Systema Urinaria

(Üriner Sistem)

Vesica urinaria (Mesane) ve

Urethra
Doç. Dr. Hilal IRMAK SAPMAZ
Mesane (Vesica urinaria)
• Mesane böbreklerden ureterler
aracılığıyla gelen idrarın biriktiği, bu
idrarın dışarıya atılmasını sağlayan kas
ve zardan yapılmış kesedir.
• Mesane’nin yeri: Pelvis içinde ve
pubis’in arkasında bulunmaktadır.
Dolu olduğu zaman üst kısmı karın
boşluğuna girer. Erkeklerde rectumun,
kadınlarda vagina ve uterus’un
önünde yer almıştır.
• Mesane’nin şekli: Doldukça
genişleyen bir kese şeklindedir. Dolu
idrar kesesi kısmen kürevi bir şekil
gösterdiği halde, boş bir kese sagittal
kesitte üçgen şeklinde görülür.
2
 Boş mesane tespit edilip incelendiğinde
• Apex vesicae
• Fundus vesicae
(Arka-alt yüzü)
• Corpus vesicae
• Üst yüzü
• Yan alt yüzleri
görülür.

3
 Boş Mesane
Üst Yüzü:
•Tepesi önde tabanı arkada bir
üçgen şeklindedir.
•Mesane boş iken üst yüz düz veya
hafif konveksçe olup peritonla
örtülüdür.
 
•Periton erkeklerde rektuma
atlarken excavatio rectovesicalis
denilen çıkmazı, kadında isthmus
uteriye atlarken excavatio
vesicouterinayı oluşturur.

4
 Boş Mesane
Yan-alt yüzü:
• Bu yüz peritoneumla örtülü değildir.
• Ön bölümü ile symphysis pubica
arasında spatium prevesicale
(Retzius aralığı=cavum Retzii) yer
alır. Bu aralıkta Santorini ven plexusu
bulunur.
• Arka bölüm prostatın tabanına oturur
ve cervix vesicae denir.

5
 Boş Mesane
Fundus vesica (Arka alt yüz)
• Piramide benzeyen mesanenin arkaya
ve aşağıya bakan taban kısmıdır.
• Kadında vaginanın üst ve uterus’un
alt kısmı ile komşudur.
• Erkekte vesicula seminalis ve ampulla
ductus deferentis ile komşudur.
• Fundus ile apex arasına corpus
vesicae denir.

6
 Dolu Mesane
Dolan mesanenin üst yüzü karın
boşluğuna girer. Arka ve yan kenarlar
küntleşir.
350-500 cm³ idrarla dolu hale gelir. Oval
bir şekil alır. Yaklaşık 12 cm olan uzun
ekseni öne ve yukarı yönelir.

Arka üst yüz

Ön alt yüz
Yan yüzler
Taban
Tepe

7
 Dolu Mesane
Ön-alt yüzü:
• Bu yüz peritoneumla örtülü değildir.
• Symphysis pubis ‘in arka yüzüyle
komşudur.
• Symphysis pubis ‘in hemen
yukarısında karın duvarından
peritonu delmeksizin direkt
mesaneye girilebilir.

8
 Dolu Mesane

Arka-üst yüzü:
• Peritonla örtülüdür.
• Excavatio rectovesicalis aracılığıyla
rectumla ve ön kısmı da ince barsaklarla
komşudur.

• Apex vesicae dolu mesanede yukarı ve

öne bakar.

9
 Dolu Mesane
Fundus vesicae

• Mesaneden rektuma atlayan

peritona plica rectovesicalis
arada oluşan çıkmaza ise
excavatio rectovesicalis denir.
Anüsten 7.5 cm yukardadır.

10
 Mesane
Kadında mesane arka yüzü uterus
ve vagina ile gevşek bağ doku
aracılığıyla komşudur.
Tamamen peritonsuzdur.
Excavatio vesicouterina anüsten
5 cm yukardadır.

Erkekte excavatio rectovesicalis’in

yukarısı peritonla kaplıdır.

Çocuklarda mesane daha çok

karında yerleşmiştir, sonra aşağı
iner.
11
 Mesane
Kadında
Mesane boş durumda ise uterus
mesanenin üst yüzüne oturur.
Cervix vesicae doğruden pelvis
döşemesine oturur.
Üst yüzün arka bölümü ve arka
yüz tamamen peritonsuzdur.

12
 Cervix vesica
• Mesanenin ön-alt ve arka-alt
yüzlerinin birleştiği kısımda ve
ortada urethra’nın başlangıç
deliği ostium urethra internum
çevresindeki kısmıdır.
• Erkeklerde prostat’a, kadınlarda
pelvis diyafragması üzerine
yaslanmış pozisyondadır.

13
 MESANE’NİN BAĞLARI

lig. pubovesicale (içinde m. pubovesicalis) (kadın)

lig. puboprostaticum (içinde m. puboprostaticus)(erkek)
lig. rectovesicalis (içindeki m. rectovesicalis rectumun yan
taraflarına uzanır. m. rectoyrethralis ise rectumun ön yüzünden
urethranın arka yüzüne uzanır.)
lig. umbilicale medianum (urachus kalıntısıdır. Apex vesicayı
umbilicusa bağlar.)
plica umbilicalis medianum
plica umbilicalis medialis (a. umbilicalis artığı )
plica umbilicalis lateralis (içinde a.v. epigastrica inferior)

14
• Plica umbilicalis medianum ile plica umbilicalis medialis
arasında fossa supravesicale yer alır.
• Plica umbilicalis medialis ile plica umbilicalis lateralis arasında
fossa inguinalis medialis bulunur.
• Plica umbilicalis lateralisin yanlarında ise fossa inguinalis
lateralis yer alır.
 Mesane’nin iç yüzü
Tunica mucosa
Mukoza, tela submukoza ile kas tabakasına gevşek olarak bağlanmıştır.
Tela submukoza : Trigonum vesica (Lieutaud üçgeni)’da
bulunmayan gevşek bağ dokusudur. Bu yüzden mesane boşken bu
üçgen saha hariç diğer iç yüz buruşuk plikalıdır.
Tunica muscularis: Bu tabakada değişik yönlerde uzanan düz kas
lifleri bulunur. Dışta longitudinal, ortada sirküler ve en içte
longitudinal yönde uzanan kas lifleri bulunur. Mesane duvarı
kaslarına m. detrusor vesicae denir.
Orta tabakayı oluşturan sirküler kas lifleri uretra’nın başlangıç deliği
etrafında kalınlaşarak m. sphincter vesici’yi (m.sphincter urethra
internus) oluşturur.
Tunica serosa: Peritoneumdur.

16
17
 MESANE’NİN İÇ YÜZÜ

ostium
ureterisler

plica
interureterica

trigonum vesica
uvula vesica (Lieutaud üçgeni)

crista uretralis
ostium uretra internum
18
 Mesane iç yüzü
• Boş mesanede ostium
ureterisler arası mesafe 2.5 cm
iken dolu iken 5 cm’dir.
• Trigonum vesica’nın aşağı
köşesinde ostium urethra
internum yer alır.

• Orta tabaka kas lifleri mesane

boynunda yoğunlaşarak m.
sphincter urethra internus (m.
sphincter supracollicularis, m.
sphincter vesici) adlı yapıyı
oluşturur. Bu lifler prostat
etrafı kaslarla devam eder.
 Mesane’nin arterleri

A. vesicalis superior
A. vesicalis inferior
(a. iliaca interna.’dan),

Ayrıca;
A. obturatoria
A. glutea inferior
A. uterina
A.vaginalis’ten de ince dallar
alır. 

20
 Mesane venleri
mukoza altında
kaslar arasında ve
dıştaki ven ağlarında toplanır.
Bu venöz ağ mesanenin ön-alt ve
arka-alt yüzlerinde plexus
venosus vesicalis’i oluşturur ve
plexus venosus prostaticus’la
birlikte önde v. dorsalis penis’i de
alıp
v. iliaca interna’ya açılır.
21
22
 Mesane lenfatikleri
Üsttekiler: N. l. iliaci
externi’ye,

Alttakiler: N. l. iliaci
interni’ye

Mesane boynunda:

N. l. sacrales veya

N. l. iliaci communes’e
açılır.

23
 Mesane’nin innervasyonu
Otonom sinir sisteminin kontrolü altındadır.
Parasempatikler: Nn. splanchnici pelvici (errigentes) ile sakral
parasempatikus(S2-4)’tan gelir. Otonom merkez pons’ün üst
bölümünde Barrington merkezi (ret. form.’in nuc tegm post’u)
Parasempatik uyarı: M. detrusor vesicae’yı eksite eder , m. sphincter
vesicae’yı inhibe eder. (Miksiyon)

Sempatikler: Torakal 11-12 ve lumbal 1.-2. medulla spinalis

segmentlerinden gelir.
Sempatik uyarı: Mesane kaslarını inhibe eder, m. sphincter vesica’yı
eksite eder.
M. sphincter urethra (m. sphincter externa) m. transversus perinei
profundus’un bir bölümü olup çizgili kastır. N. pudendus’tan innerve
olur.

24
 Mesane
• Ağrı duyusu hem parasempatik, hem de sempatik
liflerle taşınır. Karın ön duvarı alt kısmında,
perineum’da hissedilir. Medulla spinalis’te hem
arka hem ön-yan kordonda taşınır.
• Gerilme duyusu sadece sempatiktir. Gerilme
duyusu sadece arka kordonda taşınır.
• Arka kordon lezyonu: Miksiyon duyusu olmaz.
• Ön-yan kordon lezyonu: Ağrı azalır. Miksiyon
duyusu vardır.
26
 URETHRA
Mesaneyi dış genital organlar bölgesine açan tübüler yapıdır.
Uzunluğu ve ilişkileri erkek ve kadınlarda farklıdır.

27
Urethra Feminina
(kadın uretrası)

Kadın urethrası sadece idrar taşımakla görevlidir.

4 cm uzunluğunda, 5-6 mm genişliğinde membranöz bir yapıdır.
Mesane’nin tabanındaki ostium urethra internum’dan symphysis pubica’nın
ortaları seviyesinde başlar ve aşağı doğru ilerleyerek pelvis döşemesini geçer ve
vestibulum vagina’da, ostium vagina’nın hemen önünde ve glans clitoridis’in 2-3
cm arkasında ostium urethra externum’da sonlanır. 
Symphysis pubica’nın arkasında vaginanın ön duvarına gömülüdür. 

28
29
30
Mukozası uzunlamasına plikalıdır. Bunlardan tabandaki belirgin olanına crista
urethralis denir. Urethra’ya gll. urethralis (Littre bezleri) adlı müköz bezler
açılır.

Ostium urethra
externum’a yakın olan bu
bezlerin birkaçı birlikte
ductus paraurethrales
(Skene kanalları) adıyla
ostium urethra
externum’un lateral
kenarlarına açılır. Bu bezler
erkekteki prostatın
karşılığıdır.

31
Urethra feminina’nın
damarları

• A. vesicalis inf.
• A. vaginalis
• A. pudenda interna

• Venleri arterlerle aynı

isimdedir. Mesane ve
vagina’nın venlerine
açılır.

32
 Urethra feminina’nın lenfatikleri

Lenfatikleri:
n. l. sacrales
n. l. iliaci interni
n. l. inguinales profundi

33
Urethra feminina’nın
sinirleri:
• Pl. hypogastricus
inferior (plexus
pelvicus)
ve
• n. pudendus’tan gelir.

34
Urethra masculina (erkek urethrası): ostium urethra internum

Hem idrarın hem de meninin dışarı atılmasını

sağlar.
Mesanedeki ostium urethra internum’dan
başlar, penisin ucundaki ostium urethra
externum’da sonlanır.
Toplam uzunluğu 18-20 cm kadardır.
İçinden geçtiği oluşumlara göre üç parçası vardır.

Pars prostatica urethra

Pars membranacea urethra
Pars spongiosa urethra
Mesane’nin içindeki kısa bölümüne pars
intramuralis (pars preprostatica) da denir.
ostium urethra externum
35
Pars prostatica urethra

• Urethra’nın prostat
içinden geçtiği bu ilk
bölümü, en geniş ve en
genişleyebilen bölümüdür.
Yaklaşık 3 cm
uzunluğundadır.

• Bu bölümde urethra’ya
ductus deferens,
gl.vesiculosa ve
prostat
gibi organların kanalları açılır

36
Pars prostatica

Sinus prostaticus crista urethralis

ductus prostaticus
colliculus seminalis
utriculus prostaticus
(vagina masculina) ductus ejaculatorius

m. sphincter urethra ext. diaphragma urogenitale

Gl. bulbourethralis(Cowper bezi)

37
 m. sphincter urethra
Pars membranacea urethra
Urethranın pelvis ürogenital
diafragmasından geçen parçasıdır.
Uzunluğu yaklaşık olarak 1.25-2.0
cm kadardır. En az genişleyebilen ve
ostium urethra externum’dan sonra 2. en
dar yeridir.
Diafragma urogenitaledeki m. Pars
transversus perinei profundus’un üretra membranacea
çevresinde bulunan lifleri kalınlaşarak urethra
urethra için bir sfinkter m. sphincter
urethra oluşturur. Bu sfinkter çizgili kas
liflerinden oluşur.
Böylece idrarın bir süre istemli
olarak mesanede tutulabilmesi sağlanır. 

38
 Pars spongiosa urethra

• Corpus spongiosum penis

içerisinden geçen bu parça,
15 cm uzunluktadır.

 Fossa bulbaris diye

adlandırılan bir genişlik
bulunur.
Buraya gl. bulbourethralis’in
boşaltma kanalları açılır.
 Fossa navicularis urethra:
Glans penis içindeki
genişleme
 Valvula fossa navicularis

39
 Urethra’nın genişlikleri
-Sinus prostaticus
-Fossa bulbaris (ampulla urethra)
-Fossa navicularis

Urethra’nın darlıkları
-Ostium urethra internum
-Pars membranacea urethra
curvatura
-Fossa navicularis’in arka kısmı (valvula fos. nav.) infrapubica
-Ostium urethra externum (en dar) (6 mm çap)
Penis sarkık iken iki eğrilik gösterir: curvatura
prepubica
1- curvatura infrapubica, 2- curvatura prepubica

40
Urethra masculina’nın
sfinkterleri
-M. sphincter urethra internus:
Mesane boynu ile ductus
ejaculatorius’un açılma deliği
arasında yer alır. M.
supracollicularis de denir. OSS
(plexus vesicalis) tarafından
innerve edilir.
-M. sphincter urethra
externus:N. pudendus’un n.
perinealis dalından innerve olur.
Küçük yaşlar hariç istemli çalışır.

41
  Arterleri:
-A. urethralis – a. pudenda interna’nın dalı,
-Ayrıca penis ve prostat’ı besleyen arterlerden dallar alır.
Venleri: Arterleri takip eder ve aynı ismi alır.
Lenf drenajı: İçerisinden geçtiği yapıların lenf damarlarına
katılarak, aynı lenf nodullerine açılırlar.
Siniri:
N. pudendus’un dalları.
Afferentlerinin büyük kısmı nn. splanchnici pelvici’ye
katılarak medulla spinalis’e giderler.
Plexus hypogastricus inferior’dan gelen liflerin oluşturduğu
plexus prostaticus, urethranın tüm bölümlerine dallar
gönderir. 42