COMO DESEÑAR

PRESENTACIÓNS EFICACES

Mario Mosquera Verea

4. COMO MANEXAR OS ELEMENTOS

VISUAIS: FONDO, COR E TEXTO

1
ÍNDICE

OS INGREDIENTES DUNHA BOA DIAPOSITIVA.............................................. 3

1. FONDO ................................................................................................ 6
2. COR. .................................................................................................. 13
2.1. O CÍRCULO CROMÁTICO ............................................................. 13
2.2. ESQUEMAS DE COR .................................................................... 15
2.3. COMO SELECCIONAR AS CORES DA TÚA PRESENTACIÓN. .......... 18
3. TEXTO. .............................................................................................. 24
3.1. REGRA DOS TRES SEGUNDOS ..................................................... 24
3.2. DOCUMENTOS OU DIAPOSITIVAS .............................................. 25
3.3. TIPOGRAFÍAS.............................................................................. 32

2
 Ir ao índice 

OS INGREDIENTES DUNHA BOA DIAPOSITIVA

Agora que xa sabemos como organizar os elementos dunha diapositiva, chegou o

momento de identificar os elementos cos que traballaremos. Neste capítulo
explicaremos cal é a mellor maneira de determinar estes elementos. É moi importante
pensalo ben, porque unha vez que o escollamos non hai que dicir moitas máis cousas
sobre eles. Os catro elementos visuais son o fondo, a cor, o texto e as imaxes.
Ocuparémonos a continuación dos tres primeiros, e ás imaxes dedicarémoslles o
seguinte capítulo.

Os conceptos e exemplos que se ofrecen a continuación están baseados en

“Slide:ology” de Nancy Duarte e noutros autores referentes na materia.

3
 Ir ao índice 

Cada elemento -fondo, cor, texto e imaxes- determinará como se verá a túa diapositiva
e esixirá que tomes decisións. Unha vez elixidos os elementos, aplica os principios do
seguinte capítulo (Como manexar os elementos visuais: imaxes).

Aa
Fondo Cor Texto Imaxes

Hai unha cuestión crucial que sempre habemos de ter presente: A COHERENCIA.
Escolle un estilo de elementos e se fiel a el. De feito, estes elementos converteranse na
característica visual da marca. Tanto se a marca é a túa mesmo coma se pertences a
unha empresa ou organización, elixe elementos que conmovan ao público, e logo se
coherente.

Aínda así, tamén pode ser efectivo romper esta coherencia.

4
Digamos que o noso estilo é coherente durante vinte diapositivas. Logo, para crear un
momento visual sorprendente, podemos intercalar algo incoherente co resto de
diapositivas. Esta incoherencia sobresairá. Con todo, se rompemos as normas a miúdo,
perderiamos a nosa oportunidade para sorprender cunha énfase visual.
 Ir ao índice 

1. FONDO

5
 Ir ao índice 

1. FONDO
O fondo é un continente ou unha superficie na que colocar elementos visuais. Pode
conter calquera cousa que queiramos, ou ben estar totalmente baleiro.

Vostede decide se a superficie é lisa ou con textura, e se ten unha fonte de luz e de
onde provén.

Diapositiva
lisa

Diapositiva
con textura

 Accede a esta presentación en Slideshare

 Ir ao índice 

Esta diapositiva
ten unha fonte
de luz. Fíxate nas
sombras.


Accede a esta presentación en Slideshare

7
 Ir ao índice 

Pero antes de nada, debes desfacerte de todos as plantillas por defecto e toda a
quincalla preordenada como as que a continuación presento e que se poden atopar en
Google:

8
 Ir ao índice 

Reflexiona sobre que necesitas. Que expresa a nosa intención e a nosa personalidade?
Que é o que expresa a marca da nosa empresa ou organización? Que axudará a
transmitir mellor a información no canto de interferila?

O fondo debe ser un espazo aberto, amplo e sinxelo. Deseña un fondo tan simple e
nítido como sexa posible e evita o logotipo en cada unha das diapositivas.

Onde está escrito que unha diapositiva necesita un logotipo? As persoas que veñan
escoitarte seguramente xa saberán para quen traballas. Utiliza a primeira e a última
diapositiva (coñecidas co nome de diapositivas extra) para identificarte.

Doutra banda, se o noso xefe insiste en poñer o logo en cada diapositiva, a parte
inferior dereita é o mellor lugar porque as últimas frases do texto poden rodealo.

A Xunta de Galicia establece na páxina 60 do seu “Manual de identidade corporativa”

que a posición da “mosca” ou logo nos medios audivisuales o seguinte:

Mosca. En medios audiovisuais a mosca situarase na zona inferior dereita da

pantalla. Utilizarase sempre a versión da marca en cor sobre unha pastilla
branca para asegurar unha correcta presenza en todos os planos. O aire entre
a marca e o límite do recuadro branco nos catro lados será da metade da
anchura do símbolo. Tamaño idóneo da mosca: 20% da anchura total da
pantalla.

 Accede ao Manual de identidade corporativa da Xunta de Galicia

 Ir ao índice 

Os fondos son unha superficie para os elementos dixitais

O obxectivo dos fondos é que coloquemos elementos neles. Por si mesmos non son
unha obra de arte.

Son unha escena, unha superficie, unha plataforma. Na imprenta, os deseñadores

empezan cunha folla de papel en branco e logo colocan os elementos. De cando en
cando vese un folleto no que cada páxina mostre un deseño tan abigarrado como este.

Nesta diapositiva o
espazo do
recuadro vermello
é todo o que se
pode utilizar.

10

Nesta diapositiva o
espazo do
recuadro branco é
todo o que se pode
utilizar.

Esta é una plantilla ineficiente con ornamentos inútiles que rodean o recuadro. Co recuadro branco
resalto a área activa ou “viva” que se pode usar para colocar o contido. O deseñador deste persoal
dedica máis dun terzo do espazo dispoñible a elementos gráficos insignificantes.
 Ir ao índice 

O fondo produce unha sensación de espazo. Este espazo debería ser aberto, amplo e
sinxelo. O fondo dunha diapositiva é como unha casa: é algo moi valioso así que temos
que construílo con sensatez. Evita a moda de facer fondos engalanados, abarrotadoe e
molestos. Deseña un fondo tan simple e tan intencionadamente nítido como sexa
posible. O fondo está aí para acoller elementos, non para ser un elemento en por si.

“O fondo nunca debe competir co

contido.”
Nancy Duarte ─

Agora que xa falamos do espazo aberto, que podería facer con este enorme lenzo
baleiro?

Esquécete de todos as plantillas por defecto e busca no material de márketing da túa

empresa os elementos visuais máis imperecedeiros da marca. Normalmente pódense
identificar sistemas de cuadrículas, estruturas lineais, casas circundantes, gamas de
cores ou elementos visuais que aparecen unha e outra vez nos deseños. Escolla os
11
elementos polos que non pasa o tempo e que nunca cambiarán. Pode utilizalos como
base para o deseño de fondo. Se non traballas para unha empresa, entón o límite é o
ceo, pero lembre que as decisións que tomes han de reflectir a túa personalidade.
 Ir ao índice 

2. COR

12
 Ir ao índice 

2. COR.
A cor é esencial nunha presentación. Marca un ton e axuda ao público para saber que
debe esperar. Permítenos comunicarlles en que tipo de viaxe imos embarcar. Trátase
dunha viaxe emocionante, serio ou perigoso? As cores que escollas deben
representarte a ti ou a túa organización con fidelidade.

Quen é o público?

Elixa cores que atraian ao público obxectivo e evite aqueles que lle sexan indiferentes.

En que sector traballamos?

Infórmate das cores que se usan no teu sector e evita calquera cor que se perciba
como negativo no teu ámbito de traballo. Por exemplo, o vermello pode resultar
inconveniente para unha institución financeira, pero é perfecto para un banco de
sangue.

2.1. O CÍRCULO CROMÁTICO

Comprender e utilizar o círculo cromático axúdanos a escoller unha paleta armoniosa. 13
O círculo cromático axúdanos a visualizar as relacións que teñen as cores entre si. As
aplicacións de Microsoft Powerpoint e Keynote de Apple basean os seus círculos
cromáticos no que descubriu o científico inglés Isaac Newton. O círculo emprega tres
colorees primarios equidistantes: vermello, amarelo e azul. Ao mesturalos, conséguese
o círculo cromático completo, como se mostra a continuación:

Selector de cor de Selector de cor de

Powerpoint de Microsoft Keynote de Apple
 Ir ao índice 

Cada sector do círculo ten a luminosidade e saturación dun só matiz (cor esencial). O
matiz neste círculo está situado a catro graos do centro. Ás cores máis próximas ao
centro engadíuselles branco e son máis luminosos, mentres que aos que están ao
exterior engadíuselles negro para crear saturación de cor.

As aplicacións para as presentacións detallan a lóxica do seu círculo cromático na

ferramenta de selección de cor, o que nos axudará a comprender mellor todo o
mecanismo. 14
Podemos escoller as cores da paleta que queiramos, de calquera grao, pero habemos
de asegurarnos que contrastan e proxéctanse correctamente. Necesítase un pouco de
ciencia para crear unha boa paleta.

 Modelos de cor e cales se usan en ofimática

 Ir ao índice 

2.2. ESQUEMAS DE COR

Monocromático. Un esquema de cor monocromático contén soamente unha cor

dentro do círculo de cor. As variacións que pode ter unha cor son o brillo e a
saturación.
Usar variacións de mesma cor pode servirnos para crear unha paleta sorprendente,
pero é difícil utilizar a cor de forma efectiva sen engadir negro, branco e tons de gris
para que contrasten. Escolle cores cunha ampla gama de luminosidade e saturación
para que haxa suficiente contraste.

Análogo. Escoller cores próximas no círculo crea un conxunto armonioso e familiar. De

forma parecida ás cores monocromáticos, as cores análogas transmiten unha
sensación predominantemente cálida ou fría, dependendo da súa localización no
15
círculo.

Complementario. As cores que están nos lados opostos da roda son os que máis
contrastan. Se podes evitar a tentación de engadir algún outra cor, limítate a dúas para
que o seu impacto sexa máis potente (e mesmo sorprendente). Pero selecciónaos con
coidado para que non desentonen.
 Ir ao índice 

Complementarios separados. Esta variación do sistema complementario usa as cores

que están á beira dunha cor directamente complementaria. Teñen un contraste visual
considerable pero transmiten menos tensión visual que as cores estritamente
complementarias.

16

Tríadas. Tres colorees equidistantes na roda expresan un interese visual atractivo.

Algunhas combinacións son máis atrevidas, e outras, máis refinadas. Pode modificar
este método engadindo un pouco de luminosidade ou saturación a algún dos tres
colorees, no canto de usar o tinte.
 Ir ao índice 

Tetrádico. Esta combinación é popular porque ofrece un sólido contraste visual á vez
que mantén a harmonía. Usa dous pares de cores complementarias. É difícil
harmonizar esta combinación se usamos os catro colorees en cantidades iguais. Escolle
unha cor dominante para o deseño e utiliza os demais para complementalo.

17
 Ir ao índice 

2.3. COMO SELECCIONAR AS CORES DA TÚA PRESENTACIÓN.

Antes de escoller a paleta de cores, deberás decidir a cor do fondo. Coas innovacións
tecnolóxicas dos proxectores, agora xa se pode elixir calquera cor para o fondo, porque
a maioría reprodúceos ben. Con todo, dependendo das circunstancias, un fondo
escuro pode ser máis efectivo que un claro, e viceversa.

Hai dous factores que determinan se é máis apropiado o fondo escuro ou o claro: a
formalidade do evento e o tamaño do local. O ollo humano necesita o contraste para
poder ver, e o negro ou o branco puro son os que ofrecen máis contraste porque non
teñen cor.

Cando escollas a gama de cor, asegúrate de que contraste coa cor de fondo e cos
demais cores que elixises, e que sexa efectiva na proba de proxección. Talvez as cores
parezan fantásticas na pantalla do computador, pero ao proxectalos poden verse
diferentes ou estar máis diluídos. Se para ti é importante a integridade da cor, utiliza
sempre que poidas o teu proxector ou chega ao lugar onde se celebra a presentación
con suficiente tempo para axustar o proxector da sala.

Fondo escuro Fondo claro

18
 Ir ao índice 

Ten e en conta a psicoloxía da cor. A continuación preséntanse algunhas infografías

que nos descobren a importancia da cor na vida cotiá:

19
Ir ao índice 

20
Ir ao índice 

21
 Ir ao índice 

Para saber máis

No blogue www.funcionarioseficientes.es poderás atopar multitude de tutoriais e

vídeo-tutoriais relacionados, entre outros temas, con recursos e ferramentas web para
traballar coa cor. Aquí déixovos os máis interesantes para elaborar as nosas
presentacións:

 Colourlovers: explora millóns de colores

Descobre esta sorprendente e gratuíta ferramenta web que comparte paletas
de cores, patróns e tendencias comentadas polos mellores profesionais.

 15 aplicacións web para manexar a cor nos teus traballos

Neste artigo Funcionarios Eficientes presenta 15 aplicacións web que serven
para axudarnos a elixir as cores máis adecuadas para os nosos traballos de
Word, Excel, PowerPoint, etc. Permítennos utilizar paletas de cores
predeterminadas por outros usuarios ou ben atopar combinacións de cores a
partir dunha cor en concreto. Outras serven para converter os distintos
modelos de cor (RGB, CMYK, Hexadecimal?).

 7 ferramentas web para convertir os modelos de cor (RGB, CMYK,

Hexadecimal…).
22
Neste artigo explícase como converter paso a paso valores Hexadecimales,
CMYK ou HSV a RGB utilizando ferramentas gratuítas por exemplo como
https://kuler.adobe.com/#create/fromacolor.

 4 ferramentas web para extraer as cores dunha imaxe

Neste artigo explícase esta interesante funcionalidade que consiste en que
extrae as cores dunha imaxe. Ten algunhas aplicacións por exemplo extraer as
cores dun logotipo ou as cores dunha imaxe para basear as cores dun informe
ou traballo neses mesmos tons de cor. É realmente sinxelo e rápido.

 Cómo obter as cores dunha imaxe con Microsoft Paint

Se non tes acceso a Internet e non podes traballar coas ferramentas web
comentadas no blogue, ofrecémosche outro truco de como obter as cores
dunha imaxe (por exemplo dun logotipo), utilizando nesta ocasión Microsoft
Paint.
 Ir ao índice 


 3. TEXTO


23
 Ir ao índice 

3. TEXTO.

3.1. REGRA DOS TRES SEGUNDOS

As presentacións son un medio que se basea en “olladas” máis parecido aos carteis
publicitarios que a calquera outro medio. É necesario que quen vai en coche ou en tren
o procese rapidamente mentres pasa por diante. Imaxínate un cartel publicitario cheo
de titulares: ao tentar entender o anuncio, os condutores poderían ter un accidente.

Pregúntache se a túa mensaxe se pode procesar de forma efectiva en só tres

segundos. O público debería comprender o significado antes de prestar atención de
novo ao presentador. Pensa que cando apareceron os carteis publicitarios, houbo
protestas polo perigo que podía comportar para os condutores e pola contaminación
visual da paisaxe. Con todo, non houbo moitas protestas contra a contaminación visual
nas salas de reunións ou nos cursos de formación.

24
 Ir ao índice 

3.2. DOCUMENTOS OU DIAPOSITIVAS

Un diapodocumento (slidument) é un termo acuñado por Nancy Duarte para referirse

a unha presentación con diapositivas abarrotadas de información, xeralmente texto e
máis texto.

A continuación preséntanse tres diapositivas extraídas da presentación “7 tips to

create visual presentations” do publicista Cristóbal Montero.

25

Moitos autores fan fincapé en que debemos fuxir de diapositivas cargadas de texto.
Álvaro Gonzalo escribe no seu blogue o que segue:

Durante a maioría de presentacións, un ten a sensación de que as transparencias se

proxectan máis para axudar ao relator para saír do paso que para axudar á audiencia a
comprender mellor a mensaxe. Está demostrado por científicos de teoría cognitiva que
as transparencias cheas de texto non só non axudan á comprensión, senón que a
dinamitan. Destinar PowerPoint a crear transparencias con letras e letras non é
explotar a multimedia senón masacrala.
 Ir ao índice 

Por que entón se persevera en usar esas monstruosas transparencias? Porque serven
como unha muleta para pasar o “mal trago” de falar en público. Ao envorcar nelas
todo o contido da charla con frases completas, un ten a confianza absoluta de que non
quedará en branco porque TODO está aí. Non fai falta coñecer de corrida o tema
porque TODO está aí. Non é necesario ensaiar a presentación porque TODO está aí.
Basta con ler as transparencias viñeta a viñeta para non meter a pata e saír airoso. Con
todo, perderase a conexión coa audiencia, a charla resultará desprovista de vida e non
interesará a ninguén. Pasará desapercibida e morrerá no esquecemento. Nin serven
como documento para a audiencia nin como visuais durante a presentación.

26
As transparencias non están para servirche a ti senón para servir á túa audiencia

Podes incluír numerosos elementos visuais nas túas transparencias: fotografías, vídeos,
animacións, gráficos, debuxos, viñetas cómicas, etc. O seu labor é expresar ideas ou
conceptos para os que as palabras resultan insuficientes. Deben estimular o interese,
clarificar as ideas, engadir variedade, fomentar a comprensión e o recordo. Os bos
visuais axudan á audiencia, non son as túas muletas.

Se todo o que vas poñer nas túas transparencias é texto e algunha imaxe de recheo
que non significa nin transmite nada, entón mellor que non uses PowerPoint en
absoluto.

Rick Altman no seu libro titulado provocativamente “Why Most PowerPoint

Presentations Suck” (Por que a maioría das presentacións en PowerPoint apestan):
 Ir ao índice 

“Cando les as túas transparencias palabra por palabra, pareces idiota.”

E non só pareces idiota, senón que ademais insultas á audiencia. Ler as transparencias
diante do público durante unha conferencia constitúe posiblemente o
comportamento máis irritante que un conferenciante pode exhibir. Que necesidade
ten o respectable de que lle lean as transparencias? Seica se dubida da súa capacidade
de lectura? Ou é que a letra é tan pequena que non se ler máis aló da quinta fila?

De que serve o conferenciante se se limita a ler as transparencias?

Todos sabemos ler. Danos ganas de gritarlle ao conferenciante: “Repártanos as

transparencias que xa as leremos na casa”. Cando asistimos a unha conferencia,
desexamos atopar a unha persoa viva, que con entusiasmo e convencemento nos
transmita unha mensaxe que nos poida interesar. Non un autómata que se limita a ler
transparencias.

Lembra que na túa próxima presentación se les as túas transparencias sen engadir
nada ao seu contido:

 Transmites inseguridade: Tan mal te sabes o contido da charla que necesitas

lelo? Tan superficial é o teu coñecemento da materia que non te podes desviar
nadiña de nada da letra escrita?

 Estás desconectado da audiencia: Mentres ti les, eles len máis rápido que ti e
acaban antes a transparencia. O resto do intre quedan ociosos, enfrascados no

27
seu portátil, PDA ou libro. En ningún caso prestándote atención. Para que?

 Aburres mortalmente: Por moi interesante que sexa un tema, ninguén, nin o
público máis entregado, é capaz de soportar a un relator que le palabra por
palabra todas e cada unha das transparencias da presentación. É moito peor
que as torturas que o Súper preparaba para Mortadelo e Filemón atándoos a
unha cadeira para escoitar as obras completas de Manolo Escobar.

 Fas perder o tempo (e o diñeiro) ao público: No canto de estar alí, poderían

estar noutro sitio e ler as transparencias cando mellor lle conveña.
Preguntaranse: que fago eu aquí?

 Irritas: Cando a audiencia ten a sensación de que lle estás facendo perder o seu
tempo e o seu diñeiro, necesariamente estala irritando. Fose cal fose o
propósito da túa charla, non te estrañe se non o ves cumprido.
 Ir ao índice 

Por que se len as transparencias?

Porque están cheas de texto! Se non queres caer na tentación de lelas, non escribas
tanto en primeiro lugar. Por moi intelixente que un sexas e por moi ben que coñezas a
túa materia, resulta practicamente imposible subtraerse á tentación de ler
transparencias cando sobordan texto. Pon tan pouco texto como che sexa posible en
cada transparencia, non máis dunha frase e, a poder ser, moi curta. Se escribes máis,
xa non estaremos ante unha presentación, senón ante un documento proxectado na
pantalla. E entón, para que estás ti?

Álvaro González déixao moi claro, pouco texto por diapositiva. Moi pouco texto. Foxe,
por tanto, de diapositivas tipo teleprompter.

O teleprompter pode ter sentido pero en ámbitos distintos á formación. 28

 Ir ao índice 

Agora ben o uso de PowerPoint non axuda moito. O seu persoal por defecto é un
“diapodocumento”. Non se trata dunha axuda visual, senón dun documento. Evita
facer títulos de dúas liñas, porque o percorrido visual é demasiado longo.

“A plantilla por defecto do

PowerPoint é un diapodocumento.
Non se trata dunha axuda visual,
senón dun documento. Evita facer
títulos de dúas liñas, porque o
percorrido visual é demasiado
longo.”
Nancy Duarte ─

Hai xente que ten que atender miles de presentacións. Guy Kawasaki, un dos maiores
especialistas mundiais no ámbito das novas tecnoloxías e o márketing, di que moitas
presentacións son moi longas, con diapositivas eternas, cheas de texto, de linguaxe
técnica. Refírese ás empregadas por persoas do mundo do márketing e vendas, sobre
todo cando teñen que promocionar a súa nova empresa ou buscan investidores. Por 29
iso mesmo, Kawasaki inventou unha norma, que a día de hoxe é un estándar en moitas
escolas de negocios, chamada 10-20-30.

A norma 10-20-30 baséase en 3 principios: 10 diapositivas, 20 minutos e tamaño 30.

 10 diapositivas: segundo Kawasaki, unha persoa allea ao que se lle está

contando non pode reter máis de dez conceptos de primeiras. A súa famosa
frase "se non podes resumir o teu negocio en dez diapositivas, non tes negocio"
é a día de hoxe unha referencia.

 20 minutos: segundo Kawasaki, 20 minutos sobran para explicar os puntos

fortes e principais dun relatorio.

 30 puntos de tamaño de fonte: A miúdo a xente mete todo o texto posible

nunha diapositiva. Así compromete o tamaño do texto e a súa lexibilidade, e
presenta unha imaxe pouco ou nada profesional. Con tamaños inferiores corres
o perigo de que non se lea o texto.
 Ir ao índice 

Agora, funciona? Claramente, para temas de márketing e vendas, si. É un modelo

perfecto. A brevidade, a claridade e o balance xusto entre exposición e preguntas fano
un método infalible... pero non en todos os ámbitos. En ámbitos educacionais ou
formativos, 20 minutos non dan para moito, sobre todo cando hai que explicar moitos
datos ou feitos.

Agora que xa decidimos a cantidade de texto nunha diapositiva, temos que determinar
en que orde e a que ritmo queremos que o público vexa o texto. Recoméndoche que
elabores o texto de forma secuencial pois non vexo por que alguén querería que o
público se adiantase ao presentador. Lembra que se o público pode ver os titulares,
saberá que temas imos tratar, e se poñerá nervioso ou se aburrirá mentres esperan.

Se decides repetir unha diapositiva que detalla a orde da presentación, proporciona

contexto ao público: que o texto previo quede diluído en gris para que todos poidan
pasar visualmente ao seguinte punto.

30

CONSELLOS

 Utiliza un ton máis claro ou escuro da cor do fondo para darlle menos
importancia ao texto.
 Non deas animación ao texto a menos que engada valor, significado ou
emoción ao contido.
 Ir ao índice 

Fuente: www.elartedepresentar.com

31
 Ir ao índice 

3.3. TIPOGRAFÍAS
Nunha entrevista realizada por Olga Llopis, o tipógrafo arxentino Eduardo Manso
realizaba declaracións tan interesantes como as seguintes:

“A tipografía é a materia prima do deseño gráfico e, como na cociña, se usas bos

ingredientes tes máis posibilidades de preparar un bo prato. Os grandes deseñadores
distínguense dos bos deseñadores por como elixen e usan as tipografías.”

32

No programa diario de Radio 3 “Hoxe empeza todo” a súa presentadora, Marta

Echeverría, dicía isto o 22 de xullo do 2014:

As letras nos rodean, pero poucas veces reparamos nelas... e moito menos nos
seus creadores. Precisamente por iso o MUVIM de Valencia e a historiadora do
deseño Raquel Pelpa puxeron en marcha Cada letra conta unha historia, unha
exposición que reivindica a tipografía española... Porque hai todo un mundo
máis aló da Cómic Sans!

 Accede ao Podcast de 5 minutos “Os tipos da tipografía española”

 Ir ao índice 

O termo “fonte” en tipografía refírese á aparencia xeral das letras. As fontes poden
variar en canto ao tipo (Arial ou Times New Roman), o estilo (negrita ou cursiva), o
tamaño e a cor. Aínda que os programas de slideware incorporan un número enorme
de fontes, o certo é que non todas elas son igualmente apropiadas para presentacións.

“Non hai mellor receita para o fracaso

que asegurarte de que a audiencia é
incapaz de ler o texto das túas
transparencias.”
Stephen M. Kosslyn —

A continuación sinálanse varios consellos suxeridos por Kosslyn sobre o uso de fontes e
texto nas túas transparencias co fin de facilitarlle a vida á audiencia.

CLAVE 1: ASEGÚRATE DE QUE O TAMAÑO É SUFICIENTEMENTE GRANDE PARA SER

33
LIDO SEN ESFORZO

Segundo unha enquisa, a segunda característica máis irritante durante unha

presentación é o uso de texto tan pequeno nas transparencias que este non pode ser
lido. Trátase efectivamente dun dos erros máis comúns cometidos polos profesionais
en todo o mundo. Esquecemos que o texto completo de cada transparencia debería
poder ser lido desde o fondo da sala. Si, desde o fondo da sala.

Cando engadas texto de reducido tamaño, pensa no seguinte: se non pode lelo toda a
audiencia, entón para que poñelo? Polo para eles ou polo para lelo ti porque non te
sabes a túa propia conferencia?

A obxección máis frecuente que me atopo cando animo a utilizar un tamaño grande
para as fontes é que “entón non me cabe todo nunha transparencia”. Exacto. Esa é a
idea. Este consello esixe que cada transparencia conteña pouco texto, xa que doutra
forma sería imposible aumentar o seu tamaño. Canto menos texto e máis grande,
mellor. A audiencia non quere ler transparencias, quere que lle conten unha historia.
 Ir ao índice 

Antes da túa próxima presentación, séntate no fondo da sala e observa se pode lerse o
texto das túas transparencias. En caso negativo, aumenta o seu tamaño! As
transparencias son un apoio para a túa presentación. Ti es o protagonista e non
PowerPoint.

CLAVE 2: EVITA POÑER TODO EN MAIÚSCULAS, TODO EN CURSIVA OU TODO EN

NEGRITA

Lembro ver de neno compañeiros na escola os cales, salvo algún adverbio e

conxunción, subliñaban por completo o libro de texto. Eu pensaba que para subliñalo 34
todo valía o mesmo non subliñar nada. Do mesmo xeito, ás veces contemplamos
transparencias nas que se podería dicir que todo é importante: todo está en
maiúsculas, ou en negrita, ou no mesmo cor.
 Ir ao índice 

Utiliza unha mestura de maiúsculas e minúsculas. Cando todo está en maiúsculas as

letras son máis similares unhas a outras, o que dificulta a súa lexibilidad. E ADEMAIS
PARECE QUE GRITAS.

Utiliza a fonte normal se é posible, non utilices negrita ou cursiva máis que para unha
ou dúas palabras. A cursiva é difícil de ler en textos longos e a negrita resulta máis
difícil de discernir que as letras normais.

CLAVE 3: NUNCA SUBLIÑES

35
O subliñado corta a parte inferior das letras de liñas descendentes (como p e g), o que
as volve máis difíciles de identificar. Se o que buscas é salientar unha palabra, entón
utiliza negrita ou cursiva ou cambia a cor da fonte.
 Ir ao índice 

CLAVE 4: UTILIZA DIFERENTES CORES SOAMENTE PARA SALIENTAR OU PARA

INDICAR DIFERENTES CLASES DE INFORMACIÓN

Os publicistas de Broadway saben ben que os cambios de cor atraen a atención. En

consecuencia, tamén esperamos que os cambios de cor carrexen cambios de contido.
Por tanto, non cambies a cor salvo para salientar ou distinguir entre diferentes clases
de información. Se se cambia a cor a máis dunha palabra, a audiencia agruparaas.
Convén evitar utilizar máis de tres cores por transparencia e mesmo por presentación,
xa que atafegarían á audiencia e desbordaría a súa capacidade de memoria de curto
prazo. E nunca cambies as cores caprichosamente por motivos “decorativos”.

CLAVE 5: UTILIZA DIFERENTES FONTES SOAMENTE PARA SALIENTAR OU PARA 36

INDICAR DIFERENTES CLASES DE INFORMACIÓN

Non uses fontes variadas caprichosamente porque crees que “queda bonito”. Utiliza
sempre a mesma fonte e cámbiaa só cando queiras sinalar un cambio de importancia.
Non deberías utilizar máis de dous e tres tipos en toda a presentación.
 Ir ao índice 

CLAVE 6: UTILIZA FONTES QUE SEXAN FÁCILES DE LER

Unha vez máis, á hora de elixir a tipografía para as transparencias da túa presentación,
tamén se aplica o principio da simplicidade. Se cadra podes sentirte tentado de pensar
que unha fonte extravagante farate parecer sofisticado. Pois non. Aínda que a ti che
pareza estupenda, a audiencia a percibirá como un obstáculo. En lugar de mellorar o
deseño, conseguirás que a audiencia deba esforzarse máis para descifrar o texto das
túas transparencias. O teu obxectivo fundamental á hora de elixir unha tipografía ou
outra debe ser a súa claridade e lexibilidad en pantalla durante a presentación. Que
quede ben nun informe, non significa que se lea ben nunha sala en penumbra sobre
unha pantalla de resolución pobre e lúmenes escasos. A audiencia non quere
esforzarse, quere que llo dean todo mascado.

A táboa periódica das tipografías pode axudarnos a decidirnos por unha tipografía ou
outra á hora de elixir. Esta táboa agrupa as 100 tipografías máis populares e influentes
hoxe en día. A súa análise pode servirte de inspiración á hora de seleccionar a
tipografía máis adecuada para o estilo da túa presentación.

37

 Accede á taboa periódica das tipografías

 Ir ao índice 

CLAVE 7: UTILIZA FONTES SEN SERIF

Os tipos de letra divídense en dúas grandes familias: con serif e sen serif.

 Os tipos con serif (tales como Times New Roman ou Palatino) presentan
pequenos pés e ganchos ao final das liñas
 Os tipo sen serif (como Arial ou Verdana) soamente presentan trazos
rectilíneos.

Na pantalla dunha sala de conferencias con baixa iluminación, os tipos sen serif lense
mellor que os serif precisamente por carecer deses pequenos pés e ganchos. Por
conseguinte, cando teñas que elixir o tipo de letra da túa próxima presentación,
decántache por un sen serif. Os ollos da túa audiencia agradecerancho.

FíxaTe que das 10 fontes máis usadas polos deseñadores só a terceira ten serif:

38
 Ir ao índice 

CLAVE 8: ASEGÚRATE DE QUE A AUDIENCIA PODE DISCRIMINAR CON FACILIDADE

O TEXTO DO FONDO

Algunha vez estiveches nun concerto de rock? Vendo un, podemos extraer un par de
ensinos para as nosas presentacións. En primeiro lugar, para que os músicos sexan
visibles sobre o escenario, deben distinguirse do fondo. Para iso utilízase unha
iluminación adecuada que recorta as súas siluetas. En segundo lugar, cando hai varios
artistas no escenario e un deles executa un “solo” os focos céntranse nese individuo,
deixando aos demais en penumbra, de maneira que a atención do público pode
centrarse facilmente no solista. En definitiva, unha iluminación adecuada permite que
distingamos aos músicos e que nos fixemos en cada momento naquel que merece
maior protagonismo.

Como podemos conseguir que os elementos dunha transparencia se distingan con

nitidez e a atención se centre en cada momento no que queremos destacar?

Os programas de slideware como PowerPoint proporcionan moitos fondos moi

rechamantes, pero adoitan presentar un importante problema: o fondo é tan
prominente ou similar ao texto que resulta difícil ler as palabras da transparencia. Xa
falamos diso pero se desexas utilizar eses fondos ou incluír fotografías como fondo,
debes diminuír o seu contraste para que queden relegados ao segundo plano e utilizar
unha cor de fonte para o texto que contraste poderosamente con eles.

39

Recoméndoche seguir a metodoloxía que utilizan os documentais e os programas da

tele. Enmarca o texto nun recuadro semitransparente. Isto dará máis contraste de
forma que conseguirás que o texto se lea sen dificultade e que a imaxe non perda
forza.
 Ir ao índice 

Exemplos na televisión:

40
Ir ao índice 

41
 Ir ao índice 

Exemplos na publicidade:

42
 Ir ao índice 

CLAVE 9: ASEGÚRATE DE QUE SOAMENTE AS PALABRAS RELEVANTES SE

DISTINGAN DO FONDO

Para asegurarte de que a atención da audiencia non deambula por todos os elementos
da túa transparencia, podes desvanecer ou rebaixar o contraste de todas as partes da
transparencia excepto a que esteas a discutir en cada momento. Desta maneira, a
audiencia (e ti tamén) é consciente de que existen máis elementos na transparencia,
pero non se sentirá distraída por eles.

Por exemplo, cando se presenta unha transparencia cunha lista de viñetas, mentres
estás a explicar a primeira viñeta, a audiencia tenderá a ler o resto de viñetas,
deixando por tanto de prestarte atención. Se xa terminaches cunha viñeta e segues
con outras novas, a audiencia tamén pode dedicarse a ler as antigas. Para dirixir mellor
a atención e que a audiencia saiba onde fixarse, podes rebaixar o contraste dos
elementos que non constitúen o foco de atención nese momento.

43

CLAVE 10: USA FONTES ESTÁNDAR

Distintos equipos teñen instaladas distintas fontes. Se na túa presentación utilizaches

fontes fóra do común só presentes no teu equipo, o máis probable é que se a visualizas
noutro computador este careza desas mesmas fontes e cambiaraas por outras
parecidas, con resultados desastrosos.

Se utilizas fontes non convencionais deberás empaquetar a túa PowerPoint para non
ter problemas. No seguinte vídeo-tutorial de www.funcionarioseficientes.es poderás
aprender como facelo.

 Accede ao artigo “Cómo empaquetar unha presentación en PowerPoint”

 Ir ao índice 

Para saber máis

Esquécete de diapositivas cargadas de texto. A continuación “Moita información

confunde máis que orienta” e outros artigos de Gonzalo Álvarez:

 Afeita as túas presentacións coa Navalla de Ockham

 ¿Onde está Wally na túa presentación?
 Moitaa información confunde máis que orienta

Artículos de Garr Reynolds no seu blogue www.presentationzen.com

 Aprender de Bill Gates e Steve Jobs

 Aprender deseño de diapositiva dunha carteleira IKEA

O blogue español www.presentarte.es ofrece os seguintes artigos:

44
 Cómo crear contraste e emoción con texto
 Dicir moito con moi poco

El blogue español www.presentastico.com ofrece os seguintes artigos:

 Por qué no debo abarrotar as diapositivas de mi PowerPoint

 Mima o pouco texto das túas diapositivas
 Ir ao índice 

45

Mario Mosquera Verea

Director da Área de Xestión do Coñecemento e o Talento
Axencia Galega de Xestión do Coñecemento en Saúde (ACIS)
linkedin.com/in/mariomosquera