ARALIN 3 : MGA BARAYTI NG WIKA

Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin ay isang simbolismo tungo sa
pagkakakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pamamagitan ng wika, ay nailalabas o napapahayag natin ang ating mga
emosyon at saloobin, masaya man o malungkot. Ginagawa natin ito sa pamamaraan ng pagsusulat,
pakikipagtalastasan at iba pa.
Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti. Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng uri ng lipunan na ating ginagalawan,
heograpiya, antas ng edukasyon, okupasyon, edad at kasarian at uri ng pangkat etniko na ating kinabibilangan.
Dahil sa pagkakaroon ng heterogenous na wika tayo ay nagkaroon ng iba’t-ibang baryasyon nito, at dito nag-
ugat ang mga variety ng wika, ayon sa pagkakaiba ng mga indibidwal.

Kahulugan at mga Halimbawa

1.) Idyolek – bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalita na naiiba sa bawat isa. Gaya
ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay
mga salitang namumukod tangi at yunik.

Mga halimbawa ng Idyolek:

“Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro

“Hindi ka namin tatantanan” ni Mike Enriquez
“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
“Hoy Gising!” ni Ted Failon
“Ang buhay ay weather weather lang” ni Kim Atienza
“I shall return” ni Douglas MacArthur
“To the highest level na talaga ito” ni Ruffa Mae Quinto
“Bawal ang pasaway kay Mareng Winnie” ni Mareng Winnie Monsod

2.) Dayalek – Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng dimensiyong heograpiko. Ito ang salitang gamit ng mga tao
ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na kanilang kinabibilangan. Tayo ay may iba’t-ibang uri
ng wikang panrehiyon na kung tawagin ay wikain. Meron tatlong uri ng Dayalek:

 Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)

 Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
 Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)

 Tagalog = Bakit?
Batangas = Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos = Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?

 Tagalog = Nalilito ako

Bisaya = Nalilibog ako

3.) Sosyolek – na minsan ay tinatawag na “Sosyalek” Ito ay pansamantalang barayti lamang. Ito ay uri ng wika na
ginagamit ng isang partikular na grupo. Ang mga salitang ito ay may kinalaman sa katayuang sosyo ekonomiko at
kasarian ng indibidwal na gumagamit ng mga naturang salita.
Kabilang din sa sosyolek ang “ wika ng mga beki” o tinatawag na gay lingo. Ito’y isang halimbawa ng
grupong nais mapanatili ang kanilang pagkakakilanlan kaya naman binabago nila ang tunog o kahulugan ng
salita.
Nabibilang din sa barayting sosyolek ang wika ng mga “coño” na tinatawag ding coñotic o conyospeak
isang baryant ng Taglish. Sa Taglish ay may ilang salitang Ingles na inihahalo sa Filipino kaya’t masasabing may
code swithching na nangyayari. Halimbawa, sa pangungusap na “ Bilisan mo at late na tayo” kung saan ang
salitang Ingles na late ay naihalo sa sa iba pang salita sa Filipino.
Sa “ coñotic “ o “conyospeak” ay mas malala ang paghahalo ng Tagalog at ingles na karaniwang
ginagamitan ng pandiwang Ingles na make na ikinakabit sa mga pawatas na Filipino tulad ng make basa, make
kain, make lakad at madalas ding kinakabitan ng mga ingklitik sa Filipino tulad ng pa, na, lang at iba pa.
Mga halimbawa ng Sosyolek:

Gay Lingo:

 Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren mo o kaya ay pangit ng gelpren mo)
 Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
 Bigalou ( big, Malaki )
 Givenchy ( give, pahingi )
 Juli Andrews ( mahuli )

Salitang Kanto:

 Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)

 May amats na ako ‘tol (may tama na ako kaibigan/kapatid o kaya ay lasing na ako kaibigan/kapatid)

Conyospeak:
 Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)
Kaibigan 1: Let’s make kain na
Kaibigan 2: Wait lang. I’m calling Anna pa.
Kaibigan 1: Come on na. We’ll gonna make pila pa. It’s so haba na naman for sure.
Kaibigan 2: I knw, right, Sige, go ahead na.

4.) Etnolek – Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa
pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang mga wikang
naging bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.

Mga Halimbawa ng Etnolek:

 Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip sa kanilang ulo tuwing panahon ng tag-init at
tag-ulan
 Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan
 Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng Kankanaey ng Mountain Province
 Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal
 Kalipay – tuwa, ligaya, saya

5.) Ekolek – barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ang mga salitang madalas na
namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan.

Mga Halimbawa ng Ekolek:

 Palikuran – banyo o kubeta
 Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
 Pamingganan – lalagyan ng plato
 Pappy – ama/tatay
 Mumsy – nanay/ina
6.) Pidgin – Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa ring
magkaibang wika. Sila ay walang komong wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift” na salita o
mga pansamantalang wika lamang.
Mga Halimbawa ng Pigdin:
 Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
 Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin.)
 Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay maganda.)
 Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka na ng paninda ko. Bibigyan kita ng diskawnt.)
 Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado. (Mag-aral ka ng mabuti upang mataas ang iyong grado.)

7.) Creole – mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa
magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging pangunahing wika ng partikular na lugar. Halimbawa dito ay
pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang Chavacano), halong Arican at Espanyol (ang Palenquero), at ang
halong Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).

Mga Halimbawa ng Creole:

 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Di donde lugar to? – Taga saan ka?
 Buenas dias – Magandang umaga
 Buenas tardes – magandang hapon
 Buenas noches – Magandang gabi

8.) Register – minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita
ang uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap. Nagagamit ng nagsasalita ang pormal na tono ng
pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mas mataas na katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda
o hindi masyadong kakilala. Pormal na wika ang nagagamit sa mga pormal na pagdiriwang o pangyayari tulad
ng pagsimba o pagsamba, sa mga seminar o pagpupulong, sa mga talumpati, sa korte, sa paaralan at iba pa.
Kapag sumusulat ng panitikan, ulat at iba pang uri ng pormal na sanaysay ay pormal na wika rin ang ginagamit.

Ang di pormal na paraan ng pagsasalita ay nagagamit naman kapag ang kausap ay mga kaibigan,
malalapit na kapamilya, mga kaklase o mga kasing –edad at ang matagal ng kakilala. Nagagamit ito sa mga
pamilyar na okasyon tulad ng kasayahang pampamilya o magkabarkada gayundin sa pagsulat ng liham
pangkaibigan, komiks, sariling talaarawan at iba pa.

Ito ay barayti ng wikang espisyalisadong ginagamit ng isang partikular na domeyn. Ito ay may tatlong uri
ng dimensyon.

a.) Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga taong gumagamit nito.

b.) Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.

c.) Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.

Mga Halimbawa ng Register:

Mga salitang jejemon

Halimbawa:
3ow phOw, mUsZtAh nA phow kaOw?- “ Hello po, kumusta nap o kayo?”
aQcKuHh iT2H “ Ako ito.

Mga salitang binabaliktad

Halimbawa:
Atab “bata” tsikot “kotse”
Atik “kita” astig “ tigas”
Lespu “pulis” alaw “wala

Salitang ginagamit sa teks

Halimbawa:
How are you to find out, mga mars?
Hello everything!
Pak Ganern mga bHiE!
Sana All!
Lavarn lang mga sizt!

Mga salitang ginagamit ng mga iba’t-ibang propesyon

Halimbawa :
Doctor: bakuna, allergy, bitamina, operasyon, malnutrisyon, stethoscope,
Guro: aklat, pagsusulit, class record, klase, enrolment, mag-aaral, leksyon
Abogado: kaso, saksi, ebidensya, hukom, naghahabla, hatol, taga-usig, hukuman

Register sa Print Media- tabloid, broadsheet, editorial

Register sa Broadcast Media- primetime, advertisement, broadcast
Register sa Pangisdaan- angkla, baklad, laot, Bangka
Register sa Sports- time out, referee, overtime

Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing tulay tungo sa pagkakaunawaan at nagbibigay ito ng
kapayapaan at katahimikan.

Pero ito rin ay pwedeng magdulot ng polarisasyon o ang pagtanaw ng mga iba’t-ibang bagay sa
magkakasalungat na paraan, na pwedeng lumikha ng hidwaan dahil sa maling paggamit ng mga salita. Tunay nga
na ang wika ay buhay.
Sa paglipas ng panahon, marami na
ang nabago at mababago ng panahon.
Patuloy na umuunlad ang
teknolohiya at komunikasyon.
Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay
nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang
buhay, patuloy na umuunlad
ang wika dahil sa marami ang
umaadap ng mga wikang banyaga na
nakakaimpluwensiya sa ating mga
Sa paglipas ng panahon, marami na
ang nabago at mababago ng panahon.
Patuloy na umuunlad ang
teknolohiya at komunikasyon.
Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay
nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang
buhay, patuloy na umuunlad
ang wika dahil sa marami ang
umaadap ng mga wikang banyaga na
nakakaimpluwensiya sa ating mga
Sa paglipas ng panahon, marami na
ang nabago at mababago ng panahon.
Patuloy na umuunlad ang
teknolohiya at komunikasyon.
Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay
nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang
buhay, patuloy na umuunlad
ang wika dahil sa marami ang
umaadap ng mga wikang banyaga na
nakakaimpluwensiya sa ating mga
Sa paglipas ng panahon, marami na
ang nabago at mababago ng panahon.
Patuloy na umuunlad ang
teknolohiya at komunikasyon.
Kasabay ng mga pagbabagong
nagaganap, maging ang wika natin ay
nababago din dala ng makabagong
henerasyon. Bilang isang wikang
buhay, patuloy na umuunlad
ang wika dahil sa marami ang
umaadap ng mga wikang banyaga na
nakakaimpluwensiya sa ating mga