OMÜ SHMYO

ANATOMİ
DOLAŞIM SİSTEMİ

KAN DAMARLARI
(Systema Vasculare)

Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

 KAN DAMARLARI
(Systema Vasculare)
Kandamarları
Arterler (atardamarlar)
Circulus arteriosus
Venler (toplardamarlar)
Circulus vasculosus
Kapillerler

Dolaşımın,
Arterlerin oluşturduğu bölüme arterial dolaşım,
Venlerin oluşturduğu bölüme venöz dolaşım denir.
 ARTERİYEL SİSTEM
Arterlerin duvarları kalın kas ve elastik doku tabakasından yapılmış olup lümenleri
dardır.
Duvarları venlere göre daha kalındır, çünkü arterlerdeki kan basıncı venlere göre
daha yüksektir.
Arterlerde kanın akış yönü kalpten çevreye doğrudur.
Arterlerin çapları merkezden perifere doğru incelir.
Çapları küçülen ve kas dokusu kuvvetlenen arterlere arteriol denir.
 TRUNCUS PULMONALİS
Arter olmasına rağmen venöz kan taşır.
Sağ ventriküldeki venöz kanı akciğerlere taşır.
Sağ ventrikülden çıktıktan sonra sağ ve sol akciğere giden iki dala
ayrılır.
A. pulmonalis dextra Her iki arter hilum pulmonis’ten akciğerlere girer.
A. pulmonalis sinistra

A. pulmonalis dextra sağ akciğerin

üst ve orta loplarına dallar verir.

A. pulmonalis sinistra ise sol

akciğerin iki lobuna dallar verir.

Truncus pulmonalis venöz kanı

temizlenmek üzere akciğerlere
götürür.
 AORTA
Dolaşım sisteminin ana damarıdır. Sol ventriküldeki oksijence zengin kanı tüm
vücuda dağıtır.
Aort, sol ventrikülden çıktıktan sonra yukarı doğru uzanır.
Aorta, içindeki oksijenli kanı tüm organlara dokulara ve hücrelere arteriol
ve kapillere ayrılarak iletir.

• Aorta Ascendens
• Arcus Aorta
• Aorta Descendes
AORTA
Aorta ascendens
• A.coronaria dextra
• A.coronaria sinistra
Arcus aortae
• Truncus brachiocephalicus
• A.carotis communis sinistra
• A.subclavia sinistra
Aorta descendens (T4-L4)
• Aorta thoracica
• Aorta abdominalis
• Bifurcatio aortae
• A.iliaca communis dextra ve
sinistra
 Arcus Aortae
• Baş, boyun ve üst tarafı kanlandırır.

• Truncus brachiocephalicus
– A.carotis communis dextra
– A.subclavia dextra
• A.carotis communis sinistra
• A.subclavia sinistra

★ A. carotis communis dextra ve sinistra, tiroid kıkırdağın üst kenarı

seviyesinde a. carotis externa ve a. carotis interna dallarına ayrılır.
 Baş ve Boynun Arterleri
★ A. carotis communis dextra ve sinistra, tiroid kıkırdağın üst kenarı
seviyesinde a. carotis externa ve a. carotis interna dallarına ayrılır.

A.carotis externa
Başın dış kısmı, yüzü ve
boynun büyük bölümünü
besler.
A.carotis interna
Cavitas cranii ve orbita
içindeki yapıların büyük
bölümünü besler.
A. carotis externa dalları

1. A. thyroidea superior
2. A. pharyngea ascendens
3. A. lingualis
4. A. facialis
5. A. occipitalis
6. A. auricularis posterior
7. A. maxillaris
8. A. temporalis superficialis
A. carotis interna
Thyroid kıkırdağın üst kenarı hizasında a. carotis communis’ten ayrılır. Yukarı doğru
çıkarak kafatasının tabanına gelir.
Burada canalis caroticus’a girer.

Kanal içerisinde bir dirsek yaparak içe doğru yönelir ve

fossa cranii media’ya girer.
a. cerebri anterior
a. cerebri media adında iki uç dala ayrılır.
Bu arter aynı tarafın beyin yarım küresinin büyük kısmını,
hipofiz bezini, gözü, burnun bir kısmını ve alnın ön
kısmını besler.
Bu arterden çıkan önemli dallar şunlardır.
A. cerebri anterior: Beynin (occipital lob hariç) iç yüzünü besler.

A. cerebri media: Beyin yarım kürelerinin dış yüzünü besler.

 Circulus Arteriosus Cerebri (Willis Poligonu)

Beyni besleyen a. carotis interna ve a. vertebralis’lerin dalları

arasında beyin tabanında oluşan damar halkasına denir.

Bu poligonu
a. cerebri anterior,
a. communicans anterior,
a. cerebri posterior,
a. communicans posterior ve a. carotis interna meydana getirir.

Willis poligonu sayesinde beynin eşit miktarda kanlanması ve ve

bir tıkanıklık anında açık olan diğer damarlardan kanın ulaşması
sağlanır.
A. subclavia’dan dalları şunlardır.
A. vertebralis:
A. subclavia’nın ilk ve en kalın dalıdır.
Her iki tarafın a. vertebralis’i foramen magnum’dan geçerek kafatasına girer.
Sağ ve sol iki a. vertebralis birleşerek a. basilaris’i oluşturur.
A. vertebralis’ten çıkan dallar; ense kaslarının, medulla spinalis’in, beyin zarlarının,
beyinciğin ve dördüncü karıncığın beslenmesine katkıda bulunur.

A. basilaris:
B. vertebralis’lerin birleşmesi ile oluşan bu arter pons’un ön yüzündeki sulcus basilaris
içerisinde ilerler ve pons’un üst kenarına geldiğinde uç dalları olan sağ ve sol a. cerebri
posterior’ları vererek sonlanır.
Bu arterden çıkan dallar, iç kulağın, pons’un, beyinciğin ve beynin arka kısmının
beslenmesini sağlar.
 Üst Tarafın Arterleri
• A.subclavia:
A. subclavia önce yukarı doğru yükselir,
Birinci kaburga ve clavicula’nın arasından
geçtikten sonra adı a. axillaris olur.
Bu arter koltuk altında birçok dal vererek ilerler
ve m. teres major’un alt kenarını geçtikten sonra
adı a. brachialis olur.
• A.axillaris
• A.brachialis
• A.radialis (lateralde)
• A.ulnaris (medialde)
 Aortae thoracica
Gövdenin kanlanmasının büyük kısmı aorta thoracica tarafından sağlanır.
T4-T12 vertebra alt kenarları arası
Arka mediastinum’da bulunur.
Göğüsün kanlanmasında a.subclavia ve
a.axillaris’den gelen bazı dallarla beraber
önemli rol alır.
Aorta thoracica’nın visseral dalları
➔ Rr. bronchiales
➔ Rr. oesophageales
➔ Rr. mediastinales
➔ Rr. pericardiacii
Parietal dalları
–Aa.intercostales posteriores
(III-XII, 9 çift)
–A.subcostalis
–Aa.phrenicae superiores
 Aorta Abdominalis
Karın Organları ve Karın Duvarının Arterleri

Aorta thoracica, diyaframdaki hiatus

aorticus’u geçtikten sonra aorta
abdominalis adını alır. 4. lumbal
vertebra seviyesinde uç dallarına
ayrılır.

– A.iliaca communis dextra

– A.iliaca communis sinistra
 Aorta abdominalis
• A. Phrenica İnferior
• Aa. Lumbales (4 Çift)
• A. Renalis
• A. Suprarenalis Media
• Truncus Coeliacus
• A. Mesenterica Sup
• A. Mesenterica İnf
• A. Testicularis (A. Ovarica)
• A. Sacralis Mediana

Parietal dalları
–Aa.phrenicae inferiores
–Aa.lumbales
–A.sacralis mediana
 Aorta Abdominalis Visseral Dalları
Truncus coeliacus: Hiatus aorticus’un hemen aşağısından
çıkar. Üç dala ayrılır. A. gastrica sinistra, a. hepatica
communis, a. splenica
A.mesenterica superior: Duodenumun üst kısmı hariç tüm
ince bağırsakları; kalın bağırsaklardan çekum, çıkan kolonu
ve transvers kolon’un sağ ⅔ ünü keser.
A.mesenterica inferior:: Colon transversum’un sol ⅓ ‘ü, inen
kolon, sigmoid kolon ve rectum’un büyük bölümünü besler.

A. suprarenalis media: Böbreküstü bezlerine giden iki adet

ince daldır.
A.renalis: Böbreklere giden iki adet kalın damardır.

A.testicularis (a. ovarica): A. testicularis erkeklerde testislerin,

a. ovarica kadınlarda ovaryumların kanlanmasını sağlar.
Truncus coeliacus
A.mesenterica superior
A.mesenterica inferior
 Pelvisin Arterleri
★ Pelvisin kanlanması, a.iliaca communis
‘in dalı olan a.iliaca interna tarafından
sağlanır.
★ Pelvis duvarlarını, pervis organlarını,
gluteal bölge kaslarını ve genital
organları besler.

• A.iliaca communis dextra-sinistra

– A.iliaca interna (pelvise)
– A.iliaca externa (alt tarafa)
 Alt Tarafın Arterleri
• A.iliaca externa, lig. inguinale’nin altından
geçtikten sonra uyluğa irer ve a. femoralis adını
alır.
A. FEMORALİS uyluğun ön yüzünde seyreder, daha sonra canalis adductorius
içinden geçerek dizin arka kısmına ulaşır. Burada a.poplitea adını alır. Uyluğun
kanlanmasını sağlar.

A.Poplitea
Fossa poplitea seyreder.

Diz eklemini ve fossa poplitea’daki

yapıları besler.

Uç dalları bacağın ve ayağın

kanlanmasını sağlayan a. tibialis
anterior ve posterior’dur
Nabız Alınan Arterler

• A.temporalis superficialis
• A.carotis communis
• A.brachialis
• A.radialis
• A.femoralis
• A.poplitea
• A.tibialis posterior
• A.dorsalis pedis
TOPLARDAMARLAR

Systema Vasculare
 VENÖZ SİSTEM
Sistematik Venler,
Pulmoner Venler
Portal Venler

Sistemik venler akciğerler ve sindirim sistemi hariç, diğer

organlardan oksijence fakir kanı kalbe taşırlar.
Pulmoner venler, akciğerlerden oksijence zengin anı kale
taşırlar.
Portal venler ise sindirim sisteminden aldıkları besinden
zengin venöz kanı karaciğere taşır.

Venler seyirlerine göre, yüzeysel ve derin venler olarak da

sınıflandırılır.
 Venler
• Duvarları arterlerden daha incedir.
• Venlerde kan akım hızı daha yavaştır.
• Valvulae venosae
• Yüzeyel Venler
– Çoğu artere eşlik etmez

• Derin Venler
– Arterlere eşlik ederler (ekstremitelerde 1’e 2)
– Anastomozlar
• Kava-kav anastomozlar
• Porto-kav anastomozlar
 BÜYÜK VENLER

• V.cava superior
– Baş-boyun, göğüs ve üst
taraf
• V.cava inferior
– Karın, pelvis ve alt taraf
• V.portae hepatis
– Sindirim organlarının venöz
kanı
• Vv.pulmonales
– Akciğerlerden sol atrium’a
 V. Cavae Superior
Baş, boyun, üst ekstremite ve göğüs duvarlarının venöz kanını toplayıp
kalbin sağ atriumuna getiren, 6-8 cm uzunluğunda 2,5 cm çapında bir
toplardamardır.

• V. subclavia sinistra ve v. jugularis

interna sinistra birleşerek V.
Brachioceplalica Sinistra’yı
oluştururlar.
• V. subclavia dextra ile v. jugularis
interna dextra da birleşince V.
Brachioceplalica Dextra’yı
oluşturur.
• Son ikisi birleşerek V. CAVA
SUPERİOR’U oluşturur.
• V. cava superior, kalbin sağ
atriumuna açılır.
 Boyun Venleri
★ V. Jugularis Externa
V. retromandibularis ile v.
auricularis posterior’un parotis
bezi içinde birleşmesiyle oluşur.
V.subclavia açısına açılır.
★ V. Jugularis İnterna
Beynin, kafanın dış kısmının ve
boyunun venöz kanını toplayan
ana vendir.
V. subclavia ile boynun kökünde
birleşerek v. brachiocephalice’yı
oluşturur.
*Dura mater ven sinüsleri buraya
drene olur.
V. jugularis interna
V. jugularis externa
V. subclavia
V. brachioceplalica
 Yüzün Venleri
V.facialis, yüzün yüzeyel yapılarının venö kanını toplar.
V. maxillaris, plexus pterygoideus’u oluşturan bi kısım venlerin
birleşmesiyle oluşur. Yüzün derin kısımlarının venöz kanını toplar.
 Beyin Venleri
Beynin yüzeyel venleri dura mater sinüslerine açılırlar.
1. Vv. profunda cerebri
Sinus duramatris (Dura sinüsleri)
Dura sinüsleri, beyni saran dura mater’in iki yaprağı arasında yer alır.

Sinus sagittalis superior falx cerebri’nin üst kenarında, sinus

sagittalis inferior ise alt kenarında bulunur.
 Üst Eksremitenin Venleri
Yüzeyel Venler

Yüzeyel venler, el sırtından (rete venosum

dorsale manus) başlar.
V. cephalica elin lateral kısmında başlar, ön
kolun lateralinde seyreder.

V. basilica elin medial tarafında başlar ve kolu

terk edene kadar medialde seyreder.

V. mediana antebrachii V. AXİLLARİS’E

Üst extremite Venleri
Üst ekstremitenin derin venleri arterlere
eşlik eden çift venlerdir.

Genellikle arterler ile aynı isimleri

taşırlar.

Derin venler:
• vv. ulnares
• vv. radiales
• v. brachialis’i
• v. axillaris
• v. subclavia’yı oluştur.
 Göğüs Venleri
Göğüs arka duvarında v.intercostalis posterior’lar sağda v. azygos’a,

solda v.hemiazygos, v. hemiazygos accessoria ve v.

brachiocepalica’ya dökülürler.

V. hemiazygos ve v.
hemiazygos accessoria göğüs
arka duvarının sol tarafının
venöz kanını toplar ve v.
azygos’a açılır.

V.azygos, göğüs arka duvarının

büyük bölümünü toplar ve v. ca
superior’a açılır
 Karın ve Pelvis Venleri
Vena Cava İnferior
Vena Cava İnferior: Karın boşluğunun büyük kısmı, pelvis ve alt
ekstremitenin venöz kanını, kalbin sağ atrium’una götüren, vücudun en
büyük toplardamarıdır.

V. iliaca communis dextra ve sinistra’nın birleşmesiyle oluşur.

V. femoralis
V. iliaca externa – interna
V. iliaca communis sinistra ve dextra
V. cavae inferior

Diğer venler
Vv. testiculares - vv. ovaricae
Vv. renales
Vv. hepaticae
Vv. lumbales
Vv. phrenica inferiores
Karın boşluğu içerisindeki tek organların venöz kanı, v. cavae
inferior yerine v. portae hepatis’e boşalırlar.

Karaciğere ulaşan kan

burada bir takım kimyasal
işlemlerden sonra v.
hepatica’lar aracılığı ile v.
cavae inferior’a ulaşır
 Pelvis Venler

V.iliaca communis; v.iliaca externa ve v. iliaca

interna’nın birleşmesiyle oluşur.
V.iliaca externa alt ekstremitenin ve karın duvarının
alt kısmının venöz kanını toplar.
V. iliaca interna pelvis organları ve duvarının,
perinenin venöz kanını toplar
 V. iliaca interna dexter-sinister

V. iliaca externa dexter-sinister

V. iliaca communis dexter-sinister

V. cava inferior
Alt Ekstremitenin Venleri
V. femoralis, lig. linguinale’nin derininden
geçtikten sonra v. iliaca externa adını alır.

Yüzeyel venler:

Ayak sırtında rete venosum dorsale pedis

V. saphena magna uylukta lig. inguinale’nin
hemen altında derine dalarak v. femoralis’e
açılır.
V. saphena parva, malleolus lateralis’in
arkasından geçtikten sonra bacağın arka yüzünde
fossa poplitea’ya kadar yükselir ve burada v.
poplitea’ya dökülerek sona erer
ALT EKSTREMİTENİN VENLERİ

Derin venler:
Vv. tibiales anteriores
Vv. tibiales posteriores
V. poplitea
V. femoralis
V. profunda femoris
V. Femoralis; A. femoralis ve n.
femoralis arasında, lig.
inguinale’nin altından geçerek
pelvis boşluğuna ulaşır.
Buradaki adı v. iliaca externa’dır.
 KAYNAKLAR
• Sağlık Bilimleri Için Resimli Temel Anatomi kitabı, İstanbul kitabevi,
2019.
• Netter FH. Atlas of human anatomy.
• Sobotta Anatomi Atlası.
• Moore KL, Persaud TVN. The Developing Human (Clinically
Oriented Embryology
• Yıldırım M. İnsan Anatomisi.
• Arıncı K, Elhan A. Anatomi I, II. Güneş kitabevi, Ankara, 2003.
• Moore K, AF. Dalley: Clinically oriented anatomy.
TEŞEKKÜRLER