OMÜ SHMYO

ANATOMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ
(SYSTEMA
DIGESTORIUM)

Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

 SİNDİRİM SİSTEMİ
(SYSTEMA DIGESTORIUM)
 SİNDİRİM SİSTEMİ
(SYSTEMA DIGESTORIUM)
• Vücudumuzun büyümesi, gelişmesi,
vücut ısısının korunması, yıpranmış
hücrelerin yerine yenilerinin konabilmesi
için, dışarıdan ağız yoluyla alınan
besinler, fiziksel ve kimyasal etkilerle
emilerek ve vücut için kullanılabilir hale
getirilir ve artık maddeler dışarıya atılır
bu olaya sindirim denir.
• sindirim sistemi
• Sindirim kanalı
• sindirim bezleri
SİNDİRİM SİSTEMİ
• Organizmaların canlılığını devam
ettirebilmesi için enerjiye ihtiyaç
vardır.
• Bu enerji ihtiyacı dış ortamdan alınan
besin maddeleri(yiyecek ve içecekler)
ile sağlanır.
• Sindirim sistemi (gastrointestinal
sistem);
• besin maddelerinin alımı (yenmesi ve
yutulması),
• sindirimi(parçalanması),emilimi(kan
dolaşımının aktarılması)
• Atık maddelerin dış ortama
atılmasından (dışkı =feçes olarak
vücuttan uzaklaştırılmasından)
sorumludur.
• Kas liflerinin kasılması ile sindirim kanalın da dalga şeklinde bir hareket oluşur.
• Bu harekete peristaltik hareket denir.
• Sindirim kanalındaki içeriği başlangıcından sonuna doğru iletir.
 Ağız Boşluğu (cavitas oris)
• Sindirim kanalının başlangıç kısmıdır.
• Yiyeceklerin alınması, küçük parçalara ayrılması ve
sonucunda kolay yutulur hale getirilmesine uygun bir
yapıda düzenlenmiştir.
• Konuşma ve solunuma yardımcı olur.
• Ağız girişi (vestibulum oris) ve ağız boşluğu (cavitas
oris propria) denilen iki bölümden oluşur.
⮚Ağız Girişi (vestibulum oris)
Dudaklar ,yanaklar ve dişler arasında kalan giriş
bölümüdür.
⮚Asıl Ağız Boşluğu (cavitas oris propria)
Dişler,damak,ağız döşemesi ve boğaz arasında kalan esas
bölümüdür.
İçini dil doldurur.
Dudaklar (labia oris)
• Ağız açıklığını çevreleyen,ağız girişinin ön duvarını oluşturan
kas fibröz yapılardan yapılmış ve hareketli olan iki kıvrımdır.
• Kas kısmının esasını m.orbicularis oris kası oluşturur.
• Besinlerin ağıza alınması ve ağızda tutulmasında görev alır.
⮚Dudakların Damarları
Arterial kanı a.facialis ,venöz kanı v.facialis taşır.
⮚Dudakların sinirleri
Motor siniri m.facialis,duyusal sinir n.trigeminus’tur.
 Yanaklar (buccae)
• Ağız boşluğunun dış duvarlarını oluşturur.
• Dıştan deri içten mukoza ile örtülüdür.
• Deri altında mimik kaslar, yağ dokusu, damarlar ve
sinirler bulunur.
 Damak (palatum)
• Ağız boşluğunun, dilin üst yüzünden yukarısında kalan üst
duvarıdır.
• Ağız boşluğu ile burun boşluğunu birbirlerinden ayırır
• Yutmada görev yapar.
• Damak öndeki 2/3’lük bölümü sert damak (palatum durum) ve
arkadaki 1/’ lük bölümü yumuşak damak (paltum molle) olmak
üzere ikiye ayrılır.
 Dişler
• Besinlerin mekanik olarak parçalanmasında görev alırlar.
• Öndeki dişler yiyeceklerin kesilmesinde ,arkadaki dişler yiyeceklerin
ezilmesinde görev yapar.
• Çene kemiklerinde diş köklerinin yerleştiği alveol denilen diş çukurları bulunur.
• Dişler U harfinde dizilerek iki diş kemerini oluşturur.
• Alveolar kemerleri örten mukozaya dişeti (gingiva) denir.
• Doğumdan sonra çıkmaya başlayan dişler süt dişi(dentes ducudui) adını alır ve
sayıları toplam 20 tanedir.
• Altı yaş civarında süt dişleri dökülür ve yerine kalıcı dişler( dentes permanantes)
denilen dişler çıkmaya başlar.
• Kalıcı dişlerin toplam sayısı 32 tanedir.
• Kalıcı dişlerin çıkışı 13-25 yaşları arasında tamalanır.
• Dişler kesici, köpek dişleri ,büyük azı ve küçük azı şeklinde 4 gruba ayrılır.
 Dil (lingua)
• Dilin ön 2/3’lük kısmı
asıl ağız boşluğunda ve
arka 1/3’lük kısmı
yutakta bulunur.
• Kaslardan yapılı olan
hareketli bir organdır.
• Çiğneme gıdaların
yutulması konuşma ve tat
duyularının
algılanmasında görev
yapar.
 Dil- Linguae
• Tat duyusu organıdır. Yutma ve konuşmada
görevi vardır.
• Radix lingua
• Corpus lingua

⮚Dilin damarları
• Arterial kanı a.lingualis
,venöz kanı v.lingualis taşır. 1. Extrensek dil kasları
⮚Dilin sinirleri
Motor invnervasyonunu
n.hypogluss;duyusal
innervasyonunu
n.trigeminus,n.facialis ve
n.glossopharyngeus sağlar.
⮚Dil kasları
• İntrensek ve extrensek
olarak ikiye ayrılır.
• M.genioglosus
• M.hyoglossus
• M. Styloglossus
• M.pslstoglossus
2. İntrensek dil kasları
• M. Longutidinalis superior
• M. Longitudunalis inferior
• M. Transversus linguae
• M. Verticalis linguae
Dil papillaları (tat tomurcukları)
Papilla foliata
Papilla vallata
Papilla fungiformis
Papilla filiformis
Tükürük bezleri (glandulae salivariae)

• Ekzokrin bezlerdir ve tükürük salgılarlar.

• Tükürük ağız boşluğunun nemli ve temiz kalmasını
sağlar.
• Kimyasal sindirimi başlatır.
• 3 tip tükürük bezi vardır.
• Tükürük bezleri otonom sinir siteminin parasempatik
bölümünden sekretomotor lifler alır.
 Büyük Tükürük Bezleri
Glandula parotidea
• En büyük olandır.
Glandula submandibularis
• Bir ceviz büyüklüğündedir.
Glandula sublingualis
• En küçük olandır .
 Boğaz (fauces)
• Sindirim kanalının yumuşak damak ile dil kökü
arasında yer alan ve bir geçit şeklinde olan
bölümüdür.
• Asıl ağız boşluğunun arkasında bulunur.
• Asıl ağız boşluğu ,bu geçit ile yutağa bağlanır.
 Yutak (phaynx)
• Sindirim kanalının kafa tabanı ile yemek borusu
arasında uzanan bölümüdür.
• Kas ve zarlardan yapılı ve bir boru şeklindeki kanaldır.
• Uzunluğu 12-14 cm kadardır.
• Hem sindirim hemde solunum için ortak bir kanaldır.
 Pharynx’in bölümleri
⮚Nasopharynx
• Kafa tabanı ile yumuşak damak arasında kalan
bçlümdür.
⮚Oropharynx
• Pharynx’in yumuşak damak ile hyoid kemik arasında
kalan bölümğüdür.
⮚Laryngopharynx
• Pharynx’in hyoid kemik ile yemek borusu arasında
kalan bölümüdür
Yemek Borusu (oesophagus)
• Kaslardan yapılı olan tüp şeklindeki
bir kanaldır .
• Pharynx ile mide arasında uzanır
• (C6-T11 arasında)
• Uzunluğu 25-30 cm kadardır.
• Omurganın önünde soluk borusunun
arkasında yer alır.
• Siniri n.vagus’tur.
• Diaphragma’da bulunan hiatus
oeshophageus isimli açıklıktan
geçer.
• Ostim cardiacum arıcılığıyla mideye
bağlanır.
Pars cervicalis
Pars thoracica
Pars abdominalis

3 fonksiyonel darlığı vardır.

Pharyngoosesophageal
Bronchoaortici
Diaphragmatica
Mide (gaster)
• Sindirim kanalının yemek borusu ile ince
bağırsaklar arasında uzanan ve en geniş
olan bölümüdür.
• Karın boşluğunun sol üst kadranında yer
alır.
• Besin maddeleri için depo görevi görür.
• Mekanik ve kimyasal sindirim gerçekleşir.
• Besin maddelerini sulandırır, karıştırır ve
parçalar.
• Ön ve arka duvarların birleşmesiyle
oluşan ve sağa bakan kenara curvatura
minor, sola bakan kenarına da
curvatura major denir. Sağ kenar
konkav ve kısa iken, sol kenar konveks
ve uzundur.
 Mide (gaster)
• Midede oluşan içeriğe kimus denir.
• Kimus duodenuma geçer.
• Midedeki üst açıklık ostim cardiacum mideyi yemek borusuna
• Midedeki alt açıklık olan ostium pyloricum ise mideyi
duedonum’a bağlar.
• Midenin 4 anatomik bölümü vardır.
• Pars Cardiaca,
• Fundus Gastricus,
• Corpus Gastricum Ve Pars Pylorica’dır.
• Siniri n. Vagus’tur.
• Arterleri
– Truncus coeliacus’dan gelir
• Venleri
– V.portae hepatis ve v.cava superior’a dökülür...***
Mide ile duodeum arasındaki geçişi kontrol
eden düz kastan meydana gelen bir sfinkter
(m. sphincter pyloricus) bulunur.
İnce Bağırsaklar
• İnce bağırsaklar ostium pyloricum’dan başlayıp
valva iliocaecalis’e kadar uzanır.
• Uzunluğu 6 m kadar olan bölümüdür.
• Karın ön duvarı ile komşuluk yaparlar.
• Proksimalde ostium pyloricum ile mideye , distalde
ostium ileocaecale ile kalın bağırsaklara bağlanır.
• Gıdaların sindirimi ve emilimi
• Siniri n.vagus’tur.
İnce Bağırsağın Bölümleri
• Duodenum
• Jejunum
• Ileum
Duedonum(oniki Parmak Bağırsağı)
Sindirim kanalının mide ile jejnum arasında uzanan ve
uzunluğu 25 cm kadar olan bölümdür.
• Şekli açıklığa bakan C harfine benzer.
• Bu açıklığa pankreas baş kısmı oturur.

Dört bölümde incelenir

• Pars superior
• Pars descendens
• Pars horizontalis (inferior)
• Pars ascendens
Duodenum-On iki parmak bağırsağı
Pars superior
5 cm uzunluktadır.
Duodenum-On iki parmak bağırsağı
Pars descendens duodeni
Medial duvarın iç yüzünde papilla duodeni major denilen bir kabarıklık
vardır.
Buraya ductus choledocus ve ductus pancreaticus birlikte açılır.

Bazan ductus pancreaticus

accessorius oluştuğu zaman
papilla duodeni major’un 2
cm yukarısında papilla
duodeni minor oluşur ve
buraya açılır.
Jejunum ve Ileum
Flexura duodenojejunalis’ten
valva ilealis’e kadar uzanır.
• Jejenum ve ileum ‘u
birbirinden ayıran net bir
özellik yoktur.
• Jejnum’un çapı ve duvar
kalınlığı ileum’a göre daha
fazladır.

Karın arka duvarına

mesenterium denilen iki katlı
periton yaprağı ile asılıdır.
Jejunum ve Ileum
Jejunum,
İnce bağırsağın
proksimal 2/5’ini
oluşturur.
Yaklaşık 4 cm
çapındadır.
Önemli kısmı regio
umblicalis’te yer alır.
Jejunum ve Ileum
• İnce bağırsağın 3/5’ini
oluşturur.
• Yaklaşık 3,5 cm çapındadır.
• Büyük kısmı regio
hypogastrium ve pelvis
boşluğunda yer alır.
• Sağ fossa iliaca’da caecum
ile colon ascendens’in
birleşim yerine ostium
valva ilealis ile açılır.
• İnce bağırsakların periton ile ilişkisi:,
• Duodenum retroperitonealdir ve bu nedenle hareketsizdir.
• Jejnum ve ileum intraperitonealdir ve bu nedenle
hareketlidirler.
Mesenterium Jejunum ve ileum kıvrımlarını
karın arka duvarına asan iki
katlı periton yaprağına
mesenterium denir.
Mesenterium’un karın arka
duvarına tutunan kısmına
radix mesenterii denir.
Radix mesenterii, 2. lumbal
vertebranın corpusunun sol
tarafından sağ art. sacroiliaca
seviyesine kadar uzanır.
Intestinum crassum-
Kalın bağırsaklar
Intestinum Crassum
Kalın bağırsaklar
Sindirim kanalını valva
ileocaecalis’ten anüs’e
kadar uzanan kısmıdır.
Yaklaşık 1,5 m dir.
Caecum
Colon ascendens
Colon transversum
Colon descendens
Colon sigmoideum
Rectum
Canalis analis ‘ten oluşur.
⮚Kalın bağırsakların fonksiyonları:
• İleum’dan gelen sindirim içeriği, caecum’a girdiğinde sıvı
haldedir ve çok az besin maddesi içerir.
• Suyun geri emilimi, sindirilmeyen besin parçacıklarının
dışkıya dönüştürülmesi ve dışkının anus aracılığıyla dış
ortama atılmasından sorumludur.
• Kalın bağırsakların üst yarısında; sindirim süreci,ince
bağırsaklardan gelen enzimler tarafından tamamlanır,
• Kolonda sindirim olmaz.
• Kolona giren suyun %80 kadarı emilir.
• Kolon florası, B vitamini sentezine katılır.
• Kalın bağırsakların mukoza ve mukusu, bağırsak
duvarlarını korur ve dışkı geçişini kolaylaştırır
 Kalın Bağırsaklar
(intestinum crassum)
• Sindirim kanalının ince bağırsaklardan anus denilen açılığa kadar uzanan ve
uzunluğu 1,5 m kadar olan son bölümdür.
• Proksimalde,karın boşluğunun sağ alt tarafında ,ostium ileocaecale ile ileum’a
bağlanır.

• Distalde orta hattaki anüs ile dış ortama açılır.

• Büyük bölümü karın boşluğunda ,küçük bölümü
pelvis boşluğunda yer alır.
• Karın ön duvarı ile komşuluk yapar.
• Kalın bağırsakların çapı,ince bağırsaklara göre
daha geniştir.
• İç yüzeyleri daha pürüssüzdür.
⮚Kalın bağırsakların periton ile ilişkisi;
• Caecum,colon transversum ve colon sigmoideum
intraperitonealdir ve bu nedenle hareketlidirler.
• Rectum’un ise sadece üst bölümü periton ile örtüdür.
• Canalis analisin periton ile komşuluğu bulunmaz.
CAECUM, KÖR BAĞIRSAK
Caecum-Kör bağırsak
Sağ fossa iliaca’da yer
alır.
6 cm uzunlukta, 8 cm
genişliktedir.
İleum, caecum’un
posteromedial yüzüne
açılır. Açılma noktasına
ostium valva ilealis denir.
Burada valva ileocaecalis
(ilealis) denilen bir kapak
bulunur.
Caecum-Kör bağırsak

Appendix vermiformis,
ostium valva ilealis’in 2
cm altında caecum’un
posteromedial duvarına
açılır.
Colon ascendens
Caecum’dan başlar.
Yaklaşık 15 cm
uzunluktadır.
Karaciğerin alt yüzüne
kadar yükselir. Burada
sola dönerek flexura
coli dextra’yı oluşturur.
Colon transversum Flexura coli dextra’dan
dalağın alt ucuna kadar
uzanır.
Burada kıvrım yaparak
flexura coli sinistra’yı
oluşturur.
Yaklaşık 50 cm
uzunluktadır.
Regio umblicalis’ten regio
hipochondriaca sinistra’ya
uzanır.
Mesocolon transversum ile
karın arka duvarına
tutunur.
Colon descendens
Ort. 25 cm uzunluktadır.
Sol regio hipochonriaca
ve sol regio lumbalis’te
uzanır.
Colon ascendens’e göre
daha derinde bulunur.
Arka yüzü peritonsuz olup
karın arka duvarına bağ
dokusu aracılığı ile
tutunur.
Colon sigmoideum
40 cm uzunluktadır.
Genellikle pelvis’te
bulunur.
“S” şeklinde kıvrım
yaparak 3. sakral vertebra
hizasında rektum ile
birleşir.
Mesocolon sigmoideum ile
karın arka duvarına tutunur.
Caecum-Kör bağırsak
Colon-Kolon
Colon transversum
Colon sigmoideum
Colon Grafi
Rectum
Uzunluğu 12 cm dir.
3. Sakral vertebra hizasından
başlar.
Sacrum ve coccyx’in önünde
açıklığı öne bakan kıvrım yaparak
flexura sacralis’i oluşturur.
Diaphragma pelvis’ten geçerek
canalis analis ile birleşir. Bu
birleşme yerindearkaya ve aşağıya
dönerek flexura perinealis’i
oluşturur.
Genişlemiş alt kısmına ampulla
recti denir.
Rectum
Canalis analis
Ampulla recti’den sonra
sindirim kanalı
daralır,arkaya ve aşağıya
doğru seyrederek anüs’te
sonlanır.
Yaklaşık 4 cm uzunlukta, 3
cm çapındadır.
Etrafını m. sphincter ani
externus ve m.sphincter
ani internus sarar. Bu
sfinkterlerle kanal devamlı
kapalıdır.
SİNDİRİM BEZLERİ
Tükrük Bezleri
Karaciğer
Pankreas
Dalak
Karaciğer
Yetişkinde vücut
ağırlığının %2’sini,
Çocuklarda %5’ini
oluşturur.
Ortalama ağırlığı
erkeklerde 1400-1600 gr,
kadınlarda 1200-1400 gr
dır.
Karaciğer-Hepar

Safra üretimi ve duodenuma aktarılması

Metabolik etkiler
Protein
Yağ
Karbohidrat
Vitamin ve mineraller (Fe)
depolanması
Detoksifikasyon
Kanın filtrasyonu .........

Facies diaphragmatica
Facies visseralis
Facies diaphragmatica
Diaphragma’nın alt yüzüne gevşek bağ dokusu ile tutunur.
Bu yüzün büyük kısmı periton ile örtülüdür.
Bu yüzün arka tarafında lig. falciforme hepatis’in iki
yaprağı arasında kalan bölge peritonsuz olup, bu bölgeye
area nuda adı verilir.
Lig. falciforme hepatis
Karaciğerin diafragmatik yüzünü örter, bu yüzün arka
tarafından iki yaprak halinde diapgragma’nın alt
yüzüne uzanır.

H harfi
Portae hepatis (KAPI)
Fissura sagittalis sinistra
Lig.venosum
Lig.teres hepatis
Sulcus sagittalis dextra
Sulcus v.cava inferior
Fossa vesica biliaris
Facies visseralis
Aşağıya, arkaya, karın
organlarına bakan yüzdür.
Bu yüzde iki fossa, üç fissura
vardır.
• Sol üst tarafta fissura
ligamenti venosi,
• sol alt tarafta fissura
ligamenti teretis,
• sağ üst tarafta sulcus venae
cavae,
• sol alt tarafta fossa vesica
biliaris,
• ortada porta hepatis bulunur.
Porta hepatis
Karaciğere giren ve çıkan oluşumların bulunduğu yerdir.
Porta hepatis’te bulunan oluşumlar;
V. porta hepatis
A.hepatica propria
Ductus hepaticus communis
Karaciğerin lobları
Lobus hepatis dexter
Lobus hepatis sinistetr
Lobus caudatus
Lobus quadratus
Vesica fellea (Biliaris) Safra Kesesi
Vesica fellea (Biliaris) Safra Kesesi
• Karaciğerden salgılanan safranın
depolanmasını ve konsantre hale gelmesini
sağlar.
• 30-60 ml safra depolayabilir.
• Karaciğerin visseral yüzündeki fossa vesica
biliaris içinde bulunur.

⮚Safra kesesi üç kısımdan oluşur;

• Fundus
• Corpus
• Collum
• Safra kesesinde depo edilen safra ihtiyaç halinde safra
kanalıyla duedonum’a dökülür.
• Duedonum da sindirilmesi gereken yağlı gıda yok
ise,burada bulunan oddi sfinkteri,kanalı kapalı tutarak
safra geçişini engeller.
• Böylece safra,safra kesesinde depo edilerek konsantre ve
hazır halde bekletilir.
 Vesica fellea (Biliaris) Safra Kesesi
Collum kısmından başlayan ductus cysticus porta hepatis’in
hemen dışında ductus hepaticus commjunis ile birleşerek
ductus choledocus’u oluşturur.
Vesica Biliaris ve Safra Yolları
Safra Yolları İntrahepatik safra yolları
Safra karaciğer
hücrelerinde yapılır.
Canalicus biliferi
Ductus biliferi
Ductus interlobaris
Ductus hepaticus dexter ve
sinister
 Safra Yolları
Ekstra hepatik safra yolları
Ductus hepaticus dexter ve sinister birleşerk ductus
hepaticus communis’i, ductus hepaticus communis ductus
cysticus ile birleşerek ductus choledocus’u oluşturur.
 Pancreas
Karın arka duvarında,
Midenin arka yüzünde,duodenum ile dalak arasında yer alır.
12-15 cm. uzunluktadır.
Çok sayıda lobdan oluşur.
Retroperitoneal bir bezdir.
Pancreas
Pankreas hem endokrin
hemde ekzokrin bezdir.
Endokrin salgıları;
İnsülin, glukagon ve
somatostatin olup
doğrudan kana verilir.
Ekzokrin salgıları;
Amilaz, lipaz ve tripsin
olup bir kanal aracılığı ile
duodenum’un pars
descendens’ine açılır.
Pancreas
Dört bölümden
oluşur.
• Caput pancreatis
• Collum pancreatis
• Corpus pancreatis
• Cauda pancreatis
 Pancreas
Caput pancreatis
Duodenu’un kavsi içinde yer alır.
Collum pancreatis
Yaklaşık 2 cm uzunluktadır. Ön yüzü pylorus ile komşudur.
Arka yüzü v. porta hepatis’in başlangıç kısmı ile komşuluk
yapar.
Pancreas
Corpus pancreatis
Mide ile arasında bursa
omentalis yer alır.
Arka tarafında aorta,
sol böbrek yer alır.
Cauda pancreatis
Dalağa kadar uzanır.
 Ductus Pancreaticus (Wirsung kanalı)
Cauda pancreatis’te küçük kanalların birleşmesiyle oluşur.
Duodenum’a yaklaştığında ductus choledocus ile birleşerek birlikte
duodenum duvarında seyrederek pars descendens duodeni’de papilla
duodeni major’e açılır.
Ductus Pancreaticus
Dalak(splen,lien)
• Karın boşluğunun sol üst kadranında regio
hypcondriaca sinistra’da bulunur.
• Vücudun en büyük lenfoid dokusudur.
• Kapısı dışında tamamen periton ile kaplı bir
organdır ve kırmızımsı bir görünümdedir.
• Dalağın innervasyonunu T6-T10’dan geçen
sinirler ile sağlanır.
• Dalak ön tarafta mide ile komşuluk ederken medialde cauda
pankreatis, sol böbrek ve kalın bağırsağın fexura coli sinistra
kısmı ile,
• arka tarafta da diyafram ve 9-11 kaburgalar ile komşuluk eder.
• Dalağın mide ile bağlantısı lig.gastrosplenicum ve böbrek ile
bağlantısı ligç splenorenale tarafından kurulur.

⮚Dalağın iki yüzü vardır;

• Facies visceralis
• Facies diaphragmatica
 KAYNAKLAR
• Sağlık Bilimleri Için Resimli Temel Anatomi kitabı, İstanbul
kitabevi, 2019.
• Netter FH. Atlas of human anatomy.
• Sobotta Anatomi Atlası.
• Moore KL, Persaud TVN. The Developing Human
(Clinically Oriented Embryology
• Yıldırım M. İnsan Anatomisi.
• Arıncı K, Elhan A. Anatomi I, II. Güneş kitabevi, Ankara,
2003.
• Moore K, AF. Dalley: Clinically oriented anatomy.
TEŞEKKÜRLER