3.

ÜNİTE
FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE PROBLEMLERİ

FELSEFENİN KONULARI
Ontoloji (Varlık Felsefesi) Epistemoloji (Bilgi Aksiyoloji (Değerler
Felsefesi) Felsefesi)
Ahlak Felsefesi
Siyaset Felsefesi
Sanat Felsefesi
Din Felsefesi

Ontoloji: Tüm var olanları, var oluş süresini bölmeden bütün olarak ele alan felsefe dalıdır.
Epistemoloji: Bilginin kaynağını, değerini, sınırını araştıran felsefe dalıdır.
Ahlak Felsefesi: İnsanların yapıp etmelerini inceleyen, iyi ve kötünün ayrımını yapan felsefe
dalıdır. Yol gösterici özelliği vardır.
Siyaset Felsefesi: Devlet, devletin ortaya çıkışı, yönetim biçimleri konusunda çalışma yapan
felsefe dalıdır.
Sanat Felsefesi: Güzeli, salt estetik kaygısıyla oluşan eserleri konu olan felsefe dalıdır.
Din Felsefesi: Tanrı’nın var oluşu, dinlerin ortaya çıkışını araştıran felsefe dalıdır.

A- VARLIK FELSFESİ
İdeal Varlık: Duyu organlarıyla alınamayan, insan zihnine bağlı varlıklardır, deneyle
kanıtlanamayan her şeydir.. Örneğin: Tanrı, Kafdağı vb.
Metafizik: Doğa ötesi ( duyu organlarıyla alınamayan, deneyle kanıtlanamayan) konularla
ilgili akılsal açıklamalardır.
Metafiziğin Temel Problemleri:
- Ontolojik problemler (Tanrının varlığı ile ilgili problemler)
- Kozmolojik problemler(evrenin varoluşu ile ilgili problemler)
- Ruhun varlığı ile ilgili problemler
Varlığın Niceliği:
Monizm: Varlık tek bir unsurdan oluşmuştur diyen öğretidir.
Düalizm: Varlık birbirine indirgenemeyen iki unsurdan oluşur diyen yaklaşımdır.
Plüralizm: Varlık ikiden fazla unsurdan oluşur diyen yaklaşımdır.

Varlığın Mahiyeti:
a) Varlığı Kabul Etmeyenler
Nihilizm: Varlık yoktur, bilinemez ve değerli değildir görüşünü savunur.
Taoizm: Varlık toktur, Tao vardır, Tao da evrene hâkim olan güçtür.
b) Varlığı Kabul Edenler
İdealizm: Varlık vardır, varlık düşüncedir diyen akımdır.
Materyalizm: Varlık maddedir, maddeden türemiştir ve yine maddeye dönüşecektir
diyen görüştür.
Oluşçular (varlığı kabul edenler), evrende her şeyin zıttı ile beraber bulunduğunu,
zıtlıkların çatışmasından oluşun meydana geldiğini, varlığın oluş olduğunu ileriye
süren görüştür.
Fenomenalizm: Varlığın özünün bilinemeyeceğini, çünkü onu kaplayan çok sayıda
fenomen olduğunu, fenomenlerden ayrıştırılarak varlığın özüne yaklaşılabileceğini
savunur.
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk): İnsanın önce var olduğunu sonra özünü
oluşturduğunu, ne olacağını, kim olacağını kendisinin belirlediğini savunan
yaklaşımdır. İnsanın iyi ya da kötü olmasını belirleyenin kendisinin olduğunu savunur.
B- BİLGİ FELSEFESİ
Bilgi Türleri:
a) Gündelik Bilgi: Rastlantısal olarak elde edilmiş bilgi türüdür.
b) Bilimsel Bilgi: Deney ve gözlemle elde edilen genel geçer bilgi türüdür.
c) Teknik Bilgi: Bilimsel bilginin verilerini insan hayatını kolaylaştıracak ürünlere
dönüştüren bilgi türüdür.
d) Dini Bilgi: İnanç merkezli (dogmatik-sorgulanamayan) bilgi türüdür.
e) Sanat Bilgisi: Güzeli konu edinen öznel bilgi türüdür.
Doğru Bilginin İmkanı
1. Doğru Bilginin Varlığını Reddedenler
Sofistler: Doğru bilgi yoktur, kişiye fayda sağlayan bilgi vardır, onlara insan her
şeyin öncüsüdür.
Septikler (şüpheciler): Onlara göre doğru bilgi yoktur. Her yargının zıttı Aynı
güçtedir. Bu nedenle de Tanrı, ana varlık vb. konusunda yargıda bulunamayız derler.
2. Doğru Bilginin Varlığını Kabul Edenler
Rasyonalizm: Doğru bilgi vardır, akılla elde edilir.
Emprizm: Doğru bilgi vardır, duyum ve deneyle elde edilir.
Kritizisim (kurucusu Kant): rasyonalizm ve empirizimin birleştirilmesinden ortaya
çıkan akımdır. Tek başına duyumun ya da aklın yeterli olmayacağını, bilgiyi
başlatmak için duyum gerektiğini fakat elde etmek için duyumların zihin formlarında
işlenmesi gerektiğini savunan akımdır.
Entüistyonizm: Duyum ve akılla sadece maddenin bilgisinin elde edileceği, oysa
mananın bilgisini elde etmek için sezebilme gücüne ihtiyaç olduğunu savunan
akımıdır.
Pragmatizm (faydacılık): Doğru bilgi vardır, doğru bilgi fayda sağlayan bilgidir.