DOLAŞIM SİSTEMİ

Prof.Dr. Yalçın KIRICI

1
Dolaşımın tanımlanması ve tipleri;

• Kalp boşluklarının sağda kalanları venöz

kanla, soldakileri ise arteryel kanla
ilgilidir.
• Bu nedenle;
– sağ atrium ile sağ ventriküle sağ kalp,
– sol atrium ile sol ventrikülede sol kalp
» denilir.

2
 Dolaşımın tipleri;
 Küçük Dolaşım
(Akciğer Dolaşımı)
 Büyük Dolaşım
(Sistemik Dolaşım)
 Fötal Dolaşım
 Neonatal Dolaşım

3
ARTERYAL & VENÖZ DOLAŞIM

4
İnsan Vücudunun Vasküler Ağacı

Thymus Tonsils

Liver Spleen

Kan Damarları Lenfatik Damarlar 5

 DOLAŞIM SİSTEMİ
 Systema Circulatorium
 Kan – Lenfa sıvıları
dolaşır.
 Kanallar = damarlar
(vasa)
 Pompa = Kalp

 Systema Cardiovasculare
 Kalp-damar sistemi
 Systema Lymphoidea
 Lenfatik sistem
KARDİOVASKÜLER SİSTEM

 Kalp
 Arterler (atardamarlar)
 Venler (toplardamarlar)
 Kapillerler
 KALP
 Kardia, Cor...
 Muskuler yapıdadır..
 Kanın hareketini sağlar.
 Mediastinum medius’da, perikardium
içinde bulunur.
 2/3’ü solda, 1/3’ü sağda.
KALP
Dış Görünüm
 Apex cordis (tepe)
 Basis cordis (taban)
KALP
Dış Görünüm
 KALP BOŞLUKLARI
 4 odacık
 Üsttekiler ATRİUM (Kulakcık)
 Alttakiler VENTRİKÜL (Karıncık)
 SAĞ KALP
 Sağ atrium
 Ostium atrioventriculare dextrum

 Valva tricuspidalis

(valva atrioventricularis dexter)

 Sağ ventrikül
 SOL KALP
 Sol atrium
 Ostium atrioventriculare sinistrum

 Valva mitralis (bicuspid)

(valva atrioventricularis sinister)

 Sol ventrikül

 Sağ – Sol kalpler arasında direk bağlantı YOKTUR....

 Septum interatriale
 Septum interventriculare
SOL KALP
Sol Ventrikül (Ventriculus Sinister)
 Duvarı sağ ventrikülden 3 kat daha
kalındır.
 Ostium atrioventriculare sinistrum
 Valva mitralis
 Trabeculae carneae
 M.papillaris (2 tane)
 Chordae tendinea
 Ostium aortae
 Valva aortae (semilunar -3-)
 Vestibulum aortae
 Septum interventriculare
 Pars muscularis
 Pars membranacea
 VSD
Kalp Duvarının Yapısı
 Epicardium
 Pericardium serosum’un lamina visceralis’idir.
 En dışta bulunur.
 Myocardium
 İstem dışı çalışır ve,
 İmpuls üretme, iletme ve ritmik kasılma özelliği vardır.
 Endocardium
 İç tabakadır.
 Kalp boşluklarının içini ve tüm kapakcıkları sarar.
Kalbe Gelen ve
Giden Büyük Damarlar
 Sağ ventrikülden
 Truncus pulmonalis
 Sol ventrikülden
 Aorta
 Sağ atriuma
 V.cava superior
 V.cava inferior
 Sol atriuma
 Vv.pulmonales (4)
 KALBİ BESLEYEN DAMARLAR
 Koroner Arterler – aorta’dan çıkarlar
 A.coronaria dextra
 R.marginalis dexter

 R.interventricularis posterior

 A.coronaria sinistra
 R.interventricularis anterior

 R.circumflexus
KALBİ BESLEYEN DAMARLAR
KALBİ BESLEYEN DAMARLAR
KALBİN İLETİ SİSTEMİ

 Kalp kası, MSS’ne

bağımlı olmaksızın
kendiliğinden ritmik
uyarılar üretebilme ve
bunları ileterek
kasılabilme özelliğine
sahiptir.
KALBİN İLETİ SİSTEMİ
 Sinoatrial Düğüm (SA)
(Keith Flack Düğümü)
 Kalbin pacemaker’ıdır.
 Sağ atrium üst duvarında,
v.cava sup. giriş deliğine
yakın olarak yerleşmiştir.
 Dakikada 70-80 uyarı üretir.
 İnternodal yollar
 Ön - Orta - Arka
 Atrioventriculer Düğüm (AV)
(Ascoff Tawara Düğümü)
 Atrioventriculer demet (His
demeti)
 Purkinje lifleri
 Ventrikül kası
 PERICARD

 Seröfibroz bir torbadır.

 Mediastinum medius’da
bulunur.
 Pericardium fibrosum
 Damarlara tutunur
 Pericardium serosum
 Lamina parietalis
 CAVITAS PERICARDIALIS

 20-30 cm3 sıvı

 Lamina visceralis (epicardium)
ATARDAMARLAR
AORTA
 Sol ventrikülden tüm vücuda
 Aorta ascendens
 A.coronaria dextra
 A.coronaria sinistra
 Arcus aortae
 Truncus brachiocephalicus
 A.carotis communis sinistra
 A.subclavia sinistra
 Aorta descendens (T4-L4)
 Pars thoracica
 Pars abdominalis
 Bifurcatio aortae
 A.iliaca communis dextra ve
sinistra
Aorta
Aorta Ascendens
 A.coronaria dextra
 A.coronaria sinistra

 Kalbi besleyen damarlardır.

Arcus Aortae
 Tümü mediastinum superius’da yer
alır.
 Baş, boyun ve üst tarafı kanlandırır.

 Truncus brachiocephalicus
 A.carotis communis dextra
 A.subclavia dextra
 A.carotis communis sinistra
 A.subclavia sinistra
 Baş ve Boynun Arterleri
 A.carotis communis
 A.carotis externa
 Başın dış kısmı, yüzü ve boynun
büyük bölümünü besler.
 A.carotis interna
 Cavitas cranii ve orbita içindeki
yapıların büyük bölümünü besler.
WILLIS POLİGONU
circulus arteriosus cerebri
 A.cerebri anterior
 A.communicans anterior
 A.cerebri posterior
 A.communicans posterior
Üst Tarafın Arterleri
A.subclavia
 Sağda truncus
brachiocephalicus,
 Solda arcus aortae’dan
çıkar.
 Clavicula ortalarından
(dışkenarından) itibaren
a.axillaris adını alarak
devam eder.
A.axillaris
 A.subclavia, 1.costa veya
clavicula dışyan kenarını
geçtikten sonra a.axillaris
adını alarak devam eder.

 M.teres major’un alt kenarı

hizasında a.brachialis adını
alır.
A.brachialis
 A.axillaris, m.teres major dış
kenarını geçince a.brachialis
olarak adlandırılır.
 Art.cubiti 1 cm aşağısında
veya collum radii hizasında 2
uç dalına ayrılarak sonlanır.
 Üst ekstremiteyi besleyen
tek arter budur.

 TANSİYON ARTERİ
A.brachialis
Dalları
 A.profunda brachii
 A.collateralis ulnaris superior
 A.collateralis ulnaris inferior

Uç dalları
 A.radialis
 A.ulnaris
A.radialis
 Önkolun dış yanında uzanır.
 NABIZ !!***
 Avuç içinde arcus palmaris
profundus’u oluşturur.
 A.ulnaris
 Önkolun içyanında uzanır,
 Avuç içinde arcus palmaris superficialis’i
oluşturur.
Üst Taraf Arterleri
 Gövdenin Arterleri
Aortae descendens
 Pars thoracica
 T4-T12 vertebra alt kenarları
arası
 Arka mediastinum’da bulunur.
 Göğüsün kanlanmasında
a.subclavia ve a.axillaris’den
gelen bazı dallarla beraber
önemli rol alır.
 Pars abdominalis
 T12 vertebra alt kenarı ile L4
vertebra cismi arası
 Karın organları ve karın
duvarının büyük bir bölümünün
kanlanmasında rol alır.
 Pelvisin Arterleri
 A.iliaca communis dextra-sinistra
 A.iliaca interna (pelvise)
 A.iliaca externa (alt tarafa)
A.iliaca interna
Visseral dalları
 A.umbilicalis
 A.ductus deferentis
 Aa.vesicales
superiores
 A.vesicalis inferior
 A.pudenda interna
 A.rectalis inferior
 A.perinealis
 A.bulbi penis
 A.profunda penis
 A.dorsalis penis
 A.uterina
 A.vaginalis
A.iliaca interna
Parietal dalları
 A.glutea superior
 A.obturatoria
 A.glutea inferior
 A.iliolumbalis
 Aa.sacrales laterales
Alt Tarafın Arterleri
A.iliaca externa
 Art.sacroiliaca hizasında a.iliaca
communis’den ayrılır.
 Lig.inguinale hizasından sonra
a.femoralis olarak devam eder.
Dalları
 A.epigastrica inferior
 A.circumflexa ilium profunda
A.femoralis
 Canalis adductorius’dan fossa poplitea’ya
geçtiğinde adı a.poplitea olur.
 Nabız alınabilir***
Yüzeyel dalları
 A.epigastrica superficialis
 A.circumflexa ilium superficialis
 Aa.pudendae externae
Derin dalları
 A.profunda femoris
 A.circumflexa femoris medialis-
lateralis
 Aa.perforantes (4)
 A.descendens genus
A.femoralis
A.poplitea
 Fossa poplitea’da bulunur.
 Nabız alınabilir***
 Diz eklemi çevresinde dağılan dalları
vardır.
Uç dalları
 A.tibialis anterior
 A.tibialis posterior
 A.poplitea
A.tibialis anterior
A.tibialis posterior
 A.tibialis anterior
 Tibia ön bölgesinden
geçer, ayak sırtında
a.dorsalis pedis olarak
devam eder.
 Nabız alınabilir***
A.tibialis posterior
Yandalları
 A.fibularis
Uç dalları
 A.plantaris medialis
 A.plantaris lateralis
 A.dorsalis pedis’den gelen bir
dal ile birleşerek arcus
plantaris profundus’u yapar.
Arcus Plantaris Profundus
a.plantaris lateralis
a.dorsalis pedis’den bir dal
KLİNİKTE NABIZ ALMAK İÇİN
KULLANILABİLEN ARTERLER
 A.radialis
 A.carotis communis
 A.temporalis superficialis
 A.femoralis
 A.poplitea
 A.dorsalis pedis
BÜYÜK VENLER
 V.cava superior
 Baş-boyun, göğüs ve
üst taraf
 V.cava inferior
 Karın, pelvis ve alt
taraf
 V.portae hepatis
 Sindirim organlarının
venöz kanı
 Vv.pulmonales
 Akciğerlerden sol
atrium’a
Üst Taraf Venleri
Derin
 V.radialis
 V.ulnaris
 V.brachialis
(v.basilica’ya da dökülebilir)

 V.axillaris
 V.subclavia
Üst Taraf Venleri
Yüzeyel
 Rete venosum dorsale
manus
 V.cephalica
 V.basilica
 V.mediana antebrachii
 VEN M’si

 V.mediana cubiti
 VEN N’si
Alt Tarafın Venleri
V.iliaca externa
Yüzeyel Venleri
 Arcus venosus dorsalis
pedis
 V.saphena magna
(içyandan)
 V.femoralis’e

dökülür.
 V.saphena parva
(dışyandan)
 V.poplitea’ya

dökülür.
Alt taraf yüzeyel venleri
Alt Tarafın Venleri
V.iliaca externa
 Derin venler
 Vv.tibiales (anterior-
posterior)

 V.poplitea

 V.femoralis

 V.iliaca externa
LENFATİK SİSTEM
 Lenf
 Lenf kapillerleri
 Lenf damarları
(lenfatikler)
 Lenf düğümleri

55
 Lenf sistemi

 Genel olarak bir organ veya

dokunun lenf drenajı, o
organ veya dokuyu
besleyen arterin geldiği ana
arterin çevresindeki lenf
düğümlerine olur

56
LENFATİK SİSTEM

 Vücuttaki toplam lenf miktarı 1-2 litredir

57
LENFATİK SİSTEM
 Lenf kapillerleri bir çok dokuda vardır

 Ancak avasküler dokular (epidermis, kıl,

tırnak, kıkırdaklar, cornea), kemik iliği,
merkezi sinir sistemi, bulbus oculi, orbita,
pankreas adacıkları, alveollerde ve iç kulakta
bulunmaz.

58
 lymphatic

% 85
venous

arterial
% 15

59
Lenf sistemi
Lymphatic valve

 Lenfatik sistemde Lymphatic capiller

dolaşım, lenfatik
kapillerlerle sağlanır,
 Lenf, sadece bir yönde
(iki taraf v. subclavia’ya
doğru) hareket eder.
 Lenf damarları içindeki
kapaklar, lenfin ters
yönde akmasına izin
vermez.

Lymphatic sinus
60
 Lenfatik sistem

 Yetişkin bir insanda toplam

400-450 tane lenf düğümü

vardır

 Bir lenf düğümünün birden

fazla afferent lenf damarı,

sadece bir tane efferent lenf

damarı vardır

61
 Lenfatik sistemin fonksiyonları
nelerdir?
 İnterstisyel sıvıdan fazla miktardaki su ve proteini
toplamak ve tekrar kana vermek,
 İnce bağırsaktan yağı venöz sisteme taşımak,
 Lenf nodları, bakteriler, viruslar ve kanser
hücrelerini süzme görevi yaparlar,
 Mikroorganizmalara ve yabancı maddelere karşı
uzun süreli koruma sağlamak (antikor üretmek),
 Lenf nodları, lenfosit deposu olup lenfokin
üretiminde temel bir role sahiptir,
62
Lenf trunkusları
 Lenf damarlarının
büyük olanlarıdır,
 Boyun bölgesinde;
üçer tane,
 Abdominal bölgede
cisterna chyli’ye açılan
üç tane lenf trunkusu ,

63
 Lenfatik Sistem
 Baş ve boynun sağ yarısı, sağ üst
ekstremite, sağ toraks duvarı ve sağ
meme, diyafragmanın sağ kubbesi ve
buraya komşu karaciğer bölümü ile sağ
kalbin büyük bölümünün lenfi, ductus
lymphaticus dexter ile sağ angulus
venosus’a gelir
 Bu bölgelerin dışında kalan bölgelerin
lenfi, ductus thoracicus’la sol angulus
venosus’a gelir

64
LENFATİK SİSTEM

 Yetişkin bir insanda toplam 400-450 tane lenf

düğümü vardır

65
 Nodi apicales

Nodi centrales

Nodi humerales

Nodi subscapulares

Nodi pectorales

66
67
 LENFATİK SİSTEM
 Ayak sırtı, ayak sırtının medial bölümü ve ayak

tabanının lenfini taşıyan yüzeyel lenf damarları v.

saphena magna ile birlikte seyrederek yüzeyel

inguinal lenf düğümlerinin distal grubuna drene

olur

68
 LENFATİK SİSTEM

 Ayağın ve topuğun lateral bölümünün lenfini

taşıyan yüzeyel lenf damarları, v. saphena

parva’ya eşlik ederek popliteal lenf

düğümlerine drene olur

 Popliteal lenf düğümlerine diz ekleminin de

lenfi gelir

69
PORTAL DOLAŞIM

70
 PORTAL SİSTEM

 V. portae hepatis;

 V. mesenterica superior

ve v. splenica’dan oluşur.

 V.splenica’ya

v.mesenterica inferior

açılır.

71
72
 V. gastrica sinistra

V. pancreaticoduodenalis
posterior superior

Vv. cysticae
V. gastrica dextra

V. mesenterica superior
V. splenica

V. mesenterica inferior

V. pancreaticoduodenalis
anterior superior
73
PORTO-CAVA ANASTOMOZLAR
 Özofagus alt ucu;
 V. gastrica sinistra/v. azygos ve v. hemiazygos
 Rektum;
 V. rectalis superior/v. rectalis media ve v. rectalis inferior
 Umbilikal bölge;
 Vv. paraumbilicales/v. epigastrica superior ve v. epigastrica inferior
 Retroperitoneal;
 Area nuda ve colon venleri/v. renalis, vv. lumbales ve frenik venler
 Ductus venosus açıklığı (PDV)

74
PORTAL DOLAŞIM

75
Fötal Dolaşım

76
NEONATAL DOLAŞIM
 Neonatal dolaşım;
 Doğumdan sonra;
 umbilikal ven oblitere olarak
 lig.teres hepatis
 ductus venosus oblitere olarak
 lig.venosum (Arantius ligamenti)
 ductus arteriosus, lig.arteriosum (Botallo
ligamenti)
 umbilikal arterler
 lig.umbilicalis medialis
 denilen fibröz artıklar olur
77
78