Temat: Bufory.

Bufory
to roztwory posiadajce zdolno do zachowywania
staej wartoci pH podczas dodawania niewielkich iloci
mocnych kwasw i zasad
Budowa roztworu buforowego (woda + ...)
saby kwas i jego sl z mocn zasad (CH3COOH, CH3COONa)
saba zasada i jej sl z mocnym kwasem (NH3, NH4Cl)
dwie sole kwasu wieloprotonowego (Na2HPO4, NaH2PO4)
sl (NH4Cl, po hydrolizie powstaje NH3)
Dziaanie roztworu buforowego
a) bufor octanowy
w roztworze zachodz reakcje: CH3COOH CH3COO + H+
CH3COONa CH3COO + Na+
podczas dodawania mocnego kwasu: H+ + CH3COO CH3COOH
podczas dodawania mocnej zasady: OH + CH3COOH H2O + CH3COO
b) bufor amonowy
w roztworze zachodz reakcje: NH3 + H2O NH4+ + OH
NH4Cl NH4+ + Cl
podczas dodawania mocnego kwasu: H+ + NH3 NH4+
podczas dodawania mocnej zasady: OH + NH4+ NH3 + H2O
pH roztworu buforowego
bufor octanowy
w roztworze zachodz reakcje: CH3COOH CH3COO + H+
CH3COONa CH3COO + Na+
[H+] * [CH3COO]
a K==
[CH3COOH]

[CH3COOH]
+
[H ] = Ka * [CH3COO]
[CH3COOH] = c kwasu
[CH3COO] = csoli po zlogarytnowaniu
pH = pKa + log(csoli / ckwasu) gdzie pKa = - log Ka
bufor amonowy
w roztworze zachodz reakcje: NH3 + H2O NH4+ + OH
NH4Cl NH4+ + Cl
[OH] * [NH4+]
Kb= =
[NH3]

[NH3]

[OH ] = Kb * [NH4+]
[NH3] = c zasady
[NH4+]= csoli po podstawieniu iloczynu jonowego wody (Kw=[H+]*[OH]) i zlogarytnowaniu
pH = (pKb- pKw) + log(csoli / ckwasu)
( dla rozpuszczalnika Ka* Kb = Kw, gdzie a i b to ukad sprzony)
pKb- pKw = pKa
Pojemno buforowa
Roztwr buforowy posiada ograniczone dziaanie buforujce, to znaczy, e po przekroczeniu
pewnych iloci dodanego silnego kwasu lub zasady traci swoje waciwoci, a jego pH
zmienia si gwatownie. Dlatego w celu okrelenia zdolnoci buforujcej roztworu
wprowadzono pojcie - pojemno buforowa.

Przez pojemno buforow rozumiemy liczb moli jonw H3O+ lub OH- , ktre dodane do
1 dm3 roztworu buforowego zmieni jego pH o jednostk.
x
= -----------
pH
gdzie: x ilo dodanych jonw H3O+ lub OH-;
pH wielko zmiany pH, wywoanej przez dodatek jonw H3O+ lub OH-

Pojemno buforowa zaley od:

- stenia roztworu buforowego. Im wiksze jest stenie roztworu buforowego, tym
wiksza
pojemno buforowa, czyli tym wicej moe on zwiza mocnego kwasu lub zasady. Zatem
rozcieczanie nie zmienia praktycznie pH buforu, zmienia jednak jego pojemno;
- stosunku ste sprzonej pary kwas zasada (kwas anion soli lub zasada kation
soli). Najwiksz pojemno buforow posiadaj te bufory, w ktrych w stanie rwnowagi
protolitycznej stenie kwasu (zasady) jest w przyblieniu rwne steniu soli. Zmiana
stosunku ste z wartoci 1:1 do wartoci 10:1 lub 1:10, powoduje zmian pH o jednostk
(logarytmy). Uwaa si, e jest to optymalny zakres zmiany pH. Jeli zmiana ta jest wiksza
ni 2 jednostki, roztwr traci praktycznie swoje zdolnoci buforujce.

Znaczenie roztworw buforowych

Roztwory buforowe znajduj zastosowanie wszdzie tam, gdzie wymagane jest utrzymanie
w miar staego pH. Wykorzystuje si je wic np. przy produkcji lekw, kosmetykw,
barwnikw, produktw spoywczych itp. Waciwe pH jest warunkiem koniecznym
przebiegu wielu reakcji chemicznych, zmiana pH moe zmieni mechanizm i przebieg
reakcji.
Ukady buforowe odgrywaj istotn rol w prawidowym przebiegu rnych procesw
zachodzcych w organizmie ywym. Jedn z istotnych funkcji krwi jest utrzymywanie staego
stenia jonw wodorowych. Niewielkie nawet zmiany pH krwi mog prowadzi do
zaburzenia wielu procesw fizjologicznych, np. powstanie kwasicy lub zasadowicy
metabolicznej. Dlatego organizm wykorzystuje do ochrony przed zbyt duymi zmianami pH
krwi np. bufor wodorowglanowy, biaczanowy, czy hemoglobinowy. Natomiast bufor
fosforanowy suy jako gwny bufor wewntrzkomrkowy.
W farmacji roztwory buforowe stosowane s w celu uzyskania izohydrii z pynami
ustrojowymi. Wiele lekw ulega w wodzie hydrolizie i dlatego ich pH rni si od pH osocza
krwi (7,357,45), czy pynu zowego (6,57,6). Wane jest rwnie aby pyny infuzyjne,
kroplwki czy wlewy miay odpowiednie pH zgodne z pH osocza. Trwao, a take
aktywno substancji leczniczej w roztworach czsto zaley od odczynu rodowiska. W
technologii postaci lekw do wstrzykiwa wykorzystuje si np. bufor fosforanowy. Inne
wykorzystywane ukady buforowe to np. bufor cytrynianowy, szczawianowy czy
glutaminowy. Buforowanie roztworw chlorowodorkw niektrych antybiotykw powoduje,
e ich silnie kwany odczyn zostaje zamieniony na sabo zasadowy, co zapobiega wielu
niekorzystnym zjawiskom jak np. bl oczu. Zapobiega te wytrcaniu wolnej zasady
antybiotyku.
 bufor octanowy: CH3COOH, CH3COONa w zakresie pH = 3,5 - 6
bufor amonowy: NH3 . H2O, NH4Cl w zakresie pH = 8 - 11
bufor fosforanowy: KH2PO4, K2HPO4 w zakresie pH = 5,5 - 8
bufor boranowy: H3BO3, Na2B4O7 w zakresie pH = 7 - 9

Zmiana pH wody i roztworw buforowych

Woda Bufor octanowy Bufor amonowy
Ck=0,1mol/dm3 Cz=0,1mol/dm3
Cs=0,1mol/dm3 Cs=0,1mol/dm3
pH pH = 7 pH = 4,74 pH = 9,26
pocztkowe
pH po dodaniu pH = 2 Ck+0,01 Cz-0,01
0,01 pH = pK log___________ pH=14-pK+log____________
mola HCl na 1 Cs-0,01 Cs+0,01
dm3 pH = 4,65 pH = 9,17
roztworu
Zmiana pH pH = 7-2 = 5 pH = 4,74 - 4,65=0,09 pH = 9,26-9,17=0,09
Rwnanie HClH + Cl+ -
CH3COONa+HCl=CH3COOH+NaCl NH4OH+HCl=NH4Cl+H2O
reakcji
pH po dodaniu pH = 12 Ck-0,01 Cz+0,01
0,01 pH = pK log_____________ pH=14-pK+log ___________
mola NaOH na Cs+0,01 Cs-0,01
1 dm3 pH = 4,83 pH = 9,36
roztworu
Zmiana pH pH = 7-12 = -5 pH = 4,74 - 4,83 =-0,09 pH = 9,26-9,35=-0,09
Rwnanie NaOHNa++OH- CH3COOH+NaOH=CH3COONa+H2 NH4Cl+NaOH=NH4OH+NaCl
reakcji O