2019-11-30

Betonowanie podwodne
i w zawiesinie iłowej
Cz. 1

[1] Jarominiak A.: Betonowanie w wodzie i w zawiesinie iłowej, Warszawa 1993

[2] Horszczaruk E., Flis I., Wąż S., Betony podwodne – właściwości, projektowanie, technologie, Materiały Konferencyjne
Stowarzyszenia Producentów Cementu Polski Cement, Dni Betonu, Wisła 2004

Przykłady zastosowania technologii betonowania pod wodą

1
 2019-11-30

Betonowanie podwodne i w zawiesinie iłowej

Podstawową zasadą betonowania w wodzie lub zawiesinie iłowej jest

niedopuszczenie do przenikania tych cieczy w mieszankę betonową
oraz do wypłukania z mieszanki cementu.
Istotą wszystkich technik betonowania podwodnego jest minimalizowanie kontaktu
mieszanki z wodą/zawiesiną w czasie jej podawania i układania na dnie.

Ważną zasadą jest również sprawna organizacja robót zapewniająca ciągłość

przebiegu betonowania podwodnego. Od przestrzegania tej zasady zależy
monolityczność elementów uformowanych pod wodą/zawiesiną iłową.

Normalnie stosuje się betony podwodne, które muszą posiadać cechy zbliżone do
tych, jakie posiadają betony samozagęszczalne. Powinny również
charakteryzować się dużą spójnością oraz odpornością na wypłukanie.
Należy podkreślić, że w przeciwieństwie do betonów budowli wykonywanych
powyżej wody, o recepturze mieszanki wlewanej pod wodę/zawiesinę w większym
stopniu decydują wymagania dotyczące cech technologicznych niż wytrzymałość
betonu.

2
 2019-11-30

Metody betonowania podwodnego

- betonowanie w płytkiej wodzie

- betonowanie z użyciem worków i powłok
- betonowanie pojemnikiem
- betonowanie grawitacyjne przez rurę wlewową (metoda Contraktor)
- betonowanie z użyciem pompy
- betonowanie grawitacyjne z użyciem „zaworu hydraulicznego”
- betonowanie z użyciem pływającej formy
- betonowanie iniekcyjne

Tylko niektóre metody betonowania podwodnego mogą być stosowane do

wykonania konstrukcji w wykopach rozpartych zawiesiną iłową. Najbardziej nadaje
się do tego metoda Contraktor. Mogą też być używane: metoda zaworu
hydraulicznego i betonowania z zastosowaniem pompy. Nie wolno natomiast
stosować betonowania iniekcyjnego i pojemnikiem.

Betonowanie w płytkiej wodzie

Gdy głębokość wody, której nie udaje się wypompować z wykopu jest mniejsza niż
0,7—0,8 m, wtedy zasadą betonowania jest układanie mieszanki betonowej na
wierzchu niestwardniałego betonu, wcześniej umieszczonego w wykopie.
Wierzch jego warstwy powinien być zawsze utrzymywany powyżej wody. Nowe
porcje mieszanki układa się w pobliżu zbocza warstwy. Ich ciężar powoduje, że
zapadają się w niestwardniały beton, wypierając jego zbocze na zewnątrz
warstwy. W rezultacie, z wodą styka się tylko zbocze i tylko z niego może być
wypłukiwany cement.

a - zasada betonowania,
b - przewarstwienia stwardniałego
mleka cementowego stanowiące
miejsca potencjalnych pęknięć betonu;

1 - woda głębokości do 80 cm,

2 - niezwiązana mieszanka betonowa,
3 - porcja świeżej mieszanki,
4 - zbocze niezwiązanej mieszanki,
5 - przewarstwienia osłabiające beton,
6 – grodza.

3
 2019-11-30

Betonowanie w płytkiej wodzie

Betonowanie musi być prowadzone w sposób spokojny, aby nie powodowało dużych
ruchów wody przy zboczu mieszanki już ułożonej. W przypadku konieczności
przerwania betonowania, należy usunąć z powierzchni zbocza mleko cementowe.
Gdy mleko pozostaje, to w miejscach połączenia betonu ułożonego przed i po
przerwie powstają powierzchnie o zmniejszonej wytrzymałości, wzdłuż których
w przyszłości występują pęknięcia betonu.
Użycie do betonowania w płytkiej wodzie pompy lub rury wlewowej powoduje ryzyko
przerw w podawaniu mieszanki i znacznego wypłukania z niej cementu.

a - zasada betonowania,
b - przewarstwienia stwardniałego
mleka cementowego stanowiące
miejsca potencjalnych pęknięć betonu;

1 - woda głębokości do 80 cm,

2 - niezwiązana mieszanka betonowa,
3 - porcja świeżej mieszanki,
4 - zbocze niezwiązanej mieszanki,
5 - przewarstwienia osłabiające beton,
6 – grodza.

Betonowanie z użyciem worków i powłok

Metoda ta wymaga zaangażowania nurków. Wykorzystana może być do budowy
na dnie akwenów masywnych płyt lub ścian oraz do zapełnienia betonem
konstrukcji prefabrykowanych.
Mieszanka betonowa podawana jest pod wodę w workach z grubej tkaniny
nasyconej bitumem (worki heskie, jutowe) lub w workach z tworzywa sztucznego.
Worki wypełnia się częściowo świeżą mieszanką i opuszcza pod wodę do miejsca
wbudowania.
Bardziej złożonym sposobem jest użycie dwóch powłok (zwykle z tkaniny
nylonowej), połączonych wzdłuż regularnie rozmieszczonych opasek. Spomiędzy
warstw tkaniny usuwane jest powietrze i w tym stanie są one układane na dnie.
Następnie między powłoki wpompowuje się zaprawę zawierającą piasek i cement
w stosunku 2:1. W ten sposób powstaje na dnie rodzaj maty, dostosowanej do
ukształtowania jego powierzchni.
Grubość i masa maty na jednostkę powierzchni mogą być zmieniane przez
zmianę długości i rozstawu połączeń powłok. Maty pokrywające dno skutecznie
chronią go przed rozmyciem.

4
 2019-11-30

Betonowanie pojemnikiem
Gdy głębokość wody przekracza 80 cm, wtedy można układać w niej mieszankę
betonową pojemnikiem z otwieranym dnem. Najczęściej również wymagany jest
udział nurka.
Metoda te umożliwia również betonowanie pod wodą na dużej głębokości.
Zastosowano ją z powodzeniem do budowy fundamentów filarów mostu San
Francisco-Oakland w wodzie na głębokości przekraczającej 70 m.

a - opuszczanie w wodzie pojemnika z mieszanką

betonową (dno pojemnika zamknięte)
b - rozładunek mieszanki (dno pojemnika otwarte)

1 - pojemnik,
2 - dno pojemnika,
3 - niezwiązana mieszanka betonowa
ułożona na dnie wykopu w grodzy,
4 - kierunki ruchu mieszanki wylewającej się z
pojemnika,
5 - grodza

Schemat betonowania pojemnikiem w bardzo

głębokiej wodzie

1 - pojemnik mieszanki betonowej (pokazany obok

w powiększeniu)
2 - lina prowadząca pojemnik,
3- zawór wyrównujący ciśnienie w pojemniku
z ciśnieniem otaczającej go wody,
4 - zaczep sterowania zaworem,
5 - zderzak otwierający pojemnik,
6 - poziom zwierciadła wody,
7 - dno akwenu,
8 - konstrukcja betonowana pod wodą,
9 - jednostka pływająca obsługująca betonowanie

5
 2019-11-30

Betonowanie pojemnikiem jest przede wszystkim stosowane do wykonania pod wodą

dużych masywów, zajmujących znaczne powierzchnie dna. Raczej rzadko jest
wykorzystywane do wypełniania mieszanką betonową skrzyń i studni
fundamentowych. Nie nadaje się do formowania pali wielkośrednicowych i do
betonowania w zawiesinie iłowej.

Pojemnik stosowany do układania mieszanki betonowej pod wodą powinien być

całkowicie szczelny (niezależnie od stopnia wypełnienia go mieszanką betonową) i
zatrzymywać znajdującą się w nim porcję mieszanki do osiągnięcia dna lub betonu
ułożonego już wcześniej, bez kontaktu podawanej porcji z wodą.

Pojemnik powinien być opuszczany w wodzie powoli, ruchem spokojnym, do

zetknięcia się z dnem lub ułożonym na nim betonem. Szczególnie powoli powinno
przebiegać zbliżanie pojemnika do miejsca wbudowania mieszanki, wylewanie jej
i podnoszenie pustego pojemnika kilka metrów nad świeży beton. Zapobiega to
intensywnym ruchom wody przy powierzchni betonu, które go rozmywają.
Przestrzeganie tej zasady jest szczególnie ważne, gdy betonowanie odbywa się w
wodzie płynącej.

Do betonowania pojemnikiem stosuje się mieszankę z kruszywem o wymiarach do

200 mm.

Przykładowy schemat działania pojemnika do układania mieszanki betonowej pod wodą

Otwarcie dna pojemnika i wylanie się z niego mieszanki następuje po oparciu dźwigni zamka na dnie
akwenu, pod ciężarem opuszczanego pojemnika załadowanego mieszanką. Gdy na dnie akwenu jest
już niezwiązany beton, wtedy opuszczany pojemnik zagłębia się w niego, do wystąpienia pod dźwignią
oporu powodującego otwarcie zamka. Porcja mieszanki wylewa się z pojemnika do wnętrza betonu, co
zmniejsza niebezpieczeństwo rozmycia rozładowywanej porcji. Jednakże w praktyce nie można
całkowicie uniknąć wymycia części cementu w czasie rozładowywania mieszanki z pojemnika.
Nie każdy pojemnik otwiera się automatycznie. Niektóre są otwierane z powierzchni wody liną, w
innych na dźwignię zamka naciska nurek. Otwieranie pojemnika sprawia zwykle na budowie najwięcej
kłopotów i jest powodem licznych wypadków pogarszających jakość budowli zabetonowanej pod wodą.
Dlatego konieczne jest stałe sprawdzanie stanu zamka i jego mechanizmu.

6
 2019-11-30

Betonowanie grawitacyjne przez rurę wlewową

- Metoda Kontraktor (Contractor) -
Jest to najbardziej rozpowszechniona metoda betonowania podwodnego. Stosuje się
w niej długą rurę wlewową, doprowadzoną do dna wykopu. Dolna część rury powinna
być zawsze zagłębiona w mieszance betonowej. Rura ma średnicę 25-35 cm
i w górnej części lej do wlewania mieszanki. Zadaniem rury wlewowej jest
zapobieganie rozpłukiwaniu, segregacji i zanieczyszczeniu mieszanki betonowej
w czasie doprowadzania jej do dna wykopu oraz zapewnienie ciągłości dopływu
świeżej mieszanki do wnętrza już ułożonej w wykopie.

Zmiana zagłębienia rury w mieszance zmienia

wartość oporu napotykanego przez świeżą
mieszanką przy wypływaniu jej z rury. Umożliwia to
regulowanie prędkości ruchu mieszanki w rurze
i intensywności betonowania.

1 - grunt
2 - obudowa otworu
3 - rura wlewowa z lejem
4 - mieszanka betonowa

Istotą tej metody betonowania jest

zapewnienie ruchu mieszanki betonowej
w rurze wlewowej z właściwą prędkością,
w warunkach naczyń połączonych.

Naciskowi słupa mieszanki w rurze

o wysokości H + t + h (H - głębokość wody
lub zawiesiny iłowej, t - zagłębienie rury
w ułożonej już mieszance, h - wysokość
słupa mieszanki powyżej wody lub
zawiesiny) przeciwstawia się parcie
wody/zawiesiny i mieszanki na zewnątrz rury
wlewowej (wysokość H + t) oraz opory tarcia
napotykane przez mieszankę podczas jej
ruchu wewnątrz rury i w mieszance wcześniej
ułożonej w wykopie.

Metoda betonowania grawitacyjnego przez

rurę wlewową nadaje się do układania
mieszanki pod wodą i zawiesiną, gdy
grubość formowanej warstwy betonu wynosi
co najmniej 1 m. Promień rozpływania
mieszanki wokół rury wynosi około 2,5 m.

7
 2019-11-30

Rozpoczynanie betonowania polega na umieszczeniu w rurze wlewowej korka i wlaniu

w nią mieszanki. Korek oddziela pierwszą porcję mieszanki betonowej od
wody/zawiesiny znajdującej się w rurze i przez to chroni mieszankę przed segregacją
i rozmyciem. Pod ciężarem mieszanki korek obniża się, wypychając z rury
wodę/zawiesinę. Jeżeli koniec rury znajduje się nieco nad dnem, wtedy korek wypada
z rury a następnie zaczyna wypływać z niej mieszanka, z której formuje się bryła
wokół spodu rury. Przeciwdziała ona napłynięciu w rurę wody/zawiesiny, co mogłoby
spowodować segregację mieszanki w rurze i wypłukanie cementu.

Wlewanie mieszanki betonowej w rurę powinno przebiegać bez długich przerw a rura
powinna być podciągana w miarę postępu betonowania.

Do betonowania długich odcinków ścian szczelinowych stosuje się kilka rur przez
które wlewa się mieszankę jednocześnie. Należy starannie określić położenie rur, aby
osiągnąć równomierne podnoszenie się mieszanki w całej szczelinie. Rury źle
umieszczone mogą uniemożliwić prawidłowe wypełnienie szczeliny betonem.

Do wypełniania mieszanką przestrzeni o dużych powierzchniach przyjmuje się zwykle

kilka lub kilkanaście rur wlewowych. Wtedy powierzchnia dna otworu prostokątnego
przypadająca na jedną rurę nie powinna przekraczać 28 m2, zaś otworu kołowego
14 m2 (odpowiada to średnicy 4,25 m).

W przypadku betonowania dużych wykopów stosowane są także rury wlewowe

przemieszczane poziomo. Gdy stosuje się jedną rurę wlewową, to lepsze rezultaty
daje powtarzanie całego procesu betonowania w każdej nowej pozycji rury, niż
przesuwania jej z miejsca na miejsce w czasie jednej operacji betonowania.

8
 2019-11-30

Jedną z odmian metody betonowania grawitacyjnego przez rurę wlewową, stosowaną

w głębokiej wodzie, jest metoda wykorzystująca dwie rury - zewnętrzną o średnicy
600 mm i wewnętrzną o średnicy 200 mm.

W zakorkowaną rurę zewnętrzną, której długość może wznosić nawet 120 m, wlewa
się mieszankę betonową wypełniając tę rurę do połowy jej długości, co powoduje
zanurzenie jej aż do dna akwenu.

Następnie przez rurę 200 mm dolewa się mieszankę w rurę zewnętrzną - do jej
zapełnienia. Po nieznacznym uniesieniu wypełnionej rury następuje wypchnięcie
korka i mieszanka zaczyna wypływać na dno akwenu.

Znaczna objętość mieszanki zgromadzonej w rurze zewnętrznej 600 mm zapewnia

uzyskanie przy jej wylocie odpowiednio dużej bryły mieszanki, zapobiegającej
napłynięciu do rury wody w szczególnie trudnej, początkowej fazie betonowania.

Betonowanie z użyciem pompy

Metoda ta może być zastosowana w dwóch odmianach różniących się sposobem wykorzystania
pompy. Pompa może być stosowana:
- do transportu mieszanki betonowej między jej wytwórnią na budowie lub dowożącą ją na
budowę mieszarką samochodową a lejem rury wlewowej
- do wtłaczania mieszanki betonowej bezpośrednio na dno wody lub zawiesiny iłowej, tzn. do
miejsca formowania konstrukcji (jest to tzw. „betonowanie pompowe").
W pierwszym sposobie betonowanie podwodne przebiega według zasad metody Contraktor.
W drugim sposobie przewód, którym pompa tłoczy mieszankę, jest połączony specjalną rurową
kształtką ze sztywną rurą wlewową, której dolny koniec jest doprowadzony do dna wykopu.

Betonowanie pompowe ma następujące zalety:

- uzyskuje się beton o zwiększonej wytrzymałości, gdyż ta metoda umożliwia użycie mieszanki z
mniejszą zawartością wody niż trzeba stosować ze względów technologicznych w innych
metodach betonowania podwodnego.
- następuje zagęszczenie betonu nie tylko grawitacyjne, ciężarem własnym, ale także wskutek
znacznego ciśnienia wywieranego na mieszankę przez pompę,
- wykonawstwo jest uproszczone, wymaga mniejszej liczby czynności pomocniczych niż inne
metody betonowania podwodnego.

Betonowanie pompowe jest coraz częściej stosowane zamiast klasycznej metody Contraktor.

9
 2019-11-30

Betonowanie z użyciem pompy

Tak jak w metodzie Contraktor, w betonowaniu pompowym obowiązuje zasada
niedopuszczania do kontaktu wlewanej mieszanki z wodą/zawiesiną.
Dlatego pierwsza porcja mieszanki w pionowym przewodzie wlewowym zanurzonym w
wodzie powinna być oddzielona od niej korkiem, a następne porcje powinny wypływać
pod wodą do wnętrza ułożonej wcześniej mieszanki, jeszcze niezwiązanej.
Wymaga to stałego zagłębienia w niej końca przewodu. Aby to zapewnić przewodem
wlewowym powinna być stalowa sztywna rura. Jedynie w wyjątkowych przypadkach, a
więc małej objętości wbudowywanej mieszanki, bardzo małego ciśnienia
wytwarzanego przez pompę lub, gdy użycie sztywnej rury jest niemożliwe, dopuszcza
się betonowanie przez giętki przewód, lecz z końcem zagłębionym w już ułożonej
mieszance.

Wypływanie mieszanki betonowej z rury

wlewowej
a - sztywnej, b - z przewodu giętkiego; 1 - rura stalowa,
2 - przewód giętki, 3 - powierzchnia niezwiązanego
betonu

Betonowanie z użyciem pompy

Mieszanka tłoczona pompą może mieć mniejszą zawartość wody, a więc mniejszy
opad stożka niż stosowana w metodzie Contraktor, czyli może mieć większą gęstość.
Ale wtedy trudniej rozprzestrzenia się po wypłynięciu z przewodu wlewowego.

Powinna być stosowana pompa tłokowa o dużej wydajności i dużej mocy

(z przewodem ø100-120 mm, wytwarzająca ciśnienie do 12 MPa). Pompa wirnikowa
powoduje niewystarczające ciśnienie mieszanki i dlatego użycie takiej pompy daje
gorszą jakość betonu.

Do transportu mieszanki betonowej należy stosować stalowe sztywne przewody

wewnątrz gładkie, z wystarczająco grubymi ściankami, aby wytrzymywały gwałtowne
zwiększenia ciśnienia pompowanej mieszanki. Odcinki przewodów powinny być
połączone na gwinty wycięte w ich ściankach.

10
 2019-11-30

Betonowanie z użyciem pompy

Rura wlewowa zalecana do betonowania z zastosowaniem pompy

a - elementy rury wlewowej, b - rozpoczynanie betonowania, c - rura po dostosowaniu do betonowania metodą
kontraktor; 1 - przewód stalowy łączący rurę wlewową z pompą tłoczącą mieszankę betonową, 2 - giętki
odcinek przewodu, 3 - stalowa rurowa kształtka, 4 - rura wlewowa, 5 - odcinek prosty kształtki, 6 - kolano
kształtki, 7 - pokrywa rury wlewowej, 8 - pokrywa kolana, 9 - lej, 10 - korek przeciwdziałający rozmyciu
pierwszej porcji mieszanki

Przewód stalowy (1) doprowadzający mieszankę od pompy do miejsca betonowania powinien być połączony
giętkim przewodem (2) ze specjalną stalową kształtką rurową (3), przymocowaną do górnego końca sztywnej
stalowej rury wlewowej (4), umieszczonej pionowo w wodzie/ zawiesinie, z dolnym końcem otwartym,
sięgającym jej dna.
Giętki przewód (2) umożliwia podnoszenie i opuszczanie rury wlewowej bez ruszania rury (1). Specjalna
kształtka (3) zawiera prosty odcinek rury (5) i zespawane z nim stalowe rurowe kolano (6). Z kolanem jest
połączony giętki przewód (2). Dolny koniec odcinka (5) jest przymocowany do rury wlewowej, zaś górny —
zamyka się zdejmowaną pokrywą (7). Pokrywa jest przymocowana gwintem lub uchwytem dociskanym śrubą.
Pokrywę można łatwo zastąpić lejem, który wraz z odcinkiem rury (5) i z rurą (4) stanowi wtedy zespół mogący
spełniać rolę rury wlewowej stosowanej w metodzie kontraktom Korzysta się z tej metody w wypadku
niesprawności pompy.

Betonowanie z użyciem pompy

Kształtka rurowa (1) spełnia istotną rolę w betonowaniu pompowym. Kolano zapewnia utrzymanie ciśnienia
mieszanki w całym przewodzie doprowadzającym ją do rury (4), a górna część odcinka rury (5) — usuwanie z
mieszanki powietrza, gdy zostanie zassane przez pompę. W rezultacie w rurze (4) uzyskuje się ciągłość
strumienia mieszanki podawanej przez pompę. Unika się wtłaczania powietrza w mieszankę już ułożoną na
dnie, a przez to rozrzedzania jej i niebezpieczeństwo rozpłukiwaniu mieszanki przy wydzielaniu się z niej
pęcherzy powietrza.

Rura wlewowa zalecana do betonowania z zastosowaniem pompy

a - elementy rury wlewowej, b - rozpoczynanie betonowania, c - rura po dostosowaniu do betonowania metodą
kontraktor; 1 - przewód stalowy łączący rurę wlewową z pompą tłoczącą mieszankę betonową, 2 - giętki
odcinek przewodu, 3 - stalowa rurowa kształtka, 4 - rura wlewowa, 5 - odcinek prosty kształtki, 6 - kolano
kształtki, 7 - pokrywa rury wlewowej, 8 - pokrywa kolana, 9 - lej, 10 - korek przeciwdziałający rozmyciu
pierwszej porcji mieszanki

11
 2019-11-30

Betonowanie z użyciem pompy

Rozpoczynanie betonowania
• zdejmuje się pokrywę (1) zamykającą rurę wlewową (2), umieszcza w niej korek
(3) poniżej wlotu kolana (4)
• uruchamia się pompę i rozpoczyna podawanie mieszanki betonowej (5); pokrywa
(1) nie jest założona, przez górny otwór rury wlewowej (6) wypływa powietrze
wypierane przez mieszankę z przewodów łączących pompę z rurą wlewową,
• gdy mieszanka dopłynie do korka wtedy zamyka się rurę wlewową pokrywą (1)
i kontynuuje pompowanie mieszanki; wypiera ona wodę/zawiesinę z rury wlewowej
spływając do dna wykopu, jak w metodzie kontraktor.

Betonowanie grawitacyjne z użyciem „zaworu hydraulicznego”

W metodzie tej mieszanka betonowa jest podawana wiotkim przewodem, wykonanym z dwóch
pasm nylonowych, szczelnie połączonych wzdłuż krawędzi. Przewód jest umieszczony w
perforowanej rurze stalowej i przymocowany do niej w kilku miejscach, w tym na obu końcach
rury. Dolny odcinek rury jest bez perforacji. Chroni on przewód przed uszkodzeniem w ułożonym
już betonie, ułatwia w nim ruchy rury i stanowi śliską powierzchnię rozładunku mieszanki.
Początkowo przewód jest zaciśnięty wskutek parcia wody. Gdy ciężar mieszanki wlewanej w
przewód przekracza wartość ciśnienia hydrostatycznego i tarcia wewnątrz przewodu, wtedy
porcja mieszanki powoli się obniża bez segregacji jej składników. Ciśnienie wody zaciska
przewód nad porcją mieszanki. W miarę dolewania porcje mieszanki przesuwają się do dna wody
i mieszanka zaczyna wylewać się z rury.

1- ciekła mieszanka betonowa,

2 - zewnętrzna stalowa rura osłonowa,
3 - otwór w rurze osłonowej,
4 - styk rury osiowej,
5 - przewód wewnętrzny ze sztucznej,
elastycznej tkaniny

12
 2019-11-30

Typową średnicą rury jest 600 mm a wydajność wylewania mieszanki betonowej

wynosi wtedy 40 m3 na godzinę. Mieszanka opada z prędkością około 40 mm/s.
Metoda była z powodzeniem zastosowana do ułożenia płyty betonowej długości
15 km, szerokości 13 m i grubości 20 cm, zabezpieczającej przed rozmyciami koryto
kanału Neckar koło Heidelbergu. Do betonowania użyto zespołu 15 rur
umieszczonych obok siebie między dwoma holowanymi pontonami.
Rdzenie pobrane z płyty betonowej wylanej tą metodą w Amsterdamie miały
wytrzymałość odpowiadającą wytrzymałości kostkowej 37,0 MPa i gęstość
24,10 kN/m3.

Betonowanie z użyciem pływającej formy

Jest to technika podobna do metody betonowania ślizgowego.

Mieszanka betonowa jest wylewana w sposób ciągły w pływającą, szczelną formę

zaopatrzoną w szczelne cylindryczne pływaki z prefabrykowanym dnem. Forma jest
nadbudowana szczelną grodzą, która wystaje z wody po oparciu formy na dnie.

Poziom betonu podnosi się i jest zawsze powyżej zwierciadła wody. Właściwe
zanurzenie formy jest regulowane przez wpompowywanie wody do połączonych
z formą cylindrycznych pływaków.

Po wypompowaniu z pływaków wody konstrukcja betonowa może być spławiona

w pozycji pionowej do miejsca jej zatopienia.

W tej metodzie mogą być stosowane skomplikowane kształty konstrukcji podwodnych:

podwójne ściany, zbrojenie, kanały dla cięgien sprężynujących itp.

13
 2019-11-30

Betonowanie iniekcyjne
Metoda ta polega na wypełnieniu formy grubym kruszywem stanowiącym szkielet
betonu, to znaczy o średnicach 40 do 80 mm, a następnie zainiektowaniu pustek w
tym kruszywie zaprawą cementową.
Betonowania iniekcyjnego nie wolno stosować w zawiesinie iłowej.
Zaletami metody iniekcyjnej są:
- małe ryzyko segregacji mieszanki betonowej i małe straty spoiwa wskutek
wypłukania, gdyż prędkość przepływu wody w kruszywie jest nieznaczna,
- uzyskiwanie betonu praktycznie jednorodnego,
- duża dokładność wykonania wierzchu podwodnej konstrukcji na projektowym
poziomie i tylko niewielkie nierówności górnej powierzchni betonu.

Metoda betonowania iniekcyjnego bywa też stosowana w budowie konstrukcji

lądowych, gdy beton ma otoczyć nieusztywnione zbrojenie, przewody lub inną
armaturę a z obawy przed ich uszkodzeniem nie można zastosować wlewania
i zagęszczania mieszanki betonowej.

Betonowanie iniekcyjne jest wykonywane w dwóch fazach:

- pierwsza, polega na ułożeniu w miejscu betonowania szkieletu z grubego kruszywa,
- druga, obejmuje wyprodukowanie zaprawy z cementu, piasku i wody oraz iniekcję tej
zaprawy w pustki między kruszywem szkieletu.

Betonowanie iniekcyjne wymaga spełnienia następujących warunków:

- budowa powinna być wyposażona we właściwy mieszalnik do produkcji zaprawy
iniekcyjnej i w urządzenia iniekcyjne o wymaganej wydajności,
- powinno być użyte właściwe grube kruszywo do uformowania szkieletu betonu iniekcyjnego,
- betonowanie powinien realizować zespół wykwalifikowanych pracowników mających w tej
dziedzinie doświadczenie.

14
 2019-11-30

Zastosowanie betonu iniekcyjnego powinno być poprzedzone sprawdzeniem

doświadczalnym jego receptury. W tym celu wykonuje się kilka sześcianów o bokach
długości 1 - 1,5 m, ze szkieletami z kruszywa o różnych wymiarach i kształtach ziaren,
zainiektowanych zaprawą o różnej konsystencji.
Po stwardnieniu betonu rozbija się sześciany i sprawdza wizualnie ich jakość.
Pozwala to wybrać najwłaściwsze kruszywo i zaprawę oraz ocenić poprawność
zamierzonej technologii.
Przygotowanie miejsca betonowania
Przed przystąpieniem do wykonania szkieletu należy z dna i ścian formy lub grodzy
usunąć podnośnikiem powietrznym słaby grunt i osady. Jeżeli nie zrobi się tego, to
nasypywanie kruszywa i iniektowanie zaprawy wywołują zamulenie wody
i zanieczyszczenie składników betonu.
Należy również usunąć grunt z zagłębień przekrojów stalowych grodzic.
Pozostawienie tam gruntu uniemożliwia szczelne połączenie korka betonowego ze
ścianami grodzy.
Następnie usypuje się na dnie wykopu warstwę żwiru grubości 8-10 cm o ziarnach
6-20 mm (bez piasku), która stanowi podłoże szkieletu. Wykonanie betonu
iniekcyjnego powinno nastąpić możliwie szybko po oczyszczeniu dna i ścian formy,
aby muł osiadający na kruszywie i podwodne porosty nie otoczyły jego ziaren.
(zanieczyszczenia takie zmniejszają przyczepność zaprawy do szkieletu i wskutek
tego także wytrzymałość betonu).

Wykonanie szkieletu z kruszywa

Zaleca się układanie kruszywa na dnie wykopu koszem lub ażurowym chwytakiem.
Opuszczaniem kosza (chwytaka) może przy dnie kierować nurek i rozładowywać
kruszywo w odpowiednich miejscach.
Użycie kosza lub chwytaka ułatwia dodatkowe przepłukanie kruszywa. W tym celu
załadowany nim kosz (chwytak) jest najpierw, co najmniej dwukrotnie zanurzany w
wodzie, w sąsiedztwie grodzy lub studni, w której jest formowany szkielet, a dopiero
potem kruszywo jest w niej rozładowywane.
Szkieletu nie zagęszcza się, natomiast starannie wyrównuje jego górną powierzchnię,
na projektowym poziomie wierzchu betonu.

15
 2019-11-30

Umieszczenie rur iniekcyjnych

Rura iniekcyjna powinna przypadać na 3 do 4 m2 powierzchni zajmowanej przez
szkielet. Dlatego rury są rozmieszczane w siatce, w odległościach od około 1,7 x 1,7 m
do 2,0 x 2,0 m (maksymalny rozstaw rur wynosi 2,5 m).
Odległość skrajnych rzędów rur od ścian grodzy nie powinna być mniejsza niż 1 m.
Rury są wbijane w szkielet do jego spodu.
Gdy grubość szkieletu przekracza 3 m, to mogą być trudności z wbiciem rur do
wymaganej głębokości. Wtedy rury umieszcza się w miejscu wykonania betonu przed
rozpoczęciem formowania szkieletu.

Kruszywo i zaprawa w betonowaniu iniekcyjnym

Kruszywo
Kruszywo powinno umożliwiać dobre wypełnienie iniektowaną zaprawą pustek w szkielecie
oraz zapewnić dobrą przyczepność zaprawy do ziaren szkieletu. Te wymagania spełnia
czyste kruszywo, o ziarnach większych niż 40 mm i mniejszych niż 80 mm, zawierające
mniej niż 10% cząstek pylastych. Pustki w szkielecie z takiego kruszywa stanowią rzędu
45—47% objętości szkieletu. Ograniczenie maksymalnej średnicy ziaren zwiększa
jednorodność betonu.
Kruszywo powinno być z materiału skalnego o dużej wytrzymałości. Do betonu
iniekcyjnego lepiej stosować kruszywo o kulistym kształcie ziaren, niż kruszywo łamane. W
szkielecie
z kruszywa łamanego jest mniej pustek co powoduje, że właściwe wypełnienie ich zaprawą
jest trudniejsze. Kruszywo powinno być czyste, jego ziarna nie mogą być pokryte gliną
i pyłem. Dlatego zawsze trzeba dodatkowo płukać kruszywo na budowie.
Zaprawa
Zaleca się stosowanie zaprawy, która jest mieszaniną cementu, piasku i wody, bez
żadnych dodatków. Istota produkcji zaprawy polega na wytworzeniu z tych składników,
w sposób wyłącznie mechaniczny, mieszanki o cechach koloidalnych i tiksotropowych.
Do zaprawy iniekcyjnej stosuje się te same rodzaje cementów jak do betonu wylewanego
pod wodą. Nie używa się cementów szybkowiążących. Piasek powinien być
średnioziarnisty o ziarnach 0,1—3 mm. Uziarnienie piasku powinno być możliwie ciągłe,
gdyż wtedy uzyskuje się dobrą urabialność zaprawy.

16
 2019-11-30

W celu uzyskania betonu iniekcyjnego zawierającego w 1 m3 350 kg cementu stosuje się

następujące proporcje składników zaprawy: 100 kg cementu, 190 kg piasku (130—140 litrów) i 55
litrów wody. Inna receptura podaje, że w zaprawie iniekcyjnej stosunek cementu do piasku
powinien wynosić 1: 1,5.
Zaprawa jest wytwarzana w specjalnym mieszalniku szybkoobrotowym działającym w sposób
ciągły. Zaprawa iniekcyjna wyprodukowana w tym mieszalniku ma takie same cechy
wytrzymałościowe jak zwykła zaprawa cementowa, ale zachowuje się bardziej podobnie do
stabilnego zaczynu: ił-cement-woda, niż do niestabilnej zwykłej zaprawy: cement- piasek-woda.
Taka zaprawa iniekcyjna wprowadzona w pustki szkieletu wypełnione wodą nie miesza się z nią,
lecz ją wypiera oraz, dzięki swej ciekłości, wypełnia równomiernie wszystkie pustki i to będąc
wtłaczaną tylko pod małym ciśnieniem. Zaprawa zaczyna wiązać między 12 i 24 godziną po jej
wyprodukowaniu. Po 8-10 dniach uzyskuje wytrzymałość pozwalającą odpompować wodę
z grodzy, w której wykonanym jest korek wodoszczelny z betonu iniekcyjnego.

Mieszalnik szybkoobrotowy

Mieszalnik działa według zasady młyna koloidalnego. Ma dwie komory mieszania. Do pierwszej
stopniowo wprowadza się we właściwych proporcjach wodę i cement. Zmieszanie ich powoduje
turbina o poziomej osi obrotu, umieszczona w dolnej części komory. Wirnik turbiny ma kształt
kołowego dysku. Obraca się z prędkością rzędu 1500 obrotów/minutę, powodując przepływ
obiegowy zaczynu. Między wirnikiem i obudową turbiny jest szczelina o małej szerokości. W niej
następuje dławienie przepływu zaczynu i bardzo duży wzrost jego prędkości. Wywołuje to
rozproszenie cząstek cementu w wodzie dochodzące do 8-12% i nadaje zaczynowi, w sposób
mechaniczny, cechy tiksotropowe.
Gdy cement z wodą są już właściwie zmieszane, wtedy zaworem dwudrożnym obiegu pierwszej
komory, kieruje się zaczyn do drugiej komory, w której jest dodawany piasek. Dokładne
wymieszanie go z zaczynem następuje przy przepływie zaprawy przez turbinę usytuowaną w
dolnej części komory i w rezultacie ruchu wirowego zaprawy w komorze. Turbina ma oś poziomą
i wirnik łopatkowy. Obraca się z mniejszą prędkością, niż turbina pierwszej komory. Minimalny
czas mieszania wynosi od 1,0 do 1,3 minuty.
1 - komora mieszania cementu i wody (zaczyn cementowy),
2 - komora mieszania zaczynu cementowego i piasku,
3 - dopływ wody,
4 - nasypywanie cementu,
5 - nasypywanie piasku,
6 - turbina z wirnikiem w kształcie kołowego dysku,
7 - turbina z wirnikiem łopatkowym,
8 - główny wał silnika napędzającego turbiny,
9 - osadnik zbierający małe kamienie i inne
zanieczyszczenia,
10 - zawór dwudrożny,
11 - dopływ zaczynu do komory jego mieszania,
12 - dopływ zaczynu do komory mieszania zaprawy,
13 - doprowadzenie przewodu dopływowego do komory
mieszania stycznie do jej ściany, wywołujące w komorze
ruch wirowy zaczynu,
14 - dopływ zaprawy do ponownego mieszania,
15 - odpływ zaprawy do miejsca jej użycia

17
 2019-11-30

Przeprowadzenie iniekcji
Szkielet o grubości nie przekraczającej 1,5 m iniektuje się bez podciągania rur
iniekcyjnych. Zwykle wtłacza się zaprawę przez jedną rurę i powtarza iniekcję przez kolejne
rury.
Można iniektować jednocześnie przez kilka rur, ale wymaga to użycia większej liczby pomp
wtłaczających zaprawę.
Iniektowanie zaczyna się od dołu szkieletu. Gdy pustki w jego dolnej części zostaną
wypełnione (o czym świadczy duży wzrost ciśnienia iniekcji), podciąga się rurę i kontynuuje
iniekcję. Czynności te powtarza się, aż do całkowitego zainiektowania pustek w szkielecie.
W czasie wyciągania rury, niezbędnego do zmniejszenia oporów iniekcji (zmniejszenia
ciśnienia wtłaczania), należy zawsze dolną część rury iniekcyjnej z otworami utrzymywać
poniżej poziomu zaczynu w szkielecie.
Przebieg iniekcji wymaga kontroli. Najbardziej dostępny sposób polega na umieszczeniu
w połowach rozstawu rur iniekcyjnych perforowanych rur kontrolnych, w których mierzy się
poziom zwierciadła zaczynu/zaprawy. Na bieżąco porównuje się przy tym objętość
wtłoczonego materiału z teoretyczną objętością wypełnionych pustek w szkielecie.

Mieszanka betonowa

18
 2019-11-30

Niezależnie od metody betonowania podwodnego należy stosować cement klasy

większej, niż projektowa klasa betonu, o początku wiązania około 3 godziny po
zmieszaniu go z wodą. Należy zawsze sprawdzić, czy cement nie wiąże szybciej i czy
nie powoduje zjawiska pozornego wiązania mieszanki przed upływem tego czasu.
W 1 m3 betonu przyjmuje się 300-400 kg cementu. Jest to uzasadnione koniecznością
stosowania w mieszance, ze względów technologicznych, dużej ilości wody
i ewentualnymi stratami cementu wskutek wypłukania w czasie podwodnego
formowania budowli. Mimo znacznej zawartości cementu nie występują spękania
skurczowe betonu. Beton twardnieje bowiem otoczony wodą lub wilgotnym gruntem.
W szczególnych przypadkach, np. formowania pali, które będą otoczone suchym
gruntem, należy stosować mniej cementu lub przewidzieć środki minimalizujące
skurcz betonu.
Cement powinien być odporny na agresję chemiczną środowiska, które będzie
otaczało beton. Dlatego powinien być odpowiedni do warunków miejscowych, np.
specjalny do robót podmorskich, w wodzie z dużą zawartością siarczanów itp. Trzeba
też uwzględnić ewentualność zmian cech wody w przyszłości, rezultacie których woda
nieszkodliwa dla betonu w czasie budowy konstrukcji, będzie na niego działać
korozyjnie.

Do betonu podwodnego stosuje się kruszywo naturalne lub łamane.

Lepszą urabialność i płynność mają mieszanki z kruszywem o ciągłej krzywej
przesiewu i o właściwym kształcie.
Rzadziej występują utrudnienia w betonowaniu, gdy kruszywo ma ziarna owalne.
Do wypełniania przestrzeni między ziarnami grubego kruszywa powinien być
stosowany piasek krzemionkowy.
Beton układany pod wodą różni się od układanego na lądzie. Musi łatwo rozpływać się
w szalunku i samoczynnie zagęszczać pod własnym ciężarem, bez segregacji. Nie
jest bowiem wykonalne pod wodą wibrowanie lub ubijanie betonu.

Wymaga się, aby mieszanka betonowa układana pod wodą cechowała się:
- dobrą urabialnością,
- odpowiednią ciekłością i zagęszczaniem się pod ciężarem własnym (opad stożka
Abramasa powinien wynosić 15-20 cm); wymagane stopnie urabialności i ciekłości
zależą od metody betonowania podwodnego,
- odpornością na segregację i rozmiękanie,
- gęstością ograniczającą przenikanie w mieszankę czynników agresywnych,
przeciwdziałającą segregacji i rozwodnieniu mieszanki,
- projektową wytrzymałością po stwardnieniu.

19
 2019-11-30

Ciekłość mieszanki betonowej jest konieczna, aby łatwo przemieszczała się przez
urządzenia podające ją pod wodę i skutecznie wypełniła pod ciężarem własnym
wszystkie miejsca w betonowanym wykopie, nawet te, do których dostęp jest
utrudniony, np. za prętami zbrojenia. Należy uwzględnić fakt, że przy wydłużającym
się betonowaniu ciekłość mieszanki ulega zmniejszeniu wskutek hydratacji cementu.

Jest celowe uzyskiwanie dobrej urabialności i ciekłości mieszanki metodami, które nie
pogarszają cech betonu. Dlatego należy ograniczać nadmiar wody zarobowej, gdyż
zwiększa ona niebezpieczeństwo segregacji mieszanki, zmniejsza gęstość,
szczelność i wytrzymałość betonu. Ilość wody zarobowej można zmniejszyć przez
dodanie plastyfikatora.

Zmniejszenie ciekłości mieszanki powoduje trudności betonowania np.: utrudnia

wyciąganie rury osłonowej z otworu pala, wyciąganie rury wlewowej, pompowanie
betonu itd. Dlatego, aby betonowanie podwodne przebiegało bez przeszkód i aby
uzyskać zamierzoną wytrzymałość betonu, wiązanie mieszanki powinno rozpoczynać
się po odpowiednio długim czasie od jej wyprodukowania.

Wymaganie odporności na segregację ma na celu przeciwdziałanie rozdzielaniu się

składników mieszanki w czasie jej opadania na dno wykopu (grube kruszywo opada
szybciej niż pozostałe składniki).

Segregację ułatwia duża Ilość wody w mieszance, jej mała spójność, przeszkody na
drodze opadania (np. zbrojenie) osadzanie się zaprawy cementowej na ścianach
wykopu. Czynniki te zwiększają także wypłukiwanie cementu z mieszanki. Segregacja
następuje również wskutek rozmiękania mieszanki układanej pod wodą. Segregację
powiększa ruch wody otaczającej niezwiązany beton.

Następstwami segregacji są: niejednorodność i osłabienia betonu, mała jego gęstość,

koncentracje grubego kruszywa (często słabo spojonego), raki i pustki w betonie.
Ułatwia to przenikanie w beton czynników agresywnych, niszczących wgłębnie
podwodną konstrukcję.

20
 2019-11-30

O trwałości budowli decyduje odporność betonu podwodnego na działanie

czynników agresywnych występujących w otaczającej go wodzie. Nieodporny
beton jest stopniowo niszczony przez środowisko agresywne.
Trwałości betonu zagrażają zwłaszcza wody zawierające kwasy, niektóre sole
mineralne, związki organiczne i związki selenu oraz woda bardzo czysta (miękka).
Intensywność niszczenia betonu zależy od rodzaju czynników agresywnych
rozpuszczonych w wodzie, od ich koncentracji oraz od intensywności ruchu wody.
Wymaga się, aby beton podwodny był gęsty i co jest z tym związane - szczelny.
Powinien otaczać zbrojenie wystarczająco grubą i szczelną otuliną, chroniącą je
przed korozją.
Wymagane cechy fizyczne i dobrą odporność na działanie środowiska
agresywnego mają cementy z dodatkiem mikrokrzemionki, a także ze znaczną
zawartością pyłu żużlowego.
Można udoskonalić cechy technologiczne i użytkowe betonu dodając do
mieszanki betonowej mikrokrzemionkę, w ilości od 2 do 10% w stosunku do masy
cementu (nieprzekraczalna ilość wynosi 15%). Mikrokrzemionka jest pylastą
postacią Si02, o wymiarach cząstek od 0,1 do 80 µm, a więc nawet 100 razy
mniejszych niż ziarna zwykłego cementu portlandzkiego.

Krzemionka reaguje w mieszance betonowej z wodorotlenkiem wapniowym cementu,

w rezultacie czego powstaje uwodniony krzemian wapniowy, z tym że jej działanie jest
głównie fizyczne.
Dodanie mikrokrzemionki powoduje:
- zwiększenie zespolenia spoiwa z kruszywem, zbrojeniem, starym betonem itp,
- zwiększenie szczelności betonu, a przez to zmniejszenie jego przepuszczalności
o około 90% w stosunku do zwykłego betonu, co ogranicza przenikanie czynników
agresywnych; w rezultacie beton z mikrokrzemionką jest bardzo odporny na abrazję
i korozję; dlatego m.in. szczególnie nadaje się do konstrukcji w wodzie morskiej.

Należy stosować beton tylko z wytwórni, która gwarantuje ścisłe przestrzeganie

wymagań obowiązujących w produkcji mieszanki przeznaczonej do wbudowania pod
wodę. Wytwórnia powinna produkować mieszankę o konsystencji właściwej dla
betonowania podwodnego i w przypadku wysokiej temperatury powietrza lub długiego
czasu transportu, z odpowiednio zwiększoną ciekłością. Należy unikać dodawania
wody do mieszanki w mieszarkach samochodowych („gruszkach") na placu budowy.
Działanie mieszarki jest tym mniej efektywne, im znajdująca się w niej mieszanka jest
bardziej ciekła. Dlatego dolanie wody powoduje segregację mieszanki.

21
 2019-11-30

Bywa stosowane przywożenie na budowę kruszywa i cementu zmieszanych

w wytwórni oraz dodawanie wody i ewentualnie płynnych dodatków dopiero przed
wbudowaniem, po przemieszaniu w betoniarce.
Organizacja transportu mieszanki betonowej do miejsca wbudowania powinna
spełniać następujące wymagania:
- transport mieszanki powinien trwać krótko,
- mieszankę należy przewozić w mieszarkach samochodowych,
- dostawa mieszanki powinna przebiegać bez przerw i zatrzymywania mieszarek na
budowie.
Dla zapewnienia ciągłości dostaw betonu należy korzystać z wytwórni i mieszarek
samochodowych w bardzo dobrym stanie technicznym.
Gdy do transportu mieszanki betonowej używa się pompy, wtedy konieczne jest
bardzo dokładne dozowanie składników mieszanki i bardzo duża regularność jej
wytwarzania. Gdy te wymagania nie są przestrzegane, następuje segregacja
mieszanki i zatykanie przewodów przesyłowych.
Zimą należy mieszankę betonową (lub jej składniki) podgrzewać, aby temperatura
betonu po ułożeniu pod wodą wynosiła co najmniej + 5°C. Gdy temperatura powietrza
jest poniżej -15°C, to lej i górna część rury wlewowej powinny być ogrzewane
nagrzewnicą parową, powietrzną lub elektryczną.

22