unang patinig na I at U at nagkumpulan ang mga katinig. Samantala, higit na magaan itong
mapapantig sa anyong “indústriyá” (in-dus-tri-ya) o “impluwénsiyá” (im-plu-wen-si-ya).
Sang-ayon ka ba rito ? Tunay nga bang mas magaan ang paraang ito at hindi magdudulot sa iyo
ng kalituhan?
Ikatlong kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa tunog na H. Halimbawa,
“mahIYA” (magia), “estratehIYa” (estrategia), “kolehIYo” (colegio), “rehIYON” (region). Ang H ay isang
mahinàng katinig kayâ naglalaho ito kapag walang kasámang patinig, gaya sa naganap na paglalaho nitó sa
“perwisyo” (perjuicio). Imposible, sa gayon, ang anyong “kolehyo” o “rehyon” dahil magiging “koleyo” o
“reyon” kapag hindi binigyan ng tanging bigkas ang H na walang kasunod na patinig.
Ang tanong, mayroon ka bang background o kaalamang buhat sa iyong karanasan o pinag-aralang
wikang Kastila para malaman ang mga bagay na ITO? Gusto mo bang mag-aral ng wikang Kastila?
Ikaapat na kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay nása dulo ng salita at may diin ang bigkas sa
unang patinig ang orihinal. Halimbawa, “ekonomIYA (economía), “pilosopIYA (filosofía), “heograpIYA”
(geografía). Ayon kay Almario (2013), sa mga naturang halimbawa, may lumitaw nang varyant na
“ekonomya” at “pilosopya” (kung minsan, “pilusupya”) ngunit malimit na ginagamit ito nang may
pakahulugang iba sa orihinal 19 na kahulugan ng mga ito bilang mga sangay ng karunungan. Ang
“ekonomyá” (mabilis ang bigkas) ay matalik na kaugnay ng pagtitipid; ang “pilosopyá,” gaya sa
“pamimilosopya,” ay higit na ukol sa mapagmalabis na paggamit ng pangangatwiran.
Anong mga kalituhan ang iyong naranasan? anong realisasayon ang pumapasok sa iyong isipan?
Sa mga kataliwasan na binanggit ni Almario, masasalamin ang pagbabago ng wika. Para kay
Gallego (2016) sa kanyang pag-aaral na Isang Pagsusuri sa Korpus Ukol sa Pagbabago ng Wikang
Filipino, 1923-2013, sa kanyang pagsusuri sa korpus sa mga isyu ng Liwayway Magazine na inilimbag
noong mga taong 1923, 1951, 1969, 1995, at 2013,lumalabas ang ilang mga indikasyon ng pagbabago sa
Filipino katulad ng sa ortograpiya at pagbaybay, at aspektong leksikal at estruktural ng wika. Simula 1923
hanggang kasalukuyan, masasabing maraming nadagdag at nawalang mga salita, hindi lamang sa
pangngalan at pandiwa kundi pati na rin sa mga pangatnig at ilang kataga. Kanya ring napansin ang
estruktural na pagbabago kung saan unti-unting dumadalang ang paggamit ng ilang mga panlapi at maging
ng partikular na porma ng pangungusap. Aniya ang mga pagbabagong ipinapakita sa kanyang pag-aaral ay
masasabing dulot ng natural na prosesong pinagdaraanan ng anumang wika (kagaya ng pagbabago ng
tunog), o dala ng interaksyon ng Filipino sa ibang wika, partikular na sa wikang Ingles. Dagdag pa niya,
bagamat ilang dekada lamang ang pinagtuunan ng pansin sa pananaliksik, hindi maitatatwang mabilis ang
pagbabagong pinagdaraanan ng wika lalo na sa kasalukuyan. Ang noo’y itinuturing na “balbal” na istilo ay
maaaring maging istandard sa paglipas ng panahon. Masasabing sa kabila ng pagtatakda ng mga panukala
at alituntunin patungkol sa istandardisasyon ng Filipino, hindi mapipigilan ang pagbabago sapagkat bahagi
ito ng buhay ng anumang wika.
Anong mga pagbabago ukol sa wika ang iyong napapansin?
Sa isinulat naman ni Tomas U. Santos sa The Varsitarian noong Pebrero 26, 2016 ; kanyang
inilahad na sa manwal na inilimbag ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na “Pagpaplanong Wika at
Filipino,” isinalaysay ang madugong kasaysayan kung paano humantong ang wikang Filipino sa wikang
pambansa at ang kinabukasan ng ating wika. Ayon sa kanya, sa unang bahagi ng manwal pinagtuunan ng
pansin ng may-akdang si Virgilio Almario, tagapangulo ng KWF at Pambansang Alagad ng Sining para sa
Page | 11
Panitikan, ang rason kung “Bakit Filipino ang ‘Filipino’?’” na nagbigay ng pahayag na : “Nakakatawa
ngunit totoo, ang pangunahing problema ng wikang ‘Filipino’ ay identidad .”
Nakakasunod ka ba sa kanyang sinasabi ?
Sa kanya pa ring pananalita noong Kumbensiyong Konstitusyonal 1934, napagpasiyahan na

magkakaroon ng isang katutubong wika na pagbabatayan ng wikang pambansa. Naging mainit ang
pagtatalo sa pagitan ng mga Tagalog, Sebwano at Ilokano. Ngunit nanaig, dahil sa higit na bilang ng mga
delegado, ang wikang Tagalog. Mula noon, di umano ay nabahiran na ng politika at mga pansariling interes
ang pag-usbong ng ating wikang pambansa.
Sa kasalukuyang panahon, may napapansin ka bang pamumulitika sa wika ?
Ani ni Santos, ibinigay na halimbawa ni Almario ang salitang “katarungan” na tinuturing na salin
sa wikang Filipino ng Ingles na salitang justice. Ngunit lingid sa kaalaman ng marami, hindi ito mula sa
Tagalog. Mula sa Sebwano ang salitang katarungan na may salitang-ugat na “tarong,” na siyang
pinagbasehan ni Lope K. Santos sa paglikha sa salitang “katarungan.”
Nabigla ka ba ukol dito?
Ang saloobin ni Santos – “Para sa ating mag-aaral na tinuruan ng abakada nang nasa elementarya,
marahil simpleng a-ba-ka-da lamang ang tingin natin sa ating alpabeto. Ngunit, ayon sa kasaysayan nito,
napakayaman sa ideya ng pagka-Filipino ang kasalukuyang alpabeto.”
Sa pagpapatuloy ni Santos sa kanyang panulat, kanyang binanggit ang pahayag ni Almario na -

Nagsimula ang alpabeto sa 17 titik (Tagalog na nakabatay sa Baybayin) na naging 20 alpabeto noong 1972
at naging 28 titik noong 1987 hanggang sa ngayon. Ang walong titik (C,F,J,Ñ,Q,V,X,Z) na idinagdag noong
1987 ang “kumakatawan sa mga tunog na wala noon sa abakada ngunit nasa mga wika ng nasa Filipinas.”
Makapagbibigay ka ba ng mga salita na gumagamit ng walong titik na C,F,J,Ñ,Q,V,X at ,Z? Hindi

ka ba nahihiwagan ukol sa paggamit ni Almario g salitang Filipinas?
Yaman din lamang na napag-uusapan ang tunog, isang paksa na may koneksyon dito ay ang
pagbigkas ng salita. Sa pananaliksik ni Espiritu, (2015) na Isang Pagsusuri sa Umusbong na Tuldik-
Patuldok sa Wikang lokano at ang Ambag nito sa Ortograpiyang Filipino, kanyang ipinapakilala ang
kahalagahan ng tuldik sa ortograpiyang Filipino. Sa kanyang pagbibigay kahulugan, ang tuldik o asento ay
isang hudyat na dinaragdag sa isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman ang wastong
pagkakabigkas sa isang salita. Ang tuldik ay mahalaga sa ortograpiyang Filipino sapagkat ito ang
nagsisilbing gabay upang maging wasto ang paraan ng pagkakabigkas sa isang salita. Kung wala ang tuldik
sa ortograpiyang Filipino, magdudulot ito ng malaking kalituhan sapagkat maaring maiba ang kahulugan
ng mga salita batay sa pagbibigay-diin sa isang ponema.
Naaalala mo pa ba ang iyong paltuldikan na kinabibilangang ng malumi, malumay. mabilis at

maragsa?
Ang kanyang naging konklusyon : ang tuldik -patuldok ay umusbong sa

pinagkasunduan ng mga dalubhasa sa wikang Filipino upang magbigay solusyon
sa kasalukuyang hindi magkasundong ginagawang pagtutumbas ng A o E sa bigkas na
schwa, n a karaniwang matatagpuan sa rehiyonal na wika pang -una na ang wikang Ilokano.
Ito ang naging pangunahing ambag ng pag -usbong ng tuldik -patuldok sa panibagong
panukala ng ortograpiyang Filipino at dahil dito, mas naging malinaw di lamang para sa mga
taong tagapagsalita ng wikang ito kundi pati na rin sa mga dalubhasa, mga guro sa Filipino
at pati na rin mga mag-aaral sa paggamit ng tuldik na ito.
Page | 12
Saang lalawigan ka nabibilang? May maimumungkahi ka bang maaaring isama sa

OrtograpiyangFilipino upang ito ay mapayabong pa?
Ilan lamang sa suliranin ukol sa Ortograpiyang Filipino ang mga nabanggit sa itaas . Problemang
kailangang harapin upang mapaunlad ang wikang Filipino. Ukol pa rin sa pagpapaunlad ng wikang
Filipino, isan paksa ang hindi rin maaaring isantabi. Ito ay ang pagsasalin.
Para kay Buban (2014), sa abstrak ng kanyang Ang Pagsasaling Teknikal: Pagsipat sa Praktika
at Pagpapahalaga, kanyangtinuran na “Ngayon ang panahon ng pagsasalin. Ngayon ang panahon upang
lumahok sa iba't ibang gawaing pagsasalin—teknikal man o pampanitikan. Dagsa sa merkado ang mga
gawaing nangangailangan ng pagsasalin. At dahil walang anumang ahensiya sa bansa na nangangasiwa o
nagpapatrol sa mga gawaing pagsasalin, hindi matiyak ang pamantayang gagamitin sa pagsipat sa isang
wasto at tamang salin partikular sa mga isinasagawang teknikal na pagsasalin. Sapat bang maisalin lamang
ang impormasyon? O panahon na upang muling sipatin ang nakagawiang palagay sa praktika ng teknikal
na pagsasalin? Habang patuloy na pumapasok ang mga pagbabagong dulot ng teknolohiya, pumapasok na
rin ang iba't ibang kahingiang sitwasyonal at kontekstuwal sa pagsasalin. Bunga ng mga kahingiang ito,
hindi na sasapat pa ang nakagawian sa pagsasalin. Mahalagang mataya ang mga umiiral na praktis sa
pagsasalin at matiyak ang mga pagpapahalagang maaaring makaapekto sa magsasalin sa panahong ito.”
May katotohanan ba ang kanyang sinabi ?
Sa papel naman ni Coroza(2016) na “Taksil daw ang Tagasalin?” Isang Pag-unawa sa Pagsasalin
bilang Disiplina , kanyang binigyang diin na “lampas sa pagiging lingguwistiko ang pagsasalin at mataas
na kasanayang intelektuwal at karunungang pangkultura ang hinihingi nito sa sinumang naghahangad na
maging tagasalin na walang pagsalang magtataksil sapagkat hindi kailanman makaiiwas sa mga pagtatakda
ng paglikha o muling pag-akda. Dahil muling pag-akda, isang kabalintunaan na orihinal ang salin kayâ
nakahuhulagpos ang tagasalin sa paratang na taksil.”
Ikaw ba ay sumasang-ayon sa kanyang pahayag? Bakit hindi ka magsalin ng isan awitin o tula
kaya at iyo itong ikumpara sa orihinal na bersyon para masagotmo nang totoo sa sarili ang tinuran ni
Coroza?
Sa ginawang pag-aaral ni Torres-Rada (2017) na Estilo ng Pagsasalin sa Wikang Filipino ng mga
Teksbuk sa Araling Makabayan, kanyang napag-alamang ang sumusunod : “ Lumabas sa pag-aaral na ang
tumbasang angkat ang higit na ginagamit. Ibig sabihin, mas malawakan ang panghihiram sa dayuhang
wika. Sinundan ito ng tumbasang leksikal. Pinaniniwalaang kung may nakatala nang tumbasan sa
diksyunaryo, maaari na itong gamitin. Gayumpaman, isinasaalang-alang pa rin kung madaling
mauunawaan at higit na popular ang itinumbas na salita. Sumasangguni ang mga editor at manunulat sa
higit na pinagkakatiwalaang mga diksyunaryo at pinipili ang tumbasan na higit na gamitin sa alinmang
diksyunaryong ito. Sinundan ng tumbasang kontekstwal. Limitado lamang ito sa register kung saan ang
pagtutumbas ng salita ay ayon sa partikular na larangan. Samantala, ang tumba sang di-tiyak ay iilan
lamang ang gumagamit dahil hindi malinaw kung saan nagmula ang salita o ang etimolohiya nito. Ang
hindi gamitin ay ang tumbasang berbal o ang pagbabaybay ng salita ayon sa bigkas nito .”
Bakit kaya mahirap tumbasan ang mga salitang hiram ? Ano kayang mainam na diksyunaryo ang
maaaring magamit para sa leksikal na pagtutumbas ng salita? Bakit kaya hind i maaarin gamitin ang
tumbasang kontekstwal sa lahat ng panahon?
D. Aplikasyon
1. Nasusunod ba ang mga alituntunin ukol sa pagbabaybay na isinasaad sa Ortograpiyang Filipino? Bakit?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 13
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano mapapaunlad ang Ortograpiyang Filipino at gawin
itong mas praktikal?Ilahad.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Isalin sa wikang Filipino ang PLM Vision and Mission. Sa ginawa mong salin, ipaliwanag ang bisyon
at misyon ng PLM.
Vision
Guided by academic excellence, integrity, and social responsibility PLM is committed to pursue the
principles of "Karunungan, Kaunlaran, Kadakilaan."
Mission
The PLM Board of Regents, Management, Faculty, and Staff are committed:
• To be recognized by the Philippines and ASEAN academic accrediting agencies as a premier
university for its quality education, research, and extension services;
• To ensure that PLM maintains a higher than the national average performance in all professional
licensure examinations taken by its graduates; and
• To continue to provide the students with an education that will give them a competitive advantage
for employment opportunities.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Page | 14
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Masasabi mo bang nakaangkla ang deskripsyon at layunin ng kurso sa bisyon at misyon ng PLM?
Paano mo ito nasabi? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis
Almario, Virgilio S. (2013) BINAGONG GABAY SA ORTOGRAPIYA NG WIKANG FILIPINO

Komisyon sa Wikang Filipino, Edisyong 2013 na makikita sa
https://mlephil.files.wordpress.com/2013/04/binagong-ortograpiya-sa-wikang-filipino.pdf.
Buban, Raquel Sison . (2014) . Ang Pagsasaling Teknikal: Pagsipat sa Praktika at Pagpapahalaga na
makikita sa
https://www.researchgate.net/publication/316249602_Ang_Pagsasaling_Teknikal_Pagsipat_
sa_Praktika_at_Pagpapahalaga_Technical_Translation_Revisiting_the_Practice_and_Esse
ntials
Page | 15
Coroza, Michael M. (2016) “Taksil daw ang Tagasalin?” Isang Pag-unawa sa Pagsasalin bilang Disiplina
na makikita sa https://archium.ateneo.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1009&context=filipino -
faculty-pubs
Espiritu, Denise Adrienne C. (2015) . Isang Pagsusuri saUmusbong na Tuldik-Patuldok sa Wikang lokano
at ang Ambag nito sa rtograpiyang Filipino na makikita sa :
http://mgapanitikansapilipinasatibapa.blogspot.com/2015/03/pamantasang-normal-ng-
pilipinas.html
Fortunato, Teresita F. (1991 ) Ortograpiyang Filipino: Isang Pag-Aaral sa Istandardisasyon ng Wika ,

Philipine E Journals na makikita sa https://ejournals.ph/article.php?id=7761.
Gallego, Maria Kristina. (2016). Isang Pagsusuri sa Korpus Ukol sa Pagbabago ng Wikang Filipino,
1923- 2013. Philippine Social Sciences Review 68 No.1 .
Santos, Tomas U. (2016) . Identidad—pangunahing suliranin sa pagsusulong ng wikang Filipino na

makikita sa https://varsitarian.net/filipino/20160228/identidad
pangunahing_suliranin_sa_pagsusulong_ng_wikang_filipino
Torres-Rada, Ester. (2017) .Estilo ng Pagsasalin sa Wikang Filipino ng mga Teksbuk sa Araling
Makabayan na makikita sa http://scientia-sanbeda.org/wp-content/uploads/2017/07/vol-2.1-
Estilo-ng-Pagsasalin-sa-Wikang-Filipino-ng-mga-Teksbuk-sa-Araling-Makabayan.pdf
Paksa : Batayang Kaalaman sa Interdisiplinaryong Dulog sa Pagbasa at Pagsulat
Interdisiplinaryong Dulog sa Pagbasa at Pagsulat
Ugnayang Pagbasa at Pagsulat
Ika- 3 hanggang ika-4 na Linggo
A. Tunguhin
1. Naipaliliwanag ang batayang kaalaman sa interdisiplinaryong dulog sa pagbasa at pagsulat.
2. Naipaghahambing at naipag-iiba-iba ang kumbensyunal sa makapabagong pananaw ukol sa pagbasa
at pagsulat.
Page | 16
3. Naipaliliwanag kung bakit ang pagsulat sa kasalukuyan ay itinuturing na proseso at hindi produkto.
4. Nakabubuo at nakasusulat ng isang sanaysay ayon sa napapanahong paksa.
B. Obserbasyon
Kilalanin at bigyan ng kahulugan ang bawat salita. Magpahayag ng isang pangungusap hinggil sa
kasalukuyang kalagayan ng buong mundo patungkol sa pandemya gamit ang bawat salita.
Kahulugan Pangungusap
1. Kabaligtaran
2. Proseso
3. Kognitibo
4. Pagkatalos
5.Kamalayan
Mag-isp ng isang salita na may iba’t ibang kahulugan base sa disiplina o larang (field) na
pinagmulan nito.
Salita : ________________________
Disiplina Kahulugan
1.
2.
3.
4.
5.
C. Lektyur
Natanong mo na ba sa inyong sarili kung paano ka nagbabasa at nagsusulat? May mga teoryang
nakapaloob dito.
Ang unang teorya ay ang Teoryang Lingwistk na sinusuportahan ang paniniwala na ang isang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang kaalaman sa kalikasan at istruktura ng wika sa
paghahangad na mabigyang katuturan ang isang teksto. Halimbawa, paano mo sasagutin ang tanong na :
“Ano ang sunod sa Ingles?” O ang tanong na Bukas ba kayo bukas?” Tama, titignan mo muna ang
istruktura ng pangungusap.
Ang dulog na ito ay sumikat nang ang mga sikolohiya na nauukol sa pag-aaral sa pag-uugali ng
mga tao ay sinubukang gamitin sa pagtuturo. Ito’y naging routine na ibinantad ang mga mag-aaral sa (a)
paulit-ulit at kontroladong sitwasyong pagkatuto at (b) sa piling sitwasyon ng pagbibigay ng gantimpala at
parusa na nagdudulot sa tinatawag na “habituation” ng pagbasa na sa pagkakataong ito ay nakaka-
Page | 17
sanayan na ng mga mag-aaral. Naalala mo ba kungpaano ka tinuruang bumasa noong ikaw ay bata pa
lang?
Ang ikalawang teorya ay ang Sikolingwistikang Teorya na pinanghahawakan na ang mambabasa
o manunulat ay ginagamit ang kanilang kognitibong punsyunal na gawain ng pagbibigay tuon ,
pakikisangkot at motibasyon sa pagkakaroon ng interaksyon sa hangaring mabigyan ng katuturan ang isang
teksto.
Noong taong 1970, ang mga sikolingwistiko ay ginalugad ang dalawang aspeto ng pananaliksik sa
wika at literasi. Ang pagtatangkang matugunan ang katanungan ukol ditto ay nagresulta sa mga teorya ng
surface structure (kung ano ang sinabi o isinulat at ang deep structure (kung ano ang ibig sabihin ). Ang
resulta ng pananaliksik ay nagbunga sa pinagmulang teorya ng kompleksidad ( derivational theory of
complexity) — isang teorya na pinakikilala ang pagbasa at pagsulat bilang multi-dimensyunal at
komplikadong proseso. Ang argyumentasyon ng mga Sikolingwistika ay hindi ginagaya ng mga mag-aaral
ang isang wikang nasusulat; kanila itong nakukuha sa pamamagitan ng interaksyon mula sa kanilang
pamilya at pamayanan. . Habang sila ay natututo, sila ay bumubuo ng kanilang mga alituntunin kun paano
ang wika ay naisasakatuparan (Brown, 1970; Pearson & Stephens, 1994; Smith, 1971). Dahil bawat mag-
aaral ay nagdadala ng iba’t ibang karanasan sa paaralan, iminungkahi ng mga sikolingwistika na ang
kurikulum, pgtuturo, at ang pagtataya ay dapat bigyang pansin ang papel ng dating kaalaman ( prior
knowledge) sa pagpoproseso ng wika. Pansinin mong kapag hiingan kayo ng depinisyon para sa salitang
pamilya, magkakaroon kayo ng iba’t ibang pagpapakahulugan para rito.
Ang ikatlong teorya ay ang Kognitibong Teorya na sinusuportahan ang paniniwalang ang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang nalalaman ( declarative /content) at ang kanyang
pamamaraan ( procedural/strategic) upang mamonitor at maisaayos ang kanyang komprehensyon sa isang
teksto.
Ang mga mambabasa at manunulat ay tinuruang magproseso ng impormasyon gamit ang
ispesipikong istratehiya ngpagpoproseso ng teksto. , kasama na rito ang pagbubuod, paglilnaw,
pagtatanong, at paghihinuha (Brown, Campione, & Day, 1981). Tinuruan din ang mga mambabasa at
manunulat na gamitin ang mga natatampok sa teksto tulad ng balarila, kaisahan, at istruktura upang higit
na maunawaan ang nilalaman nito . May tatlong yugto ang pagtuturo ng komprehensyon , ang (a) Bago
Magbasa / Magsulat na Gawain kung saan magseserbey o gagawa ng paunang pag-aaral muna ang mga
mag-aaral sa teksto gawain, gagawa ng prediksyon , aapuhapin sa isip ang dati ng alam ukol sa naturang
bagay , at magtatatag ng layunin. aisp gapediksyon, (b) Habang Nagbabasa/ Nagsusulat kung saan
hihikayatin ang mga mag-aaral na magpokus sa pagpapabuti ng kanilang kasanayan sa pagbasa o pagsulat
na proseso. Dahil tinuruan ang mga mag-aaral na imonitor at isaayos ang kanilang kakayahan , sila sa
kabuuan ay indibidwal na gumagawa at namimili sa kanilang mga sarili ng akmang istratehiya at
pamamaraan upangmatamo ang hinahangad na kalalabasan. (c) Sa Pagkatapos Magbasa naman ay
nakapaloob ang pagbubuod, talakayan, repleksyon, o patugon sa teksto ; habang sa Pagkatapos Magsulat
naman ay nabibilang ang pagkaaroon ng kumpimasyon sa kamag-aral ( peer conferencing ,
pagbabahaginan, at paglilimbag. sharing, and publishing. While their individuality is honored, learners are
also held to high levels of accountability.Nasubukan mo bang gawin ang mga ito sa klasrum?
Ang ikaapat na teorya ay ang Sosyo-lingwistikong Teorya na pinapalagay na ang isang
mambabasa o manunulat ay ginagamit ang kanyang pang-araw-araw na sosyal at kultural na kaalaman
maging ang kanyang pinahahalagahan sa pagkilos at pakikipag-interaksyon sa mga nakalimbag upang
mabigyangkatuturan ang isang teksto.
Ang kurikulum at pagtuturo ay tumitingin sa mga network ng miyembro ng pamayanan bilang
pinagmumulan ng karunungan, kasanayan, kaalaman, at tulong. Ang interaksyon ng klasrum at ang
pamayanan ay nagbibigay daan sa pagkatuto. (Vygotsky, 1978). Tulad kung paanohindi makapagsasarili
ang bawat miyembro ng isang kabayanan sa isa’t isa, ang mga mag-aaral ay tinuruan din na gamitin ang
kanilang pinagsamang kakayahan at makisangkot sa isang koopeatibang gawain na maghahatid sa
Page | 18
pagbabahaginan ng impormasyon at bagong tagumpay. Hinihikayat ng mga guro ang mga mag-aaral na
ilabas ang kanilang sosyal at kultural na mga karanasan sa (a) pagsulat ng mga naratibo , (b)
pagpapaliwanag ng mga sosyal at kultural na tradisyon , (c) pagbibigay interpretasyon sa mga historikal na
kaganapan , (d) pagsasapantaha sa magaganap sa hinaharap , (e) pag-oobserba sa sosyal at siyentipikong
phenomenon , at (f) pagbibigay interpretasyon sa panitikan. Saang grupo ka nabibilang?May katulad ka
rin bang karanasan?
Ang ikalima na teorya ay ang Teoryang Kritikal na pinaniniwalaang ang isang mambabasa o
manunulat ay gumagamit ng ebalwatib na kakayahan sa pagkilos at pakikipag-interaksyon sa mga
nakalimbag upang mabigyangkatuturan kung paano ang mga tekstong nakalimbag ay sumasalamin,
pinapanatili, o pinagbabago ang ugnayan ng kapangyarihan at pangingibabaw.
Ang mga mag-aaral sa isang kritikal na klasrum ay dinedebelop ang kanilang lumalawak na
pananaw sa mundo. Binibigyan nilang pansin ang mga isyu patungkol sa lahi, kasarian,kultura, etnisida,
wika, relihiyon, at ekonomiyang katayuan. An kurikulum at pagtuturo ay multi-kultural, at ang mga mag-
aaral ay hinihikayat na isalang-alang ang kompleksidad ng pagyakap, pag-unawa , at pagkainga sa bawat
miyembro ng ating pamilyang pantao. Naranasan mo bang maging kabilang sa isng pangkat? O ikaw ba
ay nakaramdam ng pagkahiwalay?
Ang huling teorya ay ang Interdisiplinaryong Teorya na pinanghahawakan ang paniniwalang sa
pagbuo ng kahulugan mula sa mga teksto, ang mambabasa o manunulat ay pinagsasanib ang iba’t ibang
kasanayan o kakayahan kabilang na rito ang lingwistik, sikolohikal, kognitibo, sosyal, at kritikal na aspeto.
Nabuo ang interdisiplinaryong perspektiba bunga ng koperatibang pananaliksik ng m ga
lingwistika, sikolohita, at sikolingwistika noong 1970. Ipinamalas ng mga mananaliksik kung paano ang
mga mag-aaral ay nakapagtatamo ng wika at literasi. (a) Lahat ng mga tao ay may sinusunod na
magkaparehong patern ng pagdebelop ng wika (Pearson & Stephens, 1994). (b) Natural na natututo ang
mga mag-aaral ng wika sa kailang pakikisangkot sa pamayanan (Chomsky, 1957, 1965; Smith 1971). (c)
Ang pagkatuto ay ginagabayan ng mga alituntunin (Brown, 1971). (d) Ang pagkatuto ay isang aktibo at
replektib na proseso na pinakikilos ng pagsubok at pagkakamali (Goodman, 1971). (e) Gumagamit ang mga
mambabasa ng iba’t ibang sistema ng hudyat o palatandaan o mga sistema ng impormasyon sa kanilang
paghahanap ng kahulugan (Goodman; Smith). (f) Ang pagbasa ay isang prediktib at konstraktib na proseso
na kung saan ating ginagamit ang ating nabasa at ang ating nalalaman sa pagsasapantaha ng kahulugan sa
teksto (Goodman; Smith). (g) Ang wika ay binibigyang kahulugan sa pamamagitan ng konteksto dahil ang
mga ito ay hindi mahihiwalay sa mga sitwasyon, modelong kultural, atsosyo -kultural at pulitikal na
pangkat. Ang wika ay hindi lamang nagbibigay ng isa bagkus ay maraming samu’t saring sosyo-kultural
na mga babasahin (Gee, 2000).
Ang magandang itanong, may ugnayan nga ba ang pagbasa at pagsulat?
Sa isinulat ni dela Rosa (2018) na The Reading-Writing Connection Is Much Stronger in One
Direction Than the Other , kanyang sinabi na ang literasi ay isang mahalagang kasanayan sa
buhay na kinasasangkutan ng pagbasa at pagsulat.
Sa kabila na hindi mapasusubaliang ugnayan ng pagbasa at pagsulat, may mgapagkaktaon na ang

dalawang kasanayan na ito ay magkahiwalay na binibigyang pansin. Hindi naman kailangan pang sabihin
na kung nagnanais ang isang guro na gawing isang magaling na manunulat ang kanyang mag-aaral,
kailangan niyang hikayitin ito na maging palabasa ( at vice versa).
Magkagayunpaman, may mga resulta ng pag-aaral na nagsasabing ang ugnayan ng pagbasa at

pagsulat ay mas malakas sa isang direksyon: Ang ilang mag-aaral na nakababasa nang maayos ay
nakasusulat nang aayos. Ngunit halos lahat ng mga mag-aaral na nakasusulat nang maayos ay nakababasa
Page | 19
nang maayos. Ito ay dahil sa ang pagsulat ay nangangailangan ng higit na mental na enerhiya kumpara sa
pagbabasa. (Hindi ba’t mas madali ang magbasa ng isang aklat kaysa sa sumulat nito?)
Binanggit din ni dela Rosa (2018) na sa usaping patungkol sa ugnayang pagbasa at pagsulat ,
kanyang naalala ang pananaw ni Steve Graham ukol dito na nakasaad sa sumusunod na pahayag :
• Pinagsasama natin ang pagbasa at pagsulat para sa mga punsyunal na layunin dahil pareho ang
pinaghahanguan nilang karunungan. Ang dati nating kaalaman ang tumutulong sa atin upang
maipaliwanag kung ano ang binabasa natin at nagbibigay sa atin ng impormasyon sa ating
pagsusulat. Kapag ang mga mag-aaral ay nagbasa patungkol sa paksang kanilang isusulat bago pa
sila magsulat, ito ay nagbibigay sa kanila ng impormasyon na kaniang magagamit sa kanilang
pagsulat.
• Kapag nagsusulat ang mga mag-aaral patungkol sa kanilang binabasa, maging ito ay bilang
pagtugon sa mga tanong , pagtatala, o pagbubuod ng binasa , ito ay nakatutulong sa kanila upang
maintindihan at maunawaan ang materyal na binabasa.
• Ang pagtuturo ng pagbasa at pagsulat ay hindi kailangang magkahiwalay. Kapag sila ay pinagsanib
, may mga positibo itong bunga kapwa sa pagkatuto ng mag-aaral na magsulat at sa pagkatuto ng
mag-aaral na magbasa.
• Ang pagbasa atpagsulat ay kapwa gawi ng komunikasyon. Habang nahahasang maging mahusay
na mambabasa ang mga mag-aaral ,higit pa sa tekstong kanilang binabasa ang kanilang napapansin.
Di maaaring di mapansin ng mga mambabasa ang istruktura ng pangungusap at talataan,
panunubaybay (variations in pacing) at mga temang inuulit-ulit. Ang mga obserbasyong ito ay
nagdudulot sa mambabasa na gaitin ang mga kasanayang mtakognitib at subukang makapasok sa
pag-isip ng manunulat. Sa parehong kaparaanan,upan makapagsulat nan epektibo, ang isang
manunulat ay dapat isaalang-alang ang pananaw at pangangailangan ng mambabasa.
Kung dati ang pagbasa at pagsulat ay tinignang magkahiwalay na entity sa loob ng klasrum at
maging sa kurikulum ng language arts at partikular na sa kolehiyo. Sa kasalukuyan, ang Pagbasa at pagsulat
ay tinitignan na bilang magkatuwang at hindi magkahiwalay na entiti.
Bilang isang mamamayan ay malaki ang ating kaugnayan lipunan. Ang koneksyong ito ay hindi
maitatanggi sapagkat dito umiikot ang maraming bagay tungkol sa ating pagkatao. Tulad rin ng kasanayang
pagbasa at pagsulat ang dalawa ay mahahalagang kasangkapan sa pagtuturo sa akademya. Sa pamamagitan
ng mga ito ay naipauunawa sa mga mag-aaral ang bawat nilalaman ng asignatura at upang makagawa ng
iba’t ibang sulatin na susubok sa kanilang kaalaman. Ang ugnayan ng mga kasanayang ito ay nabatid rin ni
Pearson (1985) mula sa sinulat ni Villafuerte bilang nag-iisang pinakamahalagang pagbabago sa pagtuturo
ng wika.
Sa kabilang banda, ang pananaw na ito ni Pearson ay napagtibay rin sa ginawang pag-aaral nina
Noyce at Christie (1989) ukol sa ugnayan ng pagtuturo ng pagbasa at pagsulat na ayon sa kanila ay
nagiging mabisa sa larangan ng pagtuturo kung ito ay pagsasamahin sapagkat:
1. Nakatuon ang pagbasa at pagsulat sa wikang pasulat.
2. Ang literasi ay kakayahang makabasa at makasulat.
Page | 20
3. Magkakasama sa pamamagitan ng kahulugan at mga gawaing pampagtuturo.
4. Gawaing pangkaisipan at magkakaugnay ang sentro ng pag-iisip.
5. Nangangailangan ng kritikal na pag-iisip.
6. Nagagamit ang kritikal na pag-iisip.
Laging tatandaan na malaki ang naidudulot ng pagsulat upang maibahagi ang ating mga
nadarama, kaisipan, komento / saloobin at maipakita ang ating pagkamalikhain. Dito ay nabibigyan rin ng
pagkakataon ang isang manunulat na ipakilala ang sarili sapagkat maaari ring mabakas sa mga sulatin ang
tayog ng mga pangarap at antas ng kaisipan sa bawat likhang akda. Samatalang ang kasanayang pagbasa
naman ay nagsisilbing behikulo ng kabatiran sapagkat napagyayaman nito ang ating kaalaman tungo sa
pagtuklas ng iba’t ibang bagay na makatutulong sa ating pag-unlad. Naghahatid rin ito ng inspirasyon at
maaari pang magdala sa atin sa mga pook na hindi pa natin nararating.
Lagi ring isasaisip na ang dalawang kasanayang nabanggit ay hindi magiging mabisa kung wala
ang bawat isa. Parehong mahalaga kaya’t marapat lamang itong pagsikapang linangin upang
maisakatuparan nang maayos ang ating layunin
D. Aplikasyon
Panuto: Basahin ang sanaysay at pagkatapos ay sagutan ang mga tanong na nasa ibaba.
Sanaysay ukol sa Kulturang Pilipino

Ngayon, nakikita natin na lumiliit na ang mundo. Ang pagkakalantad sa ibang kultura ay karaniwan
na at hindi na imposible ang pakikipag-usap sa mga taong nasa Pilipinas o nasa Hawaii. Pero sa kabila nito,
mayroon pa ring pagkakaiba sa mga kultura at mga hindi pagkaunawaan. Halimbawa, mayroong
pagkakaiba ang kulturang Pilipino sa kulturang Amerikano kahit mayroong namagitang kasaysayan sa mga
bansang ito.
Mahalaga ang konsepto ng komunidad sa Pilipinas. Mas mabagal ang takbo ng buhay sa Pilipinas
kaya madaling kausapin ang mga tao. Laging may tao na nakaistambay sa labas kaya binabati nila kung
sino man ang naglalakad para lang masimulan ang pakikipag-usap. Ang mga pakikipag-usap ay isang
paraan para magtatag ng pagtitiwala at relasyon sa ibang tao. Iniimbitahan din ng mga tao ang mga kausap
nila sa bahay nila. Sa kulturang Pilipino, pumupunta ang mga tao sa kapit-bahay nila para makakilala sila.
Ang mga Pilipino ay isinasama ang kanilang sarili at nakikisama bilang isang paraan ng pakikipagkaibigan.
Halimbawa, natuto tayo sa mga dyalogo natin na tanungin ang mga tao “Saan tayo pupunta?” kahit hindi
sila talagang kasama. Ganito kasi ang kasaysayan ng Pilipinas, mahalaga ang komunidad sa mga buhay ng
Pilipino dahil ang kondisyong pang-ekonomiya ay hindi maganda.
Malaking-malaki ang pagkakaiba ng ilang aspeto ng kulturang Amerikano kaysa kulturang

Pilipino. Hindi kasinlakas ang ideya ngkomunidad sa Pilipinas. Mas sanay ang mga Amerikano na nag-iisa
sila at hindi nakikipag-usap sa tao na hindi nila kakilala. Kahit na makita mo ang kapit-bahay mo, hindisila
babati sa iba. O maikling pagbati lang na hindi talaga kailangan ng sagot. Ang mga relasyon sa ibang tao
ay mas mapili. Mas maganda ang ekonomiya ng Estados Unidos kasya sa Pilipinas kaya mas may distansiya
sa pagitan ng mga tao. Mayroon ding konsepto ng personal space o privacy sa Estados Unidos na
walamasyado sa kulturang Pilipino. Ang indibiduwalismo ay mas importante kaysa komunidad sa
Page | 21
kulturang Amerikano. Ang ideya ng paligsahan ay importante sa kulturang Amerikano dahil sa politika at
ekonomiya kaya malamang hindi masyadong malapit ang mga tao sa isa’t isa.
Dahil lumaki ako na isang Pilipino-Amerikano, nakikita ko na mayroong maganda sa kapwa

kultura. Gustung-gusto ko na nagtuturo ang kulturang Pilipino, na hindi ka nag-iisa at laging mayroong
sumusuporta sa iyo sa pamilya mo at sa komunidad. Gustung-gusto ko rin ang paligsahan at pagpapahalaga
sa indibiduwal sa kulturang Amerikano. Ang pagkakagalit at salungatan sa magkakaibang mga kulturang
ay nangyayari pa rin pero iniisip ko importanteng maintindihan ng mga tao na may pagkakaiba talaga ang
iba’t ibang mga kultura. Kung igagalang ng mga tao ang ibang kultura, mas magkakasundo ang mga tao.
Mula sa UCLA Liwanag at Dilim 2013

Bungad » 2013 » Sanaysay ukol sa Kulturang Pilipino – Aubrey Manahan
1. Ano ang iyong reaksyon mula sa binasang teksto?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Mayroon ka bang mga bagay na nais idagdag o baguhin?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3. Kung ikaw ang manunulat, ano ang nais mong maging sentro ng sanaysay na ito?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
4. Ngayon naman, sumulat ng isang sanaysay ukol sa napapanahong isyu. Bigyang-pansin ang rubriks na
gagamitin sa pagmamarka.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 22
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Rubrics Sa Pagsulat ng Sanaysay
Page | 23
Kategorya Higit na Inaasahan Interdisiplinaryong
Nakamit ang Pagbasa at Pagsulat Hindi
Bahagyang Tungonakamit
sa Mabi s ang Pagpapahay
ang Walang Iskor
ag
5 Inaasahan nakamit ang inaaasahan Napatunay
4 inaasahan 2 an
3 1
Introduksyon Nakapanghihikayat Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang Hindi
ang introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at ang nakita sa
Malinaw na pangunahing paksa pangunahing pangunahing paksa. ginawang
nakalahad ang gayundin ang paksa subalit Hindi rin nakalahad sanaysay.
pangunahing paksa panlahat n hindi sapat ang ang panlahat na
gayundin ang apagtanaw ukol pagpapaliwanag pagpapaliwanag
panlahat na pagtanaw dito. ukol dito. ukol dito.
ukol dito.
Diskusyun Makabuluhan ang Bawat talata ay may May kakulangan Hindi nadebelop Hindi
bawat talata dahil sah sapat na detalye sa detalye ang mga nakita sa
usay na pangunahing ideya ginawang
pagpapaliwanag at sanaysay.
pagtalakay tungkol sa
paksa.
Organisasyon ng Lohikal at mahusay Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay na Hindi
mga Ideya ang pagkakasunud- debelopment ng pagkakaayos ng organisado ang nakita sa
sunod ng mga mga talata subalit mga talata subalit pagkakalahad ngs ginawang
ideya;gumamit din ng hindi makinis ang ang mga ideya ay anaysay sanaysay
mga transisyunal pagkakalahad hindi ganap na
napantulong tungo sa nadebelop.
kalinawan ng mga
ideya.
Konklusyon Nakapanghahamon Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at Hindi
ang konklusyon at pangkalahatangpala naipakita ang walang pokus ang nakita sa
naipapakita ang gay o pasya tungkol pangkalahatang konklusyon ginawang
pangkalahatang sa paksa batay sa palagay o pasya sanaysay
palagay o paksa mga katibayan at tungkol sa paksa
batay sa katibayan at mga katwirang batay sa mga
mga katwirang inisa- inisa-isa sa katibayan at mga
isa sa bahaging gitna. bahaging gitna. katwirang inisa-
isa sa bahaging
gitna
Mekaniks Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi
sa mga bantas, pagkakamali sa mga pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
kapitalisasyon at bantas, mga bantas, mga pagkakamali sa ginawang
pagbabaybay. kapitalisasyon at kapitalisasyon at mga bantas, sanaysay
pagbabaybay. pagbabaybay kapitalisasyon atp
agbabaybay.
Gamit Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi

sa estruktura ng mga pagkakamali sa pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
pangungusap at gamit estruktura ng mga estruktura ng mga pagkakamali sa ginawang
ng mga salita. pangungusap at pangungusap at estruktura ng mga sanaysay
gamit ng mga salita. gamit ng mga pangungusap at
salita. gamit ng mga salita.
Kabuuan 30
E. Batis
Cecilio, L. et al. (2019). Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat sa mga Diskursong

Pagpapahayag.Plaridel Bulacan: St. Andrew Publishing House, Inc.
dela Rosa, R. (2018) The Reading-Writing Connection Is Much Stronger in One Direction Than the
Other na makikita sa https://www.psychreg.org/reading-writing-connection/
Page | 24
Farrar, R. and Al-atawneh, K.S. (2010 Interdisciplinary theoretical foundations for literacy teaching and
learning. Bridgewater State University.
Ligaya O Bron, et al (1999). Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t ibang Disiplina. UST Publishing House, Manila.
https://bit.ly/34e3ZAh
https://bit.ly/36olDUx
https://bit.ly/34kM4Ih
https://bit.ly/3n7fwtH
https://bit.ly/2Gb5Cqu
https://bit.ly/2SeJHB5
Paksa: Mga Teorya at Proseso sa Pagbasa at Pagsulat
Teoretikal na Modelo
Mga Teorya at Proseso
Ika- 5 hanggang ika-6 na Linggo
A. Tunguhin
1. Nauunawaan ang mga Teorya at Proseso sa Pagbasa at Pagsulat.
Page | 25
2. Natutukoy at naipapaliwanag ang pagkakaiba ng bawat isa; tradisyunal na Pagtingin sa

Pagbasa, Simpleng Pagtingin sa Pagbasa at Modernong Pagtingin sa Pagbasa.
3. Bakabubuo ng sariling Teoretikal na Modelo ng Pagbasa at Pagsulat.
B. Obserbasyon
Magdikit ng isang balita o resulta ng pananaliksik patungkol sa estado ng pagbasa at pagsulat ng
mga kabataang Pilipino. Ibigay ang iyong reaksyon ukol dito.
C. Lektyur
Page | 26
Ang Transaksyunal na Teorya ng Pagbasa at Pagsulat
Ayon kay Clrk (2016), apat na bahagi ang nag-uugnay sa bawat indibidwal sa modelong
transaksyon: Pagbasa, Pagsulat, Karanasan at Komunikasayon sa pagitan ng manunulat at mambabasa
Pagbasa.
A) Ang pakikipagtransaksyon sa pananaw sa teksto ay nakabatay sa pagpili at organisasyon

biswal na pahiwatig ng mambabasa ayon sa nakaraang mga karanasan, inaasahan, pangangailangan at
interes. (Ruddell, p1369)
B) Mayroong dalawang uri ang pananaw ng mambabasa. 1) (Efferent). Ang nakuhang kahulugan
ay resulta mula sa pagpili at analitikal na pagbuo ng ideya, impormasyon, direksyon o konklusyon upang
mapanatili, gamitin o kumilos pagkatapos ng nangyaring pagbabasa. (Ruddell, p.1373) 2) Estetiko Ang
isang estetikong mambabasa ay nagbibigay pansin sa mga katangian ng damdamin, ideya, sitwasyon,
eksena, personalidad at emosyon dahil sa pakikilahok sa mga tensiyon, labanan at resolusyon sa
pamamagitan ng mga imahe, ideya at eksena sa akdang binabasa.
C) (Efferent) Estetikong Pagpapatuloy ay nagpapakita ng dalawang pangunahing pananaw ng

pagtingin sa mundo, isang pamamaraang siyentipiko at artistiko. Ang lahat ng mambabasa ay namimili
alinman sa mga pananaw na ito sa tuwing nagbabasa. Maaring magkasanib ang mga pananaw, o maari rin
na mangibabaw ang isa. Ang pagpili ay maaring batid ayon sa kamalayan ng mambabasa o hindi. Ito rin ay
maaring maging publiko o pribado.
D) Pagpukaw, pagtugon at interpretasyon. Pagpukaw, isang bahagi ng imahinasyon; tumutukoy

sa nararamdaman ng isang indibidwal habang nagbabasa. Mayroon dalawang uri ng pagtugon: 1) Daloy ng
Page | 27
pagtugon – panandalian; naramdaman bilang pangkabuoan estado. 2) Pinahayag na pagtugon—kung ano

ang kahulugan ng iyong binasa bilang mambabasa (Ruddell, p. 1376) Interpretasyon, pagdating sa isang
pagpapakahulugan ng kabubuang teksto at kung paano ito dapat bigyan kahulugan.
Pagsulat.
A) Transaksyon ng pagsulat —ang manunulat ay laging nakikipag-ugnayan sa personal, sosyal,

at kultural na kapaligiran. (Ruddell, p. 1378-1379) Napakahalaga nito sa pagbabasa at/o pagsusulat.
B) Ang pananaw ng manunulat ay tumutukoy sa paraan ng pagsulat ng may-akda tungkol sa

sitwasyon, motibo, paksa at relasyon sa pagitan ng manunulat at mambabasa. Mapapansin na higit na
magkaiba ang paraan ng pagsulat ng liham sa isang insurance company kumpara sa pagitan ng isang matalik
na kaibigan na tungkol sa pagpapaalam sa kanilang ng mga kaganapan sa isang aksidente.
C) Ang pagsusulat sa teksto, ay isang (efferent) na pananaw. Habang, ang estetiko na pananaw ay
maaring gamitin upang ipahayag ang karanasan, pagbibigay ng tugon, o interpretasyon. (Ruddell, p. 1381)
Gamit ang liham sa isang insurance company na nagpapahayag tungkol sa pagkabangga ng iyong kotse,
maaring gamitin ang estetikong pananaw upang mas epektibong maipahayag kung gaano nakakatakot o
nakakagulat ang nasabing pangyayari.
D) Dalawang uri ng pagbasa ng manunulat: 1) Pagbasa ng manunulat ayon sa ekspresyon,

tumutukoy sa rebisyon habang mistulang lumilitaw ang mga bagong salita sa pahina. Ginagamit ito upang
masuri ang mga salita ayon sa intensiyon at layunin na itinakda ng manunulat. 2) Pagbasa ng manunulat
ayon sa pagtanggap, tumutukoy sa pagbasa ng manunulat sa paraan ng pagbasa ng mga potensiyal na
mambabasa. Ito ay isang mapagkunwari na interpretasyon, at dapat suriin laban sa sariling layunin ng
manunulat. (Ruddell, p. 1383)
Karanasan
Ang ating mga karanasan sa araw-araw ay nagpapasigla at nagpapayabong sa ating wika, na siya
ring nagbibigay daan sa lingwistikong transaksyon. Ang mga lingwistikong transakyon na ito ang may
pananagutan kung paano tayo nagbabasa, nagsusulat at ano ang ating sinasab i (Ruddell, p. 1367) Ilang
halimbawa nito ay: pag-uusap, komento, pagtatanong, at ekspresyon ng mukha.
Komunikasyon sa pagitan ng manunulat at mambabasa
A) Pagpapatotoo sa interpretasyon. Gaano nga ba katotoo ang interpretasyon ng isang

mambabasa? Ang isang teksto ay nagkakaroon ng iba’t ibang kahulugan dulot ng pakikipagtransaksyon sa
iba’t ibang mambabasa. Maari rin na magkaroon ng iba’t ibang pagpapakahulugan ang isang mambabasa
dulot ng konteksto o panahon.
B) Paggagarintiya ng pahayag. Kapag ang ibinigay na pamantayan hinggil sa mga pamamaraan

ng pagsisiyasat at mga uri ng katibayan, ay maaring nagdudulot ng pagkakasundo hinggil sa desisyon
tungkol kung ano ang isang mahusay na interpretasyon ng ebidensya, o tiyak na pahayag.
C) Pamantayan sa pagpapatuloy ng (Efferent)-Estestikong pamamaraan ng pagbasa ay isang

ideya dahil maaari nating piliin ang isang hanay ng mga (Efferent)-estestikong pamamaraan ng pagbasa,
ito ay nagiging mahalaga para sa mga manunulat na magbigay ng malinaw na pahiwatig kung ano ang
kanilang pinili at para sa mga mambabasa na maging sensitibo sa layunin ng manunulat, at naaangkop na
pamantayan. (Ruddell, p. 1386)
Page | 28
D) Pampanitikan aspeto ng (Efferent) pamamaraan ng pagbasa ay ang ideya kung paano ang
pananaw bilang mambabasa/tagapakinig/manunulat ay nakakatulong upang matukoy ang angkop na
pamantayan (Ruddell, p. 1386) Kapag ang isang pulitiko ay nagsasalita tungkol sa “mga alon ng
kinabukasan”, ang mga isip ng mga tagapakinig ay hindi maglalarawan ng isang dalampasigan o buhangin.
Bagkus, mananatili silang nasa (efferent) na pananaw.
Mga Teorya ng Pagbasa at Pagsulat
Tradisyunal na Pagtingin sa Pagbabasa (Dole, 1971)
Tradisyunal na Pananaw sa Pagbasa
Ayon kina Dole, et al. (1991), ang Tradisyunal na Pananaw ng Pagbasa ay pagbabasa na
isinasagawa sa pamamagitan ng hiyarkiyang magkakasunod-sunod na kakayahang pampag-unawa.
Para kay Nunan (1991)– ang pagbasa ay usapin ng decoding o pag-unawa sa mga nakalimbag na
simbolo upang magkaroon ito ng kahulugan.
Mambabasa Pag-unawa
Teksto Pagkilala sa teksto Ang teksto ang may taglay na kahulugan
Samantala binigyang paliwanag rin ni Grove 1983 ang katangian ng teoryang Bottom-up, para sa kanya
ito ay;
• Kilalanin ang bawat salita sa teksto upang maunawaan ang binabasa

• Gumagamit ng hudyat sa salita at tunog upang makilala ang mga salita.
• Bigyang pansin ang lubusang pgkatuto at integrasyon ng seryeng pagkilala ng mga salita
sa pagbasa.
• Pagtuunan ng mga titik at relasyong titik-tunog ang pagtuturo at pagbasa.
• Pahalagahan ang akyurasi sa pagkilala ng mga salita.
Teorya sa Pagbasa
a. Teoryang Bottom–up - Ayon sa teoryang ito, ang pagbasa ay ang pagkilala ng mga serye ng
mga nakasulat na simbulo (stimulus) upang maibigay ang katumbas nitong tugon (response). Nananalig
ang teoryang ito na ang pagkatuto sa pagbasa ay nagsisimula sa yugto -yugtong pagkilala ng mga titik sa
salita, parirala at pangungusap ng teksto, bago pa man ang pagpapakahulugan sa buong teksto (Badayos,
2000)
b. Teoryang Top–down- Bilang reaksyon sa naunang teorya, isinilang ang teoryang “top-down”.
Napatunayan kasi ng maraming dalubhasa na ang pag-unawa ay hindi nagsisimula sa teksto kundi sa
mambabasa (top)tungo sa teksto(down).
Page | 29
c. Teoryang Interaktibo- Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sa wika at kaisipan ng
awtor at sa pag-unawa nito, ang isang mambabasa ay gumagamit ng kanyang kaalaman sa wika at mga
sariling konsepto o kaisipan. Dito nagaganap ang interaksyong awtor- mambabasa at mambabasa-awtor.
Itoy may dalawangdireksyon obi-directional.
d. Teoryang Iskema- Bawat bagong impormasyong nakukuha sa pagbabasa ay naidaragdag sa

dati nang iskima, ayon sa teoryang ito. Samakatuwid, bago paman basahin ng isang mambabasa a ng isang
teksto, siya ay may taglay nang ideya sa nilalaman ng teksto mula sa kanyang iskima sa paksa.
Simpleng Pagtingin sa Pagbasa
Ang pag-aaral magbasa ay kinapapalooban ng pagdedebelop ng dalawang kasanayan sa dalawang kritikal

na area;
1. Ang pagbasa sa bawat salita sa teksto nangtama at matatas na paraan (accurately and fluently)
2. Ang pagkokomprehend ng mga kahulugan ng mga teksto na binasa.
Ang mga mag-aaral ay nangangailangan ng estratehiya upang mabasa ang mga salita na hindi pa nila
nakikita noon sa nilimbag nitong anyo at ang mga salita na bago pa lamang nilang nakita.
Estratehiya:
Ang Pinatnubayang Pagbasa– Pag-iisip
Ang Pinatnubayang Pagbasa– Pag-iisip o Direct Reading – Thinking Activity (DRTA) ay isang estratehiya
sa pagbasa na binuo ni Russell Stauffer (1969) kung saan ang mambabasa ay nagbibigay ng kanilang
sariling hula o palagay tungkol sa teksto. Dito makikita ang tuwirang interaksyon sa pagitanng mambabasa
at ng teksto.
Ang paraang DRTA ay binubuo ng tatlong pangunahing hakbang na inaasahang magagawa ngmambabasa:
✓ pagbibigay-hula
✓ pagbabasa
✓ pagpapatunay ayon sa impormasyong nasateksto.
Ang mga mag-aaral ay nangangailangan ng sapat nakasanayan sa pagkokomprehend sa wika.

Hal: Ang maliit paniki ay kinain ng mga ibon.
Hal: Ang mga upuan sa silid-aralan ay pula.
Ang pagbasa nang tama sa mga salita ay komplikado. Ito ay nangangailangan ng integrasyon ng:
✓ biswal
✓ oditori
✓ kognitibong kasanayan
Page | 30
Hal: Ang pagbasa ng salitang “paniki” sa tamang paraan sa nakalimbag nitong anyo ay nangangailangan
ng sumusunod:
✓ Pagtingin sa bawat letra

✓ Paglikha ng tunog na nililikha ng bawat letra
✓ Pagsasama- sama ng mga indibidwal natunog upang mabigkas ang salita
Pagkomprehend sa Kahulugan ng Teksto Upang malaman ang pangungusap kailangang malaman ng
mga mag-aaral ang kahulugan ng mga salitang nakapaloob sa dito, gayang pang-uri, pandiwang ginamit
atbp.
Ang pagbasa ay kinasasangkutan ng komplikadong integrasyon ng mga kasanayan. Ang maalam

na mambabasa ay tila pinagmumukhang madali lamang ang naturang proseso, ngunit ang pagtuturo ng
pagbasa sa lahat ng mag-aaral ay ngangailangan ng sistematikong pagtuturo kapwa pagbasa ng salita at
komprehensyon. Para sa mag-aaral sa unang yugto ng pagbas, o para sa mga nagsisikap at nahihirapan, ang
pagbasa ay particular na mahirap at nangangailangan ng masusing pagtuturo at interbensyon. Dapat
matukoy ang mga area ng kahirapan, at ang pagtuturo at interbensyon ay dapat na maayos na napagplanuhan
at naibigay.
Modernong Pagtingin sa Pagbasa
Itinuturing dito na ang tradisyunal na pananaw sa pagbabasa ay nakasandig sa istruktura. Bukod

rito, ang kaalaman sa linggwistikang katangian ay isa ring imporanteng kasangkapan upang mas
magkaroon ng komprehensyon sa binabasa.
Ang Kognitib na Pananaw
•Teoryang Top-Down -Ayon kay Goodman (1991), ang teoryang ito ay proseso na ang sentro ng
pagbabasa ay nasa mismong mambabasa.
Mambabasa - Taglay na paunang kaalaman sa teksto
Teksto - Kahulugan ng teksto
Ayon kay William S. Gray May apat ng proseso ang Pagbasa at ito ay ang mga sumusunod:
a. Persepsiyon o Pagkilala- Persepsyon – hakbang sa pagkilala sa mga nakalimbag na simbulo at

maging sa pagbigkas nang wasto sa mga simbulong nababasa.
b. Komprehensiyon o Pang–unawa- Pagproproseso ito ng mga impormasyon o kaisipang

ipinahahayag ng simbulong nakalimbag na binasa.
c. Reaksiyon - Hinahatulan o pinagpapasyahan ang kawastuhan, kahusayan at pagpapahalaga ng

isang tekstong binasa.
d. Asimilasyon o Integrasyon - isinasama at iniuugnay ang kaalamang nabasa sa mga dati nang
kaalaman o karanasan.
Pagsulat. Ito ay isang pisikal at mental na aktibiti na ginagawa para sa iba’t ibang layunin. Pisikal na aktibiti
sapagkat ginagamit dito ang kamay sa pagsulat sa papel, o sa pagpindot n g mga keys ng tayprayter o ng
Page | 31
keyboard ng kompyuter. Ginagamit din sa pagsulat ang mata upang imonitor ang anyo ng writing output
kahit pa ito ay handwritten lamang o rehistro sa monitor ng kompyuter o print-out na.
Mental na aktibiti sapagkat ito ay isang ehersisyo ng pagsasatitik ng mga ideya ayon sa isang
tiyak na metodo ng debelopment at pattern ng organisasyon at sa isang istilo ng gramar na naayon sa mga
tuntunin ng wikang ginamit
Ayon sa iba’t ibang tao binigyan nila ng kahuulgan ang Pagsulat
✓ Ang pagsulat ang bumubuhay at humuhubog sa kaganapan ng ating pagiging tao.

(William Strunk, E.B White)
✓ Pag-iisip at pagsusulat ay kakambal ng utak, gayundin naman, ang kalidad ng pagsulat ay
hindi matatamo kung walang kalidad ng pag-iisip. (Kellogg)
✓ Ang pagsulat ay kabuuan ng pangangailangan at kaligayahan. (Helen Keller)
✓ Ito ay isang komprehensibong kakayahang naglalaman ng wastong gamit ng talasalitaan,
pagbuo ng kaisipan, at retorika. (Xing Jin)
Proseso ng Pagsulat
Ang proseso ng pagsulat ay mahahati sa iba’t- ibang yugto. Ang mga yugtong ito ay ang mga
sumusunod:
➢ Prewriting
➢ Writing
➢ Revising
➢ Editing
Ang mga yugtong ito ay sunod-sunod ayon sa pagkakalahad, ngunit importanteng mabatid na ang
mga propesyunal na manunulat ay hindi nagtratrabaho nang hakbang–bawat-hakbang. Makabubuti, kung
gayon , na ipalagay na ang pagsulat ay isang prosesong rekarsib at ispayraling, kayat ang mga manunulat
ay bumabalik-balik sa mga yugtong sa mga yugtong ito ng paulit-ulit sa loob ng proseso ng pagsulat ng
isang teksto.
https://www.slideshare.net/jombasto7/pagsulat-15995547
➢ Prewriting Lahat ng pagpaplanong aktibiti, pangangalap ng impormasyon, pag iisip ng mga ideya,
pagtukoy ng istratehiya ng pagsulat at pag-ooraganisa ng mga materyales bago sumulat ng burador ay
nakapaloob sa yugtong ito.
➢ Unang burador Sa puntong ito, ang iyong mga ideya ay kailangang maisalin sa bersyong
preliminari ng iyong dokumento na maaari mong irebays nang paulit-ulit depende kung gaano mo
Page | 32
kinakailangan. Sa pagsulat ng burador, iminumungkahing sundin mo ang iyong balangkas nang bawat
seksyon. Palawigin mo ang iyong mga parirala sa pangungusap.
Sa pagsulat ng unang burador, importanteng hindi mawala ang momentum sa pagsulat. Kung
gayon, mas mabilis mong maisasalin sa papel ang mga salita ng mas mabuti. Dahil nais mong makasulat
nang mabilis sa yugtong ito, huwag mo muna alalahanin ang pagpili ng mga salita, istraktura ng
pangungusap, ispeling at pagbabantas. Pagtuunan na lamang ito ng pansin matapos maisulat ang buong
unang burador.
Maaaring akalain na matapos maisulat ang unang burador ay tapos na ang proseso ng pagsulat.
Ngunit maging mga batikang manunulat ay nangagkakaisa sa pagsasabing maging sila’y nagkakamali rin
sa pagpili ng mga salita, pag-oorganisa ng pangungusap, pagbabaybay o pagbabantas kahit paminsan
minsan. Paulit-ulit pa rin nilang binabasa ang kanilang unang burador, ineebalweyt ang kanilang akda at
hinahamon ang kanilang sarili na mapabuti pa ang presentasyon ng kanilang mga ideya. Dito pumapasok
ang yugtong rebisyon at editing.
➢ Revising Ito ay proseso ng pagbabasang muli sa burador nang makailang ulit para sa layuning
pagpapabuti at paghuhubog ng dokumento. Maaaring sinusuri ng isang manunulat dito ang istraktura ng
mga pangungusap at lohika ng presentasyon. Maaaring ang isang manunulat ay nagbabawas o nagdaragdag
dito ng ideya. Maaari ring may pinapalitan siyang pahayag na sa palagay niya’ y kailangan para sa
pagpapabuti ng dokumento.
➢ Editing Ito ang pagwawasto ng mga posibleng pagkakamali sa pagpili ng mga salita, ispeling,
gramar, gamit at pagbabantas. Ang editing ang pinakahuling yugto sa proseso ng pagsulat bago maiprodyus
ang pinal na dokumento.Tunghayan ang dalawang halimbawa ng rubriks.
Tunghayan ang dalawang magkaibang rubriks sa pagsulat ng sanaysay:
1) Pagsulat ng Sanaysay
Rubriks
Kalinawan Pagtukoy sa Kawastuhang Antas ng Kabuuan

ng Batayan Pambalarila Pananalitang
Konsepto Ginamit
35% 25% 25% 15% 100%
2) Rubriks Sa Pagsulat ng Sanaysay
Kategorya Higit na Inaasahan Nakamit ang Bahagyang Hindi nakamit ang Walang Iskor
5 Inaasahan nakamit ang inaaasahan Napatunay
4 inaasahan 2 an
3 1
Page | 33
Introduksyon Nakapanghihikayat Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang Hindi

ang introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at ang nakita sa
Malinaw na pangunahing paksa pangunahing pangunahing paksa. ginawang
nakalahad ang gayundin ang paksa subalit Hindi rin nakalahad sanaysay.
pangunahing paksa panlahat n hindi sapat ang ang panlahat na
gayundin ang apagtanaw ukol pagpapaliwanag pagpapaliwanag
panlahat na pagtanaw dito. ukol dito. ukol dito.
ukol dito.
Diskusyun Makabuluhan ang Bawat talata ay may May kakulangan Hindi nadebelop Hindi
bawat talata dahil sah sapat na detalye sa detalye ang mga nakita sa
usay na pangunahing ideya ginawang
pagpapaliwanag at sanaysay.
pagtalakay tungkol sa
paksa.
Organisasyon ng Lohikal at mahusay Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay na Hindi
mga Ideya ang pagkakasunud- debelopment ng pagkakaayos ng organisado ang nakita sa
sunod ng mga mga talata subalit mga talata subalit pagkakalahad ngs ginawang
ideya;gumamit din ng hindi makinis ang ang mga ideya ay anaysay sanaysay.
mga transisyunal pagkakalahad hindi ganap na
napantulong tungo sa nadebelop.
kalinawan ng mga
ideya.
Konklusyon Nakapanghahamon Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at Hindi
ang konklusyon at pangkalahatangpala naipakita ang walang pokus ang nakita sa
naipapakita ang gay o pasya tungkol pangkalahatang konklusyon ginawang
pangkalahatang sa paksa batay sa palagay o pasya sanaysay.
palagay o paksa mga katibayan at tungkol sa paksa
batay sa katibayan at mga katwirang batay sa mga
mga katwirang inisa- inisa-isa sa katibayan at mga
isa sa bahaging gitna. bahaging gitna. katwirang inisa-
isa sa bahaging
gitna
Mekaniks Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi
sa mga bantas, pagkakamali sa mga pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
kapitalisasyon at bantas, mga bantas, mga pagkakamali sa ginawang
pagbabaybay. kapitalisasyon at kapitalisasyon at mga bantas, sanaysay.
pagbabaybay. pagbabaybay kapitalisasyon atp
agbabaybay.
Gamit Walang pagkakamali Halos walang Maraming Napakarami at Hindi

sa estruktura ng mga pagkakamali sa pagkakamali sa nakagugulo ang nakita sa
pangungusap at gamit estruktura ng mga estruktura ng mga pagkakamali sa ginawang
ng mga salita. pangungusap at pangungusap at estruktura ng mga sanaysay.
gamit ng mga salita. gamit ng mga pangungusap at
salita. gamit ng mga salita.
Kabuuan
D. Aplikasyon
1. Bumuo ng iyong sariling Teoretikal na Modelo ng Pagbasa at Pagsulat. Iaplay ito sa balita o
resulta ng pananaliksik patungkol sa estado ng pagbasa at pagsulat ng mga kabataang Pilipino na iyong
inilagay sa Obserbasyon.
Page | 34
E. Batis
Bernales, R. et al. (2007). Filipino sa Larangang Akademiko. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc
Page | 35

Ligaya O Bron; Resurreccion D Dinglasan; Lydia P Lalunio; Paquito B Badayos; et al Manila : UST
Publishing House, 1999.
https://bit.ly/2SjtzOO
https://bit.ly/2SjBXxw
https://bit.ly/3cN49SW
https://bit.ly/34kQej6
Paksa : Proseso at Mga Uri ng Pagsulat
A. Tunguhin
Page | 36
1. Naipaliliwanag ang proseso ng pagsulat.

2. Nailalahad ang mga hakbang bago sumulat, habang sumusulat, pagkatapos sumulat at ang mga
dapat gawin sa pagrerebisa ng sinulat.
3. Naisusulat ang kaisipan at damdamin tungkol sa isang napapanahong paksa .
4. Nakasusulat ng isang balitang nasusunod ang pamantayan sa dyornalistik na kahingian.
B. Obserbasyon
Magdikit ng isang editoryal cartoon na nakapukaw ng iyong atensyon. Ipaliwanag ito pagkatapos.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
C. Lektyur
Sa apat na makrong kasanayan, ang pagsulat ang pinakamahirap na gawain sapagkat maraming mga
panununtunang dapat sundin. Isa itong komplikadong gawain. Hindi natatapos sa pag-iisip at pangangalap
ng kaalaman o impormasyon ang proseso ng pagsulat. Maraming mga hakbang na pagdadaanan ang isang
Page | 37
manunulat bago mailimbag ang produkto ng kanyang pananaliksik, pagrerebisa, muling pagsulat o
revaysing at paglilimbag. Kaiba sa pagsasalita, kinakailangang maging maingat sa paggamit ng mga salita,
maliban pa sa kahusayan sa pagpili ng angkop at wastong salita upang mabuo ang isang mahusay na diwa
ng komposisyon ay ang wastong paggamit ng mga bantas. Sabi nga nila, hindi dapat magkamali sa pagsulat
sapagkat lahat ng pagkakataon ay nasa iyo upang rebisahin at iwasto ito.
Mga Yugto ng Pagsulat
1. Bago sumulat
a. Magsagawa ng Brainstorming
b. Pumili ng paksang susulatin at magkolekta ng mga kailangang impormasyon kaugnay ng
napiling paksang susulatin
c. Tukuyin kung ano ang layunin sa pagsulat at kung sino ang magiging mambabasa
d. Pumili ng estilong gagamitin sa pagsulat
2. Habang Sumusulat - ito ang aktuwal na pagsulat o ang pagsulat ng burador. Sa bahaging ito, tuloy-
tuloy lamang ang pagbuo ng mga kaisipan at saloobin tungkol sa paksang napili.
3. Pagrebisa – sa bahaging ito, maaaring may mabago depende sa payo o mungkahi ng guro . Babasahin
nang masinsinan upang makita kung angkop ang mga salitang ginamit.Sinusuri nang mahusay ang
teksto upang matiyak ang kawastuhan, kalinawan at kayarian ng katha nang sa gayon ay malinaw na
makuha ng mambabasa ang layunin ng sumulat.
4. Pag-eedit - halos pareho na ito ng pagrerebisa, ngunit sa bahaging ito ng pagsulat, ang pokus ay ang
maiwasto ang gramatika, baybay o ispeling estruktura ng pangungusap kung wasto ang gamit ng mga
salita at kung nasunod ang mekaniks sa pagsulat. Ang mga hindi magkaka-ugnay na pangungusap ay
aayusin at muling isusulat upang maipakita ang pagkakaugnay-ugnay ng mga ideya.
5. Paglalathala - sa bahaging ito ng pagsulat, ay ililimbag na ang sulatin. Makikita at mababasa na ito.
Mga Bahagi ng Teksto
Mahalagang bigyang-pansin ang mga bahagi ng teksto upang maging kaaya-aya ito sa mga
mambabasa. Narito ang tatlong pangunahing bahagi.
1. Panimula
Ito ang unang nababasa kung kaya’t kinakailangang makuha ang kawilihan at interes ng mga
mambabasa.
2. Katawan
Sa bahaging ito, kinakailangang mailahad nanag wasto at maayos ang mga detalye at kaisipang
nais palutangin ng may-akda. Ang kaisahan ng mga ideya at kaugnayan ng mga ito ay mahalaga upang
hindi malito ang mambabasa. Iwasan ang pagiging maligoy. Ibigay ang wasto at direktang ideya.
3. Wakas
Page | 38
Tulad ng panimula, ang wakas ay mahalaga rin. Sapagkat ito ang huling nababasa at kinakailangang
hindi mawala ang interes ng mga mambabasa. Mag-iwan ng isang hindi malilimutang kaisipan sa wakas.
Mga Uri ng Pagsulat
A. Akademikong Pagsulat
• Isang intelektwal na pagsulat na nagtataas sa antas ng kaalaman ng mga mambabasa.

• Lumilinang upang mapaunlad ang kritikal na pag-iisip, pagsusuri, paggawa ng sintesis at
pagtataya.
• Layunin nito ang manghikayat, magsuri at magbigay ng impormasyon.
Halimbawa ng Akademikong Pagsulat

• Tesis
• Abstrak
• Sinopsis
• Aklat
• Pagsasaling Wika
• Akademikong Sanaysay
• Konseptong Papel
Katangian ng Akademikong Pagsulat
1. Kompleks - kailangang maglaan ng masusing pananaliksik at pagtuklas, kailangang mas

malawak ang leksyon at bokabularyo.
2. Pormal – kailangan pumili ng mga salita na naaayon sa salaysay, hindi dapat gumamit ng
mga salitang balbal.
3. Tumpak – ang mga impormasyon na inilalahad ay walang labis at walang kulang.
4. Obhetibo – mga pinagbabatayang katotohanan na kadalasan ay ang impormasyon na nais
ibigay.
5. Eksplisit – pagsama sama ng mga impormasyon pagtukoy sa pagkakaugnay at paghihinuha.
B. Teknikal na Pagsulat
• Isang espesyalisadong uri ng pagsusulat na tumutugon sa mg a kognitib at sikolohikal na

pangangailangan ng mga mambabasa at minsan maging ang manunulat mismo.
• Nagsasaad ng mga impormasyong maaaring makatulong sa pagbibigay solusyon sa mga

komplikadong suliranin.
• isang uri ng tekstong ekspositori na nagbibigay ng impormasyon para sa komersyal o teknikal
na layunin.
• Ito ay isang proseso ng mahusay na pamamahala ng mensahe upang makapagbigay-tugon o
solusyon sa suliranin.
Mga Halimbawa ng Teknikal na Pagsulat
• Feasibility study
Page | 39
• Akademikong papel sa sensya, matematika, inhinyera

• Istatistiks
• Medisina
Katangian ng Teknikal na Pagsulat
1. Layunin – nagbibigay ng mahahalagang impormasyon, nagbibigay ng instraksyon o diresyon

at naglalapit ng daan para sa pagdedesisyon
2. Paksa – Nakapokus sa asignatura na may kaugnayan sa industriya, business, siyensya, at

teknolohiya.
3. Lenggwahe- Gumagamit ng jargon (teknikal at sayantipik)
4. Punto de vista- Ikatlong panauhan ang ginagamit
5. Tono – Objectiv, walang pagkiling at impersonal
C. Dyornalistikong Pagsulat
• Ito ay mga sulating may kaugnayan sa pamamahayag. Madalas naisusulat sa mga pahayagan tulad
ng broadsheet o tabloid.
• Isang uri ng pagsusulat na tungkol sa mga napapanahong pangyayari sa loob o labas ng bansa.
• Naglalaman ng mga importanteng impormasyon, pangyayari o isyu.
• Isang tuwirang pagpapaliwanag tungkol sa kaganapan at pagbabahagi ng kaalaman.
Uri ng Dyornalistiko ng Pagsulat
• Editoryal – opinion, kuro-kuro, pananaw ng editor in chief or editor board

• Kolum – serye ng artikulo na naglalaman ng komentaryo o opinion sa isang magasin, pahayagan,
atbp.
• Artikulo – isang seksyon na naglalaman mg impormasyon na kalimitan ay makikita sa anumang
uri ng publikasyon.
Parte ng Dyornalistikong Pagsulat
1. Headline – Amg pamagat ng sulatin. Maikli lamang ngunit dapat na makakapukaw ng interes ng
mambabasa. Iwasan ang mapanlinlang o nakalilitong pamagat. Ito’y dapat na makatotohanan.
2. Subhead- Maaari itong matawag bilang “lead”. Ito ay isang pangungusap na nagsasaad ng
pangunahing punto ng sulatin. Dito mababasa ng mambabasa ang pahapyaw na impormasyon bago
basahin ang buong nilalaman ng balita.
3. Kicker – Ito ay ang huling talata na dapat ay magbigay ng epekto sa mambabasa at hindi para
gawing bitin ang pagwawakas ng balita.
D. Propesyunal na Pagsulat
Page | 40
• Uri ng pagsulat na nakatuon o ekslusiv sa isang tiyak na propesyon o larangan. Itinuturo ito sa
paaralan bilang paghahanda sa isang kurso na napili ng isang mag-aaral.
• Pagsasagawa ng mga sulating may relasyon sa isang propesyon
• Maaari itong pang-akademiko, pang-military, batas, relihiyon atbp.
• Gumagamit ito ng mga termino at istilong angkop sa pagsusulat upang higit na maunawaan ng mga
propesyunal.
Halimbawa ng Propesyunal na Pagsulat
• Police report -pulis Investigative report - imbestigador

• Legal forms –abogado
• Medical report -doktor
• Lesson plan – guro
____________________________________________________
D. Aplikasyon
1. Bakit sinasabing komplikado ang proseso ng pagsulat? Ipaliwanag.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Basahin at unawain ang teksto. Pagkatapos, sagutan ang mga kasunod na katanungan.
Pitong simpleng hakbang upang maprotektahan ang sarili at ang iba laban sa COVID -19
12 Marso 2020
Ang coronavirus disease (COVID-19) ay isang nakahahawang sakit na dulot ng bagong coronavirus.
Karamihan sa mga taong magkakaroon ng impeksyon ay makararanas ng hindi malalang sintomas at
gagaling. Ngunit ang iba ay makararanas ng malubhang sakit, lalo na sa mga matatanda at mga may dati
nang karamdaman. Narito ang ilang mga simpleng hakbang na maaari mong gawin upang maprotektahan
Page | 41
ang kalusugan mo at ng iba.
Ang mga payong ito ay maaaring sundin ng lahat, ngunit napakahalaga ng mga ito kung ikaw ay nakatira
sa lugar na may COVID-19.
1. Hugasan nang madalas ang iyong mga kamay

Ugaliin ang puspusang paglinis ng mga kamay gamit ang hand sanitizer na may alkohol o hugasan gamit
ang sabon at tubig.
Bakit? Lagi nating ginagamit ang ating mga kamay upang hawakan ang mga bagay na maaaring
kontaminado. Maaaring hindi natin namamalayan na maghawak natin ng ating mukha, nailipat na ang virus
sa mata, ilong at bibig at nahawahan na tayo. Namamatay ang mga virus na maaaring nasa iyong
kontaminadong kamay, kasama na ang bagong coronavirus, sa pamamagitan ng paghuhugas ng kamay
gamit ang sabon at tubig o paggamit ng hand sanitizer na may alkohol.
2. Iwasan ang paghawak sa iyong mata, ilong at bibig

Madalas nating hinahawakan ang ating kamay nang hindi namamalayan. Maging mapagmatyag tungkol
dito, at iwasan ang paghawak sa iyong mata, ilong at bibig.
Bakit? Maraming hinahawakan ang mga kamay at maaari itong makakuha ng mga virus. Kapag
kontamindo na ang kamay, naililipat ang virus sa mata, ilong at bibig at maaaring pumasok sa katawan
at magdulot ng sakit.
3. Takpan ang iyong ubo at bahing

Siguraduhing ikaw, at ang mga tao sa paligid mo, at sumusunod sa tamang respiratory hygiene. Ibig sabihin
nito ay ang pagtakip ng bibig at ilong gamit ang loob ng siko o tisyu kapag uubo o babahing. Agad na
itapon ang gamit na tisyu sa basurahang may takip at maghugas ng kamay.
Bakit? Kung ang isang tao ay uubo o babahing, tumatalsik ang maliit na droplet mula sa ilong at bibig na
maaaring may virus. Sa pagtakip ng iyong ubo o bahing, naiiiwasan ang pagkalat ng mga virus at mikrobyo
sa iba. Sa paggamit ng loob ng siko o tisyu – at hindi iyong kamay – sa pag-ubo o pagbahing, naiiwasan
ang paglipat ng kontaminadong droplet sa iyong kamay. Dahil dito, napipigilan ang paglipat ng virus sa tao
o bagay.
4. Iwasan ang matatao na lugar at malapit na pakikipagsalamuha sa taong may lagnat o ubo
Iwasan ang matataong lugar, lalo na kung and iyong edad ay 60 pataas o may dati nang karamdaman gaya
ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at baga o kanser. Panatilihin ang hindi bababa sa 1 metrong pagitan
mula sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo.
Bakit? Pangunahing kumakalat ang COVID-19 sa pamamagitan ng droplet na lumabas mula sa bibig o
ilong kapag umubo o bumahing ang isang tao. Sa pag-iwas sa mga matataong lugar, nilalayo mo ang iyong
sarili (ng hindi bababa sa 1 metro) mula sa mga taong maaaring may COVID-19 o sinumang may
iba pang may sakit.
5. Manatili sa bahay kung ikaw ay may sakit
Manatili sa bahay kung ikaw ay may nararamdamang sakit, kahit sinat at ubo lang.
Bakit? Sa pagpanatili sa loob ng bahay at hindi pagpunta sa trabaho o iba pang lugar, gagaling ka ng mas
mabilis at maiiwasan ang pagkalat ng sakit sa ibang tao.
Page | 42
6. Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta agad – ngunit
tawagan mo muna ang health facility
Kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta ng maaga – kung kakayanin, tumawag
muna sa ospital o health center para masabihan ka kung saan ka pupunta.
Bakit? Makatutulong ito upang masiguro na tama ang payong mabibigay sayo, ikaw ay maituro sa tamang
health facility, at maiwasan mong makahawa sa iba.
7. Kumuha ng impormasyon sa mapagkakatiwalaang awtoridad
Alamin ang pinakabagong impormasyon tungkol sa COVID-19 mula sa mapagkakatiwalaang artoridad.

Siguraduhing ang impormasyon ay mula sa maaasahang mga tagapagsalita – ang Department of Health,
World Health Organization (WHO), o iyong lokal na health worker. Dapat ay alam ng lahat ang sintomas
– sa karamihan ay nagsisimula ang COVID-19 sa lagnat at tuyong ubo.
Bakit? Ang lokal at pambansang awtoridad ang may alam tungkol sa pinakabagong impormasyon kung
kumakalat na ba ang COVID-19 sa iyong lugar. Sila ang mas nakakaalam kung anong tamang payo na
dapat ibigay sa iyong lugar, upang maprotektahan ng mga tao ang kanilang sarili.
Tanong:
a. Ano ang konsepto sa binasa?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
b. Isa-isahin ang mga impormasyong binanggit sa teksto.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
c. Anong uri ito ng pagsulat? Ipaliwanag.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 43
3. Sumulat ng balita tungkol sa napapanahong isyu ng bansa. Isaalang-alang ang rubric sa pagsulat ng
balita.
Rubric sa Pagsulat ng Balita
0-5 6-10 11-15

Nilalaman Iilan sa mga nilalaman
Ilan sa mga nilalaman Ang nilalaman ay
ay walang kaugnayanay may kaugnayan sa may kaugnayan sa
sa paksa at limitadong
paksa na may suporta o paksa
pang-unawa detalye sa pag-unawa
Paglalahad Maling gamit ng wika
Kasiya-siyang paggamit Tamang paggamit ng
ng wika wika
Istruktura Walang kaisahan sa May pagkakasunod- Wasto at tama ang
kaisipan sunod na paglalahad ng pagkakasunod-sunod
kaisipan at organisado na paglalahad ng
sa paraan ng pagsulat kaisipan at
organisado sa paraan
ng pagsulat
Orihinalidad Hindi binigyan ng Kasiya-siya na binigyan Tuwirang binigyan
pansin ang paraan ng ng pansin ang paraan ng ng pansin ang paraan
pagbuo ng pagsulat pagbuo ng pagsulat ng pagbuo ng
pagsulat
Page | 44
Page | 45
E. Batis.
Bernales, R. et al. (2007). Filipino sa Larangang Akademiko. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc
Garcia, F. (2017). Filipino sa Piling Larang. Quezon City: Sibs Publishing Houde, Inc.
https://bit.ly/30nEyLy
https://bit.ly/30oGa7N
https://bit.ly/33ljqXZ
https://bit.ly/30sEmdP
https://bit.ly/3jmVV6B
https://bit.ly/2SjU9Y1
https://bit.ly/33iueX0
Page | 46
Paksa: Diskurso ng Mabisang Pagpapahayag : Teorya at Diskurso
Ika- 10hanggang ika-11ng Linggo
A. Tunguhin
1. Nakikilala ang teoryang Etnograpiya ng Komunikasyon.
2. Napagtatalunan ang iba’t ibang konseptong nakapaloob sa Ethnograpiyang komunikasyon ni Dell

Hymes.
3. Napahahalagahan ang kultura ng iba gayundin ang pagdedebelopng tolerans sa mga ito lalong higit sa
panahon ng globalisasyon.
B. Obserbasyon :
Pansinin ang larawan.
1. Ano ang salita ang siyang maisasaisip mula sa larawan?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
2. Bumuo ng isang maikling pahayag mula sa larawan nakikita?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
C. Lektyur
Page | 47
Narining mo na ba ang tungkol sa Etnograpiya ng Komunikasyon?
Ang Etnograpiya ng komunikasyon ay binuo at pinasimulan ni Dell Hyme taong 1962. Isa itong
teoryang pandiskurso.
Ang Teoryang ito ay tumutukoy sa kakayahang komunikatibo sa tagapagsalita higit sa

kakayahang gramatika ng wika na ginagamit sa diskurso. Mahalagang salik rin dito ang pag-angkop ng
tradisyon o kultura ng taong sangkot sa diskurso.
Ito’y paraan kung paano gamitin ng tao ang kanyang wika sa isang mabisang paraan. Mahalagang
maunawaan ang kultura o tradisyon ng isang kalahok sa diskurso upang maiwasan ang hindi
pagkakaunawaan. Binibigyang diin kung ano ang lalim ng relasyon ng kultura at kung paano ito
maipapakita ng taong nagsasalita sa ibang tao kaiba ng kultura.
Sa pananaliksik, inilarawan dito ang pamamaraan ng paggamit ng wika. Binibigyang

interpretasyon kung ano ang kahulugan ng wika ng isang pagkakakilanlan ng isang komunidad.
Ang Etnograpiya ng komunikasyon ay may dating katawagan na Ethnography of SPEAKING,

muli si Dell Hyme din ang bumuo rito na kalaunan ay binago at naging Ethnography of Communication.
Binubuo ito ng non-vacal at non- verbal na aspeto ng komunikasyon.
May dalawang pangunahing layunin ang teoryang ito, una, pag-aaral gamit ang wika sa
kontekstong sitwasyon at pangalawa, paggamit bilang balangkas ng pamayanan na ginagalugad ang
malaya nitong gawi.
Maraming wika ang bansang Filipinas, binubuo ito ng mga dayalekto mula sa iba’t ibang panig
ng bansa. May sariling wika na siyang ginagamit nila upang mapanitili ang kanilang pagkakakilanlan at
kultura.
SPEECH Community, ano ang mga salitang ito? Ito’y pangkat ng mga taong hindi lamang
gumagamit ng wika sa magkakatulad na paraan kundi nababatid din nila ang patakaran o pamantayan kung
paano ito ginagamit at nauunawaan ng mga gawaing pangwika.
Salita, tunog, ekspresyon mga istilo ng mga taong may iisang wika o dayalekto na sa
pakikipagtalastasan sila lamang ang siyang nakakaalam o nakakaunawa na di alam ng mg a taong hindi
kabilang sa kanilang pangkat.
(Gahum, abyan, adi, bana, dan-aw, himuga), Ano- ano kaya ang mga ito, saan komunidad o lugar
sinasalita ang mga ito? Paano kung marinig natin ito sa iba, kaya kayang intindihin o unawain kung ano
ang ibig sabihin nito? Marahil, hindi sapagkat hindi ito ang salitang nakagawian nating gamitin,
magagawa lamang nng taong di kayang unawain ito kundi alamin at tanggapin na iyon ay ang kanilang
wika.
Balikan muli ang salitang Etnograpiya, mula ito sa litang griyego na ethnos o mga tao at ang
grapiya ay pagsusulat.
Ang tao ay may Wika at Kultura, na nakagapos sa isa’t isa at di maaaring paghiwalayin. Mas
tumitibay ang WIKA dahil sa kulturanng nakapaloob. Isang mabisang salik sa pakikipagtalastasan na di
kailanman maisasantabi ang etnograpiya bilang disiplinang nakaagapay sa pag-aaral tungkol sa wika.
Page | 48
Ang tao ay may Kultura ay isang kalinangan, may kabuuang kaisipan at kaugalian o tradisyon ng
isnag bayan o bansa. May mga katutubong kaugalian, paniniwala. Pinag-iisa nito ang kamalayan ng isang
lugar, na may iisang diwa, mabubuting gawi o kaugalian na nakagisnan na. Ito’y lawaran ng isang lipunan.
Nabuo rin ni Dell Hymes ang SPEAKING ni Dell Hyms upang mabatid kung paano ginagamit ang
wika ng tao. Isa itng pagsusuri ng diskurso bilang isang serye ng sitwasyon at akto ng pagsasalita sa loob
ng isang kontekstong kultural.
Narito ang modelo na binubuo ng mga component.
S SETTING Saan gaganapin o naganap ang usapan?

P PARTICIPANT Sino o Sino-sino ang sangkot sa usapan?
E ENDS Ano ang dahilan at bakit nakikipag-usap?
A ACT Ano ang daloy o takbo ng usapan?
K KEY Ano ang tono ng usapan?
I INSTRUMENTAL Ano ang paraang ginagamit upang makipag-usap?
N NORMS Ano ang tuntunin o pamantayang panlipunang sinusunod?
G GENRES Ano ang uri ng diskurso?
Makabuluhan ang modelong ito kaugnay s apag-aaral ng wika. Magkakaugnay ang mga
component na di kailanman maaaring paghiwalayin ng iba.
Kaya mo bang magbigay ng halimbawa? Anong sitwasyon ang iyong nasasaisip? Anong paraan
ng pag-uusapan ang ginagawa ngayon ng tao sa panahon ng pandemya sa loob at labas ng bansa? Kaya
prin bang pagtagumpayin ng sakit o pandemyang ito ang komunikasyon ng tao?
Ito ay nabuo upang masuportahan din ang mga ideya tulad ng Communicative competence at
Linguistic Competence.
• Communicative Competence - sa pagtuturo at pagkatuto ng wika hindi sapat na maalam

sa tuntuning pangramatika, magamit ng wasto sa mga angkop na sitwasyon sa
paghahatid ng mensahe at maunawaan ang sinasabi ng dalawang sangkot.
Halimbawa: May kakayahan ang taong makipag-usap sa isang particular na pamayanan

sa kontekstong sosyokultural.
• Linguistic Competence – Ito ay pag-unawa at paggamit sa kasanayan sa ponolohiya,

morpolohiya, sintaks, semantika at gayundin sa mga tuntunin pang-ortograpiya.
Usapang Globalisasyon:
Sa pagbulusok ng teknolohiya, maraming pagbabago di lamang ang mga wikang umuusbong,

naisasantabi rin ang kulturang nakagisnan at MODERNO na ang umiiral. Sa panahon kaya ngayon nasaan
na ang mga wika ng mga pangkat etniko o mga dayalekto. Mga wikang binuo n gating mga ninuno na
Page | 49
siyang bubuhay sa ating kamalayan na ito ay ating kultura. Napanatili kaya magpahanggang ngayon o
marami na sa mga ito ay tinuring n lamang nakaraan o patay na wika.
Panoorin at pakinggan ang Video mula sa youtube na ang link ay :
https://www.youtube.com/watch?v=axkEc7qG3Tc
Ano ang masasabi ninyo sa napanood ninyong video?
Paano ka binago ng video, sa kasalukuyang mong kaalaman tungkol sa wika?

Ano ang kaugnayan nito sa ating tinatalakay na Etnograpiya ng Komunikasyon?
Ano nga ba ang KATOTOHANAN sa likod ng ating wika?

Ano- ano ang isinasagawa upang mga wikang ito’y mapanatili. Ayon sa pag-aaral ni David
Michael San-Juan na may pamagat na Multilingwalismo: Salbabida ng wikang Filipino at mga dayalekto,
Bagong Kahingian ng Globalisadong Mundo binanggit nito na sa kabila ng pagkakaroon natin ng wikang
pambansa, di pa rin naisasantabi ang mga dayalekto, pinapalaganap sa ngayon at ginagamit bilang panturo
sa elementary o yung tinatawag na MOTHER TONGUE. Bilang karagdagan pa, walang ibang wika ang
kakatawan kundi wika niya sa araw-araw na siyang magbibigay sa kanya ng higit na tiwala at
pagkakakilanlan.
Page | 50
Maraming wika ang sinasallita sa bansa, kung pagpapayaman ng wika ang pag-uusapan sa global
na HAMON--- maari natin isabay ang mga wikang ito sa pagpapayaman, mga parte sila ng ating bayan,
linangin natin ang paggamit nito.
Binanggit pa ni San Juan, di lamang naisalba an gating pagkakakilanlan, maabot pa natin ang
minimithing kaunlaran habang nagiginng tulay rin tayo sa pagkakaunawaan at kapayaan sa pagitan ng mga
lugar o karatig bayan na magkakaiba ang wikang sinasalita. At kultura. Mula Aparri hanggang Julo mas
maraming wika, mas maganda dahil nasa iisang bansa lamang tayo.
Walamang masama ang pagkakaroon ng Wikang pambansa, gamitin natin ito sa iba rin bilang
pakikipag-uganayan sa mga taong kaiba ang wika tulay ito sa pagkakaunawaan, ngunit ang isang
dayalekto na kakalimutan at isasantabi ay isang pagpatay sa kultura mayroon ang isang lugar na minsa’y
nagamit nila upang magkaisa at unawain ang isa’t isa. Isabay natin ang mga ito sa agos ng globalisasyon.
D. Aplikasyon
1. Pansinin ang larawan: Ano-ano ang paraan na maaaring gawin sa sitwasyon ito, kung ang bawat
isa’y iba-iba ang wikang kanilang sinasalita. Paano kaya mapagtatagumpayan ang ugnayang ito
kung wika’y iba- iba?
______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 51
2. Balikan muli ang larawan. Umisip ng pamagat ng isang maikli at makabuluhang komiks istrip
mula sa larawan. Gamitin ang SPEAKING Model ni Dell Hymes upang mapagtagumpayan ang
ugnayan ng bawat isa.Gawin ang inyong komiks istrip sa kabilang pahina.
Pamagat : ____________________________________________________________
3. Panoorin ang TED Talk ni Julian Tresure “ How to Speak so that people want to listen” Youtube.
Bigyang katuturan ito base sa mga natalakay na aralin sa etnograpiya ng komunikasyon.Kung
wala ka namang internet connection, plitan ito ng iyon napanoon o napakinggang talumpati.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Page | 52
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________ __
_________________________________________________________________________________
E. Batis.
Almario, Virgilio S. (2013) BINAGONG GABAY SA ORTOGRAPIYA NG WIKANG FILIPINO

Komisyon sa Wikang Filipino, Edisyong 2013 na makikita sa
https://mlephil.files.wordpress.com/2013/04/binagong-ortograpiya-sa-wikang-filipino.pdf.
Catacataca, Pamfilo. (2009) ANG MANGHAHASIK SA EDUKASYONG PANGWIKA Suatengko

Publishing House, Caloocan City
Felix, Babylyn et al (2019) INTERDISIPLINARYONG PAGDULOG SA PAGBASA’T PAGSULAT,

St. Andrew Publishing House, Plaridel Bulacan
https://bit.ly/3cPEc5a
https://bit.ly/3nbp1Ig
https://bit.ly/3jkHzUk
https://bit.ly/30takqu
Paksa : Mabisang Pagpapahayag : Prinsipyo at Mga Tuntunin
Ika- 12hanggang ika-13ng Linggo
A. Tunguhin
1. Nakapagpapaliwanag ng kanilang prinsipyo sa buhay.
Page | 53
2. Naibibigay ang kahalagahan ng mga prinsipyo at tuntunin sa mabisang pagpapahayag.
3. Nakapagsusuri ng isang pahayag base sa nilalaman at pamamaraan ng pagpapahayag.
B. Obserbasyon
1. Magsulat ng motto ng isang taong iyong hinahangaan. Ipaliwanag ito.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2. Ngayon naman, isulat mo ang iyong prinsipyo sa buhay at ipaliwanag kung bakit ito ang naging iyong
panununtunan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
C. Lektyur
Ayon kay Justesen (2016) , may sampung prinsipyo ng epektibong komunikasyon. Una na rito
ang pagkakaroon ng layunin. Dapat alamin ng isang tagapagpahayag kung ano ang gustong makuha mula
saknaya ng kanyang tagapakinig. Siya ba ay nagbibigay ng kaisipan o nanghihikayat para kumilos ang
kanyang mga tagapakinig?
Pangalawa ay ang pakikinig .Ang mabuting komunikasyon kailanman ay hindi naging isang
direksyon lamang. Dapat ang tagapagsalita ay matuto ring making sakanyang mga tagapakinig
upangmagkaroon ng ugnayan o koneksyon. Makabubuting gawin ang paunang pag-aaral kung ang hlig
nlang basahin, huminigng ganting-tugon at ipasok sa talumpati o pahayag kung ano ang kanilang hinahanap
na mapakinggan .
Pangatlo ay ang paggawa ng modipikasyon sa tsanel o midyum na ginagamit. Halimbawa kapag

ang artista ay umaarte sa telebisyon, kailangan niyang lakihan ang bukas ng mata kumpara kung siya ay
aarte para sa sinehan dahil lubang maliit ng screen ng telebisyon kumpara sa sinehan. Ganoon din, kapag
ang tagapagsalita ay nagsasalita sa telepono, sa mikropono, sa maliit o maramihang tagapakinig.
Parang sa panahon ngayon ng pandemya, iba-ibang LMS o Learning Management System ang
ginagamit ng bawat paaralan , natural lamang na iba-ibang paghahanda at modipikasyon din ang kanilang
isasagawa.
Pang-apat, manatiling organisado. Sa pagsisimula, makabubuting gumawa ng balangkas kung

saan kasama na rito ang layunin at mahahalagang punto na gustong iparating, Manatiling nakapokus sa
hangaring ito upang maipahayag nang maayos ang talamitam sa tulong ng metodolohikal na pananaliksik.
Panlima, maging mapanghikayat. Ito ang buong punto ng pagpapahayag kaya dapat ay maayos
na maisakatuparan. Tandaang ang ibang tao ay hindi mahihikayat ng tulad ng iba. Sa ganitong sitwasyon,
mainam na gumamit ng rasyunal na pag-atake sa paksa na sinusuporthan ng mga kaugnay na patunay sa
Page | 54
argyumento. Sa ibang pagkakataon, ang emosyunal na pag-atake sa paksa ay higit na nakatutulong. Ayon
sa mga pag-aaral, ang ating utak na nakalaan sa pagpoproseso ng impormasyon ay limang beses na mas
mabilis kumpara sa bahagi ng ating utak na nakalaan sa pagpoporoseso ng mga rasyunal na bagay. Kaya,
mahalagang gumamit ng mga imahe at kwentong nagpapanukal ng kaligayahan, pag-asa, katatawanan o
surpresa upang mapalapit sa layon ng komunikasyon.
Pang-anim, maging malinaw. Lubayan na ang paggamit ng malalalim at mahahabang pananalita.

Mas mabuting gawing malinaw at maikli lamang ang pahayag. Mainam na maiparating ang argyumento sa
malinaw , maiksi, at di paligoy-ligoy na kaparaanan.
Pampito, gumamit ng biswal. Marami sa mga tagapakinig ay mga taong biswal. Hindi ba’t mas
madaling maintindihan ang ipinararating kung may kasama itong larawan? Mahalagang may nakikita ang
tagapakinig upang lalo nilang matanggap ang ipinahahayag ng tagapagsalita. Nagkakaroon ito ng tinatawag
na koneksyon.
Pangwalo, gumamit ng mga kwento. Isang mainam na paraan upang magkaroon ng koneksyon
sa mga tagapakinig ay ang paggamit ng kwento dahil likas sa mga tao ang pagiging pala-kwento at
tagapakinig ng kwento. nagiging mas makatao at mas madaling tandaan ang ipinaaabot na mensahe sa
tulong ng kwento.
Pansiyam, tandaang ang maiksi ay mas makabuluhan. Ang ating tagapakinig ay mga abalang
Hindi ipinapayo na sayangin ang kanilang oras sa pakikinig ng mga walang kabuluhan, walang koneksyon,
inulit na impormasyon o detalye na hindi makatutulong upang maitawid ang layon sa komunikasyon.
Mawawalan lamang ng interes ang tagapakinig samganabanggit na sitwasyon.
Pansampu, maging mapag-usisa. Dahil ang paraan ng pakikipagkomunikasyon ay nagbabago,

mainam na magbasa-basa, kumausap ng mga mentor o tagapagsanay, at huwag isipin na alam mo na ang
lahat ng bagay ukol sapakikipagkomunikasyon. Magandang subukan ang mga istratehiyang iyong nabasa
o napakinggan at tignan kungalin sa mgaito ang higit na makatutulong sa iyon pagpapahayag.
Maging si Bradbury (2012) ay may mga prinsipyo rin ng epektibong komunikasyon. Alam niya
ma niya na ang komunikasyon ay pundamental sa lahat ng uri ng pakikipag-ugnayan. Ang kakulangan o
kawalan nito ang malimit na inirereklamo ng mga empleyado sa isang organisasyon. Makikita rin samga
curriculum vitae ng ilang kawani ang pariralang “excellent communication skills” bilang isa sa mga
tampok nilang katangian. Ang tanong, ano nga ba ang kahulugn ng pagkakaroon ng mainam na kasanayang
pangkomunikasyon? Paano natin masasabing nagtataglay tayo nito? Bakit ba nagkakaroon ng di mainam
na komunikasyon at ano ang maari nating gawin upang malinang ang ating kasanayang
pangkomunikasyon?
Ano ba ang layunin ng komunikasyon ? Hindi ba’t ito ay makapakinig at mapakinggan? Kung tayo
ay nakikipagkomunikasyon sa paraang pasulat o pasalita , sa pamamagitan ng larawan o pagkilos, at
nagkaroon ng alterasyon sa mensheng atin gustong iparating, hindi naging mabisa ang ating komunikasyon.
Ito ay nagdudulot ng di pagkakintindihan o di pagkakaunawaan. Nangyayari ito dahil na rin sa paraan ng
atin pagbibigay kahulugan sa ating nakita,narinig, base sa ating karanasan.
Narito ang mga prinsipyong pinaniniwalaan ni Bradbury (2012) :
Pagiging Mapagkakatiwalaan . Ang isang mainam na relasyon ay nakasandig sa pagtitiwala o

pagkakaroon ng paggalang sa komunikasyon na kung saan ang magkabilang panig ay sinusunod ang
parehong prinsipyo. Kung wala ang pagtitiwala, lubhang mahirap ang magkaroon ng makabuluhang pag-
Page | 55
uusap. Hindiba’t nahihirapan angisang anak na magbukas ng kanyangkalooban sa magulang na hindi siya
pinagkakatiwalaan?
Aktibong Pakikinig. Ang aktibong pakikinig ay nangangahulugang pagiging pokus sa taong

nagsasalita na hindi ito ginagambala o sinasansala. Sa panahong nagsimula na tayong makinig sa sinsabi
ng ating utak , ito ay nagiging balakid na sa ating pakikinig. Hindi lamang ito kawalan ng paggalang sa
nagsasalita kundi daan din para itigil natin ang ating pakikinig at bumuo ng sariling konklusyon. Pansinin
kapag ikay ay nakatuon sa manerismo ng iyong guro, hindi mo na napapakinggan nang maayos ang
kanyang pagtalakay sa aralin.
Pagiging Hindi Mapanghusga. Hindi mainam ang maging mapanghusga sa kapwa lalo kung nais
nating magtaguyod ng pakikipagkapwa. Ang pagiging hindi mapanghusga ay madali ring sabihin ngunit
pagddating saimplementasyon ay mahirap isagawa . Madalas nating isipin na mas magaling, mas
marunong, mas mahusay tayo kaysa sa taong nagsasalita. Nangangailangan ng pagsasanay upangmapanatili
ang katangian ng pagiging hindi mapanghusga sa kapwa.
Pahalagahan ang pagkakaroon ng ibang pananaw ng iba. Matuto tayong pahalagahan ang
kontribusyong hatid ng ibang pananaw sa atin pakikipag-ugnayan sa kapwa. Maaring may iba silang
opinyon pero hindi ito nangangahulugan na ito ay mas mabuti o mas masama. Makabubuting lu mikha ng
isang kapaligiran ng kung saan alam ng mga tao na panahahalagahan angkanilang opinyon o pananaw, na
hindi sila hinuhusgahan , na may nakikinig sa kanilang saloobin atkung ano man ang kanilang sabihin ay
mananatiling kompidensyal.
Walang pagpapalagay. Maaring bigyan ng kahulugan ng isang tao ang isang pahayag batay sa
kanyang sariling interpretasyon na hindi nama ito ang ibig ipakahulugan ng nagsalita. Makabubutng tiyakin
ng nagsalita na naintindihan ng kanyang kausap ang kanyang mensahe at sa panig ng kinausap, makabubuti
ring linawin niya ang mensaheng ibig iparating sa kanyang ng kausap. Naaalala n’yo pa ba a larong Pass
the Message?
Pagiging totoo. Maging totoo o tapat sa iyong komunikasyon. Marami tayong pamamaraan ng
pakikipag-usap hindi lamang sa ating mga salitang binibitawan. Lumalabas sa mga pag-aaral na ang mga
salita ay may pinakamababang epekto sa ating komunikasyon ( mga 7%). Ang paraan ng ating pagsasalita
– tono, bilis, at iba pa tulad ng pag-awit ( mga 38%) at ang galaw ng ating katawan tulad ng pagsasayaw (
mga 55%) ay higit na mahalaga kaysa sa ipinararating nating mensahe. Kapag angkausap mo ay panya ang
tingin sakanyangrelo kahit na siya ay nakikinig sa iyo, nangagahulugan lamang ito na may gusto siyang
gawing ibang bagay kumpara sa pakikinig sa iyo. Maaring may gusto tayong iparatngna mensahe ngunit sa
atn namag pagkilos ay may iba taong ipinararating. Mahalagang nagkaksund angating pananalita at ang
ating pagkilos o galaw.
Para naman kay Burton (2012) ,may 5 alituntunin sa mabuting pakikinig. Una na rito ang pagiging
mapagtanggap sa nagsasalita. Alam ng taong nagsasalitakungsino ang gustong makinig at ayaw talagang
makinig. Pangalawa, ipakitang ikaw ay nakikinig. Hangga’t hindi mo ipinapakitang ikaw ay
nakikinig,mawawalan ng tiwala sa sarili ang nagsasalita at hindi niya magagawang ibigay ang mainam
niyang pagpapahayag. Makikita ang tunay na pakikinig sa paraan ng pag-upo, pagtingin samatang
nasasalita, pagtango, pagsagot, atb. Pangatlo, tignan ang iyong pag-unawa. Maaring magtanong,
magbigay ng ganting-tugon, o magpakita ng inaasahang emosyon. Pang-apat, maging mabagal sa
panghuhusga.Maaring hindi ka sumasang-ayon sa sinasabi ng nagsasalita ngunit may mga paraan na ito
ay maisasakatupan nang hindi nagiging masyadong direkta. Maari kang magtanong o magbiro. Panlima,
Page | 56
gamitin ng pananahimik sa tamang paraan. Ang pananahimik ay maaring mangahulugan ng pagsang-

ayon at sa ibang sitwasyon ay di pagsang-ayon. Pansinin kung paano ito ginagamit ng iyong magulang sa
sandaling humihingi ka ng pahintulot na makadalo sa isang kasayahan.Ayon nga kay Lao Tzu,ang
pananhimik ay pinagmumulan ng ibayong kalakasan.
Mayroon ding ibinigay si Burton (2012) ng 5 alituntunin sa mabuting pagsasalita. Una, iparating
ang mensahe sa isang malinaw at epektibong pamamaraan. Huwag aksayin ang oras ng tagapakinig.
Ang teknik, dapat na mayroon ka ng nakahandang sabihin bago pa bumukas ang iyong bibig. Pangalawa,
gumamit ng malinaw at nauunawaang pananalita. Iwasan ang paulit-ulit o maligoy na pananalita
.Panatilihin ang mensahe na malinaw, simple, at direkta. Huwag ding gumamit ng mga salitang
mapangpanggap, upang hindi ka lumabas na katawa-tawa. Pangatlo, gumamit ng mga di berbal na
kaparaanan sa komunikasyon. Makatutulong ang paggamit ng diagram, prop, powerpoint
presentation, video, o tulad ng mga ginagawa sa TED talks ng mga tagapagsalita na palakad-lakad. Mas
marirnig ang iyong mensahe sa tulog ng iba’t ibang tsanel o midyum. Makatutulong din ditto kung mayroon
kang magandang biro o kwento na isasalaysay. Pang-apat, gumamit ng pag-uulit. Kapag ang mga
tagapakinig ay binigyan ng listahan, ang kanilang matatandaan ay ang unang binanggit ng tagapagsalita
(primacy effect) at ang hulisa listahan (recency effect) . Dahil dito, makabubuting ulitin ang mahalagang
punto , una sa umpisa at isa uli sa pagtatapos. Kung ang punto ay mahirap tanggapin o ipatanggap,
ipinapayong ulitin ito hanggang sa ito ay naintindihan at sa huli ay matanggap ng mga tagapakinig. Panlima,
tignan ang pag-unawa. Tiyaking ang konsepto ay naunawaan bago dumako sa ikalawang punto at iwan
ang naunang punto. Mahalagang maisalin nila ang konsepto sa kanilang sariling pananalita na saganitong
kaparaanan ay napapaigting ang kanilang pag-unawa at napapanatili ang konsepto sa kanilang utak tulad
ng ginagawa ng mga guro. Sang-ayon ka ba rito? Napansin mo ba ang pagkakatulad sa mga inilahad na
prinsipyo at tuntunin?
D. Aplikasyon
1. Magsulat ng isang talumpati na may layong manghikayat. Tiyaking nasusunod ang prinsipyo at tuntunin
sa mabisang pagpapahayag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 57
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
2. Ideliber ito. Pagkatapos, ipaliwanag kung paano mo ito ipinahayag na isinasalang-alang ang prinsipyo
at tuntunin sa mabisang pagpapahayag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 58
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis:
Bradbury, B. (2012) Principles for Effective Communication na makikita sa https://bit.ly/34c5NcW.
Burton, N. (2012) The 10 Golden Rules of Communication : How to get the most out of people, and
give the most back na makikita sa https://bit.ly/3cMzDbZ
Justesen, I. ( 2016) 10 Principles of Effective Communication na makikita sa https://bit.ly/3l9pdWT
Paksa: Organisasyon ng Diskursong Pasulat at Pasalita
Mga Diskursong Personal
A. Tunguhin
1. Nasusuri ang komposisyong ginawa base sa kaisahan, ugnayan, at tuon nito.
2. Nakapagbibigay ng paraan kung paano mapananatili ng manunulat ang interes ng kaniyang
mambabasa.
3. Natatalakay ang mga paraan kung paano matatamo ang pagbibigay tuon sa mga pangungusap.
B. Obserbasyon
1. Magtala ng pagkakatulad at pagkakaiba ng pagsasalita at pagsusulat sa paghahatid ng
komunikasyon.
Page | 59
Pagsasalita Pagsusulat
2. Magtala ng isang halimbawa ng diskursong personal na iyong kinahiligang isulat . Ipaliwanag

ang dahilan sa pamamagitan ng pagbibigay ng katangian at nilalaman nito.
Halimbawa ng diskursong personal Katangian/nilalaman
C. Lektyur
Diskurso
➢ Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang

“running to and from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na
komunikasyon. Interaktibong gawain tungo sa mabisang paglalahad ng mga
impormasyon.
➢ Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa
kanya, ang diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon.
Maaari rin itong isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita
man o pasulat, tulad halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso
ay isang anyo ng pagpapahayag ng ideya hinggil sa isang paksa.
➢ Sa Webster’s New World Dictionary (1995), ito ay isang pormal na pagtalakay sa

isang paksa, pasulat man o pasalita.
Page | 60
Maraming pagkakaiba ang diskursong pasalita at pasulat. May kani-kaniyang kalikasan

at pangangailangan (requirements) ang bawat isa.
Anoman ang anyo ng diskurso, mahalagang taglayin ng mga partisipant nito ang
komunikatib kompitens at ang linggwistik kompitens.
Kaibhan ng Diskursong Pasulat at Pasalita sa isa’t isa
Pasulat na Diskurso Pasalitang Diskurso
Indibidwal ang konteksto sa pagtanaw sa Panlipunan ang pagtanaw sa preperensya ng

mambabasa tagapakinig
Isinaalang-alang ang audience Binigyang-pansin ang kalagayang sosyal
Gumagamit ng mga grapema Gumagamit ng mga ponema
Kinakailangan ang mahusay na paglalahad ng Maaaring gumamit ng mga impormal na salita

kaisipan at pormal na salita
May tiyak na estrukturang dapat sundin Maaaring ulitin o baguhin at linawin ang
nabitiwang salita
Karaniwan na ang teksto ay napaghahandaan Kadalasan biglaan ang pagpapahayag ng

impormasyon
Natutuhan sa paaralan at kailangan ng pormal Ang pagsasalin ng inner speech ay isang

na pagtuturo at pagkatuto madaling proseso
Mga Paraan upang Mapananatili ng Manunulat ang Interes ng Kaniyang Mambabasa

✓ Pumupukaw ng interes ang pambungad na pahayag.
✓ Paggamit ng mga istatistika o impormasyon mula sa isang mapagkukunan.
✓ Pagbibigay ng tanong na na pupukaw sa interes ng mambabasa,
✓ Paggamit ng isang quote o kasabihan sa iyong paksa. Maaari mong gamitin ang isang quote
mula sa isang sikat na tao o isang quote na makuha mo mula sa isang mapagkukunan
interbiyu mo.
✓ Paggamit ng karanasan sa tunay na buhay ay isang mabuting paraan upang makuha ang
pansin.
Paraan sa Pagbibigay-tuon sa mga Pangungusap
Page | 61
✓ Ang paksa at panaguri ang unang binibigyan ng tuon sa pangungusap. Ang paksa at panaguri
ay parehong may iba’t ibang uri.
✓ Sa pagbuo ng talata ay kinakailangan na magkakaugnay ang pangungusap tungkol sa
pangunahing kaisipan o paksa ng talata.
✓ Sa pinagsasama-samang talata ay makabubuo naman ng tinatawag na komposisyon. Tandaan,

ang talata ay nagtataglay lamang ng isang paksang pangungusap na maaaring makita sa iba’t
ibang bahagi ng talata.
Ang komposisyon ay dapat na;
✓ may isang paksang diwa
✓ may kaisahan ng diwa.
✓ may wastong paglilipat-diwa - ang wastong paglilipat diwa ay gingamitan ng pagdaragdag,
pagsalungat at paghahambing.
Diskursong Personal
Naglalaman o nagsasalaysay ng mga pansariling karanasan bilang produkto ng obserbasyon at

lohikal na pananaw o pag-iisip ng may-akda sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Mga Halimbawa ng Diskursong Personal

1. Talaaraawan-talaan ng mga pang-araw-araw na karanasan, pananaw, lihim at itinuturing na
matalik na kaibigan ng may-akda. Ito rin ang saksi at daan ng may-akda upang mabalikan ang
mga mahahalagang pangyayari sa nakaraan.
2. Diyornal-Tala ng mga personal na kaisipan na inaasahan o hindi inaasahan mula sa mga bagay
na kalimitang ginagawa sa araw-araw.
Halimbawa. Pananalik, proyekto, imbakan ng kaalaman.
3. Awtograpiya-Naglalaman ng mga purong personal na kaalaman o impormasyon ukol sa taong
sumusulat. Pawang katotohanan lamang ang nararapat na nilalaman ng diskursong personal na
ito.
Mga tanong na nararapat masagot sa pagsulat ng awtograpiya
• Sino ka?
• Ano ang kahulugan ng buhay
• Paano mo makikita ang inyong buhay sa hinaharap
• Kongklusyon
4. Repleksiyon-Naglalaman ng mga bagay o kasaysayan ng mga butil ng pag-unlad ng simusulat.
Mga Katangian ng Repleksiyon

1. Sarili ang pangunahing mapagkukunan ng impormasyon
2. Nagpapakita nang malinaw na ugnayan ng konteksto ng sinulat sa personal na buhay
3. Nararapat na nakatala ang lahat ng batis o sangguniang nilahukan ng may-akda sa pagsulat
4. Pumili ng akmang panauhan o punto vista sa pagsulat ng repleksiyon
Mga Dapat Isaalang-alang upang maging Makabuluhan ang Sinusulat na Diskurso

1. Layuning Intrapersonal-Malinaw na kabatiran sa wikang gagamitin at epektibong
maipahayag ang sariling saloobin o damdamin.
2. Layuning Interpersonal-tumatalakay sa mga dapat isaalang-alang ukol sa mga salik sa
pakikipag-ugnayang sosyal tulad ng pagbati, pagpuri at pakikisalamuha.
3. Layuning Direktib-Tumatalakay sa layunin ng may-akda sa nais na kalalabasan ng diskurso
sa pamamagitan ng pagbibigay ng utos o pagtanggi.
Page | 62
4. Layuning Reperensiyal-Tumatalakay sa sistematiko at lohikal na proseso ng paghihinuha sa

purong kaisipan bilang tulay sa lehitimong kaunawaan sa pagpapalitang diwa sa diskurso.
5. Layuning Malikhain-Tumatalakay sa paggamit o paglinang ng imahinasyon at abstraktong
pag-iisip sa isang partikular na paksa.
Mga Simulain sa Diskursong Paglalahad

1. Kaisahan (Unity) -Pagkakaroon ng limitasyon sa impormasyon o detalyeng ihahanay sa
pagsulat.
2. Pagkakaugnay-ugnay (Coherence)- Tumatalakay sa ugnayan ng mga salita at diwa sa bawat
bahagi ng diskursong sinusulat.
3. Diin (Emphasis)-Tumatalakay sa pagbibigay diin o pokus sa kaisipan o konseptong nais
iparating sa mga mambabasa.
Mga Dapat Taglayin ng Mabuting Paglalahad

1. Kawili-wili
2. Masidhi
3. Kaakit-akit
4. May buhay at may kagandahan
Mga Katangian ng Diskursong Paglalarawan

1. May mainam na paksa
2. May mainam na pananaw
3. May mainam na pangunahing larawang nabuo
4. May mainam na piling mga sangkap
5. May mainam na pagsasaayos ng mga sangkap
Mga Katangian ng Mabuting Salaysay

1. May kaakit-akit na pamagat
2. May makabuluhan at mahalagang paksa
3. Nakagaganyak at kawili-wili ang simula
4. Wastong pagkasunod-sunod
5. May kaangkupan ang mga pananalita
6. Makabuluhang pagkakaayos o pagkakabuo
7. May mga kapana-panabik at kasukdulang tagpo
8. May kawili-wili at magandang wakas
D. Aplikasyon
1. Batay sa nabanggit na diskurso, saang bahagi ka mas epektibong magbigay ng impormasyon, sa

pasalita o sa pasulat? Ipaliwanag ang iyong kasagutan.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Naisip mo ba kung paano mo mapapanatili ang interes ng iyong mga mambabasa sa iyong panitik?
Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Page | 63
3. Basahin ang komposisyon. Pagkatapos, ibigay ang iyong msasabing kaisipan patungkol sa inilagay
sa ibaba nito.
Ang edukasyon ang pinakamahalagang pamana ng isang magulang sa kaniyang anak na hindi
mananakaw nang sinuman. Gaya ng isang susi, ito ang magbubukas ng pinto tungo sa
napakaraming pangarap ng bawat kabataan. Subalit ano nga ba ang kahalagahan nito?
Magmula pa noon hanggang sa kasalukuyan, sadyang napakahalaga ng edukasyon lalong lalo

na sa buhay ng isang kabataan. Sapagkat ito ang naghahatid ng mga kapaki-pakinabang na
kaalaman na makakatulong sa kanilang pang araw-araw na pamumuhay. Ito din ang siyang
nagtuturo ng mga gintong aral sa bawat isa na tulay upang magkaroon ng mabuting asal a t pag-
uugali. Gayundin ang edukasyon din ang magsisilbing sandigan ng bawat kabataan upang
magkapaghanap ng magandang trabaho. Dahil sa panahon ngayon mas angat ang may pinag-aralan.
Sadyang napakahalaga ng edukasyon sapagkat ito ang siyang instrumento upang mabigyan ng
katuparan ang mga pangarap ng napakaraming kabataan. Ito ang siyang magdadala sa bawat isa
tungo sa isang maliwanag at maunlad na pamumuhay sa hinaharap.
Sa ating modernong panahon, sadyang napakaimportante ng edukasyon sa ating buhay kaya

naman marapat lang na bigyan natin ito ng halaga at huwag ipasawalang bahala. Imulat natin ang
ating kaisipan sa mabubuting hatid nito dahil ito ang magbibigay ng katuparan sa ating mga mithiin.
a. Paksang Diwa:
______________________________________________________________________________
b. Kaisahan ng Diwa:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
c. Wastong Paglilipat ng Diwa :
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Sumulat ng isang repleksiyon ukol sa pananaw ng mga Pilipino p atungkol sa pakikibaka ng

Pilipinas laban sa sakit na Covid-19 sa gitna ng pandemya. Gamiting gabay ang mga katangian ng
repleksiyon sa pagsulat. Matapos ang repleksiyon, sagutan ang mga gabay na tanong na nasa ibaba.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Page | 64
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
______________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
__________________________________
5. Suriin ang iyong isinulat na repleksiyon base sa mga inilatag na batayan.

na nasa ibaba.
Batayan sa Pagsusuri Pagsusuri

Kaisahan
Ugnayan
Tuon o Diin
E. Batis
Mabilin, E. (2012). Pilosopiya ng Pagbasa at Pagsulat para sa Esensiyal na Pananaliksik. Malabon

City:Mutya Publishing House INC.
https://bit.ly/3l6tg69
Page | 65
https://bit.ly/2SjhokM
https://bit.ly/34ie13m
https://bit.ly/2SjGXlM
https://bit.ly/2SjwJln
https://bit.ly/2GnM8yu
Paksa: Paniniwala at Mga Hakbang sa Paghahatid ng Pagpapahayag

Mga Mito at Realidad ng Pagpapahayag
Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag
Ika-16 hangang ika-17ng Linggo
A. Tunguhin
1. Nakapipili at nagagamit ng angkop ang teknik sa pagpapahayag upang matamo ang kabisaan nito .
2. Nalilinang ang kakayahan kung paano sisimulan, palalawakin at tatapusin ang pahayag sa mabisang
kaparaanan.
3. Nasusunod ang alintuntunin sa pagbibigay kahalagahan sa mga tagapakinig at ang batayan sa pagpili
ng estratehiya upang matamo ang mabisa at makabuluhang klase ng pagpapahayag.
B. Obserbasyon
Bumuo ng mga pahayag mula sa inyong isipan batay sa sumusunod na tema. Maaring ihayag ang
iyong kaisipan sa pamamagitan ng isang saknong na tula o maaaring sa pamamagitan ng islogan.
Tema Pahayag
1. “Ang Dalawang Mukha ng Buhay”
2. “Ako at Ang Daigdig”
3. “Ang Pighati ng Buhay”
Page | 66
4. “Kasalanan ang maging Mahirap”
5. “Ang buhay ng isang Kinapal”
Sinasabing ang pagpapahayag ay ang pagsisiwalat ng tao ng kanyang nasasaloob, paniniwala ng lahat
ng kanyang nalalaman pasalita man ito o pasulat.
Sa anyong pasulat, bigyan mo ng pagpapahayag ang panayam sa ating Pangulo na si Rodrigo Duterte
noong Mayo 25, 2020 patungkol sa pagbubukas ng klase.
Ayon sa kanya “Hindi ko isasakripisyo ang kaligtasan ng mga kabataan. It’s useless to be talking about
opening of classes, para sa akin bakuna muna. Pag nandiyan na ang bakuna, ok na”
C. Lektyur
Mga Mito at Realidad ng Pagpapahayag
Page | 67
Ang Mito/Myth ng Pagpapahayag
Ang Mito ay galing sa salitang latin na Mythos at sa Greek na Muthos, na nangangahulugang

Kuwento.
Tumutukoy rin ito sa kalipunan ng mga mito mula sa isang pangkat ng mga tao sa isang lugar na
naglalahad ng kasaysayan ng mga diyos-diyosan noong unang panahon na sinasamba, dinadakila at
pinipintakasi ng mga sinauang tao.
Naglalaman ito ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng iba’t ibang mga Diyos at Diyosa na ang
Layunin ay mailarawan at maipahayag ang mga ritwal, tradisyon o kultura ng mga bansang
pinanggalingan nito.
Ang Mitolohiya ay nagsisilbing daluyan upang:
1. Ipaliwanag ang pagkakalikha ng daigdig.

2. Ipaliwanag ang puwersa ng kalikasan.
3. Maikuwento ang mga sinaunang gawaing panrelihiyon.
4. Magturo ng mabuting aral.
5. Maipaliwanag ang kasaysayan.
6. Maipahayag ang marubdod na pangarap, matinding takot, at pag-asa ng sangkatauhan.
Realidad ng Pagpapahayag
Sinasabing ang pagpapahayag ay pagsisiwalat ng tao ng kanyang mga nasasaloob, ng kanyang mga
paniniwala, ng lahat ng kanyang mga nalalaman.
Ang pagpapahayag ay maaring Pasalita na maaaring isagawa ng harapan o lantaran at malapitan o
malayuan. Maaari ring itong Pasulat. Ibinabahagi ang mga kaalaman, paniniwala, mithiin at saloobin sa
pamamagitan ng pagsasaakda, mapalimbag man ito o hindi.
Mga Salik ng Pagpapahayag
1. Nilalaman
Ang pahayag ay may nilalaman kapag ito ay may mahalaga at may kinakailangang kabatiran, may
aral na itinuturo at nagbibigay kaaliwan.
Isinasaad ang nilalaman sa pamamagitan ng pananalitang malinaw, mabigat at nakalulugod,
subalit ano mang nilalaman ay kailangang ibatay sa katunayan at katotohanan upang mapalutang ang
realidad ng pagpapahayag.
Mga Mapagkukunan ng Nilalaman
Karanasan
Pinakamagaling na guro sa lahat. Dahil sa karanasan nakapagtitipon ng iba’t ibang karunungan at
kaalamang maaaring ibahagi sa iba.
Ang karanasan ay yaong ginagawa niya sa mga kaganapan sa kanyang buhay upang matamo niya
ang kanyang tunguhin o kaya’y makalutas ng kanyang mga suliranin.
Pakikipanayam
Page | 68
Isinasagawa kapag may mga kaalamang nais ng taong mabatid mula sa mga dalubhasa o sa mga
marurunong, sa mga taong nais makunan ng impormasyon.
Maaaring ang mga kaalamang naturan ay hindi matatagpuan sa mga aklat o di kaa’y hindi niya
pinagdaanan.
Pagbabasa
Nakapagpapayaman ng isip, nkapapakilos ng guniguni upang makapaglakbay sa iba’t ibang pook.
2. Pananalita
Ito ay kakayahang makapili ng mga salitang nagpapahayag ng kurukur0 at damdamin na may
kalinawan. Kapamigatan at kagandahan ng pagpapahayag.
Kailangang maging malinaw upang madaling maunawaan, mabigat upang madaling paniwalaan
at maganda upang kalugdan.
Upang mgaing malinaw ang pahayag gumamit ng magkakaugnay na mga salita, bawat salita’y ma
tiyak na kahulugan, iwasan ang mga salitang magbibigay ng pag-aalinlangan. Dahil dito kailangang may
wastong bigkas kung sinasalita at wastong baybay kung sinusulat.
Mawawalang saysay ang mga pangungusap na ipinahahayag kung hindi magiging malinaw ang
pagpapahayag, kung hindi naglalaman ng realidad o katotohanan.
Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag
Upang makatugon sa mahusay na Paghahanda at Paghahatid ng Pagpapahayag mahalagang
mabatid natin ang “Mga Kanon ng Retorika”.
Ang Retorika ay tumutukoy sa maagham at masining na pagpapahayag, maging pasalita o pasulat,
sa tulong ng wasto at mabisang paggamit ng wika.
Ang mga kanon ay nagsisislbing analitik at jenerativ. Nagpoprovayd ang mga ito ng templeyt para
sa kritisismo ng diskors at nagbibigay ng pattern para sa edukasyong retorikal.
Mga Kanon ng Retorika

1. Invensyon – ito ay mula sa salitang latin na Invenire na ang kahulugan ay to find. nakatuon ito sa
karaniwang kategorya ng pag-iisip na naging kunvensyonal nang hanguan ng mga retorikal na
materyales. Gayundin nakatuon ito sa ano ang sasabihin ng isang awtor.
2. Pagsasaayos/Arrrangement – binibigyang pansin dito ang tamang pagkakasunod-sunod ng isang
pahayag o akda.
Sa Klasikong oratoryo a ganito ang karaniwang pagsasaayos.

a. Introduksyon
b. Paglalahad ng mga Katotohanan
c. Divisyon
d. Patunay
e. Refutasyon
f. Konklusyon
3. Istayl / Istilo – nauukol naman ito sa masining na ekspresyon ng mga ideya. Kung ang Invensyon at
nauukol sa ano ang sasabihin, ang Istayl ay nauukol sa sa paano iyon sasabihin.
4. Memori / Memorya – ito ay hindi lamang nauugnay sa pagmememorya ng isang talumpati para sa
deliveri, kundi maging sa mga pangangailangang improvisasyunal ng isang ispiker.
Page | 69
5. Deliveri / Paghahatid – ito ay tinatawag na pasalitang retorika na ginagamit sa mga pampublikong

konteksto at pampublikong presentasyon ng diskurso, pasalita man o pasulat.
D. Aplikasyon
1. Paghambingin ang diwa ng Mito ng Pagpapahayag at Realidad ng Pagpapahayag gamit ang Venn
Diagram.
2. Paano nakatutulong ang Mito ng Pagpapahayag sa pagkakaroon ng mabisang pagpapahayag? Ilahad

ang inyong kasagutan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 70
3. Mayroon ka bang maimumungkahi kung paano higit pang mapauunlad ang kahusayan sa
pagpapahayag? Ilahad ang inyong kasagutan.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
4. Sumulat ng isang talumpati na may paksang “BAYANIHAN, SA GITNA NG KRISIS”. Sikaping

mapalutang ang Realidad ng Pagpapahayag.
______________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Page | 71
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
E. Batis.
Bernales, Rolando A. et al. (2006). Masining na Pagpapahayag sa Filipino: Mga Prinsipyo at

Proseso: Mutya Publishing House, Inc.
Cruz, Reynaldo J. et al. (1998). Retorika Mga Teoryang Huwaran at Pagsasanay sa Mabisang
Pagpapahayag: Allen Press and Trading
Dupale, Helen et. al. (2014) Retorika sa Tersyarya. JIMCZYVILLE Publication, #16 Concha St. Tinajeros,
Malabon City.
Sauco, Consolacion et. al. Retorikang Filipino Pang-antas Tersyaryo. Katha Publishing Co. Inc. Quezon
City. 1998. pp. 85-106.
https://bit.ly/2Gu1Tno
https://bit.ly/2Sjc40Q
https://bit.ly/3ne6gEm
https://bit.ly/3n7OUJ3
https://bit.ly/34eATAQ
https://bit.ly/30pezmX
https://bit.ly/2GpKPzd
Page | 72

Manual Ipp

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Manual Ipp

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag

3-20 1-2 na Linggo I. Oryentasyon

II. Ortograpiya at Pagsasalin

21-30 3-4 na Linggo III. Batayang Kaalaman sa Interdisiplinaryong Dulog sa

A. Interdisiplinaryong Dulog sa Pagbasa at Pagsulat

B. Ugnayang Pagbasa at Pagsulat

31-41 5-6 na Linggo IV. Mga Teorya at Modelo ng Pagbasa at Pagsulat

B. Mga Teorya at Proseso

42-51 7-8 na Linggo C. Proseso ng Pagsulat

D. Mga UIri ng Pagsulat

9-11 9 na Linggo Gitnang Sulit

52-58 10-11 na Linggo V. Diskurso ng Mabisang Pagpapahayag

59-64 12-13 na Linggo B. Mabisang Pagpapahayag

65-71 14-15 na Linggo 3. Organisasyon ng Diskursong Pasulat at Pasalita

4. Mga Diskursong Personal

72-78 16-17 na Linggo VI. Paniniwala at Mga Hakbang sa Paghahatid ng

12-14 18 na Linggo Huling Sulit

1. Ano ang inaasahan ko sa kursong Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang

2. Ano ang inaasahan ko sa aking dalubguro (propesor)?

3. Ano ang inaasahan ko sa aking sarili?

Koda (Course Code ) : IPP 0010

Pamagat ng Kurso (Course Title ) : Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa

Kredit ( Number of Credits ) : 3

Deskripsyon ng Kurso (Course Description)

1. Nakapagpapamalas ng mabisang komunikasyon sa malinaw at tamang kaparan, pasalita man o pasulat,

2. Nakakapagpamalas ng kasanayan upang maisapraktika ang mataas na antas ng analitikal at malikhaing

3. Nakapagpapamalas ng kakayahang gumamit ng teknolohiya sa kompyuter at akmang software na

4. Nakapagpapamalas ng pagpapahalaga at kamalayan sa ibang kultu ra ar panahon, pagpapahalaga sa

5. Nakadaraan sa patuloy na pagpapaunlad ng mga kasanayan at kamulatan na mahalaga upang

6. Nakakapagpamalas ng makagham na pagkatuto sa pamamagitan ng proseso ng makagham na

7. Nakapagdedebelop ng kwantitatibong kasanayan at kakayahan na naikakapit ang payak na matematika

Pagmamarka (Grading System) – Zero-based Calibrated at 60

Gawaing Upuan, Proyekto, Pagdalo sa Klase 30%

Maiksi at Mahabang Pagsusulit 30%

Gitnang Sulit (Pamanahong Papel) 20%

Huling Sulit (Pamanahong Papel) 20%

Work Plan sa IPP010 - Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat tungo sa Mabisang Pagpapahayag

Saklaw ng Aralin Seat Work Quiz

1-2 na I. Oryentasyon Panimulang Gawain na Aplikasyon na nasa pp. 19-

B. Mga Teorya at Proseso

7-8 na C. Proseso ng Pagsulat Obserbasyon na nasa p. 42 Aplikasyon na nasa pp. 46-

9 na Gitnang Sulit sa anyo ng Nasa pp. 9-11 ng Manwal

10-11 na V. Diskurso ng Mabuisang Obserbasyon na nasa p. 52 Aplikasyon na nasa

12-13 na B. Mabisang Pagpapahayag Obserbasyon na nasa p.59 Aplikasyon na nasa

14-15 na 3. Organisasyon ng Obserbasyon na nasa p. 65 Aplikasyon na nasa

4. Mga Diskursong Personal

16-17 na VI. Paniniwala at Mga Obserbasyon na nasa pp. Aplikasyon na nasa

18 na Huling Sulit sa anyo ng Nasa pp. 12-14 ng Manwal

Pamanahong Papel na Magsisilbing Gitnang Sulit sa IPP 0010

Mga Pangalan: _______________________________________ Iskor _____

pagsasaayos ng at pagsasaayos ng pagsasaayos ng at pagsasaayos ng pagsasaayos ng

Ika- 1 hanggang ika-2ng Linggo

1. Naipaliliwanag ang bisyon at misyon ng PLM.

1. Magtala ng mga salitang mali-mali ang pagkakabaybay na nakikita natin sa paligid.

Maling Pagkakabaybay Sa Saan Nakikita Tamang Baybay

Sa pag-aaral ni Fortunato (1991) na Ortograpiyang Filipino: Isang Pag-Aaral sa

Ikalawang kataliwasan: kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa dalawa o mahigit pang

Nakakasunod ka ba sa kanyang sinasabi ?

Sa kanya pa ring pananalita noong Kumbensiyong Konstitusyonal 1934, napagpasiyahan na

Sa kasalukuyang panahon, may napapansin ka bang pamumulitika sa wika ?

Nabigla ka ba ukol dito?

Sa pagpapatuloy ni Santos sa kanyang panulat, kanyang binanggit ang pahayag ni Almario na -

Makapagbibigay ka ba ng mga salita na gumagamit ng walong titik na C,F,J,Ñ,Q,V,X at ,Z? Hindi

Mga Pangalan: ___________________________________ Iskor _