SİNDİRİM SİSTEMİ

(SYSTEMA DIGESTORUM)

Dr. Barış Özgür DÖNMEZ

Sindirim sistemi nedir?
Sindirim sistemine ait yapılar
Ağız (Cavitas oris)
Dil (Lingua)
Dişler (Dentes)
Tükrük bezleri (Gl. Salivares)
Pharynx (yutak)
Oesophagus (yemek borusu)
Periton
Mide (gaster)
İnce bağırsaklar (intestinium tenue)
Kalın bağırsaklar (intestinum crassum)
Rektum ve canalis analis

Yardımcı yapılar
Karaciğer (hepar)
Safra kesesi (vesicae biliaris)
Dalak (splen-lien)
Cavitas Oris: Cavitas oris propria
Vestibulum oris
Damak (palatum) :
Oropharynx ile nasophrynx’i birbirinden ayırır.
 Lingua

Dilin 1/3 arka kısmı phrynx, 2/3 ön kısmı ağız

boşluğundadır.
Kaslar yardımıyla hyoid kemiğe mandibula’ya, pharynx’e
ve processus styloideus’a tutunmuştur.
Dilin radix linguae, corpus linguae ve apex linguae olmak
üzere üç kısımda incelenir
Kemik iskelete tutunan bu kısım dilin radix lingua
denilen kök kısmını oluşturur.
Serbestçe hareket edebilen kısım ise corpus lingua
olarak isimlendirilir.
 DİŞ

Sindirim sisteminin başlangıcında olmaları nedeniyle yiyeceklerin

kesilip parçalanmasında yardımcı olurlar.
Dişler konuşmada yardımcı oldukları gibi kendilerini barındıran
besleyen diş kavislerinin gelişme ve korunmalarına yardımcı
olurlar.Dişler bir anlamda fonksiyonlarına göre isimlendirilmektedirler.
İncisive,
canine,
premolar ve molar dişler
Dişler çıkış sıralarına göre iki tiptedir
*Dentes desidui (süt dişleri)
*Dentes permanantes (kalıcı dişler)

corona dentis
Radix dentis
collum dentis
Glandula parotidea:
20-30 gr. ağırlığındadır.
Saf seröz bir salgı salgılar.
Fossa retromandibularis yerleşimli en büyük tükrük bezidir.
Gl. submandibularis: Mandibula ile hyoid kemik
arasında bulunan 3 yüzlü bir çift bezdir. Serö-müköz bir
salgısı vardır.
PHARYN
X
Burun boşluğu, ağız boşluğu ve Larinks boşluğunu arkadan sarar.
Başlangıç kısmı daha geniş, aşağı doğru daralan bir huni şeklindedir.
Muskulo membranöz yapıdadır.
Kafa tası tabanından krikoid kıkırdak seviyesine uzanır
(6. servikal vertebra seviyesine kadar uzanır.)

Ostium pharyngeum tuba auditiva’ların arkasında, yanlara doğru recessus

pharyngeus (Rosenmüller çukuru)’lar en geniş kısmını oluştururlar.
Cavitas pharyngis

Chonae

Isthmus faucium

Aditus laryngis

Arkada fascia prevertebralis

Spatium retropharyngeum

Spatium lateropharyngeum
Yan taraflarda A. carotis communis, A. carotis interna , v. jugularis interna, n.
glossopharyngeus, n.vagus, n. hypoglossus, truncus sympaticus ile komşuluk
yapar.
Burun boşluğuna bakan parça Nasopharynx,
ağız boşluğuna bakan parça Oropharynx,
Larinx boşluğuna açılan parça ise Laryngopharynx olarak isimlendirilir.
Nasopharynx: Oral ve laryngeal parçalardan farklı olarak boşluğu devamlı
açıktır.

Kafa iskeleti tabanı ile yumuşak damak arasında bulunur.

Önde choana ile burun boşluna
Yan duvarlarında Ostium pharyngeum tubae auditivae ile orta kulağa
Bu deliğin üst arka tarafında içinde tonsilla tubarius (Gerlach bademciği)
denilen lenfatik dokunun bulunduğu bir kabartı torus tubarius bulunur.
Oropharynx:
Yumuşak damak ile hyoid kemik arasında uzanan kısımdır.
Yan duvarlarında arcus palatoglossus ve arcus palatopharyngeus’lar
arasında tonsilla palatina’lar yerleşmiştir.
Waldeyer’in lenfatik halkası
tonsilla pharyngea
tonsilla palatina
tonsilla tubaria
tonsilla linguales
 Tonsilla pharyngea

Tonsilla tubaria Tonsilla tubaria

Waldeyer’in
Tonsilla palatina
lenfatik halkası Tonsilla palatina

Tonsilla lingualis
Laryngopharynx :Hyoid kemik ile krikoid kıkırdak arasında yerleşmiştir.
Alt kısmı oesophagus ile devam eder.
Önde aditus laryngeus’a açılır.
Yanlarda recessus piriformis’ler bulunur.
OESOPHAGUS

Seviyesi: C6-T11
Oesophagus’un darlıkları :Üst kesici dişlerden itibaren
1. başlangıç kısmında yaklaşık 1,5 cm. dir. (üst kesici dişlerden itibaren 16
cm.)
2.Bifurcatio trachea düzeyinde (üst kesici dişlerden itibaren 23 cm.)
3. Arcus aortayı çaprazladığı yerde (üst kesici dişlerden itibaren 27,5 cm)
4.Hiatus oesophagus’da (üst kesici dişlerden itibaren 38 cm.)
KARIN ÖN DUVARI TOPOGRAFİSİ
Karın içi organlarının yerleşim yerlerinin dışardan tanımlanabilmesi için karın ön duvarı,
geçtiğini düşündüğümüz 2 transversve 2 sagittal çizgiyle dokuz bölgeye ayrılır.
Periton:
Abdominopelvik boşluğu çevreleyen geniş seröz zardır.
Boşluktaki organların çoğunun üzerine atlayarak onları sarar.
Parietal periton, visseral periton
Cavum peritoneale
Liquor peritonei
Intraperitoneal: embriyoda periton içinde-yetişkinde periton içinde

Mide, jejunum, ileum, appendix vermiformis, caecum, colon transversum,

colon sigmoid, caeum, karaciğer, dalak

Sekonder retroperitoneal: embriyoda peritonda yetişkinde periton

arkasında
,
Duedonum, colon ascendens ve descendes, pancreas ve rektum

Retroperitoneal: hem embriyoda hemde yetişkinde periton arkasında

Üriner organlar, aorta abdominalis, v. cava inferior

GASTER VENTRICULUS
(MİDE)
Sindirim kanalının en geniş kısmıdır

Oesophagus ile duodenum arasında bulunur

Diaphragmanın altında ve colon transversum’un üstünde bulunur

Bulunduğu yer
Regio epigastrica, Regio umblicalis ve Regio hypocondrica sinistra’da yer alır
Curvatura ventriculi minor

Curvatura ventriculi major

Paries anterior

Paries posterior

Ostium cardiacum

Ostium pyloricum
Midenin bölümleri

Pars cardiaca
Fundus gastricus
Corpus gastricus
Pars pylorica
Pylorus
Midenin iç yüzü
Plica longitudinalis
Waldeyer caddesi
Tunica muscularis:
Dıştan içe doğru
stratum longitudinale
stratum circulare
fibrae obliquae
olmak üzere 3 tabakadan oluşur.
Midenin arterleri: A. gastroepiploica dextra
A. gastrica dextra A. gastroepiploica sinistra
A. gastrica sinistra Aa. gastricae breves
Midenin venleri:
V. gastrica dextra V. gastroepiploica sinistra
V. gastrica sinistra Vv. gastricae breves
V. gastroepiploica dextra V. pylorica
INTESTINUM TENUE Duodenum
(İnce barsaklar) Jejunum
Ileum
Mide Caecum (Valva iliocoecalis)
 Mide Caecum (Valva iliocoecalis)

Kalınlık 3-4 cm. 2-2.5 cm

Duodenum 25-30 cm.

jejunum (toplam bağırsağın 2/5’i)
İkisinin toplamı 6 m.
Ileum (toplam bağırsağın 3/5’i)
Duodenum
Regio epigastrica’da ve Regio umblicalis’te
Mide ile jejunum arasında bulunur.
Safra ve pankreasın kanalları buraya açılır
Duodenum 4 parçaya ayrılır
Pars superior duodeni
Pars descendens duodeni
Pars horizontalis duodeni
Pars ascendens duodeni
Amilaz… nişasta
Ductus pancreaticus major
Lipaz …… yağ
Tripsin……. protein Ductus choledochus
Jejunum ve ileum

arterleri: aa jejunales
aa. iilei
Jejunum ve ileum intraperitonealdir
Karın arka duvarına Radix mesenteriye mesenterium
ile tutunur.
Plica circularis (Kekring plikaları)
Barsak içeriğinin geçişini geciktirir.
Emilme zamanı uzar
Emilme yüzeyi artar

Villi intestinales
Damarca zengin çıkıntılardır

Gll. intestinales (Liberkühn bezleri)

ARTERLER
Duodenum
A. gastrica dextra
A. supraduodenalis
A. gastroepiploica dextra
A. pancreaticoduodenalis superior et inferior
A. hepatica propria’dan gelebilecek dallar
A. gastroduodenalis
Jejunum ve Ileum
A. mesenterica superior (Aa. jejunales, Aa. ileales)
ileum’un alt kısmı A. ileocolica
 VENLER

V. jejunalis
V. ileales
V. pancreaticoduodenalis inf V. mesenterica superior V. porta
V. pancreaticoduodenalis sup
 KALIN BAĞIRSAK
-Ortalama 130-150 ANÜS
-Ileum’dan anüs’e kadar uzanır.
cm. uzunluğundadır.
-Başlangıcı en geniş kısmıdır.
-Rektum’a doğru gittikçe genişliği azalır.
1- Caecum ve appendix vermiformis
2- Colon
colon ascendens
colon transversum
colon descendens
colon sigmoideum
3- Rectum ve canalis analis
Taenia coli
Taenia libera
taenia mesocolica
taenia omentalis
Haustra colli
Caecum
-Kalın bağırsağın başlangıcında ve sağ fossa iliaca’da bulunur.
-Kalın barsağın, incebarsakla birleştiği yerin (Valva iliocaecalis)
altında kalan parçasıdır.
-Ortalama uzunluğu 6-7 cm,genişliği 7-8 cm. kadardır.
-Genelde intra peritoneal’dır.
-Fossa iliaca’da Lig. inguinale’nin dış yarımının üstündedir.
1-Colon ascendens:
-15-20cm uzunluğundadır.
-Sekumdan daha dardır.
-Karaciğere kadar yükselir.
-Burada sola doğru dönerek Flexura coli dextra’yı yapar
-Karın ön duvarında Linea medioclavicularis’in sağında, Planum
intertuberculare’den Planum transpyloricum’a kadar uzanır.
-Ön ve yan yüzleri peritonla örtülüdür.
-Genelde sekonder retroperitoneal’dir.
2- Colon transversum:
-En uzun ve en hareketli kısımdır.
-Flexura coli dextra’dan başlar, Regio hypochondrica sinistra’da
bulunan dalağa kadar uzanır.
-Burada Flexura coli sinistra’yı yaparak aşağı doğru Colon
descendens ile devam eder.
-Intraperitoneal bir organdır.
3- Colon descendes:
-Sol böbrek dış yüzü boyunca aşağı doğru iner.
-Böbreğin alt ucunda biraz içe dönerek, M. psoas ile M. quadratus lumborum
arasında aşağı doğru iner.
-Crista iliaca’dan sonra Colon sigmoideum adını alır.
4-Colon sigmoideum:
-<S> şeklindedir.
-Apertura pelvis superior hizasında başlar.
-3. sakral omurun ön yüzünde, rekrum ile devam eder.
-Mesokolon sigmoideum ile sarılmıştır.
-Arkada A. iliaka externa,M. priformis ve plexus sacralis;
-önde incebarsaklarla komşudur. tenia’lar sona doğru kayıp olur.
Rectum (Intestinum rectum, Intestinum terminale):
-3. sakral omur yüksekliğinde başlar.
-Başlangıcından itibaraen sakrum ve koksiksin iç bükeyliğini izleyerek
anteroposterior (Flexura sacralis) eğriliği yapar.
-Sırasıyla önce aşağı-arkaya, sonra aşağı-öne ve Diaphragma pelvis’te
arkaya- aşağı doğru yönelir.
Anorektal birleşme:
-Koksiks ucunun biraz aşağısında 2-3 cm önde yer alır.
-Anorektal birleşmede barsağın arkaya doğru olan eğriliği Flexura
perinealis’dir.
CANALIS ANALIS
(ANÜS)
-Ampula recti’nin alt kısmında sindirim kanalının lümeninin birdenbire
daraldığı, aşağı ve arkaya doğru seyrederek anüste sonlandığı yerdir.
-Yaklaşık 3.8 cm uzunluğundadır.
-Ön duvarı arkaduvardan biraz daha kısadır.
-Bütün uzunluğu boyunca, kanalın kapalı kalmasını sağlıyan sifinkter kaslar
ile sarılmıştır.
Damarları:Rectum ve Canalis analis 4 arter tarafından beslenir.
A.rectalis superior: A. mesenterica inferior’un dalıdır.
Rektumun heriki yanında aşağı doğru inen iki dala ayrılır.
-Terminal dalları kas tabakasını delerek submukozaya geçer.
Dalları Valva analis’e kadar iner.
Burada ilmik şeklinde anastomozlar yapar.

A. rectalis inferior: A. pudenda interna’nın dalıdır. Valva analis’e kadar

anal kanalı besler.
A.rectalis media: A. iliaca externa’nın dalıdır. Rektumun alt bölümünün kas
tabakasını besler. A. rectalis superior ve inferior ile anastomoz yapar.
A. A.sacralis media: Bifurcatio aorta abdominalis’tn ayrılır. Rektumun
arka tarafını besler.
V. rectalis superior. Plexus rectalis internus’u drene eder. V.
mesenterica inferior^a açılır.
V. rectalis inferior plexus rectalis externus’u drene eder. V.
pudenda interna’ya ve oradanda V. iliaca interna’ya açılır.
V. rectalis media Plexus rectalis externa’nın üst bölümünü drene
eder. V. iliaca interna’ya açılır.
-Bu venler arasında porto-kaval anastomoz vardır.
KARACİĞER
SAFRA KESESİ

Lobus hepatis dexter

Lobus hepatis sinister
Lobus caudatus
Lobus quadratus
Sulcus sagittalis dexter
Fissura sagittais sinister
KARACİĞERİN İŞLEVİ
.Karaciğer iç organların en büyüğüdür.
.Bez yapısında olup glikoz metabolizması, safra yapımı (dış salgı),
.heparin yapımı (iç salgı),
.keton bileşiklerinin yapımı,
.plazma proteinlerinin sentezi,
.çeşitli ilaç ve zehirlerin detoksifikasyonu,
.üre yapımı,
.yağ metabolizması,
.adrenalin ve tiroksinin parçalanması
.ısı oluşması gibi işlevleri vardır.
Durumu:
.Karaciğer, karın boşluğunun sağ yukarı bölümünde,
diaphragma’nın altında bulunur.
.Sağ hipokondur (geğrek) bölgesinin tamamını,
epigaster bölgesinin büyük bir kısmını
sol hipokondr bölgesininin sağ üst köşesini doldurur.
.Şekil olarak eğik kesilmiş bir yumurtaya benzer.
KaraciğerinDış Görünüşü:
.Facies diaphragmatica ve
.Facies visceralis olmak üzere iki
yüzü,
.Margo posterior ve
.Margo inferior olmak üzere iki
kenarı ve
.iki ucu bulunur.
. Karaciğerlerin visseral yüzünde <H> harfi şeklinde iki sagital ve bir transvers yarık
ile komşu organların izleri görülür.
.Sagital oluklardan sagdaki daha geniştir.
.Bu oluğa Sulcus sagitalis dexter; ince bir yarık şeklinde olan .sol taraftakine ise
Fissura sagitalis sinister denilir.
Arterler:
Karaciğeri A. hepatica propria besler.
Bu arter A. hepatica communis’ten ayrıldıktan sonra Lig.
hepatoduodenale içinde sol-önde yukarı doğru ilerler.
Porta hepatis’te Ramus dexter ve sinister dallarına
ayrılır.
Safra kanalı ve V. porta dalları ile birlikte segmental
olarak dağılır.
Dallar arasında anastomoz bulunmaz.
 PORTAL DOLAŞIM
V. porta:
V. mesenterica superior, V. mesenterica inferior ve
V. lienalis’in birleşmesi ile oluşur.
Lig. hepatoduodenale içinde, solda -arkada porta hepatis’e gelir.
A. hepatica propria ve safra kanalları ile birlikte karaciğerde
segmental olarak dağılır.
Sindirim kanalındaki besince zengin kanı karaciğere taşıyan bu sisteme portal sistem
denilir.
Safra Kesesi (VESICA BILIARIS- VESICA FELLAE)
.Karaciğerdan barsağa gelen boşaltıcı yolun dışında yeralır.
.Bir kanal ile ana safra kanalına bağlanır.
.Safra için depo ve yoğunluğunun artıma görevi vardır. ,
.Safra yapmaz.
Kısımları
.Fundus vesica biliaris
corpus vesica biliaris ve
collum vesica biliaris olmak üzere 3 kısımda incelenir.
Duc. choledochus (ana safrakanalı):
lig. hepatoduodenale içerisinde, Duc. cysticus ve Duc.
hepaticus communis’in birleşmesi ile oluşur. 7-8 cm.
uzunluğundadır. Lig. hepatoduodenale’nin sağ kenarında
bulunur.
DALAK (LIEN- SPLEN)
Dalağın yapısı: - dışta tunica serosa
(dalağın peritonu)
- içte tunica fibrosa
- Trabeküla splenica

- kırmızı pulpa

- beyaz pulpa’da
lenfositler bulunur