ODKRYCIE I WŁAŚCIWOŚCI JĄDRA ATOMOWEGO

1. Doświadczenie Rutherforda – rozpraszanie cząsteczek α ze źródła promieniotwórczego na bardzo cienkiej folii ze złota,
scyntylacja (mikroskopijne błyski świetlne), cząsteczki prawie wszystkie przeszły przez folię w sposób nienaruszony, część
uległa nieznacznemu odchyleniu, a bardzo nieliczne wracały tam, skąd zostały wysłane jakby się od czegoś odbiły
→ Ernest Rutherford w 1911 roku odkrywa jądro atomowe, podstawa utworzenia modelu atomu Nielsa Bohra, atom jest
prawie pusty, a jego centralne miejsce zajmuje dodatnio naładowane jądro atomowe skupiające prawie całą masę atomu
(wokół jądra poruszają się lekkie elektrony)

2. Składniki jądra atomowego (nukleony = protony + neutrony)

a) protony (mp = 1,672622 * 10-27 kg) – decydują o tym jaki to pierwiastek
b) neutrony (mn = 1,674927 * 10-27 kg) – ich liczba może być różna
c) oddziaływanie jądrowe silne
d) atomowa jednostka masy (u) – 1/12 masy atomu węgla 126C (6 p+ i 6 n0 w jądrze)
1u = 1/12 M 126C = 1,660539 * 10-27 kg)
3. Izotop – odmiana danego pierwiastka i danej liczbie neutronów w jądrze, różniąca
się tą liczbą od innych izotopów tego pierwiastka, mają tę samą liczbę protonów w
jądrze i konfigurację elektronową

4. Pierwszego w historii rozdzielenia izotopów dokonał Joseph John Thomson (odkrywca elektronu) w 1912 roku przez
pierwowzór spektrografu masowego, bazującego na różnym odchyleniu się w polu magnetycznym atomów różniących się
masą
5. Deficyt masy – różnica między sumą mas składników jądra a masą samego jądra
Δm = Zmp + (A – Z)mn – M(A, Z)
mp – masa protonu / mn – masa neutronu / M(A,Z) – masa jądra o liczbie masowej A i liczbie atomowej Z
→ Energia wiązania – jej dostarczenie uwalnia cząsteczkę z jądra i uzupełnia jej masę i odwrotnie – dokonując syntezy
pierwiastków cząstki elementarne stają się lżejsze, nukleony okazują się być cięższe w stanie swobodnym niż w jądrze
E = m * c2
6. Masy atomowe nie są liczbami całkowitymi z powodu występowania izotopów oraz deficytu masy
PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA
1. Historia odkrycia promieniotwórczości
a) Henri Becquerel chowa do jednej szuflady sól uranową i szczelnie owinięte w czarny papier klisze fotograficzne, grudki
soli same zrobiły sobie zdjęcie, uznał je za nieciekawe i pozostał przy badaniu promieni Roentgena, przez przypadek
b) Maria Skłodowska – Curie i Pierre Curie przejmują badania nad nieznanym promieniowaniem, wyodrębnili z soli
uranowej dwóch nowych pierwiastków promieniotwórczych – polonu i radu, otrzymali za to Nagrodę Nobla
2. Własności promieniowania jądrowego
a) rozchodzi się po liniach prostych
b) jonizuje powietrze (w obecności promieniowania naładowany elektroskop szybko się rozładowuje)
c) przenika przez lekkie przeszkody, takie jak papier i blacha aluminiowa
d) powoduje fluorescencję wielu substancji
e) działa na emulsję fotograficzną podobnie jak światło (zaczernia kliszę fotograficzną)
3. Rutherford poddając promienie działaniu pola elektrycznego i magnetycznego wykazał, że składa się z trzech składników
a) promieniowanie α – słabo przenikliwe, zatrzymywane przez papier i naskórek, słabe odchylenie w polu elektrycznym i
magnetycznym, dodatni ładunek, duża masa, strumień podwójnie zjonizowanych atomów helu (2 p+ i 2 n0 w jądrze)
b) promieniowanie β – bardziej przenikliwe, zatrzymywane przez płytkę metalową i skórę, silne odchylenie w polu
elektrycznym i magnetycznym ( w przeciwną stronę niż promienie α), ujemny ładunek, mała masa, strumień rozpędzonych
elektronów
c) promieniowanie γ – bardzo przenikliwe, zatrzymywane przez grube ściany z betonu, stali lub ołowiu, nie odchyla się w
polu elektrycznym i magnetycznym, fala elektromagnetyczna o bardzo małej długości i wielkiej energii
4. Radioaktywność wiąże się z rozpadem jąder atomowych z powodu
a) zbyt dużej średnicy jądra (najcięższe pierwiastki)
b) niewłaściwej proporcji protonów i neutronów – siły jądrowe są zbyt słabe aby przezwyciężyć w 100% siłę odpychania
kulombowskiego między nukleonami (izotopy promieniotwórcze lżejszych pierwiastków)
5. Aktywność substancji promieniotwórczej – ilość rozpadów promieniotwórczych w ciągu jednej sekundy
→ 1 berkel [1 Bq = 1/s]
→ 1 curie [1Ci = 37 GBq] – aktywność jednego grama czystego radu
→ ciało człowieka zawiera promieniotwórczy potas 40 o łącznej aktywności 3,7 kBq
6. Okres połowicznego rozpadu T1/2 danego pierwiastka – czas, po którym połowa jąder tego pierwiastka ulegnie rozpadowi
7. Prawo rozpadu promieniotwórczego – aktywność substancji promieniotwórczej jest proporcjonalna do liczby jąder, które
jeszcze nie uległy rozpadowi