Sindirim Fizyolojisi

Sindirim sistemi

Sindirim Emilim
Mekanik Aktif
Kimyasal Pasif
Fermantatif

Sindirim kanalı
(Gastrointestinal kanal)

Aksesuar organlar
Sindirim Kanalı

Ağız duodenum
İnce bağırsaklar jejunum
Yutak ileum

Özofagus sekum
Kalın bağırsaklar kolon
Mide rektum
Sindirim Siteminin Aksesuar Organları

 Dişler

 Dil

 Tükürük bezleri

 Pankreas

 Karaciğer
Sindirilen yeme göre hayvanların
sınıflandırılması
Karnivor Herbivor

Omnivor
Sindirilen yeme göre hayvanların
sınıflandırılması
Karnivor
Kimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim %14

Omnivor
Kimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim
İnsan %17
Domuz % 48

Herbivor
Kimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim %51-83
 Sindirim Kanalına Göre Hayvanların
Sınıflandırılması
Monogastrikler Basit mideliler Pregastrik
fermantatorlar
Poligastrikler Bileşik mideliler
Arka bağırsak
fermantatorları
0.0.3.3 3.1.4.2
3.1.3.3 3.1.4.3

2.1.2.3
2.1.2.3
 Sindirimin Kanalının Kontrolü

Motorik ve sekretorik aktiviteler

• Sinirsel kontrol

• Hormonal kontrol

Nöroendokrin kontrol
 Sindirimin Kanalının Kontrolü

Motorik ve sekretorik aktiviteler

• Sinirsel kontrol
İntramural (intrinsik, enterik) sinir sistemi
• Pleksüs miyenterikus
• Pleksüs submukoza

Otonom sinir sistemi

• Sempatik sistem
• Parasempatik sistem
Sindirim kanalının genel yapısı
İntramural sinir sistemi
İntramural sinir sisteminin fonksiyonları

Submukoza Pleksüsu Pleksüs Miyenterikus

Sindirim kanalındaki Sindirim kanalındaki

sekretorik aktiviteleri motiliteyi (hareketleri)
kontrol eder. kontrol eder.
Otonom sinir siteminin sindirim kanalına etkisi

Sempatik sistem Sindirim kanalının motilite ve

sekresyonunu azaltır.

Sfinkterleri aktive eder.

Parasempatik sistem Sindirim kanalının motilite

ve sekresyonunu arttırır.
Bağırsakların afferent duysal lifleri

1) Bağırsak mukozasının irritasyonu

2) Bağırsakların aşırı distansiyonu

3) Bağırsaklarda özel kimyasal maddelerin bulunmaları

Sindirimin Kanalının Sinirsel Kontrolü
Sindirim Kanalının Hormonal Kontrolü

• Gastrin
• Kolesistokinin pankreozimin (CCK-PZ)
• Sekretin
• Gastrik inhibe edici peptid (GİP)
• Vazoaktif intestinal peptid (VİP)
• Motilin
• Somatostatin
 Ağız
• Dudaklar
• Dişler
• Dil
• Tükürük bezleri
• Yemlerin ağza alınması
• Mekanik parçalanma
Çiğneme
• Islatma
• Yutma
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Dudaklar
• Dişler
• Dil
• Köpek ve kediler
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Tek tırnaklılar
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Sığır ve koyun ve keçiler
Çiğneme (Mastikasyon)
• Besinin ağızda mekaniksel parçalanması

• Sabit olan üst çeneye karşın alt çenenin uyumlu

hareketleri

ritmik çiğneme hareketleri

yemlerin daha küçük parçalara ayrılması

eriyebilirliklerin arttırılması
 tükürükle ıslatılarak kayganlaştırılması
Çiğneme (Mastikasyon)
Ritmik Çiğneme Hareketleri

Kesme Hareketleri
Öğütme Hareketleri
Çiğneme (Mastikasyon)
Çiğneme Refleksi

N. facialis yanak, dudak

N. hypoglossus dil M. masseter
N. trigeminus çiğneme kasları M. temporalis
M. pterigoides
 Yutma / Deglutasyon
• Besinlerin yutak (farinks) ve ösafagus (yemek
borusu) yoluyla mideye gönderilmesi

• İstemli fazı (buccal faz)

• Yutak fazı (faringeal faz)
• Özofagus fazı
 Yutma / Deglutasyon

1.İstemli fazı (buccal faz)

• Lokma dille damak arasına sıkıştırılır
• Farinkse doğru yuvarlanır
 Yutma / Deglutasyon

2.Yutak fazı (faringeal faz)

• Yutma reseptör alanları yutma merkezi
• Yumuşak damak yukarı çekilir
• Larinks yukarı ve öne doğru çekilir
• Epiglotis geriye doğru sarkar, larinks açıklığını kapatır
• Üst ösafagus sfinkteri gevşer
• Farinksin muskuler duvarı kasılır
• Primer peristaltik dalga
Yutma / Deglutasyon
 Yutma / Deglutasyon

• Yutak fazının sinirsel kontrolü

• Yutma reseptör alanları, tonsilla kıvrımları
• Trigeminal, glossofaringeal (v, ıx) sinirler
• Yutma merkezi medulla oblangata, pons
• Motor uyarımlar farinks, üst ösafagus
• N. Trigeminus (V)
• N. Glossopharyngeus (IX)
• N. Vagus (X)
• N. Hypoglossus (XII)
 Yutma / Deglutasyon
3. Özofagus fazı
• Primer, sekonder, tersier peristalsis
» regürgitasyon
• Gastroösafagal sfinkterin gevşemesi
 Yutmanın patofizyolojisi
• Yutma felci

• Akalazya

• Reflü
 Tükürük
• Çeşitli tükürük bezi salgılarının karışımı

• %99’ u su

• Organik bileşenler
Protein, glikoprotein, enzim

• İnorganik bileşenler
Sodyum, klorür, potasyum bikarbonat, kalsiyum

• pH 6,2- 7,4
 Tükürük Bezleri

• Parotis
• Mandibularis
• Sublingualis
• Zygomaticus
• Molaris inferior
• Buccalis
• Labialis
Tükürük Bezleri
 Tükürük Bezleri

• Seröz sekresyon
İnce,sulu salgı, pityalin içerir
Parotis bezi salgısı
• Müköz sekresyon
Müsin içerir, kayganlaştırıcı, koruyucu
Bukkal bezler
• Serömüköz sekresyon
Mandibular ve sublinguinal bezler
Tükürük Bezleri
Tükürüğün salgılanması
 Tükürüğün fonksiyonu
• Yemlerin ıslatılması ve kayganlaştırılması
• Bolus oluşumu
• Evaporatif soğutma
• Kuru yemlerin çözündürülmesi
• Ağız hijyeninin sağlanması
• Mekanik yıkama
• Lizozim ve tiyosiyanat
• Sindirim enzimleri
• Pityalin
• İnsan, domuz, rat
 Tükürüğün fonksiyonu
Ruminantlarda

• Tampon sistem oluşturur

• Protein sentezinde kullanılır

• Köpük söndürücüdür

• Rumen sıvısının oluşumuna katkı sağlar

 Tükürük Üretimi
(Tükürük Miktarı)

At: 40 l/gün
İnek: 60 l/gün
Koyun: 10 l/gün
Domuz: 5-10 l/gün
 Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi
Ağız Evresi
Tat, Temas, Isı,
Kimyasal maddeler

Sefalik evre Mide Bağırsak

Göz Evresi
Burun
Kulak Temas
Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi
Midenin Yapısı ve Bölümleri
 Midede Sindirim
Basit mideliler Bileşik mideliler

Mide yüzeyi salgı bezleri ile kaplı

Glandular mukoza
Kutan mukoza ve glandular mukoza
Midede Glandular ve Non-Glandular Bölgeler
 Midenin Fonksiyonları

• Besinlerin depolanması

• Karıştırılması ve öğütülmesi

• Kontrollü bir şekilde duodenuma verilmesi

• Protein ve lipit sindiriminin başlatılması

• Bazı türlerde mikrobiyel sindirim

Mideye lokmanın gelişi ve depolanması
 Midenin Fonksiyonları

• Besinlerin depolanması
Kardia-fundus
Reseptif gevşeme
Vagovagal refleks
Basınç artışı olmaksızın genişleme
Besinlerin midedeki düzeni
Bazı monogastrik hayvanlarda miden hacminin
sindirim kanalına oranları

%62 %9

%26 %15
Besinlerin midede karıştırılması
• Midenin distal kısmında olur.

• Besinlerin öğütülmesi

• Kimusun sindirim enzimleriyle karıştırılması

Midenin Boşaltılması
 Midenin Boşaltılması
• Süpürme hareketleri
Yemekler arası dönemde

• Plorik sfinkterin rolü

Mide doluluk oranı
Gastrin hormonu
Enterogastrik refleks
 Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
Duodenum duvarının gerilimi
Duodenumda;
Düşük pH
Yüksek ozmolarite
Yağ miktarı artışı

Pilorik pompa inhibisyonu

Plorik sfinkter tonusu artışı
 Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
1.Enterik sinir sistemi
2.Sempatik sinir sistemi aktivasyonu
3.Vagal uyarım inhibisyonu
 Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
 Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
Duodenum duvarının gerilimi
Düşük pH sekretin
Yağlar CCK, GIP
Midenin Yapısı ve Bölümleri
Mide Mukozası ve Bezleri
Mide Mukozası ve Bezleri
Mide Mukozası ve Bezleri
 Mide Mukozası ve Bezleri

Sığ gastrik pit

Müköz, enteroendokrin hücreler
Parietal hücre yok Derin gastrik pit
Müköz, peptik,
enteroendokrin hücreler
Parietal hücre çok az

Derin gastrik pit

Tüm hücreler
Mide Mukozası ve Bezleri
 Midedeki Sekretorik Hücreler ve Ürünleri

Enterochromaffin H histamin
 Mukus sekresyonu
Çözünmeyen mukus Mukozal bariyeri oluşturur.
Yüzey mukus hücrelerinde üretilir

Çözünen mukus Besinlerin kayganlaştırarak

mukozaya zarar vermesini
engeller.
Boyun mukus hücrelerinden
salgılanır.
Mukozal bariyeri oluşturan faktörler
1. Çözünmeyen mukus

2. Bazal alkali sıvı Bikarbonat

Sodyum
Klor
3. Epitel hücreler arasındaki sıkı bağlantı

4. Çözünen mukus

Prostaglandin E Mukus
Prostasiklinler Bikarbonat

Aspirin
Non-streoidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAIDs)
Pepsinojen Salgılanması
Peptik Hücre

HCI Pepsin

Pepsinojen Pepsin

Protein sindirimini başlatır. Protein

Etteki kollojeni sindirir. Polipeptit

Pepton
 Rennin Salgılanması
Peptik Hücre Ruminant ve domuz
yavrularında
salgılanır
HCI

Prorennin Rennin
(Kimozin)

Kazein Parakazein Parakaezin+Ca

Kalsiyum Parakazeinat
(Süt Pıhtısı)
 İntrinsik faktör salgılanması
Parietal Hücre

İntrinsik Faktör
HCI
Mide sindiriminde görevli değildir.
İnce bağırsaklarda B 12 vitamininin
emilmesini sağlar
 Parietal Hücrede
CI HCO3 CO2
HCI salgılanması
CO2 + H2O H2CO3
HCO3
CI K.A.

HCO3 + H

K
K
K
H

CI H
Proton
HCI pompası
 Hidroklorik asidin fonksiyonları
1. Proteinleri denatüre ederek yapısını bozar. Böylece
daha kolay sindirilmelerini sağlar.
2. İnaktif olarak salgılanan pepsinojen ve pro-rennini
aktif pepsin ve rennin haline getirir.
3. Pepsin ve renninin aktivite gösterebilmesi için
gerekli asitli ortamı sağlar.
4. Antiseptik özelliğinden dolayı mikroorganizmaların
yok edilmesini sağlar.
5. Demiri redükte ederek, kalsiyum tuzlarını çözerek
emilimini kolaylaştırır.
Hidroklorik asidin fonksiyonları
Mide Sekresyonunun uyarılması

Sinirsel ve hormonal yollarla stimüle edilir.

Sefalik evre
Gastrik evre
İntestinal evre
Mide sekresyonunun uyarılmasında sefalik evre
Med Oblongatada
Yiyeceğin görülmesi, koklanması, dorsal vagal nükleus
tadılması

Mideyi yiyeceğin girişi için hazırlamak

Mukus, enzim ve asit üretiminin artışı

Mide sekresyonunun uyarılmasında gastrik evre

1. Sefalik fazda başlayan sekresyonu artırmak

2. Kimusu asidifiye ve homojenize etmek
3. Protein sindirimini başlatmak
Merkezi sinir sistemi
Lokal ve vagovagal refleksler
(Ach)

Asit, pepsinojen, motilite artışı

Mide sekresyonun uyarılmasında duodenum evresi
Paryetal
Hücre

HCI Gastrin

Protein
Peptid
İntestinal
G hücresi
Mide sekresyonunun inhibisyonu

Mide

pH < 3 pH < 2

somatostatin Sinirsel
yolla
 Mide sekresyonunun inhibisyonu
Duodenuma kimüs geçiş hızının kontrolü

Merkezi sinir sistemi

Asit ve pepsinojen üretiminin inhibisyonu
Gastrik motilitede azalma
Mikrobiyel Sindirim

At ve Domuzda Laktik Asit Bakterileri

 Kusma
Retiküler formasyonda kusma merkezi
Medulla oblangatada (4. ventrikül tabanı) kemoreseptör
tetikleyici bölge kan yoluyla gelen ilaç ve toksinler
Sindirim sistemini zararlı etkilerden korumaya yönelik bir
reflekstir.
Reseptörler:
1. Farinkste
2. Mide ve duodenumda
3. Uterusta
4. Böbrek ve sidik kesesinde
5. Beyinde dördüncü ventrikülde
6. İç kulaktaki semisirküler kanallarda
 Kusma
1. Gastrointestinal kanalın fiziksel yada kimyasal irritasyonu
2. Gastrointestinal kanalın dolgunluğu yada tıkanmalar
3. Kusmayı tetikleyen reseptörleri yada kusma merkezini
etkileyen ilaçlar
4. Seyahat sırasında iç kulaktaki reseptörlerin sürekli
uyarılması
5. Enfeksiyöz hastalıklar sırasında oluşan metabolitler/toksik
maddeler
6. Beyin kanaması yada başka sebeple intrakraniyal
basıncın artması
 Kusma
1. Bulantı
2. Salivasyon
3. Derin inspirasyon, terleme
4. Ösafagus, kardiyak sfinkter ve midede gevşeme
5. Pilorik antrumda kasılma
6. Epiglottis kapalı inspirasyon, intra torasik basınç düşüşü
7. Karın kasları kasılır, intraabdominal basınç atar
8. Üst özofagus sfinkteri açılarak içerik dışarı fırlatılır
İnce Bağırsaklarda Sindirim

• Duodenum

• Jejunum

• İleum

• Pankreas
• Karaciğer / safra kesesi
• Plorik sfinkter
• İleosekal sfinkter
İnce Bağırsakların Yapısı
İnce Bağırsakların Yapısı
 Villus ve Kript’in yapısı

1. Enterositler
2. Goblet H.
3. Enteroendokrin H.
4. Panet H.
5. Kök H
Mukozal Rejenerasyon
2-5
gün  İntestinal epitel 2-5 günlük
periyotta yenilenir.

 İntestinal epitel hücreleri

kendini en hızlı yenileyen
hücrelerdir.

 Gastrin hormonu intestinal

hücrelerin gelişimini
stimüle eder.
İnce bağırsaklardaki fizyolojik aktiviteler
Mukozal Sekresyon
Sekretorik aktiviteler Pankreatik Sekresyon
Karaciğer sekresyonu
(Safra Salgısı)

Luminal sindirim
Sindirim aktiviteleri Mukozal sindirim

Absorpsiyon

İnce bağırsak hareketleri

İnce bağırsaklardaki sekretorik aktiviteler

• İnce bağırsak mukozası sekresyonu

• Pankreas sekresyonu
• Safra sekresyonu
İnce bağırsak mukozasında sekrete edilenler
Enterosit
Enterokinaz
Peptidazlar
Su ve elektrolit
Disakkaridazlar

Goblet h. Müsin Sukraz

Maltaz
İzomaltaz
Laktaz
Panet h. Lizozim
Pankreastan sekrete edilen ürünler

Elektrolitler (Na,K,Mg Ca)

Bikarbonat
Enzimler

Amilaz
Lipaz
Tripsinojen
Kimotripsinojen
Prokarboksipeptidaz A
Prokarboksipeptidaz B
Proelastaz
 Pankreas Salgısının Kontrolü

• Sinirsel kontrol
• Sefalik N. Vagus
• Gastrik- gastropankreatik refleks N. splanchinicus
• İntestinal evreler

• Hormonal kontrol
• Sekretin
• Duodenumda asidite artışı
• CCK-PZ
• Duodenumda protein, yağ miktarında artış
 Karaciğerden sekrete edilen ürünler

Safra sıvısı

Safra asitleri
Teknırnaklı
Deve Bikarbonat
Fil Bilurubin
Karaca, geyik
Sıçan, fare Elektrolitler
Güvercin, kumru
Kolesterol
Papağan

Safra keseleri yok

 Bağırsakta pankreatik enzimlerin aktive edilmesi
Enterokinaz

Tripsinojen Tripsin

Kimotiripsinojen Kimotiripsin
Prokarboksipeptidaz
Proelastaz Karboksipeptidaz

Elastaz
 Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi

Sakkaritler Nişasta
Alfa amilaz

Glukoz Sukroz Laktoz Maltoz

Galaktoz Maltotitroz
Fruktoz Sukraz Laktaz
Maltaz
Glukoz İzomaltaz
Fruktoz Glukoz
Galaktoz
Glukoz
Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi
Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi
Protein Sindirim ve Emilimi
Protein Sindirim ve Emilimi
Protein Sindirim ve Emilimi
Yağların Sindirim ve Emilimi
Yağların Sindirim ve Emilimi
 Pankreas ve Safra Sekresyonlarının Kontrolü

Sinirsel Mide sindiriminin sefalik ve gastrik

evresinde

Hormonal Sekretin
Kolesistokinin
 Kolesistokininin Sindirim Faaliyetlerinin
Düzenlenmesindeki Rolü

Lipit Sindirim
Protein enzimleri

Safra kesesinde
kontraksiyon
oddi sfinkterinde
gevşeme

CCK
Safra sekresyonunun
stimüle edilmesi

Mide içeriğinin
duodenuma geçişinin
inhibisyonu
 Sekretinin Sindirim Faaliyetlerinin
Düzenlenmesindeki Rolü

Asidik içerik Bikarbonat

pH <4-4.5

Sekretin Safra sekresyonunun

stimüle edilmesi

Gastrin
salgılanmasının (HCI)
inhibisyonu
Bikarbonat
İnce bağırsaklarda emilen ürünler

Duodenum and jejunum

Karbonhidratlar
Amino asitler
Lipitler
Demir
Ca++

Ileum
Safra tuzları
B12 vitamini
Elektrolitler
Su
 Monogliserit
Yağ asidi

Monosakkarit

Aminoasit
 Su sekresyonu ve emilimi

Villus epiteli absorbe eder

Kript epiteli sekrete eder
Emilimi ozmoz ile gerçekleşir

Parasempatik uyarım
Bağırsağın gerilmesi
Sekresyon artar
Hiperozmotik içerik
Geri emilim azalır
Toksinler
Villus epitelini tahrip eden
maddeler ve hastalık etkenleri
Su emilimi
 Sodyumun hücre içine emilimi

H2O
Glukoz
Galaktoz Cl- Na+
Na+ H+ HCO3 -
Aminoasit
B vitaminleri Na+

Na+
Na+ H+ HCO3- Cl-

H2CO3
CO2 + H2O
 Vitaminlerin emilimi

Suda Çözünenler daha kolay emilmektedir.

Yağda çözünenlerin emilimi yağların sindirimiyle ilişkilidir.

Folik asit duodenum ve jejunumda emilir.

B12 vitamini ileumda emilir.
Entero hepatik safra dolaşımı
 Bağırsak hareketleri

• Besinlerin parçalanması, karıştırılması

• Salgılarla karıştırılması ve enzimlerin etkisinin artışı
• Absorptif yüzeyle temas
• İlerletilmeleri

• Segmentasyon
• Pendüler (sarkaç)
• Peristaltik- antiperistaltik

• Otonom sinirler; n.vagus, n. Splanchnicus

• Enterik sinirler; plexuslar
 Bağırsak hareketleri

Segmentasyon haraketleri
Segmentasyon haraketleri
Peristaltik hareketler
Bağırsak hareketleri
 Motilite bozuklukları

Bağırsak motilitesinin artması Bağırsak Motilitesinin azalması

İshal
Konstipasyon
Sıvı ve elektrolit kaybı
Bulantı, şişkinlik, ağrı, kramp
Besinlerin emilememesi
İnce bağırsaklarda aşırı bakteri
üremesi (SİBO)
Kalın Bağırsaklarda Sindirim
 Bazı monogastrik hayvanlarda kalın
bağırsakların sindirim kanalına
oranları

%14 %54

%30 %50

Köpek % Domuz % Tavşan % At %

Mide oranı 62 26 15 9
Kalın bağırsak oranı 14 30 50 54
Kalın Bağırsakların Yapısı
Kalın Bağırsakların Yapısı
Mide, ince ve kalın bağırsak mukozalarının
yapısı
 Kalın Bağırsaklarda Sekresyon

• Sindirim enzimleri salgılanmaz.

• Goblet hücreleri müsin salgılar.
• Su ve elektrolitler sekrete edilir.
 Sekumdaki fermentatif sindirim
Bakteri
Protozoa
Mantarlar Selülozu
Dekstrinleri
Pektinleri
Proteinleri
Karbonhidratları
Lipitleri

Uçucu Yağ Asitleri

Karbondioksit
Proteinler
Vitaminler
Metan
 Sekumda Sindirim

• Atta oldukça gelişmiştir.

• Bakteri, protozoa ve mantarlar vardır.

• Fermentatif sindirim vardır.

• Mikrobiyel protein sentez edilir.

• Vitamin sentez edilir (K, B).

• Kaprofaji tavşan, sıçan

 Fermentatif Sindirime Etkili Faktörler

• Yemlerin yumuşatılması
• Mide asidinin etkisi
• Yemlerin öğütülmesi
• İnce bağırsaklarda karbonhidratların
yeterince sindirilmesi
 Kolonda Sindirim ve Emilim

• UYA emilimi
• Mineral maddelerin emilimi
• Suyun emilimi
• Dışkı oluşumu
Sekum ve Kolonla İlgili Sindirim Bozuklukları

• Mikrofloranın değişimi
• Kolik
 Kalın Bağırsak Hareketleri

Sekum Hareketleri
Karıştırıcı hareketler
Peristaltik hareketler

Kolon Hareketleri
Segmentasyon
Peristaltik
Ters peristaltik
 Dışkılama (Defakasyon)

• Dışkının rektum ve anüsten dışarı atıldığı

refleks
Gastrokolik refleks
Mekanik basınç artışı
Peristaltik artışı
 Dışkılama (Defakasyon)

• Sfinkter ani eksternus

• Sfinkter ani internus
• Sentrum anospinale med. oblangata
• Sentrum anale serebral korteks
Dışkılama (Defakasyon)
Ruminantlarda
Sindirim
 Ruminantlar

• Poligastrik hayvanlardır
• Ruminasyon yaparlar
• İki alt grubu vardır

• Ruminantia
Sığır, koyun, keçi, geyik
• Tylopoda
Deve, lama
 Ruminant Midesi
• Rumen
• Retikulum
• Omazum
• Abomazum
 Ruminantlarda Midenin Yapısı

Sulkus (pila) longitudinalis Ruminoretikular

Sulkus (pila) koronarius Retikuloomazal
Omazoabomazal
Rumen
• Farklı büyüklük ve
şekillerde papillalar
Retikulum
Epitel kıvrımları
altıgen şekilde
dizayn oluşturmuş

Kıvrımlar üzerinde ve
içinde çok sayıda
küçük papilla
bulunur
Retikulo perikarditis traumatika
Omazum

Epitelde yaprak benzeri

kıvrımlar (lamina)

Ön mide yüzeyinin
yaklaşık 1/3’i
Yeni doğan ruminantlarda midenin gelişimi

Pre-ruminant Ruminant

Anatomik değişim Mikrobiyel değişim

Sekretorik değişim

Rumen Papillalar
 Anatomik Değişim ve Papillaların Gelişimi

4 ay

Rumen % 25
Abomasum % 60

Erişkin

Rumen % 62
Abomasum % 22
Papillaların gelişimi

Doğumda rumen berrak, yapışkan bir sıvı ile dolu

Papillalar gelişmemiş

Doğumdan sonraki 2-3 haftalık

dönemde yem yemeye başlar.

Rumen papillaları
gelişmeye başlar.
 Ruminantlarda ön midenin gelişimi
Kuru gıda maddeleri ve su

Aneorobik ortam

Mikroorganizmalar

Uçucu yağ asitleri

Karbonhidrat içeren yemler propiyonik, bütirik asit

Lif içeren yemler asetik asit
Ruminantlarda ön midenin gelişimine etkili
faktörler

• Kaba yemlerin etkisi

Hacim artışı
• Konsantre yemlerin etkisi
Propiyonik asit
Papilla gelişimi
Bütirik asit
• Sütün etkisi
• Mikroorganizmaların etkisi
Ön mide gelişimine yemlerin etkisi
 Sekretorik değişim
Yavru doğduğunda

Sindirim enzimleri
İlk bir kaç saatte HCI salgılanmaz
Düşük düzeyde
İlk 24 saatte pepsinojen,rennin
HCI salgılanır
Normal düzeyde
Sindirim enzimleri
ve HCI salgılanır Kolostrumdan
İmmunoglobulunlerin
emilimi
İmmunoglobulinlerin kolostrumdan emilimi

Kendi
Antikor düzeyi

antikorları

Maternal
antikorlar

0 24. saat 14. gün Yaş

Sulkus Özofagikus
 Sulkus Özofagikus

• Refleks n. vagus

• Reseptörler ağız yutak ve özofagusun başlangıcında

• Emme isteği

• Sütteki sodyum ve bakır tuzları

• Erişkinlerde oluşmaz (bazen ADH etkisiyle)

Mikroorganizmaların Rumene Yerleşmesi
• Yavru doğduğunda sindirim kanalı steril

• Önce bakteriler abomazuma ve bağırsağa yerleşirler

• Laktobasiller, Koliformlar, Streptokoklar

• Yavru büyüdükçe mikroorganizmaların türü ve sayısı değişir

 Rumenin Çevresel Şartları
Isı 38-42 0C

pH 5.5-7.2

osmolarite 260-340

Nemli ortam
İçeriğin akış hızı
Atıkların eliminasyonu
Sürekli substrat bulunması
 Rumen Mikroorganizmaları

Bakteriler Rumen Florası

Protozoalar Rumen Faunası

Rumen Mantarları
Rumen florasına etkili faktörler
• Rasyon
Karbonhidrat pH
Lif pH
• Diğer hayvanlarla temas

• Lokal çevresel etkenler

• İlaçlar

• Diğer Mikroorganizmalar
 mo’ lar arasında işbirliği ve etkileşim

• Birbirlerinin sentezlediği ürünleri yada atıkları

kullanırlar

• Birbirleriyle rekabet ederler

 Rumen Florası
( 1 x 10 10-11 Mo./ml )

• Sellulolitikler • Glikolitikler

• Hemisellulolitik • Lipolitikler

• Pektinolitikler • Metan üretenler

• Proteolitikler • Amonyak
üretenler
• Amilolitikler
• Asit kullananlar
• Ürolitikler
Rumen bakterilerinin başlıca fonksiyonları

• Selüloz, hemiselüloz, ve pektin sindirimi

• Amonyak, UYA, CO2 ve metan oluşumu
• Protein sentezi
• Vitamin sentezi
• Detoksifikasyon
Rumen Faunası
( 1 x 10 5-6 Mo./ml )
 Protozoa türleri

Holotrich
• Ciliatalar
Oligotrich

• Flagellatalar
Rumendeki protozoaların fonksiyonları

• Rumendeki sindirime yardım

• Rasyona adaptasyon
• Nişasta depolama
• Detoksifikasyon
• Aşırı mo üremesini engelleme
 Rumen mikroorganizmaları

1. Selülozun sindirilmesi
UYA, karbondioksit, metan, amonyak

2. Protein sentezi
Üre

3. Vitamin sentezi
 Ruminantlarda azotlu maddelerin sindirimi
Non-protein Nitrojen (NPN) Protein
Üre, aa, amonyak, nitrat, nitrit, nükleik asit

Proteinaz

Peptid
Peptidaz

Aminoasit
Amonyak Deaminaz

Protein UYA MO proteini ve

Ruminohepatik rejenerasyon CO2
azot dolaşımı yapı taşı
siklusu
Ruminohepatik azot dolaşımı

ÜRE ÜRE
İdrar

Amonyak Amonyak
 Protein rejenerasyon siklusu

Amonyak
Üre
Amino asit Amonyak

Mikrobiyal Amino asit

Protein

Doku ve
plazma
Amino asit proteinleri
yapımında
kullanılır

Amino asit Dışkı

İnce bağırsak
Abomazum
 Karbonhidratlar

Yapısal Karbonhidratlar Yapısal olmayan

Sellüloz Karbonhidratlar
Hemiselüloz Nişasta
Lignin şekerler
Pektin Pektin
B glukan

Uçucu yağ asitleri

 Karbonhidratlar

• Lifli karbonditratlar ruminasyonu uyarır

• Rumene tükürük sekresyonu artışı

• Sodyum bikarbonat ve fosfat pH

• Nişasta ve basit şekerler çabuk fermente olurlar

• Fazla nişasta laktat

 Lipidler

• Diyetteki miktarı %2-4

• Trigliserid, glikolipid, fosfolipid

Lipidler
 Uçucu yağ asitleri (UYA)
• Asetik asit %60-70
• Propiyonik asit % 10-15
• Butirik asit %10
V. Porta

Karaciğer

Butirik asit Propiyonik asit

Kan dolaşımı

Süt şekeri Asetik asit Glikoz sentezi

Süt proteinleri
Rumen papillalarının
gelişimi
Kalp ve iskelet kasında
enerji kaynağı
Süt yağının sentezi
 Retikulo-Rumen Hareketleri

• Eski- yeni içeriğin karıştırılması

• Ruminasyon

• Eruktasyon

• Omazuma iletim
 Retikulo-Rumen Hareketleri

• Primer ya da karıştırma hareketleri

• Sekonder ya da eruktasyon hareketleri

 Retikulo-Rumen hareketleri

• Dakikada 1-3 kez

• Yem yeme sırasında daha sık
• Uykuda oluşmaz
• Kontraksiyonların hızı ve gücü yem ile
ilişkilidir
Eruktasyon
Timpani

Primer baklagiller
Sekonder obstrüksiyon
motilite
 Ruminasyon

• Regurgitasyon

• Remastikasyon

• Reinsalivasyon

• Redeglutition
 Regurgitasyon

• Yem alındıktan 30-90 dakika sonra

• Midedeki mekano reseptörlerin uyarılması

• Retikulumda güçlü kontraksiyonlar

• İnspirasyonla intrabdominal negatif basınç

• Kardiyanın gevşemesi

• Özofagusta ters peristaltik oluşur

 Retikulo rumen hareketlerinin kontrolü

• Beyin kökünde dorsal vagal çekirdek

• Gerim reseptörleri
• İçeriğin basıncı, yoğunluğu

• Kemoreseptörler
• pH, UYA konsantrasyonu
Karaciğer
 Karaciğer
• Fonksiyonel ünitesi lobül
 Karaciğer

• Safra (ekskresyon, lipit sindirimi)

• Metabolizma

• Depolama

• Kanın filtrasyonu ve depolanması

 Karaciğer

• Ekskresyon
– Lipofilik maddeler
• Metabolizma sonucu oluşanlar
– Bilirubin, steroid hormonlar

• İntestinal kanaldan gelen maddeler

– Antibiyotikler
 Karaciğer

• Ekskresyon
Lipofilik maddeler
• Suda çözünür hale getirilir

• Konjugasyon
– Glukorinik asit, asetat, glutatyon, glisin, sülfatlar…vb.

• Böbreklerden idrarla

• Safra-bağırsaklar- dışkı
 Karaciğer
Metabolizma

Karbonhidrat metabolizması

• Fruktoz ve galaktozun glikoza çevrilmesi

• Glikojenezis
• Glikoz, laktik asit, gliserol, pirüvik asit, aa’ lerden
glikokojen sentezi

• Glikojenolizis
 Karaciğer
Metabolizma

Karbonhidrat metabolizması

• Glikozun glikojen ya da yağ olarak depo

edilmesi

• Glikoneojenezis
– aa ve gliserolden glikoz sentezi

• Kan glikoz düzeyinin dengede tutulması

 Karaciğer
Metabolizma

Lipit metabolizması

• Şilomikronlar
– Trigliserid

– Fosfolipid

– Kolesterol

• Lenf dolaşımından jugular- subklavikular

vena birleşiminde kan dolaşımına
 Karaciğer
Metabolizma

Lipit metabolizması

• Lipoprotein lipaz- karaciğer ve yağ doku

kapillar endotelyumunda
• Trigliseritler- yağ asitleri ve gliserol

• Karaciğer ve yağ hücrelerinde

• Yağ asitleri- trigliseritler
 Karaciğer
Metabolizma

Lipit metabolizması
• Lipoprotein, trigliserit, kolesterol, fosfolipit sentezi

• Yağ asitlerininin enerji için kullanılması

• Karbonhidrat ve proteinlerden trigliserit sentezi

• Yağ asitlerinin doymamış hale getirilmesi

 Karaciğer
Metabolizma

Protein metabolizması
• Plazmadaki aa lerden hücrelerde protein sentezi
ve depolanması

• Proteinlerin aa lere dönüştürülüp kana verilmesi

• Plazma proteinlerinin sentezi

• Albumin, globülin, fibrinojen
 Karaciğer
Metabolizma

Protein metabolizması
• aa’ lerin deaminasyonu

• Enerji kaynağı olarak kullanılmaları

• Glikoz ve glikojene dönüştürülmeleri

(glikoneojenezis)

• Yağ asitleri ve keto asitlere dönüştürülmeleri

(ketojenezis)

• Amonyaktan üre sentezi

 Karaciğer
Diğer metabolik fonksiyonları

• Vitaminleri depolamak- A, D, B12

• Demiri depolamak- ferritin

• Pıhtılaşma faktörleri sentezi