COMO DESEÑAR

PRESENTACIÓNS EFICACES

Mario Mosquera Verea

2. PROPÓSITO DAS PRESENTACIÓNS

ÍNDICE

1. A IMPORTANCIA DE TER CLARO O PROPÓSITO DA PRESENTACIÓN ........................... 3

2. ALGÚNS PROPÓSITOS DUNHA PRESENTACIÓN .......................................................... 5
3. UN ESTILO PARA CADA PROPÓSITO. .......................................................................... 6
4. IDEAS PARA EXPOR UNHA PRESENTACIÓN EN FUNCIÓN DO PROPÓSITO ................ 12
 Ir ao índice 

PROPÓSITO DAS PRESENTACIÓNS

Se hai algo importante á hora de expor unha presentación, é ter claro cal é o seu propósito e
pensar sempre no beneficio da audiencia. Só se temos en conta estes dous aspectos podemos
deseñala da forma máis efectiva posible. Podemos preguntarnos: que é unha presentación
realmente efectiva?, pois aquela que cumpre o seu propósito, e que transmite á audiencia
unha mensaxe clara, que comprende e lembra, adaptado ás súas necesidades.

Neste módulo analizaremos diferentes propósitos, con ideas para adaptar unha presentación a
cada propósito, e sobre todo, reflexionando sobre a importancia de ter claro o propósito
dunha presentación antes de empezar a deseñala.

1. A IMPORTANCIA DE TER CLARO O PROPÓSITO DA PRESENTACIÓN

Se hai algo realmente importante á hora de expor unha presentación é ter claro cal é o seu
propósito e cal é a mensaxe (ou mensaxes) que queremos transmitir á audiencia. Só se temos
claro estes aspectos podemos deseñala da forma máis efectiva posible. Podemos
preguntarnos: que é unha presentación realmente efectiva?, pois aquela que cumpre o seu
propósito, e que transmite á audiencia unha mensaxe clara, que comprende e lembra.
Pensemos nas presentacións que facía Steve Jobs de Apple. O seu estilo pode gustarnos máis 3
ou menos, pero ninguén pode negar que eran efectivas: a súa mensaxe era “O novo
iPad/iPod/IPhone/MacBook? é o mellor dispositivo do mundo e non podes vivir sen el”, e o
seu propósito, que salgamos todos correndo á tenda de Apple máis próxima a compralo.
Conseguíao?

(Imagen: Acaben, https://www.flickr.com/photos/acaben/541334636)

Cada uno de los diferentes propósitos que puede tener una presentación nos obligará a
fijarnos en diferentes aspectos, a “tunear” nuestro discurso y lenguaje, la estructura, la
 Ir ao índice 

duración de la presentación, o incluso el diseño de las diapositivas. Observa las dos

diapositivas siguientes:

Cada un dos diferentes propósitos que pode ter unha presentación obrigaranos a que nos
fixemos en diferentes aspectos; a “tunear” o noso discurso e linguaxe, a estrutura, a duración
da presentación, ou mesmo o deseño das diapositivas. Observa as dúas diapositivas seguintes:

(Fuente: Andrew Abela “Advanced Presentations by Design”)

Non teñen un aspecto moi parecido? Ambas parecen feitas a partir dun persoal similar de
Powerpoint, e teñen a mesma estrutura: unha lista de datos ou unha relación de feitos en
viñetas. Con todo, os seus propósitos son moi diferentes: a primeira está feita por un 4
estudante de segundo curso de universidade para expoñer un traballo aos seus compañeiros
de clase e ao profesor; a segunda é do Departamento da Enerxía de Estados Unidos, para
convencer a unha selección de líderes mundiais de que Irán está a desenvolver armas
nucleares. No primeiro caso, está en xogo a nota dun traballo, no segundo, unha guerra
nuclear.

Ten sentido deseñar ambas as presentacións da mesma forma?

 Ir ao índice 

2. ALGÚNS PROPÓSITOS DUNHA PRESENTACIÓN

Hay muchas opiniones en cuanto a cómo clasificar y desmenuzar los posibles propósitos de
una presentación. Según el periodista Javier Reyero, en su libro “Hablar para convencer”, se
puede hablar de 8 propósitos:

Hai moitas opinións en canto a como clasificar e desmenuzar os posibles propósitos dunha
presentación. Segundo o xornalista Javier Reyero, no seu libro “Falar para convencer”,
podemos falar de 8 propósitos:

1. Informar: Dispoñemos de datos e pretendemos poñelos a disposición do público. Se este

é o obxectivo, o estilo debe ser divulgativo. O maior risco é o exceso de información, que
pode converter unha charla en algo insufrible. A información debe dosificarse.
Exemplo: Contar ao xefe e outros compañeiros como vai un proxecto ou presentar os
resultados da empresa.

2. Entreter: Este obxectivo dáse pouco en contornas profesionais. O habitual é aproximarnos

á nosa personalidade máis chaira (evitar as formalidades). Temos que actuar como cando
adestremos aos nosos amigos ou familiares. Si que é habitual que a necesidade de
entreter apareza antes das reunións de empresa ou en tomas de contacto previas ás
reunións. Expertos en dinámicas de grupo como Alicia Kauffman falan de pre-tarefa
(cando se prepara de forma distendida a reunión para entrar en materia) e tarefa (a
reunión ou presentación en si). O maior problema é que algunhas persoas refúxianse no
entretemento e non pasan da pre-tarefa, que é un territorio menos comprometido. 5
Exemplo: un monólogo do Club da Comedia.

3. Educar: Necesítase un estilo didáctico. O orador ten que realizar un gran esforzo para que
a mensaxe sexa comprendido. Pode ser interesante reservar un tempo extra para aclarar
conceptos ou termos. Un problema importante ocorre cando se detecta que a distancia
entre o contido previsto da presentación e o coñecemento da audiencia é demasiado
grande; o orador debe estar preparado para modificalo. Un erro habitual é tentar
explicalo todo, de forma reiterada, incluso o que non necesita puntualización.
Exemplo: Unha clase.

4. Emocionar: Se o obxectivo é provocar algún tipo de emoción, hai que conmover o ánimo
dos asistentes. A capacidade do orador para emocionar adóitase relacionar coa paixón
que poña no seu discurso, pero isto é perigoso falando en público. As paixóns son para
sentilas e controlalas, non para expoñelas publicamente. O discurso ten que ser emotivo,
o contido e a mensaxe, pero non o orador. Non se trata de parecer excitado, irritado ou
triste para provocar excitación, irritabilidad ou tristeza.
Exemplo: presentación dun premiado ou nunha celebración dunha xubilación, feita por un
amigo.

5. Motivar: É habitual no mundo empresarial que un xefe de equipo ou directivo teña que
falar a un grupo de traballadores desmotivados, que para empezar son pouco propensos a
 Ir ao índice 

escoitar a charla. Un discurso en ton motivador ten que poñer moito coidado no fondo e
na forma. O fondo é o da mensaxe que se quere facer chegar, e a forma a pasarela
estreita pola que chegan eses conceptos á mente do público. Requírese moito tacto e
sobre todo que o que se diga sexa motivador e real.
Exemplo: O xefe reúne aos seus empregados en momentos de crises e incerteza sobre o
futuro da empresa.

6. Amoestar: Calquera que teña fillos poderá dicir que ten experiencia á hora de rifar a un
subordinado. Pero este estilo non é reproducible no mundo laboral. Non nos debemos
deixar levar pola ira. Unha intervención deste tipo ten un obxectivo, e nunca será a
satisfacción persoal do que bota a rifa, senón outro.
Exemplo: Alguén meteu a pata e produciuse unha perda económica, téntase que non
volva pasar.

7. Inspirar: Queremos que os que nos escoitan, que habitualmente son máis novos que nós,
tomen a decisión de realizar un cambio profundo nas súas vidas, por exemplo, elixindo
uns estudos ou unha profesión, facendo algo polo medio ambiente, axudando a unha
ONG... É necesario apelar ás súas emocións e relacionar o que contemos coas súas
vivencias persoais. Teñen que saír decididos a facer algo diferente.
Exemplo: Documental “Unha verdade incómoda”.

8. Persuadir: Neste caso, a nosa audiencia ten unhas ideas ou intencións preconcibidas ou
que non están claras, e que temos que convencerlles de que cambien: que compren o
noso produto que non pensaban comprar, que pensen que sabemos moito ou
6
traballamos moito...
Exemplo: Unha charla de vendas, presentación dun produto, a presentación dun traballo
fin de grao...

3. UN ESTILO PARA CADA PROPÓSITO.

Unha vez que temos claro cal é o propósito da nosa presentación, podemos ser capaces de
adoptar un estilo adecuado a ese propósito, que faga a presentación máis eficaz para
cumprilo. Javier Reyero propón diferentes estilos dunha presentación:

1. Formal ou informal
2. Serio ou desenfadado
3. Sobrio ou entusiasta
4. Próximo ou distante
5. Detallado ou xeneralista
6. Participativo ou non participativo
7. Diálogo ou monólogo
8. Lóxico ou emotivo
 Ir ao índice 

En función do propósito, podemos decantarnos por unha opción ou outra. En caso de dúbida,
é mellor ser conservador: formal, serio, sobrio, lóxico...

A consultora estadounidense 24point0 propuxo 10 estilos de presentacións, tomando como

referencia a oradores coñecidos por utilizar ese estilo en particular, e centrándose no uso do
Powerpoint. Serían:

1. Estilo “Microsoft”. Refírese a presentacións profesionais utilizando as plantillas de

Powerpoint, e representa quizais o estilo máis estendido. Non ten porque ser
necesariamente malo, axuda ao relator para presentar moita información sen prepararse
e as diapositivas poden valer como documento con información para repartir. Un exemplo
claro son as presentacións de Bill Gates cando estaba á fronte de Microsoft.

7
(Imágenes: http://24point0.com/powerpoint-design-examples/microsoft-powerpoint-style/)

2. Estilo “Texto puro”, usando diapositivas sen imaxes. Poden conter frases completas ou
palabras crave soltas, aínda que algo intermedio é o preferible. Algúns pensan que as
imaxes e sobre todo as animacións distraen á audiencia, e este enfoque é efectivo. En
calquera caso, hai que complementalo cun discurso elocuente, e nunca ler directamente
da pantalla.

(Imágenes: http://www.slideshare.net/lucguateluc/)
 Ir ao índice 

3. Estilo “A man”, usando debuxos a trazos, pode ser unha opción interesante para darlle un
toque persoal e enmarcar toda a presentación como unha historia.

(Imagen: http://24point0.com/10-presentation-styles/)

4. Estilo “Steve Jobs”. As súas presentacións tan características transmitían unha liña clara
de pensamento, con mensaxes efectivas e unha linguaxe chaira. Facía un ensaio
minucioso, conseguindo o ritmo e as pausas perfectas para lograr o maior impacto
posible. Este estilo compleméntase con diapositivas moi visuais e simples, pero efectivas á
hora de reforzar a súa mensaxe. 8

(Fuente: http://www.techrepublic.com/pictures/)
 Ir ao índice 

5. Estilo “Kawasaki”. Refírese a Guy Kawasaki, un gurú de Silicon Valley coñecido polas súas
presentacións amenas sobre a creación de empresas tecnolóxicas. Enunciou a lei
“10/20/30”: 10 diapositivas como moito, 20 minutos como moito, texto cun tamaño de
polo menos 30 puntos. As súas charlas están cheas de anécdotas, humor e reflicten a súa
personalidade próxima e práctica.

(Fuente: http://tweakyourslides.wordpress.com/tag/keynote/)

6. Estilo “Lessig”, en referencia ao profesor de Dereito da Universidade de Stanford, que 9

dirixe a organización Creative Commons e loita contra as leis do copyright tradicionais.
Nas súas presentacións, mostra na pantalla “flashes” de palabras que acompañan o seu
discurso, normalmente con tipos de letra non habituais e sobre fondo negro. Aínda que
fala de temas serios, mantén á audiencia en albas coas súas imaxes e referencias
históricas. A perfecta sincronía entre a narración e a pantalla esíxelle unha preparación
exquisita.

(Fuente: http://news.stanford.edu/news/2008/february6/last-020608.html)
 Ir ao índice 

7. Estilo “Takahasi”. Trátase dun estilo minimalista xurdido en Xapón e moi usado alí no
mundo dos negocios. Utiliza diapositivas moi simples con letras escuras enormes sobre
fondo branco. Desta forma a atención concéntrase na persoa e non tanto na pantalla,
aínda que esixe ao orador máis habilidades de comunicación

(Fuente: http://www.youtube.com/watch?v=Vor6Yul7CMg)

9. Estilo “espido” o “a pelo”, é dicir, sen Powerpoint. Cada vez é menos habitual, pero
algúns coñecidos oradores propoñen facelo desta forma se a pantalla non axuda á 10
audiencia para entender a mensaxe. De feito, é habitual utilizar a pantalla como unha
“chuleta” para axudarse durante a presentación, non para axudar á audiencia. Unha
presentación “a pelo” achega moita credibilidade ao relator, pero tamén esixe moita
preparación.

(Fuente: http://www.youtube.com/watch?v=4H8RB24ZfRo)
 Ir ao índice 

10. Estilo “Al Gore”. O exvicepresidente norteamericano viaxou por todo o mundo falando do
cambio climático, cunha presentación realizada máis de mil veces, e que serviu de base
para o documental “unha verdade incómoda”, gañador dun Óscar en 2007. O seu estilo
de comunicación nestas charlas é moi diferente do da súa etapa como político, agora
móstrase máis próximo, conectando coa audiencia e mostrando cunha gran paixón na súa
mensaxe. Utiliza diapositivas moi visuais, destacando uns gráficos sinxelos pero efectivos.

(Fuente 1: http://www.treehugger.com/corporate-responsibility/new-york-times-hit-job-on-al-gore-sparks-
controversy.html) (Fuente 2: http://markcz.com/inconvenient-truth-al-gore/)

11
11. Estilo “Ze Frank”, que é coñecido en Estados Unidos pola súa dobre faceta de experto na
internet e cómico, polo que as súas presentacións son á vez divertidas e instructivas. Se
temos unha “vea cómica”, é mellor aproveitala.

(Fuente: http://www.ted.com/talks/ze_frank_s_web_playroom.html)
 Ir ao índice 

4. IDEAS PARA EXPOR UNHA PRESENTACIÓN EN FUNCIÓN DO PROPÓSITO

A continuación ofrécense algunhas ideas de como expor unha presentación para adaptarse aos
diferentes propósitos:

1. Informar: hai que preguntarse que é o que xa sabe a audiencia? Un temor habitual é que
saiban máis que nós, e aínda que sexa verdade, seguro que lles podemos achegar algo. Non
se debe incluír moita máis información da que o tempo dispoñible aconselle, o único que
conseguiremos é tardar máis do previsto e crear confusión. A estrutura clásica de
introdución-desenvolvemento-conclusións pode ser válida. Hai que dosificar a información
ao longo da exposición, e resumir ao final o máis importante para facilitar que o lembren.
Pode ser tamén boa idea poñer nun documento toda a información secundaria que non nos
dá tempo a comentar en detalle, e repartilo ou mandalo despois. En calquera caso, debe
terse en conta que o cerebro non está preparado para absorber e memorizar datos sen
máis, aínda que pareza contrario ao propósito, envolver os fríos datos en historias con
carga emocional axudará moito ao seu recordo.

2. EntreTer: hai que recorrer ao humor, historias persoais, anécdotas... A estrutura debe
asegurar o feito de manter e recuperar a atención constantemente.

3. Educar: O propósito é similar ao de informar, pero implica non só o transmitir información,

senón asegurarse de que a mensaxe sexa comprendido, e o transmitir tamén habilidades e
actitudes. É fundamental coñecer á nosa audiencia para adaptar a mensaxe e recibir un 12
feedback constante da audiencia para comprobar que nos seguen, con pausas, preguntas
(aínda que sexan retóricas), enquisas... Debe resumirse o contido e reservar un tempo para
preguntas ao final. A mensaxe debe facerse concreto e relacionalo coa vida e necesidades
diarias da audiencia. As diapositivas poden xogar un papel importante para axudar á
comprensión da mensaxe, utilizando imaxes, gráficos, ou analoxías.

4. Emocionar: Provocar emocións nos demais non é fácil. Hai que demostrar paixón no que se
conta, pero sen caer nunha “teatralidade” excesiva. Importa máis o que se di (que sexa
emotivo) que a forma de dicilo. Ademais, é difícil poñerse nun “papel” emocionado se é
distante da nosa personalidade habitual. É evidente que unha historia con carga emotiva
pode ser un bo recurso.

5. Motivar: Un recurso fácil e inadecuado é esaxerar ou mentir, prometer algo que non se
pode conseguir. É importante centrarse na audiencia: son eles os que poden e deben
cambiar na súa forma de pensar ou sentir trala presentación, polo que hai que facer
explícitos os posibles beneficios para eles. Utilizar exemplos de casos con éxito similares
pode axudar ao obxectivo.

6. Amonestar: o obxectivo é analizar o que se fixo mal e tentar que non volva suceder. Por
suposto, é fundamental non perder as formas e ser obxectivo nas “acusacións”, ofrecer
datos imparciais sobre o problema e visualizar as vantaxes no futuro se se soluciona o
problema. Aconséllase usar a “técnica sandwich”: empezar resaltando o que se fixo ben
 Ir ao índice 

(positivo), daquela o que se fixo mal e debe corrixirse (negativo), e por último as vantaxes
de facelo ben (positivo).

7. Inspirar: moi difícil porque se espera que a audiencia faga un cambio profundo nas súas
vidas. Adóitase recorrer a narrar a vida de grandes persoas, ou mesmo algún momento
inspirador da vida do relator. En calquera caso, é moi importante conectar esas historias
coa audiencia, que sentan parte delas, e transmitir as emocións, os pensamentos, a loita
interna tras esas persoas. Hai que dirixirse a cada persoa da audiencia en particular e non a
todos en xeral, cunha linguaxe próxima e contacto visual.

8. Persuadir: unha gran variedade de presentacións teñen este propósito, que implica
cambiar algo na forma de pensar ou no que fan os que escoitan. Pode ser útil tanto utilizar
unha historia que ilustre o impacto da decisión nas súas vidas, como apelar a feitos e datos
obxectivos que fagan a nosa mensaxe máis crible.

Para finalizar este tema, te animo a ver esta magnífica presentación de Emilio Duró. Doce
minutos de pura xenialidade sobre superación, motivación e éxito. Se ves os primeiros 40
segundos xa non poderás parar.

13
 Presentación de Emilio Duró

Este tema está baseado no Material do curso “Presentacións Eficaces” publicado pola
Universidade de Cantabria con Licenza Creative Commons
 Ir ao índice 

Para saber máis

Segundo o Profesor de Psicoloxía Stephen M. Kossly, toda presentación debe cumprir tres
propósitos: 1) conectar coa audiencia; 2) dirixir e manter a atención; e 3) fomentar a
comprensión e o recordo. Gonzalo Álvarez, experto en presentacións, analiza estes propósitos
no seu blogue “A arte de presentar” no artigo “Os tres obxectivos de toda presentación”

Cando o propósito é comunicar malas noticias, non parece fácil expor a presentación. Roger
Prat, no seu blogue Presentable.es, explica unha forma de estruturar unha presentación deste
tipo baseándose no protocolo SPIKE creado polo oncólogo Robert Buckman: “6 pasos para
comunicar malas noticias nas nosas presentacións”

14
 Ir ao índice 

Outras curiosidades

Trucos para empezar unha presentación:

 Sete aperturas clásicas para empezar con forza a túa presentación (e gañar a
partida)
 As tres cousas que non podes deixar sen explicar durante la introdución da túa
presentación
 25 comenzos potentes para captar a atención desde o minuto cero da túa
presentación
 As primeiras 10 palabras da túa presentación son tan importantes como as 10.000
seguintes

Trucos para utilizar durante unha presentación:

 Utiliza a técnica do Chunking nas túas presentacións

15
Trucos para finalizar unha presentación:

 Como concluír con forza unha presentación

 Que poñer na última dipositiva da túa presentación
 Ir ao índice 

16

Mario Mosquera Verea

Director da Área de Xestión do Coñecemento e o Talento
Axencia Galega de Xestión do Coñecemento en Saúde (ACIS)
linkedin.com/in/mariomosquera