ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗ΢ΣΖΜΗΟ

ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ΢

ΥΧΡΟΥΡΟΝΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ΢

΢ΔΗ΢ΜΗΚΖ΢ ΓΡΑ΢ΣΖΡΗΟΣΖΣΑ΢
΢ΣΟΝ ΔΛΛΑΓΗΚΟ ΥΧΡΟ ΜΔ ΣΖ
ΥΡΖ΢Ζ ΢ΓΠ

Πηπρηαθή εξγαζία ηεο θνηηήηξηαο Μειή Υαξά

Αζήλα, Οθηψβξηνο 2012

ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗ΢ΣΖΜΗΟ

ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ΢

ΥΧΡΟΥΡΟΝΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ΢ ΢ΔΗ΢ΜΗΚΖ΢

ΓΡΑ΢ΣΖΡΗΟΣΖΣΑ΢ ΢ΣΟΝ ΔΛΛΑΓΗΚΟ ΥΧΡΟ ΜΔ
ΣΖΝ ΥΡΖ΢Ζ ΢ΓΠ

Πηπρηαθή εξγαζία ηεο θνηηήηξηαο Μειή Υαξά

Δπηβιέπσλ: Καξχκπαιεο Δπζχκηνο

Δπίθνπξνο Καζεγεηήο

Αζήλα, Οθηψβξηνο 2012

2
Πεξηερόκελα
Δπραξηζηίεο……………………………………………………………..6
Πεξίιεςε……………………………………………………………….7
Abstract…………………………………………………………………8
Μέξνο 1o
1.Δηζαγσγή……………………………………………………………..10
1.1 ΢θνπφο θαη δνκή ηεο εξγαζίαο……………………………………………….10
1.2 Γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Διιάδαο……………………………………………….11.
2. Ζ ζεσξία ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ…………………………………...12
2.1 Ζ θίλεζε ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ………………………………………..13
3.Ζ ζέζε ηεο Διιάδαο ζην παγθφζκην γεσηεθηνληθφ ζχζηεκα………15
3.1 Οη γεσηεθηνληθέο δψλεο ηεο Διιάδαο…………………………………………17
4. Ο ΢εηζκφο……………………………………………………………20
4.1 Μέηξεζε ζεηζκνχ………………………………………………………………21
4.2 Μέγεζνο ζεηζκνχ………………………………………………………………21
4.3 Έληαζε ζεηζκνχ………………………………………………………………..22
4.3.1 Κιίκαθαο Mercalli…………………………………………………………..23
4.4 Ζ ζεηζκηθφηεηα ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν…………………………………………..24
5.Ρήγκαηα……………………………………………………………….26
5.1 Ρήγκαηα ζκίθξπλζεο ή αλάζηξνθα ξήγκαηα…………………………………29
5.2 Ρήγκαηα απνκάθξπλζεο ή θαλνληθά ξήγκαηα………………………………….29
5.3 Ρήγκαηα νξηδφληηαο κεηαηφπηζεο………………………………………………30
6. Οη θχξηεο ξεμηγελείο δψλεο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν………………………………31
6.1 Σν ειιεληθφ ηφμν…………………………………………………………….31
7. ΢πζηήκαηα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ……………………………33
7.1 Υψξνο θαη ρξφλνο………………………………………………………………33
7.2 Υσξηθά ζηνηρεία………………………………………………………………..34
7.3 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ησλ ΢ΓΠ…………………………………35
7.4 Γνκή ηνπ ArcGIS Desktop……………………………………………………..36
7.4.1 Παξνπζίαζε ηνπ ArcMap……………………………………………………37
7.4.2 Παξνπζίαζε ηνπ ArcCatalog………………………………………………..38
7.4.3 Παξνπζίαζε ηνπ ArcToolbox……………………………………………….39
7.5 Γεδνκέλα ζηα ΢πζηήκαηα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ………………………40
7.5.1 Καηεγνξίεο ρσξηθψλ αληηθεηκέλσλ………………………………………….40
7.6 Δηζαγσγή δεδνκέλσλ ζε έλα ΢ΓΠ……………………………………………..42
7.6.1 Δηζαγσγή ρσξηθψλ δεδνκέλσλ………………………………………………42
7.6.2 Απφθηεζε ππαξρφλησλ δεδνκέλσλ………………………………………….42
7.6.3 Άκεζε δεκηνπξγία ρσξηθψλ δεδνκέλσλ……………………………………..44
7.7 Πξνβνιηθά ζπζηήκαηα ………………………………………………………45
7.7.1 ΔΓ΢Α87……………………………………………………………………45
7.7.2 Παγθφζκην γεσδαηηηθφ ζχζηεκα WGS-84………………………………..46
8. Καηάινγνο ζεηζκψλ………………………………………………..46
9.Ηζηνξηθφ ζεηζκηθψλ νξγάλσλ………………………………………47
9.1.Ηζηνξηθφ ηνπ ζεηζκνινγηθνχ δηθηχνπ ηνπ Γεσδπλακηθνχ Ηζηηξνχηνπ………..52
Μέξνο 2ν
10. Μεζνδνινγία………………………………………………………57

3
10.1 Υσξνρξνληθέο κεηαβνιέο θαη αλάιπζε-απεηθφληζή ηνπο κε ΢ΓΠ…………58
10.2 Δκθάληζε επηθέληξσλ ζεηζκψλ………………………………………………61
10.3 Καηαλνκή κεγέζνπο ζεηζκψλ………………………………………………...62
10.4 ΢ρέζε βάζνπο-κεγέζνπο ζεηζκψλ…………………………………………….62
Μέξνο 3ν
11. Απνηειέζκαηα-΢ρνιηαζκφο Υαξηψλ…………………………….....65
11.1 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκψλ γηα ηελ πεξίνδν 1900-1920……………….65
11.2 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκψλ γηα ηελ πεξίνδν 1920-1940……….............69
11.3 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκψλ γηα ηελ πεξίνδν 1940-1960…….................71
11.4 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκψλ γηα ηελ πεξίνδν 1960-1980……………….73
11.5 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκψλ γηα ηελ πεξίνδν 1980-2000……………….75
11.6 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκψλ γηα ηελ πεξίνδν 2000-2009……………….77
΢πκπεξάζκαηα………………………………………………………….79
Βηβιηνγξαθία……………………………………………………………80

Δπξεηήξην Υαξηψλ-Πηλάθσλ
1.1: Γνξπθνξηθή εηθφλα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο Διιάδαο………11
2.1: Υάξηεο απεηθφληζεο ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ……………13
2.2: Υάξηεο απεηθφληζεο ησλ κεζν-σθεάλησλ ξαρψλ…………….14
3.1: Σν βφξεην θαη ην λφηην ηκήκα ηεο Παγγαίαο………………….15
3.2: Γεσινγηθέο Εψλεο…………………………………………….18
3.3: Κχξηεο ηεθηνληθέο γξακκέο θαη ζεηζκνί ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν..19
5.1: ΢πληδεκαηνγελέο ξήγκα……………………………………….27
5.2: Κπξηφηεξνη ηχπνη ξεγκάησλ…………………………………..28
6.1: Σν ειιεληθφ ηφμν………………………………………………32
9.1 : ΢εηζκνινγηθνί ζηαζκνί πνπ θαηαγξάθνπλ ζήκεξα ζε πξαγκαηηθφ
ρξφλν ζην Γ.Η./ΔΑΑ……………………………………………………54
9.2: Σν κφληκν δίθηπν επηηαρπλζηνγξάθσλ ηνπ Γ.Η. Απνηειείηαη απφ 120
ςεθηαθά φξγαλα ηα νπνία αλακέλεηαη λα απμεζνχλ ζε 150…………..55
10.1: Υάξηεο ηεο πεξηνρήο γηα ηελ νπνία αλαθέξνληαη ηα δεδνκέλα
ζεηζκψλ ηεο εξγαζίαο απηήο…………………………………………..59
11.1: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ
αλάινγα κε ην κέγεζνο, ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ
πεξίνδν 1900-1920…………………………………………………65
11.2: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα
ηελ πεξίνδν 1900-1920…………………………………………….66
11.3: Υάξηεο δσλψλ εδαθηθήο επηηάρπλζεο………………………….67
11.4: Υάξηεο ζεκαληηθφηεξσλ ξεγκάησλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν……...67
11.5: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ
αλάινγα κε ην κέγεζνο, ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ
πεξίνδν 1920-1940…………………………………………………69
11.6: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα
ηελ πεξίνδν 1920-1940…………………………………………….70

4
11.7: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ επηθέληξσλ ησλ ζεηζκψλ
αλάινγα κε ην κέγεζνο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ
πεξίνδν 1940-1960………………………………………………….71
11.8: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα
ηελ πεξίνδν 1940-1960……………………………………………..72
11.9: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ
αλάινγα κε ην κέγεζνο γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ
πεξίνδν 1960-1980………………………………………………….73
11.10: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο
γηα ηελ πεξίνδν 1960-1980…………………………………………74
11.11: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ
αλάινγα κε ην κέγεζνο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ
πεξίνδν 1980-2000………………………………………………….75
11.12: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο
γηα ηελ πεξίνδν 1980-2000…………………………………………76
11.13: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα
κε ην κέγεζνο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο ηελ πεξίνδν 2000-
2009…………………………………………………………………77
11.14: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ησλ ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο
βάζνο ηελ πεξίνδν 2000-2009………………………………………78
Πίλαθαο 1: ΢πλνπηηθή πεξηγξαθή ηεο θιίκαθαο Mercalli…………..24
Πίλαθαο 2. ΢ηνηρεία γηα ηνπο θνληθφηεξνπο ζεηζκνχο ηνπ ειιεληθνχ
ρψξνπ νη νπνίνη έγηλαλ απφ ην 1881 κέρξη ην 1991 (εκεξνκελία,πεξηνρή,
Μ:κέγεζνο, Ν:αξηζκφο λεθξψλ)…………………………………….25

5
Δπραξηζηίεο

Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ Καζεγεηή θ. Δπζχκην Καξχκπαιε γηα ηελ αλάζεζε

θαη ηελ επίβιεςε ηεο δηπισκαηηθήο απηήο εξγαζίαο θαη ηελ ζπκβνιή ηνπ ζηελ
νινθιήξσζή ηεο.

Δπίζεο, έλα κεγάιν επραξηζηψ ζηνλ παηέξα κνπ, θ. Νηθφιαν Μειή, γηα ηελ
θαζνξηζηηθή βνήζεηά ηνπ θαη ηηο ζπκβνπιέο ηνπ γηα ηελ εθπφληζε ηεο δηπισκαηηθήο
απηήο εξγαζίαο.

Θεξκέο επραξηζηίεο ζηνλ θ. Μαξίλν Υαξαιακπάθε γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηά ηνπ θαη
ηηο ζπκβνπιέο ηνπ ζηελ θαιχηεξε θαηαζθεπή ησλ ραξηψλ απηήο ηεο εξγαζίαο.

Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ, επίζεο, ηνλ θ. Κσλζηαληίλν Μαθξφπνπιν γηα ηηο

πνιχηηκεο ζπκβνπιέο θαη βνήζεηά ηνπ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πξαθηηθήο κνπ άζθεζεο
ζην Γεσδπλακηθφ Ηζηηηνχην.

Δπραξηζηψ ζε φινπο ηνπο θαζεγεηέο ηνπ ηκήκαηνο Γεσγξαθίαο ηνπ Υαξνθνπείνπ

Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ γηα φιε ηελ βνήζεηα θαη γλψζεηο πνπ κνπ έρνπλ πξνζθέξεη
απηά ηα 4 ρξφληα θνίηεζήο κνπ.

Δπραξηζηψ ζηνπο ζπγγελείο θαη θίινπο κνπ γηα ηελ ζπκπαξάζηαζε πνπ κνπ έρνπλ
πξνζθέξεη φια απηά ηα ρξφληα.

6
Πεξίιεςε
Ζ πηπρηαθή απηή αζρνιείηαη κε ηελ απνηχπσζε ηεο ζεηζκηθφηεηαο ρξεζηκνπνηψληαο
΢πζηήκαηα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ θαη ηελ ρσξνρξνληθή θαηαλνκή ηεο,
αλάινγα κε ηελ κεηαβνιή θαη αλάπηπμε ησλ ζεηζκνινγηθψλ δηθηχσλ θαηαγξαθήο.

Θα ρσξηζηεί ζε ηξηα κέξε. Έλα πξψην ζεσξεηηθφ κέξνο, πνπ αζρνιείηαη γεληθά κε
ηελ αλάιπζε ηνπ θπζηθνχ θαηλνκέλνπ ζεηζκφο, ηελ ζέζε ηεο Διιάδαο ζην
παγθφζκην γεσηεθηνληθφ ζχζηεκα, ηνπο θαηαιφγνπο ζεηζκψλ θαζψο επίζεο θαη κε ηα
Γεσγξαθηθά ΢πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ. Έλα δεχηεξν κέξνο φπνπ ζα αλαιχεηαη ε
κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ ππήξραλ
γηα ηελ θαηαζθεπή ραξηψλ. Καη ηέινο, έλα ηξίην κέξνο, φπνπ ζα θαηαρσξεζνχλ ηα
απνηειέζκαηα θαζψο θαη θάπνηα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο απηήο.

΢εκαληηθφ είλαη φηη ε ζεηζκηθφηεηα ζπγθεληξψλεηαη ρσξηθά φπνπ αλαπηχζζνληαη νη

κεγάιεο ξεμηγελείο δψλεο (Κνξηλζηαθφο θφιπνο, Διιεληθφ ηφμν, ξήγκα Αλαηνιίαο-
Βνξείνπ Αηγαίνπ, ξήγκα Λεπθάδαο-Κεθαινληάο ζηα Ηφληα λεζηά) θάηη ην νπνίν ζα
παξαηεξεζεί έληνλα ζηνπο ράξηεο πην θάησ.

Υξνληθά ε ζεηζκηθφηεηα κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηελ αλάπηπμε ησλ ζεηζκνινγηθψλ

δηθηχσλ. Όπσο αλαπηχζζνληαη-εμειίζζνληαη ηα ζεηζκνινγηθά δίθηπα ζηελ ρψξα καο,
βειηηψλεηαη θαη ε αληρλεπζηκφηεηα/θαηαγξαθή ηεο ζεηζκηθφηεηαο ζηνλ ειιεληθφ
ρψξν.

Δπίζεο, ρσξηθά έγηλε ε δηεξεχλεζε ηνπ βάζνπο εκθάληζεο ησλ ζεηζκψλ θαη ε
αλάδεημε ηεο παξαηήξεζεο φηη νη ζεηζκνί πνπ εκθαλίδνληαη πάλσ ζηελ ηεθηνληθή
πιάθα ηεο Αθξηθήο πνπ ζπγθιίλεη θάησ απφ ηελ πιάθα ηνπ Αηγαίνπ αληίζηνηρα
έρνπλ κεγαιχηεξν βάζνο απφ λνηηνδπηηθά πξνο βνξεηναλαηνιηθά, απφ ηελ Κξήηε
πξνο ην θεληξηθφ Αηγαίν.

Σέινο, γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ραξηψλ
ρξεζηκνπνηήζεθε ην πξφγξακκα ArcGIS θαη ν θαηάινγνο ζεηζκψλ απφ ην
Γεσδπλακηθφ Ηζηηηνχην φπνπ ρξνληθά νξίζηεθε ε πεξίνδνο 1900-2009. Γηα ηελ
θαιχηεξε κειέηε ηεο ρσξνρξνληθήο θαηαλνκήο ηεο ζεηζκηθφηεηαο ζηελ Διιάδα,
ρσξίζηηθε ε πεξίνδνο απηή αλά εηθνζαεηίεο, δειαδή εμεηάζηεθαλ νη πεξίνδνη 1900-
1920, 1920-1940, 1940-1960, 1960-1980, 1980-2000, 2000-2009.

7
Abstract
This thesis concernes the mapping of seismicity using GIS and the spatial and
temporal distribution, depending on the change and development of networks of
seismological recording.

It will be divided in three parts. A theoretical first part, which generally deals with the
analysis of the natural phenomenon of the earthquake, the position of Greece in the
global tectonic system, lists of earthquakes as well as geographical information
systems. The second part will be analyzing the methodology used and the use of
existing data to construct maps. And finally, a third part, where the results will be
recorded and some conclusions of this study.

It is important that the seismicity is concentrated spatially, indicating the large fault
zones (Corinth gulf, Greek arch, North-Anatolian Aegean fault, Lefkada-Kefalonian
rift in the Ionian islands) which will strongly be observed in the maps below.

Chronically the seismicity varies with the development of seismological networks. As

the seismological networks in our country grow/evolve, the traceability, the records
of seismicity in the Greek area improve.

Also, territorial area was excavated to the depth of the earthquake occurrence and to
highlight the observation that earthquakes shown on the tectonic plate converge
African plate beneath the Aegean have more depth respectively from southwest to
northeast, from Crete to the central Aegean area.

Finally, from the processing of the date for the construction of the maps the program
ArcGIS was used and a list of earthquakes from the Geodynamic Institute of Athens,
where the time period was from 1900 to 2009. To the better study of the spatial and
temporal distribution of the seismicity in Greece this period was divided per 20 years,
that examined the periods 1900-1920, 1920-1940, 1940-1960, 1960-1980, 1980-2000,
2000-2009

8
Μέξνο 1ν

9
1 Δηζαγσγή

1.1 ΢θνπόο θαη δνκή ηεο εξγαζίαο

Κχξηνο ζηφρνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηεο ρσξνρξνληθήο θαηαλνκήο
ηεο ζεηζκηθφηεηαο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν, θαηά ηε ρξνληθή πεξίνδν 1900-2009. Γηα ηε
κειέηε απηή επεμεξγάζηεθε έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ ηε
ρξνληθή απηή πεξίνδν, ηα νπνία παξαρσξήζεθαλ απφ ην Γεσδπλακηθφ Ηλζηηηνχην ηνπ
Δζληθνχ Αζηεξνζθνπείνπ Αζελψλ. Γηα ηελ απεηθφληζε ησλ επηθέληξσλ ησλ ζεηζκψλ
θαζψο θαη ηνπ κεγέζνπο θαη ηνπ βάζνπο απηψλ, ηα δεδνκέλα επεμεξγάζηεθαλ θαη
κνξθνπνηήζεθαλ ψζηε λα κπνξέζνπλ λα απεηθνληζηνχλ κε ηε κνξθή ραξηψλ,
ρξεζηκνπνηψληαο έλα ΢χζηεκα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ.

Ζ εξγαζία απηή πεξηιακβάλεη ηξία κέξε. Σν πξψην πξαγκαηεχεηαη γεληθά ζηνηρεία

γηα ηνπο ζεηζκνχο, ηε ζεσξία ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ θαη ηα γεσηεθηνληθά
ραξαθηεξηζηηθά ηεο Διιάδνο, ην δεχηεξν κέξνο αθνξά ηε κεζνδνινγία πνπ
αθνινπζήζεθε θαη ην ηξίην αθνξά ην ζρνιηαζκφ ησλ απνηειεζκάησλ, δειαδή ησλ
ραξηψλ πνπ ζρεδηάζηεθαλ.

10
1.2 Η γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Διιάδαο
Ζ Διιάδα, βξίζθεηαη ζηε λνηηναλαηνιηθή Δπξψπε, ζην λφηην ηκήκα ηεο ρεξζνλήζνπ
ησλ Βαιθαλίσλ ( Δγθπθινπαίδεηα «Διιαδηθή», ηφκνο 5νο, 2000, ζ.87). ΢πλνξεχεη
βφξεηα κε ηελ Αιβαλία, ηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο
θαη ηε Βνπιγαξία. Αλαηνιηθά ζπλνξεχεη κε ηελ Σνπξθία. Γπηηθά βξέρεηαη απφ ην
Ηφλην Πέιαγνο, αλαηνιηθά απφ ην Αηγαίν Πέιαγνο θαη λφηηα απφ ην Λπβηθφ Πέιαγνο.
Ζ ζπλνιηθή ηεο έθηαζε είλαη 131.986km2, απφ ηα νπνία ηα 106.778km2 απνηεινχλ ην
επεηξσηηθφ ηκήκα ηεο θαη ηα ππφινηπα 25.778km2 απνηεινχλ ην λεζηψηηθν ηκήκα
ηεο. Πξσηεχνπζα είλαη ε Αζήλα πνπ έρεη ζπλνιηθφ πιεζπζκφ 10.787.690 θαηνίθνπο
ζχκθσλα κε ηε ηειεπηαία απνγξαθή ην 2011, ελψ ε πιεζπζκηαθή ηεο ππθλφηεηα
είλαη 81,75 θάηνηθνη/km2 .

Σν αλάγιπθφ ηεο είλαη θπξίσο νξεηλφ, ελψ έρεη πινχζην νξηδφληην εδαθηθφ
δηακειηζκφ, κε απνηέιεζκα ηελ χπαξμε αλαξίζκεησλ λεζηψλ (πεξηζζφηεξα απφ
1500). Σν θιίκα ηεο είλαη κεζνγεηαθφ, αιιά κεηαβάιιεηαη θαηά πεξηνρέο αλάινγα κε
ηελ απφζηαζε απφ ηε ζάιαζζα, ηε κνξθνινγία ηνπ αλαγιχθνπ θηι.

Υάξηεο 1.1: Γνξπθνξηθή εηθφλα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο Διιάδαο (πεγή:Google
Earth)

11
2. Η ζεσξία ησλ ιηζνζθαηξηθώλ πιαθώλ

Ζ ηεθηνληθή ησλ πιαθψλ απνηειεί έλα θηλεκαηηθφ κνληέιν ην νπνίν είλαη βαζηζκέλν
ζηε ζχγρξνλε παξαηήξεζε γηα ηελ ηεθηνληθή δξαζηεξηφηεηα ηεο γήηλεο επηθάλεηαο.
Ζ βαζηθή παξαδνρή απηνχ ηνπ κνληέινπ είλαη φηη ε θχξηα κεραληθή ελέξγεηα πνπ
ελεξγεί ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο πεξηνξίδεηαη ζε ζηελέο δψλεο, νη νπνίεο έρνπλ ήδε
ππνζηεί έληνλε ηεθηνληθή παξακφξθσζε θαη εκθαλίδνπλ κεγάιε ζεηζκηθή
δξαζηεξηφηεηα. Έηζη ινηπφλ ιηζνζθαηξηθή πιάθα, νλνκάδεηαη έλα ζθαηξηθφ ηνκέα
ηεο ιηζφζθαηξαο, κε παξακνξθψζηκν πνπ απνηειείηαη εμ‟ νινθιήξνπ απφ σθεάλην
θινηφ ή απφ σθεάλην θαη επεηξσηηθφ καδί. Κάπνηεο πιάθεο θηλνχληαη γξεγνξφηεξα
απφ ηηο άιιεο αιιά ε κέζε ηαρχηεηά ηνπο θπκαίλεηαη πεξίπνπ ζηα 3cm ην ρξφλν.

Σν αλψηεξν ηκήκα ηεο γεο δηαθξίλεηαη ζε ηξία θχξηα ζηξψκαηα:

 ηε ιηζφζθαηξα, πνπ απνηειείηαη απφ ην θινηφ θαη ηκήκα ηνπ αλψηεξνπ
καλδχα κε πάρνο πεξίπνπ 100km
 ηελ αζζελφζθαηξα, πνπ βξίζθεηαη θάησ απφ ηε ιηζφζθαηξα κέρξη βάζνο
850km πεξίπνπ
 ηελ κεζφζθαηξα, πνπ ππφθεηληαη ηεο αζζελφζθαηξαο θαη είλαη αδξαλήο απφ
ηεθηνληθή άπνςε
Ζ ιηζφζθαηξα πθίζηαηαη κεραληθή παξακφξθσζε, ζε αληίζεζε κε ηελ αζζελφζθαηξα
πνπ πθίζηαηαη πιαζηηθή παξακφξθσζε. Μέζα ζηε ιηζφζθαηξα παξαηεξνχληαη
ζηξψκαηα δηαθνξεηηθήο ρεκηθήο ζχζηαζεο θαη απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη
πεξηέρνληαη καδί σθεάληνο θαη επεηξσηηθφο θινηφο, θαζψο θαη ζηξψκαηα ηνπ
αλψηεξνπ καλδχα. Ζ ιηζφζθαηξα επίζεο ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιεο ζεηζκηθέο
ηαρχηεηεο ζε ζχγθξηζε κε ηελ αζζελφζθαηξα.(Δ.Καξχκπαιεο,2008)

Ο ζηεξεφο θινηφο ηεο γεο (ιηζφζθαηξα) απνηειείηαη απφ 7 κεγάιεο πιάθεο θαη άιιεο
πεξίπνπ 20 κηθξφηεξεο νη νπνίεο επηπιένπλ πάλσ ζηελ αζζελφζθαηξα. Σα φξηα ησλ
παξαπάλσ πιαθψλ ραξαθηεξίδνληαη απφ έληνλε ζεηζκηθή θαη εθαηζηεηαθή
δξαζηεξηφηεηα θαη είλαη θπξίσο 3 εηδψλ:
 Πεξηνρέο φπνπ ζπκβαίλεη δηαρσξηζκφο ησλ πιαθψλ
 Πεξηνρέο φπνπ νη πιάθεο ζπγθξνχνληαη θαη ε κηα ιηζνζθαηξηθή πιάθα
βπζίδεηαη θάησ απφ ηελ άιιε

12
  Πεξηνρέο κε παξάιιειε θίλεζε πιαθψλ
(www.seismos.gr)

2.1 Η θίλεζε ησλ ιηζνζθαηξηθώλ πιαθώλ

Οη πιάθεο θηλνχληαη ζπλήζσο κε ζηαζεξφ ξπζκφ θαη κε κηθξέο ηαρχηεηεο. Μεξηθέο

θνξέο φκσο ε θίλεζή ηνπο ζηακαηάεη ιφγσ αληίζηαζεο πνπ παξνπζηάδνπλ νη πιάθεο
κεηαμχ ηνπο κε απνηέιεζκα ηελ ζπζζψξεπζε κεγάιεο ελέξγεηαο. Κάπνηα ζηηγκή ε
ζπζζσξεπκέλε ελέξγεηα ειεζεξψλεηαη κε μαθληθφ θαη βίαην ηξφπν κε ην ζπάζηκν
ησλ πεηξσκάησλ θαη ηελ πξφθιεζε ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο δηαθφξσλ επηπηψζεσλ
ηφζν ζην αλάγιπθν φζν θαη ζην δνκεκέλν πεξηβάιινλ, δειαδή ζε θηηξηαθέο
ππνδνκέο,ζε έξγα νδνπνηίαο θ.α..

΢ην ράξηε πνπ αθνινπζεί απεηθνλίδνληαη νη θπξηφηεξεο-κεγαιχηεξεο ιηζνζθαηξηθέο

πιάθεο θαη ηα φξηά ηνπο.

Υάξηεο 2.1: Υάξηεο απεηθφληζεο ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ (Καξχκπαιεο,2008)

13
Απφ ηηο κεγαιχηεξεο ζε έθηαζε πιάθεο είλαη απηή ηνπ Δηξεληθνχ, ε Δπξαζηαηηθή
πιάθα, ε πιάθα ηεο βφξεηαο Ακεξηθήο θαη ε πιάθα ηεο Αληαξθηηθήο. Αληίζεηα
κηθξφηεξεο έθηαζεο είλαη νη πιάθεο ηεο Ηλδίαο, ηεο Αξαβίαο, ηεο Scotia, ηνπ Juan de
Fuca θ.α..

Σν 1967 ν Morgan, πάλσ ζε ζθαηξηθή επηθάλεηα, κειέηεζε ηηο δηεπζχλζεηο ησλ

πιαθψλ, δειαδή δηαίξεζε ζε 20 ηεκάρε ησλ νπνίσλ ηα φξηα ππέζεζε φηη ήηαλ κεζν-
σθεάληεο ξάρεο ή δψλεο ππνβχζηζεο ή ξήγκαηα κεηαζρεκαηηζκνχ. Σν 1968 ν
X.L.Pichon πξφηεηλε έλα απινχζηεξν γεσηεθηνληθφ κνληέιν. Γηαίξεζε ηε γε ζε 6
κεγάιεο πιάθεο, ηελ Δπξαζηαηηθή, ηελ Ακεξηθάληθε, ηελ Αθξηθάληθε, ηελ Ηλδηθή, ηελ
Δηξεληθή θαη ηελ Αληαξθηηθή. Υξεζηκνπνίεζε δχν ζεηξέο απφ αλεμάξηεηα δεδνκέλα
γηα λα ππνινγίζεη ηνπο πφινπο πεξηζηξνθήο ησλ πιαθψλ, νη νπνίεο είλαη:
a. Οη ηαρχηεηεο απνκάθξπλζεο ησλ πιαθψλ (απφ καγλεηηθέο αλσκαιίεο)
b. Σα αδηκνχζηα ησλ ξεγκάησλ κεηαζρεκαηηζκνχ ζηε ηνκή ηνπο κε ηηο κεζν-
σθεάληεο ξάρεο.(E.Καξχκπαιεο,2008)

΢ην ράξηε πνπ αθνινπζεί απεηθνλίδνληαη νη κεζν-σθεάληεο ξάρεο.

Υάξηεο 2.2: Υάξηεο απεηθφληζεο ησλ κεζν-σθεάλησλ ξαρψλ (Καξχκπαιεο,2008)

14
3. Η ζέζε ηεο Διιάδαο ζην παγθόζκην γεσηεθηνληθό
ζύζηεκα
Ζ ζεκεξηλή γεσηεθηνληθή ζέζε ηεο Διιάδνο ζην ρψξν ηνπ νξίνπ ζχγθξνπζεο ησλ
δχν ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ κε ηε δηακφξθσζε ηνπ ειιεληθνχ ηφμνπ θαη ηεο
ειιεληθήο ηάθξνπ, έρεη παίμεη αλακθηζβήηεηα κεγάιν ξφιν ζηε γεσηεθηνληθή
εμέιημε ηεο Διιάδαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γεσινγηθήο ηζηνξίαο. Ζ εμέιημε απηή
αληηθαηνπηξίδεηαη ζχκθσλα κε ην Μνπληξάθε (Γ.Μνπληξάθεο, 1985), ζηε
γεσινγηθή δνκή ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, ε δηακφξθσζε ηεο νπνίαο είλαη απνηέιεζκα
πνιιψλ ηεθηνληθψλ-νξνγελεηηθψλ δηεξγαζηψλ.

Ζ ζεκεξηλή γεσηεθηνληθή ζέζε ηεο Διιάδαο είλαη αλάινγε ηεο γεσηεθηνληθήο ζέζεο
πνπ είρε θαη ζε παιαηφηεξεο γεσινγηθέο πεξηφδνπο. ΢ε παιηφηεξεο γεσινγηθέο
πεξηφδνπο, ε Διιάδα βξηζθφηαλ ζηα φξηα ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ Λαπξαζίαο θαη
Γθνληβάλαο (Μεζνδσηθφο αηψλαο: πεξίπνπ 180000000 ρξφληα πξηλ απφ ζήκεξα). Ο
ρψξνο απηφο θαιππηφηαλ απφ ηελ ζάιαζζα ηεο Σηζχνο. Ζ ζάιαζζα ηεο Σηζχνο έπαημε
απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο ξφινπο ζηε γεσινγηθή δηακφξθσζε ησλ νξεηλψλ καδψλ
ζηε γε θαη επνκέλσο θαη ζηελ Διιάδα.

Δηθφλα 3.1: Σν βφξεην θαη ην λφηην ηκήκα ηεο Παγγαίαο

(http://www.geo.auth.gr/871/ch3/sxima_20.jpg)

15
Ζ ζάιαζζα ηεο Σηζχνο, αλ θαη ππήξμε ακεηάβιεηε γηα θάπνηα εθαηνκκχξηα ρξφληα,
ζηε ζπλέρεηα ιφγσ αιιαγψλ ζην παγθφζκην γεσηεθηνληθφ ζχζηεκα, άξρηζε λα
κεηαβάιιεηαη. Έηζη, ε βαζκηαία πξνζέγγηζε ησλ 2 επεηξσηηθψλ καδψλ ιφγσ ησλ
αιιαγψλ ζην παγθφζκην γεσηεθηνληζκφ είρε σο απνηέιεζκα ηε ζπξξίθλσζή ηεο θαη
ηε ηειηθή ζχγθξνπζε ησλ 2 επεηξσηηθψλ καδψλ. Σν απνηέιεζκα ήηαλ ε θαηαζηξνθή
θαη ε ζηαδηαθή εμαθάληζε ηεο Σηζχνο πνπ νθείιεηαη ζηελ δηαδνρηθή απνκάθξπλζε
επεηξσηηθψλ ηεκαρίσλ απφ ηελ επεηξσηηθή κάδα ηεο Γθνληβάλαο ηα νπνία θηλήζεθαλ
κε κεγαιχηεξε ηαρχηεηα πξνο ην βνξξά θαη ζπγθξνχζηεθαλ κε ηελ Δπξαζία. Αηηία
ηεο αιιαγήο ηνπ Παγθνζκίνπ γεσδπλακηθνχ πιαηζίνπ πνπ νδήγεζε ζηελ πξνζέγγηζε
Δπξαζίαο-Γθνληβάλαο, ήηαλ ην άλνηγκα ηνπ Αηιαληηθνχ σθεαλνχ, πνπ άξρηζε ην
Άλσ Ηνπξαζηθφ θαη πξνθάιεζε ηελ βαζκηαία απνκάθξπλζε ηεο Αθξηθήο απφ ηε
Νφηηα Ακεξηθή κε απνηέιεζκα ηε ζρεηηθή θίλεζε ηεο Αθξηθήο πξνο ηελ θαηεχζπλζε
ηεο Δπξαζίαο (Γ.Μνπληξάθεο, 1985, ζ.11).

Ο Διιεληθφο ρψξνο είλαη δεκηνχξγεκα ηνπ Αιπηθνχ γεσηεθηνληθνχ θχθινπ, φπσο

θαη νιφθιεξε ε Νφηηα Δπξψπε είλαη δεκηνπξγήκα άιισλ πξνγελέζηεξσλ
γεσηεθηνληθψλ θχθισλ ηνπ Παιαηνδσηθνχ ή ηνπ Πξνθάκβξηνπ, νη αθξηβείο
ηεθηννξνγελεηηθέο δηαδηθαζίεο ησλ νπνίσλ δε είλαη γλσζηέο ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ.
Οη νξνζεηξέο ηεο Νέαο Δπξψπεο αλήθνπλ ζηελ αιπζίδα νξέσλ, πνπ αξρίδεη απφ ηα
Ππξελαία θαη θαηαιήγεη ζηα Ηκαιάηα θαη ηελ Κίλα θαη πεξηιακβάλεη ηηο νξνζεηξέο
ησλ Άιπεσλ, ηα Καξπάζηα, ηα φξε Βαιθάλ, ηελ Πνληηαθή άιπζν, ηνλ Καχθαζν, ηηο
Γηλαξίδεο, Διιελίδεο θαη Σαπξίδεο νξνζεηξέο, ηα φξε Εάγθξνο ηνπ Ηξάλ, ηα φξε ηνπ
Αθγαληζηάλ θ.ι.π. Οη νξνζεηξέο ηεο Νφηηαο Δπξψπεο καδί κε ηηο νξνζεηξέο ηεο
Βφξεηαο Αθξηθήο είλαη δεκηνπξγήκαηα ηνπ Αιπηθνχ γεσηεθηνληθνχ θχθινπ ή απιά
ηεο Αιπηθήο νξνγέλεζεο πνπ έιαβε ρψξα ζην Μεζνδσηθφ θαη ζην Σξηηνγελέο.

16
3.1 Οη γεσηεθηνληθέο δώλεο ηεο Διιάδαο

Οη Διιεληθέο νξνζεηξέο πνπ αλήθνπλ ζην Αιπηθφ ζχζηεκα, ππνδηαηξνχληαη ζε

γεσηεθηνληθέο δψλεο ε θάζε κία απφ ηηο νπνίεο ζπλίζηαηαη απφ νξηζκέλε
ζηξσκαηνγξαθηθή δηαδνρή ησλ ηδεκάησλ ηεο, απφ ηνπο ηδηαίηεξνπο ιηζνινγηθνχο
ραξαθηήξεο ηεο θαη απφ ηελ ηδηαίηεξε ηεθηνληθή ηεο παξακφξθσζε θαη ζέζε,
ζηνηρεία γεληθά πνπ εμαξηψληαη απφ ηελ παιαηνγεσγξαθηθή ηεο ζέζε.

Οη γεσηεθηνληθέο δψλεο ηεο Διιάδαο, νη νπνίεο ζπλεζίζηεθε λα ιέγνληαη απιά

"Διιελίδεο δψλεο", είλαη απφ ηα Αλαηνιηθά πξνο ηα Γπηηθά νη εμήο:

1) Ζ κάδα ηεο Ρνδφπεο

2) Ζ ΢εξβνκαθεδνληθή κάδα

3) Ζ Πεξηξνδνπηθή δψλε

4)Ζ δψλε Αμηνχ

4.1) Ζ δψλε Παηνλίαο

4.2) Ζ δψλε Πάηθνπ

4.3) Ζ δψλε Αικσπίαο

5) Ζ Πειαγνληθή δψλε

6) Ζ Αηηηθνθπθιαδηθή δψλε

7) Ζ Τπνπειαγνληθή δψλε ή δψλε Αλαηνιηθήο Διιάδαο

8) Ζ δψλε Παξλαζζνχ-Γθηψλαο

9) Ζ δψλε Χινλνχ-Πίλδνπ

10) Ζ δψλε Γαβξφβνπ-Σξίπνιεο

11) Ζ Αδξηαηηθντφληνο δψλε

12) Ζ δψλε Παμψλ ή Πξναπνπιία

17
Δθηφο απφ ηηο παξαπάλσ δψδεθα δψλεο, αλαθέξνληαη αθφκε ζαλ δηαθξηηέο
γεσηεθηνληθέο κνλάδεο ε Δλφηεηα "Σαιέα φξε - πιαθψδεηο αζβεζηφιηζνη" πνπ
πηζαλφλ αλήθεη ζηελ Αδξηαηηθντφλην δψλε, θαζψο θαη ε Δλφηεηα Βνησηίαο, πνπ
πηζαλφλ είλαη ηκήκα ηεο Τπνπειαγνληθήο δψλεο.

Απφ ηηο γεσηεθηνληθέο δψλεο ηεο Διιάδαο νη κάδεο Ρνδφπεο θαη ΢εξβνκαθεδνληθήο
ζεσξνχληαη φηη απνηεινχλ ηελ "Διιεληθή Δλδνρψξα", νη δψλεο Πεξηξνδνπηθή,
Παηνλίαο, Πάηθνπ, Αικσπίαο, Πειαγνληθή, Αηηηθνθπθιαδηθή θαη Τπνπειαγνληθή
νλνκάδνληαη "Δζσηεξηθέο Διιελίδεο" θαη νη δψλεο Παξλαζζνχ-Γθηψλαο, Χινλνχ-
Πίλδνπ, Γαβξφβνπ-Σξίπνιεο, Αδξηαηηθντφληνο θαη Παμψλ νλνκάδνληαη "Δμσηεξηθέο
Διιελίδεο". (http://www.geo.auth.gr/871/ch3.htm)

Υάξηεο 3.2: Γεσινγηθέο Εψλεο (ΗΓΜΔ)

18
Υάξηεο 3.3: Κχξηεο ηεθηνληθέο γξακκέο θαη ζεηζκνί ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν (ΗΓΜΔ)

19
4. Ο ζεηζκόο

Οη ζεηζκνί απνηεινχλ κέξνο ησλ ελδνγελψλ δηεξγαζηψλ ηεο εμέιημεο ηεο Γεο. Ζ
ελδνγελήο απηή δηεξγαζία έρεη ζαλ έκκεζν απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ησλ νξεηλψλ
φγθσλ θαη γεληθφηεξα ηνπ αλάγιπθνπ ηεο γεο. Ο ζεηζκφο είλαη απφ ηα θπζηθά
θαηλφκελα πνπ δχζθνια πξνβιέπνληαη θαη είλαη αδχλαην λα απνηξαπνχλ απφ ηνλ
άλζξσπν.

Απνηεινχλ κηα ζεηξά γεσδπλακηθψλ θαηλνκέλσλ, ηα νπνία έρνπλ παξφκνηα αίηηα

γέλεζεο. Οη ζεηζκνί γελλψληαη ζηε ιηζφζθαηξα θαη θαηά θχξην ιφγν ζηα φξηα ησλ
ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ ηα νπνία είλαη ηξηψλ εηδψλ: ζχγθιηζεο απφθιηζεο θαη
παξάιιειεο θίλεζήο ηνπο. Απνηέιεζκα ηεο ζρεηηθήο θίλεζεο θαη ζχγθξνπζεο ή
απνκάθξπλζεο ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ είλαη ε αξγή παξακφξθσζε ησλ
πεηξσκάησλ. Με ηε δηεξγαζία απηή ηα πεηξψκαηα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηα φξηα
ησλ πιαθψλ ζπγθεληξψλνληαη κεγάια πνζά δπλακηθήο ελέξγεηαο θαη αλαπηχζζνληαη
κεγάιεο ηάζεηο. Οη ηάζεηο απηέο ζπλερψο απμάλνπλ θαη φηαλ γίλνπλ αξθεηά κεγάιεο
θαη θζάζνπλ ζε ζεκείν λα κπνξνχλ λα ππεξληθήζνπλ ηελ αληνρή ηνπ πεηξψκαηνο, ην
πέηξσκα ζξαχεηαη θαη δεκηνπξγείηαη έηζη έλα ζεηζκηθφ ξήγκα, δειαδή κηα επηθάλεηα
δηάξξεμεο ηνπ πεηξψκαηνο ζε δχν ηεξάρε.

Καηά ηε ζξαχζε ησλ πεηξσκάησλ ηεο ιηζφζθαηξαο, νη δχν πιεπξέο ηνπ ξήγκαηνο
νιηζζαίλνπλ ε κηα πάλσ ζηελ άιιε θαηά ηηο αληίζεηεο θαηεπζχλζεηο, κέρξηο φηνπ
απνθηήζνπλ λέεο ζέζεηο ηζνξξνπίαο. Δπεηδή νη επηθάλεηεο ησλ ξεγκάησλ δελ είλαη
νκαιέο, αλαπηχζζνληαη έληνλεο δπλάκεηο ηξηβήο θαη αληίζηαζεο νη νπνίεο
αλαγθάδνπλ ηα πιηθά ζεκεία ησλ πιεπξψλ ηνπ ξήγκαηνο λα ηαιαληψλνληαη. Γειαδή,
ε δπλακηθή ελέξγεηα παξακφξθσζεο ησλ πεηξσκάησλ ζηελ πεξηνρή γχξσ απφ ην
ξήγκα κεηαηξέπεηαη ζε θηλεηηθή ελέξγεηα ηαιάλησζεο ησλ πιηθψλ ζεκείσλ ησλ
επηθαλεηψλ ηνπ ξήγκαηνο. Οη ηαιαληψζεηο απηέο κεηαδίδνληαη ζηα γεηηνληθά ζεκεία,
απηά ηηο κεηαδίδνπλ ζηα γεηηνληθά ηνπο θ.ν.θ . Με ηνλ ηξφπν απηφ νη ηαιαληψζεηο
δηαδίδνληαη κέζα ζηελ Γε. Οη δηαδηδφκελεο απηέο ηαιαληψζεηο ιέγνληαη ζεηζκηθά
θχκαηα. Σα θχκαηα απηά θηάλνπλ ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο θαη πξνθαινχλ ην
θαηλφκελν ηνπ ζεηζκνχ.

20
Οη ζεηζκνί νλνκάδνληαη επηθαλεηαθνί φηαλ ηα εζηηαθά ηνπο βάζε είλαη κηθξφηεξα
ησλ 60θκ, ελδηακέζνπ βάζνπο φηαλ ηα εζηηαθά ηνπο βάζε είλαη κεηαμχ 60θκ θαη
300θκ θαη βάζνπο φηαλ ηα εζηηαθά ηνπο βάζε είλαη κεγαιχηεξα ησλ 300θκ. Οη
ελδηακέζνπ θαη κεγάινπ βάζνπο ζεηζκνί νλνκάδνληαη ζπλήζσο πινπηψληνη ζεηζκνί.
Οη επηθαλεηαθνί θχξηνη ζεηζκνί αθνινπζνχληαη ζπλήζσο απφ κηθξφηεξνπο ζεηζκνχο,
νη νπνίνη νλνκάδνληαη κεηαζεηζκνί θαη κπνξεί λα ζπλερηζηνχλ επί αξθεηέο βδνκάδεο
ή θαη κήλεο.( Β.Κ. Παπαζάτος- Ι.Κ Γρακόποσλος, 1992).

4.1 Μέηξεζε ζεηζκνύ

Ζ πνζφηεηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κέηξεζε ηεο ελέξγεηαο ελφο ζεηζκνχ είλαη ην
κέγεζνο, Μ , ηνπ ζεηζκνχ. Τπάξρεη επίζεο ε πξαθηηθή αλάγθε λα εθηηκψληαη ηα
καθξνζεηζκηθά απνηειέζκαηα ησλ ζεηζκψλ ζε έλα ηφπν(βιάβεο ζηα θηίξηα, επίδξαζε
ζηνπο αλζξψπνπο, θιπ). Γηα ην ιφγν απηφ ρξεζηκνπνηείηαη ε έληαζε, Η, ηνπ ζεηζκνχ
ζηνλ ηφπν απηφ. Ζ έληαζε, πνπ πξνθαιεί ν ίδηνο ζεηζκφο, κεηαβάιιεηαη απφ ηφπν ζε
ηφπν κε απνηέιεζκα ηα καθξνζεηζκηθά ηνπ απνηειέζκαηα λα δηαθέξνπλ αλάινγα
ζπλήζσο κε ηελ απφζηαζε ηεο πεξηνρήο απφ ην επίθεληξν. .( Β.Κ. Παπαζάτος- Ι.Κ
Γρακόποσλος, 1992).

4.2. Μέγεζνο ζεηζκνύ

Ο θιαζζηθφο ηξφπνο πξνζδηνξηζκνχ ηνπ κεγέζνπο ελφο ζεηζκνχ βαζίδεηαη ζε

κεηξήζεηο ηνπ πιάηνπο θαη ηεο δηάξθεηαο ησλ δηάθνξσλ εηδψλ ζεηζκηθψλ θπκάησλ,
φπσο ηα θχκαηα απηά γξάθνληαη απφ ηα ζεηζκφκεηξα ζηνπο δηάθνξνπο
ζεηζκνινγηθνχο ζηαζκνχο. Γηα ην ιφγν απηφ, ην κέγεζνο ησλ ζεηζκψλ είλαη κηα
θπζηθή πνζφηεηα.

Τπάξρνπλ δηάθνξεο θιίκαθεο κεγεζψλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλε

απηή πνπ πξφηεηλε ν Richter ην 1935. Οη πνιχ κηθξνί ζεηζκνί έρνπλ κεγέζε γχξσ ζην

21
κεδέλ ή θαη αξλεηηθέο ηηκέο, ελψ νη κεγαιχηεξνη ζεηζκνί ζηε Γε έρνπλ κέγεζνο
πεξίπνπ 9 βαζκνχο. Σν κήθνο ελφο ζεηζκηθνχ ξήγκαηνο θαη ε κεηαηφπηζε ζηελ
επηθάλεηα ηνπ θαηά ηε γέλεζε ελφο ζεηζκνχ είλαη ηφζν κεγαιχηεξα φζν κεγαιχηεξν
είλαη ην κέγεζνο, Μ, ηνπ ζεηζκνχ. .( Β.Κ. Παπαζάτος- Ι.Κ Γρακόποσλος, 1992).

4.3 Έληαζε ζεηζκνύ

Ο φξνο έληαζε ζεηζκνχ απνηειεί έλα κέηξν ησλ καθξνζεηζκηθψλ απνηειεζκάησλ θαη
θπξίσο έλα κέηξν ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ ζεηζκνχ ζηνπο αλζξψπνπο θαη ζηηο
ηερληθέο θαηαζθεπέο. Ο θαζνξηζκφο ελφο κφλν θπζηθνχ κεγέζνπο σο κέηξνπ ησλ
ζεηζκηθψλ βιαβψλ είλαη αδχλαηνο, δηφηη νη βιάβεο εμαξηψληαη απφ δηάθνξα
ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζεηζκηθήο θίλεζεο αιιά θαη ηεο εθάζηνηε ηερληθήο θαηαζθεπήο.
Γηα ην ιφγν απηφ, αληί ηεο αθξηβνχο κέηξεζεο ησλ ζεηζκηθψλ βιαβψλ γίλεηαη
ζπλήζσο πνηνηηθή εθηίκεζε απηψλ, κε βάζε εκπεηξηθέο θιίκαθεο καθξνζεηζκηθψλ
εληάζεσλ.

Οη καθξνζεηζκηθέο θιίκαθεο πνπ πεξηζζφηεξν ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα είλαη ε

αλαζεσξεκέλε θιίκαθα Mercalli(MM) θαη ε θιίκαθα MKS. Καη νη δχν απηέο
θιίκαθεο δσδεθαβάζκηεο θαη νη βαζκνί ηνπο παξηζηάλνληαη κε ιαηηληθνχο αξηζκνχο.
Γηα ηελ απεηθφληζε ηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ καθξνζεηζκηθψλ
απνηειεζκάησλ ησλ ζεηζκψλ ζε κηα πεξηνρή, ραξάδνληαη νη ηζφζεηζηεο θακπχιεο,
δειαδή ηηο θακπχιεο πνπ ρσξίδνπλ ηελ πεξηνρή ζε ηκήκαηα ίζεο έληαζεο.( Β.Κ.
Παπαζάτος- Ι.Κ Γρακόποσλος, 1992).

22
4.3.1 Κιίκαθαο Mercalli
Ζ θιίκαθα Μεξθάιη δελ κεηξάεη ηελ ελέξγεηα πνπ απειεπζεξψλεηαη απφ έλαλ
ζεηζκφ, φπσο ε θιίκαθα Ρίρηεξ. Αληίζεηα αζρνιείηαη κε ηηο επηπηψζεηο ελφο ζεηζκνχ
ζε κηα δεδνκέλε πεξηνρή. ΢πλεπψο ελδείθλπηαη γηα ηελ κέηξεζε ζεηζκψλ ζε
ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο, ελψ δελ είλαη απνηειεζκαηηθή γηα αξαηνθαηνηθεκέλεο
ή αθαηνίθεηεο.

Με βάζε ηελ θιίκαθα, νη ζεηζκνί ηαμηλνκνχληαη ζε 12 επίπεδα, αλάινγα κε ηελ

έληαζή ηνπο θαη ηηο δεκηέο πνπ επηθέξνπλ. Σα επίπεδα απηά θέξνπλ ιαηηληθνχο
αξηζκνχο θαη μεθηλνχλ απφ ην I (κε αηζζεηφο ζεηζκφο, θαηαγξάθεηαη κφλν απφ
ζεηζκνγξάθνπο), κε αχμνπζα ζεηξά θαζψο απμάλεηαη ε έληαζε ηνπ ζεηζκνχ θαη νη
πξνθαινχκελεο δεκηέο. ΢ηηο αζζελείο θαη κέηξηεο δνλήζεηο, ρσξίο δεκηέο, ε θαηάηαμε
γίλεηαη αλάινγα κε ην πφζν αηζζεηέο γίλνληαη απφ ηνπο αλζξψπνπο. Σν χςηζην
δπλαηφ επίπεδν πνπ κπνξεί λα ππάξμεη είλαη ην XII (12) θαη αληηζηνηρεί ζε έλαλ
ζεηζκφ πνπ ζα επέθεξε νιηθή θαηαζηξνθή ζε θάζε αλζξψπηλε θαηαζθεπή θαη ζα
άιιαδε ην γεσγξαθηθφ αλάγιπθν ηεο πεξηνρήο.
(http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php)

23
 Πίλαθαο 1: ΢πλνπηηθή πεξηγξαθή ηεο θιίκαθαο Mercalli
(http://www.oasp.gr/node/206)

4.4. Η ζεηζκηθόηεηα ζηνλ ειιαδηθό ρώξν

Πάλσ απφ ηε κηζή ζεηζκηθή ελέξγεηα ηεο Δπξψπεο εθιχεηαη ζηελ Διιάδα, ελψ ζε
παγθφζκην επίπεδν ε ρψξα καο θαηέρεη κηα απφ ηηο πξψηεο ζέζεηο απφ άπνςε
ζεηζκηθφηεηαο, αθνχ κφλν ε Ηαπσλία, ην Πεξνχ, ε Υηιή θαη θάπνηα λεζηά ηνπ
Δηξεληθνχ Χθεαλνχ έρνπλ ην δπζάξεζην πξνλφκην λα καο μεπεξλνχλ. Τπνινγίδεηαη
φηη ζηε ρψξα καο γίλεηαη θαηά κέζν φξν έλαο ζεηζκφο κεγέζνπο 5 Ρίρηεξ θάζε 20
κέξεο, 6 Ρίρηεξ θάζε 6 κήλεο, 7 Ρίρηεξ θάζε 5 ρξφληα θαη 8 Ρίρηεξ θάζε 50 ρξφληα.
Δίλαη ζεηηθφ φηη, νη πην πνιινί απφ απηνχο ηνπο ζεηζκνχο εθδειψλνληαη ζε
ππνζαιάζζηεο πεξηνρέο νπφηε νη δεκηέο είλαη πεξηνξηζκέλεο ζε αληίζεζε κε άιια

24
κέξε ηνπ θφζκνπ, φπνπ γίλνληαη θπξίσο επεηξσηηθνί ζεηζκνί. Οη πην πνιινί ζεηζκνί
πνπ γίλνληαη ζηελ Διιάδα είλαη επηθαλεηαθνί θαη ζ‟ απηνχο νθείινληαη νη
θαηαζηξνθέο ησλ ηειεπηαίσλ είθνζη εηψλ ζηε Θεζζαινλίθε, ηηο Αιθπνλίδεο, ηελ
Καιακάηα, ηελ Ζιεία, ηα Γξεβελά, ηελ Κφληηζα, ην Αίγην θιπ. Σα εζηηαθά ηνπο βάζε
είλαη ζπλήζσο απφ 15 κέρξη 45 ρηιηφκεηξα.
Ζ ρψξα καο απεηιείηαη επίζεο θαη απφ ζεηζκνχο ελδηάκεζνπ βάζνπο, πνπ έρνπλ
αθφκα κεγαιχηεξα κεγέζε απφ ηνπο επηθαλεηαθνχο (θηάλνληαο κέρξη 8 Ρίρηεξ).
Απηνί κάιηζηα νη ζεηζκνί, αλ θαη πην ζπάληνη, απεηινχλ ηηο λφηηεο θαη θεληξηθέο
πεξηνρέο ηεο ρψξαο θαη κπνξεί λα απνδεηρζνχλ, αλ γίλνπλ, ηδηαίηεξα επηθίλδπλνη γηα
ηα πνιπφξνθα θηήξηα.(Γ.Εαθεηξφπνπινο,1998)

Πίλαθαο 2. ΢ηνηρεία γηα ηνπο θνληθόηεξνπο ζεηζκνύο ηνπ ειιεληθνύ ρώξνπ νη νπνίνη
έγηλαλ από ην 1881 κέρξη ην 1991 (εκεξνκελία,πεξηνρή, Μ:κέγεζνο, Ν:αξηζκόο λεθξώλ).

Ημερομηνία Περιοχή Μ Ν

1881,03 Απριλίου Χίοσ 6,4 3550

1886,27 Αυγοφςτου Φιλιατρά 7,5 326

1889,25 Οκτωβρίου Λζςβοσ 6,7 36

1893,17 Απριλίου Αταλάντη 7,0 255

1914,27 Νοεμβρίου Λευκάδα 6,3 16

1926,26 Ιουνίου Ρόδοσ 8,0 12

1928,22 Απριλίου Κόρινθοσ 6,3 20

1932,26 Σεπτεμβρίου Ιεριςςόσ 7,0 161

1933,23 Απριλίου Κωσ 6,6 200

1938,20 Ιουλίου Ορωπόσ 6,0 18

1941,01 Μαρτίου Λάριςα 6,3 40

1948,22 Απριλίου Λευκάδα 6,5 10

1949,23 Ιουλίου Χίοσ 6,7 11

1953,12 Αυγοφςτου Αργοςτόλι 7,2 476

25
1954,30 Απριλίου Σοφάδεσ 7,0 25

1956,09 Ιουλίου Αμοργόσ 7,5 53

1957, 25 Απριλίου Ρόδοσ 7,2 18

1965, 04 Απριλίου Αρκαδία 6,1 18

1968,19 Φεβρουαρίου Αγ.Ευςτράτ. 7,1 20

1978, 20 Ιουνίου Θεςςαλονίκη 6,5 45

1981, 24 Φεβρουαρίου Αλκιονίδεσ 6,7 20

1986, 13 Σεπτεμβρίου Καλαμάτα 6,0 20

Πηγή: ΢ειζμοί και Μέηρα Προζηαζίας, Β.Κ ΠΑΠΑΕΑΧΟ΢- Ι.Κ ΓΡΑΚΟΠΟΥΛΟ΢, Δκδόζεις Θεζζαλονίκη 1992,
ζελ 39

5. Ρήγκαηα

Ρήγκα ζηελ ηεθηνληθή νλνκάδεηαη θάζε ξεμηγελήο δνκή εθαηέξσζελ ηεο νπνίαο
παξαηεξνχληαη κεηαθηλήζεηο ησλ επί κέξνπο ηκεκάησλ ηνπ γεσινγηθνχ
ζρεκαηηζκνχ πνπ παξακνξθψλεηαη. Οη κεηαηνπίζεηο απηέο κπνξεί λα είλαη ηεο
ηάμεο κεγέζνπο απφ 1 cm κέρξη θαη πάλσ απφ 1000 m, πνιιέο θνξέο. Ζ
επηθαλεηαθή εκθάληζε ελφο ξήγκαηνο είλαη δπλαηφλ λα θζάλεη ζε κήθνο πνιιψλ
ρηιηνκέηξσλ. Οιφθιεξεο επεηξσηηθέο πεξηνρέο κπνξεί λα κεηαηνπίδνληαη θαηά
κήθνο ηέηνησλ, κεγάινπ κήθνπο, ξεγκάησλ (επεηξσηηθφ ζχζηεκα δηάξξεμεο,
ηαθξνγελείο δψλεο θιπ). (
http://www.geo.auth.gr/courses/ggg/ggg537y/ch5.htm)

Οη ξεμηγελείο επηθάλεηεο κπνξεί λα είλαη, φπσο γεληθά θαη θάζε επηθαλεηαθφ

ζηνηρείν ζηε Γεσινγία, θαηαθφξπθεο, θεθιηκκέλεο ή νξηδφληηεο. Μπνξεί λα
εκθαλίδνληαη επίζεο φπσο θαη νη επηθάλεηεο ησλ δηαθιάζεσλ, ιείεο επίπεδεο,
θεθακκέλεο ή θαη ζηγκνεηδψο θεθακκέλεο.

26
΢πλήζσο ηα ξήγκαηα ζηνπο γεσινγηθνχο ζρεκαηηζκνχο, είηε απηνί είλαη
ηδεκαηνγελείο, είηε καγκαηνγελείο, είηε κεηακνξθσζηγελείο, πξνθαινχληαη κεηά
ηνλ ζρεκαηηζκφ ηνπο, απφ ηελ επίδξαζε κεηαγελέζηεξσλ παξακνξθσηηθψλ
δπλάκεσλ.

Τπάξρνπλ ελ ηνχηνηο πεξηπηψζεηο, ηδίσο ζηα ηδεκαηνγελή πεηξψκαηα, φπνπ ν

ζρεκαηηζκφο ησλ ξεγκάησλ κπνξεί λα γίλεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο
ηδεκαηνγέλεζεο. Σα ξήγκαηα απηά απνηεινχλ κηα ηδηαίηεξε, κεγάιεο ζεκαζίαο
γηα ηε ζρεηηθή ρξνλνιφγεζε ηεθηνληθψλ ζπκβάλησλ ζηε θχζε, θαηεγνξία
ξεγκάησλ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο ζπληδεκαηνγελή ξήγκαηα. Οξηζκέλα
γλσξίζκαηα ησλ ξεμηγελψλ απηψλ δνκψλ, πνπ ηηο δηαθξίλνπλ απφ ηηο ππφινηπεο
θαλνληθέο ξεμηγελείο δνκέο, είλαη ηα εμήο:

i. Σα ξήγκαηα απηά πεξηνξίδνληαη ζε νξηζκέλα κφλν ζηξψκαηα ησλ

ηδεκαηνγελψλ ζρεκαηηζκψλ θαη δελ θφβνπλ φιεο ηηο ζηξσζηγελείο
επηθάλεηεο ηνπ ηδήκαηνο.
ii. Δίλαη ζπλήζσο κηθξψλ δηαζηάζεσλ.
iii. Με ην βάζνο απμάλεη ζπλήζσο ην άικα ηεο κεηαηφπηζεο ησλ ηκεκάησλ
εθαηέξσζελ ηεο ξήμεσο.

5.1: ΢πληδεκαηνγελέο ξήγκα

(http://www.geo.auth.gr/courses/ggg/ggg537y/ch5.htm)

Καηά κήθνο ησλ ξεγκάησλ θπθινθνξεί ζπλήζσο λεξφ, κε απνηέιεζκα λα

εκθαλίδνληαη πνιιέο θνξέο πεγέο θαηά κήθνο ηνπο, αλάινγα κε ηηο γεσινγηθέο
ζπλζήθεο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Τπάξρνπλ ελ ηνχηνηο πεξηπηψζεηο, θαηά ηηο
νπνίεο δηαπηζηψζεθε φηη ηα ξήγκαηα, ηδίσο απηά πνπ αλαπηχζζνληαη θάζεηα

27
ζηε δηεχζπλζε ξνήο ηνπ λεξνχ κέζα ζην πέηξσκα θαη ην πιηθφ πιεξψζεσο ηνπο
έρεη ζπκπαγνπνηεζεί, απνηεινχλ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα ζηελ θίλεζε ηνπ
λεξνχ, ζρεκαηίδνληαο έηζη θαηά θάπνην ηξφπν, κηα αδηαπέξαηε επηθάλεηα γηα ην
λεξφ.

Έηζη αλάινγα κε ηνλ ηξφπν θίλεζεο ησλ επί κέξνπο ηκεκάησλ ηνπ γεσινγηθνχ
ζρεκαηηζκνχ εθαηέξσζελ ηνπ ξήγκαηνο, δηαθξίλνληαη κε ηε ζεηξά ηνπο ηα
ξήγκαηα ζε ηξεηο κεγάιεο θαηεγνξίεο:

i. Ρήγκαηα ζκίθξπλζεο (ή αλάζηξνθα ξήγκαηα). Χο απνηέιεζκα δξάζεο

απηψλ ησλ ξεγκάησλ είλαη ε δεκηνπξγία εθηππεχζεσλ, επσζήζεσλ,
ππνζήζεσλ, ιεπηψζεσλ θαη ηεθηνληθψλ θαιπκκάησλ.
ii. Ρήγκαηα απνκάθξπλζεο (ή ξήγκαηα εθηάζεσο ή θαλνληθά ξήγκαηα). Σα
ξήγκαηα απηά πξνθαινχλ ηηο κεηαπηψζεηο.
iii. Ρήγκαηα νξηδφληηαο κεηαηφπηζεο. Πξνθαινχλ νξηδφληηα κεηαηφπηζε ησλ
εθαηέξσζελ ηεο ξεμηγελήο επηθάλεηαο ηκεκάησλ ηνπ γεσινγηθνχ
ζρεκαηηζκνχ.

5.2: Κπξηφηεξνη ηχπνη ξεγκάησλ

(http://www.geo.auth.gr/courses/ggg/ggg537y/ch5.htm)

28
5.1 Ρήγκαηα ζκίθξπλζεο ή αλάζηξνθα ξήγκαηα
΢ηα αλάζηξνθα ξήγκαηα ην ηκήκα ηνπ γεσινγηθνχ ζρεκαηηζκνχ πνπ βξίζθεηαη
πάλσ απφ ηε ξεμηγελή επηθάλεηα θηλείηαη πξνο ηα πάλσ, θάζεηα ζηελ παξάηαμε ηεο
ξεμηγελήο επηθάλεηαο, ελψ απηφ πνπ βξίζθεηαη θάησ απφ ηε ξεμηγελή επηθάλεηα
θηλείηαη αληίζεηα πξνο ηα θάησ. ΢πρλά παξαηεξείηαη κφλν ε θίλεζε ηνπ πάλσ
ηκήκαηνο ή αληίζηνηρα ε θίλεζε κφλν ηνπ θάησ ηκήκαηνο. ΢ηελ πεξίπησζε πνπ έρεη
εμαθξηβσζεί φηη θηλήζεθε κφλν ην θάησ ηκήκα πξνο ηα θάησ, θπζηθά πάξα πνιχ
δχζθνιε αλ φρη αδχλαηε παξαηήξεζε, ηφηε ην αλάζηξνθν ξήγκα πξνθαιεί ην
θαηλφκελν ηεο ππφζεζεο θαη ην ξήγκα ραξαθηεξίδεηαη σο ππνζεηηθφ ξήγκα.

Αληίζεηα ζηελ πεξίπησζε πνπ ζα θηλεζεί κφλν ην πάλσ ηκήκα ή θαη ηα δπν
ζπγρξφλσο ζχκθσλα κε ηηο θηλήζεηο πνπ πεξηγξάςακε ηφηε κηιάκε γεληθά γηα
θαηλφκελα εθίππεπζεο ή επψζεζεο, αλάινγα αλ ε γσλία θιίζεο ηεο ξεμηγελήο
επηθάλεηαο έρεη θιίζε > 45° ή < 45°, αληίζηνηρα. ΢ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε νη
αληίζηνηρεο ηεθηνληθέο δνκέο ραξαθηεξίδνληαη σο εθηππεπηηθά ή επσζεηηθά ξήγκαηα

5.2 Ρήγκαηα απνκάθξπλζεο ή θαλνληθά ξήγκαηα

Ζ θαηεγνξία απηή ησλ ξεγκάησλ, αληίζεηα κε ηελ θαηεγνξία ησλ αλάζηξνθσλ
ξεγκάησλ, πξνθαιείηαη απφ εθειθπζηηθέο ηάζεηο, ελψ ζπλδένληαη ζπλήζσο κε
κηα επηκήθπλζε ή έθηαζε ηνπ γεσινγηθνχ ζρεκαηηζκνχ θαηά ην νξηδφληην επίπεδν.
Σηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, ζην αξρηθφ ζηάδην ηεο δεκηνπξγίαο ησλ ξεγκάησλ απηψλ,
πξνηνχ δειαδή λα επέιζεη ε ηειηθή ξήμε, είλαη δπλαηφλ λα ζπκβεί κηα κνλνθιηλήο
θάκςε ηνπ γεσινγηθνχ ζρεκαηηζκνχ.

Σα θαλνληθά ξήγκαηα πξνθαινχλ ηηο κεηαπηψζεηο ησλ ηκεκάησλ ηνπ γεσινγηθνχ

ζρεκαηηζκνχ, πνπ βξίζθνληαη εθαηέξσζελ ηεο ξεμηγελήο επηθάλεηαο, κε ηξφπν ψζηε,
ην ηκήκα πνπ βξίζθεηαη πάλσ απφ ηε ξεμηγελή επηθάλεηα θηλείηαη πξνο ηα θάησ,
θάζεηα ζηελ παξάηαμε ηεο ξεμηγελήο επηθάλεηαο, ελψ ην ηκήκα πνπ βξίζθεηαη θάησ
απφ ηε ξεμηγελή επηθάλεηα θηλείηαη αληίζεηα πξνο ηα πάλσ.
Ζ γσλία θιίζεο ησλ ξεμηγελψλ επηθαλεηψλ ησλ θαλνληθψλ ξεγκάησλ είλαη ζπλήζσο
κεγάιε θαη θπκαίλεηαη απφ 50°-75°, ρσξίο θπζηθά λα απνθιείνληαη θαη πεξηπηψζεηο
ξεγκάησλ, κε κηθξφηεξεο ή κεγαιχηεξεο ηηκέο ησλ γσληψλ θιίζεσλ ηνπο.
29
Σν πνζφ ηεο επηκήθπλζεο (νξηδφληην άικα) ησλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ απφ ηε
δξάζε ησλ θαλνληθψλ ξεγκάησλ, πξνθχπηεη απφ ηελ απφζηαζε θαηά ην νξηδφληην
επίπεδν κεηαμχ ελφο ζεκείνπ ελφο ζηξψκαηνο θαη ηνπ αληίζηνηρνπ ζεκείνπ ηνπ ίδηνπ
ζηξψκαηνο, κεηά ηε κεηάπησζε.

Δδψ ζα πξέπεη λα ηνληζηεί, φηη γεληθά γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ πνζνχ ησλ
κεηαηνπίζεσλ, ζε θάζε θαηεγνξία ξήγκαηνο, ζα πξέπεη λα ζπγθξίλνπκε ηα ίδηα
αθξηβψο ραξαθηεξηζηηθά ζεκεία ή ζεκεία ζηξσκάησλ ζηα δπν ηεκάρε, εθαηέξσζελ
ηεο ξεμηγελήο επηθάλεηαο.

Δίλαη θαλεξφ φηη φζν κεγαιχηεξε γσλία θιίζεο έρεη ε ξεμηγελήο επηθάλεηα ηνπ
θαλνληθνχ ξήγκαηνο, ηφζν κηθξφηεξε ζα είλαη θαη ε αληίζηνηρε επηκήθπλζε ηνπ
γεσινγηθνχ ζρεκαηηζκνχ πνπ παξακνξθψλεηαη. ΢ηελ πεξίπησζε πνπ εκθαλίδνληαη ζε
κηα πεξηνρή πνιιά κεηαπησηηθνχ ραξαθηήξα ξήγκαηα παξάιιεια ην έλα πίζσ απφ ην
άιιν, ηφηε ε ζπλνιηθή επηκήθπλζε ησλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ, πξνθχπηεη απφ ην
άζξνηζκα ησλ επί κέξνπο κεγεζχλζεσλ, πνπ αληηζηνηρνχλ ζε θάζε ξήγκα ρσξηζηά.

5.3 Ρήγκαηα νξηδόληηαο κεηαηόπηζεο

Σα ξήγκαηα απηά πξνθαινχλ νξηδφληηα κεηαηφπηζε, παξάιιεια δειαδή. ζηελ
παξάηαμε ηεο ξεμηγελνχο επηθάλεηαο, ησλ ηκεκάησλ ηνπ γεσινγηθνχ ζρεκαηηζκνχ,
πνπ βξίζθνληαη εθαηέξσζελ ηεο ξεμηγελήο επηθάλεηαο, ελψ ζπγρξφλσο δελ
παξαηεξείηαη θακηά αμηφινγε κεηαβνιή ησλ δηαζηάζεσλ ηνπ γεσινγηθνχ
ζρεκαηηζκνχ.

Σν κέγεζνο ηεο κεηαηφπηζεο θπκαίλεηαη απφ κεξηθά εθαηνζηά ή κέηξα, κέρξη πνιιέο
θνξέο θαη πάλσ απφ 100 Km. Μεγάισλ δηαζηάζεσλ ξήγκαηα ηέηνηνπ είδνπο,
ραξαθηεξίδνληαη σο παξάθνξεο.

Ζ γσλία θιίζεσο ησλ ξεμηγελψλ επηθαλεηψλ ησλ ξεγκάησλ νξηδφληηαο κεηαηφπηζεο

είλαη ζπλήζσο, κεγάιε κέρξη θαη 90°, έηζη ψζηε ηα ξήγκαηα απηά ηηο πεξηζζφηεξεο
θνξέο λα ραξαθηεξίδνληαη σο θαηαθφξπθα.

30
Αλαιφγσο ησλ ζρεηηθψλ θηλήζεσλ πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηα ηκήκαηα ηνπ γεσινγηθνχ
ζψκαηνο εθαηέξσζελ ηνπ ξήγκαηνο, δηαθξίλνπκε δεμηφζηξνθα ή αξηζηεξφζηξνθα
ξήγκαηα νξηδφληησλ κεηαηνπίζεσλ.

Δπίζεο, ηα ξήγκαηα νξηδφληηαο κεηαηφπηζεο, πξνθαινχληαη θπξίσο απφ ζπκπηεζηηθέο

ηάζεηο θαη ιηγφηεξν απφ εθειθπζηηθέο.

Σέινο, απνηεινχλ έηζη ζπρλά ζχλνδεο ηεθηνληθέο δνκέο ησλ πηπρψλ θαη ησλ
αλάζηξνθσλ ξεγκάησλ ζρεκαηίδνληαο hk0-ζπδπγείο δηαηκεηηθέο ξεμηγελείο δνκέο,
ελψ ζπλνδεχνληαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, απφ κηθξφηεξα ξήγκαηα θαη δηαθιάζεηο.

6. Κύξηεο ξεμηγελήο δώλεο ζηνλ ειιεληθό ρώξν

Οη θχξηεο ξεμηγελήο δψλεο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ είλαη νη εμήο:

 Σν ειιεληθφ ηφμν

 Ο Κνξηλζηαθφο θφιπνο

 Σν ξήγκα Αλαηνιίαο

 Σν ξήγκα ησλ Ηνλίσλ λήζσλ

6.1 Σν ειιεληθό ηόμν

Σν Διιεληθφ ηφμν (ηφμν ηνπ Αηγαίνπ) απνηειεί ην φξην επαθήο ηεο Δπξαζηαηηθήο
ιηζνζθαηξηθήο πιάθαο –ηκήκα ηεο νπνίαο είλαη ην Αηγαίν-, θαη ηεο Αθξηθαληθήο
πιάθαο –ηκήκα ηεο νπνίαο είλαη ε ιηζφζθαηξα ηεο Αλαη. Μεζνγείνπ. Οη δχν
ιηζνζθαηξηθέο πιάθεο ζπγθιίλνπλ ζηελ πεξηνρή απηή κε ζρεηηθή ηαρχηεηα 2,5
εθαηνζηά ην ρξφλν, κε ζπλέπεηα ηελ θαηαβχζηζε ηεο σθεάληαο πιάθαο ηεο Αλαη.
Μεζνγείνπ, ιφγσ κεγαιχηεξεο ππθλφηεηαο, θάησ απφ ηελ επεηξσηηθή πιάθα ηνπ
Αηγαίνπ.

31
Ζ ππνβχζηζε απηή έρεη ζαλ απνηέιεζκα ην ζρεκαηηζκφ ηνπ «ειιεληθνχ ηφμνπ». Σν
ηφμν απηφ απνηειείηαη απφ ηελ ειιεληθή ηάθξν, ην λεζησηηθφ ηφμν, ηελ νπηζζνηάθξν
θαη ην εθαηζηεηαθφ ηφμν. Ζ ηάθξνο δεκηνπξγείηαη θαηά κήθνο ηεο επαθήο ησλ δχν
πιαθψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα ηάθξσλ , κία ζεηξά απφ βαζηέο ζαιάζζηεο
ιεθάλεο πνπ εθηείλεηαη απφ ηε Ρφδν έσο θαη ηελ Κεθαινληά (γλσζηή θαη σο
ειιεληθή δίαπινο) Σν κέγηζην βάζνο ηεο εληνπίζηεθε λνηηνδπηηθά ηεο Πεινπνλλήζνπ
ζην Ηφλην πέιαγνο (βάζνο πεξίπνπ 4.500m). Απηφ είλαη ην βαζχηεξν ζεκείν ηεο
Μεζνγείνπ. Σν λεζησηηθφ ηφμν απνηειείηαη απφ κία ζεηξά δηαδνρηθψλ λεζηψλ φπσο ε
Ρφδνο, ε Κξήηε, ηα Κχζεξα θαη απφ ηελ Πεινπφλλεζν. Σνπνζεηείηαη παξάιιεια σο
πξνο ηελ ηάθξν θαη ζε κηθξή απφζηαζε απφ απηήλ. Σν ηφμν απηφ δεκηνπξγείηαη απφ
ηελ παξακφξθσζε θαη αλχςσζε πεηξσκάησλ (θπξίσο ηδεκαηνγελψλ) ηνπ
πεξηζσξίνπ ηεο Δπξαζηαηηθήο πιάθαο θαη πεξηιακβάλεη πνιχ παξακνξθσκέλα
πεηξψκαηα ηεο Αιπηθήο πηχρσζεο. (www.oasp.gr)

Υάξηεο 6.1: Σν ειιεληθφ ηφμν (Α.Κπξαηδή, Φπζηθή ηεο Ληζφζθαηξαο)

32
Ζ νπηζζνηάθξνο είλαη κία ζαιάζζηα ιεθάλε (Κξεηηθφ πέιαγνο), κηθξφηεξνπ βάζνπο
απφ ηελ ηάθξν. Σν κέγηζην βάζνο ηεο θηάλεη ηα 2.000m πεξίπνπ. Ζ ιεθάλε απηή
βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ην λεζησηηθφ ηφμν θαη πάλσ ζηελ Δπξαζηαηηθή πιάθα.

Σν εθαηζηεηαθφ ηφμν απνηειείηαη απφ δηαδνρηθά εθαίζηεηα (ελεξγά θαη αλελεξγά)

΢νπζάθη, Μέζαλα, Μήινο, ΢αληνξίλε, Νίζπξνο. Ζ δεκηνπξγία ηνπο νθείιεηαη ζε
αλάηεμε πιηθνχ ηεο ππνβπζηδφκελεο Αθξηθαληθήο πιάθαο. Καηά ηελ άλνδφ ηνπ ην
πιηθφ απηφ δηαπεξλά ηελ Δπξαζηαηηθή πιάθα θαη ζρεκαηίδεη ηα εθαίζηεηα. Όζνλ
αθνξά ηελ πεξηνρή ηνπ Β. Αηγαίνπ, βαζηθφ ηεο κνξθνινγηθφ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ε
ηάθξνο ηνπ Βνξείνπ Αηγαίνπ, κε βάζνο 1.500m πεξίπνπ. (www.oasp.gr)

7.΢πζηήκαηα Γεσγξαθηθώλ Πιεξνθνξηώλ

Χο ζχζηεκα γεσγξαθηθψλ πιεξνθνξηψλ νξίδεηαη έλα δπλακηθφ ζχλνιν απφ
εξγαιεία, γηα ηε ζπιινγή, απνζήθεπζε, κεηαζρεκαηηζκφ, ελεκέξσζε, δηαρείξηζε
αλάιπζε θαη παξνπζίαζεο ρσξηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν γηα
ζπγθεθξηκέλνπο ζθνπνχο (Burrough, 1986).

Γεληθά ε νξγάλσζε ελφο ΢.Γ.Π. πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα ζπζηαηηθά:

• Δηζαγσγή θαη επαιήζεπζε ησλ δεδνκέλσλ

• Απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη δηαρείξηζε ηεο βάζεο δεδνκέλσλ
• Μεηαζρεκαηηζκφο θαη αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ
• Απφδνζε θαη παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ

7.1 Υώξνο θαη ρξόλνο

Ζ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ ρψξνπ είλαη αλάινγε κε απηήλ ηνπ ρξφλνπ. Γηα παξάδεηγκα αλ
καο εδεηείην λα εμεηάζνπκε ηελ ίδηα ζρέζε αλαθνξηθά κε ηηο αιιαγέο ηεο εζληθήο
νηθνλνκίαο, ζα έπξεπε λα εμεηάζνπκε ηελ πηζαλή ζρέζε απηψλ ησλ κεηαβιεηψλ κε
ρξήζε ζηνηρείσλ γηα δηαδνρηθέο ρξνληθέο πεξηφδνπο. Όκσο ην θφζηνο ησλ
δηακεξηζκάησλ κηα νξηζκέλεο ρξνληθήο πεξηφδνπ ζίγνπξα επεξεάδεηαη απφ ηελ

33
νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο πξνεγνχκελεο. Δπνκέλσο, ηα ππάξρνληα ζηνηρεία
ζρεηίδνληαη ρξνληθά, θαη μαλά ε ππφζεζε ηεο αλεμαξηεζίαο ησλ παξαηεξήζεσλ ησλ
θιαζζηθψλ αλαιχζεσλ δελ ηζρχεη, κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη αλάγθε γηα αλάιπζε
ρξνληθψλ ζεηξψλ.

7.2 Υσξηθά ζηνηρεία

Ο Καν (1968) ππέδεημε ηνπο εμήο ηχπνπο ζηνηρείσλ:

• ΢ηνηρεία ΢εκείσλ: Σηκέο πνπ παξαηεξνχληαη ζε νξηζκέλα ζεκεία ηνπ ρψξνπ
• ΢ηνηρεία Γξακκψλ: Σηκέο πνπ παξαηεξνχληαη γηα ηελ ζχλδεζε κεηαμχ δχν
ζεκείσλ ζην ρψξν
• ΢ηνηρεία Δπηθαλεηψλ: Σηκέο γηα θάπνηα γεσγξαθηθή κνλάδα ζαλ ζχλνιν ή γηα
θάζε ζεκείν ζην ρψξν

Ζ πξψηε νκάδα εθπξνζσπεχεη ηδηφηεηεο θαηαλνκψλ ζεκείσλ πνπ έρνπλ ηε κνξθή

κνλφκεηξσλ θαηαλνκψλ, ελψ νη δχν ηειεπηαίε νκάδεο ηδηφηεηεο θαηαλνκψλ ζπλφισλ
πνπ έρνπλ ηε κνξθή δηαλπζκαηηθψλ θαηαλνκψλ ή
κνλφκεηξσλ.(Κ.Κνπηζφπνπινο,2005)

Δπηπιένλ, ηα ζηνηρεία ππάξρνπλ ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα κέηξεζεο: πνηνηηθφ,

ηεξαξρηθφ, πνζνηηθφ, αλαινγηθφ. Πην ζπγθεθξηκέλα:
• Σν πνηνηηθφ επίπεδν, πνπ θαηεγνξηνπνηεί ηα αληηθείκελα, παξά κεηξά ηηο
ηδηφηεηέο ηνπο. Ζ πνηνηηθή θιίκαθα κέηξεζεο δελ έρεη καζεκαηηθή δχλακε
παξά κφλν αλαγλσξηζηηθή, νπζηαζηηθά ηαμηλνκψληαο ηελ θαηαγξαθή κηα
κεηαβιεηήο ζε θαηεγνξίεο.
• Σν ηεξαξρηθφ επίπεδν. ΢ηελ πεξίπησζε απηή ε θιίκαθα κέηξεζεο εθθξάδεη
κηα ζχγθξηζε αλάκεζα ζε θαηεγνξίεο, ζχγθξηζε, γηα παξάδεηγκα,
κεγαιχηεξνπ ή κηθξφηεξνπ. Έηζη, ηαμηλνκεί αληηθείκελα αλαθνξηθά κε ηελ
ηηκή ηνπο, κε κηα πξαγκαηηθή κεηξήζηκε, αξηζκεηηθή θιίκαθα.
• Σν πνζνηηθφ επίπεδν κέηξεζεο, εθθξάδεη πνζνηηθά κηα ηεξαξρηθή ζρέζε.
Γειαδή, δελ γλσξίδνπκε κφλν φηη ην αληηθείκελν Α είλαη κεγαιχηεξν απφ ην
Β, αιιά θαη πφζν.

34
 • Σν αλαινγηθφ επίπεδν έρεη ην πιενλέθηεκα κηαο θπζηθήο αθεηεξίαο. Γειαδή,
μεθηλά απφ έλα ζηαζεξφ κεδέλ. Σν πιενλέθηεκα απηφ βνεζά φρη κφλν ηε
κέηξεζε δηαθφξσλ θαη απφιπησλ ηηκψλ, αιιά θαη ζηελ εχξεζε αλαινγηθήο
ζρέζεο αλάκεζα ζηηο ηηκέο δχν κεηαβιεηψλ. Σν βάξνο, ε κάδα, ην κήθνο
κπνξνχλ λα κεηξεζνχλ κε αλαινγηθή θιίκαθα.

7.3 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ησλ Γ΢Π

Σα Γ΢Π φπσο θαη θάζε εξγαιείν κειέηεο έρνπλ ηφζν πιενλεθηήκαηα, φζν θαη
κεηνλεθηήκαηα. Απηά είλαη ηα αθφινπζα
(Moore & Chow,1987):

Πιενλεθηήκαηα:
 Σα δεδνκέλα δηαηεξνχληαη ζε ςεθηαθή κνξθή κε απνηέιεζκα αθελφο κελ λα
θαηαιακβάλνπλ κηθξφ ρψξν, αθεηέξνπ δε λα είλαη εχρξεζηα.
 Οη γεσγξαθηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ είλαη πνζνηηθέο πιεξνθνξίεο νη νπνίεο
είλαη δπλαηφλ λα θαηαρσξνχληαη θαηά νπνηαδήπνηε γεσγξαθηθή κνλάδα ή
δηάηαμε π.ρ. θαηά δήκν, θαηά λνκφ ή θαηά ηνπνγξαθηθφ θχιιν ράξηε θ.α.
 Γεσγξαθηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ είλαη δπλαηφλ λα δεκηνπξγεζνχλ γηα
νπνηνδήπνηε αληηθείκελν, ραξαθηεξηζηηθφ, ηδηφηεηα ή ζπλδπαζκνχο απηψλ.
Τπάξρνληα δεδνκέλα είλαη δπλαηφλ λα ελζσκαησζνχλ – κε ή ρσξίο αιιαγέο
θαη επεμεξγαζία – ζηε βάζε δεδνκέλσλ εθφζνλ είλαη θαηά ρψξν
πξνζαλαηνιηζκέλα.
 Δίλαη εθηθηφο ν γξήγνξνο θαη επαλαιακβαλφκελνο αλαιπηηθφο έιεγρνο ή
εμέηαζε ζεσξεηηθψλ κνληέισλ γηα ηελ εθηίκεζε επηζηεκνληθψλ θξηηεξίσλ.
 Οη δηάθνξεο κνξθέο εμαγφκελσλ απνηειεζκάησλ παξάγνληαη πνιχ γξήγνξα,
απνηεινχληαη απφ κεκνλσκέλα ή ζχλζεηα ζέκαηα, γηα νπνηαδήπνηε ζέζε ηεο
βάζεο δεδνκέλσλ θαη ζε νπνηαδήπνηε θιίκαθα.
 Δίλαη δπλαηή ε εχθνιε ελεκέξσζε ηεο βάζεο δεδνκέλσλ, πξάγκα πνπ
επηηξέπεη ηνλ απνηειεζκαηηθφ εληνπηζκφ θαη αλάιπζε ησλ αιιαγψλ πνπ
έγηλαλ ζε δχν ή πεξηζζφηεξεο πεξηφδνπο.

35
  Πνιιέο κνξθέο αλάιπζεο πξαγκαηνπνηνχληαη κε πνιχ κηθξφηεξν θφζηνο απφ
φηη κε ηηο θιαζζηθέο κεζφδνπο π.ρ. ν ππνινγηζκφο ησλ θιίζεσλ ελφο
ηνπνγξαθηθνχ ράξηε, θαη ηέινο
 Όιεο νη αλαιχζεηο γίλνληαη θαηά αληηθεηκεληθφ ηξφπν θαη ηα απνηειέζκαηα
παξάγνληαη απηφκαηα
Μεηνλεθηήκαηα:
 Σν αξρηθφ θφζηνο απφθηεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαζψο θαη ηεο ηερληθήο
ππνζηήξημεο θαη ζπληήξεζεο απηνχ είλαη αξθεηά ςειφ.
 Ζ απνηειεζκαηηθή ρξήζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνυπνζέηεη ηελ άξηηα εθπαίδεπζε
ηνπ θαηάιιεινπ πξνζσπηθνχ, θαη
 Τπάξρνπλ πξνβιήκαηα θαηά ηελ κεηαηξνπή θαη θαηαρψξεζε νξηζκέλσλ
πξνυπαξρφλησλ δεδνκέλσλ ζε ζπγθεθξηκέλε βάζε δεδνκέλσλ.
(Moore W.C. & Chow W.,1987)

7.4 Γνκή ηνπ ArcGis Desktop

Γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο απηήο πνπ ήηαλ ε ρσξνρξνληθή θαηαλνκή ηεο
ζεηζκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν ηελ πεξίνδν 1900-2009 θξίζεθε
απαξαίηεην ε επεμεξγαζία ησλ πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ κε ηελ ρξήζε ελφο
ινγηζκηθνχ GIS ηνπ ArcGis.

Σν ArcGis Desktop ππάξρεη ζε ηξεηο εθδφζεηο ην Arc View, ην Arc Editor θαη ην Arc
Info. ΢ηελ εξγαζία απηή ε επεμεξγαζία ησλ ζηνηρείσλ έγηλε ζηελ έθδνζε ArcMap
9.2. Κάζε έθδνζε ηνπ ArcGis πεξηέρεη ηηο εμήο ηξεηο βαζηθέο εθαξκνγέο: ην Arc Map,
ην Arc Catalog θαη ην Arc Toolbox, θαζψο θαη κηα ζεηξά απφ πξναηξεηηθά πξντφληα
φπσο ην Spatial Analyst, ην 3D Analyst, ην Geostatistical Analysis, ην Arc Press θ.α.

Σν ArcGis Desktop είλαη έλα ηκήκα ελφο επξχηεξνπ ζπζηήκαηνο ην νπνίν πεξηέρεη ην
ArcSDE (Spatial Database Engine) θαη ην ArcIMS (Internet Map Server). Σν πξψην
είλαη έλαο πξνκεζεπηήο ρσξηθψλ δεδνκέλσλ (Spatial Server) θαη επηηξέπεη ηε ρξήζε
γεσγξαθηθψλ ζηνηρείσλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζε ζπζηήκαηα ζρεζηαθψλ βάζεσλ

36
δεδνκέλσλ (Oracle, Microsoft SQL Server θ.α.), ελψ ην δεχηεξν είλαη έλαο
πξνκεζεπηήο ραξηψλ (Map Server) θαη δίλεη ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο – ρξήζεο
ησλ Γ΢Π ζην δηαδίθηπν. (Κνπηζφπνπινο Κ. θαη Αλδξνπιαθάθεο, 2003)

7.4.1 Παξνπζίαζε ηνπ ArcMap

Σν Arc Map αθνξά εθαξκνγέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ράξηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα ην Arc
Map δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγεζνχλ ράξηεο απφ επίπεδα ρσξηθήο
πιεξνθνξίαο, λα αλαιπζνχλ ρσξηθέο ζρέζεηο θαη λα επηιεγνχλ κέζα απφ
αλαδεηήζεηο, ρσξηθά θαη κε ρσξηθά ζηνηρεία. (΢εκεηψζεηο ζεκηλαξίνπ Δηζαγσγή ζην
Arc GIS – Arc Info,2004)

Tν πεξηβάιινλ εξγαζίαο ηνπ Arc Map απνηειείηαη απφ ηνλ πίλαθα πεξηερνκέλσλ, ηελ
πεξηνρή εκθάληζεο ηνπ ράξηε, ηε ξάβδν κελπκάησλ θαζψο θαη ηα δηάθνξα εξγαιεία
θαη ην κελνχ επηινγψλ.

37
7.4.2 Παξνπζίαζε ηνπ Arc Catalog

Σν Arc Catalog είλαη κηα εθαξκνγή δηαρείξηζεο γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ. Δθηειεί

παξφκνηεο ιεηηνπξγίεο κε ηνλ Windows Explorer, πξνζαλαηνιηζκέλεο φκσο ζηα
γεσγξαθηθά δεδνκέλα. Πην ζπγθεθξηκέλα είλαη εχθνιν λα δηαγξαθεί, λα αληηγξαθεί ή
λα κεηνλνκαζηεί έλα ζεκαηηθφ επίπεδν ή έλα ζχλνιν δεδνκέλσλ, θαζψο θαη λα
δεκηνπξγεζνχλ λέα δεδνκέλα. Σν ζεκαληηθφηεξν φκσο είλαη φηη κπνξνχλ λα
παξαηεξεζνχλ ηα δεδνκέλα πξνηνχ απνθαζηζηεί ηελ ελέξγεηα πνπ ζα γίλεη κε απηά
π.ρ. πξνηνχ ηα πξνζηεζεί ζην Arc map. (΢εκεηψζεηο ζεκηλαξίνπ Δηζαγσγή ζην Arc
GIS – Arc Info,2004)

Σν πεξηβάιινλ ηνπ Arc Catalog πεξηιακβάλεη έλα παξάζπξν γεσγξαθηθψλ

δεδνκέλσλ, έλα παξάζπξν πινήγεζεο ζηελ δελδξηθή δνκή ησλ αξρείσλ ηνπ
ζπζηήκαηνο, έλα κελνχ επηινγψλ θαη πνιιά εξγαιεία πινήγεζεο, γεσγξαθίαο θαη
κεηαδεδνκέλσλ.

38
7.4.3 Παξνπζίαζε ηνπ Arc Toolbox

Σν Arc Toolbox είλαη ε ηξίηε εθαξκνγή ηνπ ArcGis, ζπκπιεξψλεη ηηο άιιεο δχν
εθαξκνγέο ηνπ ινγηζκηθνχ θαη πεξηέρεη δηάθνξα εξγαιεία γεσεπεμεξγαζίαο. Με ηελ
εθαξκνγή απηή ππάξρεη ε δπλαηφηεηα, κέζσ θάπνησλ εξγαιείσλ λα κεηαηξαπνχλ
ρσξηθά δεδνκέλα απφ κία κνξθή (data format) ζε άιιε θαη λα αιιάμεη ην πξνβνιηθφ
ζχζηεκα ησλ δεδνκέλσλ. (΢εκεηψζεηο ζεκηλαξίνπ Δηζαγσγή ζην Arc GIS – Arc
Info,2004)

Γεληθά ηα εξγαιεία ηνπ Arc Toolbox δηαρεηξίδνληαη ηηο ζπλεζηζκέλεο κνξθέο

δεδνκέλσλ, φπσο ζρεκαηηθά αξρεία (shapefiles), αξρεία ζεκαηηθψλ επηπέδσλ
(coverages),ςεθηδσηψλ αξρείσλ (grids),DEM, DLG, SDTS, TIGER, TIN, αξρείσλ
πεξηγξαθηθψλ δεδνκέλσλ θαη γεσβάζεσλ (geodatabases). Σν Arc Toolbox
νπζηαζηηθά πεξηέρεη δχν βαζηθέο νκάδεο: ηα εξγαιεία κεηαηξνπήο (Conversion
Tools) θαη ηα εξγαιεία δηαρείξηζεο δεδνκέλσλ (Data Management Tools).

39
7.5Γεδνκέλα ζηα ΢πζηήκαηα Γεσγξαθηθώλ Πιεξνθνξίσλ

Σα δεδνκέλα (data) απνηεινχλ ην βαζηθφ ζπζηαηηθφ ελφο ΢ΓΠ. ΢χκθσλα κε έλαλ

γεληθφ νξηζκφ ηα γεσγξαθηθά δεδνκέλα είλαη έλα ζχλνιν απφ θαηαγξαθέο- κεηξήζεηο
πνπ ζρεηίδνληαη κε αληηθείκελα θαη θαηλφκελα ηνπ ρψξνπ. Πξφθεηηαη γηα ην ζχλνιν
ησλ ζηνηρείσλ γηα ηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ
έληαμε ηνπο ζε έλα ΢ΓΠ, είλαη λα αλαθέξνληαη ζε νληφηεηεο νη νπνίεο είλαη ρσξηθά
πξνζαλαηνιηζκέλεο.

Χο πξνο ηε θχζε ηνπο ηα δεδνκέλα ελφο ΢ΓΠ δηαθξίλνληαη ζε ρσξηθά (spatial), ζηα
νπνία ε βαζηθή πιεξνθνξία είλαη ε ζέζε ηνπο ζην ρψξν κε βάζε θάπνην ζχζηεκα
αλαθνξάο, θαη ζηα πεξηγξαθηθά (descriptive), ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηηο ηδηφηεηεο
θάπνησλ ρσξηθψλ ζέζεσλ. Έλα γξακκηθφ ζηνηρείν ζε έλα ράξηε, ην νπνίν παξηζηά
έλα δξφκν, ζπληζηά ε ρσξηθή πιεξνθνξία, ελψ ν ραξαθηεξηζκφο ηνπο σο „εζληθφ‟ ή
„επαξρηαθφ‟, γηα παξάδεηγκα, απνηειεί πεξηγξαθηθή πιεξνθνξία.

΢χκθσλα κε ηελ παξαδνζηαθή „ρσξηθή ζεσξία‟ ηεο γεσγξαθίαο ηα ρσξηθά δεδνκέλα

δηαθξίλνληαη ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο ρσξηθψλ αληηθεηκέλσλ: ζεκεία, γξακκέο, θαη
πνιχγσλα (πεξηνρέο).

΢ηελ παξνχζα εξγαζία ηα δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ πνιπγσληθά θαη

ζεκεηαθά.

7.5.1 Καηεγνξίεο ρσξηθώλ αληηθεηκέλσλ

΢εκεία: Απηά αλαθέξνληαη ζε νληφηεηεο νη νπνίεο παξηζηάλνληαη ζαλ ζεκεία. Ζ

αλαπαξάζηαζε απηή είλαη ζπλάξηεζε ηεο θιίκαθαο παξαηήξεζεο. Γηα παξάδεηγκα,
έλαο νηθηζκφο κπνξεί λα ζεκεησζεί σο ζεκείν ή σο επηθάλεηα αλάινγα κε ηελ
θιίκαθα παξαηήξεζεο. Σα ζεκεηαθά δεδνκέλα νξίδνληαη κε δεχγε ζπληεηαγκέλσλ
ρ,ς. Άιια παξαδείγκαηα ζεκεηαθψλ δεδνκέλσλ είλαη νη ζέζεηο δεηγκαηνιεςίαο, ηα

40
αθξαία ζεκεία ελφο γξακκηθνχ ζηνηρείνπ. ΢ηελ παξνχζα εξγαζία σο ζεκεία
απεηθνλίζηεθαλ ηα επίθεληξα ησλ ζεηζκψλ.

Γξακκέο: Σα δεδνκέλα απηά αθνξνχλ γξακκηθέο νληφηεηεο φπσο δξφκνπο,

πνηακνχο, ξήγκαηα, δηνηθεηηθά φξηα θ.η.ι. Έλα θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ
γξακκηθψλ ζηνηρείσλ είλαη φηη ν ιφγνο κήθνο/πιάηνο είλαη πνιχ κεγάινο. Σα
γξακκηθά δεδνκέλα απνηεινχληαη απφ κία απιή ζεηξά ζεκεηαθψλ δεδνκέλσλ ηα
νπνία έρνπλ δηαθνξεηηθή αξρή θαη ηέινο. Σα γξακκηθά δεδνκέλα έρνπλ
θαηαγεγξακκέλε ζαλ εζσηεξηθή πιεξνθνξία ην κήθνο ηνπο, ελψ πεξηέρνπλ θαη
πιεξνθνξία γηα ηε θνξά ηνπο.

Πνιύγσλα: Δίλαη έλαο ζπλεζηζκέλνο ηχπνο δεδνκέλσλ. Σα δεδνκέλα απηά

θαηαιακβάλνπλ κηα πεξηνρή ε νπνία πεξηθιείεηαη θαη νξίδεηαη απφ γξακκηθά
δεδνκέλα. ΢‟έλα πνιπγσληθφ επίπεδν πιεξνθνξίαο, ην θάζε πνιχγσλν ζεσξείηαη
αλεμάξηεηε νληφηεηα. Έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία λα θαηαλνεζεί φηη αλ έλα πνιπγσληθφ
ζεκαηηθφ επίπεδν ζεσξεζεί ζαλ έλα ζχλνιν, ηα ζηνηρεία απηνχ ηνπ ζπλφινπ είλαη
νληφηεηεο «πνιχγσλα». Σα επηθαλεηαθά δεδνκέλα έρνπλ πεξίκεηξν θαη θαη έθηαζε.
Ζ πεξίκεηξνο είλαη ην άζξνηζκα ησλ κεθψλ ησλ γξακκηθψλ ζηνηρείσλ πνπ
πεξηγξάθνπλ έλα πνιπγσληθφ ζρήκα, ελψ ε έθηαζε ηνπ πνιπγψλνπ είλαη ην εκβαδφλ
ηεο θιεηζηήο πνιπγσληθήο επηθάλεηαο πνπ πεξηγξάθνπλ νη γξακκηθέο απηέο
νληφηεηεο. ΢εκεηψλεηαη φηη θάπνηα γεσγξαθηθή νληφηεηα ε νπνία αλαπαξίζηαηαη σο
πνιχγσλν ζε ράξηε κεγάιεο θιίκαθαο κπνξεί λα απνδνζεί σο ζεκείν ζε ράξηεο
κηθξήο θιίκαθαο. Χο πνιχγσλα ζηελ εξγαζία απηή απεηθνλίζηεθαλ νη λνκνί ηεο
Διιάδαο.

Σα κε ρσξηθά ή πεξηγξαθηθά δεδνκέλα εηλαη πνηνηηθά ή πνζνηηθά. Απηά αθνξνχλ

ζηηο ηδηφηεηεο ησλ γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ νη νπνίεο πξέπεη λα δηαρεηξηζηνχλ ζ‟ έλα
΢ΓΠ. Ζ εηζαγσγή φισλ απηψλ ησλ δεδνκέλσλ επηηπγράλεηαη κε ηε βνήζεηα αξηζκψλ,
ιέμεσλ, θσδηθψλ ζπκβφισλ, ρξσκάησλ θ.η.ι. Γηα παξάδεηγκα, κηα πνιπγσληθή
νληφηεηα, ε νπνία αλαπαξηζηά ηελ επηθαλεηαθή εμάπισζε ελφο γεσινγηθνχ
ζρεκαηηζκνχ, δηαθξίλεηαη κε ηε ρξήζε ρξψκαηνο, δηαγξάκκηζεο ή
ζπκβφινπ.(Υαιθηάο,2007

41
7.6 Δηζαγσγή Γεδνκέλσλ ζε έλα ΢ύζηεκα Γεσγξαθηθώλ
Πιεξνθνξηώλ

Σν αξρηθφ ζηάδην ζηε δηαδηθαζία πινπνίεζεο ελφο ΢ΓΠ πεξηιακβάλεη ηελ

ηξνθνδνζία ηνπ κε δεδνκέλα. Ζ απφθηεζε θαη ε εηζαγσγή ησλ ρσξηθψλ δεδνκέλσλ
είλαη ίζσο ε πην δαπαλεξή θαη ρξνλνβφξα θάζε. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη φηη ην
70% ηνπ θφζηνπο θαη ρξφλνπ δαπαλάηαη ζε απηέο ηηο δηαδηθαζίεο. Αλ αλαινγηζηεί
θαλείο φηη ε αμηνπηζηία θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ελφο ΢ΓΠ είλαη ζε άκεζε
εμάξηεζε κε ηελ πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ πνπ εηζάγνληαη ζε απηφ, είλαη θαλεξφ φηη
απηή ε αξρηθή θάζε είλαη θαζνξηζηηθή θαη ζα πξέπεη λα πινπνηείηαη κε ηδηαίηεξε
πξνζνρή.

7.6.1 Δηζαγσγή ρσξηθώλ δεδνκέλσλ

Ζ εηζαγσγή ρσξηθψλ δεδνκέλσλ κπνξεί λα πινπνηεζεί κε δχν γεληθέο κεζνδνινγίεο.

Ζ πξψηε ρξεζηκνπνηεί ηερληθέο άκεζεο- πξσηνγελνχο δεκηνπξγίαο δεδνκέλσλ ζε
αληίζεζε κε ηε δεχηεξε ε νπνία ρξεζηκνπνηεί έκκεζεο (αμηνπνίεζε ρσξηθψλ
δεδνκέλσλ ηα νπνία έρνπλ ζπιιερζεί πξνγελέζηεξα). Ζ άκεζε απφθηεζε δεδνκέλσλ
γίλεηαη ζπλήζσο κε εξγαζίεο πεδίνπ θαη Σειεπηζθφπεζε ελψ ε έκκεζε κε ηελ
αμηνπνίεζε ραξηψλ ή δηαζέζηκσλ ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ.

7.6.2 Απόθηεζε ππαξρόλησλ δεδνκέλσλ

Πνιιέο θνξέο είλαη δπλαηή ε άκεζε απφθηεζε δεδνκέλσλ απφ θάπνην θνξέα,
εηαηξεία ή νξγαληζκφ. Βέβαηα ε απφθηεζε απηή ζπλήζσο ζπλεπάγεηαη θάπνην
θφζηνο. Σα δεδνκέλα απηά ζα πξέπεη λα είλαη ηα θαηάιιεια σο πξνο ηε θχζε, ηελ
θιίκαθα αιιά θαη ην ρξφλν παξαγσγήο ηνπο. ΢ε γεληθέο γξακκέο δεδνκέλα κεγάιεο
θιίκαθαο είλαη πνιχ πην δπζεχξεηα απφ δεδνκέλα κέζεο ή κηθξήο θιίκαθαο. Σν ίδην
ηζρχεη θαη γηα ηα πξφζθαηα, ελεκεξσκέλα δεδνκέλα ζε ζρέζε κε ηα παιαηφηεξα. Χο
πξνο ην ζέκα ηνπο, ελεκεξσκέλα δεκνγξαθηθά δεδνκέλα θαη δεδνκέλα θπζηθψλ
δηαζεζίκσλ είλαη ζρεηηθά δχζθνιν λα πξνυπάξρνπλ. Σα πεξηζζφηεξα απφ απηά ηα

42
δεδνκέλα είλαη δηαζέζηκα κφλν κε θάπνην θφζηνο. Απηφ ζπκβάηλεη ζρεδφλ γηα ηελ
πιεηνλφηεηα ησλ δνξπθνξηθψλ δεδνκέλσλ.

Οη πην αμηφπηζηνη θνξείο δεδνκέλσλ ζπλήζσο είλαη νη εζληθνί ραξηνγξαθηθνί

νξγαληζκνί. ΢ηελ Διιάδα θπξηφηεξνη ηέηνηνη θνξείο είλαη ε Γεσγξαθηθή Τπεξεζία
΢ηξαηνχ (Γ.Τ.΢), ε Τδξνγξαθηθή Τπεξεζία, ν Οξγαληζκφο Κηεκαηνινγίνπ θαη
Υαξηνγξαθήζεσλ Διιάδαο (Ο.Κ.Υ.Δ) θιπ. Αιιά θαη νη ηδησηηθέο εηαηξείεο έρνπλ
ήδε εηζέιζεη ζε απηή ηελ αγνξά. Έηζη παξάγνπλ θαη εκπνξεχνληαη δεδνκέλα
δηαθφξσλ θιηκάθσλ θαη πεξηερνκέλνπ. Σα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα ζπλήζσο παξέρνληαη
απφ θξαηηθέο ζηαηηζηηθέο ππεξεζίεο, γηα ηελ Διιάδα Δ΢ΤΔ (Δζληθή ΢ηαηηζηηθή
Τπεξεζία Διιάδαο). Δίλαη γεγνλφο φηη ππάξρεη αμηνζεκείσηε πνηθηιία φζνλ αθνξά
ζηνπο πξνκεζεπηέο δεδνκέλσλ. Παξφια απηά ζα πξέπεη λα δίδεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή
ζηελ επηινγή ηεο πεγήο, έηζη ψζηε λα ηεξνχληαη πξφηππα πνηφηεηαο ηα νπνία είλαη
ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ηελ αμηνπηζηία ηνπ θνξέα.
΢ηηο κέξεο καο ππάξρεη ε ηάζε ηα ςεθηαθά δεδνκέλα λα δηαλέκνληαη απφ θεληξηθνχο
θφκβνπο ζηνπο νπνίνπο θάπνηνο πηζαλφο ρξήζηεο κπνξεί λα απεπζχλεηαη γηα ηελ
πξνκήζεηά ηνπο. Με δεδνκέλν φηη ην δηαδίθηπν είλαη ην κέζν ην νπνίν πξνζθέξεηαη
γηα ηέηνηνπ είδνπο δξαζηεξηφηεηεο θαη ζε ζπλάξηεζε κε ηελ παγθφζκηα εμάπισζή
ηνπ, είλαη εχθνια θαηαλνεηφ γηαηί ε δηαθίλεζε θαη αγνξά δεδνκέλσλ ππνζηεξίδεηαη
φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο.

Σν βαζηθφ πξφβιεκα ζε θάζε είδνπο δηαδηθαζίεο απφθηεζεο δεδνκέλσλ απφ ηξίηνπο

είλαη ππφ ηεο κνξθήο (format) θαη ησλ πξνδηαγξαθψλ (standards) ησλ δεδνκέλσλ,
αθνχ ρξεζηκνπνηνχληαη δηάθνξεο κνξθέο θαη πξνδηαγξαθέο δεδνκέλσλ απφ ηηο
εηαηξείεο θαηαζθεπήο ινγηζκηθνχ GIS αιιά θαη άιινπο θνξείο- νξγαληζκνχο. Σν
γεγνλφο ηεο χπαξμεο πνηθηιίαο επηινγψλ, παξά ηα ζεηηθά ηνπ ζηνηρεία, έρεη ην βαζηθφ
κεηνλέθηεκα ηεο αλάγθεο γηα κεηαηξνπέο απφ ηε κηα κνξθή ζηελ άιιε. Οη
κεηαηξνπέο απηέο πνιιέο θνξέο νδεγνχλ ζε απψιεηα πιεξνθνξηψλ αθνχ θάζε κνξθή
δεδνκέλσλ δηαθέξεη απφ ηηο άιιεο. Σν ζεκείν θιεηδί ζε απηέο ηηο κεηαηξνπέο είλαη ε
δηαζθάιηζε ηνπ αλαζηξέςηκνπ ηεο φιεο δηαδηθαζίαο, έηζη ψζηε λα κπνξνχκε λα
επαλέιζνπκε ζηα αξρηθά δεδνκέλα ρσξίο ηελ παξακηθξή απψιεηα δεδνκέλσλ.

43
7.6.3 Άκεζε δεκηνπξγία ρσξηθώλ δεδνκέλσλ

΢ε πνιιέο πεξηπηψζεηο, ν βέιηηζηνο ηξφπνο απφθηεζεο ρσξηθψλ δεδνκέλσλ, είλαη κε

άκεζε παξαηήξεζε ηνπ γεσγξαθηθνχ θαηλνκέλνπ ην νπνίν εμεηάδεηαη. Απηή κπνξεί
λα γίλεη είηε κε εξγαζίεο ζην πεδίν είηε απφ απφζηαζε κε θαηάιιεινπο δέθηεο ζε
αεξνπιάλα θαη δνξπθφξνπο.

Σν ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο εηζαγσγήο δεδνκέλσλ κε εξγαζίεο πεδίνπ, είλαη φηη

ιακβάλεη ρψξα άκεζε εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ απφ ην άηνκν ην νπνίν ηα ζπιιέγεη.
΢πρλά ε άκεζε ζπιινγή ζηνηρείσλ είλαη ν πην απνηειεζκαηηθφο ηξφπνο απφθηεζεο
αμηφπηζησλ, πνηνηηθψλ δεδνκέλσλ.

΢ηελ πεξίπησζε αμηνπνίεζεο εηθφλσλ ηειεπηζθφπεζεο, νη δηαθνξέο εληνπίδνληαη ζην

φηη ηα δεδνκέλα δελ ρξεζηκνπνηνχληαη απηνχζηα, αιιά ππφθεηληαη επεμεξγαζηψλ κε
ζηφρν ηελ εμάιεηςε ζηξεβιψζεσλ θαη ιαζψλ. Οη κεζνδνινγίεο απηνχ ηνπ είδνπο
είλαη θ ην βαζηθφ αληηθείκελν ηεο Σειεπηζθφπεζεο. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη κε
ηνλ φξν „εηθφλα ηειεπηζθφπεζεο‟ αλαθεξφκαζηε ζε κηα απεηθφληζε ζε
εηθνλνζηνηρεία ηεο κεηξνχκελεο αλαθιψκελεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο ζε
θάπνην ηκήκα ηνπ θάζκαηνο.

Σα βαζηθά πξνβιήκαηα άκεζεο ζπιινγήο-δεκηνπξγίαο δεδνκέλσλ είλαη ην πςειφ

θφζηνο ηεο κεζνδνινγίαο θαη ν ζεκαληηθφο ρξφλνο ν νπνίνο απαηηείηαη γηα ηελ
εθπφλεζή ηεο. Απηά αθξηβψο ηα πξνβιήκαηα ζε ζπλδπαζκφ κε ην γεγνλφο φηη πνιιέο
θνξέο πξνυπάξρνπλ αλάινγα δεδνκέλα, ζπλήζσο νδεγνχλ ζηε πηνζέηεζε ηερληθψλ
έκκεζεο εηζαγσγήο δεδνκέλσλ. (Υαιθηάο, 2007)

44
7.7 Πξνβνιηθά ΢πζηήκαηα

7.7.1.ΔΓ΢Α87

Σν ζχζηεκα απηφ πξνηάζεθε ην 1987 θαη είλαη πξντφλ ζπλεξγαζίαο ηνπ Δζληθνχ
Μεηζφβηνπ Πνιπηερλείνπ (ΔΜΠ) ηεο Γεσγξαθηθήο Τπεξεζίαο ΢ηξαηνχ (ΓΤ΢) θαη
ηνπ Οξγαληζκνχ Κηεκαηνινγίνπ & Υαξηνγξαθήζεσλ Διιάδνο (ΟΚΥΔ). ΢θνπφο ηεο
αλάπηπμήο ηνπ ήηαλ λα θαζηεξσζεί κία εληαία ραξηνγξαθηθή πξνβνιή ζηελ Διιάδα
θαη έθηνηε απνηειεί ην επίζεκν Γεσδαηηηθφ ΢χζηεκα Αλαθνξάο γηα ηελ Διιάδα.

Βαζηθφ ζεκείν (datum) ηνπ ζπζηήκαηνο απνηειεί ην ηξηγσλνκεηξηθφ ζεκείν ηνπ

Γηνλχζνπ Αηηηθήο, πνπ βξίζθεηαη ζην ρψξν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ην Σκήκα
Σνπνγξάθσλ ηνπ Δζληθνχ Μεηζφβηνπ Πνιπηερλείνπ. Σν πξνβνιηθφ απηφ ζχζηεκα
ρξεζηκνπνηεί ηελ Δγθάξζηα Μεξθαηνξηθή Πξνβνιή, πνπ είλαη ζχκκνξθε πξνβνιή
(δηαηεξεί αλαιινίσηεο ηηο γσλίεο) θαη ην ειιεηςνεηδέο GRS80 κε εκηάμνλεο
a=6378137.00 θαη b=6356752.314.

Ζ Διιάδα θαιχπηεηαη απφ κία κφλν δψλε κε θεληξηθφ κεζεκβξηλφ ι=24 κνίξεο. Ο
ζπληειεζηήο παξακφξθσζεο ζηνλ θεληξηθφ κεζεκβξηλφ είλαη Κ=0.9996, ελψ
απμάλεηαη αλάινγα κε ην ηεηξάγσλν ηεο απφζηαζεο απφ ηνλ θεληξηθφ κεζεκβξηλφ.
Χο αξρή ησλ αμφλσλ νξίδεηαη ε ηνκή ηνπ θεληξηθνχ κεζεκβξηλνχ ι=24 κνίξεο κε ηνλ
Ηζεκεξηλφ κε ζπκβαηηθέο ζπληεηαγκέλεο αξρήο ησλ αμφλσλ Υ=500.000m θαη Τ=0m.

Ζ πξνβνιή απηή έρεη ην κεηνλέθηεκα φηη απαηηεί αλαγσγέο(δηνξζψζεηο) ησλ

κεηξεκέλσλ κεθψλ θαη γσληψλ πξηλ ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ππνινγηζκνχο ζηηο
ηνπνγξαθηθέο εξγαζίεο, αιιά θαη ην πιενλέθηεκα φηη ζπλεξγάδεηαη αξκνληθά κε ην
Παγθφζκην Γνξπθνξηθφ ΢χζηεκα Δληνπηζκνχ Θέζεο (Global Positioning Systems-
GPS).

΢ηελ εξγαζία απηή θξίζεθε ζθφπηκν λα ρξεζηκνπνηεζεί ην πξνβνιηθφ ζχζηεκα απηφ.

45
7.7.2.Παγθόζκην Γεσδαηηηθό ΢ύζηεκα WGS-84
Δίλαη γεσθεληξηθφ ζχζηεκα θαη θάζε ζεκείν πξνζδηνξίδεηαη είηε κε γεσθεληξηθέο
ζπληεηαγκέλεο Υ,Τ,Ε, είηε κε γεσθεληξηθέο ζπληεηαγκέλεο θ,ι,Ζ. Οη ζρέζεηο
κεηαηξνπήο απφ Υ,Φ,Ε ζε θ,ι, Ζ θαη αληίζηξνθα. Υξεζηκνπνηεί ειιεηςνεηδέο GRS-
1980 (Geodetic Reference System 1980) σο ην θαιχηεξν ειιεηςνεηδέο γηα φιε ηε Γε.
Σν ειιεηςνεηδέο απηφ έρεη ζηνηρεία a=6378137 (κεγάινο εκηάμνλαο) θαη f=1/298.26
(επηπιάηπλζε). Σν ζχζηεκα απηφ είλαη θαιχηεξν γηα εθαξκνγέο κεγάιεο θιίκαθαο,
ελψ γηα ηνπηθέο εθαξκνγέο είλαη θαιχηεξα ηα ηνπηθά ζπζηήκαηα. Ζ ρξήζε ηνπ
εληνπίδεηαη θπξίσο ζε αεξνπιντα, λαπζηπιντα, ΢πζηήκαηα Δληνπηζκνχ Θέζεο (GPS),
ραξνγξαθήζεηο επξείαο θιίκαθαο θ.ιπ.

8. Kαηάινγνο ζεηζκώλ

Δληφο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο απειεπζεξψλεηαη ε κηζή ζεηζκηθή ελέξγεηα

νιφθιεξεο ηεο Δπξψπεο. Καζ‟ φιε ηε δηάξθεηα ησλ αηψλσλ δελ ππάξρεη θακία
επαξρία ηεο ρψξαο πνπ λα κελ έρεη ζεηζκηθέο πεγέο. Παξ‟ φια απηά, ην 75% πεξίπνπ
ησλ ειιεληθψλ ζεηζκψλ εκθαλίδνληαη είηε θάησ απφ ηε ζάιαζζα καθξηά απφ
θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο ή ζε αξθεηά ρηιηφκεηξα βάζνο, κε απνηέιεζκα λα είλαη
κεησκέλνο ν ζεηζκηθφο θίλδπλνο γηα ηνλ άλζξσπν θαη ηηο
θαηαζθεπέο..(Makropoulos,Kaviris,Kouskouna,2012)

Γηα κηα πην εκπεξηζηαησκέλε αμηνιφγεζε ηνπ ζεηζκηθνχ θηλδχλνπ ζηελ πεξηνρή ηεο
Διιάδαο ζα ήηαλ ρξήζηκνο έλαο αθξηβήο, νκνηνγελήο θαη φζν ην δπλαηφλ πιήξεο,
θαηάινγνο ζεηζκψλ. Έλαο θαηάινγνο ζεηζκψλ απνηειείηαη απφ ηηο εμήο
παξακέηξνπο:

 Υξφλνο γέλεζεο ηνπ ζεηζκνχ (ζε UTC)

 Γεσγξαθηθέο ζπληεηαγκέλεο ηνπ επηθέληξνπ(latitude, longtitude)

 Μέγεζνο ζεηζκνχ

46
  Δζηηαθφ βάζνο

Έρνπλ ζπληαρζεί πνιινί θαηάινγνη ζεηζκψλ γηα ηελ ειιεληθή επηθξάηεηα απφ ηα
ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα, αιιά ε πην ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα πνπ λα ζπγθεληξψλεη θαη
λα ηαμηλνκεί φινπο ηνπο ζεηζκνχο γηα πάλσ απφ έλα νξηζκέλν κέγεζνο
πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνλ θχξην Γαιαλφπνπιν (1960) γηα ηελ πεξίνδν 1801-1958.
Δπίζεο, ν Karnik έθαλε κηα πξνζπάζεηα λα παξνπζηάζεη έλα θαηάινγν ζεηζκψλ γηα
ηελ Δπξψπε, γηα ηελ πεξίνδν 1901-1955. Σν 1970 ε UNDP/UNESCO, έξεπλα ηεο
ζεηζκηθφηεηαο ηεο Βαιθαληθήο πεξηθέξεηαο, ζπληάζζεη έλα θαηάινγν ζεηζκψλ ν
νπνίνο θαιχπηεη ηελ πεξίνδν 1901-1970. Οη πξφζθαηεο πξνζπάζεηεο ησλ ειιεληθψλ
θαηαιφγσλ ζεηζκνχ είλαη εθείλεο ησλ Burton (2004) θαη Παπαδάρνπ (2009).

΢ηελ παξνχζα εξγαζία ρξεζηκνπνηήζεθε θαηάινγνο ζεηζκψλ απφ ην Δζληθφ

Αζηεξνζθνπείν Αζελψλ κε ζηνηρεία γηα ηελ πεξίνδν 1900-2009.

47
9. Ιζηνξηθό ζεηζκηθώλ νξγάλσλ
Μεηά ηνλ απειεπζεξσηηθφ αγψλα ηνπ 1821 θαη ηε ζπγθξφηεζε ηεο Διιάδαο ζαλ
αλεμάξηεην θξάηνο, άξρηζε λα εθδειψλεηαη ην ελδηαθέξνλ ηνπ θξάηνπο γηα ην
θαηλφκελν ηνπ ζεηζκνχ. (http://www.gein.noa.gr/Greek/hist2.htm)

Ο J. Schmidt, Γηεπζπληήο ηνπ Αζηεξνζθνπείνπ Αζελψλ, ήηαλ ν πξψηνο πνπ

ζπζηεκαηηθά αζρνιήζεθε κε ηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ γηα ηνπο ζεηζκνχο πνπ
ζπλέβαηλαλ ζε φιε ηελ Διιάδα, ρξεζηκνπνηψληαο θξαηηθνχο ππαιιήινπο. Απηφο
έδσζε ιεπηνκεξείο θαηαιφγνπο ησλ ζεηζκψλ πνπ παξαηεξήζεθαλ θαηά ηελ πεξίνδν
1840 - 1878, πεξηέγξαςε ηνπο ζπνπδαηφηεξνπο απ‟ απηνχο θαη ζπκπιήξσζε
παιαηφηεξνπο θαηαιφγνπο ησλ Α. Perrey θαη R. Mallet.

Ο ΢κηη πξνζπαζψληαο λα ζπζρεηίζεη ηελ εθδήισζε ησλ ζεηζκψλ κε ηαπηφρξνλε

εθδήισζε αζηξνλνκηθψλ θαη κεηεσξνινγηθψλ θαηλνκέλσλ, έδηλε κεγάιε
ζπνπδαηφηεηα κφλν ζην ρξφλν εκθάληζεο ησλ ζεηζκψλ θαη φρη ζηα απνηειέζκαηά
ηνπο. Όκσο, ν θάηαινγνο ηνπ B. Lersch δίλεη αξθεηέο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο
θπξηφηεξνπο απ‟ απηνχο, κε απνηέιεζκα απηνί λα κειεηεζνχλ θαιχηεξα θαη λα
θαηαζθεπαζηνχλ επίζεο θαη ράξηεο ηζνζείζησλ θακππιψλ.

Σν 1893 δεκηνπξγήζεθε ε πξψηε ΢εηζκνινγηθή Τπεξεζία, πνπ εγθαηαζηάζεθε ζην

Αζηεξνζθνπείν Αζελψλ θαη είλαη ν πξφδξνκνο ηνπ ζεκεξηλνχ Γεσδπλακηθνχ
Ηλζηηηνχηνπ. Οη ζεηζκηθέο παξαηεξήζεηο γίλνληαλ ζηελ Αζήλα κε δχν ζεηζκνζθφπηα
ηχπνπ Brassart θαη ζηελ επαξρία απφ ηνπο παξαηεξεηέο ησλ κεηεσξνινγηθψλ
ζηαζκψλ ρσξίο φξγαλα.

Σν 1897 απνθηψληαη ηα πξψηα φξγαλα εγγξαθήο ζεηζκψλ. ΄Ζηαλ 5 ζεηζκνγξάθνη

ηχπνπ Agamemnone, πνπ εγθαηαζηάζεθαλ θαη ιεηηνχξγεζαλ ζηελ Αζήλα (Ηνχληνο
1899), Υαιθίδα (Ηνχληνο 1900), Καιακάηα (΢επηέκβξηνο 1900), Εάθπλζνο
(Οθηψβξηνο 1902), θαη Αίγην (Ηαλνπάξηνο 1903). Μπνξνχκε ινηπφλ λα ζεσξήζνπκε
φηη απηφ ήηαλ ην πξψην δίθηπν ζεηζκνινγηθψλ ζηαζκψλ, ην νπνίν εγθαηαζηάζεθε θαη
ιεηηνχξγεζε ζηνλ Διιεληθφ ρψξν. Σν δίθηπν απηφ δελ απέδσζε ηα αλακελφκελα
εμαηηίαο ηνπ πξσηφγνλνπ ηξφπνπ ηεο θαηαζθεπήο ησλ νξγάλσλ θαη ησλ ζπρλψλ
βιαβψλ πνπ παξνπζίαδαλ. Οη πεξηθεξεηαθνί ζηαζκνί ιεηηνχξγεζαλ κέρξη ην 1912
πεξίπνπ, θαη ηεο Αζήλαο κέρξη ην 1920.

48
Σν 1910 εγθαζίζηαηαη ζην Αζηεξνζθνπείν θαη αξρίδεη λα ιεηηνπξγεί απφ ην 1911
ζεηζκνγξάθνο Mainka δχν νξηδνληίσλ ζπληζησζψλ (N-S, E-W), κε ζθνπφ ηελ
θαηαγξαθή ησλ ηζρπξψλ ζεηζκψλ ηνπ Διιεληθνχ ρψξνπ. Απηφ ήηαλ ην πξψην
ζεηζκνινγηθφ φξγαλν αθξηβείαο πνπ άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ζην ρψξν ηεο Αλαηνιηθήο
Μεζνγείνπ. Ζ ρξνληά απηή νξηνζέηεζε ηελ έλαξμε ζεηζκνινγηθψλ κεηξήζεσλ
αθξηβείαο απφ αμηφπηζηα φξγαλα.

Σν 1924 εγθαζίζηαηαη νξηδφληηνο ζεηζκνγξάθνο Wiechert δχν ζπληζησζψλ, δσξεά

νκνγελνχο απφ ην Ακβνχξγν.

Σν 1928 αγνξάδεηαη απφ ην Αζηεξνζθνπείν θαηαθφξπθνο ζεηζκνγξάθνο Wiechert (Z

ζπληζηψζα).

Σν 1932 αξρίδεη λα ιεηηνπξγεί ζεηζκνγξάθνο νξηδφληηαο ζπληζηψζαο (N-S) κηθξήο

κεγέζπλζεο, πνπ θαηαζθεπάζηεθε απφ ηνλ ηφηε Γηεπζπληή ηνπ ΢εηζκνινγηθνχ
Ηλζηηηνχηνπ, Ν. Κξεηηθφ, γηα ηελ θαηαγξαθή ζθνδξψλ ηνπηθψλ ή θνληηλψλ ζεηζκψλ.

Σν 1957 δσξίδεηαη απφ ηνλ Καλαδά θαη εγθαζίζηαηαη θαηαθφξπθνο ζεηζκνγξάθνο

ηχπνπ Benioff, πνπ ζεσξείηαη ην πξψην φξγαλν κεγάιεο κεγέζπλζεο.

Σν 1962 εγθαζίζηαη ζηελ Αζήλα ζηαζκφο WWSSN (World Wide Standard Stations
Network). Απηφο απνηειείηαη απφ ηξεηο ζεηζκνγξάθνπο βξαρείαο πεξηφδνπ (κίαο
θαηαθφξπθεο θαη δχν νξηδνληίσλ ζπληζησζψλ) ηχπνπ Benioff, θαζψο θαη απφ ηξεηο
αληίζηνηρνπο ζεηζκνγξάθνπο καθξάο πεξηφδνπ ηχπνπ Sprengnether.

Σν 1963 ηνπνζεηείηαη θαηαθφξπθνο ζεηζκνγξάθνο Wiechert ζηελ Πάηξα. Απηφο

κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ ν πξψηνο ζχγρξνλνο πεξηθεξεηαθφο ζηαζκφο.

Σν 1964 εγθαζίζηαληαη ζηελ Αζήλα ζεηζκνγξάθνη θαηαθφξπθεο θαη δχν νξηδνληίσλ

ζπληζησζψλ ηχπνπ Hiller.

Σν 1965 αξρίδεη λα ιεηηνπξγεί ζηελ Αζήλα νξηδφληηνο ζεηζκνγξάθνο δχν

ζπληζησζψλ ηχπνπ Wood-Anderson. Σν φξγαλν απηφ ρξεζηκνπνηείηαη, κέρξη θαη
ζήκεξα, γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ηνπηθνχ κεγέζνπο ML.

49
Σελ ίδηα ρξνληά ηδξχνληαη θαη νη πεξηθεξεηαθνί ζηαζκνί ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο
(Λέζβνο), Βαιζακάησλ (Κεθαινληάο), Ρφδνπ θαη Βάκνπ (Γπη. Κξήηε). ΢ηνπο
ζηαζκνχο απηνχο ηνπνζεηνχληαη ζεηζκνγξάθνη κηθξήο πεξηφδνπ θαηαθφξπθεο θαη
νξηδνληίσλ ζπληζησζψλ, θσηνγξαθηθήο θαηαγξαθήο ηχπνπ Sprengnether.

Σν Μάξηην ηνπ 1967 ν ζηαζκφο ηεο Ρφδνπ κεηαθέξεηαη ζηνλ Αξράγγειν.

Σν 1968 ηδξχνληαη νη πεξηθεξεηαθνί ζηαζκνί Ησαλλίλσλ θαη Πνιπγχξνπ Υαιθηδηθήο.

Καη ζε απηνχο ηνπο λένπο ζηαζκνχο ηνπνζεηνχληαη ζεηζκνγξάθνη κηθξήο πεξηφδνπ
θαηαθφξπθεο θαη νξηδνληίσλ ζπληζησζψλ, θσηνγξαθηθήο θαηαγξαθήο, ηχπνπ
Sprengnether.

Σν Ννέκβξην ηνπ 1971 εγθαζίζηαηαη ζηελ Πεληέιε θαηαθφξπθνο ζεηζκνγξάθνο

ηχπνπ Benioff.

Σν Μάτν ηνπ 1972 νη ζεηζκνγξάθνη Hiller ησλ Αζελψλ κεηαθέξνληαη θαη ζπλερίδνπλ
λα ιεηηνπξγνχλ ζηελ Πεληέιε. Σνλ Ηνχιην ηνπ ηδίνπ ρξφλνπ ηδξχεηαη λένο
πεξηθεξεηαθφο ζηαζκφο ζηελ Κνδάλε θαη ζ‟ απηφλ εγθαζίζηαηαη θαηαθφξπθνο
ζεηζκνγξάθνο ηξηψλ ζπληζησζψλ ηχπνπ Benioff.

Toλ Ηνχιην ηνπ 1973 αξρίδεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ν λένο ζηαζκφο ηεο Νεάπνιεο (Αλαη.
Κξήηε). ΢‟ απηφλ ηνπνζεηνχληαη θαηαθφξπθνο ζεηζκνγξάθνο ηχπνπ CBK-M3 θαη
νξηδφληηνη ζεηζκνγξάθνη ηχπνπ CΓK-M3. Σνλ Οθηψβξην ηνπνζεηήζεθε ζηα
Βαιζακάηα ζεηζκνγξάθνο Wood-Anderson κεγέζπλζεο 2050 . (Σν φξγαλν παξέκεηλε
ζε ιεηηνπξγία κέρξη ην 1993)

Σν Μάξηην ηνπ 1974 ζην ζηαζκφ ηεο Πεληέιεο εγθαζίζηαηαη θαηαθφξπθνο

ζεηζκνγξάθνο Press-Ewing γηα ηελ θαηαγξαθή καθξηλψλ ζεηζκψλ. Απφ ην
Γεθέκβξην ζηακαηά ζην ζηαζκφ απηφ ε ιεηηνπξγία ησλ νξγάλσλ Hiller. Σνλ
Οθηψβξην ηδξχεηαη λένο ζηαζκφο ζην Μαπξνκκάηη Μεζζελίαο (Ηζψκε) θαη
ηνπνζεηνχληαη ζεηζκνγξάθνη ηχπνπ CBK-M3 θαη CΓΚ-Μ3.

Σνλ Οθηψξην ηνπ 1975 αληηθαζίζηαηαη ν ζεηζκνγξάθνο ηνπ ζηαζκνχ ηεο Κνδάλεο
απφ φξγαλα ηχπνπ Sprengnether. Σν Ννέκβξην ηδξχεηαη ν ζηαζκφο Απείξαλζνπ ζηε
Νάμν θαη ηνπνζεηνχληαη θαη ζ‟ απηφλ φξγαλα Sprengnether.

50
Σνλ Ηνχλην ηνπ 1976 αξρίδεη λα ιεηηνπξγεί ν ζηαζκφο Ρηφινπ Αραταο έρνληαο
θαηαθφξπθν ζεηζκνγξάθν ζεξκηθήο θαηαγξαθήο. Σν ζεηζκφκεηξφ ηνπ είλαη ην
κνληέιν S-13 (velocity type), θαηαζθεπήο Teledyne Geotech ηχπνπ Willmore. Ο
ζηαζκφο ησλ Παηξψλ έπαπζε λα ιεηηνπξγεί απφ ηηο αξρέο ηνπ ρξφλνπ απηνχ.

Aπφ ην Μάξηην ηνπ 1983 αξρίδεη λα ιεηηνπξγεί ηειεκεηξηθφ δίθηπν κεηαμχ ηνπ
ζηαζκνχ ησλ Αζελψλ θαη ησλ ζηαζκψλ Βαιζακάησλ, Κνδάλεο, Αγίαο Παξαζθεπήο
θαη Νεάπνιεο. Σν λέν απηφ δίθηπν απνηειείηαη απφ θαηαθφξπθνπο ζεηζκνγξάθνπο
ζεξκηθήο θαηαγξαθήο. Σα ζεηζκφκεηξα είλαη ηα S-13 (velocity type), θαηαζθεπήο
Teledyne Geotech. ΢ην ζηαζκφ ησλ Αζελψλ ηνπνζεηνχληαη επηπιένλ 2 νξηδφληηα
ζεηζκφκεηξα ηνπ ίδηνπ ηχπνπ.

Σν Φεβξνπάξην ηνπ 1988 κεηαηξέπεηαη ν ζηαζκφο WWSSN ησλ Αζελψλ απφ

θσηνγξαθηθφ ζε ζεξκνγξαθηθφ. Σελ άλνημε απηνχ ηνπ ρξφλνπ μεθηλά θαη ε
εγθαηάζηαζε 12 λέσλ ηειεκεηξηθψλ ζηαζκψλ ζηηο πεξηνρέο: Κέξθπξα, Καξπελήζη,
Πήιην, Ρνδφπε, ΢άκν, Λαθσλία, Κάξπαζν, Ρφδν, Ηζψκε, Βάκν, Πνιχγπξν θαη
Καζηειιφξηδν.

Σν 1993 αξρίδεη ε εγθαηάζηαζε ηνπ ςεθηαθνχ δηθηχνπ πνπ απνηειείηαη απφ ηνπο
ζηαζκνχο: Αζήλα, Ησάλληλα, Βαιζακάηα, Ηζψκε, ΢άκνο, Πνιχγπξνο, Καξπελήζη,
Πήιην, ΢αληνξίλε.

Σν 1994, κεηά απφ ζπλεξγαζία κε ην Ηλζηηηνχην Γεσθπζηθήο ηεο Ρψκεο (ING),

εγθαζίζηαηαη λένο ζηαζκφο ζηελ Κξήηε (Αλψγεηα), ν νπνίνο εληάζζεηαη ζην
Μεζνγεηαθφ Γίθηπν – MEDNET. Σα επαίζζεηα broad band ζεηζκφκεηξα
ηνπνζεηνχληαη ζηνλ ππζκέλα θξέαηνο βάζνπο 5 κ. πνπ θαηαζθεπάδεηαη εηδηθά γηα ηελ
ειάηησζε ηνπ εδαθηθνχ ζνξχβνπ. Ο ζηαζκφο αξρίδεη λα ιεηηνπξγεί απφ ηηο αξρέο ηνπ
1995. Σν 1999 ν ζηαζκφο απηφο εληάζζεηαη ζην Παγθφζκην ΢χζηεκα Αλίρλεπζεο
Ππξεληθψλ Δθξήμεσλ πνπ αλήθεη ζηνλ ΟΖΔ.

Σέινο, ην 1998 αξρίδεη ε εγθαηάζηαζε ζεηζκνινγηθψλ ζηαζκψλ ζηελ Αηαιάληε,

΢θχξν, Λήκλν, Υίν, Νεπξνθφπη, Καζηνξηά θαη Σξίπνιη. Σελ ίδηα επνρή ζπλερίδεηαη
θαη ε κεηαηξνπή ησλ ππνινίπσλ ζεηζκνινγηθψλ ζηαζκψλ ζε Φεθηαθνχο ΢πλερνχο
Μεηάδνζεο Πξαγκαηηθνχ Υξφλνπ ελψ ηα ζεηζκφκεηξα φισλ ησλ ζηαζκψλ
αληηθαζίζηαληαη κε εμειηγκέλα επξέσο θάζκαηνο.

51
9.1.Ιζηνξηθό ηνπ ζεηζκνινγηθνύ δηθηύνπ ζην Γεσδπλακηθό
Ιζηηηνύην
Σν Δζληθφ Αζηεξνζθνπείν Αζελψλ ηδξχζεθε ην 1842 θαη απνηειεί ην αξραηφηεξν
εξεπλεηηθφ ίδξπκα ηεο ρψξαο. Ζ δξαζηεξηφηεηά ηνπ απφ ην 1846 εκπινπηίζηεθε θαη
πεξηειάκβαλε αζηξνλνκηθέο, κεηεσξνινγηθέο θαη ζεηζκνινγηθέο παξαηεξήζεηο θαη
θαηαγξαθέο. Σν 1893, κε Γηεπζπληή ηνλ θαζεγεηή Γεκήηξην Αηγηλήηε (1862 - 1934),
επίζεκα δηαηξείηαη ζε ηξία ηκήκαηα: ην Αζηξνλνκηθφ, ην Μεηεσξνινγηθφ θαη ην
Γεσδπλακηθφ, θαη πξνζηίζεηαη ε έξεπλα ζηηο ηξεηο αλάινγεο θαηεπζχλζεηο.

Σν ζεηζκνινγηθφ δίθηπν ζην Γεσδπλακηθφ βξίζθεηαη ζε αδηάθνπε ιεηηνπξγία απφ ην

1893. Σν 1897 εγθαηαζηάζεθαλ ηα 2 πξψηα ζεηζκνζθφπηα (ηηαιηθνχ ηχπνπ Galli -
Brassart) θαη ην 1899 ν πξψηνο ζεηζκνγξάθνο (ηηαιηθνχ ηχπνπ Agamennone) ζηελ
Αζήλα. Σν 1900 άξρηζε ε ιεηηνπξγία ηνπ πξψηνπ ζεηζκνγξαθηθνχ δηθηχνπ
απνηεινπκέλνπ απφ 5 ζεηζκνγξαθηθνχο ζηαζκνχο (Αζήλα, Αίγην, Εάθπλζν,
Καιακάηα θαη Υαιθίδα) κε ζεηζκνγξάθνπο ηηαιηθνχ ηχπνπ Agamennone. Απφ ηελ
ρξνληθή εθείλε ζηηγκή μεθίλεζε ε ζπζηεκαηηθή θαη ιεπηνκεξήο ελφξγαλε
παξαθνινχζεζε ηεο ζεηζκηθφηεηαο ζηελ πεξηνρή πνπ εθηείλεηαη απφ 34 Ν κέρξη θαη
42 Ν θαη απφ 19 Δ κέρξη 30 Δ, γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη κήθνο αληίζηνηρα.

Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζεί ε δηάθξηζε ησλ ζεηζκψλ βάζνπο ζην Αηγαίν απφ ηνπο
αληίζηνηρνπο επηθαλεηαθνχο (εζηηαθφ βάζνο < 60km) ζεηζκνχο απφ ηνλ ηφηε
δηεπζπληή ηνπ Αζηεξνζθνπείνπ Johann Friedrich Julius Schmidt (1825-1884),
επηζηεκνληθή αλαθάιπςε πνπ νξηζηηθνπνηήζεθε δεθαεηίεο αξγφηεξα απφ ηνλ Ηάπσλα
ζεηζκνιφγν Wadati, o νπνίνο ην 1922 δηέθξηλε ηνπο ζεηζκνχο βάζνπο ηεο Γεο απφ
ηνπο επηθαλεηαθνχο ζεηζκνχο. ΢ηνλ ίδην επηζηήκνλα, ηνλ Julius Schmidt, νθείινληαη
επίζεο νη φξνη “επίθεληξν” θαη “θχξηνο” ζεηζκφο.

Ηζηνξηθέο ελφξγαλεο θαηαγξαθέο ππάξρνπλ θχξηα απφ ην 1900 απφ ηνπο

ζεηζκνγξάθνπο ηηαιηθνχ ηχπνπ Agamennone θαη απφ ην 1911 απφ έλα ζεηζκνγξάθν
Mainka πνπ ιεηηνχξγεζε ζηελ Αζήλα θαη δχν ζεηζκνγξάθνπο ηχπνπ Wiechert (1924)
θαη (1928), νξηδνληίσλ θαη θαηαθφξπθεο ζπληζησζψλ αληίζηνηρα. Σν 1920, ε
Γηεχζπλζε ηνπ Γεσδπλακηθνχ αλαιακβάλεηαη απφ ηνλ θαζεγεηή Νηθφιαν Κξεηηθφ
(1888 – 1947), ηνλ πξψην πξαγκαηηθφ ζεηζκνιφγν ζηελ Διιάδα θαη ηνλ πξψην

52
Καζεγεηή ΢εηζκνινγίαο ζην Δζληθφ Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ, ν νπνίνο
ην 1932 δεκηνπξγεί ηνλ πξψην ειιεληθφ ζεηζκνγξάθν κηαο νξηδφληηαο ζπληζηψζαο,
πνπ θέξεη ην φλνκα ηνπ.

Ζ ζπλέρεηα ζηελ δηεχζπλζε ηνπ Γ.Η. κεηά ηνλ Νηθφιαν Κξεηηθφ, αλαιακβάλεηαη ην
1949 απφ ηνλ θαζεγεηή Άγγειν Γαιαλφπνπιν (1910 - 2001) πνπ ζηα ρξφληα ηνπ,
αλαπηχζζεηαη δίθηπν κε 12 ζχγρξνλνπο γηα εθείλε ηελ επνρή ζεηζκνγξαθηθνχο
ζηαζκνχο (1964 – 1968), ζεκειηψλεηαη ν Διιεληθφο ζεηζκνγξαθηθφο ζηαζκφο ησλ
Αζελψλ (1963) ζηα πιαίζηα θαη πξφηππα ηνπ Παγθφζκηνπ ΢εηζκνγξαθηθνχ Γηθηχνπ
WWSSN θαη δεκηνπξγείηαη ην πξψην δίθηπν επηηαρπλζηνγξάθσλ κε ζεηζκνζθφπηα
ηχπνπ Wilmot θαη αλαινγηθνχο επηηαρπλζηνγξάθνπο κε θσηνγξαθηθφ θηικ ηχπνπ
SMA-C. ΢εκαληηθή ζπλεηζθνξά ε εγθαηάζηαζε ην 1965 ηνπ ζεηζκνγξάθνπ Wood –
Anderson ζηελ Αζήλα, ζηνλ νπνίν βαζίδεηαη ε κέηξεζε ηνπ ηνπηθνχ κεγέζνπο ζε
βαζκνχο ηεο θιίκαθαο Richter. Απφ ηφηε πιένλ αλαβαζκίδεηαη ε παξαθνινχζεζε ηεο
ζεηζκηθφηεηαο ζηελ Διιάδα, αθνινπζψληαο ηηο αλάινγεο δηεζλείο πξνδηαγξαθέο.

To 1983 κε δηεπζπληή ηνλ θαζεγεηή Ησάλλε Γξαθφπνπιν (1937 - 1999) μεθηλά ζην
Γεσδπλακηθφ λα δεκηνπξγείηαη ην πξψην ηειεκεηξηθφ ζεηζκνινγηθφ δίθηπν, κε
θέληξν θαηαγξαθήο θαη αλάιπζεο ζην Θεζείν. Σν 1997, κε δηεπζπληή ηνλ Γξ
Γεψξγην ΢ηαπξαθάθε, ΢εηζκνιφγν Δξεπλεηή ζην Γ.Η., μεθηλά ε αλάπηπμε ηνπ πξψηνπ
ςεθηαθνχ ζεηζκηθνχ δηθηχνπ ζηελ Διιάδα. Απφ ην 2000 ην δίθηπν αλαβαζκίδεηαη
ζηα Δπξσπατθά Πξφηππα ΢εηζκνινγηθά Γίθηπα, κε απνηέιεζκα ηελ δπλαηφηεηα
αληαιιαγήο δεδνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κε άιια ζεηζκνινγηθά δίθηπα ζηελ
Δπξψπε θαη ηελ Μεζφγεην. Σν 2007 δεκηνπξγείηαη ην Δλνπνηεκέλν Δζληθφ ΢εηζκηθφ
Γίθηπν, ππφ ηελ νξγάλσζε ηνπ Γ.Η., ελνπνηνχληαη ηα δίθηπα ηνπ Γ.Η. θαη ησλ ηξηψλ
Παλεπηζηεκίσλ (Αζήλαο, Θεζζαινλίθεο θαη Πάηξαο) κε απνηέιεζκα ηελ ζχγρξνλε
αληαιιαγή ςεθηαθψλ ζεηζκνινγηθψλ δεδνκέλσλ ζηνπο ηέζζεξεηο ζεηζκνινγηθνχο
θνξείο ζηελ ρψξα θαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο πιεξνθφξεζεο ηεο Πνιηηείαο θαη ηνπ
θνηλνχ, κε δίθηπν πιένλ ησλ 150 ζεηζκνινγηθψλ ζηαζκψλ ζε φιε ηελ ρψξα.

Σέινο, ζήκεξα ην δίθηπν επηηαρπλζηνγξάθσλ αλαβαζκίδεηαη ζε ςεθηαθφ ζπλερνχο

θαηαγξαθήο θαη καδί κε ην αληίζηνηρν ηνπ ΟΑ΢Π-ΗΣ΢ΑΚ νξγαλψλεηαη κε ζηφρν ηελ
πινπνίεζε ελφο Δληαίνπ Δζληθνχ Γηθηχνπ Δπηηαρπλζηνγξάθσλ ην νπνίν ζα

53
πεξηιακβάλεη πιένλ ησλ 250 επηηαρπλζηνγξάθσλ ζε ζπλερή ιεηηνπξγία ζε φιε ηελ
ρψξα.

Υάξηεο 9.1 : ΢εηζκνινγηθνί ζηαζκνί πνπ θαηαγξάθνπλ ζήκεξα ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν

ζην Γ.Η./ΔΑΑ

54
Υάξηεο 9.2: Σν κφληκν δίθηπν επηηαρπλζηνγξάθσλ ηνπ Γ.Η. Απνηειείηαη απφ 120
ςεθηαθά φξγαλα ηα νπνία αλακέλεηαη λα απμεζνχλ ζε 150

55
Μέξνο 2ν

56
10. Μεζνδνινγία
Γηα ηελ ρσξνρξνληθή γεσγξαθηθή θαηαλνκή ηεο ζεηζκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ
Διιάδα, ρξεζηκνπνηήζεθαλ φπσο ήδε αλαθέξζεθε πξσηνγελή δεδνκέλα γηα ηνπο
ζεηζκνχο ηεο πεξηφδνπ 1900-2009 πνπ παξαρσξήζεθαλ απφ ην Γεσδπλακηθφ
Ηζηηηνχην.

Ζ κειέηε ηεο ζεηζκηθφηεηαο έγηλε ζρεδηάδνληαο γηα θάζε πεξίνδν 20 εηψλ ράξηεο
γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ επηθέληξσλ θαη ηνπ κεγέζνπο ζεηζκψλ θαζψο θαη
ράξηεο κε ην εζηηαθφ βάζνο. Οη ράξηεο ζρεδηάζηεθαλ κε ηε ρξήζε Γεσγξαθηθψλ
΢πζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ.

Ζ θαηαζθεπή ραξηψλ γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκψλ αλάινγα κε ην κέγεζνο

θαη ην ζπλδπαζκφ βάζνπο-κεγέζνπο ζεηζκψλ γηα ηελ Διιάδα, νδήγεζε ζε κία ζαθή
εηθφλα ηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ηεο ζεηζκηθήο ελέξγεηαο ζηε ρψξα γηα ηε ρξνληθή
πεξίνδν 1900-1920. Κξίζεθε ζθφπηκε ε θαηαζθεπή δχν ραξηψλ γηα ηελ Διιάδα, νη
νπνίνη απεηθνλίδνπλ ηα ζεηζκηθά επίθεληξα αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη αλάινγα κε ην
εζηηαθφ βάζνο θαη ην κέγεζνο αληίζηνηρα. Ζ δηάζηαζε ηεο ςεθίδαο επηιέρηεθε λα
είλαη ε κία κνίξα. Οη ράξηεο θαιχπηνπλ ηελ πεξηνρή πνπ νξίδεηαη απφ ηηο εμήο
ζπληεηαγκέλεο: 33-43 Lat θαη 18-31 Lon.

Γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ ράξηε κεγεζψλ δεκηνπξγήζεθαλ 6 θιάζεηο, νη νπνίεο

αληηζηνηρνχλ ζε 5 νκάδεο ζεηζκηθνχ κεγέζνπο. Οη θιάζεηο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ απφ
ηηο κηθξφηεξεο πξνο ηηο κεγαιχηεξεο είλαη νη εμήο:

 4,10-4,70

 4,71-5,00

 5,01-5,30

 5,31-5,70

 5,71-6,30

 6,31-7,60

Χο ζχκβνιν γηα ηελ θάζε θιάζε επηιέρηεθε έλαο θχθινο, ηνπ νπνίνπ ην κέγεζνο
κεγάισλε φζν κεγάισλε ε θιάζε.

57
Γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ ράξηε ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ην
εζηηαθφ βάζνο δεκηνπξγήζεθαλ 3 θιάζεηο γηα ην βάζνο θαη 5 θιάζεηο γηα ην κέγεζνο.
Οη 3 θιάζεηο ηνπ βάζνπο ησλ ζεηζκψλ είλαη νη εμήο:

 0-40

 40-90

 90-220

Οη θιάζεηο γηα ην κέγεζνο είλαη ίδηεο κε απηέο ηνπ ράξηε κεγεζψλ.

Δπίζεο, γηα ηε θάζε θιάζε επηιέρηεθε έλα ρξψκα: θίηξηλν, θφθθηλν θαη κπιε
αληίζηνηρα.

΢ηε ζπλέρεηα αθνινπζεί ε ιεπηνκεξήο πεξηγξαθή ησλ βεκάησλ πνπ αθνινπζήζεθαλ

γηα ην ζθνπφ απηφ.

10.1. Υσξνρξνληθέο κεηαβνιέο θαη αλάιπζε-απεηθόληζή

ηνπο κε ΢ΓΠ

Αξρηθά, ηα δεδνκέλα πνπ είλαη δηαζέζηκα πξνο επεμεξγαζία είλαη: ν παγθφζκηνο

ράξηεο, νη λνκνί ηεο Διιάδαο ζε αξρείν shapefile θαη ν πίλαθαο δεδνκέλσλ, ζε
αξρείν database, (Ζκεξνκελία, Ώξα, Latitude & Longitude, Μέγεζνο ζεηζκψλ, Βάζνο
ζεηζκψλ).

58
Υάξηεο 10.1: Υάξηεο ηεο πεξηνρήο γηα ηελ νπνία αλαθέξνληαη ηα δεδνκέλα ζεηζκψλ
ηεο εξγαζίαο απηήο. Δπίζεο θαίλνληαη ηα φξηα ησλ λνκψλ ηεο Διιάδαο θαη ησλ
γεηηνληθψλ θξαηψλ.

Σα δεδνκέλα ηνπ πίλαθα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε εηζήρζεζαλ ρεηξνθίλεηα ζε

ππνινγηζηηθφ θχιιν ηνπ Open Office θαη απνζεθεχηεθαλ κε ηελ κνξθή Βάζε
Γεδνκέλσλ(dbf).

Γηα λα έρεη φκσο ν πίλαθαο δεδνκέλσλ ίδην πξνβνιηθφ ζχζηεκα κε ην αξρείν ησλ
λνκψλ ηεο Διιάδαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ απεηθφληζε ησλ ζεηζκψλ
ρξεηάδεηαη λα ππνζηεί θάπνηα επεμεξγαζία. Αξρηθά, ζην ArcMap επηιέγνληαο
Properties θαη πεγαίλνληαο Coordinate System, έπεηηα Predefined θαη ζπγθεθξηκέλα
ζηα National Grids επηιέγεηαη ην Greek Grids θέξλνληαο ην αξρείν f_nomoi.

59
Έπεηηα απφ ηα εξγαιεία επηιέγνληαο Add XY Data θαη ηνλ πίλαθα δεδνκέλσλ (dbf)
γίλεηαη Edit ζην Coordinate System επηιέγνληαο εθεί ην πξνβνιηθφ ζχζηεκα WGS84.

Σψξα ζην λέν αξρείν πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί γίλεηαη Export Data ζαλ shapefile.
Χζηφζν γηα λα είλαη ζσζηφ ην πξνβνιηθφ ζχζηεκα επηιέγεηαη πάιη απφ ηελ
60
εξγαιεηνζήθε ην Coordinate System απηή ηελ θνξά φκσο θάλνληαο κηα ηξνπνπνίεζε
κεηαηξέπνληαο ην πξνβνιηθφ ζχζηεκα απφ GCS-WGS-1984 ζε GCS-GGRES-1987.
Σέινο, απφ ην ArcCatalog βξίζθνληαο ην αξρείν f_nomoi νξίδεηαη γηα πξνβνιηθφ
ζχζηεκα ην Greek Grid.

10.2 Δκθάληζε επηθέληξσλ ζεηζκώλ

Γηα λα εκθαληζζνχλ ηα επίθεληξα ησλ ζεηζκψλ ζηνλ ράξηε σο ζεκεία αθνινπζήζεθε

ε εμήο δηαδηθαζία:

΢ην ArcMap γίλεηαη επηινγή ησλ αξρείσλ πξνο επεμεξγαζία απφ ην Add Data. Με
βάζε ηα δεδνκέλα πνπ ππάξρνπλ εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ν παγθφζκηνο ράξηεο, ν
ράξηεο ηεο Διιάδαο(f_nomoi) θαη ν θαηάινγνο ζεηζκψλ(Γεδνκέλα).

Έπεηηα ζηνλ θαηάινγν ζεηζκψλ επηιέγνληαο Properties ζηελ θαξηέια πνπ

εκθαλίδεηαη (Layer Properties) θαη έπεηηα Symbology ζηελ αξηζηεξή ζηήιε γίλεηαη
επηινγή ηνπ Categories θαη Unique values. ΢ηελ δεμηά ζηήιε γίλεηαη επηινγή ζην
Value Field ην κέγεζνο θαη επηιέγνληαο Add All Values εκθαλίδνληαη νη ηηκέο ηνπ
κεγέζνπο ηνπ ζεηζκνχ.

61
10.3 Καηαλνκή κεγέζνπο ζεηζκώλ

Ζ θαηαλνκή ηνπ κεγέζνπο πξαγκαηνπνηήζεθε σο εμήο:

΢ηνλ θαηάινγν ζεηζκψλ γίλεηαη επηινγή ηνπ Properties θαη ζηελ λέα θαξηέια πνπ
εκθαλίδεηαη επηιέγεηαη Symbology. ΢ηελ αξηζηεξή ζηήιε(Show) επηιέγεηαη ην
Quantities θαη Graduated Symbols(γηα λα γίλεη ε απεηθφληζε κε ζχκβνια). ΢ηελ δεμηά
ζηήιε, ζην Value γίλεηαη επηινγή ηνπ κεγέζνπο θαη ζην classify νξίδεηαη πφζεο
θιάζεηο ζα εκθαλίζεη ην απνηέιεζκά.

10.4 ΢ρέζε βάζνπο-κεγέζνπο ζεηζκώλ

Ζ απεηθφληζε επηθέληξσλ θαη βάζνπο έγηλε σο εμήο:

Δπηιέγνληαο ζηνλ πίλαθα δεδνκέλσλ Properties έπεηηα ζην Symbology θαη Multiple
Attributes επηιέγεηαη Quantity by category. ΢ε απηφ ην ζηάδην ζην Value Fields
επηιέγεηαη ην βάζνο ησλ ζεηζκψλ θαη ζην Symbol Size ην κέγεζνο ησλ ζεηζκψλ.

Έπεηηα νη ηηκέο ηνπ βάζνπο ρσξίδνληαη ζε θαηεγνξίεο θαλφληαο ην εμήο: επηιέγνληαο

κε Shift ηηο θαηεγνξίεο πνπ πξέπεη λα νξηζηνχλ θαη κεηά επηιέγνληαο Group Values.

62
Σέινο, ζην Symbol Size επηιέγνληαη νη θιάζεηο απεηθφληζεο γηα ην κέγεζνο ησλ
ζεηζκψλ.

63
Μέξνο 3ν

64
11. Απνηειέζκαηα-΢ρνιηαζκόο ραξηώλ

11.1 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκώλ γηα ηελ πεξίνδν 1900-

1920

11.1: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην

κέγεζνο γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ πεξίνδν 1900-1920

65
11.2: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα ηελ πεξίνδν
1900-1920

Οη ράξηεο πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ ζπλδπάζηεθαλ κε ηνλ ράξηε ζεηζκηθήο

επηθηλδπλφηεηαο ηνπ ΟΑ΢Π, ν νπνίνο ρσξίδεη ηελ Διιάδα ζε ηξεηο δψλεο αλάινγα κε
ηελ εδαθηθή επηηάρπλζε.

66
 11.3: Υάξηεο δσλψλ εδαθηθήο επηηάρπλζεο

Καζψο επίζεο, θαη κε έλα ράξηε πνπ απεηθνλίδεη ηα ζεκαληηθφηεξα ξήγκαηα ηεο
Διιάδαο.( Hollenstein, C., 2006)

11.4: Υάξηεο ζεκαληηθφηεξσλ ξεγκάησλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν

67
Απηφ πνπ ζα ήηαλ ζεκαληηθφ λα ζεκεησζεί είλαη φηη ν ράξηεο επηθηλδπλφηεηαο πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη ν πην πξφζθαηνο πνπ εθδφζεθε απφ ηνλ ΟΑ΢Π.

Οη παξαηεξήζεηο πνπ κπνξνχλ λα γίλνπλ απφ ηνπο ράξηεο πνπ θαηαζθεπάζηεθαλ γηα
ηελ εηθνζαεηία 1900-1920 ζπλνςίδνληαη σο εμήο:

Οη πεξηνρέο φπνπ παξαηεξήζεθε ηζρπξή ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα θαηά ηελ πεξίνδν

1900-1920 ήηαλ ε πεξηνρή ηνπ Ηνλίνπ Πειάγνπο, ζπγθεθξηκέλα ε πεξηνρή ηεο
Λεπθάδαο, Εαθχλζνπ θαη Κεθαινληάο, θαζψο θαη ε πεξηνρή ηεο βφξεηαο Μαθεδνλίαο
ζηα ζχλνξα κε ηελ Βνπιγαξία. Δπίζεο, ζπγθέληξσζε ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ
παξαηεξείηαη ζην δπηηθφ ηκήκα ηνπ Κνξηλζηαθνχ θφιπνπ.

Πεξηνρέο φπνπ παξαηεξήζεθαλ ζπνξαδηθά επίθεληξα ζεηζκψλ ήηαλ θπξίσο ε

πεξηνρή ηεο Κξήηεο θαη ησλ Γσδεθαλήζσλ, θαζψο θαη ν Δπβντθφο θφιπνο θαη ηα
ζχλνξα ησλ λνκψλ Αηηηθήο θαη Βνησηίαο.

Ζ παξαηήξεζε ηνπ ράξηε γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην

βάζνο θαη ην κέγεζνο νδεγεί ζηε δηαπίζησζε φηη ζηελ πιεηνςεθία ηνπο νη ζεηζκνί
ήηαλ επηθαλεηαθνί, έρνληαο κφλν ειάρηζηνπο γχξσ απφ ηελ πεξηνρή ηεο Κξήηεο κε
αξθεηά κεγάιν βάζνο. Δπίζεο, παξαηεξείηαη φηη παξφιν πνπ ε πεξηνρή ηνπ Ηνλίνπ
Πειάγνπο έρεη ηελ κεγαιχηεξε ζεηζκηθφηεηα, νη ηζρπξφηεξνη ζεηζκνί ζεκεηψζεθαλ
ζηελ πεξηνρή ηεο Κξήηεο, Κπζήξσλ θαη Γσδεθαλήζσλ. Οη κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο
ζεηζκνί είλαη απηνί πνπ έρνπλ ζρεηηθά κεγάιν εζηηαθφ βάζνο. Με βάζε απηά ηα
ζηνηρεία επαιεζεχεηαη θαη ν ράξηεο ζεηζκηθήο επηθηλδπλφηεηαο ν νπνίνο δείρλεη πσο
ε κεγαιχηεξε ζεηζκηθφηεηα ζεκεηψλεηαη ζηα λεζηά ηεο Λεπθάδαο, ηεο Εαθχλζνπ θαη
ηεο Κεθαινληάο. Δπίζεο, παξαηεξήζεθε πσο νη πεξηζζφηεξνη ζεηζκνί ιακβάλνπλ
ρψξα θαηά κήθνο ηνπ ειιεληθνχ ηφμνπ θαη ηεο πξνέθηαζεο ηνπ ξήγκαηνο ηεο
Αλαηνιίαο θαη ζηηο ξεμηγελείο δψλεο ηνπ δπηηθνχ Κνξηλζηαθνχ θφιπνπ.

Σέινο, απφ ηνπο ράξηεο απηνχο, θαίλεηαη πσο νη ζεηζκνί πνπ έιαβαλ ρψξα εθείλε ηελ
20εηία ήηαλ ιίγνη. Απηφ έρεη λα θάλεη κε ηνλ πεξηνξηζκέλν αξηζκφ ζεηζκηθψλ
θαηαγξαθψλ, θαζψο ηελ πεξίνδν εθείλε ην δίθηπν ησλ ζεηζκνγξάθσλ ήηαλ
πεξηνξηζκέλν θαη ε ηερλνινγία ησλ νξγάλσλ ζαθψο ιηγφηεξν εμειηγκέλε απφ ηα
φξγαλα πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ηηο επφκελεο δεθαεηίεο φπσο αλαθέξζεθε θαη ζε
πξνεγνχκελν θεθάιαην πνπ αθνξά ην ηζηνξηθφ ησλ νξγάλσλ παξαηεξήζεσλ.

68
11.2 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκώλ γηα ηελ πεξίνδν 1920-
1940
Όπσο θαη ζηνπο πξνεγνχκελνπο ράξηεο έηζη θαη εδψ επηιέρηεθαλ 5 θιάζεηο γηα ην
κέγεζνο θαη 3 θιάζεηο γηα ην εζηηαθφ βάζνο, θαζψο επίζεο θαη ηα ρξψκαηα πνπ
επηιέρηεθαλ ήηαλ ηα ίδηα.

11.5: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην

κέγεζνο, ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ πεξίνδν 1920-1940

69
11.6: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα ηελ πεξίνδν
1920-1940

Δπίζεο έγηλε πάιη ζχγθξηζε κε ηνπο ράξηεο ζεηζκηθήο επηθηλδπλφηεηαο θαη ξεγκάησλ
ηεο Διιάδαο.

΢‟απηή ηελ πεξίνδν δηαπηζηψζεθε απμεκέλε ζεηζκηθφηεηα ζηελ πεξηνρή ηεο

Υαιθηδηθήο, ηεο Βνησηίαο, ηεο Λεπθάδαο, ηεο Κεθαιινληάο θαη ησλ Γσδεθαλήζσλ
ελψ αληίζηνηρα αξαηή ήηαλ ζηελ πεξηνρή ηεο Αραταο, ησλ Κπθιάδσλ θαζψο θαη ηεο
Θεζαιιίαο θαη αλαηνιηθήο Ζπείξνπ. Δπίζεο, παξαηεξήζεθαλ κεησκέλνη
επηθαλεηαθνί ζεηζκνί ελψ νη ζεηζκνί κε ην κεγαιχηεξν κέγεζνο ζηελ Υαιθηδηθή, ζηα
Γσδεθάλεζα θαη ζηηο Κπθιάδεο.

70
11.3 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκώλ γηα ηελ πεξίνδν 1940-
1960

11.7: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ επηθέληξσλ ησλ ζεηζκψλ αλάινγα κε ην

κέγεζνο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ πεξίνδν 1940-1960

71
11.8: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα ηελ πεξίνδν
1940-1960

Με ηελ πάξνδν ησλ εηψλ παξαηεξείηαη βαζκηαία αχμεζε ησλ επηθέληξσλ ησλ
ζεηζκψλ, θαζψο φπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, απηφ δελ νθείιεηαη
ζηελ αχμεζε ηεο ζεηζκηθφηεηαο ηεο ρψξαο κε ηα ρξφληα αιιά ζηελ εμέιημε ησλ
νξγάλσλ θαηαγξαθήο θαη επνκέλσο ζηε δπλαηφηεηα πνπ ππήξρε λα εληνπηζηνχλ θαη
λα θαηαγξαθνχλ πεξηζζφηεξα γεγνλφηα.

Καηά ηελ πεξίνδν απηή παξαηεξείηαη απμεκέλε ζεηζκηθφηεηα ζηηο πεξηνρέο ηεο
Λεπθάδαο, ηεο Εαθχλζνπ, ηεο Κεθαινληάο, θαη γεληθφηεξα ηνπ Ηνλίνπ πειάγνπο, ησλ
Γσδεθαλήζσλ, ηεο Λάξηζαο θαη ηεο Καξδίηζαο. Γεληθφηεξα, παξαηεξείηαη, κηα
απμεκέλε ζεηζκηθή δξαζηεξηφηεηα κε πιήζνο επηθέληξσλ θαηά κήθνο ηνπ ειιεληθνχ

72
ηφμνπ. ΢ηελ πιεηνςεθία ηνπο νη ζεηζκνί απηήο ηεο πεξηφδνπ είλαη επηθαλεηαθνί κε
αξθεηά κεγάιν κέγεζνο λα θπκαίλεηαη ζηα 5-6,30 Ρίρηεξ πνπ ζεκαίλεη φηη ήηαλ
αηζζεηνί γηα ηνπο θαηνίθνπο ησλ πεξηνρψλ γχξσ απφ ηα επίθεληξα ησλ ζεηζκψλ
απηψλ.

11.4 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκώλ γηα ηελ πεξίνδν 1960-

1980
Γηα ηελ πεξίνδν απηή αιιά θαη ησλ επφκελσλ νη θιάζεηο ηνπ κεγέζνπο θαη ηνπ
εζηηαθνχ βάζνπο ησλ επηθέληξσλ ησλ ζεηζκψλ θαζψο θαη ην ρξψκα, πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ ην ίδην κε ηελ πεξίνδν 1940-1960

Απηφ πνπ ζα παξαηεξεζεί είλαη αχμεζε ησλ θαηαγξαθψλ θαζψο εμειίζζνληαη φιν
θαη πην πνιχ ηα φξγαλα θαηαγξαθήο ησλ ζεηζκψλ.

73
 11.9: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην
κέγεζνο γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ πεξίνδν 1960-1980

11.10: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα ηελ
πεξίνδν 1960-1980

Καηά ηελ πεξίνδν απηή απμεκέλνη είλαη νη ζεηζκνί θαηά κήθνο ηνπ ειιεληθνχ ηφμνπ
αιιά θαη ηεο πξνέθηαζεο ηνπ ξήγκαηνο ηεο Αλαηνιίαο ζην βφξεην Αηγαίν έσο ηεο
΢θχξν θαη ηελ πεξηνρή βφξεηα ηεο Δχβνηαο. Δπηπιένλ, ε πεξηνρή ηνπ Κνξηλζηαθνχ
θφιπνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ πιήζνο ζεηζκψλ ηφζν κηθξνχ φζν θαη κεγάινπ κεγέζνπο
κηθξνχ γεληθά εζηηαθνχ βάζνπο. ΢ηελ πιεηνςεθία ηνπο νη ζεηζκνί ήηαλ επηθαλεηαθνί
αιιά θαη κεζαίνπ βάζνπο, θαζψο επίζεο θαη ην κέγεζνο ηνπο θπκάλζεθε πεξίπνπ απφ

74
5 Ρίρηεξ έσο 6,30. Δπηπιένλ, ζεκεηψζεθαλ θαη αξθεηνί ζεηζκνί κηθξνχ κεγέζνπο πνπ
θπκαίλνληαη κεηαμχ 4,10-4,70 βαζκψλ ηεο θιίκαθαο Ρίρηεξ.

11.5 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκώλ γηα ηελ πεξίνδν 1980-

2000
Όπσο θαίλεηαη θαη ζηνπο ράξηεο ηεο πεξηφδνπ 1980-2000 απμεκέλνη ήηαλ νη ζεηζκνί
ζηελ πεξηνρή ησλ Ηνλίσλ λήζσλ, θαζψο επίζεο ζηελ πεξηνρή λφηηα ηεο Κξήηεο, ηεο
Βνησηίαο, ηεο Αραΐαο θαη ησλ Γσδεθαλήζσλ. Δπίζεο, πιήζνο ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ
εληνπίδεηαη ζην ηεθηνληθφ βχζηζκα ηνπ Κνξηλζηαθνχ θφιπνπ. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη
ε γξακκηθή θαηαλνκή ησλ επηθέληξσλ λνηηναλαηνιηθά ηεο Υαιθηδηθήο θαζψο θαη
ζην ρψξν ηνπ Αηγαίνπ δπηηθά ηεο Λέζβνπ. Οη πεξηζζφηεξνη ζεηζκνί δελ είραλ κεγάιν
βάζνο θαη ζηελ πιεηνςεθία ηνπο ήηαλ επηθαλεηαθνί. Μεγάινπ βάζνπο ζεηζκνί
εληνπίδνληαη ζηελ πεξηνρή βνξεηνδπηηθά ηεο Ρφδνπ.

11.12: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην

κέγεζνο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο γηα ηελ πεξίνδν 1980-2000

75
11.13: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο γηα ηελ
πεξίνδν 1980-2000

76
11.6 Γεσγξαθηθή θαηαλνκή ζεηζκώλ γηα ηελ πεξίνδν 2000-
2009
Όπσο θαη ζηηο πξνεγνχκελεο πεξηφδνπο έηζη θαη εδψ κπνξεί θαλείο λα δηαπηζηψζεη
πσο νη πεξηζζφηεξνη ζεηζκνί ιακβάλνπλ ρψξα θαηά κήθνο ηνπ ειιεληθνχ ηφμνπ,
ζηελ πξνέθηαζε ηνπ ξήγκαηνο Αλαηνιίαο, γεληθφηεξα γχξσ απφ ηα ζεκαληηθφηεξα
ξήγκαηα ηνπ ειιαδηθνχ ρψξνπ. Καηά ηελ πεξίνδν απηή, φζνλ αθνξά ην βάζνο,
δηαπηζηψλεηαη πσο νη πεξηζζφηεξνη ζεηζκνί είλαη επηθαλεηαθνί, ελψ ηα κεγέζε ησλ
ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ θπκαίλνληαη απφ 5,31 έσο 6,30 βαζκνχο ηεο θιίκαθαο Ρίρηεξ.

11.14: Υάξηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ζεηζκηθψλ επηθέληξσλ αλάινγα κε ην

κέγεζνο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Διιάδαο ηελ πεξίνδν 2000-2009

77
 11.15: Υάξηεο ζχγθξηζεο κεγέζνπο ησλ ζεηζκψλ κε ην εζηηαθφ ηνπο βάζνο ηελ
πεξίνδν 2000-2009

Παξαηεξείηαη φηη ηα εζηηαθά βάζε είλαη κηθξφηεξα θαηά κήθνο ηεο δψλεο
ππνβχζηζεο ηεο Αθξηθαληθήο πιάθαο θάησ απφ ηεο Δπξαζηαηηθήο θαη ζηαδηαθά
απμάλνπλ φζν απνκαθξπλφκαζηε απφ απηήο πξνο ην εζσηεξηθφ ηεο Δπξαζηηαηηθήο
πιάθαο. Απηφ έρεη λα θάλεη κε ηε γεσκεηξία ηεο δψλεο ππνβχζηζεο φπνπ ε
Αθξηθαληθή πιάθα βπζίδεηαη ζε κεγαιχηεξν βάζνο φζν απνκαθξπλφκαζηε απφ ηελ
ηάθξν.

78
΢πκπεξάζκαηα
Απηφ πνπ παξαηεξήζεθε κέζα απφ ηελ εξγαζία απηή είλαη φηη ε ζεηζκηθφηεηα
ζπγθεληξψλεηαη ρσξηθά γχξσ απφ ηηο κεγάιεο ξεμηγελείο δψλεο, ειιεληθφ ηφμν,
Κνξηλζηαθφο θφιπνο, ξήγκα Αλαηνιίαο-Βνξείνπ Αηγαίνπ, ξήγκα Λεπθάδαο-
Κεθαινληάο ζηα Ηφληα λεζηά.

Δπίζεο, ρξνληθά κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηελ αλάπηπμε ησλ ζεηζκνινγηθψλ

δηθηχσλ θαζψο ηα ζεηζκνινγηθά φξγαλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ θαηά ηελ δεθεαηία
ηνπ 1920 ήηαλ ζαθψο ιηγφηεξν εμειηγκέλα κε απηά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο κέξεο
καο θαη έηζη νη θαηαγξαθέο ησλ ζεηζκψλ είλαη ιηγφηεξεο εθείλε ηελ επνρή.

Δπίζεο, ρσξηθά παξαηεξήζεθε φηη νη ζεηζκνί πνπ εκθαλίδνληαη πάλσ ζηελ

ηεθηνληθή πιάθα ηεο Αθξηθήο πνπ ζπγθιίλεη θάησ απφ ηελ πιάθα ηνπ Αηγαίνπ
αληίζηνηρα λα έρνπλ κεγαιχηεξν βάζνο απφ ηα λνηηνδπηηθά πξνο ηα βνξεηναλαηνιηθά,
απφ ηελ Κξήηε πξνο ην Κεληξηθφ Αηγαίν.

79
Βηβιηνγξαθία
ΞΔΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Burrough P.A., Principles of geographical information systems for land resources

assessment, Clarendon Press (Oxford Oxfordshire and New York), 1986

Hollenstein, C., 2006. GPS deformation field and geodynamic implications for the
Hellenic plate boundary region. PhD thesis, no. 16593, Eidgenossische Technische
Hochschule ETH Zurich.

Makropoulos, K., Burton, P., 1984. Greek tectonics and seismicity. Tectonophysics

Makropoulos K., Kaviris G., Kouskouna V., 2012, An updated and extended
earthquake catalogue for Greece and adjacent areas since 1900, Natural Hazards and
Earth System Sciences, Athens

Moore W.C. & Chow W. (1987), A mapping and analysis of resourses system
evaluation. Information Report NOR-X-285, Northern Forestry Center, Canadian
Forestry Service, Edmonton, Albetra, Canada

UNDP/UNESCO

ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Δγθπθινπαίδεηα «Διιαδηθή», ηφκνο 5νο, 2000

Καξχκπαιεο Δ., 2008, ΢εκεηψζεηο καζήκαηνο Φπζηθήο Γεσγξαθίαο

Κνπηζφπνπινο Κ. θαη Αλδξνπιαθάθεο, 2003, Δθαξκνγέο Γεσγξαθηθψλ ΢πζηεκάησλ

Πιεξνθνξηψλ Με Υξήζε Σνπ Arc GIS, Αζήλα

Κνπηζφπνπινο Κ., 2005, Γεσγξαθηθά ΢πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ θαη Αλάιπζε

ρψξνπ,εθδ. Παπαζσξεηίνπ, Αζήλα

Κπξαηδή Α., Φπζηθή ηεο ιηζφζθαηξαο, 2003

Μνπληξάθεο Γ., 1985, Γεσινγία ηεο Διιάδαο,University Studio Press, Θεζζαινλίθε,

Γ.Παπαληθνιάνπ, Μηρ. Μνπηζνχιαο, Δ.Λέθθαο, Η.Παπνχιηα, Γ.Φνπληνχιεο,

΢.Βαζηινπνχινπ, Π.Καξβέιεο & Δ.Λφγνο, 1995, Υάξηεο ελεξγψλ ξεγκάησλ ηνπ
ειιεληθνχ ηφμνπ. Γεκηνπξγία βάζεο δεδνκέλσλ κε ηε ρξήζε ΢ΓΠ, Πεξηιήςεηο
επηζηεκνληθψλ αλαθνηλψζεσλ,4o Παλειιήλην Γεσγξαθηθφ ΢πλέδξην, Αζήλα

80
Παπαδάρνο Β.Κ.- Γξαθφπνπινο Η.Κ., 1992, ΢εηζκνί θαη κέηξα πξνζηαζίαο, Δθδφζεηο
Εήηε, Θεζζαινλίθε

Εαθεηξφπνπινο Γ., 1998, ΢εηζκφο θαη Δπηβίσζε

Υαιθηάο Υ., 2007, ΢εκεηψζεηο καζήκαηνο ΢ΓΠ 1

΢εκεηψζεηο ζεκηλαξίνπ Δηζαγσγή ζην Arc GIS – Arc Info, Marathon Data,
Αζήλα 2004

ΗΓΜΔ

ΓΔΧΓΤΝΑΜΗΚΟ ΗΝ΢ΣΗΣΟΤΣΟ (Γ.Η) ΑΘΖΝΧΝ

ΓΙΑΓΙΚΣΤΑΚΔ΢ ΠΗΓΔ΢

http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/world/most_destructive.php

http://www.gein.noa.gr/Greek/hist2.htm

www.seismos.gr

www.oasp.gr

http://www.geo.auth.gr/871/ch3/sxima_20.jpg

http://www.geo.auth.gr/871/ch3.htm

http://www.geo.auth.gr/courses/ggg/ggg537y/ch5.htm

Google Earth

81