ÜRİNER SİSTEM

• PROF. DR. RENGİN KOSİF, KKÜ 2023

 ÜRİNER SİSTEM
(BOŞALTIM SİSTEMİ)
• Metabolik aktivite sonucu ortaya çıkan
artık maddelerin vücuttan dışarı
atılmasında, elektrolit ve su dengesinin
ayarlanmasında, vücudun boşaltım
sistemi olarak en önemli rolünü üriner
sistem üstlenir.

Asit-baz dengesi
Üre ve kreatinin
atılır.
 Bu sistem genel olarak şu
başlıklar altında incelenir:
1. Böbrekler : İdrarın oluştuğu yer.
2. Mesane : İdrarın toplandığı yer.
3. İdrar yolları :
a. Ureterler : İdrarı böbreklerden
mesaneye taşıyan çift boru sistemi.
b. Uretra : Mesanedeki idrarı dış ortama
taşıyan tek boru sistemi.

Dişi urethra’sı
Erkek urethra’sı
REN
Böbreklerimiz omurganın iki
yanında, bel bölgesinin biraz
üzerinde yer alan fasulye şeklinde
organlar olup, yaklaşık her biri 150
gram ağırlığındadır.
Üzerine glandula suprarenalis (böbrek üstü bezi) oturur.
• Retroperitoneal organlardır.
• Bobreklerin ust-ic yuzleri, glandula
suprarenalis ile komsudur.

• Bobreklerin arka yuzleri;

• Diyafram, m. psoas major, m. quadratus lumborum, m. transversus

abdominis, v.a.n. subcostalis, n. iliohypogastricus ve n.
ilioinguinalis’le komsudur.
• Sağ bobrek 12. kosta ile sol bobrek 11. ve 12. kosta ile komsudur.
REN
Cortex renalis
Pyramis renalis
Calix major-minor
Pelvis renalis
Ureter
Içten dışa dogru böbregi saran
kılıflar;

• 1-Capsula renalis: Böbrek yüzeyine yapisik degildir ve nefrokapsuler

kapillerler ve lenfatik kanallarla delinir.
2-Perirenal(perinefrik) yag tabakasi: Böbregin arka ve yan taraflarinda
yogun olarak bulunur.
3-Gerota(perinefrik)fasyası: Bu fasyanın arka yapragi daha kalin olup
columna vertebralis in lateral kenarina yapisir.
• 4-Paranefritik yag tabakasi: Gerota fasyasinin disinda ve daha az
belirgindir.

Böbrekler perirenal fasya içerisinde bulunan perirenal yag dokusuyla,

renal vaskuler pedikülle, abdominal kas tonusuyla, ve abdominal
organlarin genel kitlesiyle desteklenirler.
• Bobreklerin medial
kenarlarında bulunan
yarığa hilum renale
denir.
• Hilum renale’deki
yapıların onden arkaya
dizilimi; VAP (U) (v.
renalis, a. renalis, pelvis
renalis yada ureter)
seklindedir.
• Dış Yapısı: Böbrekler; her biri
ortalama 150g ağırlığında, 12-
13cm boyunda, 7-8cm genişliğinde,
3cm kalınlığındadır.
• İç yapısı: Kesitinde makroskopik
olarak üç kısım gözlenir:
Kortex (kabuk): Dış yüzeye yakın
kısmıdır. Glomerül ve tubuluslar
bulunur.
Medulla: İçteki kısmıdır. Koni,
piramit şeklinde çok sayıda
uzantılardan oluşur. Konilerin
tabanı kortekse, tepesi hilusa bakar.
Koniler birbirlerinden korteksin
uzantısı columna renalis ler ile
ayrılırlar. Sadece tubulusları içerir.
Pyramis renalis:
Tabanından kortekse uzanan ışınsal
yapılar stria medullaris (ferrein
uzantıları)
• Bir medulla piramiti, onu kaplayan korteks bölgesi ve kortikal sütunlar
ile birlikte bir böbrek lobunu oluşturur. Yani, böbrek çok loplu bir
organdır.
• Bir renal lob’da, bir Ferrein uzantısı ile ona drene olan nefron kısımları
birlikte bir renal lobül (böbrek lobcuğu) olarak adlanır.
• Bobrekler, L1-L2
vertebralar arası diskus
seviyesinde, aorta
abdominalis’ten ayrılan
a. renalis’ler tarafından
beslenir.
• V. renalis’ler, v. cava
inferior’a acılır.
• Lenf damarları, nodi
aortici laterales
(paraaortik lenf
duğumleri)’e gider.
• Böbregin en küçük fonksiyonel birimi olan
nefron bir böbrekte 1000 000 - 1 200 000
kadar bulunur. Nefron hem sekretuvar hem
de ekskretuvar fonksiyonu olan tübüllerden
ibarettir. Nefronun sekretuvar kismi
çogunlukla korteksde bulunur ve renal
korpuskül ve renal tübülün sekretuvar
kisimlarindan ibarettir.
 NEFRON
Mikroskopik olarak böbreğin en küçük anatomik ve fonksiyonel
ünitesi nefrondur. Bir nefron yaklaşık 50mm uzunluğundadır ve her
iki böbrekte yaklaşık 2,4 milyon kadar bulunur. Her biri kendi başına
idrar yapma yeteneğindedir.
İki çeşittir:
Kortikal nefronlar: Henle kulplarıyla beraber kortekstedir. %85'i
dir.Juxtamedüller nefronlar: Uzun henle kulplarıyla beraber korteks-
medulla kavşağındadır. %15'i dir.
Nefron; glomerül, proksimal tubulus, henle kulbu, distal tubulus
ve kollektor kanallardan oluşur.
Glomerüller, proksimal ve distal tubuluslar kortekste, kollektor
kanallar ve henle kulbunun bir kısmı medulla’da bulunur.
• Bir kaç nefron, tek bir
toplayıcı tübüle boşalır
ve bir çok toplayıcı
tübül medullanın
derin bölgesinde
birleşerek daha geniş
duktusları
oluştururlar. Bu
kanalların en genişi
Bellini kanallarıdır ve
area cribrosada renal
papillayı delerler.
• Glomerülü oluşturacak damarın girdiği ve glomerülü oluşturduktan sonra çıktığı bölge
damar kutbu olarak bilinir. Böbrek cisimciğinin proksimal tübül ile devam ettiği bölüm
ise idrar kutbu
• Glomerulus+Bowman kapsülü= corpusculum renale (Malpighi cisimcikleri)
• 1.Glomerül (Böbrek korpuskulu)
• Bowman kapsülü ve kapiller yumaktan ibarettir.
• Kanı süzerek içindeki zararlı maddelerden,
metobolitlerden ve vücut için fazla olan
maddelerden temizlenmesini sağlar
(ultrafiltrasyon). 2 milyon glomerülden dakikada
1,2L kan geçer ve bu kanın dakikada 120mL'si
glomerüllerden filtre olur (GFR).
• 2. Tubulus
• a. Proksimal Tubulusler:
• b. Henle Kulbu
• c. Distal Tubulusler
• d.Konnektör kanal

• e.Kollektor Kanallar
Nihayet her papilla rena
lis’te oluşan,
yaklaşık 10-
25 adet, ductus papillari
s'ler taşıdıkları

idrarı minör kalikslere d

olayısıyla

pelvis renalis'e area crib

rosa adı verilen
delikciklerle boşaltır.
• JUKSTAGLOMERÜLAR
APARATUS

Renin-anjiotensin sistemi
Peritubuler kapiller: iyon değişimi, asit-baz
• Renal sinirler renal damarlara eslik ederek
böbrek içine giren renal pleksusdan çikar.
Renal pleksusa onbir ve onikinci spinal
sinirlerin dorsal köklerinden, Ceoliac
ganglionun sempatik liflerinden, splanik ve
vagus sinirlerinden parasempatik lifler
 Klinik
• Huzursuz bacak sendromu kronik böbrek yetersizliğinin habercisi
• Akut böbrek yetmezliğinin nedenleri
Çok sayıda neden vardır;
1. Ağır kanama, kusma, ishal, yanık sonucu kan basıncında düşme
• Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri
Türk Nefroloji Derneğinin verilerine göre;
1. Nefrit: Böbrek iltihabıdır.
2. Şeker hastalığı
3. Hipertansiyon
• Böbrek taşları
• Tm
• Konjenital Kistik Böbrek: Böbreklerin üstünde
veya içinde ince duvarlı kistler bulunur ve aktif
renal doku azdır.
• Renal Agenez
• Çift ve Ektopik Üreter
• Pelvik ve Atnalı Böbrek: Çıkışları sırasında
böbrekler, umblikal arterlerce oluşturulan arteriyal
çatallanma arasından geçer fakat nadiren onlardan
biri bunu gerçekleştiremez, pelviste common iliak
artere yakın olarak kalır ve pelvik böbrek olarak
bilinir
A.renalis, a. segmentalis ve
a. interlobaris dallarına
ayrılır. Giderek küçülen
dallar korteks ile medulla
sınırında a. arcuata, a.
interlobularis ve nefronda
arteriola glomerularis
afferens renis, arteriola
glomerularis efferens renis.
Stellat arter end arterdir.
5 segmentlidir
• URETER
URETER
Vesica urinaria-
mesane
M. detrusor vesicae
Trigonum vesicae
Ostium ureteris
Arkada: ductus
deferens, vesicula
seminalis
Excavatio
vesicouterina
Excavatio
rectovesicalis
 VESICA URINARIA parasempatik etki ile
boşalır, sempatik etki idrarı tutar

• M. SPHINCTER URETHRA
• N. PUDENDUS

Diaphragma
urugenitale
içinde
sfinkter
Diaphragma
urogenitale-üriner
sfinkterin yeri
Dabit deus his quoque finem

Bu da geçer.

(Vergillius)