Testjaarboek 2021

Testjaarboek 2021
Testjaarboek
2021
Bijna 1500 producten en diensten getest
1e druk, november 2020
Copyright 2020 © Consumentenbond, Den Haag

Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden
Inlichtingen: Consumentenbond
Samenstelling en eindredactie: Dieneke Hengeveld en Else Meijer

Grafische verzorging: PUUR Publishers
Illustraties omslag: iStockphoto.com
ISBN 978 905951 4744

NUR 600
Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming

van de rechthebbende op het auteursrecht c.q. de uitgever van deze uitgave, door de
rechthebbende(n) gemachtigd namens hem op te treden, niets uit deze uitgave worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of
anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking. De
uitgever is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde ver
goedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2, Auteurswet 1912 en in het KB van 20
juni 1974 (Stb. 351) ex artikel 16B Auteurswet 1912, te innen en/of daartoe in en buiten rechte
op te treden. Hoewel de gegevens in dit boek met grote zorgvuldigheid zijn bijeeng ebracht,
aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele (zet)fouten of onvolledighe
den. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te rege
len; degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich
tot de uitgever wenden.
Inhoud
Inleiding � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 7
1 Digitaal � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 9
Adblockers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 10
Alles-in-één-kleurenprinters � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 15
Babyfoons � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 20
Beveiligingscamera’s � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 26
Computermonitoren � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 31
Draadloze speakers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 36
E-readers en e-books � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 43
Fotocamera’s � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 48
Koptelefoons (noise cancelling) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 55
Laptops � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 59
Routers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 64
Slimme thermostaten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 68
Smartphones � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 74
Soundbars � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 80
Tablets � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 86
Televisies � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 94
Virusscanners� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 102
Wachtwoordmanagers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 108
2 Vervoer & Verzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 115

Aansprakelijkheidsverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 116
Annuleringsverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 121
Autostoeltjes � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 126
Autoverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 130
E-bikes � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 137
Fietsdragers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 147
Fietsverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 151
Inboedelverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 156
Navigatie-apps � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 160
3 Voeding & Gezondheid � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 167

Activity trackers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 168
Alcoholvrije mousserende wijnen� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 171
Inhoud 5
Bak- en braadproducten� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 177
Chocolademelk en chocoladedrank� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 185
Deodorants� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 190
Elektrische tandenborstels � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 195
Kippenragout � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 201
Maaltijdpakketten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 206
Magere kwark � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 212
Opzettandenborstels � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 218
Satésaus (kant-en-klaar) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 222
Sinaasappeldranken� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 228
Vegaburgers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 233
Vegetarisch broodbeleg� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 239
Vegetarisch broodbeleg (Nutri-Score) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 244
Zonnebrandmiddelen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 250
4 Woning & Huishouden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 257

Airfryers (1) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 258
Airfryers (2) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 263
Allesreinigers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 267
Babymatrassen� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 272
Batterijen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 275
Bezorgdiensten van supermarkten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 282
Blenders � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 288
Boormachines� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 291
Combimagnetrons � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 297
Cv-ketels � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 303
Dekbedden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 309
Grasmaaiers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 314
Inductiekookplaten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 319
Kinderstoelen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 325
Koelkasten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 329
Koffiezetapparaten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 334
Matrassen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 340
Robotstofzuigers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 345
Stoomstrijkijzers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 351
Wasdrogers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 356
Wasmachines� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 361
Wasmiddelen (bont) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 367
Wasmiddelen (wit) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 374
Register � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 379
6 Testjaarboek 2021
Inleiding
De Consumentenbond komt op voor de belangen van de consument.
Daarnaast staan we bekend als testorganisatie. Niemand die zo veel pro-
ducten en diensten geheel onafhankelijk en kritisch onderzoekt als wij.
In deze 32e editie van het Testjaarboek staan samenvattingen van
tests die zijn verschenen tussen november 2019 en oktober 2020 in de
Consumentengids, de Gezondgids en de Digitaalgids. Het resultaat: een
praktische, uitgebreide en objectieve koopwijzer.
Het Testjaarboek is al jaren een waardevolle hulp bij het doen van de
juiste aankoop. Op het Testoordeel van de Consumentenbond kun je
namelijk bouwen. De testapparaten en -diensten worden anoniem in-
gekocht en zorgvuldig onderzocht, soms in samenwerking met buiten-
landse zusterorganisaties. Ook de praktijkproeven naar diverse soorten
dienstverlening gebeuren anoniem en onafhankelijk. Het resultaat: kri-
tische en betrouwbare informatie over bijna 1500 producten en diensten.
De tests zijn verdeeld in productcategorieën. Tests van bijvoorbeeld
slimme thermostaten, laptops, printers, smartphones en televisies staan
in de categorie ‘Digitaal’. Onder ‘Vervoer & Verzekeringen’ vallen onder
andere tests van e-bikes, fietsdragers en navigatie-apps. De categorie
‘Voeding & Gezondheid’ bevat tests van bijvoorbeeld activity trackers,
magere kwark en zonnebrandmiddelen. Natuurlijk ontbreekt ook de
categorie ‘Woning & Huishouden’ niet, met tests van onder andere air
fryers, boormachines, grasmaaiers, robotstofzuigers en wasmiddelen.
Alle tests zijn terug te vinden via de inhoudsopgave en in het alfabe-
tische register achterin. Per test zijn steeds de belangrijkste resultaten
weergegeven en aan het begin van iedere test staat in welk nummer van
welke gids de test oorspronkelijk is gepubliceerd. Bij vrijwel iedere test
staat een verwijzing naar onze website met de laatste, actuele gegevens,
extra informatie en/of video’s.
Uit de meeste tabellen in dit Testjaarboek (en op onze website) is niet
alleen op te maken of een product goed is, maar ook hoe het ene goede
product toch nog kan verschillen van het andere goede. In de kolom
‘Testoordeel’ staat aangegeven hoe het geteste product heeft gescoord.
Inleiding 7
Het product met de hoogste score staat bovenaan. Zie voor verdere
instructies over de tabellen het kader hieronder.
Veel plezier met – en voordeel van – deze editie!
Handleiding voor de tabellen

De predicaten in de tests zijn gebaseerd op de volgende
uitgangspunten:
‘Beste uit de Test’ is bedoeld voor producten met de beste

testresultaten, ongeacht de prijs. Dus producten die in de test
boven de rest uitsteken.
‘Beste Koop’ staat voor producten met de beste prijs-kwaliteit-

verhouding. Hierbij zijn de testresultaten afgezet tegen de prijs
van het product.
‘Afrader’ slaat op producten die dusdanig slecht zijn dat we ze

afraden.
8 Testjaarboek 2021
1
Digitaal
Digitaal 9
Adblockers
Digitaalgids januari/februari 2020
Advertenties kunnen enorm storen, zeker als ze bewegen of geluid ma-

ken. Maar zelfs als je ze niet vervelend vindt, zijn er goede redenen om
reclame van je scherm te weren. De belangrijkste: de meegestuurde ma-
nieren om je te volgen zijn slecht voor je privacy, advertenties vertragen
het laden van webpagina’s en ze kunnen malware bevatten.
Iedereen gebruikt dus een adblocker? Dat valt tegen. Toen wij vorig jaar
bij 100 lezers van de Digitaalgids de computer op veiligheid controleer-
den, bleek dat er maar 48 een adblocker hadden geïnstalleerd.
De test
Er zijn talloze adblockers en nog veel meer combinaties van browsers en
adblockers. Wat is het beste recept? En is het nog wel nodig om een add-on
te installeren, nu sommige browsers een adblocker hebben ingebouwd?
In deze test moesten we ons beperken, dus kozen we voor een populaire,
privacyvriendelijke browser – Firefox – in combinatie met de meestge-
bruikte adblockers. De ingebouwde adblocker testten we uiteraard ook. Dit
deden we voor Windows-computers en voor smartphones en tablets met
Android. Ten slotte zochten we de beste oplossing voor de iPhone en iPad.
Zo werkt een adblocker

De advertenties die je op websites ziet, worden door externe
advertentienetwerken geplaatst. Adblockers hebben lijsten
met de webadressen (domeinen) van die netwerken en blok-
keren alle inhoud die daar vandaan komt. De filterlijsten worden
soms (zoals bij uBlock Origin) door enthousiaste gebruikers
actueel gehouden.
‘Acceptabele reclame’
Veel websites zijn afhankelijk van advertentie-inkomsten, en die lopen
ze nu mis. Daar is een compromis voor bedacht. Om sites iets tegemoet
10 Testjaarboek 2021
Adblockers
n
pe
ad t ‘ac t vid ing nop
La kee beel diak
Bl ert s ellin ’s
k del
ve ce eo en
ke ocia gen
st nu
o
e
e
Ge ksg ienm
Bl ert a le-m
Bl eren e m
Ne jkhe ten
do ’
Ge en tie
or
ies ele
lig
is
cy sta
n
a
nt ab
br ver
ge itel
de
n
po sta
ma em
e
rte pt
ok el
Pr erpr
Ex and
Mo wh
de
a r
or
li
ke
ke
ui
rl
rt
am
sto
de
iva
ok
ok
ok
ijs
Na
Te
Pr
Bl
Windows met Firefox
1 uBlock Origin gratis 9,2 9,3 10 8,5 9,0 8,0    
2 Ghostery gratis 7,8 8,4 5,9 8,8 9,0 8,3   
3 Disconnect gratis 7,7 8,0 9,1 7,3 8,0 3,5
4 Firefox (ingebouwd) gratis 7,2 7,5 6,4 9,4 9,0 3,5  * ** **
5 Adblock Plus gratis 6,4 6,2 5,5 8,5 9,0 6,0   
6 Adblock for Firefox gratis 6,3 6,0 5,5 8,8 9,0 5,0  
Android met Firefox
1 uBlock Origin gratis 8,9 9,5 10 7,6 7,0 6,5    
2 Firefox (ingebouwd) gratis 7,1 7,3 6,4 9,4 9,0 3,5  * ** **
3 AdGuard AdBlocker gratis 6,5 7,3 4,6 7,9 7,0 5,5   
4 Ghostery gratis 6,2 6,0 5,9 7,3 6,0 6,0  
5 Adblock Plus gratis 5,5 5,5 5,5 7,3 6,0 2,0  
iOS
1 Purify €2,29 8,2 9,1 8,6 7,3 8,0 5,2  
2 AdBlock Pro voor Safari €9,99 7,8 7,8 8,6 7,0 9,0 7,0  
3 1Blocker (premium) €3,49 p.m. 7,8 9,0 7,7 6,1 7,0 6,5  
4 AdGuard – adblock&privacy gratis 7,3 8,9 5,9 6,7 8,0 5,5  
5 Firefox Focus gratis 6,7 6,8 8,2 7,4 nvt 1,0 
7,5 en hoger 5,4 en lager Firefox-account.

• Firefox (ingebouwd) is getest met de inhoudsblokkering ingesteld ** Video's en afbeeldingen zijn te blokkeren via instellingen.
op 'Streng'. • Kijk voor de adressen van de adblockers op consumentenbond.nl/
* Je kunt een profiel opslaan en instellingen synchroniseren via een test-adblockers.
te komen, laten sommige adblockers bewust een klein deel van de ad-
vertenties door: de ‘acceptabele advertenties’. In de tabel staat welke
dat doen. We zagen dat Adblock Plus voor Windows op weeronline.nl
reclame toont van Google en De Telegraaf. Omdat dit afbreuk doet aan
een prettige surfervaring, krijgen deze adblockers een lager oordeel.
De adblocker van Firefox is standaard ingeschakeld en beschermt je
tegen het volgen door trackingcookies. Daarbij laat hij toch nog heel wat
advertenties door. Hier heb je wel invloed: om ook die laatste reclame
te weren, kun je de adblocking in de instellingen onder Opties en Pri-
vacy & Beveiliging op ‘Streng’ zetten. Hoewel Firefox waarschuwt dat
Digitaal 11
sommige websites dan minder goed werken, hebben wij daar weinig
van gemerkt.
Een andere manier om een website te steunen, is door de adblocker te
pauzeren of de website op de witte lijst te zetten (te whitelisten). Som-
mige websites vragen je dit te doen als ze merken dat je een adblocker
gebruikt. Door advertenties wel toe te laten, komen ook de volgcookies
binnen. Voor wie een Mac heeft: Safari ondersteunt geen uBlock Origin.
Installeer daarom Firefox en dan uBlock Origin.
uBlock Origin blijft de beste

Als je Firefox op de Windows pc gebruikt, ben je standaard redelijk goed
beschermd tegen volgcookies en zie je minder advertenties. Wij test-
ten de ingebouwde adblocker met instelling ‘Streng’ en gaven hem een
Testoordeel van 7,2.
Dat kan beter. Wil je de beste bescherming tegen trackers én reclamevrij
internetten, installeer dan uBlock Origin. Die kwam in 2016 bij de ad-
blockers voor Windows ook als winnaar uit onze test en blijft de nummer
1 in die categorie. Hij heeft meer mogelijkheden dan de meeste andere en
is daardoor ook wat ingewikkelder in te stellen. Een belangrijk voordeel
van uBlock Origin is dat niemand aan de add-on hoeft te verdienen.
Hij is open source: vrijwilligers zorgen ervoor dat de filterlijst bijgewerkt
blijft en de app verder wordt verbeterd.
uBlock Origin is er ook voor Chrome, Edge (via de Microsoft Store) en
Opera. Er is reden tot zorgen: Google is van plan de werking van ex-
tensies te beperken, waardoor uBlock Origin in de toekomst misschien
niet meer werkt binnen Chrome. Hetzelfde geldt voor Edge en Opera,
die op Chrome gebaseerd zijn.
Bijzonder aan de adblocker Disconnect (alleen voor Windows) is dat
hij de datastroom visualiseert. Je kunt zien welke (reclame)websites
informatie over je surfgedrag ontvangen.
Ook voor Android

Wat voor Windows met uBlock Origin geldt, geldt ook voor Android
met uBlock Origin. Deze uitbreiding blokkeert het beste en zorgt bo-
vendien voor de grootste besparing in data: 56%. Ter vergelijking: het
populaire AdBlock Plus bespaart slechts 36%. Dat is een groot verschil
als je een beperkte databundel hebt. Ter illustratie: waar AD.nl bij een
bezoek 8,3 MB van je bundel afsnoept, is dat met uBlock Origin nog
maar 4 MB.
De andere ‘mobiele’ adblockers volgen op grote achterstand van uBlock
Origin. Ghostery was in 2016 nog de nummer 1 voor de smartphone,
maar is ver teruggevallen. Een van de redenen is dat de adblocker nogal
commercieel is geworden en reclame toont voor zichzelf.
Zoek je meer gemak, laat het dan bij de ingebouwde Firefox-adblocker.
Deze adblocker laat nog wel wat reclame zien, zoals de advertenties
op de zoekpagina’s van Google, maar die volgen je niet via cookies.
Je hoeft er niets voor te installeren, maar kijk wel even naar de instel-
lingen. Die zijn niet optimaal. Klik op > Instellingen > Privacy. Schakel
‘Bescherming tegen volgen’ in en kijk bij Cookies of die staan ingesteld
op ‘Ingeschakeld, exclusief trackingcookies’.
Voor- en nadelen adblocker

+ Adblockers verbergen alle reclame op webpagina’s
en in video’s. Reclame leidt af van de inhoud.
+ Adblockers blokkeren (volg)cookies en andere technieken

waarmee de adverteerder een profiel van je kan
opbouwen. Dat is slecht voor je privacy.
+ Adblockers zorgen ervoor dat pagina’s sneller laden. Er hoeft

minder data van allerlei locaties opgehaald te worden.
+ Advertenties kosten megabytes aan data die je moet down-

loaden. Advertenties kunnen veel van je bundel wegsnoepen.
+ Advertenties zijn een risico, want soms sluipt er malware

mee naar binnen.
+ Advertenties laden kost veel stroom. Er worden soms tiental-

len verbindingen gemaakt met advertentieservers op internet.
- Veel ‘gratis’ websites zijn volledig afhankelijk van
advertentie-inkomsten. Als iedereen de reclame zou
blokkeren, zouden ze niet meer kunnen bestaan.
- Sommige websites werken niet meer goed als er een
adblocker actief is.
Digitaal 13
Purify voor iOS
Om de veiligheid van de gebruikers te waarborgen, staat Apple add-ons
(dus ook adblockers) alleen toe in de eigen browser Safari. Prettig aan
Safari is dat het ook door andere apps wordt gebruikt, bijvoorbeeld als
je een linkje aantikt in twitter. De adblocker werkt daarin dan ook.
Net als bij Android moet je in de Apple App Store oppassen dat je de
juiste add-on installeert. Zoek je op ‘adblock’, dan word je overspoeld
met adblockers die qua naam op elkaar lijken. Je moet een adblocker
in iOS na installatie nog wel zelf inschakelen.
Net als in 2016, komt Purify (€2,29) als winnaar uit onze test. Hij blok-
keert het beste en behaalt zo de grootste databesparing. Van de andere
adblockers valt Firefox Focus op. Dit is een simpele browser, waarbij een
add-on met dezelfde naam wordt meegeïnstalleerd, en die werkt dan ook
in Safari. Het is een mooie gratis oplossing, maar hij scoort minder hoog,
omdat hij niet alle advertenties blokkeert, zoals die bij zoekopdrachten
van Google. En 1Blocker wijkt af, omdat slechts één blokkeerfunctie
gratis is. Voor de uitvoering die wij hebben getest, moet je een prijzig
abonnement afsluiten.
Pas op voor neppers

Wil je een adblocker installeren, dan moet je goed opletten. Adblockers
zijn populair en daar willen ook schimmige figuren van meeprofiteren.
Er circuleren veel adblockers met bijna dezelfde naam, zoals uBlock in
plaats van uBlock Origin. Let goed op of de naam juist is gespeld en met
de spaties en streepjes op de juiste plek. We hebben Adblock plus getest,
niet Adblocker plus of Adblock-plus.
En kijk hoe vaak ze zijn gedownload en of gebruikers ze goed hebben
beoordeeld. Zoek je in Firefox bij de add-ons op ‘adblock’, dan verschij-
nen de neppers zelfs bovenaan in de lijst. Ze hebben soms slechts dui-
zenden gebruikers waar je er miljoenen verwacht. Firefox helpt je wel
door sommige goede add-ons van het stempel ‘Aanbevolen’ te voorzien.
Conclusie
Alle geteste adblockers weren advertenties en blokkeren cookies en an-
dere trackers, maar ze doen dat niet allemaal even goed. Voor Windows-
computers en Android-telefoons is uBlock Origin de Beste uit de Test.
Voor de iPhone en iPad is dat Purify.
Kijk voor de webadressen van de adblockers op consumentenbond.nl/
test-adblockers.
Alles-in-één-kleurenprinters
Consumentengids april 2020
Op zoek naar een alles-in-één-kleurenprinter? Voor iedereen is er een

Beste Koop. Het hangt er maar net vanaf hoeveel je print.
Alles-in-één-kleurenprinters zijn veruit het populairste type printer. Je
kunt er niet alleen mee printen, maar ook mee scannen en kopiëren.
Wel zo handig en je betaalt er nauwelijks meer voor. In onze vergelijker
zitten op dit moment zo’n 185 printers die getest én nog verkrijgbaar
zijn. De meeste (bijna 80%) zijn alles-in-één-printers en het overgrote
deel hiervan kan zowel in zwart als kleur printen. De vergelijker geeft
daarmee een goede afspiegeling van de markt: 85% van de verkochte
printers is een alles-in-één-inkjet. En slechts 4% is een printer die alleen
in zwart kan afdrukken. We hebben er daarom voor gekozen ons in dit
artikel te richten op de alles-in-één-kleureninkjetprinter.
Hoeveel pagina’s?
Wil je een nieuwe printer kopen, dan let je vaak vooral op de aanschaf-
prijs. Maar het loont om ook naar de gebruikskosten te kijken. Een printer
is namelijk bij uitstek een apparaat dat goedkoop kan zijn in aanschaf,
maar duur in gebruik. Of andersom.
Belangrijkste vraag om de gebruikskosten te kunnen inschatten, is hoe-
veel pagina’s je gemiddeld per maand afdrukt. Voor het berekenen van
de printer met de beste prijs-kwaliteitverhouding – de Beste Koop – gaan
wij uit van een gebruiker die vrij weinig print: gemiddeld 15 pagina’s per
maand. De Brother MCF-J491DW (richtprijs €90) en de MCF-J497DW
(€100) zijn met het Testoordeel 6,9 (nog steeds) de Beste Koop bij de alles-
in-één-kleurenprinters. Beide printers zijn overigens technisch gelijk.
Ze verschillen alleen van kleur: de J497DW is wit, de J491DW is zwart.
Maar misschien print je nog minder dan 15 pagina’s per maand, of juist
veel meer. Dan kan een andere printer de Beste Koop zijn.
Digitaal 15
Alles-in-één-printers
en er
kk pi
aa e d kken mnd
re ak nze ier
ru pa
m ig a ag d
pië em la ap
p mn
afd nd
r
Ko iksg op g al p
Aa atis fdru . pe
elz af per
er
a
er vo
br leu rm
bb van g.
ch oor
Ge in k no
Du elig .. pa
Au ijd ...
es
Fo tek ies
m
’s st op
dg
.
r
t
or tot
ar sta
nr ch
tri
pe
el
Zw pre
de
ar
Vo lig
Te ijs
ty
ks
Sc n
Vo n
L-c
or
r
de
ne
&
te
uk
tp
d
sto
rk
tX
or
to
an
to
ch
dr
Me
Se
Af
Weging voor Testoordeel Ri 40% 13% 11% 11%
1 Epson WorkForce €200 7,7 €132 / 64ml 7,8 8,9 4,4 8,2 6,1 7,7   
WF-7720DTWF
2 Epson EcoTank ET-7700 €470 7,7 €96 / 350ml 6,8 5,5 7,4 8,7 5,7 7,7 55 
3 Canon Pixma G6050 €360 7,3 €60 / 210ml 6,1 5,4 3,9 8,1 6,1 7,5 40 
4 Epson EcoTank ET-2711 €230 7,2 €56 / 260ml 6,1 5,3 6,8 6,8 6,0 7,2 20
5 HP Smart Tank Plus 555 €230 7,2 €52 / 210ml 6,3 6,4 4,7 6,3 5,7 7,2 60
7 Epson EcoTank ET-3750 €320 7,2 €32 / 337ml 6,2 6,0 4,5 7,6 6,2 6,1 30  
10 Epson EcoTank ET-4750 €350 7,1 €32 / 337ml 6,0 5,9 3,9 7,5 5,6 6,1 35   
12 Brother MFC-J491DW €90 6,9 €46 / 23ml 6,7 6,7 5,6 7,4 5,6 6,1  
13 Brother MFC-J497DW €100 6,9 €46 / 23ml 6,7 6,7 5,6 7,4 5,6 6,1  
15 Canon Pixma MG3650S €60 6,6 €48 / 21ml 6,6 7,0 5,5 7,0 6,3 7,4 15 
16 Canon Pixma TS5350 €70 6,6 €59 / 27ml 7,2 7,7 5,5 7,1 6,3 6,7 3 
17 HP OfficeJet 3833 €60 6,4 €67 / 16ml 6,5 6,1 6,5 5,7 8,2 7,4 4  
18 HP DeskJet 2620/2630 €45 6,3 €56 / 13ml 6,4 6,4 5,7 6,1 6,5 7,7 5
19 Canon Pixma TS6250 €70 6,3 €97 / 25ml 6,2 4,4 7,3 7,3 6,7 7,5 5  
20 Epson Expression €50 6,1 €78 / 29ml 5,8 6,2 6,5 7,0 5,2 6,0 10
Home XP-255/257
21 HP DeskJet 3639 €50 6,0 €67 / 16ml 5,8 4,5 7,3 5,9 8,2 7,4 5
22 Epson Expression €70 6,0 €78 / 29ml 5,2 4,5 5,8 7,2 5,1 6,0 5
Home XP-452
23 HP Smart Tank 455 €235 6,0 €63 / 345ml 5,0 3,7 3,9 6,9 5,6 7,4 25
24 Canon Pixma TS3350 €40 5,9 €41 / 28ml 6,0 5,8 2,8 6,0 5,9 6,7 20
25 Canon Pixma TS3351 €45 5,9 €41 / 28ml 6,0 5,8 2,8 6,0 5,9 6,7 20
26 Canon Pixma TR4550 €60 5,9 €41 / 28ml 5,5 3,7 7,3 6,3 6,6 7,8 5  
27 HP Envy 5010 €50 5,5 €56 / 13ml 4,7 3,1 3,0 7,0 5,6 7,4 4  
Beste uit de Test Beste Koop • De printers kunnen draadloos printopdrachten ontvangen en tot
7,5 en hoger 5,4 en lager A4-formaat printen. Behalve de Epson WorkForce WF-7720DTWF,
• Prijzen van januari 2020. die kan A3-formaat aan.
• We selecteerden uit bijna 130 sinds januari 2018 geteste printers • Onder Afdrukprestaties vallen behalve afdrukkwaliteit (op normaal,
27 alles-in-één-kleureninkjets. Deze printers zijn tot of vanaf een mat en glanzend papier), snelheid en vochtbestendigheid.
bepaald aantal pagina's per maand (minimaal 3) goedkoper dan de • De scores voor inktverbruik, inktkosten en netwerkmogelijkheden
Beste Koop. staan niet in de tabel. In totaal wegen ze voor 25% mee.
De Beste Koop bepalen
Uitgangspunten voor onze Beste Koop zijn:
• Printer met de beste prijs-kwaliteitverhouding (met losse
XL-cartridges)
• Kleurenprinter die ook kan scannen en/of kopiëren
• Getest na 1 januari 2018
Zo bepalen we de prijs-kwaliteitverhouding:
• Jaarkosten inclusief de aanschafprijs van de printer, bij 5 jaar
gebruik
• We gaan uit van weinig printen: gemiddeld 15 pagina’s per
maand
• Daarvan is 70% zwarte tekst, 20% kleurenprints en 10%
kleurenfoto’s
Minder printen
Haal je geen 15 pagina’s per maand, dan is het verleidelijk om niet al te diep
in de buidel te tasten en een printer van een paar tientjes te kopen. Maar
pas op: op de lange termijn is zo’n printer vaak duurder dan onze Beste
Koop. Neem de Epson Expression Home XP-257 (richtprijs €50). Een set
van vier originele XL-cartridges kost €75. We gaan hierbij uit van de prijs
van losse cartridges. Bij een gemiddelde gebruiksduur van vijf jaar ben je
met deze Epson alleen goedkoper uit als je minder dan tien pagina’s per
maand print. En dat terwijl de Beste Koop in aanschaf twee keer zo duur is.
In de tabel met alles-in-één-kleurenprinters (inkjet) hebben we aan
gegeven bij hoeveel printjes per maand (ongeveer) de betreffende printer
goedkoper is dan de Beste Koop. Print je bijvoorbeeld maar gemiddeld
drie pagina’s per maand, dan ben je met de Canon Pixma TS5350 (€70)
goedkoper uit.
Wil je een HP-printer? Kijk dan ook eens naar de mogelijkheid om een
HP Instant Ink-abonnement af te sluiten. Je betaalt zo voor het aantal
afdrukken per maand. Het goedkoopste abonnement (maximaal 15
printjes per maand) is gratis. Zelfs als je meer dan die 15 pagina’s print,
ben je met dit abonnement meestal goedkoper uit. Je betaalt dan name-
lijk €1 per set van 10 afdrukken. Het goedkoopste betaalde abonnement
Digitaal 17
kost €2,99 per maand. Hiervoor kun je maximaal 50 pagina’s afdruk-
ken. HP stuurt nieuwe cartridges als dat nodig is. Lege cartridges stuur
je terug naar HP die ze recyclet. De printer voorspelt op basis van je
printgedrag wanneer de cartridge op zal zijn. Daarvoor moet de printer
ingeschakeld zijn en verbinding met het internet hebben. Al met al is
het Instant Ink-abonnement een goedkoop en relatief zorgeloos alter-
natief. Het is wel goed om je te realiseren dat je met zo’n abonnement
informatie over je printgedrag deelt met HP. En HP kan bijvoorbeeld
automatisch updates installeren.
+
Epson WorkForce WF-7720DTWF (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €200
Een grote, veelzijdige kleureninkjetprinter die erg zuinig is
met inkt. Hij kan dubbelzijdig printen, scannen en kopiëren tot
A3-formaat. Er zijn twee papierlades waar 250 vellen in kunnen.
Draadloos verbinden kan op diverse manieren.
Epson EcoTank ET-7700 (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €470
Deze prijzige inkttankprinter is vooral goed in het afdrukken op
glanzend papier. Het printen van zwarte tekst gaat het best op
mat inkjetpapier. Op gewoon papier zijn de randjes van de let-
ters een beetje rafelig en de kleuren wat minder fel en korrelig.
Brother MFC-J491DW/MFC-J497DW (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €90/€100
Hij kan automatisch dubbelzijdig printen tot A4-formaat. Draad-
loos verbinden kan op diverse manieren. De kleuren zitten in
losse cartridges. De J491DW is zwart, de J497DW is wit.
Meer printen
Print je meer dan 15 pagina’s per maand, dan is onze Beste Koop meest-
al niet aan te raden. Waarschijnlijk ben je dan goedkoper uit met een
inkttankprinter, zoals de Canon Pixma G-serie of de Epson EcoTanks.
Dit type printer werd zo’n vijf jaar geleden door Epson geïntroduceerd.
Inmiddels hebben ook Canon en HP enkele inkttankprinters. Zulke
printers hebben geen losse cartridges, maar ingebouwde inkttanks die
je zelf bijvult met flesjes inkt. In aanschaf zijn de printers duurder; ze
kosten ongeveer €180 tot €350. Maar omdat je veel langer met de inkt
doet, ben je op termijn wel goedkoper uit.
Het is voor het eerst dat een inkttankprinter het tot Beste uit de Test
schopt. De Epson EcoTank ET-7700 (Testoordeel 7,7) is met €470 de duur-
ste printer in onze test, maar de bijbehorende inkt is heel betaalbaar.
Voor vijf flesjes inkt (70 ml per flesje) ben je circa €96 kwijt. Epson heeft
de printer vooral ontworpen om veel foto’s mee te printen. Voor tekst op
normaal papier is hij minder geschikt. Op inkjet-papier is het resultaat
wel mooi. Print je meer dan 55 pagina’s per maand, dan is deze printer
goedkoper dan de Beste Koop. Misschien klinkt 55 pagina’s als erg veel,
maar als je schoolgaande kinderen hebt of vrijwilligerswerk doet voor
de kerk of de voetbalclub, kom je daar algauw aan.
Er is nog een andere Beste uit de Test bij de alles-in-één-kleurenprinters,
namelijk de Epson WorkForce WF-7720DTWF (€200, Testoordeel 7,7).
Deze kwam vorig jaar ook als beste uit de bus. Het is geen inkttank-
printer, maar een gewone inkjetprinter met losse cartridges. Een set
van vier originele XL-cartridges kost €144. Deze printer is in de tabel
een vreemde eend in de bijt, omdat hij met onze uitgangspunten nooit
goedkoper is dan de Beste Koop. Maar als Beste uit de Test verdient hij
toch een plekje in de tabel. Het is een uit de kluiten gewassen printer
met goede scores voor afdrukkwaliteit en gebruiksgemak.
Zie voor alle geteste printers de vergelijker op consumentenbond.nl/

printer.
Digitaal 19
Babyfoons
Consumentengids februari 2020
Live video, slaapliedjes en een terugspreekfunctie; de nieuwste baby-

foons zitten boordevol moderne snufjes. Maar er zijn er ook nog die
simpelweg geluid vanuit de babykamer naar de ouders sturen.
Er is veel om rekening mee te houden als je een babyfoon gaat kopen.
Sommige ouders zweren bij een babyfoon met camera, anderen worden
juist onrustig van het idee dat ze hun baby continu kunnen bekijken. Er
zijn babyfoons die verbinding hebben via wifi, maar ook die via andere
systemen werken. Er zijn babyfoonapps. En dan zijn er nog allerlei extra
functies, zoals nachtlampjes, slaapliedjes en een terugspreekfunctie.
Sommige babyfoons zien er zelfs uit als een vrolijk dier, met oortjes aan
de camera. Hoe maak je een keuze uit het grote aanbod?
Zo testen we
Het bereik is een belangrijk testonderdeel. We leggen de
babyunit van de babyfoon in huis, gaan met de ouderunit naar
buiten en kijken op welke afstand het signaal hapert en waar
het helemaal wegvalt. In een gebouw met betonnen vloeren
laten we de babyunit beneden en lopen we met de ouderunit
naar boven en kijken op welke verdieping het signaal hapert.
De juiste verbinding
Als je een babyfoon uitzoekt, kun je het best beginnen bij de verbinding.
Je woonsituatie is hiervoor het belangrijkste uitgangspunt. Betonnen
muren en vloeren en goede isolatie hebben een negatieve invloed op
de verbinding. De soort verbinding hangt ook samen met het bereik, de
uitbreidingsmogelijkheden, geluidskwaliteit en kwaliteit van het beeld.
Er zijn bijvoorbeeld DECT-, wifi- en PMR-verbindingen. DECT staat voor
Digital Enhanced Cordless Telecommunications. Deze standaard voor
draadloze vaste telefoons wordt ook al jaren voor babyfoons gebruikt. Bij
dit draadloze systeem zendt een basisstation (de babyunit) signalen naar
Babyfoons
ing
ind
rb
nit
ve
ak
ru
tie
it
te
em
te
de
nc
pe
ec
el
ali
ou
sg
de
fu
dir
s
ty
kw
rij
uik
ds
or
rij
&
’s
tp
ik
eld
CT
sto
lui
tte
tra
rk
br
re
ch
ifi
Me
Ge
Ge
DE
Be
Be
Ba
Ex
Te
W
Ri
Weging voor Testoordeel 25% 20% 15% 15% 10% 10%
Alleen geluid
1 Philips Avent SCD723/26 €115 7,8 7,6 8,3 6,2 8,0 8,7 
7 Alecto DBX-88 Eco €65 7,4 8,4 6,3 7,6 5,9 6,9 
8 Alecto DBX-88 Limited €65 7,4 8,4 6,3 7,6 5,9 6,9 
9 Alecto DBX-85 Eco €43 7,3 7,8 8,6 7,5 7,1 2,4 
10 Alecto DBX-85 Limited €50 7,3 7,8 8,6 7,5 7,1 2,4 
11 Alecto DBX-125 €45 7,2 6,6 8,8 6,2 4,4 8,2 
13 Motorola MBP8 €30 6,6 7,1 6,9 7,7 nvt 2,6 
14 Alecto DBX-82 €54 6,5 5,6 9,5 7,0 6,7 1,0
15 Alecto DBX-92 €54 6,5 5,6 9,5 7,0 6,7 1,0
16 Motorola MBP-162 Connect €50 4,4 3,8 nvt 7,5 nvt 4,5 
Beeld & geluid
1 Luvion Prestige Touch 2 €200 6,8 7,5 5,5 7,7 7,6 2,6 9,1
2 Luvion Essential Plus €180 6,7 7,6 3,3 8,3 7,0 5,8 7,9
3 Philips Avent SCD841/26 €215 6,3 7,2 3,3 6,6 6,9 5,9 7,5
4 Alecto DVM-200 €145 6,2 7,7 3,7 6,0 6,9 3,6 7,9
5 Arlo (voorheen Netgear) Baby €230 6,1 6,1 nvt 8,6 6,3 nvt 8,8 
6 Alecto DVM-150 €155 5,9 6,9 4,8 3,8 7,3 4,6 6,7
7 Luvion Essential €125 5,8 6,2 2,5 7,1 7,5 5,7 6,6
8 Luvion Grand Elite 3 Connect €215 5,5 6,0 7,1 7,6 7,3 4,0 7,3 
9 Alecto DVM-64 €90 5,4 4,7 4,2 5,5 6,8 4,6 7,4
10 Luvion Easy Plus €100 5,4 5,2 3,5 6,6 6,9 6,0 3,1
11 Alecto DVM 75 €90 5,3 4,4 3,7 6,0 7,3 4,1 5,8
12 Luvion Easy €85 4,9 3,8 2,6 6,0 7,4 7,1 3,1
13 Alecto DIVM-850 €230 3,3 4,7 3,9 6,1 5,4 3,0 6,4 
Beste uit de Test Beste Koop kregen een lagere score op dit onderdeel.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Het Testoordeel van de Luvion Grand Elite 3 Connect en de Alecto
• De prijzen zijn van december 2019. DIVM-850 is afgewaardeerd vanwege een lage score op het test-
• Babyfoons zijn vaak maar in een beperkt aantal winkels verkrijgbaar. onderdeel ‘Aandacht voor veiligheid' bij 'Wifi'.
• Niet in de tabel: voor 5% telt mee of duidelijk is of de verbinding • Bij de Motorola MBP8: baby- en ouderunit gaan in het stopcontact,
goed werkt, met bijvoorbeeld indicatielichtjes. Producten waarbij bij de Motorola MBP-162 Connect is de smartphone de ouderunit,
we problemen hadden om de verbinding tot stand te brengen, net als bij de Arlo Baby.
Digitaal 21
een ontvanger (de ouderunit). De meeste audiobabyfoons – babyfoons
met alleen geluid – werken met DECT. Het bereik van DECT is groot en
er is weinig kans op ruis. Heb je meer dan één kind, dan moet je een
tweede babyfoonset kopen, want je kunt dit systeem niet uitbreiden
met een extra babyunit.
Wil je op je werk even meekijken hoe het thuis gaat, dan is internet
onmisbaar. Er zijn steeds meer babyfoons met wifi. Bij wifi hangt een
goede verbinding tussen baby- en ouderunit af van de kwaliteit van het
wifinetwerk op de plekken waar de units staan.
Wil je een groter bereik dan met DECT, maar geen wifibabyfoon, dan kun
je kiezen voor PMR. PMR staat voor Professional Mobile Radio. Het is een
analoog systeem met een bereik van honderden meters. Het gebruikt
dezelfde techniek als walkietalkies. Het fijne van PMR-babyfoons is dat
je ze gemakkelijk kunt uitbreiden met een extra babyunit. Maar er is niet
veel keus in deze babyfoons en er is kans op verstoringen.
+
Philips Avent SCD723/26 en SCD721/26 (Beste uit de Test)
AUDIOBABYFOONS
Testoordeel: 7,8
Deze DECT-babyfoon scoort goed op bereik. De batterij houdt
het in onze test 27 uur vol en het scherm geeft het batterijniveau
weer. De babyfoon heeft veel extra’s, zoals een terugspreek-
functie, temperatuurweergave, slaapliedjes en een nachtlamp-
je. Hij is er in twee kleuren, vandaar de twee typenummers.
Alecto DBX-88 Eco en Limited (Beste Koop)

Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €65
Al jaren op de markt en nog steeds gewild. Geeft goed geluid.
Ledlampjes geven aan wanneer de baby geluid maakt. Tot 65
meter een goed bereik. Hij heeft handige extra’s voor weinig
geld. Net als de Beste uit de Test is hij niet uit te breiden met
meer babyunits.
+
Luvion Prestige Touch 2 (Beste uit de Test)
BEELDBABYFOONS
Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €200
Deze babyfoon blinkt uit door de kwaliteit van de vele extra’s.
Het 7-inchscherm kan de beelden van vier camera’s tegelijk
weergeven. Je kunt de camera op afstand besturen en beeld
opnemen. Minpunt is dat de batterijduur van de ouderunit
kort is.
Alecto DVM-200 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,2
Richtprijs: €145
De infraroodcamera van deze Alecto kun je vanaf de ouderunit
besturen. De babyfoon heeft extra’s zoals slaapliedjes en
temperatuurweergave. Hij scoort goed op geluid en verbinding.
Bereik en batterijduur zijn minder goed, maar al met al een
voldoende voor een redelijke prijs.
Beeld of niet?
Sommige ouders hebben een uitgesproken voorkeur voor wel of geen
beeld. Over het algemeen scoren audiobabyfoons in onze test flink hoger
dan babyfoons met beeld. Dat komt vooral door de scores op bereik en
batterijduur. Audiobabyfoons hebben bijna altijd een groter bereik en
een langere batterijduur. Dat laatste komt doordat beeld meer energie
verbruikt dan geluid. Audiobabyfoons zijn relatief goedkoop en gemak-
kelijk in het gebruik. Je zet de babyunit in de babykamer en de ouderunit
houd je bij je. De prijzen variëren van €45 tot €120.
Beeldbabyfoons hebben naast een microfoon ook een camera op de
babyunit. De ouderunit heeft een scherm. Daarop kun je je kind zien.
Leuk natuurlijk om zo je kleintje slapend of spelend in bed te bekijken.
Ze zijn duurder dan audiobabyfoons: de prijzen variëren van ongeveer
€90 tot €230. Naast (beeld en) geluid bieden veel babyfoons nog aller-
lei extra functies. Denk aan een nachtlampje, temperatuurweergave,
slaapliedjes, een riemclip voor de ouderunit en een terugspreekfunctie.
Digitaal 23
Sommige babyfoons hebben ook waarschuwingslampjes die het volume
aangeven. Aan het aantal lichtjes zie je hoeveel geluid je kind maakt.
Handig wanneer je zelf in een lawaaiige omgeving staat.
De Vox-functie of Eco-modus zorgt ervoor dat de babyunit alleen zendt
als er geluid is in de babykamer. Ook gaat de ouderunit pas aan bij geluid.
Dit verlengt de levensduur van de batterij. Sommige babyfoons hebben
een infraroodcamera: die zorgt voor duidelijk beeld in een donkere
kinderkamer. Over het algemeen geldt: hoe meer functies, hoe duurder
de babyfoon.
Internetbabyfoon mogelijk te hacken

In een onderzoek naar de internetveiligheid van babyfoons
lieten we een groep hackers los op vijf goedkope babyfoons.
Benieuwd naar de uitkomst? Kijk op consumentenbond.nl/
babyfoonhacks.
Veiligheidsrisico’s
Sommige beeldbabyfoons werken, net als beveiligingscamera’s voor
in en om je huis, met wifi. De camera staat bij de baby. De ouders ge-
bruiken de ouderunit met een app op hun smartphone en kunnen zo
live kijken naar hun kind. De babyfoons in deze test die zo werken, zijn
de Luvion Grand Elite 3 Connect, Alecto DIVM-850 en Arlo Baby. Bij
de eerste twee kun je ook alleen het bijgeleverde scherm gebruiken.
Dat kan bij de Arlo Baby niet. Die heeft geen aparte ouderunit, maar
werkt alleen in combinatie met een app. Voor het gebruik van een
babyfoon-app maak je verbinding via internet. Zo’n internetverbinding
heeft altijd veiligheidsrisico’s, omdat een hacker zou kunnen inbre-
ken in je systeem. Bij de Arlo Baby lijkt de aandacht voor veiligheid
in orde. Bij de Luvion Grand Elite 3 Connect en de Alecto DIVM-850
zien we zwakke plekken die een hacker kan misbruiken. Zonder deze
kwetsbaarheden had de Grand Elite 3 Connect zeker hoger in de tabel
gestaan. Wij vinden dat Alecto en Luvion de babyfoons niet met deze
kwetsbaarheden op de markt hadden mogen brengen. Beide bedrijven
zegden toe te werken aan een update om de veiligheid te verbeteren.
Heb je een van deze babyfoons, ga dan naar onze site voor het laatste
nieuws hierover (consumentenbond.nl/luvionalecto). Als het goed is,
worden updates automatisch geïnstalleerd als de babyfoon verbonden
is met internet.
Liever een app?

Een goedkoop alternatief voor een ‘gewone’ babyfoon is een
babyfoonapp. Bij het gebruik van zo’n app heb je twee appa-
raten nodig – smartphones en/of tablets – waarvan er één op
de kinderkamer staat. Wij hebben de app Dormi getest. Deze
werkt alleen op Android-toestellen en kost €0,69 per maand.
De app werkt via wifi of mobiele data. Geluid, beeld en verbin-
ding scoren net aan een voldoende, maar de app heeft geen
extra’s en scoort een onvoldoende voor gebruiksgemak. Wel
kun je meer ontvangers koppelen aan één zender. De aandacht
voor veiligheid lijkt bij deze app in orde. Al met al komt het
Testoordeel uit op een magere 5,4.
Camera als alternatief

Je kunt ook een echte beveiligingscamera met app gebruiken als baby-
foon. Zo’n IP-camera is vaak goedkoper dan een babyfoon met wifi. En
doordat beeld en geluid rechtstreeks worden doorgegeven, kun je – net
als bij babyfoons met app – waar dan ook ter wereld live meekijken.
Maar let op: ook met een IP-camera maak je verbinding met internet en
loop je veiligheidsrisico’s. Bekijk de test beveiligingscamera’s hierna en
op consumentenbond.nl/beveiligingscamera. Bedenk wel dat de extra
‘baby-functies’ van een babyfoon, zoals slaapliedjes, een terugspreek-
functie of een nachtlampje, ontbreken op zo’n beveiligingscamera. Bo-
vendien ziet zo’n camera er voor je kind vaak wel wat saai uit. Dan is
zo’n babyfoon met dierenoortjes misschien toch leuker.
Op consumentenbond.nl/babyfoon kun je babyfoons met elkaar ver-

gelijken. Ook zijn hier koop- en gebruikstips te vinden.
Digitaal 25
Beveiligingscamera’s
Consumentengids oktober 2020
Door een beveiligingscamera buitenshuis op te hangen, volg je wat er

rond je huis gebeurt. De kwaliteit van 13 wificamera’s (met app) varieert
enorm blijkt uit onze test. Hoe duurder de camera, hoe duidelijker de
insluiper in beeld komt.
De prijzen van beveiligingscamera’s voor buiten lopen flink uiteen. Voor
de duurste geteste camera’s betaal je meer dan €300 (zoals de Google
Nest Cam IQ Outdoor), voor de goedkoopste nog geen €60 (de Clever-
dog). Dit enorme prijsverschil komt tot uitdrukking in allerlei facetten,
maar de belangrijkste is de beeldkwaliteit. Bij zes van de goedkopere
modellen is die onvoldoende (zie de tabel). Bijvoorbeeld de kwaliteit van
de lens, de sensor op de camera of de beeldverwerkingstechniek zijn
niet optimaal. Het is bij deze zes lastig een insluiper te herkennen en
het beeld te gebruiken als bewijsmateriaal. In het donker is het beeld bij
veel camera’s (natuurlijk) nog slechter dan overdag. Alleen bij de Arlo,
Netatmo en D-Link hebben de in bijna-duisternis opgenomen beelden
voldoende scherpte en contrast.
De camera’s verschillen ook nogal in wat ze maximaal kunnen waar-
nemen. De Arlo heeft een horizontale kijkhoek van maar liefst 127 °. De
Cleverdog kijkt met 58 ° – veel minder dan de geadverteerde 90 ° – als
het ware met oogkleppen op. Een grote kijkhoek heeft wel als nadeel dat
je ook te veel kunt zien. Bijvoorbeeld de openbare weg of de tuin van de
buren (zie het kader ‘Let op de privacy’).
Zo testen we
Alle camera’s zijn getest met enkele proefpersonen. Zij lopen
onder verschillende lichtomstandigheden door het beeld. We
beoordelen zo de gevoeligheid van de bewegingsdetectie en
de herkenbaarheid van personen. Verder zijn de camera’s op
allerlei aspecten onderzocht, waaronder veiligheid.
Beveiligingscamera’s
y
ac
ak
id ties
riv
em
ad )
(gr den
ca
np
sg
)
en
Be skw veil otifi
lb el
a
e
uik
ne ern rt
ca (gr
te b
r
ns ka
cu zo nt kaa
aa
n
br
s i et
taa
lui oo en
eld ali igh

we te ge
Ac tie ia i en
al
ion
Ge ht v ctie
Sir oek izon
te n v eug
Be wali en
Be oek it
tat
rti
te
e
h or
De inde eh
r
it
eld am
e
nd de
iss
eld h
rb t g
eb l
pe
oo g
Ing rdee
Be uikn
Aa ings
as
Ind din
Ve t me
Te js
Ty
rb
ri
ac
e
h
k
g
o
&
d
r
tp
tvo
c
sto
rk
en
rk
ch
We
Ne
Me
Ri
Weging voor Testoordeel 30% 30% 30% 5% 5%

1 Arlo Pro 3** €580 7,7 8,2 6,7 8,3 8,6 7,5 127 66     
2 Nest Cam IQ Outdoor €340 7,6 8,5 6,5 7,7 7,7 8,0 110 60  
3 Netatmo Outdoor €350 7,5 7,4 6,3 8,8 8,1 6,4 87 45    
Cam
4 D-Link DCS-8600LH €180 7,1 7,8 7,2 6,7 6,5 6,0 107 56   
5 Somfy Outdoor Cam €230 7,1 7,4 6,4 7,4 8,5 5,9 110 58   
6 Ezviz C4W €100 7,0 7,9 6,1 7,1 5,9 6,4 103 55     
7 Blink XT2 €120 6,9 8,4 5,1 7,1 8,9 5,9 93 39    
8 EufyCam Cam 2** €340 6,6 8,3 6,6 6,9 4,6 6,6 114 58      
9 Woox R4057 €80 6,4 7,3 5,2 6,5 8,0* 5,5 119 61   
10 Eminent EM6420 Full €70 5,9 7,5 4,0 6,5 8,0 2,4 74 39 
HD Wifi
11 Ring Stick Up Cam €100 5,9 8,6 3,3 5,8 8,2 4,2 110 56   op-
3th Gen. tie
12 Foscam G4P-B Wifi €130 5,9 6,7 5,4 6,8 4,8 nvt 90 52    
13 Cleverdog Wifi €55 3,3 6,3 3,5 5,6 2,2 2,8 58 34    
Camera
Beste uit de Test Beste Koop kwetsbaarheid heeft. We zullen dit onderzoeken en een update
7,5 en hoger 5,4 en lager plaatsen in het cameradossier op onze site.
• De prijzen zijn van begin augustus 2020. ** Bij Arlo en Eufy zitten twee camera’s in de doos.
• Er is getest met betaalde abonnementen. • De Foscam en Netatmo kunnen beeld niet alleen op een geheu-
* Vlak na de test bleek dat deze Woox-camera mogelijk een genkaart, maar ook op een netwerkschijf opslaan. Dat gaat via het
FTP-protocol.
Beelden bewaren
De camera’s bewaren de beelden lokaal, bijvoorbeeld op een SD-geheu-
genkaart, of bij een clouddienst op internet. Of ze combineren beide
opslagvormen. Bij lokale opslag heb je geen extra (abonnements)kos-
ten. Je loopt wel het risico dat een ingestoken SD-kaart met de camera
gestolen wordt en de crimineel zo met het bewijsmateriaal aan de haal
gaat. Bij cloudopslag bewaart de camera de video’s op een beveiligde
server buiten de woning. Wel zo veilig. Bij de Blink, D-Link en Nest
kan dit gratis, maar wel beperkt – in tijd of hoeveelheid – bij de eigen
opslagdienst. Netatmo en Somfy kunnen de beelden gratis opslaan
Digitaal 27
Abonnementen cloudopslag
Merk Aantal dagen opslag

<1 1 3 7 14 15 30 60
Arlo Smart €2,80
Cleverdog €4,00 €10,00
D-Link €0 €2,50 €5,00 €10,00
Eminent €4,00 €9,00
Eufycam €3,00
Ezviz €5,00 €10,00
Foscam €4,00 €5,00 €8,00 €13,00
Nest €0 €5,00 €10,00
Ring €3,00
Somfy €0 €5,00 €10,00
Woox €4,00 €9,00
Blink *
• Bedragen zijn abonnementsprijzen per maand. • Bij Arlo Smart, Eyfycam, Ezviz en Ring geldt het hier genoemde
• Per jaar betalen is relatief goedkoper: je betaalt dan meestal tien abonnement per camera. Bij Nest per huis en bij de andere zijn er
keer de maandprijs. geen beperkingen bekend.
• Arlo, D-Link, Eufycam, Ezviz en Ring hebben ook abonnementen * Blink werkt niet met gratis opslag in dagen, maar bewaart gratis
voor meerdere camera’s (zie consumentenbond.nl/cloudopslag). 120 minuten/1440 clips van 5 seconden.
bij een clouddienst van een derde partij, zoals Dropbox. Bij de andere
camera’s moet je altijd betalen voor cloudopslag. En die kosten kunnen
behoorlijk oplopen.
Valse alarmen
Je hoeft natuurlijk niet de hele tijd naar het live videobeeld van de
camera te kijken. Als je de bewegingsdetectie inschakelt, krijg je auto-
matisch een seintje op je smartphone op het moment dat er iets voor
de camera gebeurt. Beweegt er iemand binnen enkele meters, dan
kunnen alle camera’s dit goed detecteren. Vanaf 10 meter registreren
de meeste camera’s de beweging niet meer. Het helpt soms als je de
gevoeligheid van de detectie verhoogt, dat kan op de camera. Al ver-
groot je zo ook de kans op valse alarmen. De meldingen in de apps
zijn duidelijk. Alleen die van Cleverdog niet: die laat slechts weten dat
je ‘een nieuw bericht’ hebt.
Een handige optie is het instellen van detectiezones. Dan wijs je een
bepaald deel van het camerabeeld aan om bewegingen te signaleren,
zodat je het deel met bijvoorbeeld bewegende takken erbuiten laat.
Detectiezones zijn mogelijk bij alle camera’s, behalve bij Eminent en
Woox. Bij Arlo en Nest is er een abonnement voor nodig.
Bijzonder is dat je bij de Eufy, Foscam en Netatmo kunt instellen dat ze
alleen een melding sturen als een mens door het beeld loopt. En niet
bijvoorbeeld een kat. Bij Arlo en Nest kan dit ook, maar weer alleen met
een betaald abonnement.
Houd er rekening mee dat de Arlo, Nest en Ring maar half werken als
je niet ook een abonnement afsluit.
+
Arlo Pro 3 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €580
Deze camera scoort op alle punten voldoende tot goed. Een
ingebouwde sirene jaagt insluipers weg. De kleinste startersset
bestaat uit het basisstation en twee camera’s. Dat betekent dus
ook dubbele kosten voor een cloudabonnement.
D-Link DCS-8600LH (Beste Koop)

Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €180
De beeldkwaliteit is de beste van alle 13 camera’s. De geluids-
kwaliteit valt wat tegen. De cloudopslag tot 1 dag is gratis. Je
moet de camera met een kabel aan het stroomnet verbinden.
Valt de stroom uit, dan krijg je een seintje in de app.
Stemopnames
Alle camera’s, behalve de Foscam, registreren (stem)geluiden via een
ingebouwde microfoon. De Arlo en Nest doen dit echt goed, zodat je
aardig kunt volgen wat van dichtbij gefilmde personen zeggen.
De andere camera’s doen het minder goed. Op de meeste zit ook een
speaker om van een afstand te kunnen praten met iemand die bij de
camera staat. De Cleverdog, Foscam en Netatmo hebben geen speaker.
Digitaal 29
Alleen uit de Nest-camera komt een goed geluid. Bij de rest is het moei-
lijker te volgen wat de camera-eigenaar zegt.
Het vermelden waard is de ingebouwde sirene bij de Arlo, Eufy, Ezviz,
Netatmo en Somfy. Die kun je op afstand aanzetten om insluipers weg
te jagen. Dat lijkt ons een effectief middel.
Let op de privacy
Het is belangrijk om rekening te houden met de privacy van
anderen. Film daarom niet de tuin van de buren en de straat. Als
het niet te vermijden is dat een stuk van de straat in beeld komt,
bijvoorbeeld omdat je je al eens beschadigde auto wilt bewa-
ken, dan mag dat wel volgens de privacywet. Informeer pas-
santen dat er een camera hangt met een speciale sticker of een
bordje. Ook belangrijk: publiceer camerabeelden niet zelf op
internet. Beelden delen met de politie of de verzekeraar mag
wel. Zie ook consumentenbond.nl/beveiligingscamera-privacy.
Wifi en stroom
Voor buitencamera’s die je met wifi moet verbinden, is het wel belang-
rijk om vóóraf te checken of je buiten een goede wifi-ontvangst hebt.
Je moet daarvoor drie wifistreepjes op je telefoon zien. Is de ontvangst
te zwak, dan moet je eerst de wifi verbeteren. Of een camera kiezen die
je met een kabel aan je thuisnetwerk kunt koppelen (zie de tabel). Arlo,
Eufy en Blink wijken wat af van de rest: ze communiceren draadloos met
een meegeleverd basisstation dat binnenshuis staat. Sommige beveili-
gingscamera’s werken alleen op netstroom. Andere halen hun energie
uit een batterij en kunnen daar enkele weken tot maanden mee doen.
Netvoeding heeft het voordeel dat je camera in principe altijd stroom
heeft. Maar bij een stroomonderbreking of als er op de beoogde instal-
latieplek geen elektriciteitsleiding is, is een batterij juist handig. Enkele
fabrikanten zorgen voor een dubbele voeding. Zo worden de camera’s
van Ring, Blink, Eufy en Woox geleverd met een batterij, maar je kunt ze
ook via een usb-kabel van stroom voorzien. Let wel op: bij de Blink is de
camera dan niet langer waterdicht, meldt de fabrikant. De producenten
van Eufy en Woox vermelden niets over regendichtheid bij deze vorm
van stroomvoorziening.
Niet zo veilig
Vier camera’s in onze test hebben technische kwetsbaarheden, waardoor
we ze niet als veilig beoordelen. De Cleverdog, Ezviz en Foscam maken
gebruik van een oudere netwerktechniek (Universal Plug and Play). Die
kunnen hackers onder bepaalde omstandigheden misbruiken om zo
je camera over te nemen of gegevens te onderscheppen. Cleverdog
heeft nog meer problemen, zoals het ontbreken van versleuteling bij
het verzenden van gegevens. De camera van Eufy kun je ook met de
webbrowser gebruiken, maar dat gebeurt dan niet versleuteld. Ook niet
veilig dus. Gebruik daarom liever de Eufy-app.
Al met al kun je voor een kwalitatief goede en veilige camera maar beter
je portemonnee trekken. Of de Beste Koop nemen. Die scoort iets lager,
maar slaat de beelden één dag gratis in de cloud op.
Zie consumentenbond.nl/beveiligingscamera voor de testresultaten

van 36 beveiligingscamera’s.
Computermonitoren
Digitaalgids mei 2020
Door een grote computermonitor aan je laptop aan te sluiten, werk je

thuis een stuk comfortabeler. We hebben er 20 getest in de maten 24
en 27 inch.
Toen in maart 2020 een groot deel van werkend Nederland thuis ging
werken, explodeerde de vraag naar computermonitoren. Veel thuis-
werkers ontdekten dat je niet langdurig comfortabel op een laptop kunt
werken. Zittend aan de eettafel, voorovergebogen over een laptopje ont-
staan al snel rug- en nekklachten. Maar ook als je geen hele werkdagen
achter je laptop zit, kun je al een heel stuk prettiger werken door een
grotere monitor aan te sluiten. Een los, groter toetsenbord en een muis
maken je thuiskantoor compleet.
Digitaal 31
Waar moet je op letten bij de aanschaf van een computermonitor en
wat zijn handige extra’s?
Schermmaat
Schermen met een beelddiagonaal van 24 inch zijn het populairst. Ze
zijn geschikt voor internetten, tekstverwerken en foto’s bekijken. Een
inch is 2,54 cm, dus 24 inch is 61 cm van linksonder naar rechtsboven.
Het is groot genoeg om twee vensters naast elkaar te openen, bijvoor-
beeld een tekstverwerker en een browser. Een goed scherm uit onze
test koop je voor €160.
Nog wat meer ruimte heb je met een monitor van 27 inch. Bij de stan-
daardbeeldverhouding van 16:9 is dit ruim 6,5 cm breder en 3,5 cm hoger
dan een 24-inch scherm. Dat is prettiger als je films of tv wilt kijken, of
foto’s wilt bewerken. Zo’n scherm van 27 inch kost al gauw €200.
Beeldverhouding
We hebben monitoren getest met de gebruikelijke beeldverhouding van
16:9. Bij grotere beelddiagonalen heb je meer keus, zoals 21:9 (ultrawide)
en zelfs 32:9 (super ultrawide) voor wie films wil kijken. En dan zijn er
ook nog gebogen schermen. Zo’n kromming kan fijn zijn bij een su-
perbreed scherm.
+
De beste 24 inch: AOC 24P1
(Beste uit de Test en Beste Koop)
24/25 INCH
Schermmaat: 24 inch
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €160
Voor de meesten is de AOC 24P1 het perfecte computer-
scherm. De beeldkwaliteit van het scherm is opvallend goed,
waarbij we vooral te spreken zijn over de kleuren en het con-
trast. De 24P1 is op vrijwel alle laptops aan te sluiten, hij heeft
een ingebouwde luidspreker en aansluitingen voor een micro-
foon en koptelefoon. Hij is in hoogte verstelbaar en je kunt het
scherm een kwartslag (naar portretmodus) draaien.
Het scherpste beeld: Dell UltraSharp U2518D
Schermmaat: 25 inch
24/25 INCH
Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €310
Kijk je ook graag films op je scherm, dan is een hogere resolutie
misschien een grotere investering waard. De Dell UltraSharp
U2518D (25 inch) is met zijn quad hd-resolutie net even wat
scherper. Ook heeft hij als een van de weinige geteste monitoren
HDR voor een betere weergave van lichte en donkere delen. Die
goede kleurweergave maakt hem ook heel geschikt voor foto-
en videobewerking. Dit scherm is op veel manieren te verstellen.
Goed te verstellen: BenQ GW2480T

Schermmaat: 24 inch
Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €160
Deze BenQ staat in dit overzicht omdat hij van alle geteste
schermen de meeste verstelmogelijkheden heeft én omdat hij
aantrekkelijk geprijsd is. Dit scherm heeft een draaibare voet,
en een kantelbaar scherm en je kunt hem in hoogte verstellen.
Daar komt bij dat de beeldkwaliteit in orde is. Toch een
minpuntje: de garantietermijn is slechts een jaar.
+
Voor fotobewerkers: Iiyama ProLite
XUB2792UHSU-B1
27 INCH
Schermmaat: 27 inch
Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €380
Deze Iiyama met zijn lange typenummer is dankzij de zeer hoge
resolutie (ultra-hd oftewel 4K) de ideale monitor voor het
Digitaal 33
bewerken van foto’s en video’s. Het beeld is heel goed en ook
bijzonder scherp (en het minst zuinig van allemaal). Je kunt er
langere tijd comfortabel mee werken, want dit scherm is in alle
richtingen verstelbaar.
Beste 27 inch-deal: BenQ EW277HDR

Schermmaat: 27 inch
Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €200
Zoek je een iets groter scherm voor een redelijke prijs, dan is de
BenQ EW277HDR eerste keus. De kwaliteit van het scherm
(full-hd) is uitstekend: de kijkhoeken en het contrast zijn iets
beter dan die van de andere schermen, waarbij vooral zwart
beeld mooier is. Helaas is het scherm niet in hoogte te verstel-
len. Het heeft twee HDMI- en een VGA-aansluiting (DisplayPort
ontbreekt) en poorten voor een microfoon en een koptelefoon.
Gebogen scherm: Samsung C27F591FDU

Schermmaat: 27 inch
Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €240
De enige in de test met een licht gebogen (‘curved’) scherm.
Omdat het scherm niet zo heel groot is, is het voordeel daarvan
gering. Verder zit het met de beeldkwaliteit wel goed:
zeer goed contrast en dito kleurweergave, maar de kijk-
hoeken zijn iets kleiner dan bij de andere schermen. Dat
deze monitor niet te verstellen is, brengt het testoordeel
behoorlijk naar beneden.
Resolutie
Bij een 24-inch scherm is een resolutie van 1920 x 1080 beeldpunten
(full-hd) gangbaar. Foto’s en video’s worden scherp weergegeven. Bij een
iets groter scherm van 27 inch is de resolutie vaak 2560 x 1440 pixels
(qhd). Voor wie video’s op hoge resolutie wil bewerken, zijn er schermen
met meer beeldpunten (4K of uhd). Kijk wel eerst (Start > Instellingen >
Systeem > Beeldscherm) of je laptop die resolutie kan leveren.
Aansluitingen
Kijk altijd eerst welke aansluitingen je laptop heeft en vergelijk ze met die
op de monitor. Met HDMI zit je altijd goed. Laptops hebben doorgaans
HDMI-versie 1.4, en dat is goed genoeg voor schermen voor 1080p (full-
hd) en 1440p. Voor schermen met hogere resoluties is HDMI 2.0 aan te
bevelen. Moderne laptops en monitoren hebben vaak ook een (Mini)
DisplayPort. Nieuw op laptops is usb-c: herkenbaar aan de dunne, ovale
poort waar de stekker op twee manieren in past. Sommige moderne
monitoren hebben ook usb-c. Monitoren hebben soms ook nog DVI
(alleen beeld) en VGA (analoog) om oudere laptops op aan te kunnen
sluiten. Check bij aanschaf of de (HDMI-)kabel wordt meegeleverd.
Sommige beeldschermen hebben ook nog een ‘usb-hub’ waar je een
usb-stick of een muis op kunt aansluiten.
Schermtechniek
De beeldkwaliteit van alle geteste schermen is goed genoeg voor na-
genoeg alle activiteiten, van mailen en tekstverwerken tot foto’s en
video’s bewerken. De meeste geteste schermen hebben de IPS-techniek.
De snellere schermen (TN-techniek) zijn alleen interessant voor gamers.
De kleurweergave en kijkhoek zijn minder goed. Een hoge verversings-
frequentie (het aantal keer per seconde dat het scherm opnieuw wordt
opgebouwd) is ook alleen interessant voor gamers. Sommige geteste
schermen ondersteunen HDR (hoog dynamisch bereik), waardoor ze
zeer lichte en zeer donkere delen in beeld beter kunnen weergeven.
Ergonomie
Voor je nek en rug is het fijn als het scherm op ooghoogte staat. Moni-
toren zijn op verschillende manieren te verstellen. Je kunt een beetje
naar voren en naar achteren kantelen en soms ook in hoogte verstellen.
Helaas zijn lang niet alle geteste schermen in hoogte verstelbaar.
Tweedehands
Je kunt misschien geld besparen door een gebruikt scherm te kopen.
Flink wat webwinkels verkopen refurbished schermen die van bedrijven
Digitaal 35
zijn overgenomen en opgeknapt. Het prijsvoordeel kan erg tegenval-
len, dus kijk hoe oud het apparaat is en zoek altijd de nieuwprijs op. Bij
een particulier in de buurt kun je voor een paar tientjes vast een betere
deal sluiten.
Draadloze speakers
Consumentengids juli/augustus 2020
Het streamen van muziek via internet is snel populair geworden en

daarmee ook de draadloze speaker. Hierbij zijn geen snoeren nodig
om het muzieksignaal naar de speaker te sturen. Daarvoor gebruik je
een smartphone of tablet met daarop apps om muziek te streamen,
zoals Spotify, NPO Radio of Skyradio. Er zijn ook apps waarin meerdere
radiozenders en podcasts gebundeld zijn, zoals TuneIn.
Met stekker of accu

Er zijn allerlei draadloze speakers te koop. Van hele kleine en lichte
apparaatjes die makkelijk in een tas passen, tot zware jongens van wel 10
kilo of meer. We hebben er meer dan 100 getest. Een belangrijk onder-
scheid tussen de speakers is of er een stekker aan zit of een accu in zit.
Een speaker met stekker is bedoeld voor thuisgebruik. Hij krijgt dan
meestal een vast plekje in huis. Natuurlijk kun je hem ook verplaatsen,
zolang er maar een stopcontact of verlengsnoer in de buurt is.
Speakers zonder stekker hebben een accu voor de stroomvoorziening
en kun je dus overal neerzetten en meenemen. Deze ‘draagbaarheid’
is hét kenmerk van zulke speakers. Uiteraard heb je wel een stekker en
stopcontact nodig om de accu weer op te laden als deze leeg is. Tijdens
het laden kun je de speaker gewoon blijven gebruiken.
Wifi of bluetooth
Een ‘acculoze’ thuisspeaker koppel je vrijwel altijd via wifi aan je smart-
phone, vandaar de veelgebruikte term wifi-speaker. Daarbij moeten de
speaker en de smartphone wel op hetzelfde wifi-netwerk zitten. Alle
draagbare speakers verbind je standaard via bluetooth, deze worden dus
ook wel bluetooth-speakers genoemd. De reikwijdte van bluetooth is
beperkt: maximaal zo’n 10 meter in gunstige omstandigheden en zonder
obstakels. De smartphone moet dus niet te ver verwijderd zijn van de
speaker als je bluetooth gebruikt. Dat speelt bij een wifi-verbinding niet.
Thuisspeakers zijn meestal wat groter en zwaarder dan de draagbare
varianten. Ook zijn er verschillen in het ontwerp.
Bij de draagbare speakers is vaak meer rubber verwerkt in de behuizing,
waardoor het apparaat robuuster oogt. En soms zit er een handgreep
aan. Thuisspeakers hebben wat vaker een echte voet. Maar soms zijn de
uiterlijke verschillen minimaal en is een stekker het enige onderscheid.
Zo testen we
Een ervaren luisterpanel beoordeelt de geluidskwaliteit van alle
draadloze speakers aan de hand van een vaste set geluidsfrag-
menten. Ook meten we in ons testlaboratorium onder andere
de maximale geluidssterkte en vervorming. Verder beoordelen
we de stabiliteit van de draadloze verbinding, ook bij aanwezig-
heid van andere draadloze apparaten.
Spraakassistentie
Steeds meer draadloze speakers hebben ondersteuning voor
een zogenoemde spraakassistent. Dan kun je met je stem op-
drachten geven of vragen stellen aan de speaker, zoals ‘zet NPO
radio 1 op’. Het apparaat heeft hiervoor ingebouwde microfoon-
tjes. Wel moet de speaker via wifi met internet verbonden zijn
zodat de online spraakassistent je opdracht kan verwerken.
Sinds eind 2019 biedt Google Assistant, als enige, ook ondersteu-
ning voor de Nederlandse taal. Amazon’s Alexa is nog niet zover.
Google en Amazon bieden ook eigen speakers aan met hun inge-
bouwde spraakassistenten. Die zijn vooral gemaakt met het oog
op die assistentie en minder op muziekkwaliteit. Speakers van
andere merken hebben muziekkwaliteit juist als hoofddoel.
Digitaal 37
Draadloze speakers
Thuisspeakers (middelgroot)
en
ing
et
iom
it
ak
ud
)
n
te
cm
de
em
ali
ea
l)
pe
el
h( n
he
in
st
kw
d x nge
sg
in
ch
de
s
ty
te
lijk
rij
d(
uik
ds
nis
or
&
er
b x eti
tp
ou
ge
sto
lui
rk
br
ist
ch
ch
m
Inh
Mo
Me
Ge
Ge
Lu
Te
Te
Af
Ri
Weging voor Testoordeel 70% 20% 10%
1 Yamaha WX-010 €155 8,7 8,9 8,9 7,0 10 4,8 2,5 12 x 13 x 16,1
2 Sonos One SL € 200 8,3 9,5 9,9 6,0 5,7 4,6 2,3 12 x 12 x 16,1
3 Bluesound Pulse Flex 2i €350 7,9 8,1 8,4 6,5 7,7 6,8 2,7 12,5 x 12,1 x 18,2
4 Denon Home 150 €250 7,2 7,3 7,3 5,0 7,3 6,8 3,3 12 x 14,8 x 18,7
5 Yamaha MusicCast 20 € 200 6,5 7,3 7,4 6,9 4,0 5,7 3,6 15 x 13 x 18,6
6 Bose Home Speaker 300 €230 6,2 6,1 6,0 6,0 6,6 6,6 3,0 14 x 13,6 x 15,9
7 Bang & Olufsen Beoplay M3 €300 6,2 5,8 5,4 5,6 7,7 6,6 2,4 11,1 x 14,2 x 15,4
8 Ikea Eneby (Small) €50 6,1 5,3 5,0 8,5 10 4,1 3,6 19,9 x 9 x 20,2
9 JBL Link Music € 120 6,1 6,0 5,8 5,7 7,3 4,6 1,8 10,6 x 13,1 x 13,4
10 Sonos One (Gen 2) € 210 5,0 5,0 4,6 5,8 5,5 4,6 2,2 11,9 x 11,9 x 16,2
Wifi-speakers voor thuis

Bij thuisspeakers kun je er vaak meerdere aan elkaar koppelen via wifi.
Zo kun je dezelfde muziek tegelijk in enkele kamers afspelen. Dit wordt
‘multiroom’ genoemd. Daarbij moeten de speakers van hetzelfde merk
zijn. Heb je Apple-apparaten én ondersteunt de speaker Airplay, dan
kun je wel verschillende merken speakers gebruiken.
Ook bluetooth
Vrijwel alle wifi-speakers kun je ook via bluetooth koppelen. Mocht
bijvoorbeeld het wifi-signaal niet goed werken, dan kun je alsnog via
bluetooth de speaker gebruiken. Behalve bij de modellen van Sonos,
zoals de One en One SL. Overigens zijn er ook thuisspeakers die alleen
bluetooth hebben als verbindingsmogelijkheid, zoals de Ikea Eneby.
Houd er rekening mee dat de geluidskwaliteit via bluetooth niet optimaal
is. Het geluidssignaal wordt dan gecomprimeerd, waardoor er details
kunnen wegvallen. Wil je een zo goed mogelijke geluidskwaliteit, dan
heeft streamen via wifi de voorkeur.
Veel draadloze speakers hebben ook een 3,5 mm lijningang. Zo kun
je via een snoer je smartphone eraan koppelen. Maar je kunt zo ook
ie
nt
te
sis
Mu ang
Ai om
Lij oth
as
ro
Sp y
ak
g
to
la
nin
lti
ue
ra
rp
ifi
Bl
W
   
  
     A
    
    Beste uit de Test Beste Koop
7,5 en hoger 5,4 en lager
     GA
• Prijzen zijn van mei 2020.
    • Sommige modellen zijn in meerdere kleuren verkrijgbaar, de prijs kan dan anders zijn.
• Deze middelgrote modellen hebben een inhoud van minder dan 3,8 liter.
 
• Mogelijkheden: heeft de speaker een lijningang, zit er een ethernetaansluiting op, zijn er
    G bedieningsknoppen, kun je de klank regelen?
• Spraakassistentie: G = Google Assistant; A = Amazon Alexa.
   GA
• Airplay is alleen beschikbaar op Apple-producten.
andere apparaten aansluiten, bijvoorbeeld een versterker, mp3-speler of

cd-speler die een lijnuitgang of koptelefoonuitgang hebben.
Energieverbruik
Het energieverbruik van wifi-speakers ligt over het algemeen onder de
10 Watt bij muziek afspelen. Al zijn er ook die meer verbruiken, zoals de
Denon Home 150 met bijna 14 Watt. In stand-by valt op dat de speakers
meestal toch een paar Watt verbruiken. Dat komt doordat ze verbinding
met het wifi-netwerk onderhouden, zodat je makkelijk vanaf je smart-
phone de speaker kunt ‘aanzetten’. Op jaarbasis is het energieverbruik
vaak niet echt hoog (minder dan €10), ook als de speaker flink wat uren
per dag aanstaat.
Geluidskwaliteit
De geluidskwaliteit van veel wifi-speakers is in orde, al springen er een
paar modellen uit. Zo is de Yamaha WX-010 misschien niet de aller-
mooiste wifi-speaker, maar over het geluid is ons luisterpanel zeer te
spreken. Vooral stemgeluiden komen prima door en ook bij een hoog
volume blijft de klank goed. Er zijn ook speakers van gerenommeerde
Digitaal 39
merken die minder presteren dan je zou verwachten. De Sonos One (2e
generatie) klinkt minder goed dan de Sonos One SL, terwijl ze erg op el-
kaar lijken. Een software-update heeft de klank inmiddels wel verbeterd.
+
Yamaha WX-010 (Beste uit de Test en Beste Koop)
Testoordeel: 8,7
Richtprijs: €155
De WX-010 is niet al te groot (2,5 liter inhoud), maar laat een
groots geluid horen. Hij ondersteunt naast wifi bluetooth,
Airplay en Miracast. Een lijningang voor een snoer ontbreekt
helaas.
Draagbare bluetooth-speakers
Draagbare speakers zijn ook prima buiten te gebruiken. Veel modellen
zijn water- en stofbestendig. Daar zitten wel gradaties in, aangegeven
met een IP-aanduiding.
Draadloze speakers
Draagbare speakers (middelgroot)
en
ing
ge met
n k n)
re
io
ch in u
it
k
ud
g)
ee en
ist alite
ma
(
ea
ur
l)
pe
lui l
he
e
st
kw
in
t (i
ldu
ch
de
s
ty
s
te
lijk
rij
d(
uik
ds
nis
or
&
er
tp
ou
ge
sto
rk
wi
br
cu
ch
ch
sp
Inh
Mo
Me
Ge
Ge
Ge
Ac
Lu
Te
Te
Af
Ri
Weging voor Testoordeel 60% 25% 10% 5%

1 Anker SoundCore Flare €55 8,3 7,7 7,7 4,4 8,5 10 8,2 21 0,6 1,2
2 JBL Charge 4 €125 7,9 7,6 7,6 6,1 7,7 10 9,6 19 1,0 1,9
3 Bang & Olufsen Beoplay P6 €385 7,1 6,0 5,7 7,2 8,5 8,6 6,2 14 1,0 1,5
4 Ultimate Ears Wonderboom 2 € 60 7,0 5,4 5,5 6,1 9,6 10 6,0 19 0,4 0,9
5 Bose SoundLink Revolve+ € 270 6,9 5,5 5,1 7,7 9,4 9,7 7,8 16 0,9 1,5
6 House of Marley No Bounds Sport €80 6,3 5,1 5,0 4,1 9,4 6,2 8,0 10 0,5 0,9
7 Sony SRS-XB32 €100 6,1 5,4 5,3 5,9 6,0 10 8,2 22 0,9 1,6
8 Beats Pill+ €135 5,9 4,8 4,7 5,3 8,3 4,5 9,6 7 0,7 0,8
9 Ultimate Ears Megaboom 3 € 150 5,9 5,2 5,1 4,7 5,7 10 6,4 26 0,9 1,6
10 JBL Link Portable €150 5,8 5,5 5,2 5,0 7,3 4,2 6,0 7 0,7 1,2
Het eerste cijfer achter IP geeft de bescherming tegen bijvoorbeeld stof
en zandkorreltjes weer en loopt van 1 tot 6. Hoe hoger het cijfer, hoe
beter. Het tweede cijfer zegt iets over de bescherming tegen vocht en
gaat van 1 tot 9. Zo heeft de Ultimate Ears Wonderboom 2 IP67, dus een
goede bescherming op beide aspecten. Soms is alleen de vochtbesten-
digheid aangegeven, waarbij het eerste cijfer vervangen is door een X.
Zo staat IPX3 voor ‘spatwaterdicht’, en met IPX7 moet de speaker tegen
een half uur onder water kunnen.
Accuduur
Met alle bluetooth-speakers kun je urenlang achter elkaar muziek afspe-
len. Maar de ene houdt het wel (veel) langer vol dan de andere. Zo stopte
de Anker SoundCore Flare er pas na 21 uur mee in onze test, terwijl de
even grote JBL Link Portable al na 7 uur uitgespeeld was. Meestal hebben
de grotere apparaten een wat forsere accu, wat een langere speelduur
zou kunnen betekenen.
Maar niet altijd. Zo was de accu van de compacte Ultimate Ears Wonder
boom 2 pas na 19 uur leeg. Een lange accuduur is ook gunstig voor de
levensduur. Een grotere accu hoeft namelijk minder vaak opgeladen
b
us
)
via
cm
en
(in
idi plad
xh
o
xd
an aat
ng
nb
r
Ip ppa
An ng
ge
du
ga
tin
ra
nin
me
de
-a
Lij
Af
8,9 x 8,9 x 15,3  IPX7

21,9 x 9,5 x 9,4   IPX7
13,2 x 6,8 x 17,1 IP54
9,8 x 9,8 x 10,4 IP67
Beste uit de Test Beste Koop
10,1 x 8,4 x 18,2  IPX4 7,5 en hoger 5,4 en lager
• Prijzen zijn van mei 2020.
7,5 x 7,5 x 16,9  IP67
• Sommige modellen zijn in meerdere kleuren verkrijgbaar, de prijs kan dan
23,9 x 8,4 x 8,4  IP67 anders zijn.
• Alle modellen hebben bluetooth.
20,8 x 6,7 x 6,4  
• Deze middelgrote modellen hebben een inhoud tussen 0,5 en 2 liter.
8,5 x 8,5 x 22,6 IP67 • Mogelijkheden: heeft de speaker een lijningang, kun je een ander apparaat
8,3 x 8,3 x 18,3 IPX7 opladen via usb, zijn er bedieningsknoppen, kun je de klank regelen?
• De IP-aanduiding geeft de mate van stof- en waterbestendigheid aan.
Digitaal 41
te worden en slijt minder snel. Accu’s in speakers zijn bovendien niet
eenvoudig te vervangen.
Bij een paar modellen kan de ingebouwde accu niet alleen de speaker
voeden, maar ook andere apparaten via de usb-poort. Hij fungeert dan
als een zogenoemde powerbank. Zo kun je tegelijkertijd je smartphone
opladen en muziek luisteren, bijvoorbeeld bij de JBL Charge 4 en de
Beats Pill+.
Geluidskwaliteit
Sommige bluetooth-speakers, zoals de JBL Link Portable, kun je ook op
je wifinetwerk aansluiten. De multiroom-functie is dan te gebruiken en
meestal is er ook ondersteuning voor een spraakassistent. Maar deze
dure alleskunners hebben vaak een minder goede klank. De geluidskwa-
liteit van bluetooth-speakers is meestal iets minder dan die van thuis-
speakers. Voor een middelgrote bluetoothspeaker laat bijvoorbeeld de
JBL Charge 4 toch een indrukwekkend geluid horen. Stemmen klinken
zuiver en er is aardig wat detail te horen. Het geluid van Anker Sound-
core Flare, Beste uit de Test, is op normaal volume nog iets beter. Maar
bij een flink afspeelvolume heeft de Charge een betere klank.
+
Anker SoundCore Flare (Beste uit de Test en Beste Koop)
Testoordeel: 8,3
Richtprijs: €55
Deze speaker heeft een uitstekend geluid. Je kunt hem best
hard zetten, maar bij maximaal volume worden de klanken wel
dun en ruw. Aan de onderkant zit een – uit te schakelen –
lichtring met verschillende kleuren.
Ga naar consumentenbond.nl/wifi-speakers en consumentenbond.nl/

bluetooth-speakers voor meer informatie en gebruikstips.
E-readers en e-books
Lekker even op de bank met een boek. Steeds vaker lezen we dat op een
e-reader. Een e-book is vaak bijna de helft goedkoper dan een papieren
boek. En je kunt ook een leesdienst gebruiken.
Verreweg de meeste lezers hebben toch nog steeds het liefst een papie
ren boek in de hand, blijkt uit de verkoopcijfers. In 2019 was 8% van alle
verkochte boeken een e-book. Als e-booklezer kun je ervoor kiezen
om af en toe een e-book te kopen, maar er zijn ook diensten waarbij je
onbeperkt boeken kunt lezen. Bij Kobo Plus en Bookmate kost dat een
tientje per maand. De Online Bibliotheek biedt digitaal lezen aan voor
een vast jaarbedrag.
We vergeleken deze drie diensten op prijs, aanbod en voorwaarden. De
conclusie is dat je voor populaire boeken vaak toch bent aangewezen
op de losse verkoop. Kobo Plus heeft van de drie leesdiensten het beste
aanbod, de Online Bibliotheek de scherpste prijs.
Eerst kennismaken
Kobo Plus en Bookmate hebben een gratis proefperiode: bij Bookmate is
die 7 dagen en bij Kobo Plus 30 dagen. Het proeflezen gaat automatisch
over in een betaald abonnement. Om op te zeggen, moet je dus zelf
actie ondernemen. Bij Bookmate kun je niet betalen met iDeal, wel met
creditcard. Kobo Plus is verkrijgbaar via Bol.com en Kobo zelf. Bij Bol.com
kun je betalen met iDeal en creditcard, bij Kobo alleen met creditcard.
Onbeperkt e-books lezen kost bij de Online Bibliotheek €42 per jaar.
Voor €21 is er een kennismakingsaanbod. Daarmee kun je maximaal 6
e-books in een jaar lezen. De prijs voor een abonnement bij een lokale
bibliotheek (op online, print en cd’s bijvoorbeeld) kan verschillen. Betalen
kan bij de Online Bibliotheek met iDeal, maar niet met een creditcard.
Na een jaar krijg je een aanbod om te verlengen, het abonnement loopt
dus niet automatisch door.
Voorwaarden
Bij alle diensten heb je een account nodig om boeken te lezen. Dat maak
je aan met een mailadres en wachtwoord. Bij het activeren van de dienst
Digitaal 43
geef je toestemming om je gegevens te gebruiken. Bookmate heeft een
slecht opgestelde privacyverklaring; er is niet duidelijk beschreven wat
er met je gegevens gebeurt. Bovendien is de tekst in het Engels. Bij Kobo
Plus zijn de voorwaarden wel in het Nederlands, maar ook niet erg dui-
delijk. Kobo gebruikt je gegevens onder meer voor gerichte advertenties.
Data kunnen worden gedeeld met derde partijen, zonder dat duidelijk
is welke partijen dat zijn. We hebben Kobo en Bookmate gevraagd of ze
de problemen herkennen en dringen aan op verbetering. Bij de Online
Bibliotheek zijn de voorwaarden duidelijk en worden er geen gegevens
met andere partijen gedeeld.
Na installatie van de app, kun je een boek downloaden, behalve bij de
Bibliotheek. Daar moet je eerst een boek kiezen op de site, voordat je die
kunt lezen in de app. Bij de andere diensten is het boekenaanbod in de
app te doorzoeken. Onhandig bij Kobo Plus is dat het aanbod vermengd
is met titels die je los moet betalen.
Alle apps hebben uitgebreide leesmogelijkheden. Door te swipen en te
tikken ga je meestal vlot door het aanbod.
+
Tolino Vision 5 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,8
E-READERS
Richtprijs: €190
Hij ligt lekker in de hand. Heeft een scherp aanraakscherm dat
groter is dan gemiddeld (7 inch). Deze e-reader is alleen te
koop bij Libris. Geschikt voor boeken van de Bibliotheek.
Pocketbook InkPad 3 Pro

Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €270
Forse e-reader met een 7,8 inch aanraakscherm die toch lekker
aanvoelt. Gaat meer dan een maand mee op één acculading
(het gemiddelde is 19 dagen). Geschikt voor boeken van de
Bibliotheek.
Kobo Libra H2O
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €180
Deze e-reader heeft een zeer scherp en helder 7 inch-aanraak-
scherm. Toch voelt hij best licht aan. Er is 6,7 GB ruimte beschikbaar
voor boeken. Geschikt voor boeken van Kobo Plus en de Bibliotheek.
Amazon Kindle Paperwhite 2018 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €140
Gebruiksvriendelijke e-reader met fraai verlicht scherm.
De menu’s zijn overzichtelijk en een boekverzameling is
makkelijk te beheren. Boeken openen en doorbladeren gaat
snel. Ondersteunt geen epub-boeken en is niet geschikt voor
boeken van de drie leesdiensten.
Lezen en lenen
De aangeboden boeken van de Online Bibliotheek en Kobo Plus zijn ook
te lezen op een e-reader. De Bibliotheek ondersteunt diverse modellen,
Kobo Plus werkt alleen op een Kobo e-reader. Bij Bookmate is de app
alleen geschikt voor een e-reader met Android (geen van de door ons
geteste e-readers heeft dat).
Kobo Plus werkt goed op de e-reader. In het menu kun je kiezen voor
Kobo Plus en het aanbod doorzoeken. Heel handig: een boek waarmee
je begonnen bent op je e-reader, kun je verder lezen op bijvoorbeeld
je smartphone. En dan zit je meteen op de goede pagina, omdat alle
leesgegevens tussen de apparaten worden gesynchroniseerd. Op een
Kobo e-reader gaat het synchroniseren van je leesgegevens via wifi.
Niet alle boeken van de Bibliotheek zijn te lezen op een e-reader (75%
wel). Dat heeft te maken met de beveiliging. Uitgevers gebruiken een
watermerk om hun boeken te beschermen tegen diefstal. Voor het tijde
lijk uitlenen werkt dat niet. Daarom moeten uitgevers de boeken met
Adobe DRM aanleveren. Er is geen andere beveiligingsmethode. Niet
alle uitgevers zien dat zitten, omdat de kans op diefstal zo groter is.
Digitaal 45
Aanbod van e-books en leesdiensten
Kobo Plus Bibliotheek Bookmate
Nederlandstalige boeken 30.000 27.000 15.000
% populaire boeken van de beschikbare e-books 53% 10% 10%
uit de Bestseller top-60 (week 6)
Voor het lenen van een boek moet je een aantal stappen doorlopen. Op
de website kies je eerst een geschikt boek. Om het boek op je e-reader
te krijgen, heb je het programma Adobe Digital Editions nodig. Met dit
programma zet je boeken over van een pc naar je e-reader. Zonder tus-
senkomst van een pc (Windows en Mac) zijn geleende boeken niet te
lezen op een e-reader. En worden je leesgegevens niet gesynchroniseerd
tussen de apparaten.
Een ander belangrijk verschil tussen de Bibliotheek en de twee andere
diensten is de uitleentermijn van een boek. Bij Kobo Plus en Bookmate
is een boek te lezen zolang het abonnement loopt. Bij de Bibliotheek leen
je een e-book voor drie weken. Is het boek daarna niet uit, dan verdwijnt
het van je apparaat en moet je het opnieuw voor drie weken lenen.
E-books doorgeven is verboden

Koop je e-books, dan heb je minder rechten dan met papieren
boeken. Een uitgelezen boek mag je niet doorgeven aan een
ander per mail, via de cloud of op een geheugenstickje. Zelfs
niet als je het origineel van je e-reader verwijdert. Je e-reader
uitlenen mag wel. Een boekenclub die afspreekt dat iedereen
één titel koopt en mailt aan de anderen, is dus ook in over
treding. Het Europese Hof van Justitie heeft in december 2019
bepaald dat het doorverkopen van e-books in alle gevallen in
strijd is met het auteursrecht. Een e-book slijt niet, zoals een
papieren boek, dus kopieën zijn niet van nieuw te onderschei-
den. Hierdoor concurreren kopieën te veel met de originelen,
wat nadelig is voor de rechthebbenden.
+
DE DRIE LEESDIENSTEN
Kobo Plus
€9,99 per maand
+ Gebruiksvriendelijke app
+ Groot en populair aanbod
- Alleen iDeal-betaling via bol.com
- Geen scheiding tussen Plus en betaald aanbod
- Onduidelijke voorwaarden voor gebruik van
persoonlijke gegevens
Online Bibliotheek
€42 per jaar
+ Goedkoop abonnement
+ Heldere en gunstige voorwaarden voor gebruik
persoonlijke gegevens
- Boek is maximaal drie weken te lenen
- Veel stappen nodig om boeken op de e-reader te zetten
- Geen synchronisatie van leesgegevens tussen apparaten
Bookmate
€9,99 per maand
+ Gebruiksvriendelijke app
- Alleen betaling met creditcard mogelijk
- Alleen beschikbaar op Android e-reader
- Onduidelijke voorwaarden voor het gebruik van persoonlijke gegevens
Aantrekkelijk aanbod?
Een leesdienst staat of valt met een aantrekkelijk aanbod. Kobo Plus heeft
een collectie van zo’n 470.000 boeken. De dienst opereert in meerdere
landen, waarbij het Nederlandstalige deel 30.000 boeken telt. Het gaat om
verschillende genres, fictie en non-fictie. Bookmate geeft aan 550.000
Engelstalige boeken te hebben en 15.000 Nederlandstalige. De Online Biblio-
theek heeft iets meer dan 28.000 boeken, waarvan 27.000 Nederlandstalig.
En hoe zit het met de populaire boeken? Een goede graadmeter hiervoor
Digitaal 47
is de Bestseller Top 60: een wekelijks overzicht van de bestverkochte
boeken in Nederland.
We onderzochten hoeveel boeken uit die lijst de drie leesdiensten aan-
bieden. Van de Top 60 zijn er 49 als e-book beschikbaar; de overige
boeken zijn er alleen op papier. Het aanbod verschilt sterk (zie het tabel
letje op pagina 46). Bookmate en de Bibliotheek hebben slechts 5 popu-
laire e-books in het assortiment. Kobo Plus doet het een stuk beter met
meer dan de helft van de bestsellers in het aanbod.
Zie consumentenbond.nl/e-reader voor de vergelijker met alle geteste

e-readers.
Fotocamera’s
Consumentengids mei 2020
Fotocamera’s hebben veel mogelijkheden die smartphones met een

camera niet hebben. We bespreken de voor- en nadelen van vijf typen
fotocamera’s.
Even snel een foto maken? Daar gebruiken de meesten tegenwoordig
hun smartphone voor. Logisch, want bijna iedereen heeft die tegen-
woordig op zak. Toch kan een fotocamera een waardevolle toevoeging
zijn op je smartphone. Met een fotocamera fotografeer je op een andere
manier en dat levert foto’s op die je met een smartphone niet kunt ma-
ken. Zo kun je met de knoppen op de camera instellingen aanpassen
en hierdoor technisch betere foto’s maken. Ook het zoombereik en de
zoeker zijn belangrijke voordelen die smartphones niet hebben.
Het maken van een foto met een fotocamera vergt bijna altijd meer
moeite dan met je smartphone, maar dat zie je ook terug in het resultaat.
Welke mogelijkheden op de camera belangrijk voor je zijn, is afhankelijk
van het soort foto’s dat je wilt maken.
Oudere camera’s
We testen continu de nieuwste fotocamera’s die op de markt verschijnen.
Toch zijn veel van de in dit artikel genoemde Beste-Koopcamera’s al wat
ouder. Camera’s zijn vaak jarenlang verkrijgbaar, zelfs nadat een nieuw
model op de markt komt. Na verloop van tijd krijgen ze een goede prijs-
kwaliteitverhouding, omdat de prijs gaandeweg omlaaggaat.
Bij een fotocamera is het niet zo belangrijk dat je het allernieuwste
model koopt. De fotokwaliteit van het allernieuwste model is niet altijd
beter, of het verschil is maar klein. De prijs van een wat oudere camera
kan echter wel met honderden euro’s zakken. In onze vergelijker op
consumentenbond.nl/fotocamera kun je de specificaties en testresul-
taten van nieuwe en oudere modellen met elkaar vergelijken om te zien
of de nieuwere versie meerwaarde heeft.
Onze keuzehulp helpt je met behulp van een aantal vragen een camera
uit te zoeken die bij je past. Ga naar consumentenbond.nl/keuzehulp-
fotocamera.
Zo testen we
In de test beoordelen we foto’s die gemaakt zijn in de automa
tische stand, maar we testen ook met handmatige instellingen.
We maken met elke camera steeds dezelfde foto’s van een
opstelling in een studio en laten deze beoordelen door een
expertpanel. Ga naar consumentenbond.nl/cameratest om te
zien hoe we andere aspecten testen.
Travelzoom compactcamera
Geschikt voor: als je een flexibele, niet al te grote camera zoekt en niet
wilt klungelen met veel instellingen voor de beste foto.
Het compacte formaat zorgt ervoor dat hij makkelijk in een kleine tas
of jaszak past. Met de lens kun je vaak flink inzoomen. Een travelzoom
camera is voor veel situaties geschikt. Door de komst van de smartphone
werd de travelzoomcamera een stuk minder populair, omdat dit type
toestel het meest lijkt op de smartphonecamera. De nieuwste goede
smartphones hebben veel van de mogelijkheden van een travelzoom-
camera. Bekijk daarom goed of de extra mogelijkheden van zo’n camera
genoeg toevoegen ten opzichte van je smartphone.
Digitaal 49
Op travelzoomcamera’s zitten vaak minder knoppen en instellingen dan
op andere fotocamera’s. Deze camera’s zijn daarom vooral geschikt voor
fotografen die zo snel mogelijk een foto willen maken, en niet allerlei
instellingen willen aanpassen om de foto te perfectioneren.
Travelzoomcamera’s zijn betaalbaarder dan andere type camera’s, mede
door de kleine beeldsensor. Een camera met kleine sensor kan vaak
verder zoomen, maar heeft in de regel ook een mindere beeldkwaliteit.
Vooral bij weinig licht zie je dat verschil.
De goedkoopste travelzoomcamera’s hebben weinig knoppen en bieden
alleen instellingen via het menu. Maar er zijn ook modellen met extra’s,
zoals een draaibaar scherm, draaiknoppen, een zoeker waar je doorheen
kunt kijken en een multifunctionele draairing waarmee je instellingen
kunt aanpassen. Travelzooms met veel mogelijkheden lijken ook erg
op geavanceerde compactcamera’s. Geavanceerde compactcamera’s
hebben vaak minder zoom, maar bieden een betere fotokwaliteit.
De Beste uit de Test is de Panasonic Lumix DMC-TZ100 (€450). Verge
leken met de Beste koop biedt hij betere fotokwaliteit, een zoeker en
meer instelmogelijkheden.
+
Beste Koop: Canon Ixus 285 HS
Richtprijs: €170
Testoordeel: 6,3
Dit zakformaatapparaat is gemakkelijk te bedienen bij het in- en
uitzoomen en het maken van foto’s. Hij presteert heel aardig in
situaties met voldoende licht. Bepaalde instellingen zijn niet ge-
makkelijk aan te passen, en net als bij veel andere camera’s in deze
prijsklasse gaat de fotokwaliteit snel achteruit bij weinig licht.
Superzoom compactcamera
Geschikt voor: als je graag flink wilt kunnen inzoomen, geen lenzen
wilt wisselen en een groter formaat fijn vindt.
Superzoomcamera’s lijken qua vorm erg op spiegelreflexcamera’s. Je

kunt alleen geen lens wisselen. Dankzij het grotere formaat heb je een
betere grip dan bij bijvoorbeeld een travelzoomcamera. De prijs van een
superzoom ligt gemiddeld wat lager dan die van een systeemcamera,
maar er zijn grote verschillen. De goedkoopste kost minder dan €200
en de duurste ruim boven de €1000. Dat prijsverschil zie je duidelijk
terug in de beeldkwaliteit.
Een superzoomcamera is meestal ook lichter dan een systeemcamera
met zoomlens.
Veel superzoomcamera’s hebben een gigantisch zoombereik, waar-
door je ver weg gelegen onderwerpen heel dichtbij haalt. De extreemste
zoomlens zit op de Nikon P1000, daarmee kun je tot wel 125x inzoomen
en zelfs de kraters op de maan fotograferen. Als je zo ver inzoomt, kun
je niet zonder statief. Elke kleine beweging – zelfs een knop indruk-
ken – zorgt voor trillingen. Je kunt met deze camera’s ook prima een
weids landschap fotograferen.
Laat je niet te veel leiden door een groot getal voor zoombereik. Je merkt
het verschil van een hoge zoomfactor steeds minder naarmate het getal
groter wordt. De sensor van een superzoomcamera is wel kleiner dan
die van een grote systeemcamera. Daardoor is de fotokwaliteit over
het algemeen wat minder, maar met een systeemcamera is zo’n groot
zoombereik niet mogelijk.
Omdat de lens en camera aan elkaar vastzitten bij superzoomcamera’s,
hebben ze vaak handige mogelijkheden om makkelijker te zoomen. Zo
zoom je bijvoorbeeld met knoppen op de zijkant van de lens.
+
Beste Koop: Panasonic Lumix DC-FZ82
Richtprijs: €250
Testoordeel: 6,7
Deze camera ligt lekker en stevig in de hand en is prettig te
bedienen. Hij heeft een zoeker en kan tot 60x optisch zoomen.
De goede kwaliteit van de video’s valt op. Foto’s hebben een
goede kleurweergave, maar bij weinig licht en met handmatige
instellingen is de fotokwaliteit minder.
Digitaal 51
Geavanceerde compactcamera
Geschikt voor: als je een goede fotokwaliteit wilt en een toestel in zakfor-
maat waarop je veel kunt instellen. Zoomen vind je minder belangrijk.
Een geavanceerde compactcamera is klein, maar krachtig. Hij heeft

meer mogelijkheden om instellingen aan te passen voor de gevorder-
de fotograaf. Ook heeft deze camera een grotere beeldsensor dan een
travelzoomcamera. Dat zie je in onze test onder andere terug bij foto’s
met weinig licht. De fotokwaliteit is gemiddeld een stuk beter bij de
geavanceerde compactcamera’s.
Veel modellen hebben allerlei draaiknoppen om snel de cameramodus of
lichtinstellingen aan te passen. Die knoppen helpen je om gemakkelijk
instellingen aan te passen in de handmatige stand. Ook zit op bijna ieder
model een multifunctionele draairing. Je hebt vaak de mogelijkheid om
zelf te kiezen welke instelling je aanpast door aan die ring te draaien.
Het zoombereik van deze modellen is beperkt. De meeste hebben 3x
of 4x zoom. Voor straatfotografie en portretten is dat voldoende, maar
voor sporten natuurfotografie heb je meer nodig. Er zijn een paar uit-
zonderingen met 5x of 8x zoom.
Onder de geavanceerde compactcamera’s zien we zowel modellen met
als zonder zoeker. De Beste Koop heeft geen zoeker. Voor een model
met zoeker betaal je vaak flink extra. De Beste uit de Test is de Sony
DSC-RX100 VI. Bij dit model klapt de zoeker en flitser naar buiten. Zo
blijft de camera compact wanneer je hem niet gebruikt. Van dit model
zijn ook veel oudere versies nog verkrijgbaar, bijvoorbeeld de Sony DSC-
RX100 III (€450) uit 2014. Dit model kwam destijds goed uit onze test
(Testoordeel 7,6), maar de resultaten zijn niet volledig vergelijkbaar met
huidige modellen, omdat de testmethode deels is aangepast.
+
Beste Koop: Panasonic Lumix DMC-LX15
Richtprijs: €390
Testoordeel: 7,7
Deze Panasonic maakt goede foto’s en nog betere video’s. Hij
heeft een stevige plastic body en veel goed geplaatste knoppen.
Rond de lens zitten twee bedieningsringen. Eén om het
diafragma aan te passen en één om mee in- en uit te zoomen.
Daarnaast zit er een draaibaar aanraakscherm op, maar helaas
geen zoeker.
Kleine systeemcamera
Geschikt voor: als je een redelijk compacte camera wilt met een goede
fotokwaliteit, en ook andere lenzen wilt gebruiken.
Een kleine systeemcamera werkt zonder spiegelreflexsysteem, en daar-

om zijn ze compacter dan spiegelreflexcamera’s. Je kunt de camera
naar wens aanpassen door lenzen te wisselen. Zo kun je de standaard-
lens bijvoorbeeld wisselen voor een zoomlens en een extra lichtsterke
lens. Maar lenzen wisselen is geen must. Je ideale camera kan prima
een verwisselbare lens hebben die je er nooit afhaalt. Wil je wel lenzen
wisselen? Check welke type lensbevestiging de camera heeft. Zo kun
je van tevoren al kijken welke lenzen er nog meer zijn voor de camera
die je wilt kopen.
Op een kleine systeemcamera zitten vaak veel draaiknoppen om instel-
lingen aan te passen. Op enkele modellen is het aantal draaiknoppen
beperkt, zoals bij de Beste Koop. Als je volledig wilt fotograferen met
handmatige instellingen, is het prettig om meerdere draaiknoppen te
hebben. In de automatische stand heb je die extra knoppen niet nodig.
Deze kleine camera’s hebben lang niet altijd een stevige grip waar je je
vingers omheen kunt klemmen. Met een grote systeemcamera heb je
altijd zo’n goede houvast. Nadeel is dat die camera’s weer meer ruimte
innemen in je tas, en vaak zwaarder zijn.
We testen de camera’s met de kitlens: de standaard meegeleverde lens.
Die heeft meestal zo’n 3x zoom. Daarnaast worden de camera’s vaak
samen met een lens met groot zoombereik verkocht. Ook die combina-
ties testen we regelmatig. De camera is met zo’n lens wel een stuk groter,
omdat hij verder uitsteekt. Bijna alle modellen hebben een kantelbaar
aanraakscherm. De meeste hebben ook een zoeker. Die zit op de ach-
terkant van de camera in de linkerhoek of in het midden.
Digitaal 53
+
Beste Koop: Canon EOS M100 met EF-M 15-45mm
Richtprijs: €350
Testoordeel: 7,3
Deze Canon is erg compact en maakt goede foto’s in de
automatische stand. Het aantal knoppen is beperkt, en de foto’s
met handmatige instellingen zijn vaak van betere kwaliteit bij
andere kleine systeemcamera’s. Dit model is daarom vooral
geschikt als je in automatische stand wilt fotograferen. Hij heeft
een draaibaar aanraakscherm, maar geen zoeker.
Grote systeemcamera en spiegelreflex

Geschikt voor: als je de allerbeste foto’s wilt maken, en het niet erg vindt
om daarvoor een grote en zwaardere camera te dragen en lenzen te
wisselen.
Een grote systeemcamera heeft alle eigenschappen voor het perfecte

plaatje en je kunt hem helemaal aanpassen naar je wensen. In deze
groep vallen alle grote camera’s met verwisselbare lenzen. Alle spiegelre-
flexcamera’s zitten hier dus automatisch bij. Bij een spiegelreflexcamera
kijk je ‘door de camera’ via een spiegel die opklapt bij het maken van een
foto. Systeemcamera’s vangen het beeld direct op de sensor. Vroeger
waren digitale zoekers van systeemcamera’s kwalitatief wat minder,
maar tegenwoordig niet meer.
We testen in deze categorie camera’s die enkele duizenden euro’s kos-
ten. De lensbevestiging wordt vaak voor een lange periode op veel mo-
dellen toegepast. Dat is handig, want daardoor is er een groot aanbod
aan lenzen die op je camera passen. Er zijn uitzonderingen, dus check
van tevoren het type lensbevestiging om te weten welke lenzen ermee
samenwerken. We testen naast de standaardlens ook veel camera’s met
een zogenoemde primelens. Hiermee kun je niet in- en uitzoomen,
maar hij is wel heel lichtsterk. Zo’n lens laat gemakkelijker licht door,
en daardoor maak je mooiere foto’s bij weinig licht. In de test zien we
dat de combinaties met primelens hoog scoren op fotokwaliteit, en deze
lenzen zijn vaak redelijk betaalbaar.
Alle modellen hebben een zoeker en een goede grip. Dankzij die grip
zijn veel knoppen gemakkelijk te bereiken en zijn ze goed te bedienen
met één hand. Al zijn sommige camera’s en lenzen daar te zwaar voor.
De goedkopere modellen hebben wat minder knoppen en instelmoge-
lijkheden en zijn vaak lichter. De body voelt soms ook wat goedkoper
aan, maar de fotokwaliteit is ook bij deze modellen ruim voldoende.
+
Beste Koop: Canon EOS M100
met EF-S 18-55mm f/4.0-5.6 IS STM
Richtprijs: €580
Testoordeel: 7,3
De EOS 250D is een spiegelreflexcamera met optische zoeker.
Hij gebruikt ‘Canon EF-S’-lenzen, en daarvan is het aanbod
groot en divers. Hij heeft een uitklapbaar aanraakscherm en
nuttige, goedgeplaatste knoppen. Ook met handmatige instel-
lingen maakt deze camera mooie foto’s, en hij werkt lekker snel.
Koptelefoons (noise cancelling)

Consumentengids maart 2020
Je zit in het vliegtuig of de trein en wilt lekker wat muziek luisteren of

een film kijken. Maar het lawaai om je heen maakt het lastig om het
goed te horen, dus schroef je noodgedwongen het volume van je kop-
telefoon of oordopjes flink op. Een koptelefoon met noise cancelling,
oftewel ruisonderdrukking, kan uitkomst bieden. Daarmee wordt het
omgevingsgeluid zoveel mogelijk weggefilterd, waardoor je veel meer
rust ervaart en de muziek of film beter kunt horen. Het volume hoeft
dan ook niet meer voluit.
Hoe werkt het?

Bij actieve ruisonderdrukking zitten er kleine microfoontjes op de kop-
telefoon die het omgevingsgeluid registreren. Via slimme software in
Digitaal 55
de koptelefoon worden de geluidsgolven daarvan ‘gespiegeld’ en toege-
voegd aan het geluidssignaal dat je wilt horen. De geluidsgolven heffen
elkaar op, waardoor het omgevingsgeluid wordt weggefilterd. Je hoort
alleen datgene wat je écht wilt horen.
Dit klinkt simpel, maar in de praktijk is de techniek niet perfect. Hij
werkt behoorlijk goed bij ‘voorspelbaar’ geluid, zoals het monotone ge-
brom van vliegtuigmotoren. Maar bij minder voorspelbaar geluid, zoals
een gesprek vlakbij, gaat het wegfilteren een stuk lastiger. Verder is er
behoorlijk slimme software en ook goede hardware in de koptelefoon
nodig om de ruisonderdrukking goed uit te voeren. In onze test zien
we dan ook een verschil in de kwaliteit van ruisonderdrukking. Zelfs
bij koptelefoons van hetzelfde merk.
Koptelefoons met noise cancelling zijn duurder dan gewone koptele-
foons. Probeer ze daarom eerst. Blind aanschaffen kan weleens minder
goed uitpakken.
Accuduur
Koptelefoons met ruisonderdrukking hebben altijd een batterij of accu
om de elektronica te laten werken. Steeds meer koptelefoons werken
draadloos; zij gebruiken bluetooth om het geluid over te brengen van
bijvoorbeeld je smartphone naar de koptelefoon. Ook hiervoor is een
ingebouwde accu nodig.
Als de accu leeg is, valt de Bluetooth-verbinding weg en werkt ook de
ruisonderdrukking niet meer. Bij sommige koptelefoons kun je nog een
kabel gebruiken om zonder ruisonderdrukking verder te luisteren, maar
bij andere houdt alles gewoon op.
We hebben meerdere draadloze koptelefoons met actieve ruisonder-
drukking getest. Een selectie daarvan staat op de volgende pagina’s. De
meeste modellen hebben gehoorschelpen die over of op je oren vallen,
maar er zijn ook kleine ‘in-het-oor’-modellen. Logischerwijs is de accu
van deze apparaatjes ook erg klein, wat de gebruiksduur beperkt. Zo
hield de Sony WH-1000XM3 het in onze test meer dan 27 uur vol op
één acculading. Bij de in-het-oorvariant de Sony WF-1000XM3, was dat
zo’n 6 uur. Je kunt de in-het-oormodellen tussentijds ‘bijladen’ in een
meegeleverd doosje waarin ook een accu zit.
Op consumentenbond.nl/koptelefoon staan actuele testresultaten van
meer dan 160 geteste koptelefoons en oordopjes.
+
OP HET OOR/OVER HET OOR

Sony WH-1000XM3 (Beste uit de Test)
Richtprijs: €300
Testoordeel: 8,8
Deze draadloze koptelefoon uit 2018 is nog steeds een
topper. De geluidskwaliteit is uitstekend en de actieve
ruisonderdrukking is zeer goed. Ook is het draagcomfort in
orde volgens onze test-experts. Een volle accu is goed voor
zo’n 27 uur. Als hij leeg is, kun je met de meegeleverde kabel de
koptelefoon toch blijven gebruiken.
JBL Live 650BTNC

Richtprijs: €150
Testoordeel: 7,6
Laat een prima geluid horen. Ook de ruisonderdrukking
scoort goed. Op dit punt is hij een van de best scorende kop
telefoons onder de €200. Hij dempt wel minder dan de Sony
WH-1000XM3. Onhandig: links en rechts zijn niet duidelijk ge-
markeerd, waardoor je hem gemakkelijk ‘verkeerd’ opzet.
Sennheiser PXC 550-II

Richtprijs: €315
Testoordeel: 7,5
Zit wat strak op het hoofd, wat de een fijn vindt en de ander
juist niet. Voor de geluidskwaliteit maakt het niet veel uit: die is
gewoon goed. Ook de ruisonderdrukking is goed met een
behoorlijke demping van het omgevingsgeluid. De gebruiks-
duur is met zo’n 28 uur ook prima.
Bose Noise Cancelling Headphones 700

Richtprijs: €350
Testoordeel: 7,1
Opvolger van de populaire Quietcomfort 35 (II) uit 2017 (nog te
Digitaal 57
koop). Met een prima ruisonderdrukking en goede geluidskwa-
liteit is de 700 vergelijkbaar met zijn voorganger. De mate van
ruisonderdrukking is in tien stappen in te stellen. De kussens
van de hoofdband en oorschelpen zijn lekker zacht.
Beats by Dr. Dre Solo Pro

Richtprijs: €300
Testoordeel: 7,0
Een op-het-oormodel. De ruisonderdrukking is wat minder
sterk voor de heel lage tonen, maar voldoet goed. Datzelfde
geldt voor de geluidskwaliteit. Als de accu leeg is, kun je even
niets meer. Dit model is er ook als Apple Solo Pro en Beats Solo
Pro.
Sony WH-XB900N
Richtprijs: €180
Testoordeel: 6,5
Deze Sony heeft ook actieve ruisonderdrukking, maar deze is
duidelijk minder dan die van de Beste uit de Test WH-1000XM3.
De geluidskwaliteit is niet bijzonder, maar wel acceptabel. Gaat
lekker lang door: pas na 30 uur continu spelen hield hij ermee op
in onze test.
+
Apple AirPods Pro
Richtprijs: €280
IN HET OOR
Testoordeel: 8,4
De bekende draadloze witte oordopjes, nu met actieve noise
cancelling. En die werkt prima, met een flinke demping van
het omgevingsgeluid. Ook de geluidskwaliteit is uitstekend.
Er zitten kleine siliconen oordopjes bij in drie maten, voor een
goede pasvorm in de gehoorgang.
Sony WF-1000XM3
Richtprijs: €240
IN HET OOR
Testoordeel: 7,2
Dit in-het-oorsysteem heeft een goede ruisonderdrukking.
Maar de geluidskwaliteit is minder dan bij de over-het-hoofd-
variant WH-1000XM3. Met meerdere formaten siliconen opzet-
stukjes voor de pasvorm, al voelen ze toch wat los in het oor.
Lege accu? Dan werken ze helemaal niet meer.
Laptops
Consumentengids september 2020
Waar moet je op letten als je een nieuwe laptop wilt kopen? In de

productvergelijker op onze site (consumentenbond.nl/laptop) kun je
gebruikmaken van enkele belangrijke filters. In dit artikel lopen we ze
een voor een na.
!
Bij deze test is geen tabel: op de site voegen we elke maand
nieuwe modellen toe, kijk dus voor alle geteste en verkrijgbare
laptops op consumentenbond.nl/laptop.
Merk
Het meest gebruikte filter op onze site is merk. We hechten daar als
kopers nu eenmaal vaak emotionele waarde aan, terecht of niet. Zo
komt uit ons merktevredenheidsonderzoek Apple verreweg als beste
uit de bus met een 9,1, op afstand gevolgd door Asus met een 8. Er zijn
geen merken die er in onze test heel positief of juist negatief uitsprin-
gen. We kunnen hooguit concluderen dat Acers relatief vaak een goede
prijs-kwaliteitverhouding hebben en dat – niet heel verrassend – er
geen goedkope MacBooks zijn. Kortom, het is handig als je al weet welk
Digitaal 59
merk laptop je wilt kopen, maar verder zegt het merk niet zo veel over
de kwaliteit.
Testoordeel
Ben je ingelogd op onze website, dan kun je met behulp van schuifjes
filteren op het Testoordeel en op de onderliggende oordelen, zoals die
voor scherm, toetsenbord, snelheid en accuduur. Zo selecteer je de beste
laptops op de aspecten die belangrijk voor je zijn. Omdat het bij veel lap-
tops helaas schort aan een goede wifi-adapter hebben we ook dat aspect
beoordeeld. Kies laptops met een 7 of 8 hiervoor, dan zit je altijd goed.
Zo testen we
We beoordelen de kwaliteit van het scherm, de accuduur, de
snelheid van laptop en wifi-adapter, het toetsenbord en de
touchpad, de aansluitingen, het energieverbruik en het geluid
van de ventilator(en). Voor het testaspect repareerbaarheid
schroeven we de laptop open en beoordelen we hoe eenvoudig
je hem kunt repareren en upgraden.
Formaat
De grootte van de laptop is relevant voor waar en hoe intensief je hem
gebruikt. De allerkleinste laptops hebben een scherm tot en met 11 inch
(27,9 cm) en zijn eigenlijk alleen geschikt voor wie vaak onderweg is.
Bij dagelijks gebruik loop je snel tegen de beperkingen van zo’n klein
schermoppervlak aan. Een laptop van 13 of 14 inch (33/35,5 cm) werkt
dan al veel comfortabeler en is tegenwoordig ook licht genoeg om mak-
kelijk mee te nemen.
Is de laptop alleen voor thuis? Kies dan een model van 15,6 inch (39,6
cm). Nog groter kan ook, maar laptops van 17,3 inch (43,9 cm) zijn alleen
interessant als ze altijd op dezelfde plek staan. Daarbij is het aanbod van
goede 17-inch-machines een stuk kleiner.
Wil je toch een groot scherm? Overweeg dan een losse monitor als
tweede scherm. Reken op ongeveer €200 voor een goede monitor van
24 inch.
Gewicht
Laptops zijn de afgelopen jaren gemiddeld een stuk lichter geworden.
De kleinste van 11 inch wegen doorgaans niet meer dan een kilo, maar
ook veel laptops van 13 en 14 inch komen daar tegenwoordig nauwelijks
bovenuit. Dat is erg licht en maakt ze behoorlijk draagbaar. Bij 15 inch
weegt de laptop grofweg tussen de 1,5 en de 2 kilo, dat is net het verschil
tussen makkelijk tussendoor oppakken en liever zo veel mogelijk laten
staan. Regelmatig verplaatsen is er bij een 17-inch-laptop helemaal niet
bij: die wegen algauw 2,5 tot zelfs 3 kilo.
Beschikbare opslag
De opgegeven opslagruimte is nooit hetzelfde als de opslagruimte die
je echt kunt gebruiken voor je gegevens en programma’s. Het bestu-
ringssysteem van de laptop neemt namelijk ook zo’n 20 tot 50 GB aan
ruimte in beslag. Sommige goedkopere laptops hebben een opslag-
ruimte van 64 GB, waar je in het meest extreme geval minder dan 20 GB
van overhoudt. Daar kan al snel niks meer bij, dus ook geen essentiële
Windows-updates. Niet handig dus. Kies bij voorkeur voor minimaal
100 GB echt beschikbare opslagruimte. Overweeg alleen laptops met
50 tot 100 GB als je vrijwel volledig in de cloud werkt of heel weinig
eisen aan de laptop stelt. In de praktijk zitten laptops met 128 GB aan
opgegeven opslagruimte vaak net op het randje. Met een laptop met
256 GB zit je meestal wel goed. Kies alleen 500 GB of meer voor grote
verzamelingen bestanden of programma’s.
Type opslag
Behalve de hoeveelheid is ook het soort opslagruimte van belang. Dat
bepaalt namelijk grotendeels de snelheid van het laden van programma’s
en het opstarten van de laptop. SSD (solid state drive) werkt met microchips
als basis, terwijl de ouderwetse harde schijf (HDD) nog echt met opslag-
schijven werkt. Die doen er veel langer over om je gegevens op te halen,
waardoor HDD’s merkbaar trager zijn. Gelukkig hebben de meeste laptops
inmiddels een SSD. Er zijn ook goedkope laptops met eMMC-flashopslag.
Deze techniek is hetzelfde als bij SSD, maar de chips zijn een stuk trager.
Combinaties zijn er ook. Laptops met zowel een SSD als een (goedkopere
grote) HDD zijn interessant voor wie extra veel opslag nodig heeft. Maar
een externe harde schijf gebruiken is ook een optie.
Digitaal 61
+
Acer Swift 3 SF314-58-523B (Beste uit de Test)
Richtprijs: €700
Testoordeel: 8,3
Deze lichte 14-inch laptop van 1,4 kilo is voor de meeste
gebruikers een uitstekende keus. Dankzij de ruime SSD van
512 GB en krachtige Intel Core i5-processor starten zowel
de laptop als programma’s en websites erg snel op. Het full
hd-scherm volstaat voor doorsnee gebruik en de accu gaat
behoorlijk lang mee (bijna 12 uur).
Scherm
Uitleg over laptopschermen gaat snel gepaard met veel technisch jargon,
terwijl je niet veel informatie nodig hebt. We geven alle schermaspecten
een oordeel in onze test, waardoor je de schermtechniek erachter niet
hoeft te kennen.
Een paar specificaties zijn wel belangrijk om rekening mee te houden.
Heeft het scherm een matte (antiglare) of glanzende afwerking? Te veel
weerspiegeling van het licht maakt het scherm namelijk onleesbaar.
Daarnaast bepaalt de resolutie samen met het formaat de scherpte van
het scherm. De meeste laptops hebben een full hd-resolutie (1920 bij
1080 beeldpunten); dat is vrijwel altijd voldoende. Tekst, foto’s en video’s
zien er dan mooi scherp uit.
Een hogere resolutie – zoals ultra hd (3840 bij 2160 beeldpunten) – is
zelden nodig en vraagt bovendien meer van de processor en de accu
van je laptop. Lagere resoluties – zoals 1600 bij 900 beeldpunten – tref-
fen we vreemd genoeg af en toe aan op de grootste (17 inch) laptops.
Het beeld is dan merkbaar minder scherp.
Processor
De chipmakers AMD en vooral Intel maken het niet makkelijk om de
juiste processor te kiezen. Het aanbod is groot en de verschillen zijn
vaak onduidelijk. In het algemeen is er een fors snelheidsverschil tussen
processors met twee en processors met vier rekenkernen (dual cores
versus quad cores). Die extra rekenkernen geven de laptop veel extra
kracht bij het draaien van programma’s en veeleisende websites. In
het overzicht hieronder hebben we de meest gebruikte processoren
ingedeeld op snelheid.
Processoren: van langzaam tot razendsnel

Dual cores (twee rekenkernen) Quad cores of hoger (vier rekenkernen)
Afraders Langzaam Redelijk Goed Snel Zeer snel
Intel Celeron Pentium Core i3 Core i5 Core i7 Core i7
N4000 Gold 6405U 10110U 1035G1 10510U 9750H
N4120 Silver N5000 1005G1 10210U 1065G7 10750H
AMD Ryzen 3 Ryzen 3 Ryzen 5 Ryzen 7
3200U 4300U 4500U 4800H
Ryzen 5 Ryzen 7
3500U 4700U
Voor dvd’s en cd’s

Een laptop met een dvd-speler is tegenwoordig een zeldzaamheid. Alleen
enkele laptops van 17 inch hebben er nog een. Omdat bijna alles via inter-
net gaat, zijn er nog maar weinig gebruikers die hem echt nodig hebben.
Wil je wel regelmatig dvd’s of cd’s gebruiken? Dan is ons filter ‘cd/dvd-
speler en -brander’ handig. Of koop een losse dvd-speler/-brander met
usb-aansluiting bij je laptop. Dat kost een paar tientjes en werkt prima.
Besturingssysteem
De keuze tussen een laptop met Windows 10 en een Apple MacBook met
MacOS is meestal vrij eenvoudig, althans als de prijs ook belangrijk is.
Zoek je een laptop voor minder dan €1000, dan kom je automatisch uit
op Windows. Alleen bij luxe laptops is er concurrentie tussen de twee
systemen.
Veel gebruikers zweren bij het gebruiksvriendelijke en mooi ontworpen
MacOS. Deze populariteit zien we ook in ons merktevredenheidson-
derzoek, waarbij 76% van de Applebezitters aangaf de volgende keer
weer een MacBook te kopen. Het systeem kampt bovendien met minder
veiligheidsrisico’s dan Windows.
Microsoft Windows is de laatste jaren wel flink verbeterd. Ook dit sys-
teem is erg gebruiksvriendelijk. Windows 10 doet wat dat betreft niet
onder voor MacOS, al hangt het gebruiksgemak natuurlijk af van wat je
gewend bent. Een voordeel is dat er meer software en randapparatuur
voor Windows beschikbaar is.
Digitaal 63
Prijs
Voor minder dan €400 zijn er bijna geen fatsoenlijke laptops te vinden.
De snelheid, het scherm en het toetsenbord zijn dan meestal onder-
maats. Dat zijn nadelen waar je als gebruiker echt last van kunt hebben.
Uitzonderingen zijn er wel: sommige modellen met SSD en een rede-
lijke processor zijn best bruikbaar. Zoek je een laptop voor incidenteel
gebruik, dan volstaan ze prima.
Voor €600 tot €800 haal je heel wat meer snelheid en kwaliteit in huis.
Laptops met een Intel Core i5 of een AMD Ryzen 5 processor zijn erg
vlot en snel genoeg voor de meeste gebruikers. Daar kun je uitste-
kend je dagelijkse werkzaamheden op doen. Ook zijn ze vaak steviger
gebouwd en hebben de schermen betere kijkhoeken en een hogere
helderheid.
Een laptop van minimaal €1000 heeft alleen meerwaarde voor bepaalde
typen gebruikers en voor wie van luxe houdt. De extra snelheid en de
(vaak aanwezige) losse videokaart zijn nuttig bij intensief gebruik, zoals
regelmatig video’s bewerken en gamen. Verder is de schermkwaliteit
– vooral kleurweergave – nog een tandje beter, maar ook dat is eigenlijk
alleen relevant voor serieuze beeldbewerkers.
Routers
Het standaard wifi-kastje dat je bij het abonnement van je provider krijgt
voldoet meestal. Maar schiet dit kastje tekort, dan biedt een zelf gekochte
router uitkomst.
Bij wifi-problemen is het verstandig om eerst contact op te nemen met
de provider, want die verhelpt het probleem vaak gratis. Maar kan de
provider het niet oplossen, dan is het aan te raden om zelf een losse
router te kopen. De routers die goed scoren in onze test leveren een beter
wifi-netwerk dan het merendeel van de standaard wifi-kastjes van de
providers. Bovendien biedt zo’n eigen router allerlei functies die in de
meeste providerkastjes ontbreken. Overigens kun je bij haperende wifi
ook een mesh-systeem aanschaffen.
Zo testen we
In het Testoordeel weegt snelheid voor 70% mee. Vanaf 2019
meten we de gemiddelde draadloze snelheid van de routers
in een kooi van Faraday (een constructie van elektrisch gelei-
dend materiaal), die alle storende radiosignalen blokkeert. De
resterende 30% van het Testoordeel wordt bepaald door het
gebruiksgemak, de mogelijkheden en het energieverbruik.
Functies en prijs
Behalve op prijs en snelheid verschillen de routers op de extra functies.
Zo heeft niet elke router evenveel netwerkpoorten om apparaten op
aan te sluiten. En niet iedere router heeft tijdschema’s waarmee wifi
op basis van een vooraf ingestelde planning aan of uit gaat. Een ander
voorbeeld is ouderlijk toezicht via de router. Daarmee zorg je voor een
veilige internetomgeving voor de jongsten in huis. Bedenk dus goed
wat je belangrijk vindt voor je een nieuwe router koopt.
De prijs van de beste vijf geteste routers ligt tussen de €200 en €320.
Maar onze Beste Koop, de TP-Link Archer C6, is al verkrijgbaar voor €55.
En de Archer C6 is niet de enige goed presterende en relatief voordelige
router. We zijn ook te spreken over de Asus RT-AC1200G Plus van €79 en
de AVM Fritz!Box 4040 van €75. Voor de meesten bieden zulke routers
meer dan voldoende snelheid en mogelijkheden.
Wifi 6 geen must

Inmiddels zijn ook de eerste routers met wifi 6 op de Nederlandse markt.
Wifi 6 is de nieuwste standaard, die nog meer snelheid en stabiliteit
belooft. Maar wifi 6 heeft alleen zin als alle apparaten deze ondersteunen.
Dit type router is nog erg prijzig en naar verwachting gaan die met wifi
5 nog jaren mee.
Op de volgende twee pagina’s een selectie van acht geteste routers en
wifimodems. Naast de Beste uit de Test en de Beste Koop, twee wifi
6-routers van onder de €300, twee goedkope routers (onder de €100)
en twee onlangs geteste wifi-modems van providers.
Kijk op consumentenbond.nl/router voor de volledige test.
Digitaal 65
+
Netgear Pro Gaming XR500 (Beste uit de Test)
Richtprijs: €230
Testoordeel: 9,0
Een uitstekende router met een stevige prijs. De XR500 biedt
allerlei extra’s, maar die hebben vooral waarde voor fervente
gamers. Game je niet, dan is dit nog steeds een fantastische
router, maar zijn er genoeg goedkopere alternatieven.
TP-Link Archer AX6000 (Versie 1.0)

Richtprijs: €260
Testoordeel: 8,8
Deze dure router heeft wifi 6-ondersteuning. Met de snelheid
zit het wel goed. Handig is de usb-poort om een usb-stick aan
te koppelen. Zo zijn de bestanden via het eigen netwerk op elke
smartphone of computer te benaderen.
Netgear Nighthawk AX4

Richtprijs: €185
Testoordeel: 8,4
De prijs van deze Nighthawk AX4 valt mee voor een router met
wifi 6. Hij presteert goed en is niet zo heel groot. Opvallend
punt: hij ondersteunt ook de digitale assistenten van Amazon en
Google.
AVM Fritz!Box 4040

Richtprijs: €75
Testoordeel: 8,3
Deze router een erg goede prijs-kwaliteitverhouding.
Zo goed dat hij tot en met oktober 2019 Beste Koop was.
De overdrachtssnelheid via de usb 3-poort had beter gemogen,
maar over het algemeen combineert hij goede prestaties met
lage energiekosten.
Arcadyan Experia Box v10A (KPN)
Inbegrepen bij abonnement
Testoordeel: 7,8
KPN levert deze Experia Box aan abonnees. Hij haalt prima scores
in onze test, zeker voor een apparaat van een provider. Toch is er
ook wel wat aan te merken. Zo is er geen ouderlijk toezicht-optie
en de jaarlijkse energiekosten zijn met €24,85 relatief hoog.
TP-Link Archer C6 v2.0 (Beste Koop)

Richtprijs: €55
Testoordeel: 7,3
Deze router biedt erg veel waar voor zijn geld. Zijn presta-
ties zijn dik in orde. En de netwerkpoorten maken een snelle
bestandsoverdracht mogelijk. We zien bij andere goedkope
routers vaak genoeg dat hierop wordt bezuinigd.
Asus RT-AC1200G Plus

Richtprijs: €80
Testoordeel: 7,1
Ook deze compacte router doet het vrij goed en is voordelig. Hij heeft
remote access; daarmee kun je vanaf een andere locatie inloggen op
de router. En met wps voeg je eenvoudig apparaten toe aan je draad-
loze netwerk. Het is wel veiliger om deze opties uit te zetten.
Genexis Platinum 7840 (Delta/Caiway)

Inbegrepen bij abonnement
Testoordeel: 6,0
Delta/Caiway-abonnees krijgen deze Platinum 7840. Helaas
zijn de prestaties matig. Een gastnetwerk – bezoekers hebben
dan toegang tot internet, maar niet tot je privéapparaten en
bestanden – ontbreekt. En er is geen tijdschema om in te stellen
wanneer wifi aan of uit staat.
Digitaal 67
Slimme thermostaten
Het klimaat houdt ons allemaal bezig. Is het niet buitenshuis, dan toch
zeker binnenshuis. Een behaaglijke temperatuur draagt veel bij aan het
comfort thuis. Vanaf circa 1960 kozen we de gewenste temperatuur met
de bekende ronde draaithermostaat. Daarna kwam de klokthermostaat
met instelbaar programma. En sinds een jaar of tien zijn er steeds meer
slimme thermostaten. Maar wat zijn dat eigenlijk, zijn ze wel zo slim en
welke moet je hebben voor je eigen situatie? We hebben er acht getest
en vroegen de bezitters ervan naar hun ervaringen en oordeel. Fabri-
kanten spreken vaak van een slimme thermostaat als hij met een app op
afstand te bedienen is. Maar voor echt intelligent verwarmen is vooral
een zelflerende functie nodig of moet je per ruimte een andere tempe-
ratuur kunnen instellen. Dat kan niet met iedere slimme thermostaat.
Zonder programma
Wil je weinig hoeven omkijken naar de temperatuur in huis, dan lijkt een
zelflerende thermostaat ideaal. Hierbij is zelf een programma instellen
niet nodig. Google heeft met de Nest Learning Thermostat V3 en Nest
Thermostat E twee thermostaten met deze optie. Ze leren in enkele we-
ken je leefschema kennen en zijn dus eigenlijk zelfprogrammerend. Na
de leerperiode moeten ze automatisch inschakelen voordat je naar huis
gaat of wakker wordt. En juist uitschakelen voordat je het huis verlaat
of gaat slapen. Dit werkt onder meer door signalen van de bijbehorende
app. Door het zogenoemde geofencing laat de app de thermostaat weten
wanneer je een gebied rondom je huis binnenkomt of verlaat.
Meestal slim genoeg

Uit onze enquête blijkt dat ongeveer 15% van de Google-thermostaat
bezitters ontevreden is over de geofencing-functie. Over de zelflerende
functie als geheel is ongeveer een kwart ‘neutraal’ en 10% (zeer) onte-
vreden. Googles thermostaten zijn dus niet voor iedereen slim genoeg.
Vooral bij uitzonderingen, zoals een extra dag thuiswerken, reageert de
thermostaat niet altijd goed volgens de geënquêteerden. Het kan dan dat
de verwarming uit blijft, terwijl hij zou moeten detecteren dat je thuis bent.
Heb je een vrij vast schema, dan werken ze vaak probleemloos. Maar
een simpele klokthermostaat zou dan ook volstaan. Toch functioneren
de Google-thermostaten voor de meesten wel naar tevredenheid. Ook
is op het gebruiksgemak en de veiligheid weinig aan te merken, blijkt
uit onze labtest. Kortom, het zijn aanraders, maar niet voor iedereen.
Wil je liever meer controle dan kun je er bij alle geteste thermostaten ook
voor kiezen om een handmatig programma te gebruiken of de verwar-
ming met een app in of uit te schakelen op afstand. Zeker bij een erg
onregelmatig schema krijg je zo toch het comfort van een warm huis
bij thuiskomst, zonder af en toe onnodig verwarmen.
Zo testen we
In een testlab lieten we de thermostaten en bijbehorende apps
beoordelen op gebruiksgemak (installeren, instellen, dagelijks
gebruik), veiligheid, privacy en temperatuurnauwkeurigheid.
In een enquête onder thermostaatbezitters vroegen we onder
meer naar een algemeen gebruikersoordeel en welke proble-
men ze ondervonden.
Zicht op verbruik
Gaat het je bij een slimme thermostaat vooral om inzicht in je energie-
verbruik, dan ben je bij de Toon-thermostaat aan het juiste adres. Toon
koop je los of ‘krijg’ je bij een vierjarig energiecontract van Eneco. Met
een bijgeleverd kastje sluit je hem aan op je slimme meter. Zo kun je
het actuele stroomverbruik en statistieken zien op de thermostaat. Het
grote scherm en de app zijn heel gebruiksvriendelijk.
Maar ook Toon heeft nadelen. Niet alle gebruikers in onze enquête zijn
even enthousiast. Ze hebben onder andere relatief vaak last van een
wegvallende verbinding en traagheid of van vastlopers in de app. Verkijk
je ook niet op de abonnementskosten van €4,50 per maand; je betaalt in
tien jaar dus meer dan €500. Maar als je door meer inzicht in je verbruik
de energiekosten omlaag brengt, bespaar je in totaal misschien alsnog.
Bedenk dat je ook losse energieverbruiksmanagers kunt gebruiken,
waarmee je via een app je slimme meter kunt aflezen. In dat geval kun
Digitaal 69
Slimme thermostaten
tje
as
En en/m aatk
eb ren
n
rs
te
e
t
ike
os
nt
os
ak
sk
ru
rm
em
nt
p
pe
Ins the
el
ap
me
sg
eg
de
s
ty
rij
ler
uik
uik
uik
ne
or
êt
&
tp
tal
sto
on
qu
rk
br
br
br
ch
Me
Ge
Ge
Ge
Ab
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 35% 25%
1 Tado Slimme Thermostaat (Starterskit v3+) €175* €25/jaar** 7,9 7,3 8,9 4,4 6,4 8,8
2 Google Nest Learning Thermostat (v3) €230 7,8 7,7 7,7 7,5 7,7 7,7
3 Eneco Toon Slimme thermostaat €275 €54/jaar 7,8 9,6 9,5 9,7 9,2 7,1
4 Google Nest Thermostat E €180 7,7 7,7 7,7 7,5 9,3 7,7
5 Honeywell Lyric T6R €180 7,6 8,6 8,9 9,0 5,3 7,3
6 Honeywell Evohome €260* 7,6 7,5 7,4 8,3 6,4 7,7
7 Nefit ModuLine Easy €190 7,2 7,5 7,9 7,0 4,6 7,8
8 Remeha eTwist €190 6,8 6,7 7,4 6,3 4,8 7,2
je je bij de keuze voor de thermostaat laten leiden door hoe je de ver-

warming het liefst regelt. Die verbruiksmanagers zijn meestal gratis
als je genoegen neemt met dagelijks één uitleesmoment. Zie voor een
vergelijking energieverbruiksmanagers.nl.
Overigens geven vier op de tien bezitters aan echt te besparen met een
slimme thermostaat. Drie op de tien zeggen juist niet te besparen en de
rest weet het niet precies.
Elke kamer apart

Besparen op je gasrekening doe je vooral door betere isolatie en door
je cv-installatie goed af te (laten) stellen. Maar soms kan dit ook door
vertrekken onafhankelijk van elkaar te verwarmen. Een cv-ketel reageert
op de temperatuur die de thermostaat in de woonkamer meet. Dat kan
inmiddels slimmer. Met zogenoemde zoneregeling kun je de tempera-
tuur voor diverse ruimtes apart instellen. Dit werkt met kleppen die je
huis in meerdere segmenten verdelen. Een moderne oplossing met veel
flexibiliteit is slimme radiatorknoppen plaatsen, zie het kader op pag. 73.
De Honeywell EvoHome en Tado Slimme Thermostaat kun je uitbreiden
met zulke slimme knoppen. Over deze vorm van zoneregeling zijn de
sst lfle tie) en
f lo (ze tec opp
n
de ren dsd ork
cy
)
mo me hei iat
nd nd
iva
nd m zig rad
(a lim id
aa re
e
pr
ing t s he
id/
Wa ogr fwe me
me ig
he
r
eu
ilig
lo d
Ge eid wk
ve
u
e b rna
or
eid
en
vo
u
igh
Ui atu
a
ht
c
r
ijd
er
ac
en
r
mp
elz
lfp
nd
of
tt
Aa
Ve
Ze Beste uit de Test Beste Koop

Te
20% 12,5% 7,5% 7,5 en hoger 5,4 en lager

• Prijzen zijn van augustus 2020.
8,5 7,0 7,8   W * Optionele slimme radiatorknoppen €60-€75 per stuk.
** Optioneel: abonnement bevat o.a. geofencing.
7,2 8,5 8,5   W
• Toon is ‘gratis’ bij een vierjarig Eneco-contract. Installatie is inbegrepen, ook
5,5 7,0 10 W zonder Eneco-contract. Hij is als enige te koppelen aan een slimme meter.
• De Honeywell Lyric T6R is er ook in goedkopere wandmodel-uitvoering (T6).
7,2 8,5 7,4   L
• Alle thermostaten zijn er in OpenTherm- en aan/uit-variant of ondersteunen
5,9 7,6 8,6  L beide.
• Gebruiksgemak omvat meer suboordelen dan hier opgenomen.
7,5 7,9 6,8  L
• Score gebruikersenquête omvat oordelen (algemeen, prestaties, bediening),
5,5 7,7 7,1  W problemen (app/verbinding) en zeker wel/niet opnieuw kopen.
4,5 7,9 9,6 W • Temperatuurnauwkeurigheid: de gemeten inschakelen weergegeven
temperatuur.
meeste bezitters zeer tevreden en ook in het algemene gebruik bevallen

beide thermostaten goed. Helemaal foutloos zijn ze niet. In onze lab-
test laat de EvoHome wat steken vallen bij de apps, maar de bediening
van het thermostaatkastje is bovengemiddeld goed door het duidelijke
(aanraak)schermpje.
Het wandkastje van de Tado is erg eenvoudig, maar daar staan veel
pluspunten tegenover (zie het kader op de volgende pagina). Een aan-
dachtspunt is dat enkele functies in een betaald abonnement zitten. De
belangrijkste is geofencing, waarbij de thermostaat in- en uitschakelt
zodra je binnen een bepaalde afstand van je huis bent. De Google Nest
Thermostat E is een alternatief als je geen slimme radiatorknoppen over-
weegt, maar wel geofencing wilt zonder abonnementskosten.
Het verschil met de duurdere Google Nest Learning is klein. Die laatste
is een wandmodel met keuze uit vier kleuren en een optionele tafel-
standaard. De Nest E is een wit tafelmodel inclusief snoer met stekker.
Universeel aansluiten
Thermostaten van cv-ketelfabrikanten zijn soms alleen bruikbaar met
een cv-ketel van hetzelfde merk, zoals de Atag One en Vaillant vSmart.
Digitaal 71
In onze test hebben we alleen slimme thermostaten opgenomen die je
op vrijwel iedere moderne ketel kunt aansluiten via het zogenoemde
OpenTherm-protocol. Een andere eis is dat er voldoende gebruikers aan
onze enquête hebben deelgenomen.
De Atag One is de enige zonder OpenTherm (en staat dus niet in de
tabel) met veel gebruikers in onze enquête. Hij heeft het laagste gebrui-
kersoordeel met relatief veel app- en verbindingsproblemen. De meeste
ketels van Atag ondersteunen overigens wél OpenTherm.
Let wel op bij de aanschaf van een thermostaat: de meeste (universele)
zijn er in OpenTherm- en aan/uit-variant. Met die laatste is het niet
mogelijk om te moduleren: verwarmen op een laag pitje in plaats van
telkens afwisselen tussen aan en uit. Moderne ketels kunnen moduleren.
Dat is zuiniger én comfortabeler. Aan/uit-thermostaten gebruik je dus
voor oudere ketels of stadsverwarming.
Nog een aandachtspunt: niet iedere thermostaat is makkelijk zelf te
installeren. Koop je hem samen met een ketel, dan wordt hij vaak geïn-
stalleerd. Ook als je een ketel via ons koopt of huurt is dit inbegrepen, net
als het optimaal afstellen en ketelonderhoud. Ga voor meer informatie
naar consumentenbond.nl/cv-ketelcollectief.
+
Tado Slimme Thermostaat Starterskit v3+
Richtprijs: €175, abonnement (optie): €25/jaar
Testoordeel: 7,9
De thermostaat zelf is basic, de apps en mogelijkheden zijn
erg goed en gebruikers zijn bovengemiddeld tevreden. Het
optionele abonnement voegt met name afwezigheidsdetectie
toe (geofencing). Met abonnement is hij Beste uit de Test en
zonder Beste Koop.
Niet foutloos
In onze enquête krijgt elk model een (ruime) voldoende of hoger, maar
het gebruikersoordeel van de Remeha eTwist is een van de laagste. Ook
kwamen in de test tekortkomingen naar boven bij het gebruiksgemak en
de bediening. Zo werkt de draaiknop niet altijd nauwkeurig. Daarnaast
is de hoeveelheid slimme functies gering.
De Honeywell Lyric T6R scoort in onze labtest goed op onder meer ge-
bruiksgemak, maar het oordeel in onze enquête ligt onder het gemiddelde.
Opvallend daarbij is dat 22% van de Lyric-bezitters regelmatige verbin-
dingsproblemen meldt, zoals met het wifi-netwerk. Honeywell kan beter:
bij zijn EvoHome heeft 13% verbindingsproblemen en dat is gemiddeld.
Slimme radiatorknoppen
De geteste Honeywell EvoHome en Tado zijn uit te breiden met
slimme radiatorknoppen. Daarmee kun je voor elk vertrek een
programma of (tijdelijke) temperatuur regelen met een app. Dit
zorgt voor extra comfort en soms energiebesparing. Bijvoor-
beeld omdat je alleen de werkkamer verwarmt en niet ook de
woonkamer. Reken wel op ongeveer €60 tot €75 per slimme
radiatorknop. Het is nog prijziger – en lastiger te installeren – als
je oude radiatorknop geen cijfers heeft (1 t/m 5). Dan moet je
het ventiel erin (laten) vervangen door een zogenoemd
thermostatisch exemplaar.
Zonder ketel
Bij een warmtepomp, stads-, blok- of vloerverwarming is het opletten
geblazen bij de thermostaatkeuze. Raadpleeg liefst een installateur. Zo
is niet elke thermostaat te gebruiken bij een warmtepomp. Met blok
verwarming kun je niet zomaar een centrale thermostaat aansluiten,
maar wel losse slimme radiatorknoppen. En bij stadsverwarming kun
je vaak alleen thermostaten aansluiten met een aan/uit-verbinding.
Ook andere slimme apparaten en sensoren in huis kunnen je keuze
voor een thermostaat beïnvloeden. Door ze te koppelen maak je het huis
slimmer. Zodat bijvoorbeeld je thermostaat automatisch uitgaat als je
vertrekt én andere apparaten en je alarmsensoren juist aan. Of je kunt de
thermostaat bedienen met een spraakassistent van Google of Amazon.
Controleer dan wel voor aanschaf of de thermostaat je spraakassistent
en andere apparaten ondersteunt.
Digitaal 73
Digitale veiligheid
Thermostaten zijn steeds vaker complete computertjes met apps en
internetverbinding. Dat brengt mogelijkheden met zich mee, maar ook
potentiële kwetsbaarheden. We lieten ze controleren op de belangrijkste
punten van digitale veiligheid. Gelukkig kwamen er geen grote proble-
men aan het licht, maar wel aandachtspunten. Zo doen niet alle fabri-
kanten uitspraken over het updatebeleid. Of je de thermostaat over vijf
of tien jaar nog steeds (veilig) kunt gebruiken, blijft dan gissen. Over
het algemeen is de digitale veiligheid beter geregeld dan bij veel andere
‘slimme’ apparaten.
Zo gaat updaten vaak automatisch. Alleen Toon kiest ervoor om updates
te melden en de installatie ervan aan de gebruiker over te laten.
Ook het aanmaken van wachtwoorden kan beter. De aanwijzingen voor
een sterk wachtwoord zijn vaak beperkt en bij Nefit is de maximale lengte
van tien tekens erg kort. Een goede beveiliging is belangrijk, want je
thermostaat bevat veel privacygevoelige gegevens. Zoals je dagschema
en of je thuis bent of niet. Zorg dus voor een sterk en uniek wachtwoord.
Meer informatie vind je op consumentenbond.nl/slimmethermostaten

en consumentenbond.nl/cv-ketel-afstellen.
Smartphones
Consumentengids juni 2020
In de talloze spreuken over de prijs van een product, zoals ‘goedkoop

is duurkoop’, ’je krijgt wat je betaalt’ en ’wat de gek ervoor geeft’ zit een
kern van waarheid. Maar bij het bepalen van de prijs speelt meer dan
alleen wat het kost om een smartphone te maken en wat kopers er-
voor willen betalen. Denk aan de strategie van een bedrijf, de rest van
het assortiment, de wensen van winkeliers, wetgeving, ethiek en de
hevige concurrentie van andere smartphoneproducenten. Toch blijkt
bij smartphones de prijs sterk samen te hangen met ons Testoordeel.
Uitzonderingen daargelaten, geldt: hoe hoger de prijs, hoe hoger het
Testoordeel. Dit betekent niet dat je simpelweg de duurste smartphone
moet kopen. Grote kans overigens dat het dan een opvouwbare wordt
(zie het kader op pag. 80). Maar zelfs als we die buiten beschouwing
laten, zijn er veel kenmerken van smartphones die niet samenhangen
met de prijs of het Testoordeel.
Stevig
Neem de stevigheid. Daarbij testen we of de smartphone stukgaat door
schokken, vallen of regen, en hoe snel er krassen komen op het scherm
en de cameralens. Voor een stevige smartphone heb je geen dikke porte-
monnee nodig. Natuurlijk is het wel extra zuur als een dure smartphone
toch kapot valt. Duurdere en betere smartphones hebben overigens wel
vaker een IP-aanduiding, die aangeeft dat de telefoon stofdicht is en
niet stuk gaat door onderdompeling in water.
Zonder al te veel te betalen, kun je een smartphone vinden met goede
oordelen voor stevigheid, telefoneren, beveiliging, privacy en accu. Met
als opvallende uitzondering de mogelijkheid om de telefoon draadloos
op te laden. Dat is voorbehouden aan de duurdere modellen.
Zo testen we
Voor het testen van smartphones werken we samen met
consumentenorganisaties in andere landen. We schakelen een
professioneel laboratorium in dat de tests telkens op dezelfde
manier voor ons uitvoert. Zo zijn onze oordelen over
smartphones eerlijk met elkaar te vergelijken.
Beelden en geluid
Naast draadloos opladen, hangen onze oordelen voor fotograferen,
filmen en het geluid sterk samen met de prijs. Bij geluid gaat het om de
luidsprekers. En is het verhaal simpel: een smartphone in een hogere
prijsklasse klinkt beter, hij heeft vaker stereoluidsprekers en het geluid
kan harder.
Ook vertaalt een hoger prijskaartje zich linea recta in betere foto’s en
video’s. Er is dan de mogelijkheid om te filmen in 4K Ultra HD. Maar het
gaat toch vooral om de kwaliteit van de cameraopnames. Zo verbetert
Digitaal 75
Smartphones
lijk ak
n
de
Mo sgem
n
pe
el
Pr fere
he
id
de
Ge es
Te js
ty
he
uik
ri
i
rm
or
tat
&
n
gr
es
tp
vig
ge
me
sto
lui
rk
br
cu
he
to
ch
lfi
es
Ste
Me
Ge
Ac
Fo
Se
Fil
Sc
Ri
Weging voor Testoordeel 15% 15% 13% 10% 10% 10% 7% 5% 5% 5%
Top 10 smartphones
1 Apple iPhone 11 Pro Max €1250 8,4 8,1 9,0 7,2 9,5 8,4 8,7 8,3 6,4 9,1 8,4
2 Samsung Galaxy S10+ €710 8,2 8,7 8,5 7,0 9,8 8,4 8,5 7,8 6,5 8,7 8,2
3 Samsung Galaxy S10 €640 8,1 7,6 8,5 7,0 9,8 8,4 8,5 7,8 6,0 8,7 8,2
4 Samsung Galaxy S20 €900 8,1 7,1 8,9 6,9 10 8,2 8,4 7,8 7,3 8,4 8,3
5 Samsung Galaxy S20 5G €1000 8,1 7,1 8,9 6,9 10 8,2 8,4 7,8 7,3 8,4 9,2
6 Samsung Galaxy S20 Ultra 5G €1350 8,0 8,3 9,0 7,1 10 8,3 5,2 7,7 7,3 8,6 9,2
7 Samsung Galaxy Note9 €620 7,9 7,2 8,6 7,0 9,2 8,0 8,7 8,0 6,2 8,5 8,1
8 Samsung Galaxy Note10+ €850 7,9 7,3 7,8 7,3 9,8 8,5 8,5 7,6 6,4 8,8 8,6
9 Samsung Galaxy Note10+ 5G €1000 7,9 6,9 7,8 7,3 9,8 8,5 8,5 7,6 6,4 8,8 9,1
10 Samsung Galaxy S10e €490 7,8 7,3 8,2 6,8 9,6 8,4 7,7 7,9 6,0 8,5 8,2
Top 15 smartphones tot en met €400
1 Google Pixel 3a €375 7,2 6,0 7,8 6,3 8,0 8,3 8,1 6,5 4,3 7,8 7,8
2 Huawei Mate 20 Dual SIM €380 7,2 6,7 6,9 6,5 9,2 7,9 7,5 6,8 4,3 8,6 8,2
3 Xiaomi Mi 9 Lite €255 7,1 8,0 8,4 5,8 8,6 4,8 7,5 5,5 5,7 8,1 7,2
4 Realme 5 Pro (4 GB RAM) €200 7,0 8,0 8,3 5,5 8,6 5,0 6,9 5,8 5,1 7,9 6,7
5 Samsung Galaxy A51 €310 7,0 8,4 8,5 5,6 7,9 4,7 7,5 6,1 4,3 7,9 7,0
6 Oppo Reno 2 Z €320 7,0 8,1 8,2 5,5 9,0 4,9 7,4 5,3 4,7 8,4 7,0
7 HTC U12+ Dual SIM €400 7,0 4,8 7,1 6,7 8,4 7,9 8,7 7,0 5,4 8,3 7,7
8 Oppo A5 2020 €185 6,9 8,4 6,9 5,6 7,4 7,7 6,9 5,3 4,3 7,8 7,0
9 Xiaomi Redmi Note 8 Pro €250 6,9 8,7 7,2 5,3 9,3 5,0 7,5 5,0 5,0 7,9 7,0
10 Motorola one zoom €320 6,9 6,1 8,7 6,3 8,3 5,0 8,2 5,0 4,3 8,1 6,8
11 Xiaomi Mi 8 Pro €330 6,9 6,5 8,1 6,2 9,5 5,3 8,2 5,3 4,1 6,9 7,2
12 Xiaomi Mi Mix 3 5G €350 6,9 5,3 8,3 6,7 9,7 5,2 7,5 5,8 4,8 7,7 7,4
13 Xiaomi Mi 9 €355 6,9 4,9 8,3 6,7 9,7 5,2 8,2 5,8 5,2 8,1 6,7
14 LG V40 ThinQ €370 6,9 6,8 8,4 6,6 8,8 5,6 4,5 7,1 5,0 8,7 7,8
15 Xiaomi Remdi Note 8T €185 6,8 8,1 7,8 5,6 8,0 4,9 7,5 4,9 4,4 7,8 6,6
de beeldkwaliteit van foto’s in alle scenario’s die we testen, het meest

in situaties met weinig licht. De beelden zoomkwaliteit van video’s is
ook stukken beter. Bij het filmen is natuurlijk niet alleen de camera van
belang, maar ook de microfoon. En weer geldt dat duurdere smartphones
duidelijk in het voordeel zijn bij het opnemen van geluid.
)
na )
(cm
B
dia t (G
al
rm itei
go
c
Be eren
Sc apa
Pr ing
gc
ilig
on
cy
sla
iva
ve
lef
he
Op
Te
2% 2% 1%
6,0 9,3 7,5 64 16,4

7,7 8,7 3,4 128 16,4
7,6 8,7 3,4 128 15,5
7,7 8,8 3,4 128 15,8
7,7 8,8 3,4 128 15,8
7,3 8,8 3,4 128 17,5
7,4 7,2 4,1 128 16,1
7,5 6,9 3,9 256 17,2
7,5 6,5 3,9 256 17,2
7,5 6,7 4,1 128 14,6
6,5 8,9 7,5 64 14,2

6,5 8,4 4,3 128 16,5
6,4 8,3 5,5 64 16,2
6,7 8,3 4,6 128 16,0
7,0 8,7 3,9 128 16,3
6,7 8,3 4,6 128 16,5
6,1 5,7 4,1 64 15,2
7,2 8,4 4,8 64 16,6
6,8 5,7 5,5 64 16,4
6,1 8,7 7,3 128 16,2
6,4 5,7 5,5 128 15,7 Beste uit de Test Beste Koop
6,9 6,2 5,5 128 16,3 • Prijzen zijn van eind maart 2020.
6,3 6,6 5,5 64 16,3 • Van smartphones met meerdere varianten (bijvoorbeeld qua opslagcapaciteit of werk
geheugen) tonen we één variant.
7,1 6,3 6,7 128 16,2 • Het testaspect Mogelijkheden omvat: Wifi-, 4G- en 5G-ondersteuning, locatiebepaling,
6,7 8,1 5,2 64 16,0 navigatiesatelietondersteuning, sensoren, bluetooth-versie, eSIM, NFC, NM-kaartsleuf en
SD-kaartsleuf.
Meer verschillen
Fotograferen, filmen en geluid hangen dus het sterkst samen met de
prijs, maar ook de beeldschermen zijn wat beter in het hogere prijs-
segment. Met name de afleesbaarheid is stukken beter. Dat betekent
dat het scherm goed af te lezen is in helder licht, bij weinig licht en
Digitaal 77
vanuit verschillende hoeken en posities. Ook heb je niet zo veel last
van vingerafdrukken.
Het aanraakscherm werkt ook net iets fijner op de duurdere en beter
beoordeelde telefoons. Verder is de camera-app wat gemakkelijker in
het gebruik. De camera maakt mooiere selfies in vrijwel alle situaties.
En bovendien is de smartphone sneller klaar met het maken van foto’s.
De betere smartphones zijn sowieso een stuk sneller en scoren fors
hoger op prestaties.
Tot slot hebben de betere smartphones ondersteuning voor wifi 5 en
het recente wifi 6, en een nauwkeurige locatiebepaling. Ook is er meer
opslagruimte voor apps, documenten, foto’s, muziek en video’s. En ze
hebben vaker een extra sensor: de barometer. Met zo’n sensor wordt
bijvoorbeeld geschat hoe vaak je de trap hebt genomen.
+
Apple iPhone 11 Pro Max (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,4
Richtprijs: €1250
De iPhone 11 Pro Max rekent eindelijk af met wat traditionele
iPhone-nadelen, zoals een korte gebruiksduur en trage
oplader. De drie camera’s achterop zijn goed voor erg mooie
foto’s en video’s en bieden veel creatieve mogelijkheden.
Google Pixel 3a (Beste Koop)

Testoordeel: 7,2
Richtprijs: € 375
Een degelijke smartphone zonder fratsen. Geen draadloos
opladen of drie camera’s. Maar wel zijn het scherm, het geluid
en de prestaties goed. Dankzij de updategarantie tot en met
mei 2022 heeft dit toestel een streepje voor op de rest.
Weggelaten
Maar toch betekent een duurdere smartphone niet altijd meer en beter.
Sterker nog, er ontbreekt ook het een en ander dat goedkopere smartpho-
nes wel hebben. Er is bijvoorbeeld geen sleuf voor een microSD-kaart.
Zo’n kaartje kan de opslagruimte van een smartphone later uitbreiden.
En er is minder vaak een 3,5mm-aansluiting. Via dat ronde gaatje kun
je een koptelefoon en microfoon aansluiten. Bij duurdere telefoons is
dus een andere verbinding, een verloopstukje of een draadloze headset
noodzakelijk.
Verder ontbreekt een vingerafdruksensor, met name op veel Apple
iPhone-modellen. Die werken uitsluitend met een ontgrendelcode en/
of gezichtsherkenning. Zo ook de iPhone in de tabel.
5e generatie
We internetten op onze mobiel nu via 4G. Dit jaar krijgen we ook
5G. De ‘G’ staat hier voor generatie. Het gaat dus om de vijfde
generatie technologieën voor het mobiele netwerk.
5G kan zorgen voor:
• sneller mobiel internet
• hogere reactiesnelheid
• betere dekking en bereik
• minder overbelasting van het netwerk
We verwachten niet dat 4G snel zal verdwijnen, maar 5G zal wel
steeds belangrijker worden. Kies alvast een smartphone met
5G-ondersteuning als je klaar wilt zijn voor de komende jaren.
Laatste trends
Een aantal verschillen tussen de smartphones heeft te maken met de
testdatum. Het gaat dan om trends: veranderingen in de laatste jaren
ten opzichte van oudere smartphones.
Zo hebben de nieuwere een grotere accu, wat helaas niet betekent dat de
accuduur langer is. Bij de nieuwere telefoons zitten tegenwoordig ook
wat minder accessoires in de doos. En steeds meer smartphones kunnen
twee simkaarten bevatten. Het plaatsen van een extra simkaart is een
uitkomst als je een zakelijk en privénummer in één telefoon wilt gebrui-
ken. Of als je tijdens een reis een buitenlandse simkaart wilt gebruiken
en tegelijkertijd bereikbaar wilt blijven op je Nederlandse nummer.
Digitaal 79
De nieuwere smartphones hebben verder flink grotere schermen. Geluk-
kig is het formaat van de smartphone niet even hard gegroeid, dankzij
de dunnere, soms vrijwel afwezige randen rond het scherm. Ook de
beeldhoek van de camera is groter geworden. Dat betekent dat er meer
in beeld komt als je fotografeert met de standaard cameralens aan de
achterkant van de smartphone.
De allernieuwste ontwikkelingen zijn onder andere: steeds meer came-
ralenzen op de telefoon, ondersteuning voor 5G (zie kader op de vorige
pagina) en televisietechnologieën in het beeldscherm. Soms zitten die
alleen in de duurdere smartphones. Bekijk alle verschillen kritisch voor je
een telefoon koopt en bepaal hoe waardevol dit soort functies voor je zijn.
Opvouwbaar scherm
De klaptelefoon is terug van weggeweest. De modellen van
weleer hadden een schermpje op het bovenste deel en toet-
sen op het onderste deel. De nieuwe, vouwbare smartphones
hebben een aanraakscherm dat zich laat dubbelvouwen. Dat
werkt verrassend goed. Het scherm is wel wat krasgevoeliger,
en bovendien oneffen in het midden. Zo’n kleine telefoon met
dubbel-zo-groot scherm is wel peperduur. Het is vooralsnog
meer een technologische showtelefoon dan een smartphone
voor ‘de massa’.
Kijk voor alle geteste smartphones op consumentenbond.nl/smartphone.
Soundbars
Consumentengids januari 2020
Met alle soundbars in onze test verbeter je het geluid van de tv flink. Maar
de kwaliteitsverschillen zijn groot, en de beste soundbars zijn behoorlijk
prijzig. Welke past het best bij je smaak en portemonnee?
Soundbars
en
ind
en
ng
ma verb
ar
iti
r ja
slu
os
pe
an
og teit
lo
ge uik
k
s
en
ad
na
ps film
r
li
Ing verb
pe
Su kost
lui l
Ge dra
Ste kwa
Ge elui
En sge
Ge dee
ne
ifi fer
j
s
ty
i
rij
db
oo
uik
en
ds
gie
gie
or
&
tp
an
bw
sto
lui
re
rk
br
er
er
ch
Me
Ap
En
Te
W
Ri
Weging voor Testoordeel 75% 10% 7,5% 5% 2,5%
1 Yamaha YSP - 2700 €800 8,1 8,2 8,3 8,2 8,6 8,8 3,7 9,2 €12,40  
2 Sony HT-ST5000 €1050 7,8 7,7 8,3 7,8 8,8 9,0 4,5 9,2 €19,15  
3 JBL Bar 5.1 €540 7,5 8,2 7,8 8,2 2,0 8,2 6,3 5,8 €7,75 
4 LG SL9YG €720 7,5 7,7 7,5 8,8 7,6 8,1 3,8 8,6 €11,55  
5 Denon Homecinema HS2 €600 7,4 7,5 7,2 8,2 9,6 6,6 3,7 8,8 €12,50  
6 Samsung HW-Q80R €735 7,4 7,6 7,9 8,2 6,3 8,5 3,5 8,6 €14,25  
7 Denon Heos Home Cinema €400 7,3 7,3 6,8 8,7 9,5 6,5 3,6 8,8 €12,90  
8 Samsung HW-MS650 €330 7,1 7,1 7,2 7,4 7,8 8,3 3,9 8,6 €10,45 
9 Yamaha MusicCast Bar 400 €550 6,8 6,6 6,3 6,8 8,6 7,8 4,6 8,3 €8,95  
10 Sonos Playbase €680 6,7 6,9 7,3 7,3 7,7 6,7 4,0 6,2 €9,45 
11 Bose Soundbar 700 €750 6,7 6,7 6,8 6,6 8,6 6,3 4,8 8,0 €5,90 
12 Sonos Beam €430 6,5 6,4 6,7 6,4 8,2 6,9 3,7 6,2 €12,55 
13 JBL Bar 3.1 €400 6,4 6,8 6,6 7,3 2,0 8,2 6,7 5,0 €6,35 
14 Samsung HW-Q60R €450 6,3 6,7 6,3 6,5 2,2 8,3 5,5 5,1 €8,40 
15 Harman Kardon Citation Bar €1000 6,3 5,8 6,0 5,8 8,6 8,9 4,3 9,3 €7,15 
16 Samsung HW-N400 €160 6,2 6,2 6,0 5,9 2,2 8,5 8,7 5,0 €3,90
17 Bose Soundbar 500 €465 6,2 5,7 5,8 6,0 8,6 8,2 5,3 7,1 €5,95 
18 Sonos Playbar €690 6,0 6,3 6,8 5,9 6,4 6,3 2,9 5,1 €21,95 
19 LG SJ4 €175 5,9 6,0 5,9 5,9 3,6 7,4 6,5 5,0 €5,30 
20 Polk Magnifi Mini €300 5,8 5,4 4,1 5,8 8,4 8,0 4,3 7,4 €12,90  
21 JBL Link Bar €400 5,8 5,7 6,2 4,9 5,9 7,5 3,8 8,2 €12,05 
22 Sony HT-S350 €200 5,3 5,5 5,1 5,4 1,7 8,0 5,8 3,7 €5,80 
23 Harman Kardon SB20 €310 5,3 5,4 4,4 6,4 2,4 7,1 7,0 4,1 €3,20 
24 Bose Solo 5 €250 4,9 4,7 4,1 4,6 2,4 8,6 9,3 2,5 €1,65
25 Sony HT-X8500 €325 4,5 4,5 4,6 4,2 1,7 7,3 4,4 4,9 €7,90
26 JBL Bar Studio €115 4,3 4,0 3,6 3,4 1,8 6,8 9,1 4,1 €2,15
Beste uit de Test Beste Koop wifi en bluetooth). Alleen modellen van 2018 en nieuwer hebben
7,5 en hoger 5,4 en lager scores voor apps en muziekdiensten; de Samsung HW-MS650,
• De prijzen zijn van december 2019. Sonos Playbase, Sonos Playbar, LG SJ4, Harman Kardon SB20,
• ‘Apps en draadloos verbinden’ bestaat uit een score voor apps en Denon Heos Home Cinema en Bose Solo 5 zijn eerder getest en
muziekdiensten en een score voor connectiemogelijkheden (zoals hebben deze scores niet.
Het geluid uit de tv valt nogal eens tegen. Het klinkt vaak vrij dun of het
gaat kraken zodra je het volume opschroeft. De platte behuizing van
een tv biedt weinig ruimte voor een stel luidsprekers. Met een soundbar
Digitaal 81
kun je het geluid flink verbeteren. Een praatprogramma klinkt daardoor
beter en je beleeft een film intenser.
Een soundbar is een balk met speakers voor onder de tv. Vaak zit er nog
een kastje bij voor de lage tonen (subwoofer). Die plaats je op de grond
in de buurt van de tv. We hebben 25 soundbars getest en 1 soundplate:
een soort platte doos met speakers waar de tv op past.
Een soundbar is er in de eerste plaats om het geluid van de tv te verbete-
ren. Met alle modellen uit de test zal dat zeker lukken. Zelfs de soundbars
die slecht scoren, klinken bijna altijd beter dan een tv. Maar tussen de
geteste exemplaren zijn de verschillen groot. Van de 26 modellen scoren
er 6 goed op geluidskwaliteit. Het geluid is vol en de hoge en lage tonen
laten veel details horen. Allemaal hebben ze een losse subwoofer die de
bas een stuk steviger maakt.
Zo testen we
We hebben 26 soundbars getest. Geluidskwaliteit is het
belangrijkste testonderdeel. Een deskundig luisterpanel beoor-
deelt het geluid van de soundbars. Ook vindt er onder meer een
technische geluidsmeting plaats in een dode kamer (een spe
ciale geluidskamer waarvan de vloer, wanden en het plafond
het geluid goed absorberen).
Toppers
Het luisterpanel is het meest te spreken over de Beste uit de Test: de
Yamaha YSP – 2700. Zijn stereogeluid klinkt bijna perfect, maar zou
wel iets meer mogen sprankelen. Het geluid bij een film is heel goed
gebalanceerd, hoewel de bas wat dieper zou mogen. Stemmen klinken
helder en bij een film komt het geluid mooi van links en rechts. Met zijn
94 cm en bijna 4 kilo is hij kleiner en lichter dan de andere topmodellen.
Een andere topper in de luistertest is de JBL Bar 5.1. Het bijzondere aan
dit model is dat hij aan de linker- en rechterkant afneembare luidsprekers
heeft. Door ze achter in de kamer te plaatsen, creëer je een filmopstel-
ling waarbij de effecten rondom beter klinken. Erg praktisch zijn deze
speakers niet. Ze zijn draadloos, maar moeten worden opgeladen aan
de soundbar. Zo sleep je ze elke keer heen en weer door de kamer. De
subwoofer van de JBL 5.1 weegt maar liefst 13 kilo en blaast zowat het dak
eraf. Als je hem goed afstelt en plaatst in de ruimte, ervaar je een actie-
film alsof je er middenin zit. Het instellen gaat helaas niet zo makkelijk.
Ook de LG SL9YG dompelt je redelijk goed onder in een film. Het geluid is
mooi in balans en heeft veel details in de hoge, midden- en lage tonen. Bij
actiescènes klinkt veel dynamiek en de kracht van de luidsprekers maakt
indruk. De Sony HT-ST5000 heeft een goed filmen stereogeluid, maar
dat heeft wat te lijden onder de subwoofer. Die produceert veel te sterke
lage basgeluiden. Zodra de muziek aanzwelt, gaat de hele vloer trillen.
Andere toppers voor geluid bij een film zijn de Denon Homecinema
HS2 en de Samsung HW-Q80R. Maar het effect is niet zodanig dat ze
je helemaal laten opgaan in de film.
+
Yamaha YSP-2700 (Beste uit de Test)
Richtprijs: €800
Testoordeel: 8,1
Deze soundbar is minder dan een meter breed, maar met 15
centimeter erg diep. Hij weegt ongeveer 4 kilo. Het geluid is dik
in orde, maar ook wat neutraal. Wordt geleverd met afstands-
bediening en heeft drie HDMI-ingangen voor extra apparaten.
Muziek streamen kan via Apple Airplay en Spotify Connect.
Samsung HW-MS650 (Beste Koop)

Richtprijs: €330
Testoordeel: 7,1
Het geluid van deze vrij forse soundbar is goed. Hij is meer dan
een meter breed en weegt zo’n 6 kilo. Hij heeft een afstandsbe-
diening en een hdmi-ingang voor bijvoorbeeld een mediaspeler.
Muziek streamen kan onder meer via Spotify Connect.
Voordelige soundbars
Met een gemiddelde prijs van bijna €750 zijn de soundbars met de beste
geluidskwaliteit behoorlijk duur. Wil je niet zo veel uitgeven, dan is de
Digitaal 83
Denon Heos Home Cinema een goed alternatief. Die kost €400, is iets
meer dan een meter breed en weegt 3 kilo. De bijgeleverde subwoofer
weegt bijna 7 kilo. Het geluid is mooi in balans, het stemgeluid klinkt
helder. Wel zou het prominenter aanwezig mogen zijn.
Beste Koop Samsung HW-MS650 kost €330 en scoort eveneens goed
op geluidskwaliteit. Het stereogeluid is mooi in balans, maar de hoge
tonen komen niet goed door. Ook het geluid bij de film is in balans, maar
een goede bas ontbreekt.
Overigens staat een hoge prijs niet altijd garant voor een goede geluids-
kwaliteit. De Harman Kardon Citation Bar kost €1000 en presteert on-
voldoende. Het geluid is niet goed in balans; de hoge tonen overheersen
en de bas komt niet voldoende door.
Aan de onderkant van de lijst staan drie modellen met een erg matig
geluid. De Bose Solo 5, Sony HT-X8500 en de JBL Bar Studio hebben
een dun klinkend geluid met weinig detail en geen bas.
Streamen
Met een soundbar kun je ook naar muziek luisteren. Alle modellen, be-
halve de Sonos Playbar en Sonos Playbase, hebben bluetooth om muziek
vanaf een smartphone draadloos af te spelen. Eenmaal verbonden, kun
je via onder meer Spotify muziek afspelen op de soundbar.
Het nadeel van bluetooth is dat het bereik niet verder gaat dan een meter
of tien. Loop je de kamer uit, dan kan de muziek ermee stoppen. Ook
gaat de accu van je telefoon sneller leeg door het afspelen van de muziek.
En het geluid kan minder goed klinken bij bluetooth. Geluidsbestanden
worden zodanig ‘verpakt’ dat er kwaliteitsverlies kan optreden.
Wifi biedt meer mogelijkheden en zit op meer dan de helft van de sound-
bars. Als je verbonden bent met een draadloos netwerk, kun je vanuit
een app muziek van Spotify afspelen of naar internetradio luisteren.
Je kunt de muziek rechtstreeks van internet afspelen, waarbij je de te-
lefoon alleen gebruikt om muziek te selecteren en voor de bediening.
Dit belast de accu van je smartphone een stuk minder. Bij het afspelen
van de muziek vindt er zo ook geen compressie plaats, waardoor het
geluid beter kan klinken.
Alle soundbars met wifi hebben Spotify Connect. Daarmee speel je van-
uit de Spotify-app muziek af via een draadloos netwerk. Handig, want
zo hoef je niet te wennen aan een nieuwe app. De draadloze techniek
Google Cast werkt op een vergelijkbare manier. Hiermee kun je muziek
van onder meer Spotify, Deezer en webradio-app TuneinFM afspelen op
de soundbar. De Sony HT-ST5000, Polk Magnifi Mini, Harman Kardon
Citation Bar, LG SL9YG, JBL Link Bar hebben Google Cast.
De app van de Denon Homecinema HS2 is erg fijn om muziekdiensten als
Spotify, Deezer en Apple Music mee te bedienen. Meestal heb je een be-
taalde account nodig om van de muziekdienst gebruik te kunnen maken.
Soundbars die alleen bluetooth hebben om muziek af te spelen, scoren
onvoldoende in de test op het onderdeel ‘Apps en draadloos verbinden’.
Grote verschillen in stroomverbruik

Een tv met stereo en randapparatuur verbruikt voor €25 per jaar aan
stroom. Hierbij gaan we uit van 4 uur gebruik per dag en 20 uur in
stand-by. Een soundbar is meestal een stuk zuiniger, maar de verschillen
zijn groot. Als je het geluid hard zet, verbruikt een soundbar gemiddeld
zo’n 14 watt.
Met bijna 26 watt verbruikt de Sony HT-ST5000 het meest als het geluid
hard staat; de Bose Solo 5 is met 4 watt het zuinigst. Soundbars kun
je meestal niet uitzetten. In stand-bymodus verbruiken ze gemiddeld
3 watt, maar de Sonos Playbar maar liefst 11 watt. Gemiddeld zijn de
stroomkosten €9 per jaar.
Je eigen assistent
Bij een aantal soundbars is Google Assistant ingebouwd. Met je stem
kun je Google opdrachten geven, zoals ‘Hey Google, speel The Crown
op Netflix’. Ook kun je opdracht geven om het volume van de soundbar
aan te passen of een andere hdmi-poort te selecteren.
Met Google Assistant kun je ook andere ‘slimme’ apparaten in huis
bedienen, zoals lampen. Je hebt wel een Google-account nodig. De
spraakopdrachten worden opgenomen en bewaard door Google. Wil je
dat niet, dan kun je Google Assistant beter niet gebruiken.
De LG SL9YG, JBL Bar 5.1, Bose Soundbar 700, Harman Kardon Citation
Bar, Bose Soundbar 500, Sonos Beam en JBL Link Bar hebben Google
Assistant ingebouwd.
Meer weten over soundbars? Op consumentenbond.nl/soundbar staan

veel koop- en gebruiktips.
Digitaal 85
Tablets
De twee grote merken Apple en Samsung concurreren vooral met zich-

zelf, in plaats van met elkaar. Voor elke iPad is een andere iPad het beste
alternatief en hetzelfde geldt voor de Samsung Galaxy Tabs. Ook heb-
ben beide merken moeite om hun tablets nog veel te verbeteren. Grote
innovaties blijven uit en nieuwe generaties scoren niet automatisch
beter dan de oudere.
Dat is gunstig voor de goedkopere tablets. Die zijn al enkele jaren bezig
met een inhaalslag. De bovenkant van de markt stagneert, waardoor
het gat met de eenvoudigere tablets op veel terreinen is verkleind. Zoek
je een tablet om mee te internetten en af en toe te Netflixen, dan kun je
net zo goed uit de voeten met een Samsung van €250 of een iPad van
€380 als met een topmodel dat twee of zelfs drie keer zo veel kost. De
schermkwaliteit en de snelheid van het laden van apps en websites zijn
bij deze voordeligere tablets ruim voldoende.
Zo testen we
De snelheid van een tablet meten we onder andere met
speciale software. Enkele apps laten de tablet zware taken
uitvoeren. Hoe sneller de klus is geklaard, hoe hoger de scores
zijn. Dit geeft een goed beeld van wat de tablet maximaal
aankan.
Kwaliteit
Er zijn natuurlijk wel verschillen tussen de tabletmerken Apple en
Samsung, vooral in de lagere prijsklassen. De startprijs is bij Apple een
stuk hoger, maar daar krijg je wat voor terug. Zo ligt Apple nog altijd
een paar stappen voor op Samsung als het gaat om de processors. De
prestaties van iPads zijn daardoor meestal beter en ze werken normaal
gesproken ook over een paar jaar nog soepel. Verder is de construc-
tie van een hoger niveau dan bij Samsung-tablets in de lagere prijs-
klassen. En Apple gebruikt betere LCD-schermpanelen: de helderheid,
kleurweergave en kijkhoeken zijn daardoor over de hele linie wat beter.
Misschien wel het grootste voordeel van Apple is de lange ondersteuning
van ongeveer vijf jaar.
Bij Samsung is de kwaliteit net iets minder, maar van alle Android-
merken is Samsung wel het meest consistent. Je kunt dus uitgaan van
een redelijk minimumniveau. Bij Android-tablets is in het algemeen de
kwaliteit minder betrouwbaar. Zo zijn er diverse modellen die door het
ijs zakken en dat zijn helaas niet altijd de goedkoopste.
Behalve de lagere prijs hebben Samsung-tablets nog een ander voordeel
boven iPads. Ze scoren namelijk in onze test steevast hoger op accu-
duur, terwijl ze meestal juist kleinere accu’s hebben. De meest recente
iPads, op de iPad Pro na, gaan gemiddeld zo’n 9 tot 10 uur mee, terwijl
de Samsung-tablets in onze test gemiddeld uitkomen op 11 tot 12 uur.
Dat maakt ze dus beter geschikt als reisgenoot, al blijft het zaak om de
accuscores per model te bekijken.
Kooptips
• Voor doorsnee gebruik is 32 GB opslag voldoende, 64 GB
heeft alleen zin bij grote app- of filmverzamelingen.
• Kies een tablet met 3,5mm-aansluiting als je een koptelefoon
met draad hebt.
• Kies bij voorkeur een tablet met aptX als je een draadloze
koptelefoon hebt die dat ook ondersteunt.
• Een schermverhouding van 4:3 (iPad) is fijner bij internetten
en lezen. Voor films kijken is een verhouding van 16:10 beter
(Samsung).
• Kies voor een goede ontgrendelingsmethode. Een vinger
afdrukscanner werkt altijd goed, gezichtsherkenning soms
niet.
Veiligheid
Een aspect waarin nieuwe tablets niet altijd beter zijn dan oudere, is het
ontgrendelen. Zo is de altijd betrouwbare vingerafdrukknop bij nieuwe
Digitaal 87
Tablets
en
ak
et
gs
aa
it
ed
ak
en
te
all
em
ali
)
ed
pe
ut
el
ing
kw
sg
h
de
inu
r:m ur
s
ty
eid
lijk
rij
uik
rm
or
(uu udu
er
&
tp
ge
elh
tvo
sto
rk
br
cu
he
ch
c
Mo
Me
Ge
Ac
Ac
Sn
Sc
Te
Ui
Ri
1 Apple iPad Pro 11 (2018) €860 8,6 8,5 9,0 8,8 9,3 5,9 9,1 12:45
2 Apple iPad Pro 12.9 (2018) €1300 8,6 8,5 9,0 8,9 9,3 5,7 9,1 14:15
3 Apple iPad Pro 12.9 (2020) €1120 8,4 8,6 9,0 7,9 9,2 5,6 8,8 11:15
4 Apple iPad Pro 11 (2020) €890 8,3 8,6 9,0 7,4 9,2 5,7 8,8 10:30
5 Samsung Galaxy Tab A 10.5 (2018) €280 8,2 8,6 8,4 8,6 8,1 7,2 6,8 12:45
6 Microsoft Surface Pro 7 (Core i5) €900 8,1 8,2 8,5 7,3 7,4 7,9 8,9 8:30
7 Microsoft Surface Pro X €1000 8,1 8,2 8,7 7,5 7,5 7,8 8,1 9:15
8 Microsoft Surface Go €500 8,0 8,3 8,7 6,5 7,7 7,9 8,2 7:45
9 Samsung Galaxy Tab S5e €400 8,0 8,4 8,2 7,7 7,1 8,3 8,0 11:45
10 Apple iPad mini (2019) €460 8,0 8,8 8,7 6,9 8,0 5,5 8,7 9:45
11 Samsung Galaxy Tab S6 €670 8,0 8,5 8,3 7,1 7,1 8,5 8,5 9:45
12 Apple iPad (2019) €370 8,0 8,8 8,6 6,4 8,4 5,3 8,6 9:45
13 Samsung Galaxy Tab S6 Lite €380 8,0 8,7 8,2 7,6 7,0 8,1 8,1 11:15
14 Apple iPad Air (2019) €570 7,9 8,9 8,4 6,8 8,0 5,4 8,7 9:45
15 Lenovo Tab P10 €190 7,8 8,0 7,9 8,4 7,6 7,3 7,1 14:00
18 Huawei MediaPad M5 Lite 10 €230 7,5 7,6 8,1 7,5 6,6 7,6 6,9 11:15
19 Samsung Galaxy Tab Active 2 (4G) €420 7,4 8,2 8,1 5,7 6,7 7,1 7,0 9:45
20 Lenovo Yoga Smart Tab €300 7,4 8,1 7,8 6,3 6,8 7,7 6,7 10:00
21 Lenovo Tab M10 €170 7,3 7,9 7,9 5,1 7,2 7,6 7,0 7:15
22 Lenovo Tab M8 €120 6,8 7,5 6,7 8,4 4,5 7,0 6,6 18:15
23 Lenovo Tab M7 €80 6,5 7,8 6,7 7,1 4,6 6,6 4,9 11:15
Samsungtablets verdwenen, maar zijn daar vooralsnog alleen op de

topmodellen veilige alternatieven voor teruggekomen (de irisscan en
vingerafdrukscanner achter het scherm). Op de meer betaalbare mo-
dellen, inclusief de Tab S6 Lite, moet je het doen met minder veilige
gezichtsherkenning of zelfs een ouderwetse toegangscode. Bij Apple
zit de vingerafdrukscanner juist alleen nog op de goedkopere model-
len en de iPad Air/mini. Alle nieuwe iPads hebben daarnaast Face ID.
)
GB
tto
ne
h)
(+
nc
GB
em
r (i
in
te
ste
m)
ng
me
te
sy
ra
eli
uim
t (g
gs
dia
nd
rin
gr
rm
ch
re
sla
stu
tg
wi
he
Op
On
Ge
Be
Sc
iO 11 64 (52,7) 472 G
iO 12,9 64 (–) 629 G
iO 12,9 128 (114,9) 636 G
iO 11 128 (115,8) 468 G
AB 10,5 32 (20,4) 525 G
W 12,3 128 (86) 774 G
W 13 128 (93) 781 G
W 10 128 (96,3) 524 G
AB 10,5 64 (48,1) 400 V+G
iO 7,9 64 (53) 298 V
AA 10,5 128 (104,6) 423 V+G
iO 10,2 32 (20,4) 479 V
AA 10,4 64 (47,8) 459 G
iO 10,5 64 (53,8) 455 V
AB 10 32 (23,4) 443 V
AB 8 32 (20,2) 347 7,5 en hoger 5,4 en lager
AB 10,1 32 (22,9) 460 G • Prijzen van mei 2020. Kijk voor een actueel prijzenoverzicht op consumentenbond.nl/
tablet.
AB 10,1 32 (19,4) 476 V+G • Selectie: goed verkrijgbare iPads, Windows- en Android-tablets vanaf Android 9.0.
AB 7,9 16 (6,3) 418 V+G • Besturingssysteem: iO = iPadOS 13, AA = Android 10.0, AB = Android 9.x.
• De accuduur is een combinatie van twee tests: 50% nonstop internetten en 50% non-
AB 10 64 (50,8) 541 G stop video's afspelen.
AB 10,1 32 (22,3) 479 • Op de iPads na hebben alle tablets een microSD-kaarthouder voor het uitbreiden van
de opslagruimte.
AB 8 32 (21,4) 308 G • De iPad mini (nr 10) is Beste uit de Test bij de kleinere tablets (schermgrootte 8 inch en
AB 6,9 16 (11,3) 233 G minder) en de Galaxy Tab A 8.0 (nr 16) is Beste Koop in deze categorie.
• Ontgrendeling: V = vingerafdruk, G = gezichtsscanner.
Deze methode van Apple werkt beter dan de gezichtsherkenning op

Samsung-tablets. Dat maakt de iPad geschikter om bijvoorbeeld geld-
zaken te regelen.
Op de volgende pagina’s staat een vergelijking van twee populaire iPads
en drie Samsung-tablets.
Kijk voor alle geteste tablets op consumentenbond.nl/tablet.
Digitaal 89
+
Apple iPad (2019)
Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €370
De goedkoopste iPad is met €370 voor de meesten niet echt een
voordelige optie. Toch kost hij nog altijd bijna €200 minder dan de iPad
Air (2019). Om het verschil te accentueren, heeft Apple de gewone
iPad voorzien van een wat dikkere behuizing en minder moderne
onderdelen. En wat blijkt: voor doorsnee gebruik maakt het weinig uit.
De iPad 2019 is daardoor voor de meeste gebruikers de beste keuze.
Het grootste pluspunt van deze iPad is het mooie beeldscherm, met
een natuurlijke kleurweergave en redelijk hoge felle stand. De iPad
Air doet het hem niet na en scoort zelfs lager op schermkwaliteit:
de kijkhoeken van de gewone iPad zijn een stuk beter. Ten opzichte
van de vorige versie van deze iPad is vooral de bruikbaarheid in de
buitenlucht verbeterd: je hebt minder snel last van lichtreflecties.
Ook de prestaties zijn indrukwekkend voor een tablet in deze prijs-
klasse. De processor is niet meer de nieuwste, maar is vooral dankzij
de uitbreiding van het werkgeheugen nog steeds prima. Apps en
websites laden rap en de bediening is vloeiend. Ook hierop doet
de iPad Air het nauwelijks beter. Alleen bij grafisch intensieve apps,
zoals videobewerkings-apps of games, heeft de iPad Air duidelijk de
voorkeur. De beelden gaan dan merkbaar vloeiender in elkaar over.
De dikkere iPad blijkt daarnaast een betere klankkast te zijn voor de
twee speakers onder het scherm. Het geluid van vooral de lagere
tonen klinkt namelijk beter dan dat van de iPad Air. Dit maakt de iPad
dus een betere tablet voor entertainment, in ieder geval zonder
koptelefoon.
Nadelen zijn er ook. Zo heeft de iPad een minder goede webcam
dan de iPad Air, waardoor het beeld bij videobellen niet zo scherp
is. Ook heeft de basisversie minder opslagruimte. En hij heeft geen
dun gelamineerd scherm, maar dat maakt voor de schermkwaliteit
dus weinig uit. De accuduur van beide tablets is gemiddeld genomen
vergelijkbaar: de iPad gaat langer mee bij internetten, maar minder
lang bij video’s afspelen (beide ongeveer 9,5 uur). Wel duurt het
opladen van de accu een stuk langer dan bij de iPad Air.
+
Apple iPad Air (2019)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €570
De iPad Air en de vergelijkbare mini zijn op papier een mooie upgrade
ten opzichte van de gewone iPad, maar in de praktijk valt dit nogal
tegen. De snellere processor heeft meestal weinig meerwaarde.
Verder is de iPad Air weliswaar een stuk dunner dan de iPad, maar
nauwelijks lichter. Het scherm is iets groter (0,3 inch = 0,7 cm), maar
dat zie je alleen als je ze naast elkaar legt.
Heb je digitaal tekenen als hobby, dan is het handig dat je de Apple
Pencil op het scherm kunt gebruiken, al kan dat ook met de gewone
iPad. Het verschil is wel dat de Pencil net wat prettiger werkt op het
dunnere gelamineerde scherm van de iPad Air. Je hebt iets meer het
gevoel dat je echt op papier tekent in plaats van op een glasplaat.
Het gaat hier wel om de eerste generatie Apple Pencil. Met de
nieuwere variant kun je alleen werken op de veel duurdere iPad Pro.
Hoewel de gewone iPad in de praktijk bijna net zo snel is, heeft de
moderne chip in de iPad Air wel een ander voordeel: bij aankomende
updates blijft hij waarschijnlijk langer vlot werken. De vraag is dus
wat het snelheidsverschil is over bijvoorbeeld vijf jaar.
De accuduur van de iPad Air is niet indrukwekkend. Bij video’s afspelen
gaat de accu nog bijna 12 uur mee, maar bij internetten is hij al na 8 uur leeg.
Dat is ook in vergelijking met andere iPads matig. De oplaadtijd is redelijk.
Voor wie is de duurdere iPad Air dan nog interessant als de goedkope-
re iPad vrijwel net zo goed is? Zoek je bijvoorbeeld een iPad om vooral
mee te facetimen, wat we ons in deze tijd best kunnen voorstellen,
dan kan de betere webcam van de iPad Air je een stuk gedetailleerder
laten zien. Ook digitale tekenaars, fanatieke gamers en videobewer-
kers hebben baat bij de iPad Air en de betere grafische chip. En dan
zijn er nog degenen die een heel dunne iPad mooier vinden, maar
alleen daarvoor is de meerprijs van €200 wel veel. Wil je gewoon het
beste van het beste, dan kom je eerder uit bij de iPad Pro dan bij de Air.
Al met al prijst de iPad Air zichzelf in feite uit de markt en is hij hooguit
interessant voor enkele niche groepen. Voor de doorsnee gebruiker
is de gewone iPad de beste keus.
Digitaal 91
+
Samsung Galaxy Tab S6 Lite
Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €380
De ‘Lite’-aanduiding verraadt het al: deze nieuwste 10,4-inch
tablet is een afgeslankte versie van de gewone Tab S6, de duurste
Samsung-tablet. Dit is te vergelijken met de Tab S5e als goed
koper alternatief voor de Tab S4; de naamgeving van Samsung
is dus niet zo consistent. Maar het gaat om de kwaliteit en die is
helaas niet op alle punten wat we van een Galaxy Tab gewend zijn.
Met €380 kost de S6 Lite ruim de helft van de normale Tab S6 van
€700. Hoewel de stevige aluminium behuizing de Lite een
vergelijkbare luxe uitstraling geeft, zijn het twee totaal verschil-
lende tablets. Al met al lijkt de Lite door de vele bezuinigingen
meer op de goedkope Tab A-tablets (vanaf €200).
Positief is dat de Tab S6 Lite de goedkoopste tablet is waarbij je de
S Pen (Samsungs uitstekende aanraakpen) krijgt. Maak je graag
aantekeningen of teken je graag op het tabletscherm, dan is dat
een groot pluspunt. Verder is deze tablet vrij snel: apps en websites
laden meestal vloeiend en je kunt er prima een spelletje op doen.
Maar de veel goedkopere Tab A (10.1) doorstaat onze snelheidstest
bijna even goed en is ook vlot genoeg voor veel gebruikers.
Het LCD-scherm van de S6 Lite kan zich evenmin onderscheiden
van de goedkopere concurrenten. Dit is ook direct de grootste
aderlating. Het contrast met het felle en kleurrijke scherm van de
Tab S6 is enorm. Kijkhoeken, kleurweergave en vooral de maxima-
le helderheid vallen tegen voor een tablet in deze prijsklasse. Zelfs
het scherm van de twee jaar oude Tab A 10.5 is beter.
Ook is gezichtsherkenning als enige moderne ontgrendelmethode
erg karig en bovendien niet waterdicht. De Tab S6 en S5e hebben
daarnaast een vingerafdrukscanner onder het scherm. Verder
ontbreekt een snellader en is de geluidskwaliteit van de twee
speakers nauwelijks beter dan die van de vier speakers in de
Tab A 10.5. Wel heeft hij een relatief ruime opslagruimte van 64 GB.
De accuduur van gemiddeld zo’n 11 uur is goed, maar niet beter
dan bij de Tab A.
+
Samsung Galaxy Tab A 10.1 (2019)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €200
De tablets uit de goedkope Samsung Galaxy Tab A-serie zijn
doorgaans een klasse beter dan de concurrenten van rond de
€200. Deze 10.1, de recentste versie, is dankzij de moderne
onderdelen een prima doorsnee tablet voor bijvoorbeeld
Netflixen, internetten en de krant lezen. Je kunt het scherm niet
erg fel zetten, waardoor de tablet niet geschikt is om buiten
te gebruiken. Binnenshuis is hij prima. Foto’s en video’s zien
er mooi uit op het full-hd-scherm. En de kleurbalans is opval-
lend goed. Ook is hij behoorlijk rap. In onze snelheidstest komt
hij zelfs dicht in de buurt van de S6 Lite. Voor serieuze gamers
is hij niet geschikt, maar een spelletje op z’n tijd kan prima. De
grafische chip is niet erg krachtig, waardoor vooral grafisch
intensieve spellen snel haperen.
Het uithoudingsvermogen van zo’n 11 uur bij internetten of
video’s kijken is gemiddeld voor een Galaxy-tablet.
Opladen duurt wel vrij lang door het ontbreken van een
snellaadfunctie.
+
Samsung Galaxy Tab A 10.5 (2018)
Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €280
De iets grotere Tab A 10.5 is al enigszins op leeftijd, maar is nog
altijd de beste goedkopere Android-tablet in de winkel.
Het is alsof Samsung bijna te enthousiast is geweest bij het
ontwerpen. Er zitten handige extra’s op die op de duurdere
S6 Lite ontbreken zoals een meegeleverde snellader, vier
speakers voor stereogeluid en een erg mooi scherm met goede
kijkhoeken en een redelijk hoge felle stand voor buiten.
Ook zijn nieuwere 10.1-inch broer haalt het op deze punten niet
bij de Tab A 10.5. Bovendien is hij beter geschikt voor spelletjes
Digitaal 93
en wint het ook op accuduur: bijna 12 en 14 uur bij video’s
afspelen en internetten. De Tab A 10.5 is wel bijna 100 gram
zwaarder en iets langzamer – maar nog snel genoeg – dan de
10.1 bij het laden van apps en websites.
Het grootste nadeel is dat de officiële ondersteuningsperiode
dit jaar (2020) ophoudt, en dus zijn toekomstige updates onze-
ker. Tegenwoordig krijgen tablets meestal wel langer beveili-
gingsupdates, zodat de veiligheid niet in het geding komt.
Televisies
We keken in het voorjaar van 2020 meer tv dan anders. En laten de

tv-fabrikanten nu juist in de maanden april, mei en juni met nieuwe
modellen zijn gekomen. Die van het vorige jaar zijn dan meestal bijna
uitverkocht en verdwijnen langzaamaan uit de winkels. Vaak zijn er
kleine technische vernieuwingen, zoals een snellere beeldprocessor
met iets meer geheugen, of heeft het menu van de smart-tv een update
gehad. En ook het design is vaak onder handen genomen. Zo hebben
fabrikanten steeds meer aandacht voor het ‘netjes’ wegwerken van de
kabelbrij, via speciale goten in de achterwand en de voet of pootjes van
de tv. Dit noemen ze een ‘kabelmanagementsysteem’.
Het is allemaal meer evolutie dan revolutie. En een nieuwe tv is echt niet
per definitie beter dan een ouder model. Zo scoorde de LG 49SK8500
uit 2018 zelfs hoger op beeldkwaliteit dan de huidige Beste uit de Test
in deze beeldmaat, de LG 50UM7600PLB. Daarbij is een oudere tv vaak
een stuk goedkoper dan zijn ‘opvolger’ die ook in de winkel staat. Kiezen
voor een ‘oudje’ is dus helemaal niet gek.
Prijsontwikkeling
Meestal daalt de prijs van een tv gedurende het jaar. Soms gaat het om
een forse daling en soms scheelt het maar weinig. Zo zakte de prijs van
de huidige Beste uit de Test, de LG OLED55C9PLA, van €2300 in juli 2019
Televisies
s
Ol mre ruik ner
k
n
br ali /4
ke
r b tu
Ge skw uhd
er
Ge wal hd
Sc iev n en
Sm tv utie
Sm iksg eit
ew
t-t ak
ar
it
it
it
t
ar em
eja
eld ite
eld ite
lui ite
l
er ge
gt
pe
ed so
eld el
he er
Be wal
Be wal
cti
En itin
Be rde
we
s
ty
Aa v
rij
Ka tv
du
&
k
k
k
lu
o
ls
tp
t
g
-
sto
rk
ar
be
ro
ns
ch
Me
Int
Te
Ri
32 inch / 81 cm
1 Philips 32PFS5863/12 €370 5,8 5,7 6,3 nvt 6,3 4,5 5,4 6,4 6,6 F  2018
2 Panasonic TX-32FSW504 €400 5,8 5,5 5,8 nvt 5,2 6,4 7,4 6,5 7,3 H  2018
3 LG 32LM6300PLA €270 5,6 6,0 6,4 nvt 2,7 6,8 8,2 7,1 7,6 F  2019
4 Sony KDL-32RE400 €350 5,6 6,0 6,3 nvt 5,0 5,2 nvt 5,4 6,8 H 2017
5 Samsung UE32N5000 €300 5,3 6,4 7,0 nvt 2,5 7,0 nvt 4,7 6,9 F 2018
40-43 inch / 102-109 cm
1 LG 43UM7600PLB €550 7,2 6,6 6,8 7,0 7,4 8,0 8,2 8,4 6,8 U  2019
2 Samsung QE43Q60R €700 7,1 7,1 7,3 7,4 6,5 7,3 7,7 8,8 7,2 U   2019
3 Panasonic TX-40GXW804 €750 6,7 6,5 6,4 7,3 6,4 6,6 7,4 7,3 7,6 U   2019
4 Sony KD-43XG8096 €550 6,5 6,7 7,3 7,3 5,4 6,2 6,9 8,7 7,3 U   2019
5 Philips 43PUS7304/12 €530 6,3 5,5 5,8 6,1 6,9 5,8 7,8 8,3 6,3 U  2019
49-50 inch / 124-127 cm
1 LG 50UM7600PLB €600 7,5 7,0 7,5 7,5 7,5 8,0 8,2 8,4 7,4 U  2019
2 Samsung QE49Q60R €620 7,3 6,9 7,3 7,4 7,5 7,2 7,5 8,8 7,6 U   2019
3 Philips 50PUS7304/12 €600 6,7 6,2 6,3 7,1 7,0 5,8 7,8 8,3 7,4 U  2019
4 Panasonic TX-50GXW804 €750 6,7 6,5 6,4 7,3 6,4 6,6 7,4 7,3 7,8 U   2019
5 Sony KD-49XG8096 €600 6,6 6,8 7,3 7,3 5,6 6,2 6,9 8,7 7,5 U   2019
55 inch / 140 cm
1 LG OLED55B9PLA €1300 8,3 8,3 8,3 8,9 8,6 8,2 8,2 8,8 7,3 U    2019
2 LG OLED55C9PLA €1400 8,3 8,3 8,4 8,5 8,8 8,1 8,2 8,6 7,2 U    2019
3 Samsung QE55Q80R €1200 7,9 7,6 8,3 8,4 8,5 7,2 7,5 8,8 7,3 U   2019
4 Sony KD-55AG9 €2275 7,8 7,7 7,9 8,2 8,7 6,3 7,7 9,2 6,5 U    2019
5 Panasonic TX-55FZW804 €1500 7,7 7,9 8,2 8,2 7,9 6,6 7,4 9,3 7,0 U    2018
6 Philips 55OLED804/12 €1650 7,5 7,9 7,9 7,9 7,4 5,8 7,8 9,0 6,6 U   2019
65 inch / 165 cm
1 LG OLED65C9PLA €2350 8,4 8,3 8,4 8,5 8,9 8,1 8,2 8,6 7,6 U    2019
2 Samsung QE65Q90R €2050 8,1 7,6 8,4 8,3 9,3 7,4 7,7 9,0 7,3 U   2019
3 Sony KD-65AG9 €3200 7,7 7,6 7,9 8,2 7,9 6,3 7,7 9,2 7,3 U    2019
4 Philips 65OLED854/12 €2475 7,6 7,9 7,9 7,9 7,4 5,9 7,8 9,0 6,9 U   2019
5 Panasonic TX-65FZW804 €2500 7,6 7,9 8,2 8,2 7,2 6,6 7,4 9,3 7,3 U    2018
Beste uit de Test

7,5 en hoger 5,4 en lager (1920 x 1080 pixels), H = HD-ready (1366 x 768 pixels).
• Prijzen van april 2020. • De tabel bevat per beeldmaat het best scorende model van de vijf
• Sommige modellen zijn al lange tijd op de markt en mogelijk grote tv-merken. In 32 inch zijn de Testoordelen te laag voor een
inmiddels niet (goed) meer verkrijgbaar. predicaat. Kijk op onze site voor alle geteste modellen, waaronder
• Beeldkwaliteit UHD/4K wil zeggen Ultra HD/4K. modellen uit de nieuwe Sony XH8000-serie, de Samsung Q60-
• Schermresolutie: U = Ultra HD/4K (3840 x 2160 pixels), F = Full HD serie en de CX6 oled-tv’s van LG.
Digitaal 95
naar zo’n €1400 in april 2020. Dat scheelt maar liefst 40%. Nu is dit wel
exceptioneel, de meeste prijsdalingen zijn minder groot. Bijvoorbeeld
de Panasonic TX-50GXW804 ging in dezelfde periode van €900 naar
€750, een verschil van zo’n 17%. De grootste dalingen zien we over het
algemeen bij de grotere en duurdere modellen. Ook wel logisch, want
daar kan het meest van de prijs af.
Voor de prijs is het dus verstandig om een tv niet direct na de introductie
aan te schaffen, maar een aantal maanden te wachten. In bijvoorbeeld
februari en maart van het jaar erop kosten ze vaak al behoorlijk veel
minder.
Natuurlijk zijn er ook uitzonderingen waarbij de prijs min of meer con-
stant blijft. En soms loopt de prijs zelfs op. Dat laatste kan te maken
hebben met de winkels waar de tv te koop is. Wanneer een model bij-
voorbeeld uitverkocht is bij de grotere elektronicaketens en prijsvechters,
kan deze tv nog wel te vinden zijn bij kleinere winkels. Maar daar ligt de
prijs meestal hoger dan bij een MediaMarkt of Coolblue.
Zo testen we
We testen elke tv in een professioneel lab. Om de kijkhoek te
beoordelen, meten we de verandering in contrast en kleur-
temperatuur in 12 stappen tot een kijkhoek van 60 graden. Die
zetten we af tegen de waarden bij 0 graden. Hoe groter de ver-
schillen, hoe lager het oordeel. Verschillen bij kleinere hoeken
hebben meer gewicht, omdat je meestal recht voor de tv zit.
Lcd, oled en qled

Veruit de meeste tv’s in de winkel zijn lcd-tv’s met daarnaast een klein
deel aan oled-tv’s. Het grote verschil tussen deze twee typen is dat bij
oled elke pixel van het scherm zelf licht uitstraalt. Lcd-tv’s hebben ach-
tergrondverlichting nodig (backlight) om licht uit te stralen. Dat licht
komt van groepen led-lampjes achter het lcd-scherm. Daarom worden
ze ook wel led-tv’s genoemd.
De laatste jaren eindigen tv’s van LG steeds vaker bovenaan in onze
test, waar dat voorheen vooral Samsung-tv’s waren. Nu is het niet zo dat
Samsung minder goede tv’s is gaan maken. Het is meer dat LG een stap
vooruit heeft gezet. Dat komt vooral door de oled-tv waar LG een pionier
in is. En dit type tv doet het goed in onze test. Oled-tv’s van LG en fabri-
kanten als Sony, Philips en Panasonic, staan al een paar jaar aan de top.
Van de grote merken is Samsung de enige die geen oled-tv’s maakt. Deze
fabrikant gaat de strijd aan met zogenoemde qled-tv’s. Dat klinkt als
oled – en wordt daar ook vaak mee verward – maar is het niet. Qled-tv’s
zijn led-tv’s met in het scherm een extra laag quantum dots. Daar komt
de q vandaan. Deze quantum dots, ook wel nanokristallen genoemd,
zorgen ervoor dat het lcd-scherm vollere, meer verzadigde kleuren kan
laten zien. Overigens heeft bijvoorbeeld ook LG tv’s met nanokristallen.
Het gaat daarbij vaak om duurdere modellen, met prijzen die in de buurt
liggen van oled-tv’s in dezelfde maat.
De ene techniek is niet per definitie superieur aan de andere. Elke tech-
niek heeft zijn sterke kanten. Zo laten oled-tv’s over het algemeen een
diep zwart zien en hebben ze een prima contrast en kijkhoek. Qled-tv’s
kunnen vaak voor meer helderheid zorgen, met een volle kleurweergave.
In de top van de door ons geteste tv’s staan regelmatig qled-tv’s, of beter
gezegd lcd-tv’s met nanokristallen.
Maar staar je niet blind op alleen de beeldschermtechniek. Een goede
beeldkwaliteit zit ‘m vooral in hóe het scherm wordt aangestuurd. Bepa-
lend hierbij is de gebruikte beeldverwerkingssoftware en rekenkracht.
En die zijn niet hetzelfde in elke oled-, qled- en led-tv.
Klein, maar fijn

Tv’s van 32 inch zijn nog steeds populair. Vorig jaar werden er
ruim 200.000 verkocht. Maar de grote fabrikanten brengen
steeds minder van deze kleine tv’s uit. Bijvoorbeeld Sony sinds
2017 al niet meer. Ook wordt het moeilijker om een goede tv in
deze maat te vinden. Geen enkel model krijgt een Testoordeel
hoger dan een 6 en dus is er geen Beste uit de Test of Beste
Koop. Samsung heeft een 32inch-versie van The Frame aan-
gekondigd. Dat is een serie tv’s met de vormgeving van een
schilderijlijst en hopelijk een navenante beeldkwaliteit.
Digitaal 97
+
Philips 32PFS5863/12
32 INCH (81 CM)

Richtprijs: €370
Testoordeel: 5,8
Een van de beste tv’s in 32 inch, maar hij krijgt geen predicaat
(zie het kader ‘Klein, maar fijn’ op de vorige pagina).
In vergelijking met grotere tv’s houdt het niet over. De beeld-
kwaliteit is net voldoende. De kleuren zijn redelijk, al ogen ze
wat koud. Verder is het contrast vrij hard en snelle bewegingen
in beeld worden niet altijd mooi vloeiend weergegeven.
De tv heeft een bijzonder design, waarbij de speakers in de
voet van de tv zitten. En daar komt een redelijk geluid uit, al
klinkt het soms wat dun en schril zonder lage tonen. Het Saphi
smart-tv-systeem van Philips is overzichtelijk, maar werkt niet
zo vlot. De tv reageert sowieso wat traag, zoals bij zappen.
40-43 INCH (102-109 CM)

LG 43UM7600PLB (Beste uit de Test)
Richtprijs: €550
Testoordeel: 7,2
Het ultra-hd/4K-scherm laat natuurlijke en gebalanceerde
kleuren zien. Al ogen huidskleuren en gezichten soms wat vlak.
Het contrast is, vergeleken met grotere topmodellen, wat
minder, maar nog best redelijk. Het prettige en rijke geluid is
het sterke punt van deze tv, hoewel het soms ook wat hol kan
klinken. Maar de lage tonen zijn goed, wat vaak een probleem-
punt is bij platte tv’s. Het smart-tv-menu start vlot op en werkt
soepel. Er zit een zogenoemde Magic Remote afstandsbedie-
ning bij, waarmee je de cursor op het scherm bestuurt met
bewegingen. Zo kun je snel naar verschillende apps of menu-
items springen.
+
49-50 INCH (124-127 CM)

LG 50UM7600PLB (Beste uit de Test)
Richtprijs: €600
Testoordeel: 7,5
De grotere broer van de 43UM7600PLB scoort goed op
beeldkwaliteit, met natuurlijke en levendige kleuren. Al missen
ook bij deze tv de huidskleuren en gezichten soms wat ‘diepte’.
Het contrast is goed, maar soms ietsje te helder en te hard.
De achtergrondverlichting wordt niet zo egaal over het scherm
verdeeld, als we dat vergelijken met andere tv’s. Maar dat is
meestal alleen te zien als er (zeer) donkere beelden schermvul-
lend getoond worden. Bij gewone beelden merk je dat niet.
Het geluid klinkt prettig en rijk, met goede lage tonen, al komen
die niet altijd even goed door.
+
LG 55OLEDB9PLA (Beste uit de Test)
55 INCH (140 CM)

Richtprijs: €1300
Testoordeel: 8,3
Deze oled-tv haalt scores die vergelijkbaar zijn met de
OLED55C9PLA van LG. Het verschil tussen deze tv’s zit vooral
in het design en de lagere prijs van deze B9. De beeldk waliteit
is de beste die we tot nu toe hebben gezien bij tv’s van
55 inch. De combinatie van volle kleuren, een goed
contrast en haarscherp beeld zorgt voor veel kijkgenot.
En de geluidskwaliteit is prima. Al hoorden we soms lichtjes
een wat gonzend geluid op de achtergrond. Ook de kijkhoek
is dik in orde, zoals bij de meeste oled-tv’s. Het contrast en de
kleuren veranderen – relatief – weinig wanneer je meer van de
zijkant naar het scherm kijkt.
Digitaal 99
LG 55OLEDC9PLA (Beste uit de Test)
55 INCH (140 CM)

Richtprijs: €1400
Testoordeel: 8,3
De beeldkwaliteit van deze oled-tv is uitstekend. Het beeld
is scherp en gedetailleerd en de kleuren zijn levendig en
natuurlijk. Ook de upscaling werkt prima: beeld met een lagere
resolutie – zoals hd – wordt netjes omgezet naar de hogere
resolutie van het 4K-scherm. Vooral bij films met High Dynamic
Range (HDR) toont de tv zijn kracht. Het tegelijkertijd tonen
van zowel diep zwart als zeer heldere zonnestralen is geen
probleem. Ook met het geluid zit het wel snor. Vooral de balans
tussen lage, midden- en hoge tonen is goed. Zo is de bas lekker
stevig, maar die verdringt de hogere tonen nooit.
+
65OLEDC9PLA (Beste uit de Test)
65 INCH (165 CM)

Richtprijs: €2350
Testoordeel: 8,4
Zelfs met zo’n groot scherm van 65 inch oogt het beeld zeer
scherp. En samen met een goed contrast en heldere en rijke
kleuren zorgt dit voor een zeer fraai geheel. Wel kan de standaard
beeldkwaliteit beter door de beeldinstellingen iets aan te passen.
Ook het geluid van deze reus is prima, met goed klinkende hoge
en lage tonen. Je kunt het geluid gelijktijdig via de tv-speakers en
een aangesloten koptelefoon laten lopen. Het volume is daarbij
apart te regelen, maar alleen als je de koptelefoon via een kabel
aansluit. Met meer dan 30 kilo is het wel een zeer zware tv.
Inbrandend beeld
Er zijn bij oled-tv’s wel zorgen rondom het inbranden van het scherm.
Dit inbranden wordt ook beeldretentie genoemd. Daarbij ‘onthoudt’
het scherm een statisch plaatje, zoals een zenderlogo, dat vervolgens
kan doorschijnen in andere beelden. Pas wanneer dit permanent zo is,
spreken we van inbranden.

Uit (deels eigen) onderzoek blijkt dat retentie inderdaad kan voorkomen.
Maar het gebeurt vooral in extreme kijksituaties, waarbij dezelfde beel-
den vele uren op het scherm getoond worden.
Fabrikanten van oled-tv’s geven zelf aan dat inbranden bij normaal
gebruik een zeldzaamheid is. Ze passen diverse technieken toe om het
tegen te gaan en om tijdelijke beeldretentie teniet te doen. Bij normale,
regelmatige afwisseling van zenders en beelden verwachten wij dat er
weinig tot geen grote problemen met inbranden zullen optreden.
Tevreden?
In onze tv-tests zien we duidelijke kwaliteitsverschillen. In de tabel heb-
ben we, voor vijf beeldmaten, het best scorende model van elk van de
vijf grote tv-merken gezet.
Maar wat vinden tv-bezitters eigenlijk zelf van hun tv? We vroegen
ruim 3700 tv-kijkers naar hun oordeel over en hun ervaringen met de
‘hoofd-tv’ in huis. De meesten hebben een Samsung-tv (37%), op een
afstandje gevolgd door Philips (23%), Sony (13%), LG (11%) en Panasonic
(7%). Bijna iedereen is behoorlijk tevreden: de tv krijgt gemiddeld een
8,1. De LG-bezitters zijn het meest tevreden, zij geven gemiddeld een
8,5. Bij Samsung is dat een 8,3 en daarna volgen Sony en Panasonic
met een 8,0 en Philips met een 7,9. Van alle ondervraagden zijn de LG-
bezitters het meest tevreden over de prestaties, het gebruiksgemak en
de prijskwaliteitverhouding van hun televisie. Maar ook bij de andere
fabrikanten zijn er dus veel zeer tevreden gebruikers.
Mankementen
Bij de geënquêteerden staat de tv gemiddeld al zo’n 5,5 jaar in huis, en
staat hij bijna 3,5 uur per dag aan. Bij 90% werkt de tv probleemloos, 9%
heeft last gehad van één of soms meer mankementen. De mankemen-
ten traden vooral in de eerste jaren op. Hoe ouder de tv, hoe kleiner is
blijkbaar de kans dat die alsnog kuren gaat vertonen. Nu is het wel zo
dat je bij problemen met een oudere tv er vaak eerder voor kiest om een
nieuwe te nemen. Al is dit niet de belangrijkste reden om een nieuwe tv
te kopen. Meestal vinden kopers het op een gegeven moment tijd voor
een moderner, beter en vooral groter exemplaar.
We hebben ook gevraagd hoelang de vorige tv in huis is geweest. Dat
blijkt gemiddeld zo’n 9 jaar te zijn. Daar zaten nog veel tv’s bij met de
Digitaal 101
oude beeldbuistechniek. Bij de 1360 ondervraagden waarvan de vorige
tv een lcd- of oled-tv was, gaat het om een gemiddelde gebruiksduur
van ruim 6,5 jaar. Een stuk korter, maar dat komt waarschijnlijk door
de snelle technische ontwikkelingen bij platte tv’s, zoals de toename
in schermgrootte. En dat is vaak dé reden om een nieuwe tv te nemen.
Op consumentenbond.nl/tv staan actuele testresultaten van meer dan

235 goed verkrijgbare televisies.
Virusscanners
Gratis virusscanners beschermen soms goed, maar hebben bijna alle

maal wel één of meer nadelen. Met een betaald pakket heb je in elk geval
geen last van reclame en pop-ups.
Sinds begin dit jaar hebben we er een woord bij: Citrix-files. Dat zijn de
files op de weg die ontstonden nadat de thuiswerkomgeving van Citrix
kwetsbaar bleek voor cybercriminelen. Ook de Maastrichtse universiteit
die afgeperst werd door hackers met gijzelsoftware ligt nog vers in het
geheugen. Het zijn voorbeelden van de grote impact die kwaadaardige
software kan hebben.
Consumenten zijn een kleiner doelwit, maar toch werden in 2019 weer
tienduizenden Nederlanders slachtoffer van digitale oplichting of
afpersing. En thuis kunnen nepwebsites, phishing en gijzelsoftware
ook een enorme impact hebben. Goede virusscanners blijven daardoor
onmisbaar.
De beste
Moet je voor een antiviruspakket de portemonnee trekken? Niet per se,
sommige gratis virusscanners beschermen goed. Maar er kleven wel
wat nadelen aan. In onze test van 23 betaalde en gratis pakketten voor
Windows-computers springt Avira er deze keer bovenuit. Niet alleen
door de bescherming, maar ook door het gebruiksgemak en de geringe
computervertraging. Het betaalde Avira Antivirus Pro is Beste uit de Test

Virusscanners
g)
ar
uik irus hin

lw
ies
ie
ma
his
nt
nt
rla ll g
Co sge sen
ice
(p
en
de wa in
ice
Ne fire rtrag
3L
s
eg
ijs
1l
te
lig
k
mp ma
pr
gt
an ebsi
ijs
ijs
sta
v
en ve
Te web
pe
l
We min
pr
pr
Ge vol
ee
nd
Eig ter
pw
ty
nt
nt
Te t
r
pc
ste
or
es
u
ika
ika
he
&
ne
sto
bt
rk
br
ag
sc
br
br
st
Me
Be
Sc
La
Fa
Fa
1 Avira Antivirus Pro €35 €45 €25 8,4 9,0 9,6 8,8 9,3 7,2 7,7 
2 Avira Free Security Suite gratis gratis gratis 8,2 9,0 9,5 8,8 9,3 6,7 7,2 
3 Eset Internet Security €40 €60 €27 8,2 8,1 7,8 8,8 9,1 8,4 8,1  
4 Kaspersky Internet Security €40 €56 €13 8,2 8,3 9,4 8,5 6,9 8,2 7,8  
5 Avast Free Antivirus gratis gratis gratis 8,1 8,5 9,0 9,6 8,3 6,9 7,9 
6 Norton 360 Deluxe €30 €50 €23 8,1 8,0 9,8 8,6 5,4 8,3 8,0  
7 Bitdefender Internet Security €35 €35 €19 8,1 8,3 9,6 7,8 6,5 8,0 7,2  
8 Kaspersky Security Cloud - Free gratis gratis gratis 8,0 8,0 9,1 9,4 6,9 8,0 7,4 
9 Avast Premium Security €70 €90 €70 8,0 8,3 8,5 9,6 8,3 7,4 7,9  
10 AVG Internet Security €55 €90 €22 7,9 8,3 8,6 9,4 8,3 7,0 7,7  
11 F-Secure Safe €60 €60 €23 7,9 8,2 10 6,9 6,2 7,2 7,9 
12 AVG Antivirus Free gratis gratis gratis 7,8 8,2 8,3 9,4 8,3 6,8 7,7 
13 Bitdefender Antivirus Free Edition gratis gratis gratis 7,7 8,0 9,1 7,3 6,5 7,4 7,2
14 Trend Micro Internet Security €37 €45 €19 7,7 7,7 9,4 9,5 4,6 7,9 7,5 
15 Sophos Home Premium €35 €35 €35 7,4 7,4 8,6 8,8 5,4 7,7 6,5
16 BullGuard Internet Security €60 €60 €15 7,4 7,3 8,6 6,5 7,4 7,5 7,3  
17 G Data Internet Security €40 €56 €19 7,2 6,8 7,0 7,6 6,9 8,2 7,4  
18 McAfee Antivirus Plus €60 €60 €12 7,2 6,9 7,6 9,5 4,9 7,7 8,2  
19 Microsoft Windows 10 Defender gratis gratis gratis 6,5 5,6 9,5 1,0 3,8 8,0 8,0 nvt 
20 Sophos Home Free gratis gratis gratis 6,5 6,0 6,6 8,7 5,4 7,6 7,0
21 Panda Security Dome Advanced €35 €44 €20 6,5 6,1 9,6 1,6 4,0 7,0 8,0  
22 Malwarebytes Premium (3) €40 €60 €40 5,4 4,3 5,1 3,4 4,9 7,4 7,9 
23 Sophos HitmanPro.Alert €30 €50 €30 4,7 3,3 4,4 1,0 4,3 7,0 8,4 
Beste uit de Test Beste Koop enkele extra’s, maar die zijn niet essentieel.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Het Testoordeel voor Norton geldt voor de Standaard-, Deluxe-
• Prijzen van eind januari 2020, voor jaarabonnementen. en Premium-versie.
• Er is getest op Windows 10, met standaardinstellingen. • Antivirus op basis van F-Secure is gratis bij KPN, XS4All en Ziggo.
• Het Testoordeel voor Avira Antivirus Pro geldt ook voor Avira • Heeft het pakket geen eigen firewall, dan gebruikt het de
Internet Security, die soms goedkoper is. Internet Security bevat Windows-firewall en die volstaat voor de meesten.
en Avira Free Security Suite is Beste Koop. Alle Avira-producten scoren

hoog op het blokkeren van kwaadaardige software (malware) en van
websites die gegevens proberen te bemachtigen (phishing).
Digitaal 103
Zo testen we
De bescherming van de virusscanners testen we door
duizenden kwaadaardige malware-exemplaren en linkjes
te verzamelen. Die malware stellen we dan zo snel mogelijk
tegelijk aan alle virusscanners bloot. Dat doen we vier keer per
jaar. We beoordelen ook het gebruiksgemak en meten de
pc-vertraging, bijvoorbeeld bij opstarten, webpagina’s openen
en bestanden downloaden.
Gratis irritatie
Kiezen voor het betaalde Avira Antivirus Pro scheelt vooral in irritatie.
De gratis versie valt je namelijk regelmatig lastig met advertenties voor
de betaalde variant of voor optionele (betaalde) onderdelen. Hij mist ook
technische ondersteuning en voor bescherming tegen phishingsites
ben je aangewezen op een browseruitbreiding. Op zich geen probleem,
maar wel vervelend dat daar ook een prijsvergelijkingsmodule voor on-
line shoppen in zit. Die heeft niets met veiligheid te maken, en bovendien
zijn de getoonde lagere prijzen regelmatig van de verkeerde producten.
Gelukkig kun je de prijsvergelijkingen wel uitschakelen. De betaalde
Pro-versie beschermt tegen phishing zonder deze browseruitbreiding.
De gratis scanners van Avast en AVG hebben vergelijkbare nadelen als
die van Avira. Zo voeren ze smart scans uit die niet alleen op virussen
controleren, maar ook op pc-fouten en privacyproblemen. Wil je hier-
voor een oplossing dan moet je betalen, terwijl het bijna altijd om on-
schuldige zaken gaat. Bovendien slaan vooral gratis scanners gegevens
over je gebruik op. Die kunnen ze met derden delen. De data worden
weliswaar geanonimiseerd, maar omdat het om veel gegevens gaat, is
het niet ondenkbaar dat personen toch te herleiden zijn. Let in ieder
geval goed op tijdens de installatie. Onder meer Avast en AVG leggen je
de keuze voor of je data wilt delen.
Niet foutloos
Microsoft Defender, de ingebouwde virusscanner van Windows 8 en
10, valt je niet lastig met reclame of pop-ups. Defender is de laatste jaren
sterk verbeterd, maar is zeker niet foutloos. In onze tests was de bescher-

ming tegen malware die via internet binnenkomt zeer goed. Bij de scan-
tests met een harde schijf en usb-stick vol virussen liet Defender steken
vallen. Maar het belangrijkste nadeel is de ontbrekende bescherming
tegen phishingsites, zoals nagemaakte bank- en betaalpagina’s. Dat
betekent overigens niet dat je dan helemaal op jezelf bent aangewezen
bij phishing; je browser blokkeert ook een deel van de malafide sites.
De beste phishingbescherming heb je met een goede virusscanner in
combinatie met die van je browser. Defender is te overwegen als je zelf
een kei bent in het herkennen van neplinkjes. Wees daarbij reëel; nep-
mails en nepwebsites behoren namelijk nog steeds tot de effectiefste
methoden van cybercriminelen.
+
Avira Antivirus Pro (Beste uit de Test)
Richtprijs: €35 (bij fabrikant, voor één pc)
Testoordeel: 8,4
Beschermt zeer goed tegen malware en nepwebsites. Het
pakket vertraagt je pc niet merkbaar en het gebruiksgemak is
ruim voldoende. Is soms goedkoper leverbaar als onderdeel van
Avira Internet Security.
Avira Free Security Suite (Beste Koop)

Richtprijs: gratis
Testoordeel: 8,2
Doet qua bescherming nauwelijks onder voor Avira Antivirus
Pro. Nadelen: valt je regelmatig lastig met advertenties voor
de betaalde versie of voor optionele (betaalde) onderdelen.
Toont standaard ook gebrekkige prijsvergelijkingen voor online
shoppen, maar die zijn uit te schakelen.
Alternatieven
De voormalige Beste uit de Test en Beste Koop, respectievelijk Bitdefen-
der Internet Security en Free Antivirus, scoren nog steeds goed. Toch
lieten ze in de tests gemiddeld net iets meer steken vallen dan Avira. En
Digitaal 105
dan met name bij de bescherming tegen phishingsites. Dit betekent niet
dat je à la minute moet overstappen als je nu Bitdefender gebruikt. Maar
wel dat je Avira kunt overwegen, bijvoorbeeld als je abonnement afloopt.
Hetzelfde geldt als je momenteel de betaalde software van Kaspersky
of Norton gebruikt.
De virusscanner van F-Secure is voor veel internetgebruikers ook het
overwegen waard: hij biedt goede bescherming, zonder reclamevensters
voor betaalde producten. Enkele grote internetproviders bieden een
gratis antiviruspakket aan op basis van het geteste F-Secure Safe: KPN
Veilig (voor twee pc’s), XS4All (voor vijf pc’s) en Ziggo Safe Online (voor
één pc).
F-Secure heeft in tegenstelling tot Windows Defender wel een extra laag
phishingbescherming, al is die niet zo goed als die van Avira. Virussen
en malware houdt deze scanner juist als beste tegen, waardoor F-Secure
toch een aanrader is als je liever niet betaalt voor Avira Antivirus Pro.
En Android, iOS en macOS?

Een virusscanner kan op elk apparaat helpen beschermen
tegen nepwebsites en andere phishingvormen. Voor Android-
telefoons zijn relatief veel malafide apps in omloop. Vooral
buiten de officiële Play Store, maar ook daarbinnen duiken ze
af en toe op. De goede beveiligingsapps van Eset (betaald) of
Sophos (gratis) krikken de bescherming op. Apple staat voor de
eigen mobiele apparaten geen echte virusscanners toe. Behalve
phishing zijn er voor iPhones gelukkig relatief weinig bedrei-
gingen. Op MacOS-apparaten, zoals MacBooks, kun je wel een
virusscanner installeren. Die geeft extra phishingbescherming
en verkleint de kans op infectie met relatief zeldzame Mac-
virussen. AVG’s gratis scanner is hiervoor een aanrader.
Ieder jaar korting

Avira of een andere betaalde scanner hoeft overigens niet veel te kosten:
voor minder dan €20 per jaar kun je klaar zijn. Zo kost Avira Internet
Security (Avira Antivirus Pro met extra’s) op goedkoopsteantivirus.nl

€15, tegen €45 op Avira’s eigen site. Norton kost voor drie apparaten €18
bij licentie2go.com. Let er wel op dat de kosten een jaar later hoger kun-
nen zijn als je verlengt via de antivirussoftware zelf. Het is voordeliger
om na een jaar dezelfde of een vergelijkbare aanbieding te zoeken. Zo
kun je jaarlijks korting krijgen zonder van pakket te switchen.
De meeste antivirusmakers bieden keuze uit diverse pakketten. Laat je
niet met verkeerde argumenten verleiden om (meer) te gaan betalen.
Van de reclamevensters van de antivirusmaker afkomen kan een goede
reden zijn, al werkt dat niet altijd. Zo zadelt het betaalde AVG Internet
Security je nog steeds met veel reclame op. Ook heeft betalen voor
’extraatjes’ die antivirusmakers in die reclame aanprijzen vaak weinig
zin. Pc-optimalisatie bijvoorbeeld, geeft slechts bij hoge uitzondering
een merkbaar effect. En voor een VPN-dienst of wachtwoordmanager
zijn er betere, vaak gratis alternatieven. Ook ben je met duurdere pak-
ketten zelden beter beschermd.
Nepvergelijkers
Wanneer je online op zoek gaat naar iets over virusscanners, zoals
korting, let dan extra op. De kans is groot dat bij zo’n virusscanner-
gerelateerde zoekopdracht nepvergelijkers opduiken. Bij deze ‘verge-
lijkers’ van antiviruspakketten lijken de rangorde en zelfs de getoonde
rapportcijfers niet gebaseerd op de kwaliteit van de bescherming, maar
verzonnen om provisie op te strijken. Van dit soort websites zijn er legio
en sommige zijn zelfs speciaal opgezet om bepaalde virusscanners te
promoten. Regelmatig spelen ze onder één hoedje met de twijfelachtig
opererende antivirusmaker van TotalAV, soms vergezeld door PCProtect
en Scanguard van hetzelfde bedrijf. Vertrouw niet zomaar een vergelijker
of aanbeveling als je het bedrijf erachter niet kent.
Een onbekende virusscanner installeren is geen goed idee. Er zijn tien-
tallen scanners die geen meerwaarde bieden of waarmee je zelfs slechter
af bent dan met Windows Defender. Ook zijn er soms kwalijke praktij-
ken bij onbekende scanners. Zo moet je bij TotalAV toch betalen voor
bescherming bij de ‘gratis’ scanner, zijn de prijzen exclusief btw en na
een lokkertje voor het eerste jaar betaal je daarna €120 of meer per jaar.
Op consumentenbond.nl/virusscanners kun je virusscanners met

elkaar vergelijken en vind je koop- en gebruikstips.
Digitaal 107
Wachtwoordmanagers
Digitaalgids maart 2020
Wachtwoordstress verdwijnt met een wachtwoordmanager. De beste

gratis varianten van de 12 geteste managers zorgen al voor veel veiliger
en makkelijker wachtwoordbeheer.
Voor iedere website een uniek sterk wachtwoord bedenken en ont-
houden, is bijna niet te doen. Je kunt alles opschrijven en ergens veilig
bewaren, maar dan heb je je wachtwoorden weer niet overal bij de hand.
Goede wachtwoordmanagers lossen dat probleem op. We testten er 12
op veiligheid, gebruiksgemak en veelzijdigheid.
De managers werken met een veilige, sterk versleutelde wachtwoorden-
kluis, waarvoor je nog maar één hoofdwachtwoord hoeft te onthouden.
Zelf intypen van je inloggegevens hoeft niet meer; de wachtwoord
manager vult ze in op websites en in apps. En dat kan op je computer(s)
én mobiel, waar je ook bent. Bovendien hoeft het je geen cent te kosten.
Wat maakt een wachtwoord sterk?

Een wachtwoordmanager genereert met een druk op de knop
sterke wachtwoorden. Voor veilige toegang tot je wachtwoor-
denkluis moet je nog wel een heel sterk hoofdwachtwoord
kiezen. Waar moet een veilig wachtwoord tegenwoordig aan
voldoen? Het moet zo uniek zijn dat het niet te raden is door
hackers of computers. Dat kan door een combinatie van wille
keurige letters, cijfers en speciale karakters, van minimaal
12 tekens, maar liever langer. Ook veilig én makkelijker te
onthouden is een wachtzin van minimaal 4 woorden. Kies dan
geen bestaand spreekwoord of makkelijk te raden zin. Een
voorbeeld van een goede wachtzin: BroekPaarsTafelToets.
Met extra cijfer(s) en speciaal teken maak je hem nog sterker.
Onthoud het wachtwoord goed of noteer het en leg het briefje
op een veilige plaats.

Wachtwoordmanagers
e
Be sou te k cati
n
cr taal rce ieze
en tie nti
yp ,
Tw oeg luis
al
Pa al
Op oca the
d, e
ak
ar : iD
k
cu eid
ee ang
u
em
od en
uis ra
el
itc jze
Do igh
No ent
Kl cto
sg
id
de
ed wi
he
uik
ijd
or
fa
t
ilig
l
elz
sto
br
ijs
Ge
Ve
Ve
Te
Pr
35% 50% 15%
1 1Password €38,50 p.j. 8,1 7,8 8,0 9,2     C
2 Bitwarden gratis** 7,7 8,4 7,1 8,0    nvt
3 Dashlane Premium* €40 p.j. 7,7 6,0 8,6 8,4    CP
4 Keeper Security Unlimited* €36 p.j. 7,6 7,2 7,9 8,1  CP
5 LastPass Premium €40 p.j. 7,3 6,9 7,1 9,1    C
6 LastPass Free gratis 7,1 6,9 7,1 7,7  nvt
7 KeePass gratis 6,9 7,7 5,8 8,5      nvt
8 Kaspersky Password Manager* €13 p.j. 6,8 4,9 7,9 7,7  CIP
9 Enpass Premium* €11 p.j. 6,7 6,2 6,7 7,7   CIP
10 SafeInCloud €4,29 per app 6,3 5,4 6,8 7,0   CIP
11 McAfee True Key Premium* €20 p.j. 6,0 6,0 6,1 5,5  C
12 F-Secure Key Premium* €30 p.j. 5,5 5,4 5,6 5,2  CIP
Beste uit de Test Beste Koop • KeePass: getest zijn versie 2.4.3 (Windows/macOS), Keepass
7,5 en hoger 5,4 en lager 2Android (Android) en KeePassTouch (iOS).
• Selectie: bekende wachtwoordmanagers voor gebruik op • Noodtoegang: voorziening die bekenden onder voorwaarden
meerdere apparaten zonder limiet op aantal wachtwoorden. toegang geeft.
• Prijspeiling: februari 2020; soms is de dollarprijs omgerekend. • Kluislocatie te kiezen: kun je de wachtwoordenkluis ook op een
• Methode: gebruiksgemak, veiligheid en mogelijkheden zijn andere plek opslaan?
beoordeeld op verschillende besturingssystemen. * Heeft ook een gratis versie met beperkingen. Dashlane, F-Secure,
• Platform: alle managers hebben apps voor Windows, macOS, iOS Keeper: max. 1 apparaat; er geldt een max. aantal wachtwoorden bij
en Android en browserextensies voor Chome en Firefox. Dashlane (50), EnPass (25), Kaspersky (15), McAfee (15).
• Taal: alle managers behalve 1Password zijn Nederlandstalig, ** Bitwarden heeft ook een Premium-versie (€9 p.j.) met o.a. een
documentatie is vaak Engelstalig. documentenkluis.
Bitwarden
Er zijn twee gratis wachtwoordmanagers die er bovenuit steken:
LastPass Free – een oude bekende – en nieuwkomer in onze test
Bitwarden. Meestal geldt dat meer veiligheid ten koste gaat van gebruiks-
gemak, maar beide programma’s hebben hiertussen een goede balans
gevonden. LastPass heeft net iets meer opties, maar Bitwarden kent het
voordeel dat het open source is. Dat betekent onder meer dat anderen
kunnen controleren of er geen ‘achterdeurtjes’ in zitten en kunnen mee-
denken om het programma veiliger te maken. Daarmee heeft Bitwarden
een streepje voor op LastPass en neemt het ons predicaat Beste Koop
over van LastPass. Deze laatste is in het verleden in het nieuws geweest
met kwetsbaarheden, maar die zijn geen reden om het nu te mijden. Zie
ook het kader ‘Is LastPass veilig?’ op pag. 113.
Digitaal 109
Net zoals de meeste andere wachtwoordmanagers vereisen Bitwarden
en LastPass geen technische kennis om ermee aan te slag te gaan.
Bovendien: je kunt ze altijd uitproberen met een paar wachtwoorden.
Mocht je al een andere wachtwoordmanager gebruiken en willen over-
stappen, dan kun je je wachtwoorden vrij eenvoudig verhuizen.
+
1Password (Beste uit de Test)
Richtprijs: €38,50 per jaar
Testoordeel: 8,1
Kent een goede balans tussen veiligheid en gebruiksgemak.
Ten opzichte van gratis aanraders krijg je onder meer nood
toegang (voor gekozen contactpersonen), een documenten-
kluis, meer gepolijste apps en extensies en clouddienstkeuze
voor de wachtwoordenkluis. Nadeel: Engelstalig.
Bitwarden (Beste Koop)

Richtprijs: Gratis
Testoordeel: 7,7
No-nonsense wachtwoordmanager met voldoende mogelijk-
heden. Eenvoudig in gebruik en veel aandacht voor veiligheid.
Extra pluspunt is dat de software ‘open source’ is, waarbij de
beveiliging ook door externe experts is gecontroleerd.
LastPass Free (Beste Koop)

Richtprijs: Gratis
Testoordeel: 7,1
Lastpass is qua gebruiksgemak vergelijkbaar met Bitwarden.
Sommige zaken werken zelfs iets makkelijker, zoals het
importeren van wachtwoorden uit browsers bij ingebruikname.
Op andere punten is LastPass juist weer minder overzichtelijk
door extra instelmogelijkheden.

Overal gebruiken
De wachtwoordmanagers in deze test kun je gebruiken op bijna ieder
systeem, door diverse browseruitbreidingen en apps voor Android en
iOS (Apple). Zo kun je zonder probleem inloggegevens voor een nieuwe
webwinkel invoeren op je Windows-pc met Chrome en later op je iPhone
met Safari automatisch inloggen bij die webshop voor de status van je
bestelde product. Uitzonderingen zijn Dashlane, F-Secure en Keeper,
waarvan je de gratis versie maar mag gebruiken op één systeem.
Behalve soms wat functionele beperkingen hebben de gratis wacht-
woordmanagers (in tegenstelling tot veel andere gratis producten) geen
irritante reclame en pop-ups. De makers verdienen hun geld met de
betaalde versies die ze verkopen aan consumenten en bedrijven.
Tips voor wachtwoorden

• Uiteraard: gebruik een wachtwoordmanager. Er zijn wel
strategieën om sterke wachtwoorden te kunnen onthouden,
maar deze zijn behoorlijk lastig.
• Gebruik een sterk hoofdwachtwoord voor de wachtwoord-
manager.
• Schakel tweefactorauthenticatie in: extra veiligheid door een
tweede inlogmiddel, zoals een code via sms of een app. Doe
dit zowel bij de wachtwoordmanager als bij je belangrijkste
websites.
• Vervang je zwakke wachtwoorden door sterkere: als je een
wachtwoordmanager gebruikt, hoef je ze toch niet meer te
kunnen onthouden.
• Check af en toe of slechte beveiligde of gehackte websites
geen wachtwoorden van je hebben gelekt. Dat kan op
haveibeenpwned.com of met de soortgelijke functie die in
veel wachtwoordmanagers zit ingebouwd.
Betalen voor extra’s

Zijn er dan nog wel redenen om voor een betaalde manager te kiezen?
Ja, één ervan is dat je meestal nog wat beter gepolijste software krijgt.
Digitaal 111
1Password en het betaalde Dashlane zien er mooi uit en menu-items en
instellingen hebben duidelijke termen. In Bitwarden en vooral LastPass
kom je nog wel eens een slecht of niet vertaalde term tegen.
Een andere reden om toch de portemonnee te trekken, is dat je er e
xtra
functionaliteit voor terugkrijgt. Zo bieden onder andere 1Password,
Keeper en LastPass Premium noodtoegang. Mocht er iets met je gebeu-
ren, dan kunnen vooraf ingestelde contactpersonen (onder voorwaar-
den) toch toegang krijgen tot je wachtwoordenkluis.
Een andere extra van veel betaalde managers is versleutelde opslag van
belangrijke documenten, denk aan scans van contracten en kopieën van
identiteitsbewijzen. Ook interessant is het familie-account in betaalde
wachtwoordmanagers. Daarmee kun je specifieke wachtwoorden met
gezinsleden delen.
1Password de beste
Kijken we naar alle aspecten, dus zowel functionaliteiten, gebruiks-
gemak als veiligheid, dan krijgt 1Password de hoogste score en wordt
daarmee Beste uit de Test. Heb je liever geen Engelstalig pakket, dan is
Dashlane de betere keus. Qua veiligheid heeft 1Password een belangrijke
pre in vergelijking met de betaalde managers van Dashlane, Keeper en
LastPass: je kunt zelf kiezen waar de wachtwoordenkluis moet staan.
Standaard slaan de meeste managers de versleutelde kluis op in hun
eigen cloudopslag. Maar vertrouw je liever niet op zo’n clouddienst, dan
kun je bij 1Password de wachtenwoordenkluis van een andere cloud-
dienst gebruiken zoals Dropbox of iCloud.
Dat 1Password net bovenaan eindigt betekent niet per se dat je met-
een moet overstappen. Alle wachtwoordmanagers met een score van 7
zitten goed in elkaar en raden we zonder meer aan.
KeePass
Wil je je nog meer controle en wil je alle wachtwoorden alleen op je
eigen computer, dan moet je bij KeePass zijn. Dat betekent wel dat je
er niet bij kunt vanaf andere apparaten. Wil je je wachtwoorden toch
overal kunnen gebruiken, dan zul je dat zelf via een clouddienst moeten
regelen. Daardoor is het gebruiksgemak wat minder. Dat wordt nog eens
versterkt doordat er verschillende Android-apps, iOS-apps en browser-
plugins voor KeePass zijn, die net allemaal weer wat anders werken. Al

met al maakt dat KeePass vooral geschikt voor de wat meer technisch
onderlegde gebruiker.
Ook andere managers hebben hier en daar tekortkomingen. Zo
kan McAfee True Key inloggegevens op iPhones niet invullen in je
standaardbrowser. Dan moet je de browser van True Key gebruiken of
gegevens handmatig kopiëren uit de app. En bij F-Secure Key ontbreekt
een browserextensie voor Safari, net als tweefactorauthenticatie voor
extra veiligheid.
Is LastPass veilig?
LastPass was in de afgelopen jaren enkele keren in het
nieuws vanwege kwetsbaarheden. Beveiligingsonderzoekers
rapporteerden die, onder meer in een browserextensie.
Is dat een reden om het te mijden? Nee, de populariteit van
LastPass zorgt ervoor dat het bedrijf onder een vergrootglas
ligt bij onderzoekers. Het bedrijf repareert gevonden beveili-
gingsproblemen snel. Voor zover bekend zijn er nooit wacht-
woorden bij kwaadwillenden beland door een andere reden
dan een zwak gekozen hoofdwachtwoord. Dit geldt overigens
ook voor andere wachtwoordmanagers.
Extra slot
Voor nóg meer zekerheid bieden veel managers tweefactorauthenticatie
(2FA), waaronder 1Password, Bitwarden en LastPass. Dat betekent dat als
je inlogt op een nieuw apparaat of nieuwe locatie, je dat moet bevestigen
met een tweede inlogmiddel. Dat is vaak een code die verschijnt in een
speciale authenticatorapp op je smartphone.
Het is overigens aan te raden ook tweefactorauthenticatie in te stellen
voor je belangrijke websites en diensten met wachtwoorden, zoals bij
je e-mail of de PayPal-betaalwebsite. Mocht op een of andere manier
een wachtwoord in verkeerde handen vallen, dan kan diegene er niets
mee zonder je smartphone.
Meer informatie: consumentenbond.nl/wachtwoordmanagers.
Digitaal 113
2
Vervoer &
Verzekeringen
Vervoer & Verzekeringen 115

Aansprakelijkheidsverzekeringen
Een aansprakelijkheidsverzekering mag niet in je verzekeringenpakket

ontbreken. Een schadeclaim kan soms enorm oplopen. En voor de kos-
ten hoef je het niet te laten. Al voor €43 per jaar heb je een gezinspolis
met een prima dekking.
’Mijn vriend maakte laatst een onverwachte manoeuvre op zijn fiets.
Daardoor kwam de vriendin die naast hem fietste ongelukkig ten val’,
vertelt een deelnemer aan de enquête die wij onder ruim 11.000 panel-
leden hielden. De vriendin brak haar pols en haar fiets was behoorlijk
beschadigd. ‘Gelukkig vergoedde de aansprakelijkheidsverzekering alle
kosten, plus een bedrag aan “smartengeld”. Alles bij elkaar ging het om
ruim €5000. Dan is het heel fijn om verzekerd te zijn. En het kost ons
maar een relatief klein bedrag per jaar: ongeveer €60 voor ons beiden.’
Hoge bedragen
De morele component speelt een grote rol bij de aansprakelijkheids-
verzekering voor particulieren (AVP). Door jouw toedoen kan iemand
anders een grote schade lijden. Zeker als het letselschade betreft, kan het
om zeer hoge bedragen gaan. Je wilt toch niet op je geweten hebben dat
de gedupeerde, na*-ast alle lichamelijke ellende, ook nog financieel het
schip in gaat. Alleen al om die reden vinden wij dat eigenlijk iedereen
een AVP moet hebben. Maar ook voor jezelf is het belangrijk. Je wilt
immers niet het risico lopen dat je de rest van je leven op een houtje
moet bijten omdat je iemand letselschade hebt toegebracht.
Ook bij kleinere schades heeft een AVP veel nut. Uit ons panelonder
zoek blijkt dat veel schades voortkomen uit voorvallen in familie- en
kennissenkring. Dat is natuurlijk logisch. Je stoot niet snel een glas wijn
om bij een wildvreemde en gratis helpen bij verhuizen of klussen doe
je ook niet bij iemand die je nauwelijks kent. Voor degene die schade
lijdt is het veel makkelijker om zijn vriend of familielid aansprakelijk te
stellen als hij weet dat een verzekeraar de kosten zal dragen. Moet je zelf
voor de schade opdraaien, dan kan dat ook eerder de relatie verstoren.
Een AVP helpt dus mee om familie- en vriendenrelaties na een verve-
lende gebeurtenis goed te houden.

Aansprakelijkheidsverzekeringen
n
en
re
de
er
ind
kin
de
e
nd
tk
an
er
n aa
co
nd
me
sta
re st
isi
zo
en en
de een
ag
in
ag
nr
er alle
l
z
dr
be r
ste
dr
ge
kin all
rd e
ige
be
d
el
ke an
ie
ie
ind ie
er ie
le
rd
de
em
em
t k em
nd m
rze ijk
aa
ke
zo rpre
or
pr
pr
mearpr
ve el
nim
rze
sto
g
ar
ar
Mo
Ve
Mi
Ja
Ja
Ja
Ja
Te
Verzekeraar
ZLM 8,8 €2.500.000 €0 €48 €48 €48 €36
A.s.r. (sterdekking) 8,8 €1.250.000 €0 €97 €97 €97 €65 €2.500.000
Centraal Beheer 8,7 €1.500.000 €0 €85 €65 €85 €42 €2.500.000
FBTO 8,7 €1.500.000 €0 €119 €51 €119 €36 €2.500.000
Vereniging Eigen Huis 8,7 €2.500.000 €0 €67 €58 €63 €40
Ohra 8,6 €1.250.000 €0 €63 €52 €58 €36 €2.500.000
United Insurance 8,6 €1.250.000 €0 €43 €40 €40 €25 €2.500.000
ABN Amro 8,5 €1.250.000 €0 €73 €67 €73 €43 €2.500.000
Interpolis 8,4 €2.500.000 €0 €104 €70 €70 €42
ING 8,1 €1.250.000 €0 €71 €71 €71 €43 €2.500.000
A.s.r. 7,9 €1.250.000 €0 €82 €82 €82 €50 €2.500.000
Klaverblad 7,8 €1.250.000 €0 €65 €65 €65 €40 €2.500.000
Aegon 7,4 €1.250.000 €0 €82 €67 €74 €45 €2.500.000
Unigarant 7,4 €2.500.000 €0 €81 €81 €81 €49
Nationale-Nederlanden (adviseur) 7,3 €2.500.000 €0 €96 €72 €90 €52 €1.000.000
Nationale-Nederlanden (direct) 7,3 €2.500.000 €0 €77 €58 €73 €42 €1.000.000
Univé 7,2 €2.500.000 €0 €73 €62 €73 €45
ANWB 7,1 €2.500.000 €0 €62 €62 €62 €37
Allianz 6,8 €1.250.000 €0 €92 €81 €92 €58 €2.500.000
Allianz Direct 6,8 €1.250.000 €0 €84 €71 €84 €50 €2.500.000
Aon 6,8 €1.500.000 €0 €53 €53 €53 €36 €2.500.000
InShared 6,8 €1.500.000 €100 €76 €68 €76 €34
Reaal (adviseur) 6,8 €2.500.000 €0 €83 €70 €76 €44
Reaal (direct) 6,8 €2.500.000 €0 €70 €60 €65 €38
Verzekeruzelf.nl 6,8 €2.500.000 €0 €72 €58 €72 €41
SNS 6,5 €1.250.000 €0 €64 €64 €64 €36
De Goudse 6,4 €1.250.000 €0 €89 €66 €89 €40 €2.500.000
Ditzo 6,3 €1.250.000 €0 €82 €62 €74 €48 €2.500.000
Hema 6,2 €1.500.000 €100 €65 €48 €56 €39
NowGo 5,5 €1.250.000 €0 €66 €52 €66 €45
Beste uit de Test Beste Koop • De premies van Allianz Direct en InShared zijn afhankelijk van
• Peildatum: 1 februari 2020. leeftijd en postcode.
• Premies zijn zo veel mogelijk gebaseerd op een verzekerd bedrag • ABN Amro- en ING-verzekeringen zijn alleen af te sluiten met een
van €1,25 miljoen en geen eigen risico. betaalrekening van die bank.
• ANWB en VEH: premie inclusief ledenkorting. • ZLM is alleen actief in Zeeland en Noord-Brabant.

+
ZLM (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,8
De AVP van ZLM is samen met a.s.r. sterdekking de Beste
uit de Test en is bovendien relatief goedkoop. Alleen United
Insurance vraagt een lagere premie. ZLM heeft wel een
belangrijk nadeel: alleen inwoners uit Zeeland en Noord-
Brabant kunnen er een verzekering afsluiten.
A.s.r. sterdekking (Beste uit de Test)

Testoordeel: 8,8
Bij a.s.r. kun je kiezen uit de standaarddekking of sterdekking.
De sterdekking is heel compleet en scoort een 8,8 op voor-
waarden. Hij is wel relatief duur. De maximumuitkering bij
geleende spullen en een vriendendienst is €25.000, bij de
standaarddekking is die €12.500. De sterdekking biedt ook
dekking voor een tweede woning in Europa.
United Insurance (Beste Koop)

Testoordeel: 8,6
Beste Koop is United Insurance. De voorwaarden doen niet veel
onder voor die van de Beste uit de Test. De jaarpremie is voor
alle gezinssituaties de laagste van alle aanbieders.
Geen vertrouwen
Toch heeft een kleine 10% van de Nederlanders geen AVP. Soms komt
dat door gebrek aan vertrouwen in verzekeraars. ‘Allemaal zakkenvullers
waar je niets aan hebt op het moment dat je ze nodig hebt’, reageert een
panellid. Of: ’Als je je verzekeraar aanspreekt, kan hij niet helpen of wil
hij dat niet’. Ook denkt een aantal geënquêteerden ten onrechte dat je
zo’n verzekering niet meer nodig hebt als de kinderen de deur uit zijn
of als je geen huisdier meer hebt.
Dat zij zo denken is wel te begrijpen, want uit ons panelonderzoek blijkt dat
een hond of kinderen relatief vaak de aanleiding zijn tot een beroep op de

AVP. Maar ook voor bijvoorbeeld fietsers is het een belangrijke verzekering.
Ook verwarren sommigen de AVP met de wettelijk verplichte WA-auto-
verzekering. Deze twee verzekeringen zijn beide noodzakelijk en vullen
elkaar aan.
De AVP biedt dekking bij schuldaansprakelijkheid en risicoaansprake-
lijkheid. Bij schuldaansprakelijkheid heb je de schade zelf veroorzaakt.
Bijvoorbeeld als een winkelruit breekt doordat je fiets ertegenaan valt.
Als je zelf geen schuld hebt aan de schade, maar die je wel wordt toege-
rekend, heet dat ‘risicoaansprakelijkheid’. Dat is bijvoorbeeld het geval
als je hond tijdens een wandeling onverwacht een jogger bijt. Of als
een losliggende dakpan van je huis op een voorbijganger valt zonder
dat het stormt.
Geen uitkering
Het is een misverstand dat de AVP altijd uitkeert als je schade hebt ver-
oorzaakt. In alle gevallen moet de verzekeraar eerst vaststellen of je wel
aansprakelijk bent. Alleen dan keert de verzekeraar uit. Maar dat is lang
niet altijd het geval.
Stel, tijdens een voetbalwedstrijd krijgt een van je tegenstanders de bal
recht in zijn gezicht, waardoor zijn voortand breekt. De verzekeraar
zal niet uitkeren, omdat zo’n ongelukje tot de normale risico’s van het
deelnemen aan een voetbalwedstrijd hoort.
Of je bent bij vrienden op bezoek en gaat in een stoel zitten waar een
bril op ligt. De verzekeraar keert niet uit, omdat je niet aansprakelijk
bent voor deze schade. Je hoeft er niet op bedacht te zijn dat er een bril
op de stoel ligt.
Neem je je kleinkind op schoot en trekt dat de bril van je neus waar-
door die stukgaat, dan keren veel verzekeraars niet uit. Door het kind
op schoot te nemen, nam je het risico dat het onverwachts je bril grijpt.
Mogelijk voel je je wel moreel geroepen de schade te vergoeden. Daar
heeft de verzekeraar geen boodschap aan. Als je de schade toch wilt
vergoeden, moet je dat uit eigen zak doen.
Ook als je iemand opzettelijk schade toebrengt, zal de verzekeraar niet
uitkeren. Dat geldt niet als de schade is veroorzaakt door een kind jon-
ger dan 14 jaar. Bij een kind van 14 of 15 zal de verzekeraar alleen over
de brug komen als je kunt aantonen dat je het gedrag van je kind niet
kon voorkomen.

Gezinsleden die op één polis verzekerd zijn, kunnen ook elkaar schade
berokkenen. De AVP geeft in zo’n geval alleen dekking voor persoons-
schade: schade aan personen, zoals arbeidsongeschiktheid of invali-
diteit. En alleen als er geen (volledige) vergoeding wordt gekregen van
bijvoorbeeld de zorgverzekeraar.
Bijzondere situaties
In grote lijnen zijn de verzekeringsvoorwaarden van alle aansprakelijk-
heidsverzekeringen identiek. De verschillen zitten in een aantal bijzon-
dere situaties. Verzekeraars met een hoog Testoordeel scoren vooral op
deze punten hoger dan de ‘zwakkere broeders’.
Een voorbeeld hiervan is dat je schade toebrengt aan geleende spullen.
Verzekeraars bieden daarvoor een beperkte dekking, maar die verschilt.
De maximumvergoeding bedraagt meestal €12.500 of €25.000.
Voor schade die ontstaat als vrienden, familie of kennissen op je kind
passen, geldt geen wettelijke aansprakelijkheid. Door een kind in je
huis te laten spelen, aanvaard je het risico dat er tijdens het spelen iets
sneuvelt. Bij de meeste verzekeraars is er dan geen dekking. Heeft de
AVP een oppasclausule, dan is er wel dekking.
Verzekeraars kunnen ook verschillen in hoe ze omgaan met schade
die tijdens vriendendiensten – onbetaalde klussen – ontstaat. Wettelijk
gezien ben je niet aansprakelijk voor schade veroorzaakt tijdens een
vriendendienst. Je klust voor risico van de vriend. Dat zou betekenen
dat een verzekeraar de schade nooit vergoedt.
Maar juist bij schade veroorzaakt tijdens een vriendendienst kan dat
onrechtvaardig voelen. Alle verzekeraars hebben hier inmiddels een
vriendendienstclausule voor opgenomen in de voorwaarden. Maar
met uitzondering van Klaverblad hebben ze de dekking hiervoor wel
gemaximeerd, variërend van €7.500 tot €25.000.
Goedkoop en goed
De jaarpremie voor een gezinspolis loopt uiteen van €43 bij United Insu
rance tot maar liefst €119 bij FBTO. Ook voor andere gezinssituaties is
United Insurance de voordeligste aanbieder. Kiezen voor een voordelige
aanbieder betekent niet per se dat je inlevert op kwaliteit. Van de top tien
voordeligste aanbieders hebben United Insurance, ZLM, Ohra en VEH
prima voorwaarden (en daardoor een Testoordeel van 8,6 of zelfs hoger).

Bij de premies in de tabel zijn we uitgegaan van een dekking van minimaal
€1,25 miljoen. Heb je bij een verzekeraar de keus tussen €1 miljoen en
€2,5 miljoen, dan zijn we bij de vermelde premie uitgegaan van een verze
kerde som van €2,5 miljoen. Biedt de verzekeraar zowel €1,25 miljoen als
€2,5 miljoen aan, dan hoort de opgenomen premie bij het laagste bedrag.
Vergelijk zelf aansprakelijkheidsverzekeringen op prijs en voorwaarden

via consumentenbond.nl/aansprakelijkheidsverzekering.
Annuleringsverzekeringen
Consumentengids december 2019
Een vakantie moeten annuleren omdat je reisgenoot plotseling overlijdt,

je moet er niet aan denken. Het overkomt een van onze leden. Hij annu
leert vroegtijdig de vakantie naar Italië van hem en zijn goede vriend en
krijgt het merendeel van de reissom terug. Maar de annuleringsverze-
keraar wil de rest, €500 aan annuleringskosten, niet meteen vergoeden.
Er is alleen dekking als de vriend tijdens de vakantie was overleden. Uit
coulance vergoedt de verzekeraar uiteindelijk alsnog de €500.
Bij overlijden of ernstige ziekte van de verzekerde zelf en zijn naaste
familie (eerste of tweedegraads) biedt een annuleringsverzekering in
principe altijd uitkomst. Je krijgt dan de kosten vergoed die je maakt
voor het annuleren of afbreken van je reis. Dit geldt meestal ook bij an-
nuleren vanwege andere onvoorziene omstandigheden, zoals ontslag
bij een vaste baan, een echtscheiding, zwangerschapscomplicaties of
een ziekenhuisopname tijdens de vakantie. Annuleren vanwege bij-
voorbeeld het overlijden of de ziekte van een goede vriend of je huisdier
is vaak niet gedekt. Dit verschilt per polis. Standaard uitgesloten zijn
onder andere politieke onrust, slecht weer en faillissement van een
reisorganisatie zoals in 2019 van Thomas Cook.
Kort- of doorlopend
Een annuleringsdekking kun je voor alleen de betreffende vakantie
afsluiten: dat heet een kortlopende polis. Zo’n kortlopende annulerings

Annuleringsverzekeringen
Testoordeel
Aanbieder Kortlopende Doorlopende

annulerings annulerings- Doorlopende
verzekering verzekering reisverzekering
ABN Amro 6,5 7,1 8,0

Aegon Allrisk* - 7,8 7,3
Aegon Basis - 5,8 6,7
Allianz Budget - 6,8 5,9
Allianz Comfort - 6,8 6,3
Allianz Global Assistence Budget 6,4 6,9 7,5
Allianz Global Assistence Comfort 6,4 7,1 7,9
Allianz Global Assistence Premium 6,6 7,6 8,3
Anker Premium 6,7 7,3 7,9
Anker Standaard 6,7 7,3 6,7
ANWB Compact 7,2 7,7 6,0
ANWB Compleet 7,5 8,0 8,7
ANWB Compact leden 7,2 7,7 6,0
ANWB Compleet leden 7,5 8,0 8,7
Aon Direct 6,2* 6,6 8,3
ASR - 6,9 8,0
Centraal Beheer 7,1 7,6 7,6
De Goudse - 6,4 7,2
De Internationale Europa 5,6* 6,0 6,5
De Internationale Plus 5,6* 6,0 7,1
Ditzo - 6,7 7,7
Europeesche Basis 7,8 8,1 7,4
Europeesche Comfort 7,8 8,1 7,8
Europeesche Optimaal 7,8 8,1 8,6
FBTO 5,8* 6,3 7,3
Hema - 6,0 6,9
ING 7,0* 6,8 7,4
InShared - 6,2 6,9
Interpolis 5,8 7,4 7,6
Klaverblad - 7,1 8,0
Nationale-Nederlanden adviseur - 7,2 7,9
Nationale-Nederlanden direct - 7,2 7,9
nowGo Europa 5,9* 6,0 6,3
nowGo Europa Plus/Wereld 5,9* 6,0 7,1
Ohra 5,8 6,0 7,6
Reaal adviseur - 6,3 7,5
Reaal direct - 6,3 7,5
SNS Europa - 5,9 6,6
SNS Europa Plus/Wereld - 5,9 7,4
Unigarant Basis 7,2 7,7 6,0
Unigarant Simpelweg - 8,0 5,5
Unigarant Uitgebreid 7,5 7,3 8,7
Univé 6,5 7,0 7,3
Vereniging Eigen Huis - 6,4 7,6
Vereniging Eigen Huis Leden - 6,4 7,6
ZLM 7,1 7,1 7,2
Zwitserleven - 6,3 7,2

Vanaf welke reissom per jaar is de doorlopende verzekering
voordeliger dan de goedkoopste kortlopende?
Gezin zonder Alleenstaande Gezin met twee
kinderen zonder kinderen kinderen
Verzekerd bedrag doorlopende reisverzekering
€3000 €1500 €6000
€1577 €657 €1762
altijd altijd nvt
€507 €331 nvt
€1653 €1294 €2031
€1653 €1294 €2031
€1938 €1144 €2294
€1938 €1144 €2294
€1938 €1144 €2294
€2125 €1125 €2500
€2125 €1125 €2500
€1657 €1024 €1920
€1657 €977 €1812
€1657 €973 €1824
€1657 €929 €1721
€1980 €900 €1980
€1708 €1059 €1973
€1490 €745 €1490
€2063 €1219 €4531
€998 €597 €1198
€998 €597 €1198
€1842 €1133 €2125
€2750 €1375 €3000
€2750 €1375 €3000
€2750 €1375 €3000
€2200 €1100 €2350
€1275 €765 nvt
€1481 €911 €1937
€1731 €1100 €2078
€1634 €652 €1810
€2585 €1422 €3232
€1485 €930 €1986
€1485 €750 €1602
€1063 €638 €1275
€1063 €638 €1275
€1123 €537 €1289
€1733 €1000 €2000
€1477 €852 €1705
€1250 €750 €1500 7,5 en hoger
€1250 €750 €1500 • Peildatum 1 oktober 2019.
€1729 €1077 €1979 • Aegon Allrisk: standaarddekking annulering.
€1729 €1077 €1515 • Het Testoordeel betreft altijd de
€1729 €1077 €1979 standaarddekking.
€1538 €906 €1838 • Kolom Testoordeel -kortlopende annule-
€1733 €1000 €2000 ringsverzekering: bij verzekeraars met een *
kan deze kortlopende verzekering niet los
€1235 €713 €1425
worden afgesloten.
€1575 €971 €1838
• We zijn bij de vergelijking uitgegaan van de
€2093 €1283 €2712
kortlopende verzekering van Ohra.

verzekering is vaak los af te sluiten of als extra dekking bij een kort
lopende reisverzekering. Dit moet wel binnen 7 tot 14 dagen na het
boeken van de reis gebeuren. Kiezen voor annulering als aanvullende
dekking bij de doorlopende reisverzekering kan ook.
Als je een reis boekt, krijg je meestal de optie om er een tijdelijke annu
leringsverzekering bij af te sluiten. Ga je hierop in, dan schiet je jezelf
vaak flink in de voet. De premie van een kortlopende annuleringspolis
is een percentage, doorgaans 5% tot 7%, van de reissom. De premie van
een doorlopende annuleringsverzekering is een percentage van de ver-
zekerde som: de maximale vergoeding die de verzekeraar uitkeert bij
een gedekte gebeurtenis.
Maak je graag wat duurdere reizen of ga je meerdere keren per jaar op
vakantie, dan kost een kortlopende annuleringsdekking vaak het veel-
voudige van een doorlopende variant. Stel, je gaat met zijn tweeën twee
keer per jaar voor €2500 op vakantie, dus voor in totaal €5000. Allianz
Global Assistance rekent voor deze annuleringsdekking binnen de door-
lopende reisverzekering €94 aan premie voor een stel. De kortlopende
annuleringsverzekering bij Allianz Global Assistance kost in dit geval
6,78% van de reissom van €5000, oftewel €339. De losse annuleringspolis
is dus drieënhalf keer zo duur als de doorlopende.
Een nog extremer voorbeeld: je gaat als gezin (met twee kinderen) twee
weken naar de VS. De reissom is in totaal €12.000. Bij FBTO is de premie
voor de annuleringsdekking bij de doorlopende polis €114 per jaar, met
een verzekerde som tot €14.000. Voor de kortlopende polis betaalt het
gezin 5,45% van de reissom: €653. Dat is bijna zes keer zo veel.
Welke is voordelig?
Welke annuleringsdekking financieel het gunstigst is, hangt af van wat
je jaarlijks kwijt bent aan vakanties (de reissom), de verzekerde som en de
gezinssamenstelling. We rekenden per aanbieder uit vanaf welk bedrag
de annuleringsdekking bij de doorlopende reisverzekering voordeliger
is dan de goedkoopste losse kortlopende annuleringsverzekering van
Ohra (zie de tabel). De premie van Ohra is 4,84% van de reissom. Vanaf
de vermelde reissom per jaar is een doorlopende annuleringsverzeke-
ring voordeliger.
Zo ben je als stel bij de Aegon Basispolis al vanaf een reissom van €507
goedkoper uit met de doorlopende polis en bij De Internationale vanaf

€998. Bij FBTO is de doorlopende polis voor een stel pas vanaf €2200
goedkoper. De doorlopende polissen van de Europeesche zijn vaak pas
voordeliger vanaf een forse reissom: voor een stel vanaf €2750. Boek
je één keer per jaar een niet al te dure reis, dan is een kortlopende an-
nuleringsverzekering meestal goedkoper. Als vuistregel geldt dit als
alleenstaande bij een reis tot ongeveer €1000, als stel tot €1800 en als
gezin met twee kinderen tot €2000.
Redenen voor annulering

Volgens gegevens van de ANWB komen de meeste reisannule-
ringen door ziekte (67%), overlijden (9%) of een ongeval (9%).
Annuleren vanwege een verbroken relatie, ontslag of zwanger
schap komen minder vaak voor: opgeteld maar een paar
procent. Andere redenen om te annuleren zijn bijvoorbeeld een
negatief reisadvies en een terroristische dreiging.
Even rekenen
Bij de berekeningen zijn we uitgegaan van een standaard annule-
ringsdekking en een verzekerde som van €1500 per persoon. Bij de
doorlopende annuleringsverzekering is er vaak een maximumbedrag
per persoon per reis en per polis per jaar. Er kan doorgaans wel een
duurdere reis verzekerd worden tegen een premieopslag. Verder keert
de verzekeraar bij een annulering tijdens de vakantie met een stan-
daardannuleringsverzekering uit naar rato van nog niet genoten
vakantiedagen. Bij de luxe variant wordt de hele vakantie vergoed. Bij
een allriskdekking zijn er meer annuleringsredenen gedekt, zoals de
dood van je goudvis.
Een doorlopende annuleringsverzekering kun je het beste in combi-
natie met de reisverzekering afsluiten. Een losse doorlopende annu-
leringsverzekering is relatief prijzig. De voordeligste reis- en annule-
ringsverzekeringen zijn SNS – Europa Plus/Wereld, nowGo – Europa
Plus/Wereld, De Internationale, Univé en Vereniging Eigen Huis (voor
leden).

Essentiële dekkingen
Let naast de totaalpremie altijd op de dekking en de voorwaarden. Zo
krijgen de voordelige doorlopende annuleringsverzekeringen van SNS
maar een magere score van 5,9. Ook De Internationale blinkt uit in prijs,
maar de voorwaarden van de kortlopende annuleringsverzekering krij-
gen in onze test slechts een 5,6. Hetzelfde geldt voor de kortlopende
annuleringspolis van Ohra. Die is los het voordeligst, maar heeft een
5,8 als Testoordeel. Er is bijvoorbeeld geen dekking voor samengestelde
reizen en ook niet bij het overlijden van derdegraads familie of goede
vrienden. De annuleringsverzekeringen van de Europeesche zijn prijzig,
maar hebben goede voorwaarden: de doorlopende polissen krijgen een
8,1, de kortlopende een 7,8.
De dekkingen van de kortlopende en doorlopende annuleringsverze-
keringen zijn vergelijkbaar. Ga altijd na of belangrijke dekkingen in-
begrepen zijn. Zoals voor een samengestelde reis als je vaak vlucht en
accommodatie los boekt. Als er een onderdeel vervalt, krijg je met deze
dekking een vergoeding voor het omboeken of de annuleringskosten.
Bij een derde van de doorlopende annuleringsverzekeringen ontbreekt
deze dekking en krijg je alleen de annuleringskosten voor het vervallen
van het betreffende onderdeel. Dit kan afhankelijk van het soort reis een
paar honderd tot duizenden euro’s schelen.
Autostoeltjes
Dankzij de nieuwe veiligheidsnorm (i-Size) beschermen autostoeltjes

de kinderen steeds beter. Maar stoeltjes die vallen onder de oude norm
zijn ook nog te koop. Wij testen beide typen en stellen nog strengere
eisen, zodat we ze goed kunnen vergelijken.
Al in de Consumentengids van mei 1970 stond een test autostoeltjes.
Die lijken natuurlijk in de verste verte niet meer op de stoeltjes die je
tegenwoordig kunt kopen. Menig ouder zou zijn kind nu nooit in een
stoeltje van 50 jaar terug durven te vervoeren. Mede dankzij onze test
zijn de autostoeltjes in al die jaren een heel stuk veiliger geworden.

De i-Size norm is één van de ontwikkelingen die de veiligheid vergroot.
Deze norm maakt het achteruitkijkend vervoeren van het kind verplicht
tot de leeftijd van 15 maanden. Met sommige peuterzitjes is zowel voor-
als achteruitkijkend vervoeren mogelijk, maar achteruitkijkend heeft
vrijwel altijd de voorkeur. De nieuwe norm is strenger, maar in onze
test zien we dat stoeltjes die goedgekeurd zijn volgens de oude norm
ook heel veilig kunnen zijn.
Zo testen we
We testen hoe goed de stoeltjes kinderen beschermen in een
frontale botsing en een botsing van opzij. Ook beoordelen we
het installatie- en gebruiksgemak, en we testen ze op schade
lijke stoffen. Per categorie, gemaakt op basis van leeftijds
indicatie en installatiemethode (Isofix of gordel), bepalen we
de Beste uit de Test.
Allerlei klasses
Bij de zoektocht naar een autostoeltje zie je allerlei leeftijds-, gewichts-
en lengteklasses. In de (web)winkel zijn de stoeltjes vaak ingedeeld in
leeftijdsgroepen. Zo zie je snel welke er (ongeveer) geschikt zijn. Het
label op het stoeltje geeft precies aan voor welk kind het zitje geschikt
en goedgekeurd is. Stoeltjes met de nieuwe i-Size norm zijn ingedeeld
op de lengte van het kind. Handig, want de kledingmaat kan dan helpen
bij het vinden van een geschikt stoeltje. De oudere norm gaat uit van
het gewicht van het kind.
Sommige stoeltjes zijn zo gemaakt dat je ze extra lang kunt gebruiken,
bijvoorbeeld gedurende de baby- én peutertijd. Eén zitje kopen is meestal
voordeliger, dus dat scheelt uiteindelijk in de portemonnee. Er zijn ook
nadelen aan deze varianten. Zo kun je het stoeltje niet met baby en al
uit de auto halen. Je kunt de baby dus pas in de auto in het zitje zetten.
Gordel versus Isofix

Autostoeltjes zet je vast met de gordel of met Isofix-bevestigingspunten.
In veel auto’s zitten beugels tussen de zitting en rugleuning. Zitjes met

Isofix klik je vast aan deze beugels. Dat gaat makkelijk en is veiliger,
omdat een zitje soms niet goed vastgezet wordt met een gordel. Die
kans is veel kleiner bij bevestiging met Isofix. Sinds 2006 hebben vrij-
wel alle auto’s Isofixbeugels. Bij oudere auto’s is dat niet altijd het geval.
Autostoeltjes met Isofix zijn wel duurder.
De acht stoeltjes die we hierna noemen bieden goede of zelfs zeer goede
bescherming bij een botsing en zijn makkelijk in het gebruik.
Op onze site staan ook gecombineerde peuter-/kinderstoeltjes. Die zijn
lang te gebruiken, maar scoren gemiddeld lager.
Gebruik onze keuzehulp om snel en gemakkelijk een geschikt stoeltje

te vinden: consumentenbond.nl/keuzehulp-autostoeltjes.
+
Maxi-Cosi Jade + 3wayFix onderstel
(Beste uit de Test)
Categorie: babystoeltje – Isofix, 40-70 cm
Testoordeel: 8,3
Richtprijs: €385
In dit wiegje (€185) ligt je kind helemaal vlak. Je klikt het gemak-
kelijk dwars op de achterbank in het Isofix-onderstel (€200).
De wieg neemt wel veel ruimte in. Het onderstel is ook te
gebruiken voor een peuterstoeltje van Maxi-Cosi.
Silver Cross Dream + Dream i-Size Base

(Beste uit de Test)
Categorie: babystoeltje – Isofix, 40-85 cm
Testoordeel: 8,3
Richtprijs: €450
De baby zit achteruitkijkend in dit zitje (€250). Je kunt het stoel-
tje langer blijven gebruiken, tot circa 1,5 jaar. Het is ook met de
gordel te bevestigen, zonder Isofix-onderstel (€200). Handig
als je het stoeltje een keer in een andere auto wilt zetten.

Maxi-Cosi Pebble Plus (Beste uit de Test)
Categorie: babystoeltje – gordel, 45-75 cm
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €230
Deze Maxi-Cosi is de beste keuze bij gebruik van de driepunts-
gordel. Dat gaat iets minder makkelijk dan met Isofix, maar de
bevestigingsinstructies spreken voor zich. Met 4,5 kilo is hij wat
lichter dan de Silver Cross Dream en Maxi-Cosi Jade.
Besafe iZi Kid X3 i-Size (Beste uit de Test)

Categorie: peuterstoeltje – Isofix, 61-105cm
Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €500
Dit stoeltje biedt een zeer goede bescherming bij een botsing.
Dat komt mede doordat het tegen de rijrichting in staat. Het
uitzicht van het kind is zo wel beperkt. Het stoeltje is makkelijk
te installeren, neemt niet veel ruimte in, maar is vrij zwaar.
Britax Römer Swingfix i-size (Beste uit de Test)

Categorie: baby-/peuterstoeltje – Isofix, 40-105 cm
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €530
Dit achteruitkijkende stoeltje heeft een vulkussen. Daardoor is
het vanaf de geboorte te gebruiken. Het staat vast in de auto,
dus je kunt niet baby plus stoeltje eruit tillen. Het kind heeft
genoeg ruimte in dit zitje.
Britax Römer Kid II (Beste uit de Test)

Categorie: kinderstoeltje – gordel, 15-36 kg
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €110
Deze zittingverhoger met rugleuning is licht, veilig en makkelijk

te gebruiken. Het vastgespen met de gordel gaat een-
voudig en de gebruiksinstructies zijn duidelijk. Het kind
heeft genoeg ruimte in het zitje, maar het zitje neemt in de
auto veel ruimte in.
Cybex Solution M-fix SL (Beste uit de Test)

Categorie: kinderstoeltje – Isofix, 15-36 kg
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €130
Deze zittingverhoger kun je vastzetten met Isofix,
zodat hij op zijn plek blijft, ook zonder kind erin.
De Cybex Solution M-fix SL geeft goede ondersteuning
voor de benen. De Cybex Solution S-Fix (€210) krijgt
hetzelfde Testoordeel.
Britax Römer Kidfix III M (Beste uit de Test)

Categorie: kinderstoeltje – Isofix, 15-36 kg
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €240
Deze zittingverhoger scoort hoog op veiligheid, en is makkelijk
af te stellen en te gebruiken. Hij kan vastgezet worden met
Isofix om hem op zijn plek te houden, ook zonder kind erin.
De zitpositie kan iets beter.
Autoverzekeringen
De ‘beste’ autoverzekering bestaat niet. Welke polis geschikt is, hangt

af van je auto, persoonlijke gegevens en dekkingswensen. Tien punten
om op te letten.

1 Kies de juiste basisdekking
Er zijn drie smaken in de dekking van de autoverzekering. Een auto
moet minimaal WA-verzekerd zijn, voor de vergoeding van schade aan
anderen. WA-plus (ook beperkt casco genoemd) dekt ook ruitschade
en schade van ‘buitenaf’, zoals door brand, inbraak en storm. Volledig
casco (allrisk) vergoedt ook zelf veroorzaakte schade aan de eigen auto
en vandalismeschade.
Bij de dekkingskeuze weegt de leeftijd van de auto en resterende waarde
mee. Maar ook of je schades aan de eigen auto zelf kunt betalen. Een
WA-dekking is vaak voldoende voor auto’s vanaf zo’n tien jaar oud,
omdat ze minder waard zijn. Ga de dagwaarde van de auto hiervoor na
via de websites van de ANWB of Bovag (de Koerslijst). Meestal kies je
voor beperkt casco voor auto’s van circa zes tot tien jaar oud. Voor een
nieuwe auto tot ongeveer zes jaar oud is de meest uitgebreide allrisk-
dekking raadzaam. Auto’s gaan tegenwoordig langer mee. Een uitge-
breide dekking wat langer aanhouden kan daardoor verstandig zijn. Voor
hulp bij de dekkingskeuze, ga naar onze website: consumentenbond.nl/
autodekking.
2 Bepaal welke aanvullende dekkingen je nodig hebt

Voor rechtsbijstand, inzittenden en pechhulp kun je extra dekking af-
sluiten. Een beroep hierop is niet van invloed op de no-claimkorting en
schadevrije jaren. Maar pas op voor dubbele dekkingen. Zo zijn er voor
hulp bij pech onderweg verschillende losse pechhulpdiensten, maar
mogelijk is er al voldoende pechhulp via je autodealer, autoverzekering
of reisverzekering.
Een rechtsbijstandsdekking biedt uitkomst bij geschillen in het ver-
keer, zoals over de schadeafwikkeling. Verkeersrechtsbijstand kun je
ook afsluiten via de reisverzekering of als losse rechtsbijstandsverze-
kering. Die laatste is persoonsgebonden en biedt ook hulp wanneer je
als voetganger of fietser een verkeersgeschil hebt. Rechtsbijstand via de
autoverzekering is meestal voertuiggebonden, het maakt voor de claim
dan niet uit wie de bestuurder is.
Ten slotte kun je nog een inzittendenverzekering afsluiten. Voor zo’n
€5 per maand verzeker je jezelf (als bestuurder) en je passagiers voor de
financiële gevolgen van een verkeersongeluk. Denk aan de kosten bij
letselschade of invaliditeit. De schuldvraag speelt geen rol voor de uit-

kering. De inzittendenverzekering is vooral nuttig voor een bestuurder
als hij een ongeval veroorzaakt. Er zijn twee varianten: de ongevallen-
inzittendenverzekering (OIV) en de schadeverzekering-inzittenden
(SVI). Wij raden de SVI aan, vanwege een uitgebreidere dekking en uit-
kering van de werkelijke schade in plaats van een vast bedrag.
3 Beoordeel de premiehoogte
De verzekeringspremie verschilt per auto en is afhankelijk van veel
factoren. Denk aan je woonplaats, de kilometers die je jaarlijks rijdt, de
schadevrije jaren en de dekking. Nieuwe klanten betalen soms voor de-
zelfde polis een andere premie dan bestaande klanten. Autoverzekeraars
lokken nieuwe klanten soms met lage premies, om deze vervolgens snel
te verhogen. Verzekeraars zijn vrij in hun premiebeleid en mogen ook
(forse) premiewijzigingen doorvoeren. Dit kan ook tijdens de looptijd
van je contract gebeuren, maar dat moet dan wel in de voorwaarden
staan (de ‘en bloc-clausule’). Als verzekerde mag je na zo’n nadelige,
tussentijdse wijziging direct opzeggen.
Verder speelt de leeftijd van de verzekerde mee voor de premie. Ver-
zekeraars zien jongeren als risicovollere klanten die meer ongelukken
veroorzaken. Hierdoor accepteren ze jongeren soms niet als klant of
alleen met een (hoger) eigen risico en/of hogere premie.
Ook oudere bestuurders betalen vaak meer. Bij ruim 40% van de auto-
verzekeringen worden senioren niet geaccepteerd boven een bepaalde
leeftijd (meestal vanaf 70 jaar). Wij vinden dit leeftijdsdiscriminatie. De
leeftijdstoeslagen zijn ook niet nodig. Als een jongere of oudere meer
schade maakt, betaalt hij al een (veel) hogere premie via het bonus-
malussysteem.
De afgelopen jaren verhoogden veel autoverzekeraars hun premies. De
uitschieters voor nieuwe klanten staan in de tabel.
Op consumentenbond.nl/autoverzekering/vergelijker kun je premies
van verzekeraars met elkaar vergelijken.
4 Houd de premie in de gaten

We hielden in november 2019 een panelonderzoek, onder 4000 autobe-
zitters, over de premie van hun autoverzekering. Bijna de helft kreeg oin
2019 een hogere premie, meestal aan het eind van het contractjaar. Bij
maar liefst 84% voerde de verzekeraar zelf een premieverhoging door.

Premieverhoging autoverzekeringen
Stijging
WA
Klaverblad 27%
ZLM 25%
Autoweek 23%
ASR, Kilometerverzekering 16%
Allianz (ABS) 15%
Beperkt casco (WA-Plus)
ZLM 19%
Klaverblad 17% • De premies op 1 augustus 2018 en 1 december 2019 zijn vergeleken.
• Bron: MoneyView.
ASR, Autoweek 16%
• Klaverblad, ZLM, ASR en Allianz verhoogden hun premies het meest in ruim
Allianz (ABS) 15% een jaar tijd. Voor de WA-dekking spant Klaverblad met 27% de kroon en volgt
ZLM met 25%. Klaverblad bevestigt dat er prijsverhogingen waren, maar komt
Kilometerverzekering 13%
zelf voor de beperkt en volledig cascopremies uit op lagere gemiddelde
Volledig casco (allrisk) verhogingen. ZLM laat weten dat alleen de WA-premies zijn verhoogd per
januari 2019, variërend van 10% voor Zeeland en het buitengebied tot 25% in
FBTO 21%
bepaalde steden.
Klaverblad 15% • FBTO is een vreemde eend in dit rijtje. De verzekeraar verlaagde zijn premie
voor de beperkt cascodekking. Maar de allriskpremies stegen met 21%. FBTO
ZLM 14%
licht toe dat de autoverzekering in oktober 2018 volledig is vernieuwd en de
ASR 10% dekkingen zijn uitgebreid. ‘Het is geen premiestijging, maar een andere prijs
voor een nieuw product met andere voorwaarden, inhoud en dekking’, aldus
Allianz (ABS) 12%
de verzekeraar.
Oftewel: zónder een wijziging in de situatie van de verzekerde, zoals

een autoschade of verhuizing.
Als reden voor de verhoging noemen verzekeraars vaak de gestegen
schadelast: ze hebben naar eigen zeggen te maken met meer en/of duur
dere schades. In de meeste gevallen blijft de stijging beperkt tot 10%.
Maar 1 op de 13 panelleden kreeg een forsere verhoging, van meer dan
20% tot soms boven de 50%.
Voor een premiewijziging moet een geldige reden zijn. En verzekeraars
moeten hier heldere informatie over geven, maar dat gebeurt vaak niet.
Een derde van de geënquêteerden kreeg alleen bericht over de nieuwe
premie en rekende de verhoging zelf uit. En 7% kwam er zelf achter dat
de premie was verhoogd, bijvoorbeeld via de bankafschrijving.
Toch is voor 84% van de panelleden de prijsverhoging geen reden om
over te stappen. Vooral omdat ze verder tevreden zijn over de verzekeraar
of geen goed alternatief zien. Slechts 5% switchte wel van verzekeraar,
11% is dit nog van plan.

+
Allianz Direct en Hema (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,4
WA-DEKKING
Deze twee polissen zijn voor de WA-dekking Beste uit de
Test. Beide zijn flexibel opzegbaar en scoren relatief goed
op hulpverlening in het buitenland. Vooral Allianz Direct heeft
een goede regeling, met korting, voor twee of meer auto’s in
één gezin.
+
ABN Amro (Beste uit de Test)
BEPERKT CASCO
Testoordeel: 8,3
Deze verzekering heeft een uitstekende regeling voor
vervangend vervoer en een degelijke bonus-malusladder
en nieuwwaarderegeling. Een nadeel is de verplichte
ABN Amro-betaalrekening bij de verzekering.
+
Aegon Royaal (Beste uit de Test)
VOLLEDIG CASCO
Testoordeel: 8,7
Aegon biedt de allriskverzekering in drie smaken aan: Basis,
Compleet en Royaal. De duurste Royaalpolis heeft de meest
uitgebreide dekking. Er is bijvoorbeeld goede hulpverlening in
binnen- en buitenland en er geldt geen eigen risico.
5 Let op bonus-malus en schadevrije jaren

De meeste autoverzekeraars hebben een bonus-malusladder. Met ieder
jaar zonder schadeclaim ga je een trede omhoog en krijg je meer korting
op de premie (no-claimkorting) en een schadevrij jaar erbij. Een bonus-
malustabel heeft diverse treden en kortingspercentages. Die verschillen
per verzekeraar en zijn afhankelijk van de opgebouwde schadevrije
jaren. Staar je niet blind op de korting, het draait om de te betalen premie.
Wij vinden het bonus-malussysteem onnodig ingewikkeld. En ook niet
helemaal eerlijk: alleen de verzekeringsnemer bouwt schadevrije jaren

op, andere regelmatige bestuurders niet. Een schadeclaim kost meestal
vijf schadevrije jaren; dat is bij elke verzekeraar gelijk. De hoogte van
de schade maakt daarbij niet uit. Kleine schades kun je vanwege de
premiegevolgen – zo mogelijk – vaak beter zelf betalen. Vraag de verze
keraar bij een claim eerst naar het schadebedrag en vraag offertes aan
bij meerdere herstelbedrijven. Sommige schades kun je wél zonder ge-
volgen claimen. Het gaat dan om schades ‘van buitenaf’ (beperkt casco
schades), zoals door een botsing met wilde dieren, brand, storm, hagel,
diefstal en ruitschade.
6 No-claimbeschermer: wel verlies van schadevrije jaren

De opgebouwde no-claimkorting kan door een schadeclaim een flinke
deuk krijgen. Bij enkele autoverzekeraars kun je tegen een extra pre-
mie een no-claimbeschermer afsluiten. Je kunt dan eens per jaar clai-
men, zonder gevolgen voor de no-claimkorting en premie. Wij zijn
geen voorstander van zo’n no-claimbeschermer. Als je de maximale
no-claimkorting hebt opgebouwd, is zo’n beschermer vaak overbodig.
Je kunt bij veel autoverzekeraars dan sowieso eenmaal claimen zonder
gevolgen. Wat verzekerden vaak niet weten, is dat je na een claim wél
altijd schadevrije jaren verliest, ondanks de no-claimbeschermer. Daar
heb je vooral last van bij een overstap.
7 Let op de regelingen voor schade-uitkeringen

De uitkeringen bij een schade kunnen per autoverzekeraar sterk ver-
schillen. Met de nieuwwaarderegeling krijg je bij total loss (totaalverlies)
of diefstal de nieuwwaarde van je auto vergoed. De nieuwwaarderege-
ling geldt vaak een jaar voor nieuwe auto’s, maar dit kunnen ook twee
of drie jaar zijn. Soms betaal je hiervoor een hogere premie. Let hier
met een nieuwe auto dus goed op, want dit scheelt al snel duizenden
euro’s op een schade-uitkering. Vaak geldt een maximale waarde en een
maximumleeftijd van de auto van een tot drie jaar. De meeste verzeke-
raars nemen de nieuwwaarde (cataloguswaarde) als uitgangspunt maar
sommige de aanschafwaarde van de auto. Met een tweedehandsauto
is de occasionwaarde- of aanschafwaarderegeling van belang voor de
schade-uitkering. Hiermee krijg je bij diefstal of totaalverlies het bedrag
terug dat je zelf voor de tweedehandsauto betaalde. Deze regeling geldt
ook vaak een tot drie jaar.

Na de nieuwwaarde- of aanschafwaardeperiode vergoedt de verzeke-
raar volgens een afschrijvingsregeling of geldt de lagere dagwaarde.
Voor de dagwaarde kijken verzekeraars meestal naar de koerslijst van
ANWB/Bovag. Vaak doen ze hier een extra uitkering van 10% bovenop.
Verder kan er een eigen risico zijn bij schades. Dit kan per dekking en
schade verschillen.
8 Doet de verzekeraar aan schadesturing?

Voor reparatie van schade aan de eigen auto sturen autoverzekeraars je
het liefst naar een schadehersteller uit hun netwerk. Dat heet schade
sturing en speelt vooral bij ruitschade. Ga je voor bijvoorbeeld de repa-
ratie van een ruit naar een niet-aangesloten garage, dan wordt dat bij
80% van de allriskpolissen afgestraft. Vaak geldt een extra eigen risico,
variërend van €135 tot €500. Bij bijna een derde van de verzekeraars is er
dan helemaal geen schadevergoeding. Een reparatie via de autoverzeke-
raar is niet altijd voordelig, al wordt dat vaak wel gesuggereerd. Bij schade
door een andere automobilist mag je via diens WA-autoverzekering wel
zonder belemmeringen zelf een herstelbedrijf kiezen.
Klaverblad doet niet aan schadesturing; de keuze van een schadehersteller
heeft bij deze verzekeraar geen invloed op het eigen risico of de uitkering.
9 Stap gewoon over

Verzekeraars sturen na een contractjaar vaak een nieuwe polis, waar-
door het lijkt of je hieraan vastzit. Dat is niet zo. Een autoverzekering kun
je, net als de meeste andere schadeverzekeringen, na een jaar dagelijks
opzeggen. De opzegtermijn is maximaal een maand. Sommige verzeke
raars zijn soepeler, daar kun je in het eerste jaar al weg. Al betaalde pre-
mie krijg je dan terug, inclusief assurantiebelasting. Soms betaal je wel
administratiekosten of ‘opzegkosten’. Die variëren van een paar euro tot
soms wel €15. Op ons aandringen legde het Verbond van Verzekeraars
begin 2019 vast dat verzekeraars voor het afsluiten van een verzekering
kraakhelder moeten zijn over de opzegkosten. Zowel over het bestaan
ervan als over de hoogte.
Als je de auto verkoopt of geen auto meer hebt na bijvoorbeeld diefstal of
totaalverlies, dan mag je de autoverzekering stopzetten. Opzeggen moet
je in principe zelf doen. Online zijn allerlei opzegbrieven beschikbaar,
zoals op de websites van verzekeraars en op opzeggen.nl. Je moet bij

een overstap zelf de juiste opzegdatum en schadevrije jaren opgeven
bij de nieuwe verzekeraar. Heb je negatieve schadevrije jaren, dan is
overstappen vrij lastig. Slechts een handjevol autoverzekeraars accep-
teert negatieve jaren.
10 Vergelijk jaarlijks
Autoverzekeraars passen regelmatig hun prijzen en voorwaarden aan.
Vergelijk daarom minstens één keer per jaar de autoverzekeringen op
consumentenbond.nl/autoverzekering/vergelijker.
Doe dit ook als er iets in je situatie wijzigt, bijvoorbeeld als je verhuist of
een nieuwe auto koopt. De autoverzekering die dan het meest geschikt
is, kan een compleet andere zijn dan je huidige polis.
E-bikes
Er zijn honderden verschillende e-bikes te koop. Focus je allereerst op

de aandrijflijn: de combinatie van motor, display en accu. Wij hebben
getest welke fietsen de fijnste ondersteuning geven en het zuinigst zijn.
En helpen je zo met het kiezen van de meest geschikte e-bike.
Jarenlang was er elke lente een duidelijke piek in de verkoop van e-bikes.
Vooral de recreatieve fietser kreeg dan de kriebels en waagde steeds
vaker de overstap naar elektrisch. Het voorjaar van 2020 is natuurlijk
anders dan normaal en maken we helemaal graag een fietstochtje. Toch
spreidt de e-bikeverkoop zich inmiddels meer over het jaar. Vooral door-
dat fietsers ook voor de ritten naar werk, school en supermarkt steeds
vaker een elektrische fiets kiezen. Meer en meer ontdekken we het com-
fort van dat duwtje in je rug. Maar hoe kies je de juiste e-bike?
Aandrijflijn als basis

Allereerst is het goed om te weten dat veel elektrische fietsen een zelfde
soort aandrijflijn hebben: de combinatie van motor, accu en display. In
deze test hebben we ons gericht op de belangrijkste en meest verkochte
middenmotoren. Op onze website staan ook de testresultaten van andere

E-bikes aandrijflijnen
in
rre
te
elu ispla ius)

tig
ch
d
hik eli g
ra
ela
n
tie
y
Ge eoo rijvi
uv
Ve t vo ng
r
(ac
to
el r he
nd
mo
y
wh
nd
pla
pe e aa
rd
id
pe
Mo g e
er
Ele dee
dis
Af len
h
p
ty
nin
c
rtb
ste
nd
or
ris
rg
&
die
rsn
sto
to
rk
sta
kt
sc
te
Me
Ge
Be
Ex
Te
Weging voor Testoordeel 60% 25% 7,5% 7,5%
1 Bosch Performance Line (Cruise) 8,1 7,7 9,0 7,8 8,3 8,4 9,2 9,2 Bosch Intuvia
2 Bafang M420 8,0 8,0 8,0 8,0 7,7 8,8 6,6 6,9 Qwic Full colour LCD
3 Panasonic GX Ultimate 7,7 7,5 9,1 8,5 10 8,4 9,6 5,5 Flyer D0
4 Brose S-Drive 7,6 7,5 7,9 7,2 8,9 7,2 7,0 10 Qwic Middenconsole
5 Bosch Active Line plus 7,4 6,8 7,0 5,9 7,2 8,4 9,2 7,7 Bosch Intuvia
6 Shimano Steps E8000 7,3 7,6 8,9 7,9 9,4 8,1 4,0 6,2 Shimano SC-E8000
9 Yamaha PW SE 7,1 7,0 7,9 5,9 8,3 8,4 6,9 4,7 Yamaha Display A
10 Giant SyncDrive Life 7,1 6,7 7,0 5,8 6,1 8,4 5,8 7,7 Giant RideControl Evo
11 Bosch Active Line 7,0 6,5 6,4 5,2 6,1 7,3 9,2 7,7 Bosch Intuvia
12 Bafang M300 6,3 6,6 5,8 6,4 6,1 5,7 4,7 6,9 Qwic LCD Console
motoren en de specifieke beoordelingen per fiets. Bij de aandrijving

beoordelen we hoe krachtig, soepel, stil en efficiënt de motor is, hoe ver
je komt op één acculading en hoe prettig de bediening en het display
zijn. Op onze site staan daarnaast voor honderden e-bikes aanvullende
beoordelingen voor bijvoorbeeld de remmen.
Zo testen we
In onze test ligt de focus op de aandrijflijn: de combinatie
van motor, accu en display. Experts meten en beoordelen
de elektrische ondersteuning via onder meer motorkracht,
soepelheid, geluid, efficiëntie en hoe ver je komt op een accu-
lading. In de rollenbanktests onderzoeken we de e-bike onder
gunstige en zwaardere omstandigheden, met verschillende
ondersteuningsstanden en snelheden.

us
ea
)
niv
wh
gs
(in
nin
’s
cu
eu
ac
rst
re
de
ba
on
hik
al
sc
nt
Be
Aa
4 300, 400, 500, 625

5 400, 540
3 603, 723
3 375, 470, 625, 735
4 300, 400, 500, 625
3 418, 504
3 418, 504 7,5 en hoger 5,4 en lager
• Er is een selectie onderscheidende en populaire middenmotoren getest; samen met display en accu
3 418, 504
vormen ze de aandrijflijn.
5 300, 400, 500 • De accugrootte kun je vaak zelf kiezen, afhankelijk van fietsmerk en -model.
• Bij een aantal motoren zijn enkele displays leverbaar, afhankelijk van het fietsmerk (zie voor testresultaten
5 300, 400, 500
onze site).
4 300, 400, 500 • De actieradius is voor de vergelijkbaarheid berekend op basis van het gemeten verbruik in Wh/km, de
accugrootte heeft hierop de meeste invloed.
5 375, 470, 625, 735
• Bij de elektrische aandrijving wegen meer aspecten mee dan in deze tabel zijn opgenomen.
Persoonlijke overwegingen zijn natuurlijk ook heel belangrijk bij de

keuze van een e-bike. Zoals hoe comfortabel of sportief de fiets moet
zijn en welk versnellingssysteem prettig is. We zetten hier de punten
op een rij waar je op moet letten, zodat je makkelijker de fiets vindt die
aan je wensen voldoet.
Wat zegt de prijs?

De prijzen van e-bikes verschillen flink. Uit onze test blijkt dat een dure
fiets niet automatisch een goede fiets is. Toch kun je in het algemeen
wel zeggen dat e-bikes van minder dan €1000 duidelijk anders zijn dan
fietsen die het dubbele kosten. Bij goedkopere fietsen zijn onderdelen
regelmatig minder duurzaam. Zo zien we vaak kwalitatief mindere ver-
snellingsonderdelen en accu’s. De kans dat je er na enkele jaren proble-
men mee krijgt, is daarmee groter. Ook zijn de remmen vaak minder
krachtig en slechter te doseren. En het frame, de afwerking en het display
zijn vaak eenvoudiger. Gebruik je de fiets alleen voor korte ritjes in de
stad, dan is over deze nadelen nog wel heen te stappen. Maar het groot-

ste minpunt van veel goed- E-bikes per aandrijflijn
kopere fietsen zit hem in
de elektrische aandrijving.
h)
pe
Meer specifiek in de motor
(W
al) (ty
tte
pe
Ve itie
nt g
aa llin
oo
s
ty
en de daaraan gekoppelde
rij
s
po
gr
&
en rsne
tp
rk
cu
cu
ch
Me
Ac
Ac
Ri
sensor die meet wanneer de
BOSCH PERFORMANCE LINE (CRUISE)
motor kracht moet leveren.
Cannondale Canvas Neo 2 €3400 500 IF D9
Cannondale Tesoro Neo X 3 €3000 500 IF D9
Voor, midden, achter Cube Touring Hybrid Pro 500 €2400 500 Z, IF D10
Goedkopere fietsen hebben Gazelle Grenoble C380 HMB €2975 400 IF N#
vaak een voorwielmotor, Gazelle Medeo T9 HMB €2275 400 OF D9
terwijl duurdere meestal Kalkhoff Endeavour 1.B Move €2150 400 OF D8
een middenmotor bij de Kalkhoff Image 5.B Belt BLX €3800 625 IF N#
Koga E-lement €3100 300 B D10
trapas hebben. Een achter-
Pegasus Ravenna Evo 5 €2800 400 IF N5
wielmotor zie je in diverse
Pegasus Solero Evo 9 €2600 500 IF D9
prijsklassen, maar komt
Sparta D-Rule M8Tb €2475 300 OF N8
het minst voor. In tegen-
Trek Verve+ 2 €2400 300 B D9
stelling tot een midden- en Victoria eTrekking 8.8 €2650 500 B, Z, OF D10
achterwielmotor trekt een BAFANG M420 i.c.m. QWIC
voorwielmotor je vooruit. Qwic (Premium) i MN7+ €2750 400 IF N7
Zeker bij het wegr ijden en Qwic (Premium) i MN7+ Belt €3100 400 IF N7
manoeuvreren kan dat PANASONIC GX ULTIMATE
soms gevaarlijk zijn. Het Flyer Gotour5 7.03 €4100 603 Z N8
voorwiel trekt de fiets als Flyer Upstreet5 7.03 €4000 603 IF N8

BROSE DRIVE S i.c.m. QWIC
het ware onder je weg. Daar
Qwic (Premium) MA8 Tour €3300 375 B N8
moet je op bedacht zijn. Bo-
vendien hebben fietsen van
onder de €1500 meestal al-
• Prijzen zijn van april 2020.
leen een rotatiesensor om • Voor de vijf hoogst scorende aandrijflijnen zijn fietsen geselecteerd op
basis van merk, prijs, (kleinst beschikbare) accu en levertijd. Door de
de motor aan te sturen. Die
Coronapandemie is levering buiten de voorraad om soms lastig.
meet slechts of je de peda- • Accupositie: B = bagagedrager, Z = onder zadel, IF = in framebuis,
OF = op framebuis.
len ronddraait en niet met • Versnellingen: N = naaf, D = derailleur, # = traploos (geen vaste versnel
hoeveel kracht je dat doet. lingen), A = automaat, het getal erachter is het aantal versnellingen.
• Een accu-upgrade naar een grotere capaciteit (zoals van 300 naar 400 Wh)
Als de sensor doorheeft dat kost circa €150 tot €200 per stap.
de pedalen bewegen, geeft

de elektrische motor de vol-
le kracht. Je kunt bij wijze

van spreken met je klei-
ne teen 25 km per uur
rijden op vlak terrein.
h)
pe
Als je heel weinig kracht
(W
al) (ty
tte
pe
Ve itie
nt g
aa llin
oo
s
ty
in je benen hebt, kan dat
rij
s
po
gr
&
en ne
tp
rk
cu
cu
s
ch
r
Me
Ac
Ac
Ri
prettig zijn. Maar voor
BOSCH ACTIVE LINE PLUS
de meesten voelt dit
Batavus Finez E-go Active Plus €2350 300 B N7
weinig natuurlijk aan.
Batavus Finez E-go Sport €2300 300 B D10
Batavus Fuze E-go Active Plus €2200 400 B D10
Daar komt nog bij dat
Batavus Wayz E-go Active Plus €2200 400 B N8 een rotatiesensor bijna
Brinckers Granville Sport M9 €2500 500 IF D9 altijd een vertraging bij
Cannondale Mavaro Neo City 4 €2500 400 Z D9 het afremmen heeft.
Cube Ella Cruise Hybrid 500 €2400 500 Z N7 Als je stopt met trap-
Cube Touring Hybrid One 400 €1900 400 Z, IF D9 pen, gaat de motoron-
Cube Town Hybrid Pro 400 €2400 400 Z N8
dersteuning nog even
Dutch ID Infinity A8 €3000 400 IF N8
door. Alles bij elkaar
Dutch ID Wave+ N7 €2600 300 B N7
geeft een voorwielmo-
Gazelle Grenoble C8 HMB €2700 400 IF N8
tor met rotatiesensor
Gazelle Orange C310 HMB €2500 300 B N#
Gazelle Orange C8 HMB €2425 300 B N8
niet steeds het gevoel
Gazelle Paris C7+ HMB €2075 300 B N7 dat je in controle bent
Gazelle Ultimate C8+ HMB €3000 500 IF N8 en soms zelfs dat de
Kalkhoff Agattu 4.B Move BLX €2800 500 IF N5 fiets er met je vandoor
Kalkhoff Image 5.B Move BLX €3200 625 IF N8 gaat. Dit went meestal
Koga E-Nova €2900 300 B N8 wel na een tijdje, maar
Koga E-Nova Automatic €3400 300 B N#A uiteindelijk is voor veel
Pegasus Ravenna E8(F) €2600 400 B N8
fietsers een middenmo-
Pegasus Siena E8(F) Plus €2300 400 B N8
tor prettiger en veiliger.
Pegasus Solero E8 Plus €2000 400 OF D8
De meeste e-bikes met
Scott Sub Active eRide 20 €2500 500 B D9
Scott Sub Tour eRide 10 €3000 625 IF D10
een middenmotor en
Sparta M8b €2425 300 B N8 een deel van die met
Sparta M8Tb Belt €2700 500 IF N8 een achterwielmotor
Stella Trekking Premium MDB €2350 400 OF D7 worden aangestuurd
Trek District+ 4 €2600 300 B N7 door een krachtsensor.
Trek Verve+ 3 €2700 400 IF D9 Die stemt continu de
Victoria eManufaktur 9.5 €2750 500 Z, OF N8 motorkracht af op de
Victoria eTrekking 6.4 €2375 500 B, Z, OF D9
pedaalkracht die je zelf
Victoria eTrekking 7.7 €2850 500 B, Z, OF N8
levert. Als je even aan-

zet om een heuveltje op te komen, dan voelt de sensor dat. Hij schakelt
onmiddellijk de motor een tandje bij. Het voelt alsof je goed getraind bent
en zélf die kracht levert. Midden- en achterwielmotoren zijn er boven-
dien in krachtigere uitvoeringen dan voorwielmotoren. Ze geven dus
niet alleen een natuurlijker trapgevoel, maar zijn vaak ook geschikter
voor heuvelachtig terrein. Voor woon-werkverkeer of flinke recreatieve
tochten heeft een e-bike met achterwiel- of middenmotor al snel de
voorkeur. Zeker als je ook af en toe een heuveltje meepakt. Het aanbod
van fietsmerken en modellen met middenmotor is overigens het grootst.
+
Bosch Performance Line 3 (Cruise)
Testoordeel: 8,1
+ Motor die een goede ondersteuning biedt in alle

omstandigheden. Fietst erg soepel. Versie 3 (sinds 2020)
is in tegenstelling tot de vorige versie mooi stil.
- Bij een aantal e-bikemerken alleen in combinatie met
derailleur verkrijgbaar.
Bafang M420 samen met Qwic

Testoordeel: 8,0
+ Zeer krachtig. Heel geschikt voor een heuvelachtig parcours.

Mooi Qwic-display. Grote accu’s leverbaar.
- Motor niet altijd direct bij de les. Niet geruisloos. Met deze
afstelling en display maar op beperkt aantal fietsen leverbaar.
Panasonic GX Ultimate
Testoordeel: 7,7
+ Zeer krachtig. Versnelt erg vlot. Heel geschikt voor een

heuvelachtig parcours. Grote accu’s leverbaar.
- Niet geruisloos. Nogal prijzig. Maar op een beperkt aantal
(sportieve) fietsen leverbaar.

Middenmotoren
E-bikes met middenmotoren zijn over het algemeen populairder, maar
middenmotoren zijn zeker niet allemaal even goed. In onze test valt op
dat enkele motoren soms meer op een aan-uitknop lijken.
De ondersteuning boven de grens van 25 km per uur valt dan abrupt weg,
de snelheid zakt in en daarna geeft hij weer vol gas. De best scorende
motoren rijden veel soepeler en hebben een flinke reserve aan kracht.
Dat kan erg prettig zijn, bijvoorbeeld bij het beklimmen van een steile
heuvel of viaduct of bij harde tegenwind. Maar een minder krachtige
motor voldoet ook als je vooral in de stad rijdt, meestal een rustig tempo
aanhoudt en het niet erg vindt om op een heuveltje een wat lagere snel-
heid aan te houden. E-bikes met een Bosch Active Line Plus-motor
bieden voldoende kracht voor veelvoorkomende omstandigheden.
Ook gaat het trappen erg soepel en voelt natuurlijk aan. En er is weinig
storend geluid. Fiets je nooit heuvelop, dan komen ook e-bikes met an-
dere motoren in aanmerking. Ga je juist regelmatig de heuvels in of
houd je van extra sportief fietsen? Dan kan het surplus aan kracht van
de vernieuwde Bosch Performance Line, de Bafang M420 of Panasonic
GX Ultimate meerwaarde bieden.
Op één acculading
Om te beoordelen hoe de efficiëntie van de e-bikemotoren is, bekijken
we hoe zuinig ze omgaan met de energie uit de accu onder gelijke om-
standigheden. Een slechter oordeel voor efficiëntie is te compenseren
met een grotere accu. Want die heeft de meeste invloed op hoe ver je
komt op een acculading. Er zijn accu’s van zo’n 250 Wattuur (Wh) tot
zelfs 750 Wh. De precieze afstand die je kunt afleggen, is afhankelijk
van welke ondersteuningsstand je kiest. Vaak zijn er minimaal vier van
deze standen, bijvoorbeeld Eco, Normaal, Sport en Turbo. De hoogste
stand ondersteunt vaak meer dan twee keer zo veel als de laagste, maar
het energieverbruik is dan wel dubbel zo hoog. Ook het gewicht en de
grootte van de fietser, de hoeveelheid wind, het hellingspercentage en de
fietssnelheid zijn van invloed. Alles gemiddeld genomen moet je ervan
uitgaan dat je zo’n 40 tot 80 km kunt afleggen met een 300 Wh-accu.
En dus het dubbele met een 600 Wh-accu bij dezelfde e-bike. Voor in de
stad kun je vaak toe met een accu tot 400 Wh. Rijd je langere recreatieve
ritten of meer dan 10 kilometer woon-werkverkeer, dan is meer capa-

citeit prettig. Houd er ook rekening mee dat de accu na verloop van tijd
achteruit gaat. Na een jaar of drie tot vijf kan de accuduur bij intensief
gebruik al met een derde of de helft zijn afgenomen.
Welk e-bikemerk?
Heb je een aandrijflijn geselecteerd die goed scoort in onze test, dan zijn
er nog steeds legio e-bikemerken om uit te kiezen. Daarbij kun je je laten
leiden door de kleur of het type frame (zie het kader ‘Welk frame?’) of
door de merken die de lokale fietsenwinkels verkopen. Maar werp ook
eens een blik op de tevredenheids- en betrouwbaarheidsscores voor
de grote merken. Eind vorig jaar vroegen we duizenden e-bikebezitters
hoe tevreden ze zijn over hun e-bike. In het kader ‘Merktevredenheid’
hieronder staan de belangrijkste uitkomsten.
Laat je in ieder geval niet te makkelijk verleiden door allerlei inruilacties
en ‘tijdelijke’ kortingen. Die zijn er vaak het hele jaar. Bovendien gaat
het dan meestal om fabrikanten die zelf de adviesprijs bepalen, waar de
korting of inruilprijs afgaat. Vooraf vind je zelden een duidelijke prijs-
berekening. Het gaat er vooral om je naar de showroom te lokken of in
(telefonisch) contact met een verkoper te brengen.
Merktevredenheid
We vroegen duizenden e-bikebezitters naar mankementen
en hoe tevreden ze zijn over hun fiets. De top-3 van merken
waarbij klanten ‘zeer tevreden zijn met de prestaties’ is:
1. Flyer 73%, 2. Pegasus 71%, 3. Koga 68%. Hekkensluiter is
Amslod met 33%. Andere gegevens uit onze enquête staan op
consumentenbond.nl/ebikemerk.
Versnellingsopties
Naast de motor en het e-bikemerk, moet je nog meer keuzes maken bij
de aanschaf van een elektrische fiets. Bijvoorbeeld: wordt het een naaf-
of derailleurversnelling? Bij de naafversnelling zitten de tandwielen in
het achterwiel verstopt. Dat zorgt voor minder onderhoud, ook omdat de
kettingkast vaak dicht is. Voor de meesten zijn de zeven of acht versnel-

lingen voldoende. Een derailleur met zichtbare tandwielen en een open
kettingkast zit vaak op goedkopere fietsen of extra sportieve fietsen met
negen versnellingen of meer. Een derailleurversnelling heeft meer onder-
houd nodig, al kun je dat door de open kettingkast makkelijker zelf doen.
Naafversnellingen zijn er in de standaardvariant én in een duurdere
traploze en/of automatische uitvoering. Bij traploos schakelen is er geen
vast aantal versnellingen. Je hebt een hendel die je tussen de minimale
en maximale stand draait. Een traploze versnelling tref je bij de specifi
caties van een fiets ook aan onder de merknaam Enviolo of NuVinci.
Wil je dat de fiets alles regelt, dan is er ook een automatische variant. Die
past de versnelling continu zelf aan. Sommige fietsers vinden traploze
en automatische versnellingen prettig, anderen vinden het helemaal
niets. Probeer ze dus eerst voordat je zo’n fiets koopt.
Honderden e-bikes
Op consumentenbond.nl/elektrische-fiets staan honderden
e-bikes met Testoordeel. Door op die pagina een paar vragen
over je voorkeuren te beantwoorden, krijg je te zien welke
e-bikes hieraan voldoen en hoe ze scoren in onze test. Je kunt
ook naar het tabblad ‘De beste’ gaan. Daar staan voor diverse
categorieën alleen de hoogst scorende fietsen. Onder het
tabblad ‘Vergelijker’ kun je met filters je wensen nog preciezer
aangeven, om zo de meest geschikte fiets te vinden.
Comfortabel rijden
En dan ben je er nóg niet met kiezen… Nu het model nog: wil je een
e-bike met meer comfort of juist een sportievere? Is de fiets vooral gericht
op comfort, dan heeft die vaak een vrij rechte zit en gebogen stuur. Bij
sportievere fietsen is de zithouding meer voorovergebogen, met een
recht(er) stuur. Voor meer comfort kun je ook voorvork- of zadelpen
vering nemen, al verschilt de meerwaarde hiervan per persoon en fiets.
Zo kan de vering te zacht of te stug aanvoelen, afhankelijk van je gewicht.
Ook de sportieve fietser vindt het gedein van zadelvering soms niets. Los
van vering zijn de vorm en hardheid van het zadel natuurlijk belangrijk.

Welk frame?
De meeste e-bikes zijn er in diverse uitvoeringen. Naast
kleurvariaties zijn er het ‘herenframe’ met horizontale stang,
het meest verkochte frame met lage instap (’damesframe’) en
het trapeziumvormige frame. Bij de trapeziumvorm is er geen
horizontale stang, maar een extra stang die schuin naar bene-
den loopt. Dat is vooral voor het sportieve uiterlijk, je stapt er
niet makkelijker door op. De accu zit onder de bagaged rager,
verticaal onder het zadel of steeds vaker in/op de schuine
buis tussen trappers en voorvork. Met dat laatste ziet de fiets
er sportiever uit. Zeker als de accu helemaal in het frame kan
worden geklikt, is op het eerste gezicht niet te zien dat je op
een e-bike fietst.
Een comfortfactor die vooral de laatste jaren in opkomst is, zijn bredere
banden van 50 tot 65 mm in plaats van 37 tot 42 mm. Niet alleen op
klinkerweggetjes en grindpaadjes zijn ze prettig, ook bij oneffenheden in
de stad bieden ze uitkomst. Het extra comfort komt vooral doordat je ze
minder hard hoeft op te pompen. De band werkt zo als luchtvering. Dat
zorgt overigens niet voor zwaarder trappen of een kleinere actieradius.
Een nadeel is wel dat je fiets niet altijd in een fietsenrek past. Ook voor
al deze comfortaspecten geldt: proefritten geven duidelijkheid.
Een nieuwigheidje dat je af en toe aantreft bij een e-bike is een riem
in plaats van een ketting. Hiermee fiets je net zo stil als met een goed
gesmeerde ketting. Ook is hij praktisch onderhoudsvrij en daarvoor heb
je geen dichte kettingkast nodig. Bovendien zou een riem veel langer
mee moeten gaan. Dat klinkt goed, maar de meerprijs voor een e-bike
met riem is al snel €200. Voor dat geld kun je wel een paar kettingen
verslijten.
Kijk voor alle testresultaten op consumentenbond.nl/elektrische-fiets,

voor ons e-bike collectief op consumentenbond.nl/ebike en voor onze
enquête op consumentenbond.nl/ebikemerk.

Fietsdragers
Op zoek naar een goede fietsdrager? Letterlijk en figuurlijk zwaarwegend

bij je keus is het gemak waarmee je de fiets erop plaatst. Met een stads-
fiets ondervind je meestal weinig problemen, maar een e-bike weegt
gemiddeld zo’n 25 kilo. Dan is het een groot nadeel als je die zware fiets
niet makkelijk en snel in de bevestigingsrails kunt zetten. Vandaar dat
dit plaatsings- en gebruiksgemak zo zwaar weegt in onze test.
Niet iedereen is in staat om ‘eventjes’ 25 kilo vanaf straatniveau boven
op de drager te tillen. Daarom bieden sommige fabrikanten oprijgootjes
aan die je tegen een meerprijs kunt aanschaffen. Je koppelt ze aan de
bevestigingsrails en rijdt vervolgens de fiets via de goot omhoog. Dat
kost minder kracht, maar gaat niet altijd even moeiteloos. In sommige
grotere winkels staat een testopstelling, en kun je met een testfiets de
gekozen drager – al dan niet met oprijgoot – beoordelen op het plaat-
singsgemak.
Drager bevestigen
Het plaatsen van de fiets is stap twee, want eerst moet de drager op de
trekhaak. Ook dat gaat niet bij alle dragers even snel en simpel. Nog niet
zo lang geleden moest je met losse beugeltjes, bouten en moeren aan
de slag om de drager goed vast te zetten aan de trekhaak. Tegenwoordig
gaat dit veel eenvoudiger, door de koppeling op de trekhaak vast te klem-
men. Die klemkracht moet wel voldoende groot zijn, zodat de drager niet
om de kogel kan gaan draaien. Ook in een noodgeval, als je bijvoorbeeld
plotsklaps moet uitwijken voor een obstakel, moet de drager mét fietsen
rotsvast op zijn plek blijven zitten. Voor het vastklemmen heb je wel
wat eigen spierkracht nodig. Maar vaak zit er een beugel op de drager
waarmee je met minder spierkracht toch een flinke klemkracht hebt.
De fabrikant van de geteste XLC heeft iets anders bedacht: tijdens het
uitklappen van de drageruiteinden klemt de drager zich gelijk op de
trekhaak vast. Dat werkt erg gemakkelijk. Meestal is de klemkracht ook
instelbaar.
Of de ingestelde klemkracht voldoende is, kun je voordat je wegrijdt
controleren door met kracht tegen een uiteinde van de fiets te drukken.

Het geheel moet dan klemvast op de haak blijven zitten, en anders moet
je de klemkracht alsnog verhogen.
Zo testen we
We beoordelen vooral of de drager handig is in het gebruik.
Moet je hem eerst helemaal in elkaar zetten of is hij direct klaar?
Is het klemmechanisme makkelijk en zonder al te veel
spierkracht te gebruiken? En hoe simpel zijn e-bikes op
de drager te bevestigen?
Gewichtsproblemen
Zware e-bikes zijn niet alleen lastig om op de drager te tillen, het gewicht
zorgt er ook voor dat je goed moet rekenen vóór je een drager koopt.
Ga na hoeveel kilo er op de drager mag én controleer de kogeldruk van
je auto. De fabrikant geeft aan wat het maximale draaggewicht van de
fietsdrager is, vaak zo’n 60 kilo. Bij twee e-bikes van 25 tot 30 kilo elk
zit je daar dus al snel aan. Vermeerder het gewicht van de fietsen met
het gewicht van de drager zelf (15 tot 20 kilo) en je weet hoeveel kilo er
op de trekhaak gaat drukken. Die kilo’s mogen weer niet boven de zo-
genoemde ‘kogeldruk’ uitkomen. Voor de meeste middenklasse auto’s
is een kogeldruk van 75 kilo gebruikelijk, maar bij kleinere auto’s is die
soms maar 50 kilo. Dat betekent dat er slechts één e-bike op de drager
mee mag.
Nog een handige tip: de meeste fietsaccu’s kun je van de fiets halen en
los in de achterbak leggen, dat scheelt weer de nodige kilo’s.
Welke trekhaak?
Heb je een auto met trekhaak, controleer dan wel of dit een stalen of
aluminium exemplaar is. Aluminium trekhaken zijn prima voor het
trekken van een caravan, maar helaas minder goed om een fietsdrager
op te monteren. Het materiaal is daarvoor te zacht en dan kun je soms
niet voldoende klemkracht bereiken.
En als je auto nog geen trekhaak heeft? Dan is er bij auto’s met een ver-
brandingsmotor genoeg keus in vaste en los te koppelen trekhaken. Een

Fietsdragers
er
ag
dr
ikn nen
op
)
kg
o
nin sen
Ac gem geb pers
am
in
t
(
fie
en
2
e
en oor
g
u
og
et
r
sta en m
rm
ing n d
)
ins
zie
n,
n b gen
e
in
ige
te
gv
lp
n
or
pe
me
tse esti
aa
k
a
nd vest
lvo
a
nt
An ep o
d
r
pe
) ge
De deel
Dr hei
ld
v
(aa
e
e
s
kg t (
ty
aa
b
rij
kl
lijk
ief
lei
rg
er
or
in wich
&
er
er
xim
tp
kk
be
tid
sto
ge
rk
ag
ht
ch
Ste
Op
Me
Ma
Fie
Ge
Ha
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 30% 15% 15% 10% 10% 10% 10%
1 Uebler i21 €600 7,9 7,4 8,8 7,7 8,0 7,7 7,7 •••• 60 13 13,3
2 ANWB Touring Flex II €390 7,5 7,2 6,6 6,6 8,0 8,8 7,7 •••• 60 13 en 7 17,6
3 Thule EasyFold 932 €460 7,3 6,5 6,6 7,7 7,8 8,8 6,6 •••• 60 7 16,7
4 Thule EasyFold 931 €470 7,3 6,3 6,6 7,7 7,8 8,8 6,6 •••• 60 13 16,6
5 Uebler P22-S €520 7,1 6,9 7,7 7,7 8,3 4,3 5,5 •••• 60 13 14,1
6 ProUser Diamant €280 7,0 6,6 6,6 6,6 8,7 8,8 4,3 •••• 60 13 en 7 18,4
7 Thule VeloSpace XT 2 €490 6,9 7,6 5,5 7,7 7,2 4,3 6,6 •••• 60 13 18,5
8 Atera Strada E-Bike ML €400 6,8 7,1 6,6 6,6 7,4 4,3 6,6 •••• 59 13 en 7 16
9 TwinnyLoad e-Wing €310 6,5 5,7 5,5 5,5 7,6 8,8 6,6 •••• 55 13 18,2
10 XLC Azura Easy LED €400 6,5 6,7 7,7 5,5 6,9 8,8 1,0 •••• 60 13 en 7 12,7
11 Yakima FoldClick 2 €545 6,3 5,8 4,3 5,5 7,6 7,7 6,6 •••• 60 13 en 7 16,7
12 Hapro Atlas 2 Premium €270 5,6 5,7 3,2 6,6 6,7 5,5 5,5 ••• 60 13 en 7 16
13 Menabo E-Dison €275 3,2 3,2 1,0 3,2 5,0 3,2 1,0 •• 60 13 en 7 16
Beste uit de Test Beste Koop • Een 1,0 bij Achterklep openen betekent dat dat niet kan.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Voor Antidiefstalvoorzieningen zijn maximaal 5 bolletjes te
• Prijzen zijn van maart 2020. behalen.
vaste haak is er vanaf €300, inclusief montage, maar die kan wel als na-
deel hebben dat hij het zicht op de kentekenplaat voor achteropkomend
verkeer hindert. Als een politieman dit constateert, heb je kans op een
boete. Je kunt ook kiezen voor een afneembare of wegklapbare variant.
Die is met minimaal €450 wel een stuk duurder. Dit is een cosmetisch
fraaiere oplossing én neemt het risico op een bon weg.
Voor elektrische en hybride auto’s is het een ander verhaal. De meeste
fabrikanten staan bij deze auto’s geen reguliere trekhaak toe, omdat ze
ongeschikt zijn om een (zware) caravan te trekken. Vaak kan de dealer
wel een speciale haak leveren. Die is dan alleen geschikt om een spe-
cifieke fietsendrager op te monteren. Die haken kosten meestal zo’n
€100 meer dan een reguliere trekhaak. Informeer hiervoor bij de dealer.
Bij alle trekhaken hoort een elektrische aansluiting. Dat kan een 7- of

13-polige zijn. Wil je dat de achteruitrijlampen en het mistlicht op de
drager het ook doen? Dan moeten de auto en de drager een 13-polige
aansluiting hebben. Er zijn verloopstekkers te koop en soms wordt zo’n
stekker bij de drager meegeleverd.
In onze test beoordelen we ook hoe de bevestiging van de drager op
de trekhaak en van de fietsen op de drager zijn beveiligd tegen diefstal.
Een goede fietsdrager heeft sloten op de trekhaakbevestiging en op de
klembeugels van het fietsframe aan de drager.
+
Uebler i21 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €600
Deze drager krijgt allemaal goede (sub)oordelen. Het enige na-
deel is de pittige prijs. Op de trekhaak monteren en vastzetten
kosten weinig moeite en kracht. Daarna twee e-bikes van maxi-
maal 30 kilo per stuk erop zetten, gaat ook probleemloos. De
drager zelf en de bevestigingen tussen fiets en drager zijn met
sloten beveiligd. Na gebruik is hij zeer compact op te bergen.
ProUser Diamant (Beste Koop)

Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €280
Voor minder dan de helft van de prijs van de Beste uit de Test
heb je aan deze drager een bijna net zo goede. Hij is compact
in te klappen en de klemkracht op de trekhaak is instelbaar.
Je hebt wel veel kracht nodig om de drager goed vast te klem-
men en het kost ook wat inspanning om de fietsen erop te
bevestigen.
Na gebruik opbergen
We testen al vele jaren dragers waarop minimaal twee e-bikes passen en
die kantelbaar zijn. Dat laatste komt van pas als je een rechtopstaande
achterklep hebt en je na het monteren van de hele boel erachter komt

dat je nog éven in de achterbak moet zijn… Maar weet dan wel dat je er
een hele kluif aan hebt om 60 kilo fietsen in je eentje naar je toe te kan-
telen en weer rechtop te duwen. Dat kun je beter met z’n tweeën doen.
En dan komt na het fietsuitje het moment dat je de drager ergens in
de schuur of garage wilt opbergen. Dan is het handig als je de drager
compact kunt inklappen, hij niet te zwaar is en er een opbergtas bij zit.
Sommige dragers nemen veel plek in, daar hebben ze dan ook punten-
aftrek voor gekregen.
Kijk voor meer koop- en gebruikstips en alle voor- en nadelen van de

geteste dragers op consumentenbond.nl/fietsdrager.
Fietsverzekeringen
Er zijn een heleboel verzekeringen voor je fiets of e-bike. Door vooraf

goed te bedenken wat je wel en niet wilt verzekeren, kun je veel geld
besparen.
Een fietsverzekering sluit je af voor het geval je fiets wordt gestolen en
je geen geld of zin hebt om voor de kosten van een nieuwe op te draai-
en. Zo eenvoudig was het misschien toen Unigarant in 1971 de eerste
fietsverzekering op de markt bracht, maar anno 2020 is het een stuk
ingewikkelder. Inmiddels biedt Unigarant – het verzekeringsmerk van
ANWB – verzekeringen voor schade door diefstal, door een aanrijding,
val of vandalisme (beschadiging) en voor allebei oftewel volledig casco.
Daarnaast kun je kiezen voor een ongevallenverzekering voor opzitten-
den, verhaalsrechtsbijstand (om je schade op een ander te verhalen) en
pechhulp. Bij Unigarant zie je precies wat deze extra’s – die bij sommige
concurrenten standaard in de premie zitten – kosten: respectievelijk
€0,35, €0,27 en €1,06 per maand. En dit alles is er in twee varianten. De
eerste is een doorlopende polis, waarbij je de premie per maand of per
jaar voldoet. De tweede is een aflopende polis, waarbij je de premie in
één keer voor drie of vijf jaar vooruitbetaalt. Met een aflopende polis
ben je na drie jaar doorgaans wat voordeliger uit. Maar wordt je fiets na

Fietsverzekeringen
r4
r2
r3
r1
aa
aa
aa
aa
gj
gj
gj
gj
or
rin
rin
rin
rin
el
in
vo
er
ke
ke
ke
ke
de
ing
ing
ied
uit
uit
uit
uit
or
er
sto
kk
nb
x.
x.
x.
x.
tk
Ma
Ma
Ma
Ma
De
Aa
Te
Ui
Stadsfietsen
1 ANWB Blijven Fietsen 8,2 100% 100% 100% 100% geld VC
2 Enra Optimaal 7,8 100% 100% 100% 100% natura D/VC
3 Kingpolis doorlopend 7,8 104% 108% 112% 100% natura D/VC
4 Univé 7,8 115% 115% 115% 75% geld VC
5 Unigarant doorlopend 7,5 100% 100% 100% 75% geld D/S/VC
6 ANWB online 7,3 100% 100% 100% 75% geld D/S/VC
7 ANWB via rijwielhandel 7,3 104% 107% 110% 75% natura D/S/VC
8 Centraal Beheer 3 jaar aanschafwaarde 7,3 100% 100% 100% 75% geld VC
9 Interpolis 7,3 100% 100% 100% 75% geld VC
10 Allianz Global Assistance 7,2 100% 100% 100% 75% geld D/VC
11 ZLM 7,2 100% 100% 100% 75% geld VC
12 Klaverblad 7,0 100% 100% 100% 75% geld VC
13 Hema 6,6 100% 100% 100% 75% geld D/VC
14 Enra Basis 5,7 85% 80% 75% 65% keuze D
15 Centraal Beheer 1 jaar aanschafwaarde 5,5 100% dagw. dagw. dagw. geld VC
Elektrische fietsen
1 Kingpolis doorlopend 8,1 104% 108% 112% 100% natura D/VC
2 Univé 8,0 115% 115% 115% 75% geld VC
3 ANWB Blijven Fietsen 7,8 100% 100% 100% 100% geld VC
4 Enra Optimaal 7,7 100% 100% 100% 100% natura D/VC
5 Allianz Global Assistance 7,3 100% 100% 100% 75% geld D/VC
6 ANWB via rijwielhandel 7,3 104% 107% 110% 75% natura D/S/VC
7 Centraal Beheer 3 jaar aanschafprijs 7,3 100% 100% 100% 75% geld VC
8 Interpolis 7,3 100% 100% 100% 75% geld VC
9 Unigarant doorlopend 7,1 100% 100% 100% 75% geld D/S/VC
10 ANWB online 7,0 100% 100% 100% 75% geld D/S/VC
11 Klaverblad 6,9 100% 100% 100% 75% geld VC
12 ZLM 6,9 100% 100% 100% 75% geld VC
13 Hema 6,3 100% 100% 100% 75% geld D/VC
14 Centraal Beheer 1 jaar aanschafprijs 5,6 100% dagw. dagw. dagw. geld VC
15 Enra Basis 5,4 85% 80% 75% 65% keuze D
Beste uit de Test • Bij maximale uitkering: dagw. = dagwaarde.

• Gepeild in maart 2020. • Dekking voor: Diefstal (D), Schade (S), Volledig Casco (VC).
• Maximale uitkering in % van de aanschafprijs van de fiets plus • ZLM is alleen actief in Zeeland en Noord-Brabant.
accessoires.

enkele maanden gestolen, dan ben je
g
de betaalde premie kwijt. Wij waarderen
rin
g
d
rin
ke
tan
ke
ze
ijs
doorlopende polissen daarom hoger
ze
er
sb
ev
er
ht
ce
nv
nd
ec
ra
lle
dan aflopende in ons Testoordeel.
pe
lp
lsr
&T
va
hu
lo
aa
ge
ck
or
ch
rh
Tra
On
Do
Pe
Ve
We pluizen de voorwaarden van al die
verschillende verzekeringen uit en vra-
    
gen flink door bij de aanbieders. Hoe
   optie
zit het bijvoorbeeld met de dekking van
   
 optie accessoires? Stel dat een prijzig kinder-
 optie optie optie zitje van je fiets wordt gestolen, ben je
optie optie optie daarvoor verzekerd? En wat als je fiets
    gestolen is uit een afgesloten schuur
   of berging, maar hij stond níet op slot?
   Zulke aspecten wegen allemaal mee
 optie  bij het berekenen van de Testoordelen
 
(zie de tabel). De polis met het hoogste

Testoordeel biedt de meest complete
 optie optie
dekking. Maar misschien ben je juist
  
op zoek naar een degelijke fietsverzeke-
ring zonder toeters en bellen. Ook dan
    helpen we je uiteraard graag op weg.
 
     Uitkering
   optie Het belangrijkste en zwaarstwegende
 optie  aspect van een fietsverzekering is ui-
   
teraard de schaderegeling. Wat krijg
  
je uitgekeerd bij diefstal, total loss of
  
beschadiging? In de eerste drie jaar is
 optie optie optie
optie optie optie
dat meestal maximaal 100% van de ver
 zekerde waarde, oftewel de aanschaf-
  prijs van de fiets plus de bijbehorende
 optie optie accessoires. Kingpolis, Enra Optimaal
   en de Blijven Fiets Verzekering van
ANWB vergoeden zelfs vijf jaar de aan-
schafwaarde. Maar Centraal Beheer
heeft een verzekering die slechts een
jaar de aanschafwaarde vergoedt en

gaat daarna afschrijven. Kingpolis, Univé en ANWB – mits afgesloten
bij de fietsenwinkel – keren in de eerste drie jaar juist meer dan 100%
uit, als het rijwiel sinds de aanschaf in prijs is gestegen. Bij ANWB en
Kingpolis wordt er uitgekeerd in natura, en krijg je dus een nieuwe, ver-
gelijkbare fiets. En bij Univé in geld. Let op: je krijgt de maximaal 115%
alleen als je er daadwerkelijk een nieuwe fiets van koopt. Doe je dat niet,
dan krijg je 100% van het verzekerd bedrag en kun je met het geld doen
wat je wilt. Met die flexibiliteit scoort Univé extra punten. Bij de verder vrij
simpele Enra Basis-polis mag je sinds kort kiezen als je rijwiel is gestolen:
een uitkering in natura óf in geld. Van die vergoeding gaat soms een
bedrag aan eigen risico af. Bij diefstal is het eigen risico standaard €0,
bij beschadiging doorgaans €25. Alleen bij Enra Optimaal is dat €35. Bij
de vernieuwde fietsverzekering van Hema is het eigen risico altijd €0.
Verzekeraars eisen bij diefstal dat je aangifte doet en dat je kunt aantonen
dat de fiets op slot stond. Dit doe je door twee fietssleutels te overleg-
gen, waarvan één met gebruikssporen. Stond je fiets niet op slot in de
berging of schuur, dan verwijzen de meeste aanbieders naar de inboe-
delverzekering. Maar die vergoedt meestal slechts de (lagere) dagwaarde
van een fiets.
Positieve uitzonderingen zijn de fietsverzekeringen van Klaverblad en
Univé. Die keren uit als er inbraakschade aan de schuur of berging is.
Allianz Global Assistance zegt dit ook te doen, al staat het niet in de
polisvoorwaarden.
Premieverschil
De premie van een fiets- of e-bikeverzekering hangt af van het
soort fiets, de aanschafprijs inclusief accessoires en je post-
code. Gemiddeld ben je het duurst uit in studenten- en grote
steden en het voordeligst in kleinere plaatsen ‘in de provincie’.
Forse premieverschillen zijn overigens lang niet altijd te
verklaren door betere polisvoorwaarden. Raadpleeg
daarom onze online Keuzehulp Fietsverzekeringen op
consumentenbond.nl/fietsverzekering en vergelijk de premies
van de geselecteerde polissen.

Accessoires
Dit jaar nemen we voor het eerst in de beoordeling mee hoe bijvoorbeeld
een kinderzitje, fietsmand of -tassen, fietscomputers, gps- en navigatie-
apparatuur zijn verzekerd. Om bij diefstal gedekt te zijn, moeten dit soort
accessoires vastzitten aan de fiets. Gek genoeg is diefstal van uitsluitend
accessoires bij Enra en Hema níet gedekt op een diefstalpolis, maar
alleen op een volledigcascopolis. ZLM toont zich het soepelst: tot €100
zijn accessoires gratis meeverzekerd. Bij de overige aanbieders betaal
je er altijd extra premie voor. Aan de vergoeding zit geen maximum,
behalve bij Hema (€150) en Allianz (€500). Vaak kun je later aangeschafte
accessoires alsnog bijverzekeren. Alleen bij Enra en Kingpolis moeten
ze direct bij de aankoop van de fiets gemonteerd zijn. ‘Uw vraag zet ons
wel aan het denken of we hier mogelijk soepeler mee om kunnen gaan’,
laat Enra weten. Bewaar in elk geval altijd de aankoopnota van zowel de
fiets als de – al dan niet later aangeschafte – accessoires.
Een heel belangrijke accessoire voor elektrische fietsen is natuurlijk de
accu. Bij het beoordelen van e-bikeverzekeringen letten we dan ook
speciaal op dit prijzige en schadegevoelige onderdeel. ANWB, Unigarant,
Centraal Beheer, Hema Interpolis en Enra Basis schrijven bij schade of
diefstal van alleen de accu elke maand 1,5% af op de waarde van de accu.
Bij Enra Optimaal is dat 0,75%. Bij diefstal van de gehele fiets wordt niet
op de accu afgeschreven. Nog beter is als er helemaal niet extra wordt
afgeschreven op de accu, zoals bij Allianz Global Assistance, Kingpolis,
Klaverblad en Univé. Allianz eist wel dat je de accu niet onbeheerd ach-
terlaat als er geen apart slot op zit, maar dit geldt niet als de e-bike in
een afgesloten ruimte staat.
Het nieuwste in de categorie toeters en bellen is de track and trace-
technologie waarmee gestolen (elektrische) fietsen snel terug te vinden
zijn. ANWB belooft verzekerden met een, wel vrij prijzige, Blijven Fietsen
Verzekering binnen 48 uur hun gestolen rijwiel terug. Nu is het mis-
schien nog een gadget, maar de verzekeraar is tevreden over de eerste
resultaten en verwacht dat binnen tien jaar waarschijnlijk elke e-bike
hiermee is uitgerust.
Vind in een paar stappen de fietsverzekering die het best bij je past op
consumentenbond.nl/fietsverzekering.

Inboedelverzekeringen
De groeiende populariteit van mobiele elektronica zorgt al jaren voor flink

meer schademeldingen bij verzekeraars. Unigarant, het verzekerings
label van ANWB, constateerde bijvoorbeeld dat schades aan smartphones
in 2017 maar liefst 37% van alle inboedelschades besloegen. In 2011 was
dat nog 4%. Het gemiddelde schadebedrag liep in diezelfde periode op
van €103 naar €123. Unigarant stond voor de keuze: allrisk-schade – zeg
maar door vallen en stoten – aan mobiele elektronica schrappen uit de
dekking van de inboedelverzekering (en die van ANWB) of de premie
verhogen. Het werd het eerste, met daarnaast een aparte, los af te sluiten
module voor mobiele telefoons, tablets en wearables zoals smartwatches
en digitale sporthorloges. Val- en stootschade aan laptops is bij ANWB
en Unigarant nog wel gedekt op de gewone inboedelverzekering.
Niet de enige
Inmiddels hebben ook ABN Amro, ASR, Ditzo, de Goudse en InShared de
allrisk-schades aan mobiele elektronica verplaatst naar een aanvullende
dekking. Dat geldt niet alleen voor mobieltjes en laptops, maar soms ook
voor e-readers, koptelefoons, mobiele navigatiesystemen, verrekijkers,
mobiele spelcomputers, foto-, film-, geluids- en videoapparatuur en zelfs
medische hulpmiddelen. Volgens ABN Amro is hiertoe besloten ‘omdat
bij klanten de behoefte bestond hun mobiele elektronica ook mee naar
buiten te nemen en vooral voor diefstal en vallen en stoten te verzekeren’.
Voorlopig laatste in dit rijtje is ING. ING lanceert binnenkort de Mobiel-
verzekering voor smartphones en tablets. Verzekerden hebben daarmee
recht op reparatie of vervanging binnen 24 uur; ook in geval van val- of
stootschade. De dekking is wereldwijd, maar reparatie en vervanging
vindt alleen plaats in Nederland.
Andere verzekeraars hanteren bij allriskschade een extra eigen risico
(zie de tabel). Bij Allianz Direct is dergelijke schade aan smartphones,
laptops en tablets nooit gedekt.
Grote verschillen
Nationale-Nederlanden pakte het nog rigoureuzer aan: sinds 1 april van
dit jaar is geen enkele schade aan mobiele apparatuur nog gedekt op de

Inboedelverzekeringen
tra ten n/st p. w pp.
k
er
ha hade ade en) e pp.
a
k
.w
er
bu (vall .d. a gen
ch tot n a
de
pp
i
ha
sk aaks n/s eige
ur n) a
p
sc
e
-
Al inbr vall e.d.
ot
k
ris
e
all
d- de de
nis ng
de
e
e
an ha ha
bij
rte di
nd
Br -sc aksc
de
ico
eu oe
ied
aa
(
eb erg
ris
rm
eb
sk a
lri br
el
rg ev
en
i
sg
de
pe
Al -/in
-sc
eig
pe al
ing
/
or
de
ie
xim
d
sto
em
kk
an
lri
Ma
De
Sc
Ex
Te
Br
Pr
aanvullende dekking
mobiele apparatuur
1 ING 8,8  M  M €29,95 €3 - €21 Wereld in natura
2 Centraal Beheer 8,6   B €100
3 FBTO 8,5   B €150
4 ABN Amro 8,4  M M €100 €6,80 Ned. €7500
5 Interpolis 8,4   B
6 ING Basis EUG 8,2  M  M €29,95 €3 - €21 Wereld in natura
7 Nat.-Ned. Maatwerk 8,0 M M M keuze €14 - €18 Wereld €7500
8 Ohra 8,0     B
9 Aegon 7,9    €250
10 ANWB 7,8  M M €50 €9 - €15 Wereld €5000
11 ASR 7,8  M  M/U M €9,70 Ned. onbeperkt
12 Nat.-Ned. Standaard 7,8 M M M keuze €14 - €18 Wereld €7500
13 Ditzo 7,6  M  M €9,70 Ned. onbeperkt
14 ABN Amro EUG 7,5  M M €100 €6,80 Ned. €7500
15 InShared 7,5  M M €50 €13,20 - €20,60 Wereld €5000
16 De Goudse 7,4  M M €6,05 - €32,65 Wereld €500 - €1500
17 Vereniging Eigen Huis 7,4     B
18 SNS 7,2     B
19 Univé 7,2   B
20 Klaverblad Royaal 7,1   bep. €150
21 Hema 6,7   bep.
22 Unigarant 6,7  M M €100 €9 - €15 Wereld €5000
23 United Insurance 6,7     bep.
24 ZLM 6,7     bep. €100
25 Aon 6,6   C C bep. €100
26 Allianz Premium 6,5   bep.
27 Verzekeruzelf.nl 6,5     B
28 Aegon Basis EUG 6,3  bep. nvt
29 Nat.-Ned. Standaard EUG 6,3 M M M keuze €14 - €18 Wereld €7500
31 Allianz Direct 6,2  bep.
32 Klaverblad Budget EUG 5,6  bep. nvt
Beste uit de Test • Premies aanvullende dekking: incl. assurantiebelasting, excl.

• Peildatum 1 september 2020. provisie. Die van De Goudse hangen af van gezinssituatie,
• Allriskdekking, tenzij anders vermeld. verzekerd bedrag, en optionele diefstaldekking.
• EUG: Extra uitgebreide dekking. • Extra eigen risico heeft bij ABN Amro, ANWB, ING, InShared en
• B= Buitenshuisdekking, M = Mobiele apparatuurdekking, Unigarant betrekking op aanvullende dekking Mobiele apparatuur.
U = Uitoefening beroep. Aegon, ANWB, Unigarant: eigen risico vervalt als je een aangewe-
• C= coulance, bep.=beperkt, Ned.=Nederland. zen schadehersteller inschakelt.
• Beperkte dekking schade buiten de deur: op bepaalde locaties • InShared vergoedt max. 2 keer val- of stootschade per jaar. Buiten
(zoals tuin, auto), tot een bepaald bedrag, of voor bepaalde Nederland max. €2500 per gebeurtenis.
oorzaken. • ZLM: alleen Zeeland/NoordBrabant.

inboedelverzekering. De verzekeraar introduceerde in plaats daarvan
de Mobiele Elektronicaverzekering. Die dekt schade aan elektronica
wereldwijd tot €7500 per gebeurtenis. De premie varieert, afhankelijk
van het gekozen eigen risico, van €14 tot €18 per maand. Voor som-
mige verzekerden ongeveer evenveel als ze tot dusver voor hun hele
inboedelverzekering betaalden, wat logischerwijs leidde tot klachten.
Overigens verdween bij Nationale Nederlanden ook schade veroorzaakt
door huisdieren uit de inboedelverzekering.
De overige inboedelverzekeraars geven aan vooralsnog niet te tornen
aan de dekking van mobiele elektronica. Die loopt wel behoorlijk uit-
een; bijvoorbeeld bij inbraak van standaard €2500 (United Insurance)
en €3000 (Klaverblad Budget) tot €35.000 (de Achmea-labels Centraal
Beheer, FBTO en Interpolis). ‘Wij zien deze dekking als een belangrijk
onderdeel van de inboedelverzekering’, laat Achmea weten. ‘Onze klan-
ten hebben steeds meer waardevolle elektronica in huis en vinden het
belangrijk dat dit standaard goed verzekerd is.’ De inboedelpolissen
van Centraal Beheer, FBTO en Interpolis behoren tot de beste, maar
doorgaans ook tot de duurdere.
Nieuw: Lemonade
Opvallende nieuwkomer is Lemonade. Deze van oorsprong
Amerikaanse verzekeraar mikt op millennials die hun eerste
verzekeringen afsluiten. De voorwaarden zijn goed. Zo ver-
goedt Lemonade bij gedekte schades altijd de nieuwwaarde.
Maar allrisk-schade aan smartphones, tablets en laptops is
uitgesloten, net als schade tijdens tijdelijke verhuur van je huis.
Het opvallendst is dat Lemonade bij de acceptatie en claim
afhandeling vertrouwt op kunstmatige intelligentie.
Hoelang vergoed?
Een hoog verzekerd bedrag is één ding. Minstens zo belangrijk is hoe-
lang je inboedelverzekeraar, als de schade niet te repareren blijkt, de
nieuwwaarde van kostbare spullen vergoedt. ABN Amro, Allianz en ASR
bijvoorbeeld keren bij schade aan mobiele elektronica nooit de nieuw-

waarde uit, maar standaard de lagere vervangingswaarde (Allianz) of de
dagwaarde. Positieve uitschieter ING vergoedt bij gedekte schade maar
liefst tien jaar de nieuwwaarde.
Hoewel dit per merk of aanschafprijs kan verschillen, schrijven de meeste
andere verzekeraars een smartphone in drie jaar af, een tablet in vier jaar
en een laptop in vijf jaar. Daarbij passen ze doorgaans de zogenoemde
nieuwwaarderegeling toe. Dat betekent dat ze de nieuwwaarde uitkeren
zolang de dagwaarde ten minste 40% van die nieuwwaarde bedraagt.
Bij een doorsnee smartphone duikt de dagwaarde hier na 21 maanden
onder. Daarna ontvang je bij een gedekte schade de dagwaarde. De
meeste verzekeraars hanteren wel een restwaarde, waardoor je in elk
geval 10 tot 20% van de (huidige) nieuwwaarde ontvangt.
+
ING (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,8
Net als Nationale-Nederlanden vergoedt ING standaard liefst
tien jaar de nieuwwaarde: het bedrag waarmee je een nieuw,
soortgelijk product kunt kopen. ING doet dit echter óók bij
gedekte schade aan mobiele elektronica. Nadeel: een
ING-betaalrekening is verplicht.
Thuiswerken
En hoe zit het met de elektronica van onze werkgever die we buiten de
bedrijfsmuren gebruiken? Klanten van Aon Direct ontvingen op 1 mei
het volgende mailtje: ‘Nu een groot deel van ons thuis aan het werk ís,
kan er altijd een ongelukje gebeuren. Denk bijvoorbeeld aan een glas
water over uw werkcomputer. Bent u eigenlijk wel verzekerd wanneer
spullen, zoals een laptop van uw werkgever thuis kapot gaan? Het ant-
woord is: Ja! De geleende of de gehuurde spullen van uw werkgever zijn
verzekerd op uw inboedelverzekering.’ Helaas klopt dat toch niet, zo
blijkt maanden later uit onze rondgang langs alle inboedelverzekeraars.
‘Maar we zullen coulant omgaan met verzekerden die een schade indie-
nen en op basis van de door ons verzonden informatie verwachten dat
deze gedekt is’, meldt Aon-woordvoerder Femke Bruggeman. ‘Ook gaan

we kijken of we deze dekking alsnog aan deze inboedelverzekeringen
kunnen toevoegen.’
In de regel is de werkgever verantwoordelijk voor de apparatuur. Maar
er zijn uitzonderingen. Bijvoorbeeld als je als werknemer de schade
opzettelijk hebt veroorzaakt of bewust roekeloos bent geweest. Of als
je schriftelijk met de werkgever bent overeengekomen dat je zelf de
verantwoordelijkheid draagt. Dit laatste kan echter alleen als je hier
ook voor verzekerd bent. De meeste inboedelverzekeraars volgen deze
redenatie. ‘In de meeste gevallen is de werkgever natuurlijk gewoon ver-
antwoordelijk voor schade aan zijn spullen. Wij verzekeren spullen van
de werkgever niet’, laten Centraal Beheer en FBTO bijvoorbeeld weten.
Tijdens de coronacrisis hanteren zij ook een coulanceregeling. ‘Het
kan zijn dat kleine ondernemers dit niet goed hebben geregeld. Als de
klant dan problemen krijgt, zijn we coulant. Maar we promoten dit niet.’
ASR en Ditzo vergoeden schade aan apparatuur van de werkgever door
bijvoorbeeld brand of inbraak tot €7500, ING tot €5000.
Een aantal verzekeraars vergoedt ook allrisk-schade, maar alleen als de
schade níet door een andere verzekering wordt gedekt. Bij Ohra is dit
maximaal €1000, op basis van de dagwaarde, bij SNS €1250, bij Reaal,
United Insurance en Verzekeruzelf €2500 en bij Vereniging Eigen Huis
€10.000. ZLM vergoedt deze schade zelfs onbeperkt. Daarentegen heb je
bij ASR twee keuzedekkingen nodig (Mobiele elektronica en Beroeps-
uitrusting) om in Nederland volledig gedekt te zijn voor schade aan
mobiele elektronica van je werkgever.
Kijk voor de actuele premies en elk kwartaal ververste Testoordelen van

alle inboedelverzekeringen op consumentenbond.nl/inboedelverzekering.
Navigatie-apps
Consumentengids juli 2020
De afgelopen jaren nam de verkoop van losse navigatiesystemen flink af.

Begrijpelijk, want om met de auto je weg te vinden, heb je eigenlijk niet
meer nodig dan een smartphone en een houder voor in de auto. Op elke

smartphone is namelijk standaard een navigatie-app geïnstalleerd. Zo zit
Google Maps op alle Android-telefoons en Apple Kaarten op elke iPhone.
Maar er staan nog veel meer navigatie-apps in de appstores. Dat zijn
zowel gratis als betaalde apps, al is deze laatste groep in de minderheid.
Zo testen we
We gebruiken een GPS-simulator om te kijken hoe goed een
navigatie-app je begeleidt tijdens het rijden. De opgenomen
GPS-signalen van echte ritten spelen we via de simulator af,
waardoor de systemen ‘denken’ in de echte wereld te rijden.
Zo volgen alle systemen altijd dezelfde routes en kunnen we
ze goed vergelijken.
Abonnementskosten
Bij de meeste betaalde apps zijn de aanschafkosten eenmalig. Uitzon-
dering daarop zijn de apps van TomTom en CoPilot, die met een abon-
nement werken. Bij CoPilot kun je alleen een jaarabonnement nemen
voor €15, maar bij TomTom is het mogelijk om verschillende periodes te
kiezen. De Android-versie biedt een maanden jaarabonnement voor
respectievelijk €6 en €20. Bij de Apple iOS-versie is dat één maand (€2),
drie maanden (€5), zes maanden (€9) of een jaar (€13). Zo ben je na bij-
voorbeeld vijf jaar €65 tot €100 kwijt aan TomTom en €75 aan CoPilot.
Dat is overigens nog wel goedkoper dan een los systeem.
TomTom heeft aangegeven dat de Android-app vernieuwd wordt in de
zomer van 2020. Daarbij zal vermoedelijk hetzelfde abonnementsmodel
gebruikt gaan worden als bij de iOS-versie.
Kies je voor een betaalde app, dan kun je deze gewoon overzetten als
je een nieuwe smartphone neemt. Je moet dan wel hetzelfde account
aanhouden als waarmee de app of het abonnement oorspronkelijk is
aangeschaft.
Dure app
Vrijwel alle apps zijn kosteloos te installeren vanuit de appstores. Alleen
bij BringGo betaal je daar €0,99 (Android) en €1,09 (iOS) voor. Vervolgens

Navigatie-apps
e
ing
11 tave nfor r int et

ati
(m ruik atie net

de rn
rm
ga ak eleid
We ksge ebe g
en
er
ee zon inte
ut din
lle ten nfo
rd
i
g
We rbru wo
Ge ken gele
Ve ook via
Be ec ersi
e
Ge rou eit
ut
ve beld
rd
as rke
b) ro
e
t
m
ele ali
a
ro
ts k
te

a
e
w
i
d
pe
vig l
)
Ap ve v
Na rdee
Ac en g
Vi tiek
We tan
Te ijs
ty
Da rsi
km rb
p
r
ro
t(
&
ui
o
tp
n
sto
rk
rk
er
rk
sp
br
cu
p-
rk
ch
su
Me
Ri
Android
1 TomTom GO Mobile €20 7,8 7,4 6,7 7,7 8,0 8,8 8,0 6,7 8,6   0,3
2 iGO Navigation €30 7,6 7,7 7,8 7,3 8,0 5,6 6,5 6,7 10  O 0,3
3 CoPilot GPS-Navigatie €15 7,5 6,9 6,9 6,3 8,2 7,2 8,3 6,7 9,5   0,0
4 Google Maps €0 7,2 6,8 6,3 6,4 8,2 5,9 5,8 5,5 8,8    4,4
5 Waze voor Android €0 7,2 7,0 6,3 6,9 7,9 6,1 5,2 6,7 8,8   1,4
6 Magic Earth Navigatie €0 7,1 7,0 6,6 6,5 7,3 7,3 5,3 5,1 9,1    6,6
7 Here WeGo €0 6,9 6,3 5,4 6,3 7,9 5,1 7,9 6,7 8,5    1,5
8 Sygic GPS Navigatie €15 6,9 6,6 6,2 5,8 7,4 5,7 7,8 5,5 6,9  O 0,9
9 Navmii GPS Wereld €0 6,3 6,3 5,9 5,6 6,6 4,7 6,3 5,3 8,4   27,7
10 MapFactor Navigator €0 6,0 6,0 5,8 4,9 6,8 3,4 8,3 6,7 7,6  O 0,2
11 BringGo West-Europa €71 5,6 5,2 4,5 5,6 7,4 4,7 9,3 6,7 7,4   0,1
12 Karta GPS Navigatie €0 4,7 4,4 5,0 5,8 7,4 3,7 7,4 6,7 8,5  O 1,2
13 Flitsmeister voor Android €0 4,2 4,2 4,6 5,9 6,7 5,1 3,6 6,9 9,2   12,6
14 Maps.Me Offline kaarten €0 3,8 3,8 4,2 5,1 6,3 3,5 8,1 5,3 8,9   0,2
iOS
1 TomTom GO Navigation €13 7,7 7,4 7,0 7,6 7,7 8,8 8,0 6,7 9,3   0,6
2 iGO Navigation €33 7,6 7,7 7,8 7,3 8,0 5,6 6,6 6,7 9,3  O 0,3
3 CoPilot GPS Navigatie €15 7,4 6,9 6,7 6,4 7,8 7,2 8,4 6,7 8,7   0,0
4 Google Maps €0 7,2 6,8 6,4 6,4 8,3 5,7 5,5 6,9 8,8    10,2
5 Waze voor iOS €0 7,1 6,8 6,4 6,9 8,0 6,1 5,4 6,7 8,6   1,2
6 Magic Earth Navigatie €0 7,0 7,1 6,6 6,6 7,0 7,3 5,3 5,1 8,6    7,5
7 Sygic GPS-navigatie €15 7,0 6,6 6,5 5,8 7,5 5,9 7,8 6,7 7,5  O 2,4
8 Here WeGo €0 6,8 6,6 5,9 6,4 7,3 5,1 8,2 6,7 9,5    1,4
9 Apple Kaarten €0 6,6 7,0 6,6 6,4 7,0 3,9 4,6 6,7 8,7   15,5
10 Navmii Offline GPS €0 6,2 6,1 6,0 5,7 6,5 4,7 8,9 6,9 8,8   1,2
11 BringGo Western Europe €51 5,9 5,5 4,9 5,3 7,1 4,7 9,4 6,7 8,4   0,1
12 Karta GPS - Offline €0 4,4 4,3 5,2 5,7 7,1 3,7 7,6 6,7 8,4  O 1,5
navigatie
13 Flitsmeister voor iOS €0 4,1 4,1 4,3 6,0 6,4 5,1 3,7 6,9 9,0   10,5
14 Maps.Me Offline kaarten €0 3,8 3,8 4,2 5,1 6,3 3,5 7,9 6,9 8,9   0,3
Beste uit de Test Beste Koop • Onder App-aspecten vallen onder andere: Is er een dataverbinding
7,5 en hoger 5,4 en lager nodig tijdens het rijden? Hoe is het dataverbruik? Kun je de hele
• Prijzen zijn van mei 2020, voor een navigatiepakket inclusief kaart downloaden of moet je landen kiezen?
actuele verkeersinformatie. • Bij verkeersinformatie: O = optioneel.
• De richtprijzen voor TomTom en CoPilot zijn jaarlijkse • Het aspect ‘Gemak app updaten’, dat voor 1% meeweegt, is niet in
abonnementskosten. de tabel opgenomen, alle apps krijgen hiervoor een 10.

kun je de app 30 dagen kosteloos gebruiken, waarna je een navigatie-
pakket moet aanschaffen.
Er zijn twee ‘smaken’. Neem je de goedkoopste variant (€70 voor Android
en €50 voor iOS), dan zit daar actuele verkeersinformatie bij, maar
slechts voor een jaar. Bij de duurste optie (€80 voor Android en €70
voor iOS) krijg je actuele verkeersinformatie en kaartupdates voor drie
jaar. Al gaat het wel om jaarlijkse kaartupdates en alleen in het tweede
en derde jaar. Daarmee is BringGo met afstand de duurste van de geteste
navigatie-apps.
Een andere betaalde app is iGO Navigation: €30 voor de Android-versie
en €33 voor iOS. Maar wil je ook dat de namen van straten, snelwegen en
plaatsen worden uitgesproken? Dan moet je nog het zogenoemde voice
guidance-pakket aanschaffen voor €5 (Android) of €5,50 (iOS). Overigens
heeft de iOS-versie al lange tijd geen update meer gehad; de laatste is
van juni 2018. Dat is geen goed teken; de meeste appmakers brengen
regelmatig updates uit. Wel jammer, want hij komt goed uit deze test.
Offline navigeren
Google Maps maakt standaard gebruik van een dataverbinding,
maar als je een kaart op de telefoon installeert, kan de app ook
zonder dataverbinding werken. Via de optie ‘Offline kaarten’
in het menu kun je een kaartdeel selecteren om op je smart-
phone te downloaden. Je moet daarvoor wel met een account
ingelogd zijn op Google Maps. En er zit een maximum aan de
grootte. Zo kun je net heel Nederland als kaart opslaan. De op-
geslagen kaart is alleen voor autonavigatie te gebruiken.
‘Gratis’ apps
Voor veel gratis navigatie-apps moet je toch iets betalen. Bijvoorbeeld
voor diensten als verkeersinformatie en flitscamera’s. Zo kun je met
Karta GPS kosteloos navigeren, maar wil je actuele verkeersinforma-
tie of flitsers erbij, dan kost dat eenmalig €10 per dienst. Ook laat de
app reclame zien, vaak net voordat je een route gaat rijden of nadat de
navigatie gestopt is. Het kost je eenmalig €4 om daar vanaf te komen.

Dit laatste geldt ook voor Flitsmeister. Deze populaire app is gratis, maar
laat wel reclames zien na het rijden. Je kunt dit uitzetten door een abon-
nement op Flitsmeister Pro te nemen voor €8,99 per jaar of €16,99 voor
twee jaar. Flitsmeister is vooral bekend van waarschuwingen voor zowel
vaste als mobiele flitsers en voorziet je van actuele verkeersinformatie.
De app is ook te gebruiken om te navigeren, maar op deze functie scoort
hij niet niet zo goed in onze test. Zo laat de app weinig van de route
zien, waardoor je minder ver vooruit kunt kijken dan bij andere apps.
Bovendien zijn de getoonde en gesproken rijstrookaanwijzingen niet
altijd duidelijk.
+
TomTom GO Mobile Android/Navigation iOS
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,8/7,7
Richtprijs: €20 (1 jaar)/€13 (1 jaar)
Sterk punt is de goede timing en inhoud van de gesproken
navigatie. Ook is de route op het scherm goed te volgen. Je
kunt voldoende ver vooruit zien en er wordt ingezoomd als
actie nodig is. Actuele verkeersinformatie is inbegrepen en
wordt duidelijk weergegeven. Met de Android-versie navigeer
je maximaal 75 km per maand kosteloos. Bij iOS is de eerste
maand kosteloos.
Google Maps Android/iOS (Beste Koop)

Testoordeel: 7,2/7,2
De routebegeleiding is in orde. Google Maps laat voldoende
van de route zien en zoomt goed in bij naderende acties.
Rijstrookaanwijzingen staan alleen subtiel bovenin het scherm.
Daardoor is het op snelwegen lastiger te zien welke baan of
afslag je moet hebben. Het gebruiksgemak is prima en je kunt
makkelijk allerlei soorten bestemmingen vinden. De app toont
ook verkeersinformatie, maar niet zo duidelijk.

Waze voor Android (Beste Koop)
Testoordeel: 7,2
Richtprijs: €0
De navigatiekwaliteit is goed. Gesproken meldingen zijn steeds
relevant, al is de timing op snelwegen niet altijd optimaal. De
route is goed te zien en er wordt tijdig en goed ingezoomd op
komende acties. De kaart toont ook andere autorijders die
Waze gebruiken, wat soms het overzicht belemmert. Je kunt
geen kaarten opslaan en hebt altijd de dataverbinding nodig.
Kaarten op je telefoon
Bij sommige apps wordt altijd een kaart op de smartphone gezet wanneer
je die installeert. Voordeel is dat je de app dan altijd kunt gebruiken, ook
als je geen dataverbinding hebt. Dit wordt ook wel ‘offline’ navigeren
genoemd. Zolang je smartphone de satellietsignalen kan ontvangen,
en dat is vrijwel overal op deze aardbol mogelijk, kun je je locatie op de
kaart zien en je de weg laten wijzen.
Je moet wel voldoende vrije opslagruimte op je telefoon hebben om
de kaart te kunnen installeren. Die kaarten kunnen veel ruimte inne-
men. Zo vraagt Here WeGo 12 tot 15 GB voor de kaart van Europa. Bij
sommige apps kun je geen overkoepelend gebied zoals ‘Europa’ in een
keer downloaden, maar selecteer je landen. Dit geldt bijvoorbeeld voor
Magic Earth en TomTom GO Navigation (iOS). Op die manier heb je de
benodigde opslagruimte meer in eigen hand. Voor een rit naar Spanje
bijvoorbeeld, heb je zo’n 5,2 GB nodig bij TomTom GO Navigation (iOS).
Dataverbinding nodig
Er zijn ook zogenoemde ‘online’ apps waarbij je geen kaart op je smart-
phone nodig hebt. De app haalt namelijk continu de benodigde kaart
informatie van het internet via de dataverbinding van je smartphone.
Bij diverse apps, zoals Google Maps en Apple Kaarten, is dit de standaard
manier waarop ze werken. De ‘kosten’ van de app zitten dan in het ver-
bruik van je mobiele databundel. Dat verbruik verschilt wel per app.
Zo bleek Apple Kaarten (iOS) een grootverbruiker, met 15,5 MB tijdens
een testroute van 11 kilometer. Terwijl Waze hier iets meer dan 1 MB

voor nodig had. Overigens is het vermelde dataverbruik in de tabel een
indicatie van de verschillen tussen apps op dit punt. Het betekent niet
dat op elke 11 kilometer van een rit altijd de genoemde hoeveelheid data
wordt verbruikt. Daarnaast kan het verbruik nogal verschillen per rit bij
elke app, zelfs op dezelfde trajecten.
Apps met de kaart op de telefoon verbruiken ook data als er een data-
verbinding is. Dat is meestal minder dan 1 MB en waarschijnlijk vooral
nodig om actuele verkeersinformatie of andere gegevens te downloaden.
Bij apps die standaard via de dataverbinding werken, kun je soms ook
kaarten op de telefoon opslaan. Wanneer er geen dataverbinding is,
gebruik je deze opgeslagen kaarten en kun je blijven navigeren. Dit kan
bijvoorbeeld bij Google Maps (zie het kader ‘Offline navigeren’) en Here
WeGo. Genoeg keus al met al!
Op consumentenbond.nl/navigatie staan actuele testresultaten van

meer dan 80 goed verkrijgbare navigatie-apps en losse systemen.

3
Voeding &
Gezondheid
Voeding & Gezondheid 167

Activity trackers
Voor een gezond leven is het belangrijk om meer te bewegen. Dat ver-
kleint de kans op onder meer hart- en vaatziekten en diabetes. Bewe-
gen heeft ook positieve effecten op je spierkracht, snelheid en mentale
gesteldheid. Bij ouderen zorgt het bovendien voor een lager risico op
dementie. Meer bewegen is vooral een kwestie van doen, maar dat is
makkelijker gezegd dan gedaan. We zijn vaak geneigd om te overschat-
ten hoe veel we bewegen. Met een activity tracker om je pols weet je
het precies. Wij testen voortdurend activity trackers en kijken daarbij
onder andere naar fitness- en ‘smart’-mogelijkheden, gebruiksgemak
en de accu. Op consumentenbond.nl/activity-tracker vind je de laatste
testresultaten. In het overzicht op de pagina hiernaast staan de Beste uit
de Test en de Beste Koop (van september 2020) naast elkaar.
Bewegen
Een activity tracker telt stappen en maakt inzichtelijk hoeveel je er
hebt gezet. Op het schermpje van de tracker staat het resultaat van de
dag. De tracker zet de gegevens over naar een app op je smartphone.
Dat doet hij draadloos via bluetooth. De app verwerkt de stappen in
overzichten, bijvoorbeeld per dag, week en maand. Zo weet je gaan-
deweg of je genoeg beweegt. De tracker helpt ook om doelen te stellen
om vaker te bewegen. Ook spoort hij aan te gaan bewegen wanneer
je te lang stil zit.
Bij het tellen van stappen is nauwkeurigheid erg belangrijk. Hoe nauw-
keurig de stappenteller is, blijkt uit drie tests die wij doen: we tellen stap-
pen tijdens een wandeling, een rondje hardlopen en het uitvoeren van
verschillende routineklusjes. Bij elke opdracht vergelijken we de getelde
afgelegde stappen met die op een goede losse stappenteller. Hoe groter
het verschil in getelde stappen, hoe lager de activity tracker scoort.
Activity trackers rekenen stappen vaak ook om naar meters. Ook hier-
van testen we de nauwkeurigheid van de meting met een wandeling
en rondje hardlopen op een vast parcours. Als de tracker ingebouwde
gps heeft dan gebruiken we die in de test.

Activitytrackers
Xiaomi Mi Band 4 €25 Prijs €150 Fitbit Charge 4
6,1 Testoordeel 8,0
Is wel onnauwkeurig 7,7 Stappen tellen 8,2 Telt bij routineklusjes net wat
bij routineklusjes nauwkeuriger dan Xiaomi
Zet stappen om in meters 6,4 Afstand meten 9,2 Meet met gps, erg nauwkeurig
Geen hoogtemeter nvt Stijging meten 3,9 Telt gelopen trappen mee als beweging
Meet goed bij sport, maar slecht 4,7 Hartslagmeter 8,9 Zeer nauwkeurig
bij rust of gewoon bewegen
nvt Reageren op een WhatsAppje 5,5 Mogelijk, maar niet echt makkelijk
Redelijk stevig, 5,5 Kwaliteit materiaal 6,6 Stevig en zeer krasbestendig,
zeer krasbestendig vervangbaar siliconenbandje
Goed leesbaar kleurenscherm 7,8 Leesbaarheid van het scherm 6,1 Lage resolutie zwart-witscherm
dat sterk reflecteert bij zonlicht
Redelijk overzichtelijk 6,9 Slaap meten 8,5 Weergave slaapgegevens is erg over-
weergegeven zichtelijk
Bijna 12 dagen 7,7 Accuduur 6,9 8 dagen
Informatie goed te bekijken, Geschikt voor een ervaren Gps meet netjes prestaties, afstand
wel lastig te bedienen 5,5 hardloper 6,6 en tempo, scherm is lastig te bekijken
tijdens het lopen
Xiaomi-app is niet erg 3,7 App 7,3 App zit goed in elkaar en biedt
gebruiksvriendelijk gebruikers genoeg uitdagingen
Naast de standaardverbindingen een
Bluetooth, wifi, Android, iOS 2,8 Verbindingen 8,2 NFC-chip voor contactloos betalen via
Fitbit Pay
Activiteiten als 'hardlopen' of Herkent welke activiteit je onderneemt

'fietsen' moet je zelf aanzetten Nee Activiteiten herkennen Ja en legt verbrande calorieën en je hartslag
vast
Afvallen
Een activity tracker is een handig hulpmiddel bij afvallen, omdat hij het
aantal verbruikte calorieën bijhoudt. Dat doet hij op basis van onder
meer je lengte, leeftijd en gewicht. Bij modellen met een hartslagmeter
telt de intensiteit van een activiteit mee bij het berekenen van de ver-
bruikte calorieën. Hoe hoger je hartslag tijdens een inspanning, hoe
meer verbruikte calorieën. Deze ‘actieve’ calorieën worden opgeteld bij
de calorieën die je standaard in rust verbruikt.
Voor het complete plaatje is ook de inname van calorieën bij te houden.
Er zijn apps die dat makkelijker maken. Je stelt een doel – afvallen of juist
aankomen – en de app bepaalt hoeveel calorieën je dagelijks in ‘mag’
nemen. Met behulp van een dagboek en een database met voedingsmid-
delen houd je bij wat je consumeert. De verzamelde data kun je soms
koppelen aan die van een activity tracker. We testen deze functie niet,
maar uit eerder onderzoek van ons blijkt dat zo’n app kan helpen om je
afslankdoelen te bereiken.

Hartslag meten
De meeste activity trackers hebben een ingebouwde hartslagmeter. Die
meet je hartslag via de pols, gedurende de hele dag. Je rusthartslag is
een goede indicatie van je conditie. Door elke dag op hetzelfde tijdstip
te meten, ontstaat er een beeld van je vorderingen. Een tracker kan je
ook wijzen op een te hoge of te lage hartslag in rust. Dat kan een re-
den zijn om contact op te nemen met de huisarts. Overigens geven de
fabrikanten duidelijk aan dat een activity tracker niet bestemd is voor
medische doeleinden. We testen de nauwkeurigheid van de ingebouwde
polshartslagmeter in rust, tijdens matige inspanning, tijdens hardlopen
met flinke inspanning en tijdens fietsen en vergelijken deze data met
een referentiemeter. Hoe groter het verschil in getelde hartslagen tijdens
de test, hoe lager de score.
Sporten
Ook tijdens het wandelen, rennen en fietsen is het mogelijk om je hart-
slag te meten. Dat geeft een beeld van de geleverde inspanning. Bij het
trainen voor een specifiek doel, zoals een hardloopwedstrijd, komt dat
zeer van pas. Door afwisselend snel en langzaam te lopen, verbetert je
conditie. In de app geven grafieken en diagrammen inzicht in je vor-
deringen.
Het kleine scherm van een activity tracker is niet ideaal voor het aflezen
van sportieve prestaties. Tijdens het hardlopen of fietsen is het grotere
scherm van een smartwatch of sporthorloge vaak beter af te lezen. Die
hebben ook meer smartfuncties. Ook hebben ze meestal gps, waarmee
je een rondje hardlopen vastlegt op de kaart. Tijdens het lopen zijn je
tempo en de afgelegde afstand op het scherm te zien.
Slaap meten
Een activity tracker meet ook je beweging tijdens het slapen. Bij veel
beweging ben je wakker of lig je te woelen. Als je lang stilligt, slaap je
waarschijnlijk lekker. Je kunt je slaapgegevens bekijken in de app. We
geven een oordeel voor de gebruiksvriendelijkheid hiervan. Vaak is
te zien hoelang je diepe en lichte slaap hebben geduurd. Ook wordt je
rem-slaap meestal bijgehouden. Soms bevat de tracker een wekker die
je wakker maakt tijdens je lichte slaap. Daardoor zou je frisser opstaan.

Op consumentenbond.nl/activity-tracker kun je alle geteste model-
len vergelijken en vind je meer informatie, ook over de weging van de
diverse (sub)aspecten.
Alcoholvrije mousserende wijnen

Alcoholvrije bubbels zijn populair, vooral rond de jaarwisseling. Drink

je geen alcohol of ben je de Bob, dan kun je toch gezellig mee proosten.
We serveerden ons expertpanel 11 mousserende alcoholvrije wijnen die
te koop zijn in supermarkten en bij slijters. De 7 experts proefden de
bubbels blind en beoordeelden ze op onder andere smaak, geur, aroma
en balans.
Ook wijzelf nipten een paar glaasjes mee onder werktijd, want zonder
alcohol geen jolige toestanden. Hoewel… er viel nog genoeg te lachen.
‘Tot nu toe zit er een mooie constante lijn in’, merkte een expert hal-
verwege de test op. ‘Ze zijn allemaal slecht.’ Eén wijn rook zo extreem
zoet dat de experts gezamenlijk uitriepen: ‘Die geur!’ De oordelen wa-
ren over de meeste bubbeldranken niet mals: ‘Smaakt naar uitgesopt
afwasmiddel’, ‘Ruikt naar schone luiers en billendoekjes’, ‘Heel zuur,
riekt naar landbouw’, ‘Zuurstok’, ‘Chemisch’ en ‘Gooi deze maar door
de gootsteen’.
Eén van de wijnen, de Vintense Fine bulles blanc alcohol free, leek kurk
te bevatten. En niet bij één fles: met de drie flessen die we ontkurkten
was het mis. Onze experts konden hem daarom niet beoordelen; de
Vintense is dus niet opgenomen bij de beschrijvingen. Oorzaak kan
een bacterie zijn in het wijnvat; in ieder geval zat er een ‘fout’ in de
wijn. Dat vonden de experts echt komisch: ‘een nepwijn met een écht
wijnprobleem.’
Best aardig
Ook zonder alcohol kun je dus lol hebben, zo bleek maar weer. Maar
het eindoordeel over de alcoholvrije mousserende dranken stemt niet
vrolijk: de meeste smaken bij lange na niet naar echte mousserende

wijnen, zoals cava, champagne en prosecco. Slechts 3 van de 11 merken
kunnen ermee door volgens de experts. Dat zijn Freixenet, Barrels and
Drums en EnjOy it.
Die laatste vinden ze ‘veruit de beste’. EnjOy it heeft een goede balans
van zoet en zuur, en alleen een ‘iets te harde bubbel’. Barrels and Drums
krijgt het oordeel ‘best aardig’. Dat geldt ook voor Freixenet, de enige
van een bekend wijnmerk. Hij is met €7,69 prijzig, en onze experts vin-
den hem ‘niet onaardig’. ‘Dapper dat een bekend wijnhuis zich aan het
verkopen van alcoholvrije bubbels waagt’, aldus een proever.
+
EnjOy it Alcohol free selected white
Prijs: €3,99
Verkrijgbaar bij: Jumbo
Expertoordeel: redelijk
Dit is volgens onze experts het beste alternatief voor echte
mousserende wijn: vergeleken met de andere merken in deze
test springt hij eruit. Hij heeft een goede zoet-zuurbalans en
een frisse appelsmaak. Alleen de bubbels zijn wat grof. Hij bevat
6,3 gram suiker (per 100 ml) en is daarmee één van de zoetste.
Volgens de fabrikant én de experts past hij goed bij visgerech-
ten of drink je hem als aperitief.
Freixenet Alcohol free sparkling

Prijs: €7,69
Verkrijgbaar bij: DirckIII, Plus
Een 100% alcoholvrije drank van het Spaanse merk Freixenet.
Heeft volgens de fabrikant een ‘harmonieus karakter’, maar
de experts komen niet verder dan ‘niet onaardig’. Hij heeft
weinig smaak, maar is wel fris en heeft wat weg van cava.
De bubbel is een beetje grof. Hij bevat 5,4 gram suiker
(per 100 ml). Volgens de proevers past hij goed bij
schaal- en schelpdieren.

Barrels and drums Non-alcoholic Sparkling Wine
Prijs: €6,99
Verkrijgbaar bij: Albert Heijn, Gall & Gall
Deze Zweedse bubbeldrank is gemaakt in Duitsland, met
Chardonnay-druiven uit voornamelijk Spanje en Hongarije. Heel
internationaal dus. De fabrikant belooft ‘aroma’s van tropisch
fruit en citrus’. Klinkt lekker, maar volgens onze proevers is hij
hooguit ‘best aardig’, niet spannend en een beetje appelig. Past
dan ook prima bij appeltaart en appelflappen. Hij bevat 6 gram
suiker (per 100 ml) en minder dan 0,1% alcohol.
Pasdutout Mousseux sans alcool

Prijs: €8,49
Verkrijgbaar bij: Grapedistrict
Expertoordeel: matig
De duurste uit deze smaaktest. Hij bevat Airen-, Chardonnay-
en Ugni Blanc-druiven uit Frankrijk. De fles heeft een luxe uit-
straling en de drank smaakt volgens het etiket naar ‘bloemen
en fris fruit’. Onze deskundigen proeven inderdaad iets
bloemigs, maar ruiken ook iets ‘vissigs’ en vinden hem veel te
zuur. Hij is geschikt als aperitief en bevat ten hoogste
0,2% alcohol en 5,2 gram suiker (per 100 ml).
Lussory Premium Sparkling alcohol removed

Prijs: €7,19
Verkrijgbaar bij: Gall & Gall
Gemaakt in het Spaanse La Mancha van Airen- en Riesling-druiven.
Bevat 0% alcohol. Heeft volgens de fabrikant een ‘fris karakter met
een aangenaam zoetje’. Onze experts vinden hem inderdaad fris
en niet onaardig, maar veel te zuur. Hij past goed bij visgerechten,
schaal en schelpdieren. Bevat 5,2 gram suiker (per 100 ml).

Just 0 Sparkling alcoholfree
Prijs: €3,90
Verkrijgbaar bij: Plus
Net als EnjOy it is deze gemaakt door een Duitse fabrikant die
ook alcoholhoudende wijnen maakt. De drank is volgens de
experts ‘niet onaangenaam’, maar heeft wel een vreemde
balans van zoet en zuur die snel gaat tegenstaan. ‘Oude
appelsap met citroen’, zegt een proever. Bevat geen alcohol,
maar wel vrij veel suiker: hij is met 6,3 gram suiker (per 100 ml)
één van de zoetste uit de test.
Faber Sparkling white alcohol free

Prijs: €5,69
Verkrijgbaar bij: Albert Heijn, Gall & Gall
Expertoordeel: slecht
Gemaakt van verschillende druivensoorten, door een Duitse
fabrikant die ook sekt (Duitse mousserende wijn) maakt. Hij bevat
maximaal 0,5% alcohol en smaakt volgens de beschrijving ‘fris
fruitig’. Onze experts vinden hem inderdaad fris en ook ‘appelig’
ruiken, maar hij smaakt naar ‘nat karton’. En hij heeft een te harde
bubbel. Behoort met 5 gram suiker (per 100 ml) tot de minst zoete.
Viverty Sparkling white alcohol free

Prijs: €4,99
Verkrijgbaar bij: Albert Heijn
Deze Duitse wijn is gemaakt van diverse druivensoorten en
bevat 0% alcohol. Volgens de fabrikant heeft hij ‘frisse en
fruitige smaken’, maar de experts vinden hem muf ruiken en
kunstmatig en vooral zuur smaken. Past wel goed bij oliebollen,
vinden ze. Zonder toegevoegde suikers: hij behoort met 5 gram
(per 100 ml) tot de minst zoete.

Nosecco Spumante alcohol free
Prijs: €3,99
Deze Franse bubbeldrank is verpakt in een feestelijke fles met
een goud-zwarte wikkel. Maar ondanks zijn mooie uiterlijk kan
hij volgens de experts het best meteen de gootsteen in. Ruikt
naar ‘billendoekjes’ en heeft een ‘chemische en goedkope
nectarinesmaak’. Dat klinkt niet heel aantrekkelijk… Hij bevat
minder dan 0,5% alcohol en 5 gram suiker (per 100 ml).
Zera Alcoholfree Chardonnay

Prijs: €4,99
De fles ziet er indrukwekkend uit, maar over de inhoud zijn onze
experts vernietigend: ‘Dit heeft niets met wijn te maken’. Niet
verwonderlijk, want dit ‘Chardonnay druivensap’ is niet van wijn
gemaakt. Hij ruikt veel te zoet (naar perzik en abrikozen), maar
smaakt zuur. ‘Een onprettige combinatie’, is het oordeel. Past
volgens de proevers goed op een kinderpartijtje met abriko-
zenvlaai. Bevat 5 gram suiker (per 100 ml) en 0% alcohol.
Beleving
Waar de alcoholvrije bubbelwijnen wél allemaal goed in zijn is ‘bele-
ving’. Ze zijn een feest voor het oog. Een mooie fles, knallende kurk en
feestelijke bubbels: alles lijkt op het echte werk. De prijzen liggen tussen
de €3,90 en €8,49 per fles van 75 cl. Dat is best prijzig voor een drank
waarvan de smaak tegenvalt.
Zo zit de Zera Alcoholfree Chardonnay in een fraaie fles, met een goud-
kleurige wikkel en een etiket met sierlijke letters. Nét echt dus. Maar je
kunt je behoorlijk vergissen als je op het uiterlijk afgaat. ‘Dit komt niet
in de buurt van mousserende wijn’. En: ‘Overdreven fruitig, dit is meer
vruchtensap’, vinden de experts. Dat klopt, want Zera is de enige in de

test waaraan helemaal geen echte wijn te pas komt, maar alleen ‘sap van
Chardonnay-druiven’. Voor €6,65 per liter (€4,99 per fles van 75 cl) is dit
een heel prijzig druivensapje.
Hecht je niet zoveel aan ‘beleving’, dan kun je net zo goed iets goedko-
pers nemen met bubbels. Bijvoorbeeld mineraalwater met een vleugje
vlierbessensiroop. Of iets anders dat je lekker vindt. Geserveerd in een
champagneglas is een drankje met koolzuur al snel feestelijk. Schenk je
alcoholvrije mousserende wijn? Serveer hem dan ijskoud, dan smaakt
hij het best. De kou maskeert de ‘mindere’ smaak.
Zielloos
De eerdergenoemde Zera is de enige drank in deze smaaktest die níet is
gemaakt van een wijn met alcohol. Alle andere zijn dat wel en hebben
een extra slag in het productieproces ondergaan om de alcohol eruit te
halen. Daarom kosten alcoholvrije wijnen net zo veel of zelfs iets meer
dan wijnen mét alcohol. De alcohol eruit halen – de-alcoholiseren –
gebeurt meestal door vacuümdestillatie. De fabrikant verhit de wijn
dan onder vacuüm tot een temperatuur van 28 tot 38 °C. De alcohol
verdampt en wordt afgevoerd. Maar met het verwijderen van de alcohol
verdwijnen ook aroma’s en krijgt de wijn minder body.
Wijn is door de alcohol heel calorierijk: één groot glas droge witte wijn
bevat gemiddeld zo’n 100 kcal. Dat is meer dan een glas frisdrank: 76 kcal.
En véél meer dan alcoholvrije mousserende drank met gemiddeld 24 kcal.
Is de alcohol uit de wijn, dan is daarmee ook de ‘ziel uit de fles’. Het is
lastig voor fabrikanten om dat gemis te compenseren in alcoholvrije
producten. Vaak wordt er daarom later suiker toegevoegd. Of druiven-
most, het versgeperste, maar nog niet vergiste sap van druiven.
Ook de bubbels komen later in de fles. Dat gaat net als bij frisdranken:
het koolzuurgas (CO2) wordt er achteraf ingespoten. Bij traditionele
mousserende wijnen met alcohol, waaronder champagne, ontstaan de
bubbels door vergisting in de fles of het vat. Dat zorgt voor fijnere bub-
bels (‘mousse’) dan wanneer je het gas er later inspuit. Daarom hebben
alcoholvrije mousserende dranken een grovere bubbel.
Nul procent?
Is alcoholvrije ‘wijn’ eigenlijk wijn? Officieel niet, want de term wijn is
weggelegd voor ‘dranken van vergiste druiven met een alcoholpercen-

tage tussen 8,5% en 15%’. Alcoholvrije drank mag volgens de Europese
wetgeving maximaal 0,5% alcohol bevatten. Tijdens het productieproces
van alcoholvrije (mousserende) wijnen kan er wat alcohol achterblijven
(0,2 tot 0,5%). Dat kleine beetje is toegestaan, want zelfs in vruchtensap-
pen kan onbedoeld tot 0,5% alcohol zitten door vergisting. Helemaal
alcoholvrij is een drank alleen als er duidelijk 0,0% op het etiket staat.
Benieuwd wie onze experts zijn? Of meer lezen over alcoholvrije mous-
serende wijnen? Kijk op consumentenbond.nl/alcoholvrijewijnen.
Bak- en braadproducten
Bij het bakken en braden kom je een heel eind met olie en roomboter.
Toch is er een enorm aanbod van speciale bak- en braadproducten.
Hoe gezond zijn die flesjes en pakjes? We namen er 51 onder de loep.
‘Houd je van vlees, braad je in Croma’. Met deze reclameleus probeerde
Croma als eerste zijn bak- en braadproducten in de jaren 80 aan de man
te brengen. Met succes, want het aanbod is tegenwoordig overweldigend.
Maar is het wel zo gezond? Of is olie beter? Op basis van de voedings-
waarde geven we een testoordeel voor gezondheid. Ook ploegden we
door de lijst met ingrediënten.
Wat is het precies?

De term bak & braad zegt niets over wat je in huis haalt, maar geeft aan
wat je ermee kunt. In tegenstelling tot olie zitten de vloeibare bak- en
braadproducten in een grotendeels ondoorzichtige fles. Spuit je wat in
de pan, dan zie je een wittige of gelige vloeistof die een associatie met
boter oproept. Bak & braad in een pakje lijkt zowel qua vorm als kleur
op roomboter. Toch is het belangrijkste ingrediënt voor beide soorten
olie; vaak een mix van zonnebloem-, raapzaad- (of het nauw verwante
koolzaad), palm- en soms olijf-, soja- of lijnzaadolie.
Ongeveer de helft van de producten is specifiek bedoeld voor het be-
reiden van vlees. De rest is voor algemeen gebruik: koken, bakken en

Bak- en braadproducten voor algemeen gebruik
id
he
nd
er
g)
)
(P
lit
zo
of
kje
of
ge
t
ml
ve
ilo
pa
pe
el
in
igd
de
rk
s
ty
of
rij
d(
)
or
pe
(%
&
ad
F)
tp
ou
sto
rk
s(
ut
rz
ch
ijs
ie
Inh
Me
Fle
Zo
Ve
Ol
Te
Pr
Ri
Weging 70% 30%
1 Lidl Vita D'or Olijf F €2,00 500 8,4 €4,00 8,0 10 81
2 Becel Original F €2,60 500 8,3 €5,20 7,9 10 82
3 Albert Heijn Bewust F €1,15 500 8,2 €2,30 7,8 10 80
4 Aldi Culinella Bewust F €1,15 500 8,2 €2,30 7,8 10 97
5 Jumbo Bewust Culinair F €1,15 500 8,2 €2,30 7,8 10 82
6 Lidl Vita D'or Bewust F €1,15 500 8,2 €2,30 7,8 10 82
7 Becel Olijf F €2,80 500 8,2 €5,60 7,8 10 82
8 Becel Light F €3,00 500 8,1 €6,00 8,2 7,5 56
9 Your Organic Nature Bio F €2,80 450 7,9 €6,22 7,4 10 99
10 Albert Heijn Basis F €1,00 500 7,5 €2,00 8,2 4,6 78
11 Zeeuws Meisje Koken, bakken,

roerbakken F €1,00 500 7,4 €2,00 8,5 2,8 56
12 Aldi Culinella Olijf F €2,00 500 7,3 €4,00 8,0 4,9 98

13 Aldi Culinella Culinair met boteraroma F €1,30 750 7,2 €1,73 8,2 3,5 79
14 Jumbo Culinair vloeibaar F €0,95 500 7,2 €1,90 7,9 4,5 82
15 Lidl Vita D'or Basis F €1,30 750 7,1 €1,73 8,2 2,8 81
16 Blue Band Iedere dag F €1,55 500 7,1 €3,10 8,2 2,8 82
17 Alpro Lekkere & gezonde keuken F €1,70 500 7,1 €3,40 7,4 6,0 78
18 Bertolli Met olijfolie F €2,15 500 7,0 €4,30 8,0 2,8 82
19 The Flower Farm Bakken zonder

palmolie F €2,15 450 6,9 €4,78 7,5 4,4 80
20 Albert Heijn met 25% Olijfolie F €2,00 450 6,8 €4,44 7,8 3,1 80
21 Albert Heijn Bio basis F €2,00 450 6,7 €4,44 7,3 4,6 80
22 Wajang Margarine P €0,60 250 4,6 €2,40 3,3 10 80
23 Gouda's Glorie koken, bakken en braden P €0,50 250 3,6 €2,00 3,3 4,9 70
24 Aldi Culinella Margarine P €0,35 250 3,5 €1,40 3,3 4,6 80
25 Lidl Vita D'or Keuken Margarine P €0,75 500 3,5 €1,50 3,3 4,6 80
26 Jumbo
braden
Margarine voor bakken en P €0,55 250 3,5 €2,20 3,3 4,6 80
27 Blue Band Voor koken, bakken en

braden P €1,45 250 3,3 €5,80 3,4 2,8 78
28 Zeeuws Meisje Plantaardig P €0,80 250 3,2 €3,20 3,3 2,8 79
7,5 en hoger 5,4 en lager Jumbo, The Flower Farm onder andere bij Albert Heijn, Your
• De prijzen zijn van april 2020. Organic Nature bij Ekoplaza.
• Alpro , Gouda’s Glorie, Reddy en Wajang zijn verkrijgbaar bij

roerbakken. Het belangrijkste verschil is dat producten voor vlees niet of
nauwelijks water bevatten en er meestal melkeiwit is toegevoegd. Claims
als ‘bruint snel’, ‘geeft een mooie goudbruine korst’ en ‘geeft een heer-
lijke bruine jus’ kan de fabrikant maken door deze laatste toevoeging.
Zo testen we
Op basis van de hoeveelheid verzadigd vet en zout, zoals
vermeld op het etiket, geven we een testoordeel voor de
gezondheid van het product. Ook bekeken we de lijst met
ingrediënten. Want wat doe je eigenlijk in de pan?
In een pakje
Hoe minder verzadigd vet, hoe gezonder het product is om in te bak-
ken. Een simpele vuistregel: is het product vloeibaar of heel zacht bij
kamertemperatuur, dan bestaat het voornamelijk uit onverzadigd vet. Is
het vast of hard bij kamertemperatuur, dan gaat het vooral om verzadigd
vet. Roomboter is dus vooral verzadigd vet. En olie, zoals zonnebloemolie
en olijfolie, vooral onverzadigd vet.
Dat verklaart direct waarom alle pakjes bak & braad in de tabel onder
aan eindigen en steevast een onvoldoende scoren op dit aspect. Ge-
middeld is het aandeel verzadigd vet ruim 40%. Alle geteste pakjes
vallen zodoende buiten de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum.
Het minste ongezonde vet bevat het pakje voor het bakken van vlees
van Becel: iets meer dan 30% van het vet is verzadigd. Het aloude pakje
Croma schiet door naar bijna de helft en bevat het meeste ongezonde
vet van allemaal.
Maar het is nog wel gezonder dan roomboter, want daarbij is 70% van het
vet verzadigd. Waar roomboter uit dierlijk vet bestaat, is zo’n pakje bak
& braad gemaakt van plantaardige olie. In principe bestaat plantaardige
olie voornamelijk uit onverzadigd vet en is het dus vloeibaar. Voor pakjes
bak & braad is juist palmolie een belangrijk ingrediënt. Handig voor de
fabrikant, die zo hard vet – zoals palmolie – in een pakje kan doen. Maar
niet zo handig voor onze gezondheid. Het advies van het Voedingscen-
trum is om producten met veel verzadigde vetten te vervangen door

Bak- en braadproducten voor vlees
id
he
nd
er
g)
)
(P
lit
zo
of
kje
of
ge
t
ml
ve
ilo
pa
pe
el
in
igd
de
rk
s
ty
of
rij
d(
)
or
pe
(%
&
ad
F)
tp
ou
sto
rk
s(
ut
rz
ch
ijs
ie
Inh
Me
Fle
Zo
Ve
Ol
Te
Pr
Ri
1 Albert Heijn Bakken & braden F €1,25 500 8,7 €2,50 8,4 10 98
2 Jumbo Bewust Bakken & braden F €0,90 400 8,6 €2,25 8,2 10 96
3 G'woon Bak & braad bewust F €1,20 400 8,6 €3,00 8,2 10 97
4 Lidl Vita D'or Vlees & Jus F €1,85 750 8,2 €2,47 7,8 10 98
5 Becel Vlees & Jus F €2,40 450 8,2 €5,33 7,8 10 97
6 Reddy Bakken & braden F €1,95 500 8,1 €3,90 7,6 10 100
7 Remia Bakken & braden F €1,60 400 7,8 €4,00 8,2 6,3 96
8 Remia Bakken & braden met 20% F €1,95 400 7,8 €4,88 8,1 6,3 96
olijfolie
9 G'woon Bak & braad olijfolie F €1,70 400 7,7 €4,25 8,1 6,4 96
10 Jumbo Bakken & braden olijf F €1,70 400 7,7 €4,25 8,1 6,3 95
11 Aldi Culinella Vlees & Jus F €1,25 500 7,5 €2,50 8,2 4,9 97
12 G'woon Bak & braad F €1,00 400 7,4 €2,50 8,2 4,0 97
13 Jumbo Bakken & braden F €1,00 400 7,4 €2,50 8,2 3,9 96
14 Croma Mild met olijfolie F €2,30 450 7,3 €5,11 7,9 4,9 98
15 Croma Bakken en braden F €2,30 450 7,2 €5,11 8,2 3,5 98
16 Becel Vlees & Jus P €1,10 200 5,2 €5,50 4,1 10 98
17 G'woon bak & braad bewust P €0,90 200 5,1 €4,50 3,9 10 96
18 Albert Heijn Bakken & braden P €0,55 250 3,6 €2,20 3,0 5,8 97
19 G'woon Bak & braad P €0,40 200 3,6 €2,00 3,1 5,8 96
20 Jumbo Bakken & braden P €0,40 200 3,6 €2,00 3,2 5,6 97
21 Lidl Vita D'or Bakken & braden P €0,50 250 3,3 €2,00 3,1 3,8 98
22 Aldi Culinella Bak & braad P €0,50 250 3,2 €2,00 3,1 3,8 98
23 Croma Bakken en braden P €1,50 250 3,0 €6,00 2,8 3,5 98
7,5 en hoger 5,4 en lager Jumbo, The Flower Farm onder andere bij Albert Heijn, Your
• De prijzen zijn van april 2020. Organic Nature bij Ekoplaza.
• Alpro , Gouda’s Glorie, Reddy en Wajang zijn verkrijgbaar bij
producten met voornamelijk onverzadigde vetten. Daarmee verlaag

je je ‘slechte’ cholesterol (LDL) en zo de kans op hart- en vaatziekten.
In een flesje
De producten in een flesje zijn vloeibaar bij kamertemperatuur en be-
vatten dus vooral onverzadigde vetten. Ze krijgen hiervoor dan ook

een dikke voldoende. Een flesje braadgemak gebruiken in plaats van
een pakje is dus een goed idee. Het flesje van Zeeuws Meisje bevat het
minste verzadigd vet: 8% van het vet is verzadigd. In Albert Heijn Bio
basis is het aandeel verzadigd vet met 15% het hoogst. De verklaring ligt
in de gebruikte mix van oliën. In Zeeuws Meisje zit koolzaad- en zon-
nebloemolie, met respectievelijk 7% en 11% verzadigd vet. Albert Heijn
gebruikt naast zonnebloemolie ongezonde palmolie. Dat is een minder
gunstige mix. Niet alleen Albert Heijn gebruikt palmolie. Ook in veel
andere flesjes is het een graag geziene gast. Al gaat het slechts om een
klein aandeel, anders dan bij de pakjes. Een beetje extra verzadigd vet
heeft ook bij de flesjes een functie (zie het kader ‘Wat zit er in?’).
Palmolie heeft een slechte naam. Aan de productie kleven nogal wat
milieuproblemen, wat waarschijnlijk de reden is dat veel fabrikanten
kiezen voor geharde kool- of raapzaadolie. Tijdens het harden worden
de gezonde onverzadigde vetzuren omgetoverd tot verzadigde vetzuren.
Fabrikanten geven aan dat in bak- en braadproducten overigens altijd
duurzame, gecertificeerde palmolie zit.
Plantaardig
Olie is 100% plantaardig, bak- en braadproducten zijn dat vaak
niet. Vooral producten om vlees in te bakken bevatten bijna
altijd ingrediënten van dierlijke oorsprong. Meestal
(karne)melkpoeder en soms ook rundvleesbouillonpoeder.
In producten voor algemeen gebruik zit meestal niets dierlijks.
Die claimen dan ook veelvuldig: ‘100% plantaardig’. Op Gouda’s
Glorie en Zeeuws Meisje (pakje) staat ‘plantaardig’, maar er zijn
wel melkbestanddelen gebruikt. Dat is vreemd genoeg toege-
staan in de Warenwet. Voor veganisten iets om op te letten.
Gezonde omega 3
Op de flesjes staan vaak claims als ‘rijk aan’ of ‘een bron van’ omega 3.
Omega 3 is een zogenoemd meervoudig onverzadigd vetzuur. Bij deze
claims gaat het om het plantaardige alfa-linoleenzuur (ALA) en niet om
de omega 3-vetzuren uit vis (EPA en DHA). Omega 3 beschermt tegen

hart- en vaatziekten. De Gezondheidsraad geeft het advies om 2 gram
(vrouwen) en 3 gram (mannen) ALA per dag binnen te krijgen. Becel
maakt de claim over omega 3 veelvuldig op zijn producten. De flesjes
van Becel bevatten lijnzaadolie. Deze olie bestaat voor maar liefst de
helft uit omega 3. Gemiddeld zit in de producten van Becel zo’n 6%
omega 3. Een portie, volgens Becel 10 ml, bevat zo 0,6 g omega 3. Er zijn
dus enkele porties nodig voor de geadviseerde dagelijkse hoeveelheid.
Ook raap- en koolzaadolie bevatten zo’n 8,5% omega 3. Merken met veel
van deze oliesoorten komen op gemiddeld een kleine 5% aan omega 3.
Een kanttekening hierbij is dat meervoudig onverzadigd vet, waaron-
der omega 3, slecht tegen verhitting kan. Dat maakt pure lijnzaadolie
niet geschikt om in te bakken en braden. Maar bak- en braadproduc-
ten bevatten altijd een mix van soorten olie, met hoofdzakelijk soorten
die prima bestand zijn tegen hoge temperaturen, zoals zonnebloem-,
(geraffineerde) olijf-, koolzaad- en raapzaadolie. Door zo’n mix krijg je
ook een grotere variëteit aan (onverzadigde) vetzuren binnen. Dat is
gezonder dan slechts één oliesoort.
+
Lidl Vita D’or Olijf (algemeen gebruik)
Testoordeel gezondheid: 8,4
Richtprijs: €2,00 (500 ml)
Grotendeels op basis van raapzaadolie, aangevuld met een
kleine 20% olijfolie, en daardoor relatief duur. Weinig verzadigd
vet. 81% is olie, de rest water en hulpstoffen. Met kaliumchloride
(dieetzout).
Albert Heijn Bakken & braden (voor vlees)

Grotendeels op basis van raapzaadolie, plus wat zonnebloem-
olie. Weinig verzadigd vet. Er is geen water toegevoegd.
98% is olie plus wat hulpstoffen. Zoals karnemelkpoeder, dat
zorgt voor het extra bruin kleuren van vlees en jus.

Zout tegen spatten
Aan de meeste van de geteste producten is keukenzout, oftewel natrium
chloride, toegevoegd. Gemiddeld 1 gram per 100 gram. Een vijftal pro-
ducten – voor algemeen gebruik – schiet door naar 1,5% zout en scoort
daarmee een dikke onvoldoende (2,8) op dit aspect. Zout heeft niet al-
leen een functie voor de smaak, het geeft ook bakgemak. Het zorgt
namelijk voor minder gespetter. Een beetje zout is dus handig, maar
niet echt goed voor je gezondheid: het natrium uit keukenzout heeft
onder andere een bloeddrukverhogend effect. Het Voedingscentrum
trekt de grens bij 0,4% zout.
Wel of geen zout lijkt zo een keuze tussen bakgemak en gezond-
heid, maar dat hoeft niet. Dieetzout, oftewel kaliumchloride, is net zo
effectief tegen spatten en werkt zelfs bloeddrukverlagend. Heb je een
nier- of leverziekte, dan is te veel kalium overigens niet aan te raden.
In de flesjes bovenaan in de tabel is keukenzout volledig vervangen door
dieetzout en die scoren dus een 10 op dit aspect. De fabrikanten van vier
producten voor vlees (in de tabel nummer 8 tot en met 11) konden niet
kiezen: daarin zit zowel keukenzout als dieetzout. Maar de hoeveelheid
keukenzout komt niet veel hoger uit dan de 0,4-grens, en dus krijgen
ze een krappe voldoende voor dit aspect.
Your Organic Nature, Wajang en Reddy gebruiken helemaal geen zout.
Spat dit dan de pan uit? Nee, dat zal wel meevallen want er zit nog meer
in de trukendoos om het spatten tegen te gaan, zoals lecithine (zie het
kader ‘Wat zit erin?’ op de volgende pagina).
Oordeel voor verzadigd vet in boter en olie

Product Verzadigd vet
Koolzaadolie/raapzaadolie 8,7
Zonnebloemolie 8,0
Olijfolie 7,2
Arachideolie 6,9
Rijstolie 6,1
Ghee (geklaarde boter) 1,8
Roomboter (ongezouten) 1,4
Kokosolie 1,0

Wat zit er in?
Voor een product met dezelfde functie als olie of boter, heeft
bak & braad een flinke lijst met ingrediënten. Wat zit er zoal in
en wat doet het?
• Lecithine: komt uit de schil van een zonnebloemzaadje of uit
soja. Zorgt dat water en vet gemengd blijven en vermindert
zo het spatten.
• Palmolie of geharde olie: maakt het product wat dikker,
zodat het beter te doseren is.
• Kaliumcitraat en citroenzuur: deze voedingszuren verlen-
gen de houdbaarheid.
• E304 (vetzuuresters van ascorbinezuur) en E306 (tocoferol-
rijk extract oftewel vitamine E): deze antioxidanten zorgen
ervoor dat het product beter bestand is tegen hoge tempe-
raturen en verlengen ook de houdbaarheid.
• Aroma’s: vaak is niet duidelijk om wat voor aroma het gaat.
Soms staat er ‘boteraroma’ op.
• Vitamines: roomboter bevat vitamine A, D en E, olie alleen E.
Aan alle bak- en braadproducten zijn vitamine A, D en soms
ook extra E toegevoegd.
Waarom water?
Een ingrediënt dat je niet snel zou verwachten in een product waarin je
gaat bakken, is water. Olie met water is vragen om gespetter. Toch zit het
in bijna alle bak- en braadproducten voor algemeen gebruik. Hoe min-
der olie, hoe meer water het bevat (zie de kolom olie in de tabel). Aan de
producten voor het bereiden van vlees is bijna nooit water toegevoegd.
Als we navragen waarom water zo’n geliefd ingrediënt is, krijgen we
wisselende antwoorden.
Plus: ‘Voor vloeibare margarines is het gebruikelijk om water toe te
voegen, om zo de juiste textuur te krijgen.’ Albert Heijn heeft een
andere redenatie: ‘Door het toevoegen van water wordt de functie van
het product breder. Er kan dan naast het bakken van vlees en groente
gekozen worden voor het maken van zoetere producten, zoals taart.
Boter heeft bijvoorbeeld ook een vetgehalte van 80%.’

Lidl is het eens met Albert Heijn, maar komt nog met een extra func-
tie: ‘Het water wordt als indicator toegevoegd om te bepalen of het vet
heet genoeg is om in te bakken. Wanneer de grote bubbels verdwijnen,
is het vet circa 100 °C.’ Het lijkt erop alsof de fabrikanten proberen de
eigenschappen van roomboter na te bootsen. Roomboter bevat een
deel vocht en spettert ook. Niet voor niets wordt in de Indiase keuken
vaak ghee gebruikt: deze geklaarde boter bevat geen vocht en melkeiwit
meer en heeft daardoor betere bakeigenschappen. Ook in een fles olie
zit nooit water.
Upfield, de fabrikant achter merken als Becel en Zeeuws Meisje, heeft
een gezondheidsreden voor het toevoegen van water: ‘Bij sommige bak-
en braadproducten wordt water toegevoegd. Niet alleen om te zorgen
voor een goede smaak en consistentie, maar ook om producten met
een lager vet- en caloriegehalte aan te bieden. Denk bijvoorbeeld aan
Becel Light.’ Becel Light en Zeeuws Meisje koken, bakken en roerbakken
bevatten ruim 40% water. Er zijn slimmere manieren om aan de lijn te
doen dan bakken in een sloot water, dat bovendien direct verdampt in
de pan. Gewoon wat minder olie of bak & braad gebruiken is net zo ef-
fectief. En een stuk goedkoper. Heb je geen (neiging tot) overgewicht,
dan hoef je ook niet zo krampachtig te doen over olie. Het advies is om
20 tot 40% van je energie uit vet te halen. Bakken in een flinke scheut
olie of bak- en braadproduct past dus perfect bij een gezond eetpatroon.
Kijk voor meer informatie over vetten op consumentenbond.nl/vetten.
Chocolademelk en
chocoladedrank
Wie houdt er niet van chocolademelk? Lekker warm of juist ijskoud. Het
schap in de supermarkt staat er vol mee en in het koelvak staat zelfs
‘verse’ chocolademelk. Van vol tot light en van plantaardig tot extra
eiwit. We loodsen je door de verschillen.

Chocolademelk en chocoladedrank
l)
ml 00 m
rs ml)
)
ml
l)
Eiw sui 100
00
1
0m
(g/
/1
er
n (g/
’s
10
t (g
lit
go
ke
ad l)
e
al/
en
er
ve
m
/lo
alt
Ve 100
pe
sp
Wa drat
kc
Ve 00
igd
eh
rk
ty
(
rij
g/
me
/1
gie
og
va
hy
&
tp
it (
t (g
rk
ar
ca
ur
ol
er
rz
ch
Me
Ko
Ca
Ke
En
Ri
AH Chocolademelk Halfvol zonder €0,80 51 4,5 4,5 3,5 2,0 0,9 2,0% UTZ, weidemelk
toegevoegde suikers
AH Chocolademelk Vol €0,90 74 8,0 7,5 3,5 3,0 2,0 1,5% UTZ, weidemelk
Alpro Sojadrink Choco €1,95 61 7,8 7,5 3,1 1,8 0,4 1,5% UTZ
FrieslandCampina Chocomel €1,60 50 4,7 4,5 3,6 1,6 1,1 1,6% UTZ
0% suiker toegevoegd
FrieslandCampina Chocomel Dark €1,85 80 9,5 9,2 3,7 2,7 1,8 2,9% UTZ
FrieslandCampina Chocomel Halfvol €1,60 76 11,4 11,3 3,5 1,6 1,1 1,6% UTZ
FrieslandCampina Chocomel Vers €1,45 72 10,9 10,7 3,2 1,6 1,1 1,6% UTZ
FrieslandCampina Chocomel Vol €1,60 86 11,6 11,4 3,4 2,7 1,9 1,7% UTZ
Inex Chocolademelk Mager €0,65 64 12,1 11,9 3,2 0,25 0,15 1,5%
Jumbo Chocolademelk Halfvol €0,80 73 11,0 11,0 3,4 1,6 0,9 1,4% UTZ, weidemelk
Jumbo Chocolademelk Light €0,80 50 4,7 4,7 3,6 1,7 1,0 1,5% UTZ, weidemelk
Melkunie Protein Chocolate Flavoured €3,15 48 4,7 4,6 5,4 0,7 0,4 1,3% UTZ
Milk Drink
Oatly Haver Kakao €1,95 61 10,0 7,5 1,2 1,5 0,2 1,0% UTZ
Optimel Chocoladedrink 0% vet €1,40 41 4,9 4,7 3,9 0 0 1,4% UTZ, weidemelk
Plus Chocolademelk Light €0,80 56 5,3 5,0 3,5 1,8 1,2 1,8% UTZ, weidemelk
Rice Dream Choco €2,15 44 10,0 7,4 0,4 0,1 0,1 1,0%
Starbucks Signature Chocolate €8,35 67 8,9 8,6 3,3 1,9 1,2 2,5% Fairtrade
Tony’s Chocolonely Fairtrade choco €2,00 85 12,4 12,1 3,4 2,3 1,6 2,0% Fairtrade
lademelk
Zuivelrijck Biologisch Chocolademelk
Vol €2,55 88 12,2 11,9 3,5 2,7 1,8 1,9% Fairtrade, EKO
• De prijzen zijn van december 2019. andere bij Ekoplaza en Tony’s Chocolonely, Oatly en Starbucks bij
• De chocolademelken zijn in alfabetische volgorde weergegeven. diverse supermarkten.
• Inex is onder andere verkrijgbaar bij Plus en Dirk. Zuivelrijck onder
Kant-en-klare chocolademelk moet volgens de Nederlandse Warenwet

worden gemaakt van koemelk, waaraan cacaobestanddelen zijn toe-
gevoegd. Vaak zitten er bijvoorbeeld ook suiker, verdikkingsmiddelen
en geur- en smaakstoffen in. Soms is er melkpoeder gebruikt in plaats
van melk.
De soort melk – vol, halfvol of mager – bepaalt grotendeels het vetgehalte
in de chocolademelk. Als melk van de boerderij bij de fabriek aankomt,
wordt eerst het melkgehalte gestandaardiseerd: een centrifuge scheidt

het melkvet van de melk, waarna het vet weer toegevoegd wordt tot het
gewenste vetpercentage. Volle melk bevat 3,5% vet, halfvolle 1,5 tot 1,8%
en magere melk minder dan 0,5% vet. Dit is ook te zien in de verschil-
lende soorten chocolademelk en -drank; die percentages liggen nage-
noeg hetzelfde en kunnen bijvoorbeeld wat afwijken door ingrediënten
(zoals cacao) die aan de melk zijn toegevoegd. Een volle chocolademelk
bevat logischerwijs meer vet en daardoor meestal ook meer calorieën
dan een halfvolle of magere variant. Nog een verschil: volle chocolade
melk smaakt meestal romiger dan een magere soort.
Allerlei toevoegingen
Huisgemaakte chocolademelk bevat vaak niet meer dan melk, cacao,
suiker en eventueel een snufje zout. Aan chocolademelk uit de fabriek
zijn (veel) meer ingrediënten toegevoegd. Om hem langer houdbaar te
maken, om de melk iets dikker te maken, om te zorgen dat de eigen-
schappen van het voedingsmiddel behouden blijven (een stabilisator)
en voor wat meer smaak (aroma).
Wij analyseerden de ingrediënten en voedingswaarden van 19 chocola-
demelken uit de supermarkt (zie de tabel). Wie een kant-en-klare choco-
lademelk wil met zo min mogelijk ‘geknutsel’, kan het beste kiezen voor
de Fairtrade chocolademelk van Tony’s Chocolonely of de biologische
chocolademelk van Zuivelrijck. Ze bevatten beide alleen melk, suiker,
cacao en de natuurlijke stabilisator carrageen.
In de supermarkt zijn ook plantaardige varianten op chocolademelk te
koop, die bijvoorbeeld gemaakt zijn met rijst, soja of haver. Deze dranken
mogen officieel geen chocolademelk heten. Daarom staat op de verpak-
king bijvoorbeeld ‘chocoladedrink’, ‘sojadrink choco’ of ‘haver kakao’.
Wil je geen dierlijke producten gebruiken, heb je een koemelkallergie of
ben je lactose-intolerant, dan zijn deze producten een goed alternatief.
Snufje of schep
Van nature bevat chocolademelk suiker. Het gaat dan om melksuiker,
ook wel lactose genoemd. In chocoladedranken waaraan geen extra
suiker is toegevoegd, zit toch van nature zo’n 4,5 tot 4,9 gram suiker.
Deze dranken zijn te herkennen aan het opschrift ‘0% suiker’ of ‘geen
suiker toegevoegd’. Maar het zijn uitzonderingen: aan de meeste vari-
anten van chocolademelk is wel suiker toegevoegd. En soms niet zo’n

beetje ook. Er zijn flinke uitschieters naar boven, met meer dan 12 gram
suiker per 100 ml (drie klontjes suiker).
Met de hoeveelheid suiker stijgt ook het aantal calorieën in chocolade-
melk. Zo kan een volle chocolademelk met toegevoegd suiker wel dubbel
zoveel calorieën bevatten dan een magere variant zonder toegevoegd
suiker. Voor je gewicht lijkt chocolademelk met minder calorieën de
beste keuze. Maar chocolademelk met meer vet en eiwit geeft wel wat
langer een gevuld gevoel.
Vers uit het schap?

Sommige chocoladedranken zetten (al dan niet prominent) hun unieke
eigenschappen op de verpakking. Op één van de verpakkingen van
FrieslandCampina prijkt bijvoorbeeld het kenmerk ‘vers’. Deze choco
lademelk is, net als verse melk, gepasteuriseerd. Gepasteuriseerde melk
is kort verhit, rond de 72 °C. Zo worden bacteriën onschadelijk gemaakt,
maar niet allemaal uitgeschakeld. Deze verse chocolademelk moet daar-
om, ook als het pak nog gesloten is, in de koelkast bewaard worden en
is niet heel lang houdbaar.
Dat is anders bij chocolademelk die gesteriliseerd is, net als houdbare
melk. Hierbij is de melk verhit boven de 100 °C en zijn alle bacteriën
gedood. Deze gesteriliseerde chocolademelk is lang houdbaar en kun
je ongeopend buiten de koelkast bewaren.
Steriliseren heeft wel invloed op de smaak. Daarom wordt tegenwoordig
steeds vaker kort verhit op ultrahoge temperatuur (UHT). De smaak van
deze UHT-chocolademelk wijkt minder af van gepasteuriseerde ‘verse’
chocolademelk.
Herstel na sport
Een ietwat vreemde eend tussen al die chocoladedranken is de ‘Protein
Chocolate Flavoured Milk Drink’ van Melkunie. Deze heeft toegevoegd
melkeiwit. Op de verpakking staat ‘drink after sport’. Op zich niet gek.
Steeds vaker wordt onderzocht wat de rol van zuivelproducten kan zijn
op herstel na inspanning. Zo laat onderzoek zien dat melkeiwit een
groter effect heeft op opbouw en herstel van spieren na een inspan-
ning dan soja-eiwit.
Om optimaal van het effect van eiwit op (krachts)inspanning te profi-
teren, heb je binnen een half uur tot een uur na de inspanning 20 gram

eiwit nodig. De genoemde drank van Melkunie bevat 25 gram proteïne
per fles van 479 ml.
Keurmerken
Als milieu, mens en dier je lief zijn, kun je ook nog letten op de keur-
merken op de verpakkingen van de chocolademelken en -dranken. Er
zijn bijna 100 duurzaamheidslogo’s voor voeding. Maar volgens Milieu
Centraal zijn er enkele topkeurmerken die hoge eisen stellen aan milieu,
eerlijke handel en dierenwelzijn en waarvan de controle goed is. Van
deze topkeurmerken zijn er drie op de verpakkingen van chocolademelk
en chocoladedrink te vinden.
De eerste is EKO: een keurmerk voor biologische producten in Neder-
land. Voor deze producten zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen en
kunstmest gebruikt. Boeren gebruiken geen genetisch gemodificeerde
gewassen en veehouders hebben een diervriendelijke werkwijze. Het
EKO-keurmerk op de chocolademelk van Zuivelrijck laat zien dat melk,
rietsuiker en cacao een biologische oorsprong hebben.
Dan is er Fairtrade: dat keurmerk richt zich op eerlijke handel en de
positie van boeren en producenten. De boeren en telers moeten een
eerlijk loon krijgen, en er moet goed met hun rechten en gezondheid
worden omgegaan. De chocolademelk met dit keurmerk wordt gemaakt
van Fairtrade cacao.
Tot slot zie je UTZ op sommige chocolademelken staan. Dat keurmerk
staat voor duurzame landbouw. Het staat op producten van boeren die
oog hebben voor mens en milieu. Zij gebruiken bijvoorbeeld minder
bestrijdingsmiddelen en garanderen goede werkomstandigheden voor
hun arbeiders. Chocolademelk met dit keurmerk is gemaakt met cacao
afkomstig van duurzame landbouw.
Bij de productie van chocolademelk maken sommige fabrikanten ook
gebruik van weidemelk. Dit staat dan op de verpakking. Weidemelk is
melk afkomstig van boerderijen waar de koeien ten minste 120 dagen
per jaar, minimaal 6 uur per dag in de wei lopen. Voor het welzijn van
koeien is het goed als ze buiten zijn en kunnen grazen.
Meer informatie over de voedingsstoffen in je eten en drinken: zie

consumentenbond.nl/voedingsstoffen.

Deodorants
Consumentengids juli 2020
We gebruiken bijna allemaal dagelijks een product tegen zweten. Maar

hoe vaak sta je stil bij wat je onder je oksels smeert of spuit? Wat zit er
eigenlijk allemaal in zo’n spuitbus of roller? Nou, veel: we troffen in de
75 producten die we onderzochten maar liefst 147 ingrediënten aan.
In Rexona active protection+ original zitten zelfs 32 ingrediënten. Het
andere uiterste is Odorex Extra dry, met maar 6 ingrediënten. Voor een
deel worden die verschillen bepaald door de functie van het product.
Wil je zweetgeur te lijf gaan of minder natte plekken?
Om de geur tegen te gaan gebruik je een deodorant. Zweet bestaat voor-
namelijk uit water en zouten en ruikt van zichzelf niet. Maar zweet bevat
ook organische stoffen, zoals eiwitten. Die worden afgebroken door bac-
teriën op de huid. De afvalproducten die hierbij ontstaan, veroorzaken
de zweetgeur. Deodorant bestaat doorgaans uit een stof die de bacteriën
remt, een stof die de onaangename geur neutraliseert, parfum (die de
geur maskeert) of een combinatie hiervan.
Wil je minder natte oksels? Dan gebruik je een antitranspirant. Die ver-
mindert de hoeveelheid zweet. Omdat de zweetklieren in je oksels maar
1% van de totale transpiratie van je lichaam voor hun rekening nemen, is
het geen probleem als je daar wat aan wilt doen. Je lichaam transpireert
op genoeg andere plekken.
Aluminium
Een antitranspirant is te herkennen aan de aanwezigheid van alumi
nium(zouten). Aluminiumzouten verhinderen dat zweet kan doordrin-
gen naar het huidoppervlak. Ze leggen een fijn laagje op de huidporiën,
waardoor de zweetklieren worden afgesloten.
Over aluminiumzouten in antitranspirant is veel te doen. Er wordt wel-
eens een link gelegd met een verhoogde kans op kanker. Maar daar
is nog geen sluitend bewijs voor. Het SCCS (Scientific Committee on
Consumer Safety) van de Europese Commissie heeft afgelopen najaar
nog verklaard dat het gebruik van aluminiumzouten in deodorant/
antitranspirant veilig wordt bevonden. Als richtlijn geldt dat er maximaal
6,25% in rollers en 10,60% in spray mag zitten. Het Duitse BFR (Federaal

Instituut voor Risicobeoordeling) adviseert gebruikers wel om hun totale
dagelijkse blootstelling aan aluminium in de gaten te houden. Denk
hierbij aan voeding, voedselverpakkingen en het gebruik van andere
cosmetische producten waar aluminium in zit.
Het kan voorkomen dat een product weliswaar deodorant genoemd
wordt, maar toch aluminiumzouten bevat. Dit is bijvoorbeeld het geval
bij Neutral Sensitive skin anti marks. Een spray onder druk mag geen
aluminium zirconiumvarianten bevatten. Odorex Extra dry spray bevat
een zirconiumvariant, maar heeft een pompverstuiver, en dat mag wel.
Dit product moet je ’s avonds voor het slapen gaan aanbrengen op de
droge huid. Check altijd voor de zekerheid de ingrediëntenlijst, als je er
zeker van wilt zijn dat je product geen aluminiumzouten bevat.
Hoe gebruik je deodorant?

Wacht minstens 24 uur na het ontharen met aanbrengen, om
irritatie te voorkomen. Was de oksel eerst met water en zeep
en droog hem zorgvuldig af. Breng niet te veel van het product
aan. Meer aanbrengen verbetert de werking niet en is dus
alleen maar zonde. Laat de deodorant drogen voordat je
kleding aantrekt, om vlekken te voorkomen. Laat het product
niet langer dan 24 uur zitten en was je oksels daarna weer.
Liever niet
Aluminiumzouten zijn dus vooralsnog veilig bevonden. Maar daar-
naast zijn er nog de stoffen die je beter sowieso kunt vermijden, ook al
is de toepassing ervan gereguleerd door de EU. Er is van deze stoffen
vastgesteld – of er zijn sterke vermoedens – dat ze giftig zijn voor mens
en/of milieu, hormoonverstorend of kankerverwekkend zijn. Hoe groot
het effect van deze stoffen is, hangt af van de stof, de hoeveelheid, en
hoe vaak en op welke manier je ermee in contact komt. De zorgen over
deze stoffen gaan doorgaans niet zozeer om de blootstelling eraan door
één enkel product, maar om de totale blootstelling aan deze stoffen
gedurende je leven. Ze zitten namelijk niet alleen in antitranspiranten.
Een hormoonverstorende stof (EDC) is een lichaamsvreemde stof of

mix van stoffen die je hor- Deodorants
t
ini u ec
zo tal en n m ing n
en m lie eff
Aa n ff er ee
-
me sto ep et
ut alu mi et
moonsysteem beïnvloedt.
um
op ntal ke b en mn
n s e k
Aa teli toff ene
t s g
Aa tal ray
pe
wental ller
Ook bij lage hoeveelheden
Ty
Aa er/sp
a
j
&
rk
ll
n
Me
kunnen deze al schadelijk
Ro
Antitranspirant
zijn. Dit geldt vooral voor
8x4 Men No.8 s 7 5 1 1
jonge kinderen en foetus- 8x4 Men No.8 r 8 5 1 1
sen, omdat het hormoon- Adidas For Women Control ultra s 7 4 2 1
protection
systeem dan nog volop in Adidas Sport energy cool dry 72h r 9 7 1 0
ontwikkeling is. De scha- Axe Dry Apollo r 6 5 0 1
delijke effecten zijn dan pas Axe Dry black r 6 5 0 0
Cien Extra dry s 1 0 1 1
later in het leven zichtbaar.
Cien Hydro fresh s 5 5 1 1
Zwangere vrouwen moeten Cien Men Sport s 6 5 1 1
dus extra alert zijn. Deoleen Regular s 0 0 2 1
Wij hebben uitgezocht Deoleen Sensitive s 0 0 2 1
Dove go fresh cucumber & green tea r 9 8 0 1
in welke producten deze
Dove go fresh peer & aloe vera scent r 5 5 0 1
stoffen voorkomen (zie de
Dove Invisible dry s 13 11 2 1
kolom schadelijke stoffen Dove Men +care clean comfort r 8 6 0 1
voor mens en milieu in de Dove Men +care clean comfort s 9 7 2 1
tabel). We gebruiken hier- Dove Men +care clean invisible dry s 10 7 2 1
Dove Men +care Cool fresh r 10 9 0 1
voor onder andere de lijst
Dove Original s 10 8 1 1
van hormoonverstoorders Fa Men Sport energy boost 72h s 9 8 1 1
van de Europese commis- Fa Pink Passion 48h r 7 6 0 1
sie en de SIN-lijst (SIN be- Fa Sport 48 uur 0% aluminium salt r 6 6 0 1
L’Oréal Men expert shirt protection r 8 7 0 1
tekent: Substitute it now). In
L’Oréal Men expert Fresh extreme s 4 3 0 1
de onderzochte producten Neutral Sensitive skin anti marks r 0 1 0 1
valt vooral het gebruik van Neutral Sensitive skin s 1 0 2 1
BHT, Benzophenone, Cy- Nivea Dry fresh r 9 7 1 3
Nivea Invisible original black &
clopentasiloxane, Cyclo- white r 7 6 0 1
methicone en Cyclohaxa- Nivea Protect & care s 9 8 1 1

siloxane op. Met name BHT Nivea Men dry fresh r 6 3 1 3
Nivea Men dry impact s 9 7 2 3
en Cyclopentasiloxane zijn
Nivea Black & White invisible original r 4 3 1 1
populaire ingrediënten. We Nivea Men Protect & care r 7 4 1 1
troffen ze aan in iets meer Odorex 0% perfume r 2 2 2 1
dan 20 producten. Op Ben- Odorex Extra dry s 0 1 0 2
Odorex Invisible care s 1 0 1 1
zophenone na, zijn al die
Rexona Men Dry Cobalt dry r 9 8 0 1
stoffen ook niet fijn voor Rexona Men Active shield
compressed s 11 11 2 1
het milieu. Als een fabri-

t
ini u ec
zo tal en n m ing n
en m lie eff
Aa en toff per et ee
-
ut alu mi et
um
op ntal ke b en mn
n s e k
Aa teli toff ene
t s g
m s e
Aa al y
pe
wental ller
nt ra
Ty
Aa er/sp
a
j
&
rk
ll
Me
Ro
Rexona Men Invisible black&white s 6 6 2 1
Rexona Men Stay fresh marine r 10 10 0 1
Rexona Active protection+ s 14 14 2 1
Rexona invisible aqua s 10 10 2 1
Rexona Sensitive r 11 11 0 1
Rituals The rituals of Sakura s 11 11 1 1
Rituals The rituals of Happy Budha s 7 5 1 1
Sanex Dermo invisible r 2 1 2 1
Sanex Dermo invisible s 1 0 1 1
Sanex Dermo protector s 1 0 1 1
Sanex Dermo sensitive s 1 0 1 1
Sanex Men Active controle s 1 0 1 1
Sanex Men Active controle r 2 1 2 1
Sanex Men Dermo sensitive s 1 0 1 1
Sanex Men Stress response s 1 0 1 1
Deodorant
8x4 No.3 Velvet blossom s 7 8 0 0
8x4 No.3 Velvet blossom r 8 7 0 0
Adidas Ice drive bodyspray s 10 8 1 0
Axe Anarchy s 8 8 0 0
Axe Fresh Marine s 12 12 0 0
Cien Men aqua s 8 8 0 0
Fa Divine Moments s 8 8 0 0
Neutral Sensitive skin anti marks s 1 0 2 1
Nivea Fresh pure s 7 5 0 0
Rexona Women max. protection r 11 10 1 1
confidence
Salt of the Earth Unscented s 0 0 0 0
(Aloe Vera)
Salt of the Earth Pure Balance r 9 8 0 0
• In de kolommen ‘aantal allergenen’ en ‘aantal stoffen
Salt of the Earth Pure aura s 5 4 0 0 met een wettelijke beperking’ zijn de cellen donkergrijs
lavender/vanilla
gemarkeerd als dit product een relatief hoog aantal van
Salt of the Earth Pure aura melon/ r 10 10 0 0 die stoffen bevat, en lichtgrijs als het een relatief laag aan-
cucumber tal bevat. In de andere twee kolommen zijn de hoogste en
Sanex zero% r 3 2 2 0 laagste waarden gemarkeerd.
• Voor de producten is het aantal stoffen in elke categorie
Weleda Citrus r 11 9 0 0 geteld (behalve het aantal aluminiumzouten).
Weleda Wilde Rozen s 10 10 0 0 Daarna is er een gewogen score voor het product bepaald.
De aanwezigheid van stoffen die een impact hebben op
Deodorant/antitranspirant
de gezondheid van mens en milieu wegen zwaarder dan
Odorex Active care s 4 2 1 1 de aanwezigheid van allergenen. De aanwezigheid van
Odorex Marine fresh s 5 4 1 1 stoffen waar een wettelijke beperking voor geldt zit tussen
beide in qua weging.
Odorex Natural fresh r 15 14 2 1 * De Rexona antitranspirant-producten hebben allemaal de
Odorex Sensitive care r 2 1 2 1 toevoeging; “MotionSense”.
* De Neutral-producten anti marks heten voluit anti
Odorex Ultra protect r 3 3 2 1
white&yellow marks

kant in aanmerking wil komen voor het Nordic Swan keurmerk, het
milieukenmerk van de Scandinavische landen en IJsland, dan mag hij
deze stoffen niet gebruiken.
Het alternatief
Deodorant of antitranspirant alleen helpt onvoldoende om
zweetgeur en natte plekken tegen te gaan. Heel belangrijk is
een goede persoonlijke hygiëne: wassen met water en zeep,
en op tijd een nieuw setje kleding. Ook haarverwijdering helpt.
Het populairste alternatieve product voor deodorant is rot-
saluin of kaliumaluin. Op de ingrediëntendeclaratie staat het
vermeld als Potassium Alum. Het is reukloos en kleurloos. Je
brengt het aan op de huid, nadat je die eerst vochtig hebt ge-
maakt. In het verleden is de effectiviteit ervan gecontroleerd
door onze partnerorganisatie Euroconsumers, en die bleek
behoorlijk goed.
Allergenen en parfum
Het zal je niet verbazen: veel deodoranten en antitranspiranten bevat-
ten parfum. Je probeert immers een geur te verdoezelen. Parfum is
meestal een samenstelling van verschillende stoffen. En veel van deze
parfumstoffen zijn allergenen. Heb je een allergie of gevoelige huid,
dan kunnen dat soort stoffen vervelend zijn. Als het product allergenen
boven een bepaalde concentratie bevat, is de fabrikant verplicht het te
melden. Het gaat om stoffen waar een wettelijke beperking voor geldt
(zie de tabel). Het valt op dat het nogal verschilt hoeveel allergenen er
in een product zitten. Er zijn producten met een enkel allergeen, maar
ook met 15. De meest voorkomende allergenen zijn Limonene, Linalool
en Citronellol. Zij zitten in meer dan 40 van de onderzochte producten.
Uit onze selectie zijn slechts vijf producten allergeenvrij: Neutral Sensi-
tive skin anti marks, Salt of the Earth Unscented (with Aloe Vera), Odorex
Extra dry, Deoleen Sensitive en Deoleen Regular.
Het is helaas niet zo eenvoudig om dan maar een product te kiezen zon-
der parfum. Slechts een klein aantal producten is parfumvrij. En daarbij

komt dat niet alle allergenen onder parfum vallen. Zo bevat Odorex 0%
parfum wel de allergenen BHT en phenoxyethanol.
Tot slot kunnen producten vrij zijn van allergenenparfum, terwijl dit er
niet expliciet op staat. Zo bevatten veel Sanexproducten wel parfum,
maar valt geen van de vermelde ingrediënten onder de 26 allergenen
die fabrikanten verplicht zijn te vermelden.
Roller of spray?
Het soort product maakt ook nog uit voor de samenstelling. Omdat je
sprays aanbrengt zonder in contact te komen met de huid, bevatten
ze minder of geen conserveermiddelen. Bij een spuitbus kun je wel
drijfgassen en andere vrijkomende stoffen inademen, en daarom zijn
sommige stoffen expliciet verboden in dit soort producten.
Rollers en sticks kun je beter niet delen, dat is niet hygiënisch. Komt
een roller in contact met je huid, dan kunnen er bacteriën op terecht-
komen. Daarom bevatten deze producten wel conserveermiddelen.
In rollers zitten vaak meer hydraterende en verzorgende stoffen dan
in sprays.
Ook in het gebruik zijn er verschillen. Met een roller kun je beter een
egale laag aanbrengen, waardoor je meer zweetklieren in contact brengt
met de deodorant. Ook verlies je met rollers en sticks minder van het
product dan bij een spray. Sticks hebben een groot aanbrengoppervlak;
een roller is nauwkeuriger.
Omdat het zweet je niet moet uitbreken van al die keuzes, hebben wij
van 75 producten geteld hoeveel stoffen erin voorkomen die je mogelijk
wilt vermijden. Al met al adviseren we een product met een laag aantal
van de genoemde stoffen.
Elektrische tandenborstels
Elektrisch poetsen is steeds meer de norm in Nederland. Het aantal

elektrische poetsers stijgt snel, en is vergeleken met ‘handpoetsers’
waarschijnlijk al in de meerderheid. Elektrische tandenborstels worden

Elektrische tandenborstels
l
ste
or
tb
Ac sge n
k
ze
uik ere
ma
op
br ijd
pe
el
te
de
Ge rw
s
ty
rij
uik
or
ve
&
d
tp
sto
lui
rk
br
cu
ch
ak
Me
Ge
Ge
Te
Ri
Pl
1 Philips Sonicare ProtectiveClean 4300 €70 7,9 8,2 7,1 9,1 5,1 I Intercare
2 Oral-B Genius €105 7,9 8,2 8,7 6,6 6,1 CrossAction
3 Philips Sonicare ProtectiveClean 4500 €84 7,8 8,2 7,6 7,9 5,2 W2 Optimal White
4 Philips Sonicare ProtectiveClean 6100 €120 7,8 8,2 7,8 7,4 5,6 W2 Optimal White
5 Oral-B Pro 2 €37 7,7 8,2 8,3 6,0 6,0 CrossAction
6 Philips Sonicare DiamondClean Smart €210 7,7 8,2 7,4 7,2 5,7 G3 Premium Gum Care
7 Oral-B Vitality 100 €17 7,6 8,2 8,3 5,4 6,6 CrossAction
8 Oral-B Smart 5 €80 7,6 8,2 8,2 6,0 5,8 CrossAction
9 Philips Sonicare ExpertClean 7300/7500 €160 7,5 8,2 6,6 7,3 5,8 C3 Premium Plaque Defense
10 Oral-B Smart 4 €60 7,4 8,2 8,2 5,1 5,5 Cross action
11 Oral-B Smart 6 €87 7,4 8,2 7,8 5,5 6,2 CrossAction
12 Philips Sonicare DiamondClean €130 7,4 8,2 6,7 7,0 5,2 W2 Optimal White
13 Philips Sonicare DiamondClean 9000 €200 7,2 6,4 7,7 9,1 5,6 W3 Premium White
14 Silk'n SonicSmile €40 6,8 5,5 7,8 9,0 6,3 Sonicsmile
15 Philips Sonicare FlexCare Platinum €115 6,6 6,4 6,7 7,5 5,3 AdaptiveClean
16 Kruidvat Ultradent Xpert Cleaning €20 6,2 5,5 8,0 6,2 5,0 Ultradent Complete clean
17 Philips Sonicare 2-serie Plaque Defense €45 5,9 5,5 6,8 5,7 7,0 C2 Optimal Plaque Defense
18 Silk'n ToothWave €300 5,2 2,8 6,8 8,9 6,4 Toothwave large
ook niet meer alleen gekocht door overstappers, maar steeds vaker door
bestaande elektrische poetsers die een nieuwe willen.
En vaak betekent een nieuwe tandeborstel dan: een duurdere. Want je
gebruikt hem elke dag, en het mag wel wat kosten. Dus tijd voor een
upgrade. Is dat logisch?
Er zijn in elk geval genoeg dure borstels om uit te kiezen. Er zijn er zelfs
meerdere van boven de €200. Maar zijn dat ook betere tandenborstels?
Voor het onderdeel waar het echt om draait, plak verwijderen, is het
antwoord meestal nee. Duurdere modellen verwijderen ongeveer even
goed plak als goedkopere. En de modellen die meer dan een jaar geleden
goed waren, zijn dat nu nog steeds. De borstels die Beste uit de Test en
Beste Koop zijn, zijn ook nog dezelfde als de vorige keer dat we hierover
schreven, in de Consumentengids van februari 2019 (Testjaarboek 2020).

d
an
sst
et
po
te
uik
br
Ge
Clean, hoge intensiteit

Daily Clean
White
White, hoge intensiteit
Daily Clean
Deep Clean+, niveau 3
Daily Clean
Pro Clean
Daily Clean
Deep Clean
Deep Clean
Clean
Deep Clean, niveau 3 7,5 en hoger 5,4 en lager
• De prijzen zijn van maart 2020.
Standaard
• In de tabel publiceren we de oordelen van productseries. Op onze website staat het volledige
Clean aanbod.
• In verband met de coronacrisis en de daardoor beperktere verkrijgbaarheid kunnen de prijzen
High
op het moment van publicatie afwijken.
Zo testen we
Elke elektrische tandenborstel laten we gebruiken door
30 panelleden. Voor en na het poetsen meten we hoeveel plak
er nog op de tanden zit. De panelleden geven ook commentaar
op het gebruiksgemak van de borstels. In het lab meten we de
oplaadtijd en de gebruiksduur van de tandenborstels.
Aan de prestaties van de tandenborstels valt dus niet zo veel te verbe-

teren. Vaak is er binnen het aanbod van de twee grote merken ook niet
veel verschil in de poetstechniek. Het poetsgevoel en de kwaliteit van
een poetsbeurt bij een Oral-B borstel van €40, en bij eentje van €100

of meer, zijn niet wezenlijk anders. Voor Philips geldt hetzelfde. Er is
wel verschil tussen de twee merken: Oral-B-tandenborstels hebben
een kleine ronde borstelkop die draait en trilt, en zelf het werk doet. De
borstels van Philips lijken meer op die van een normale tandenborstel,
maar dan één die automatisch heen en weer beweegt. Overstappen van
het ene op het andere merk is dus even wennen.
Welke opzetborstel?
Minstens zo belangrijk als de tandenborstel is de opzetborstel.
Vervang hem om de drie maanden. Maar welke kies je?
In de test ‘Opzettandenborstels’ elders in dit boek concluderen
we dat de originele CrossAction-borstel van Oral-B de beste is;
hij poetst veel beter dan de alternatieve opzetborstels.
Bij Philips is het aanbod breder en diverser dan bij Oral-B. En
halen vier borstels de beste resultaten: I Intercare, W2 Optimal
White, G3 Premium Gum Care en C3 Premium Plaque Defense.
Een borstel sluit hier vaak aan bij een specifieke poetsstand.
Ons advies bij Philipsborstels is om ze zelf te proberen tot je
een fijne vindt.
Accessoires en apps
Wat krijg je dan wel bij een duurdere tandenborstel? Meer poetsstanden,
meer accessoires en, steeds vaker, smartphone-apps. Om bij die laatste
te beginnen: de ontwikkeling daarin staat niet stil. Oral-B lanceerde in
2019 de Genius X tandenborstel met artificial intelligence. Die term wordt
te pas en te onpas gebruikt en belooft ook hier een beetje veel. Het komt
erop neer dat de app je laat zien welk deel van je tanden goed gepoetst
is, en welk deel nog aandacht nodig heeft. Dat kon al met de oudere
Genius-borstels met behulp van de smartphonecamera.
Nieuw aan de Genius X zijn ingebouwde sensoren die aan de app door-
geven welk deel van het gebit je aan het poetsen bent. En dan kan het
dus zonder camera. Dat klinkt goed natuurlijk, maar toch laten wij deze
apps in onze test vooralsnog buiten beschouwing. De reden daarvoor
is dat vrijwel niemand twee keer per dag de moeite neemt om bij het

poetsen de smartphone erbij te pakken en de app op te starten. Gebruik
je de app niet, dan is de Genius X vergelijkbaar met de oudere modellen
die al vanaf 2016 op de markt zijn. Dus innovatie is er wel, maar het is
moeilijk om de poetsprestaties van de borstels te verbeteren.
+
Philips Sonicare Protective Clean 4300
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €70
Een van de eenvoudigste Philips-borstels, met één poetsstand.
Maar de poetsresultaten met die stand zijn op het niveau van
de duurdere modellen. En de accu is prima: je poetst met een
lading meer dan 180 minuten. Bij de goedkoopste versie mist
een reisetui.
Oral-B Genius (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €105
De Genius-serie bevat de topmodellen van Oral-B. Ze hebben
zes poetsstanden (vijf bij de 8000) en bluetooth voor poetsen
met een app. Oral-B Genius is er in tientallen variaties.
Ze blinken uit in gebruiksgemak, maar de accu kan beter.
Je hebt er een vanaf ongeveer €105.
Oral-B Vitality 100 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €17
Het goedkoopste Oral-B-type blijft in prijs dalen. Je hebt er al
een voor €17. Hij heeft één poetsstand. Een poetsdruksensor
– die aangeeft of je te weinig poetst – ontbreekt, net als een
reisetui. Ook heeft hij een ouderwetse Ni-MH-accu. Maar de
poetsresultaten zijn op niveau.

Andere extra’s
Bij de accessoires is het een iets ander verhaal. Een basistandenborstel
wordt geleverd met alleen een oplader. Die dient meestal ook als stan-
daard voor de tandenborstel. Bij wat geavanceerdere modellen zitten
wat meer extra’s. De nuttigste is een reisetui waarin je de tandenborstel
gemakkelijk mee kunt nemen. De beste etuis zijn ook meteen opladers.
Als je overstapt op elektrisch poetsen, wil je dat waarschijnlijk ook op
vakantie blijven doen. Dus dan is zo’n reisetui de moeite waard. Bij veel
tandenborstels is er een variant met en zonder reisetui. Die met etui kost
dan een paar tientjes meer.
Een opvallende trend ten opzichte van vorig jaar: de prijs. Die blijft maar
dalen. Als we de tabel van 2019 naast die van nu leggen, is het verschil
opvallend. Van €150 naar €120, van €55 naar €47 en van €30 naar €17.
Bij zowel Oral-B als Philips wordt er in elke prijscategorie flink in de
prijzen gesneden. Gezonde concurrentie, en goed voor de consument
natuurlijk. Al bereik je bij €17 voor een elektrische tandenborstel wel een
niveau waarbij je denkt: kan dat wel echt voor die prijs?
Competitie
Tot nu toe hebben we het alleen gehad over de twee merken die de markt
van tandenborstels domineren: Oral-B en Philips. Die beconcurreren
elkaar dus flink op prijs, maar hoe zit het met andere concurrenten? Er
komen steeds meer merken bij. Vorig jaar stonden er alleen tandenbor-
stels van de twee marktleiders in de tabel, dit jaar staan er twee nieuwe
merken bij.
Blokker, Lidl en Kruidvat bieden regelmatig elektrische tandenborstels
van een eigen merk aan. Dat zijn dan vaak goedkopere borstels, die
concurreren met onze Beste Koop. Ze kosten tussen de €10 en €20 en
hebben vaak maar één poetsstand. Jammer genoeg verdwijnen deze
modellen ook weer snel van de markt, of ze worden vervangen door een
ander model. Dat maakt het lastig om ze te testen. Opvallend aan dit
soort tandenborstels is overigens dat ze vaak werken met hetzelfde soort
opzetborstels als Oral-B. Je kunt er dus een Oral-B-borsteltje op zetten.
We hebben dit jaar een model van Kruidvat getest. De borstel is goedkoop,
maar niet beter dan de Oral-B Vitality 100, onze Beste Koop, en die is boven-
dien nog voordeliger. Dus aanraden kunnen we deze Kruidvatborstel niet.
Datzelfde geldt voor de concurrent in het duurdere segment. De Tooth

wave van het merk Silk’n belooft nogal wat: ‘Reinigt en beschermt het
gebit op moleculair niveau’, staat er op de website. En ook zou de tanden-
borstel tandsteen verwijderen. Dat mag dan wel wat kosten, maar liefst
€300. En de losse borsteltjes kosten zo’n €15. In onze test viel de Toothwave
dramatisch door de mand. Niet eerder testten we een elektrische tanden-
borstel die zo slecht plak verwijderde. Dus ons advies: poets vooral elek-
trisch, maar houd het bij een van de tandenborstels van Philips of Oral-B.
Kijk op consumentenbond.nl/elektrische-tandenborstel voor alle geteste

elektrische tandenborstels.
Kippenragout
Ragout is een gerecht met vlees of groenten in saus. Meestal is een

ragout gevuld met kip en champignons, maar je hebt hem ook met
rundvlees. Ragout heeft een typische structuur, het is een soort dikke
saus. Wie weleens ragout eet, ziet de lobbige massa – die met een blub
uit het blikje komt glijden – zo voor zich.
Ragout is populair bij de warme maaltijd, als tussendoortje en als voor-
gerecht. Wij lieten 64 panelleden 9 kippenragouts proeven. Het liefst
eten ze hem in een pasteitje van bladerdeeg, maar hij wordt ook gegeten
met rijst, friet of op brood. De helft van het panel serveert ragout ook bij
speciale gelegenheden, zoals met etentjes of tijdens Kerst.
Echte kipsmaak
Grote verrassing in deze test zijn de huismerken: die scoren de hoog-
ste cijfers. Beste uit de Test zijn de ragouts van G’woon en Plus. Beide
krijgen een 7,0 als Testoordeel. Ons panel roemt de smaak. ‘Het vlees
smaakt echt naar kip’, zegt een proever over de Plus kipragout. Die van
G’woon is ‘lekker romig’. Beste Koop is die van Aldi: goedkoop én lekker.
Onze proevers vinden hem het lekkerst dankzij de goede vleessmaak
en perfecte dikte. ‘Goed in balans’ zegt een proever. Een ander vindt
deze ragout ‘een topper’.

Kippenragout
id
he
lijk
ke
k
er
er
et
rm
nw
tik
eu
ee
l
g
ei
ad n
ee
nk
ike ve
rz zij
Sm 100
pe
ou l
alt
alt
Zo oord
Inh dee
Ve wel
Et igd
ve
Te js
ty
eh
eh
r
ri
r le
or
pe
d
&
sg
sg
en
k
tp
t
aa
sto
rk
ut
te
ch
ee
ee
ijs
er
Me
Be
Pr
Di
Vl
Vl
Ri
1 G'woon kippenvlees ragout €1,40 7,0 400 €0,35 6,5 5,1 10 7,2 9,0 18,0% 18,0% 
2 Plus Kip ragout €1,45 7,0 400 €0,36 6,3 5,1 10 7,2 10 18,0% 18,0% 
3 Aldi Hofstee De drie eiken €1,30 6,6 400 €0,33 6,8 5,5 6,4 8,6 8,0 18,0% 21,6%
kippenragout 
4 Albert Heijn Kip ragout €1,45 6,3 400 €0,36 6,5 5,5 6,4 8,3 5,0 18,0% 21,7% 
5 Jumbo Ragout kip €1,35 6,2 400 €0,34 6,5 4,6 6,4 8,3 8,0 15,1% 18,0% 
6 Unox Kip ragout €1,55 6,2 400 €0,39 6,7 5,0 6,4 6,1 9,0 15,3% 15,3% 
7 Consenza gluten free €2,90 5,9 400 €0,73 6,3 5,1 5,5 6,5 8,0 10,0% 10,0% geen
Chicken ragout
8 Unox Proeverij ragout kip €3,75 5,6 390 €0,96 4,8 4,6 6,4 8,5 8,0 18,0% 14,6% 
9 Gijs stevig gevulde kippen €4,60 5,2 500 €0,92 4,7 6,7 5,5 2,8 7,0 52,0% 52,0% geen
ragout
Beste uit de Test Beste Koop • Verkrijgbaarheid: Consenza is onder meer verkrijgbaar bij Albert
7,5 en hoger 5,4 en lager Heijn en Gijs bij Plus. De geteste ragout van Jumbo verdwijnt uit de
• Prijzen zijn van oktober 2019. schappen; er komt een nieuwe variant met minder zout.
• Zie ook consumentenbond.nl/kippenragout.
Goede kippenragout hoeft dus niet duur te zijn. Sterker nog, onderaan
de tabel bungelen de twee duurste: de Unox Proeverij ragout kip en de
Gijs stevig gevulde kippenragout. Beide krijgen van ons smaakpanel
een onvoldoende. Over de Proeverij van Unox luidt het oordeel: te sterk
van smaak, te kruidig en zout én te zuur. Ook de structuur van het vlees
bevalt niet. ‘Naar om in te bijten’, zegt een panellid. Een ander doet het
vlees ‘enigszins denken aan kattenvoer’.
Niet mals
De ragout van Gijs is volgens de verpakking ‘rijkgevuld’ en dat klopt
ook: hij heeft met 52% verreweg het meeste vlees. Maar de meeste proe-
vers vinden dit veel te veel. ‘Hij is niet meer als ragout te herkennen’,
vindt een proever. Ook ons oordeel is niet mals: omdat Gijs geen Beter
Leven-keurmerk heeft, krijgt hij – samen met de glutenvrije ragout van
Consenza – het laagste oordeel voor dierenwelzijn in deze test.
De Beste Koop, De Drie eiken Kippenragout van Aldi, heeft, net als de
meeste ragouts in deze test, een keurmerk met één Beter Leven-ster.

Dat kan beter, want met één ster zijn alleen de ernstigste problemen uit
de vee-industrie aangepakt.
De ragouts die Beste uit de Test zijn, die van G’woon en Plus, verwerken
in hun product kippenvlees met drie Beter Leven-sterren. Het vlees is
afkomstig uit stallen waar minder kippen gehouden worden en een gro-
tere vrije uitloop is. Bovendien krijgen de kippen meer tijd om te groeien.
+
Zo testen we
Een smaakpanel van 64 personen proefde ‘blind’ 9 kippen
ragouts. Voor het Testoordeel telt smaak voor 40% mee.
Daarnaast keken we naar de hoeveelheid zout, verzadigd vet
en het dierenwelzijn. Ook vergeleken we het percentage vlees
op het etiket met de werkelijke hoeveelheid vlees in de ragout.
Zoutbad
Ragout is door het hoge zoutgehalte niet erg gezond. Met één portie
(200 gram) krijg je al snel ruim 2 gram zout binnen. Dat is veel, zeker
als je nagaat dat het Voedingscentrum een maximum van 6 gram zout
per dag aanhoudt.
Zo veel zout is bovendien onnodig, want uit onze test blijkt dat het echt
wel met minder kan. Onze proevers vinden alle geteste ragouts te zout!
In de commentaren lezen we het keer op keer. ‘Ik proef alleen maar zout’,
zegt een proever. Anderen melden: ‘Erg zout, dat overstemt de vlees-
smaak’ en ‘Het lijkt wel of de kip in een zoutbad is geweest’.
De twee ragouts die Beste uit de Test zijn, zijn daar helaas geen uitzon-
dering op. Die bevatten 1,07 gram zout per 100 gram. Het zoutst zijn
de Jumbo Ragout kip en Unox Proeverij ragout kip met 1,2 gram zout.
Jumbo heeft aangegeven het geteste product uit de schappen te halen
en te vervangen door een iets minder zoute ragout. De minst zoute – die
van Gijs – blijkt na analyse in het lab toch een stuk zouter dan op het
etiket staat. In plaats van de opgegeven 0,45 gram zout, zit er 0,73 gram
per 100 gram in. Hoewel Gijs dan nog steeds de minst zoute ragout is,
levert dit hem strafpunten op voor verkeerde etiketinformatie. Gijs heeft
ons toegezegd het etiket aan te gaan passen.

+
G’woon kippenvlees ragout (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €1,40
De proevers vinden hem ‘lekker romig’, met ‘een volle nasmaak’.
Niet te veel vlees – sommigen vinden het wat te weinig – maar
wel een goede vleessmaak. Scoort een 10 voor dierenwelzijn
dankzij het keurmerk Beter Leven 3-sterren.
Plus kipragout (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €1,45
‘Erg lekker, maar er mag meer vlees in’, zegt een proever. Anderen
vinden de stukjes kip aan de kleine kant. Maar deze ragout heeft
– net als de G’woon ragout – een goede vleessmaak. Scoort een 10
voor dierenwelzijn dankzij het keurmerk Beter Leven 3-sterren.
Aldi De drie eiken Kippenragout (Beste Koop)

Testoordeel: 6,6
Richtprijs: €1,30
Heeft volgens ons panel de lekkerste smaak en is met €0,33
per 100 gram de goedkoopste. Heeft het keurmerk Beter Leven
1 ster en scoort hierop dus lager dan de twee ragouts die
Beste uit de Test zijn.
Vette pasteitjes
Van ragout is het eerste ingrediënt bijna altijd water. Dat wordt gebon-
den met een roux (wat boter met bloem). Omdat kippenvlees mager
is, is ragout geen enorme caloriebom: per portie ragout (200 gram) zit
je op zo’n 180 kcal. Ter vergelijking: één banaan bevat zo’n 160 kcal.
Ongezond verzadigd vet zit er gelukkig weinig in ragout: meestal minder
dan 1 gram per 100 gram.
De goedgevulde Gijs is de vetste met 3,4 gram verzadigd vet per 100
gram, waarschijnlijk door een flinke scheut room. De rest zit tussen

de 0,5 en 1,5 gram. Gijs krijgt dan ook als enige een onvoldoende voor
dit aspect. Écht ongezond zijn de pasteitjes waarin de ragout meestal
wordt geserveerd: die zitten boordevol verzadigd vet met zo’n 6 gram
per pasteitje. Gezonder is het dus om de ragout bij rijst en groenten te
eten in plaats van in een pasteitje.
Knutselen met vlees

Voor vlees in producten gelden strenge etiketregels. Niet voor niets, want
fabrikanten knutselen er vaak flink mee. Ze gebruiken bijvoorbeeld aan
elkaar gelijmde vleessnippers (‘plakvlees’), voegen water en bindmid-
delen toe of verwerken in hun product restvlees (separatorvlees). Dat
mag, maar dan moet het wel duidelijk op het etiket staan.
Bij vijf van de negen kippenragouts in deze test is de informatie op het
etiket onvolledig. Het gaat alleen goed bij de ragouts van G’woon, Plus en
Gijs en de Unox Kip ragout. Op alle andere ragouts valt iets aan te merken.
Zo geven Aldi, Consenza, Jumbo en Unox Proeverij ragout kip op hun
etiketten te weinig informatie over het vlees: er staat alleen het percen-
tage ‘gekookte kip’.
Voor het vleesgehalte op het etiket is het wel zo duidelijk als fabrikanten
uitgaan van de hoeveelheid rauw vlees in hun product. Staat er ‘kippen-
vlees’, dan mag je er als consument van uitgaan dat het om rauw vlees
gaat. Bij Albert Heijn gaat dit mis. Op het etiket staat ‘18% kippenvlees’.
Daarmee suggereert Albert Heijn het gehalte rauw vlees weer te geven.
Bij navraag blijkt het om gekookte kip te gaan. Albert Heijn overtreedt
hiermee de regels. Het is de vraag of dit komt door onwetendheid bij
fabrikanten over de regels voor etikettering, of dat fabrikanten het als
‘truc’ gebruiken.
Hoeveel vlees?
Fabrikanten zijn niet erg scheutig met informatie op hun etiket. Staat er
bijvoorbeeld alleen ‘18% gekookte kip’, dan kan er immers nog van alles
gebeurd zijn tijdens het koken. Misschien zijn er ingrediënten toege-
voegd, heeft het vlees water opgenomen of juist water verloren aan het
kookvocht. Je weet kortom niet hoeveel procent van de ‘18% gekookte
kip’ ook echt vlees is.
Unox doet het goed op het etiket van zijn Kip ragout. Daar staat: gekookt
kippenvlees 18% (kippenvlees 68%, kipseparatorvlees 17%, water, zout

en stabilisator E450). Unox’ kippenvlees bestaat dus voor 15% uit andere
ingrediënten, waaronder water. Maar lang niet alle fabrikanten zijn zo
open. Zo meldt Aldi alleen ‘18% gekookte kip’. Dat blijkt bij navraag om
21,6% rauw vlees te gaan. Bij Unox Proeverij valt de hoeveelheid vlees
juist tegen: in plaats van de vermelde 18% bevat hij 14,6% rauw vlees.
Het echte (rauwe) vleesgehalte wijkt in de praktijk dus vaak af van wat
er op het etiket staat, waardoor je als consument niet precies weet wat je
koopt. Dat moet anders, vinden wij. Kopers moeten van het etiket kun-
nen aflezen hoeveel vlees er precies in een product zit. En producten
moeten onderling goed te vergelijken zijn. Dus vermeldt het percentage
rauw vlees, of leg uit waar de ‘gekookte kip’ uit is samengesteld. Dat is
wel zo eerlijk.
Vegetarische ragout van Unox

Hoe lekker is vegetarische ragout? We schotelden ons smaak-
panel ook de Unox vegetarische ragout voor. Onze proevers
waren niet te foppen: ze merkten duidelijk dat er geen vlees
in zat. Desondanks vonden de proevers hem ‘smaakvol’ en
‘goedgevuld’. Ook dat er veel champignons in zitten viel bij de
meesten in de smaak. Het proberen waard dus als je geen vlees
wilt eten. Overigens is ook deze ragout – net als die met vlees –
veel te zout met 1,1 gram zout per 100 gram.
Maaltijdpakketten
Gezondgids december 2019
Een zelfbereide maaltijd op tafel zetten zonder op jacht te hoeven naar

duizend-en-een ingrediënten. Dat kan goed met een verspakket. Maar
hoe gezond zijn ze? En welke supermarkt biedt de beste waar voor je geld?
Het merendeel van de verspakketten die we onderzocht hebben, doorstaat
de test met een voldoende. De pakketten van Jumbo komen er als beste uit

Gezondheid maaltijdpakketten
Gemiddelden per aanbieder
id
he
e)
nd
rti
e)
zo
rti
po
ge
tie
po
al/
t
ve
or
el
kt
g/
(kc
igd
de
rp
ar
e(
e
rm
gie
or
pe
nt
nt
ad
sto
pe
oe
oe
ut
er
rz
ijs
ijs
Zo
Su
Ve
En
Gr
Gr
Te
Pr
Pr
Weging voor Testoordeel 33,3% 33,3% 33,3%
1 Jumbo €4,75 €1,11 6,6 6,8 6,1 6,9 210 605
2 Lidl €4,00 €1,01 6,0 6,2 5,3 6,5 190 550
3 Albert Heijn €4,75 €1,19 6,0 5,3 5,9 6,7 200 545
4 Plus €4,75 €1,23 6,0 6,1 4,9 7,1 220 600
7,5 en hoger 5,4 en lager • De hoeveelheid groente is een globale schatting op basis van de
• De prijzen zijn van november 2019. etiketinformatie gecombineerd met wat onze weegschaal aangaf
bij het nawegen van het pakket.
met een gemiddeld testoordeel van 6,6. Albert Heijn, Lidl en Plus blijven
achter met een 6. Zowel het gezondste verspakket (kruidige couscous)
als het minst gezonde verspakket (Mexicaanse wraps) komen van Lidl.
Zo testen we
Hoe gezond zijn de verspakketten van Albert Heijn, Jumbo, Lidl
en Plus? Dat onderzochten we in deze test. We beoordeelden
van elke supermarktketen vijf pakketten (lasagne, couscous,
Thaise curry, Indiase curry en wraps) en keken daarbij naar de
hoeveelheid groente, zout en verzadigd vet. Hierbij letten we
vooral op de etiketinformatie.
Laten we met het positieve nieuws beginnen: verspakketten bevatten

vaak flink wat groente, gemiddeld iets meer dan 200 gram per portie.
Dat is prima als je bedenkt dat het Voedingscentrum minimaal 150 gram
groente bij de avondmaaltijd adviseert, en in totaal 250 gram groente op
een dag. Maar reken je hierbij ook weer niet te rijk, want het Voedings-
centrum gaat uit van hoeveelheden klaargemaakte, dus gekookte of
gebakken, groente. Je hebt bijvoorbeeld al gauw 500 gram verse spinazie

Gezondheid maaltijdpakketten
id
)
tie
he
or
nd
/p
zo
t (g
ge
ad ie)
sto rtie
es
ad et
ve
Ve port
el
rti
kt
Ve gd v
o
igd
de
rp
ar
po
e
t
(g/
rm
or
i
pe
uc
nt
al
pe
oe
od
ut
ut
nt
rz
rz
ijs
ijs
Zo
Zo
Aa
Su
Gr
Te
Pr
Pr
Pr
Weging voor Testoordeel 33,3% 33,3% 33,3%
1 Lidl Kruidige couscous €3,99 4à6 €0,80 7,3 8,2 1,1 9,1 1,6 4,6
2 Jumbo* Indiase tandoori €4,69 4 €1,17 7,2 8,6 0,8 6,7 8,3 6,4
3 Jumbo* Marokkaanse couscous €4,79 4 €1,20 7,2 6,2 2,3 9,2 2,1 6,4
4 Jumbo Thaise rode curry €4,99 4 €1,25 7,0 9,0 0,6 5,5 11,3 6,4
5 Lidl Milde curry madras €3,99 3à4 €1,14 6,8 7,6 1,4 5,5 10,8 7,3
6 Albert Heijn Mexicaanse burritos €4,69 4 €1,17 6,6 6,5 2,1 6,8 7,0 6,4
7 Plus Marokkaanse couscous €4,79 4 €1,20 6,4 5,9 2,5 7,0 6,8 6,4
8 Plus Groene curry €4,79 4 €1,20 6,4 6,6 2,1 5,4 10,0 7,3
9 Plus Curry madras €4,79 4 €1,20 6,4 7,7 1,4 5,1 10,1 6,4
10 Albert Heijn Marokkaanse couscous €4,79 4 €1,20 6,3 4,2 3,5 8,4 4,0 6,4
11 Albert Heijn Thaise groene curry €4,79 4 €1,20 6,3 5,9 2,5 5,8 7,5 7,3
12 Lidl Groene curry €3,99 4 €1,00 6,1 6,9 1,8 4,0 10,2 7,3
13 Jumbo* Mexicaanse burritos €4,49 4 €1,12 5,9 5,5 2,7 5,9 8,0 6,4
14 Jumbo Lasagne €4,69 4 €1,17 5,8 4,9 3,1 3,5 13,1 9,1
15 Albert Heijn Indiase curry madras €4,79 4 €1,20 5,7 6,7 2,0 5,0 10,0 5,5
16 Plus Mexicaanse wrap €4,79 3à4 €1,37 5,7 5,9 2,5 4,0 13,6 7,3
17 Lidl* Lasagne €3,99 3à4 €1,14 5,3 4,1 3,6 2,8 17,0 9,1
18 Plus Italiaanse lasagne €4,69 4 €1,17 5,2 4,5 3,3 2,9 15,0 8,2
19 Albert Heijn Italiaanse lasagne €4,69 4 €1,17 4,9 3,3 4,1 3,4 13,5 8,2
20 Lidl* Mexicaanse wraps €3,99 4 €1,00 4,5 4,2 3,5 4,9 9,0 4,6
nodig om 250 gram over te houden. De groentes in de verspakketten

die wij onder de loep hebben genomen – veelal ui, courgettes, paprika’s
en tomaten – slinken minder extreem. In de onderzochte pakketten
beoordeelden wij de hoeveelheid groente tussen de 140 en 170 gram
per portie als minimale hoeveelheid met een score van 5,5 (zie tabel).
In de lasagnes van Lidl en Jumbo zit de grootste hoeveelheid groente:
tussen 260 en 290 gram per portie. Voor de maaltijden met de kleinste
hoeveelheid groente blijven we bij Lidl. De kruidige couscous en de
Mexicaanse wraps van deze supermarktketen bevatten tussen de 110
en 140 gram groente per portie. In het geval van de wraps is dat slechts
1 ui, 2 paprika’s en een blikje mais, bestemd voor 4 personen.

)
ga
ve
h(
e)
)
in.
rti
isc
e)
(m
rti
po
ar
po
jd
et
al/
sti
eg
g/
(kc
ng
fv
e(
gie
so
nt
idi
oe
re
er
ee
Be
En
Gr
Vl
110-140 435 30 vlees of vega
170-200 645 25 vlees
170-200 585 30 vlees
170-200 690 25 vlees
200-230 650 30 vlees of vega
170-200 560 35 vlees of vega
170-200 570 30 vlees
200-230 590 30 vlees
170-200 570 30 vlees
170-200 550 30 vlees
200-230 480 25 vlees
200-230 485 30 vlees
170-200 520 20 vlees
260-290 575 55 vlees
140-170 550 30 vlees 7,5 en hoger 5,4 en lager
• De prijzen zijn van november 2019.
200-230 645 35 vlees of vega
• De hoeveelheid groente is een globale schatting op basis van de etiket
260-290 680 55 vlees informatie gecombineerd met wat onze weegschaal aangaf bij het nawegen
van het pakket.
230-260 615 60 vlees
• De meeste verspakketten zijn jaarrond verkrijgbaar, behalve die met een *.
230-260 585 55 vlees of vega • Bij de vermelding van het aantal porties op het etiket van 3 à 4 en 4 à 6 zijn we
uitgegaan van het gemiddelde, dus respectievelijk 3,5 en 5 porties.
110-140 490 30 vlees
• Meer informatie op consumentenbond.nl/verspakketten.
Zakjes en pakjes
In de tabel is te zien dat voor de verschillende maaltijden een globale
schatting van de hoeveelheid groente per portie is gemaakt. Dit is om-
dat de hoeveelheid groente per pakket sterk kan verschillen. Lidl legt
uit hoe dat komt: ‘Groente heeft geen vast gewicht. Wij kopen daarom
in op een bepaalde bandbreedte. Voor de berekening van het eindge-
wicht van een verspakket gaan wij uit van het minimale gewicht per
groente. Hierdoor kunnen we garanderen dat het eindgewicht op de
verpakking ook daadwerkelijk minimaal aanwezig is.’ Kortom, verspak-
ketten bevatten gemiddeld meer groente dan de verpakking belooft.
Naast groente zitten er in de pakketten zakjes of pakjes kruiden en saus.

Die bevatten vaak veel zout. Ingrediënten die de consument thuis zelf
moet toevoegen, zoals kaas, drijven dat zoutgehalte verder op. Gemid-
deld kom je met een bereide maaltijd uit op een kleine 2,5 gram zout per
portie. Te veel, volgens het Voedingscentrum dat uitgaat van maximaal
2 gram zout per portie. Slechts zeven maaltijden voldoen aan deze richt-
lijn, waaronder twee van Jumbo: de Thaise rode curry en de Indiase
tandoori. Deze bevatten verreweg het minste zout, met respectievelijk
0,6 en 0,8 gram per portie.
De andere 3 maaltijden van Jumbo bevatten (ruim) meer dan de aanbe-
volen 2 gram zout, maar gemiddeld blijven de 5 verspakketten van deze
supermarkt er net onder. Met gemiddeld een kleine 3 gram per portie
bevatten de verspakketten van Albert Heijn het meeste zout van allemaal.
Dit hoge gemiddelde komt mede door de lasagne die deze supermarkt
aanbiedt: met 4,1 gram zout per portie de zoutste maaltijd van allemaal.
Voor de grote of kleine eter

De meeste verspakketten zijn voor vier personen. Maar is het
ook echt genoeg voor vier volwassenen? Volgens het
Voedingscentrum hoort een avondmaaltijd tussen de 400 en
700 kcal te bevatten. Gemiddeld bevatten de verspakketten
zo’n 570 kcal per portie. De maaltijden bevatten dus niet heel
veel, maar ook niet heel weinig calorieën. Ter vergelijking, een
Big Mac bevat 500 kcal, en een Big Mac menu met friet en cola
bevat 1200 kcal. De Thaise rode curry van Jumbo bevat met 690
kcal per portie de meeste calorieën en de kruidige couscous
van Lidl met 435 de minste.
Zoutgehalte omlaag
Je kunt als consument besluiten de kruidenmixen niet (helemaal) te
gebruiken en zo je zoutinname beperken, maar daarmee kan de maal-
tijd ook smaak missen. De fabrikant zou in onze ogen een kruidenmix
zonder toegevoegd zout kunnen bijvoegen, zodat de consument zijn
maaltijd zelf op smaak kan brengen. Maar fabrikanten laten weten dat
niet als oplossing te zien. ‘We proberen met de samenstelling van pasta’s

en mixen juist het gebruik van extra zout door de consument te vermij-
den. Bij een te sterke zoutreductie wordt het product minder op smaak
gewaardeerd en dan schieten we ons doel – consumenten helpen om
meer groente te eten – voorbij’, aldus Jumbo. Albert Heijn ziet in dat het
heus wel wat minder kan en laat weten het zoutgehalte van de lasagne
in november 2019 met 1 gram per portie verlaagd te hebben. Eind 2019
zou het zoutgehalte in dit product nog verder omlaag gaan. We houden
het in de gaten.
Etiketten vergelijken is lastig

Hoe makkelijk en snel verspakketten ook zijn, de maaltijden in
de winkel met elkaar vergelijken is knap ingewikkeld. Vaak geldt
de vermelde voedingswaarde voor het onbereide pakket, dus
zonder de toe te voegen ingrediënten als vlees en kaas.
Ook de hoeveelheid groente is meestal niet een-twee-drie na
te gaan. Zelf checken of je er een gezonde maaltijd mee kunt
maken is dan ook knap lastig. Alleen Albert Heijn geeft op dit
moment de voedingswaarde van het bereide product op de
verpakking weer. Jumbo is de enige die een minimale totale
hoeveelheid groente vermeldt.
Wij zien liever op alle pakketten de voedingswaarde van het
onbereide pakket per 100 gram én die van de bereide maaltijd
per portie, plús de hoeveelheid groente per portie.
Behalve op de hoeveelheid groente en zout beoordeelden we de maal-

tijden op de hoeveelheid verzadigd vet. Lasagne viel hierbij in negatieve
zin op met het meeste verzadigd vet van alle vijf de maaltijdvarianten. De
kaas en het gehakt die de consument thuis moet toevoegen zorgen hier
grotendeels voor. Dit verspakket van Lidl spant de kroon met 17 gram
verzadigd vet per portie. Dat is veel als je nagaat dat het advies is niet
meer dan 22 gram (vrouwen) en 28 gram (mannen) per dag binnen te
krijgen. De lasagnes van de andere aanbieders doen niet veel onder voor
die van Lidl. Bij alle aanbieders bevat de couscous het minste verzadigd
vet: gemiddeld 3,5 gram per portie.

Het is wel een gemiste kans dat er geen volkorenlasagnebladen, -cous-
cous en -wraps in de pakketten zitten. Volkorenproducten bevatten meer
vezels en B-vitamines. Zo bevat een gewone couscous per portie zo’n 2,5
gram voedingsvezels en volkorencouscous 6,5 gram. Bij de Thaise en
Indiase curries moet je de rijst zelf toevoegen. Een portie van 75 gram
gewone rijst bevat nog geen gram vezel, volkoren- en zilvervliesrijst
tussen de 2 en 4,5 gram. Zo kom je makkelijker aan de dagelijks geadvi
seerde hoeveelheid van 30 tot 40 gram vezels.
Conclusie
Met een verspakket zet je over het algemeen een best gezonde maal-
tijd op tafel. Qua hoeveelheid groente zit het meestal wel goed. Bij de
hoeveelheid zout en verzadigd vet valt er nog een en ander te winnen,
maar dit heb je deels zelf in de hand door iets andere ingrediënten toe
te voegen. Kies bijvoorbeeld eens voor mozzarella als alternatief voor
45+ kaas voor over de lasagne, gebruik zure room in plaats van crème
fraîche bij de wraps, en kies voor mager of vegetarisch gehakt; tips die
we op de verpakking van sommige verspakketten al tegenkomen.
Magere kwark
Wie denkt dat alle magere kwark uit de supermarkt ongeveer hetzelfde is,
heeft het mis. De manier van produceren zorgt voor flinke smaak- en struc-
tuurverschillen. Ook het verschil in aandacht voor dierenwelzijn is groot.
Misschien ben je je er niet van bewust, maar bij het leeglepelen van een
bakje kwark eet je in feite hele jonge kaas. Niet voor niets noemen de
Fransen het fromage blanc (witte kaas). Het grote verschil met yoghurt
is het stremmen – samenklonteren van de eiwitten – van de melk. Aan
de dikke massa (wrongel) die dan ontstaat, wordt zuursel, oftewel melk-
zuurbacteriën, toegevoegd. Daarna wordt het overtollige vocht afgevoerd.
Het soort melkzuurbacteriën en de manier van indikken zorgt groten-
deels voor de onderlinge verschillen. De Magere Biogarde kwark van
Albert Heijn is de Beste uit de Test. Die heeft de meest optimale balans

Magere kwark
ing
te
en
kk
ijn sum
rpa
ve
Re welz con
id
he
en el
e*
er de
ike ar
pe
aa el
k
alt
Te (g)
Et leba
aa
Di oor
Sm rde
ty
eh
sm
d
&
o
k
itg
c
ou
e
sto
rk
cy
re
ijs
kt
Eiw
Inh
Me
Zu
Pr
Di
1 Albert Heijn Magere €1,43 500 7,5 6,6 10 8,0 10 8,5% precies goed precies goed
Biogarde kwark (Bio)
2 Weerribben Zuivel €2,25 500 7,4 6,4 10 9,0 7,0 7,5% beetje te dun beetje te zuur
Biologische boeren magere
kwark
3 Albert Heijn Bio magere €1,75 500 7,3 6,2 10 8,0 10 9,5% te dun precies goed
kwark
4 Zuiver Zuivel Biodyna- €2,50 500 7,1 5,8 10 9,0 9,0 9% precies goed beetje te zuur
mische Magere Kwark
5 Jumbo Verse frisse Franse €0,69 500 6,9 6,9 6,4 8,0 8,0 9% precies goed beetje te zuur
kwark mager
6 Aldi Milsani Magere Franse €0,69 500 6,8 6,5 6,4 9,0 8,0 8,5% beetje te dun precies goed
kwark
7 Albert Heijn Magere Franse €0,98 500 6,8 6,4 6,4 9,0 10 9% te dun precies goed
kwark
8 Jumbo Biologische magere €1,56 450 6,8 6,0 10 4,5 9,0 8,5% precies goed beetje te zuur
Kwark
9 Jumbo Verse romige milde €0,79 500 6,7 6,4 6,4 9,0 8,0 9% precies goed precies goed
kwark mager
10 Lidl Milbona Magere Franse €0,69 500 6,6 6,8 5,5 8,0 7,0 8,5% precies goed precies goed
kwark
11 Melkan Magere milde kwark €0,89 500 6,6 6,1 6,4 9,0 10 8,5% beetje te dun beetje te zuur
12 Albert Heijn De Zaanse €0,69 500 6,5 6,3 5,5 9,0 10 8,5% beetje te dun beetje te zuur
Hoeve Magere kwark
13 Melkan Magere Franse €0,79 500 6,2 5,7 6,4 8,0 10 8,5% beetje te dun precies goed
kwark
14 Öing Magere kwark €0,67 500 5,9 6,1 5,5 5,5 7,0 10% te dik beetje te zuur
15 Maîtres Laitiers Fromage €0,71 500 5,9 5,9 5,5 8,0 5,0 7,5% te dun beetje te zuur
frais onctueux
16 Konings Magere naturel €0,67 500 5,2 5,1 5,5 5,5 6,0 9% beetje te dik te zuur
kwark
17 Campina Magere milde €1,31 500 5,2 4,9 5,5 5,5 9,0 10,5% te dik beetje te zuur
kwark naturel
Beste uit de Test Beste Koop zijn gewijzigd, de resultaten zijn daarom niet opgenomen in de
7,5 en hoger 5,4 en lager tabel.
• De prijzen zijn van juli 2020. • Ook de magere kwark van Almhof is niet opgenomen, omdat deze
* % eiwit staat gelijk aan het eiwitgehalte in gram per 100 gram. geen kwark mag heten.
• Weerribben Zuivel en Zuiver Zuivel zijn o.a. verkrijgbaar bij Ekopla- • Als instructies over de afvalscheiding van de verpakking ontbreken,
za, Melkan en Konings o.a. bij Plus, Maîtres Laitiers bij Jan Linders. levert dat aftrekpunten op voor de score op etiket.
• De geteste Bio+ Magere kwark bleek voorafgaand aan publicatie te • Een consumentenpanel beoordeelde de kwark op allerlei smaak-
aspecten, alleen dikte en zure smaak zijn hier uitgelicht.
tussen smaak, dierenwelzijn en een goed recyclebare verpakking. De

Jumbo Verse frisse Franse kwark is de lekkerste en de Beste Koop.

Zo testen we
Een panel van 66 liefhebbers van magere kwark beoordeelt
de smaak van de 17 soorten. Dierenwelzijn bepalen we aan
de hand van de gevoerde keurmerken. Het oordeel voor de
recyclebaarheid van de verpakking laten we bepalen door
een verpakkingsexpert. Hij stelt vast welke materialen er zijn
gebruikt en hoe goed die recyclebaar zijn.
Te dik
Dat de kwark van zuivelgigant Friesland Campina onderaan eindigt, is
opvallend. De minst lekkere volgens ons panel van kwarkliefhebbers.
De kritieken zijn niet mals: ‘Een typische bijsmaak, beetje kunstmatig
en veel te dik’, vindt een proever. Een ander vergelijkt de structuur met
die van tandpasta. De kwark is duidelijk te dik voor de meeste proevers
(zie de kolom ‘dikte’ in de tabel). Dat deze kwark met 10,5% ook het
meeste eiwit bevat, is geen toeval. Het indikken gebeurt meestal door
het water in enkele seconden uit de eiwitrijke wrongel te slingeren,
vergelijkbaar met het centrifugeren van de was. Campina centrifu-
geert wat langer, waardoor er weinig vocht en in verhouding meer
eiwit overblijft.
Weerribben Zuivel, waar ook Zuiver Zuivel onder valt, laat ons weten de
kwark op een meer traditionele manier in te dikken. ‘Bij ons wordt de
kwark nog geproduceerd door het product te laten uitlekken’. Dit proces
kost meer tijd en dat maakt dit soort kwark meestal wat duurder. Ook de
smaak is anders. Dat er wat meer vocht in de kwark achterblijft, zorgt
voor relatief weinig eiwit (7,5%). Niet gek dus dat hij een beetje te dun
wordt gevonden.
Melkzuurbacteriën
In de tabel hebben we ook aangegeven hoe zuur onze proevers de kwark
vonden. Die zure smaak komt door, de naam zegt het al, het toevoegen
van zuursel. Melkzuurbacteriën zetten de van nature aanwezige melk-
suikers (lactose) om in melkzuur en zorgen ook voor een geleiachtige
structuur. Elke kwarkfabrikant gebruikt zijn eigen mix van melkzuur-
bacteriën, wat zorgt voor een verschil in smaak. Welke bacteriën dat zijn,

geven ze niet zomaar prijs. Het staat zelden volledig op het etiket en bij
navraag houdt een aantal fabrikanten de kaken op elkaar.
Konings kwark is de zuurste van allemaal en dat kunnen onze proevers
niet waarderen. De Biogarde kwark van Albert Heijn gebruikt de zoge-
noemde Biogardecultuur, wat een merknaam is voor een mix van drie
bacteriesoorten. Deze mix zorgt er waarschijnlijk voor dat de proevers
de zure smaak van de kwark van Albert Heijn als ‘precies goed’ bestem-
pelen.
Plantaardige kwark
Er bestaan ook plantaardige varianten van kwark, zoals
Alpro Go On. Zie consumentenbond.nl/vegankwark
Yoghurt toegevoegd
Een interessant detail is dat makers van kwark vrij zijn in het kiezen van
het soort zuursel. Dit in tegenstelling tot yoghurt, waarbij de Warenwet
voorschrijft dat die altijd de soorten Lactobacillus bulgaricus en Strepto
coccus thermophilus moet bevatten. Deze soorten treffen we ook een
enkele keer aan in kwark, zoals bij Albert Heijn Magere Franse kwark.
Die lijkt in dit opzicht dus op yoghurt.
De kwark van Almhof ís zelfs voor een deel yoghurt. ‘Magere kwark met
magere milde yoghurt’ valt pas achterop de verpakking te lezen. Op de
website wordt het product omschreven als ‘Kwark in zijn zuiverste vorm’.
Lachwekkend én misleidend. ‘Zonder de toevoeging van yoghurt is de
kwark te dik en niet lekker’, geeft Almhof als reactie.
Mag dit zomaar? De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA)
geeft uitsluitsel: ‘Dit levensmiddel mag niet met de vermelding ‘kwark’
worden gepresenteerd, daarmee wordt de consument misleid’. Voor
kwark en yoghurt zijn namelijk specifieke eisen vastgesteld. En dit
samengestelde product kan nooit voldoen aan de eisen van één van
beide. Wij dringen er bij Almhof op aan de naam per direct te wijzigen,
bijvoorbeeld in ’magere kwark met magere yoghurt’. Er komt geen re-
actie. Als dat zo blijft, overwegen we een klacht bij de Reclame Code
Commissie. Weinig lof voor Almhof.

+
Albert Heijn Magere Biogarde kwark Bio
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,5
Richtprijs: €1,43 (500 g)
Een lekkere kwark waar weinig op aan te merken is. En
biologisch, dus hij krijgt de maximale score voor dierenwelzijn.
‘De kwark was niet te zuur en heerlijk dik van structuur’, zo vat
een enthousiaste proever het samen.
Jumbo Verse frisse Franse kwark mager (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Met een 6,9 voor het smaakoordeel de allerlekkerste. Dit lijkt
een lage score, maar dat past bij een basisproduct als kwark dat
vaak nog op smaak gebracht wordt met fruit of muesli. ‘Lekkere
stevige kwark, met een goede zure smaak’, volgens een proever.
Franse kwark
Een deel van de geteste kwark wordt door de fabrikant Franse kwark
genoemd. ‘Dit is een herkomstaanduiding. Het product wordt gemaakt
in Frankrijk en de melk is van Franse herkomst’, is het logisch klinkende
antwoord van Jumbo. Een nagenoeg identiek antwoord krijgen we van
Albert Heijn en Aldi (Milsani). Melkan voegt daar nog wat aan toe: ‘Daar-
naast is dit product zuurder dan andere varianten, zoals de milde kwark.’
Nu blijkt ons smaakpanel juist de milde kwark als zuurder te bestempelen
dan de Franse kwark. De milde kwark van Campina is volgens ons panel
zelfs op één na de minst milde van allemaal. De reactie van Lidl over de
Franse kwark is ook weinigzeggend: ‘Hij is niet zuurder, maar smaakt
anders’. Kortom, er is weinig chocola van te maken.
Spierballen
Zuivel wordt als gezond gezien. Zo is het een goede bron van calcium
en vitamine B12. Magere naturelkwark bevat nauwelijks vet en geen
toegevoegde suikers; alleen wat melksuikers (lactose) die van nature in

melk zitten. Kwark onderscheidt zich van veel andere zuivelproducten
door het hoge eiwitgehalte: gemiddeld een kleine 9%. Dit is nauwelijks
te missen, want veel bakjes staan bol van claims als ‘rijk aan proteïne’ en
‘eiwitten dragen bij aan de groei van de spiermassa’. Het eiwitpercentage
pronkt vaak prominent op de voorkant.
De fabrikanten lijken zich hiermee in het bijzonder te richten op de (kracht)
sporters in Nederland. Voor veel krachtsporters staat een bakje kwark dan
ook voor grotere spierballen. Campina zet dit alles kracht bij door olym-
pische sporters aan het merk te koppelen. Op de website lees je: ‘Onze
kwark is samen met Olympisch kampioen Epke Zonderland ontwik-
keld’. Volgende keer toch maar iemand vragen die meer weet van kwark
dan van turnen, want de kwark van Campina bungelt onderaan de tabel.
Een recreatieve sporter hoeft zich overigens helemaal niet blind te staren
op zo veel mogelijk eiwit. In principe krijgen Nederlanders meer dan
genoeg eiwit binnen. Alleen degenen die zeer intensief aan (kracht)sport
doen, zoals Epke, hebben baat bij een wat hogere eiwitinname. Maar of
een bakje kwark nu 10 of 9% eiwit bevat, dat zal het verschil niet maken.
Recyclebaarheid
De beker is het grootste onderdeel van de kwarkverpakking.
Die is bij alle geteste producten van plastic. Een beker van zoge-
noemd polypropyleen (PP) is heel goed recyclebaar en scoort
minimaal een 8,0 voor dit testaspect. Als de deksel ook van een
heel goed recyclebaar materiaal gemaakt is (of achterwege is
gelaten), levert dat nog een pluspunt op. Sommige fabrikanten
gebruiken voor de beker het slechts beperkt recyclebare
polystyreen (PS) en scoren niet hoger dan een 5,5. Juist de bio-
logische kwark van Jumbo heeft zowel een beperkt recyclebare
beker als deksel en krijgt het laagste oordeel op dit aspect.
Blije koe
Het oordeel voor dierenwelzijn maakt wel een groot verschil. Je zou het
bijna vergeten, maar een koe staat nog altijd aan de basis van dit product.
En die moet aardig aan de bak: voor elke kilo kwark is zo’n 2 à 3 liter melk

nodig. Vijf van de geteste producten zijn biologisch. Qua dierenwelzijn
staat biologisch gelijk aan het 3 sterren Beter Leven keurmerk van de
Dierenbescherming. Hier horen strenge eisen bij voor dierenwelzijn, en
deze 5 producten krijgen dan ook een 10 voor dit aspect. Jumbo Biolo
gische magere kwark heeft naast dit keurmerk het EKO keurmerk. En
Zuiver Zuivel voert ook het Demeter keurmerk. De eisen voor EKO en
Demeter zijn minimaal gelijk aan die voor biologisch, maar ze stellen
nog extra eisen aan duurzaamheid.
Zes producten bevatten weidemelk. De koeien die weidemelk leveren,
lopen minimaal 120 dagen per jaar minstens 6 uur per dag in de wei. In
tegenstelling tot andere dierenwelzijnskeurmerken, zoals Beter Leven
sterren, zijn er verder geen eisen aan zaken als leefruimte in de stal. Dat
maakt dat kwark van weidemelk maar iets beter scoort (6,4) dan kwark
zonder keurmerk (5,5). Heel blij maak je de koe daar nog niet mee.
Opzettandenborstels
Veel Nederlanders poetsen inmiddels met een elektrische tandenborstel.

En dat is goed nieuws, want elektrisch poetsen is beter voor je gebit.
Maar voor je portemonnee is het minder goed nieuws. Al is de tanden-
borstel zelf eigenlijk opvallend goedkoop. Voor een paar tientjes heb je
een simpel model en voor €60 een topper (zie de test elders in dit boek).
Het zijn juist de opzetborstels die elektrisch poetsen duur maken.
Prijzig poetsen
Opzetborsteltjes van Oral-B kosten al snel tegen de €7 per stuk als je ze
bij de supermarkt koopt. De originele opzetstukjes voor tandenborstels
van Philips Sonicare zijn zelfs nog een paar euro duurder. Zo’n opzet-
borsteltje gaat twee tot drie maanden mee, dus dan betaal je €30 tot €40
per jaar voor de borsteltjes. Daarom zijn er veel alternatieve opzetborstels.
Bijvoorbeeld van het eigen merk van de supermarkten en de drogisten.
Er zijn vooral veel alternatieven die op een tandenborstel van Oral-B
passen. Opzetstukjes voor tandenborstels van concurrent Philips

Opzettandenborstels
el
rst
en
bo
ak
er
em
er
ijd
pe
el
sp
sg
de
rw
ty
rij
uik
or
ve
&
tp
sto
rk
br
ch
ak
Me
Ge
Te
Ri
Pl
1 Oral-B CrossAction €6,70 8,1 8,2 7,4
2 Oral-B Sensi Ultrathin €6,70 6,5 6,4 7,4
3 Derlon Opzetborstel €1,75 6,4 6,4 7,0
4 Jumbo Dental Care €1,75 6,4 6,4 7,0
5 Everbright X-Clean €2,00 5,6 5,5 7,1
6 Borsteltje.nl Rovu Cross Action €2,50 5,6 5,5 7,1
7 Action Opzetborstel €0,37 5,5 5,5 5,7
8 Voordeligetandenborstels.nl Opzetborstel €1,25 5,5 5,5 5,7
9 Hema Total clean €1,65 5,5 5,5 6,1
10 Kruidvat Ultradent Complete Clean €1,65 5,5 5,5 5,7
11 Trekpleister Complete Clean €1,65 5,5 5,5 5,7
12 Blokker BL-21001 €2,00 5,5 5,5 5,8
13 Albert Heijn Total clean €1,75 3,0 2,8 5,6
14 Etos Total clean €2,95 3,0 2,8 5,6
15 Idyl Easyflex €3,55 3,0 2,8 5,6
Beste uit de Test genoemde prijzen zijn supermarkt- of drogistprijzen. Online zijn
7,5 en hoger 5,4 en lager grotere en goedkopere verpakkingen van Oral-B te koop.
• De prijzen zijn van december 2019. • Derlon is te koop bij Coop, Idyl bij Dio Drogist, Everbright kochten
• Je kunt opzetborstels kopen in allerlei verpakkingen. De hier we bij tandenborstel.com.
Sonicare zijn er veel minder. Dit zou kunnen komen doordat Philips
veel sneller de juridische strijd aanbindt.
Bij de verkoop van elektrische tandenborstels wordt het ‘scheermes-
jesmodel’ gehanteerd, waarbij de fabrikant de houder bijna weggeeft
en verdient op het onderdeel dat je steeds nieuw koopt. Printers en
printerinkt zijn daar ook een voorbeeld van. Sommige fabrikanten pro-
beren, juridisch of technisch, te voorkomen dat andere producenten
een graantje meepikken. Philips is daar dus feller in. Oral-B lijkt het
verzet opgegeven te hebben. We beperkten ons voor deze test daarom
tot opzetborstels die passen op een Oral-B tandenborstel.
Identieke borsteltjes
Geen van de alternatieve borsteltjes claimt het beter te doen dan de
originele. Het belangrijkste verkoopargument is de prijs. En wat dat

betreft is Action de ‘winnaar’. Als je daar je opzetborstels koopt, betaal
je slechts €0,37 per borsteltje. Maar niet alle alternatieven zijn zo goed-
koop. De borsteltjes van Etos kosten bijna €3 per stuk. Dat is ook nog
eens nodeloos duur, want het borsteltje van het Albert Heijn huismerk
is precies hetzelfde en kost maar €1,75.
Dat dezelfde borstel onder een andere naam wordt verkocht, zien we
wel vaker. In de tabel op de vorige pagina staan 13 alternatieve borstel-
tjes, waarvan we er maar 6 hoefden te testen. Heel vaak zit een geheel
identiek borsteltje alleen maar in een andere verpakking. Dat is dus
het geval bij de borstel van Etos en Albert Heijn. En deze wordt ook nog
verkocht bij Dio drogist onder de naam Idyl. Hetzelfde geldt voor de
borstel van Kruidvat en Trekpleister. En ook een paar borstels die we
online kochten, bleken identiek. Er is dus minder keus dan je in eerste
instantie zou denken.
Zo testen we
We testen de prestaties van de opzetborstels door een panel te
laten poetsen, ook met een aantal alternatieve opzetborstels.
Voor- en achteraf bepalen we de hoeveelheid plak. Daarnaast
geven de panelleden een oordeel over de geluidsproductie en
hoe makkelijk de borstels te wisselen zijn. Slijtage is ook getest,
maar vinden we niet voldoende onderscheidend om mee te
tellen voor het Testoordeel.
Plak verwijderen
De hamvraag is natuurlijk: werken die goedkopere borstels even goed
als de ‘echte’? Of misschien zelfs wel beter? In onze test elektrische
tandenborstels betekent ‘goed werken’ dat ze goed plak verwijderen.
Tandplak is de oorzaak van allerlei narigheid in de mond, van gaatjes
tot ontstoken tandvlees. Een tandenborstel moet die plak dus zo snel en
goed mogelijk weghalen.
Oral-B tandenborstels worden geleverd met één van deze drie opzet-
borstels: CrossAction met schuine haartjes, de 3D White voor wittere
tanden, en de Sensi UltraThin voor gevoelige tanden. Uit een eerdere

test bleek al dat de CrossAction-borstel het beste plak verwijdert. De 3D
white-borstel werkt ook prima, maar de borstel voor gevoelige tanden
blijft wat achter. Ons advies was daarom om bij Oral-B tandenborstels
te kiezen voor de CrossAction-opzetborstel.
+
Oral-B CrossAction (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €6,70
Dit is de beste opzetborstel die je kunt kopen voor Oral-B
tandenborstels. Vind je de prijs te hoog? Verpakkingen met
10 borstels zijn er online voor minder dan €30, en dan betaal je
dus zo’n €12 per jaar.
Jumbo Dental Care & Derlon Opzetborstel

Testoordeel: 6,4
Richtprijs: €1,75
De enige alternatieve opzetborstels met een acceptabele score
(6,4) voor plak verwijderen. Maar deze score is wel te laag om
Beste Koop te kunnen zijn. Het verschil in Testoordeel met de
Beste uit de Test is bovendien groot.
Geen aanraders
Ook alternatieve borstels hebben we nu getest op plak verwijderen.
Het resultaat is duidelijk: geen enkele borstel komt in de buurt van de
Oral-B CrossAction. De borstel die we kochten bij Jumbo, en die ook
wordt verkocht bij Coop onder de naam Derlon, kwam het dichtst in de
buurt. Daarmee verwijder je de plak even goed als met de Oral-B borstel
voor gevoelige tanden, maar veel minder goed dan met de CrossAction.
De rest scoorde een stuk lager op dit belangrijke testonderdeel. De bor-
stels van onder andere Action, Blokker, Hema en Kruidvat verwijderen
plak minder goed dan de meegeleverde borstels van Oral-B en dan de
Philips-borsteltjes die we al eerder testten. Het opzetborsteltje van Albert
Heijn, Etos en Idyl deed dit zelfs ronduit slecht. Geen aanraders dus.

Slijtage
Voorafgaand aan de test dachten we dat de alternatieve opzetborsteltjes
minder lang mee zouden gaan. Als je een tandenborstel een tijdje ge-
bruikt, gaan de haartjes alle kanten op staan en werkt hij minder goed.
Gebeurt dat bij een goedkope borstel al na een paar weken, dan is goed-
koop feitelijk duurkoop, of blijf je te lang met een slechte borstel poetsen.
De slijtage hebben we dus ook getest en de resultaten leveren een interes-
sant gezichtspunt op. De CrossAction-borstel slijt het snelst, en sommige
alternatieve borstels slijten nauwelijks. Een borstel met harde, stevige haren
slijt minder snel. Maar als het niet de borstel is die slijt, zijn het misschien
juist de tanden of het tandvlees die aangetast worden. Dus een al te harde
en slijtvaste borstel is ook niet goed. Bovendien is het niet zo dat harde
borstels altijd beter plak verwijderen. We zien dat hele zachte borstels, zoals
de Oral-B Sensi Ultrathin voor gevoelige tanden, inderdaad minder goed
plak verwijderen. Maar hoe harder de borstel, hoe beter, gaat zeker niet op.
Kortom: we vinden de mate van slijtage geen goed kwaliteitskenmerk.
Ons advies is om de opzetborstels niet langer dan twee tot drie maanden
te gebruiken.
We beoordeelden ook nog wat gebruiksaspecten, zoals de geluidsproduc-
tie en hoe makkelijk je het borsteltje kunt wisselen. We vonden geen opval-
lende verschillen, en ook hierbij bleken de ‘echte’ borstels het beste te zijn.
Uiteindelijk draait het maar om één ding en dat is hoe goed de borstel
plak verwijdert. En dan komt er dus geen enkele borstel in de buurt van
de Oral-B CrossAction.
Ook de elektrische tandenborstels zelf hebben we getest, zie de test el-

ders in dit boek en op consumentenbond.nl/elektrische-tandenborstel.
Satésaus (kant-en-klaar)
De lobbige, donkerbruine saus die we zo riant bij de barbecue serveren

is een succesvolle kruisbestuiving tussen de Indonesische keuken en
de Nederlandse liefde voor gemak.

‘Satésaus is vooral in Nederland een groot product’, zegt Albert Heijn. In
andere landen kun je lang zoeken naar een bakje kant-en-klare satésaus.
In Duitsland of Frankrijk vind je in de supermarkt hooguit de dunnere,
gele ‘satay sauce’ – met meer currykruiden – zoals die in China en
Thailand gegeten wordt.
In eigen land is er een ruime keuze in voorverpakte satésauzen. Van
zakjes en pakjes waar je zelf nog water aan toevoegt, tot kant-en-klare
saus in bakjes die je alleen nog maar hoeft op te warmen in de mag-
netron. Van die laatste testten we er 17. We keken hoeveel pinda’s deze
sauzen bevatten en beoordeelden ze op zout, suiker en verzadigd vet.
Zo testen we
We bekeken de voedingswaarde van 17 kant-en-klare satésauzen
en checkten hoeveel pinda’s, calorieën, suiker, vet en zout erin
zitten. Helaas weten we niet welke de ‘lekkerste’ is, want door de
maatregelen rondom het coronavirus kon de smaaktest niet plaats-
vinden. Er zijn daarom ook geen Beste uit de Test en Beste Koop.
Wat zit erin?

Alle sauzen bevatten als eerste ingrediënt water en als tweede pinda’s (of
pindapasta of pindakaas). Suiker staat vaak als derde op de ingrediën
tenlijst. Dan voel je de bui al hangen. En inderdaad: van de 17 geteste
sauzen krijgen er 10 een onvoldoende voor het suikergehalte. Calvé en
Hela scoren zelfs dikke onvoldoendes (een 3,3 en 3,6).
De geteste sauzen zijn ook vrij zout: hiervoor krijgen er 4 een onvol-
doende. Verstegen Satésaus natriumarm is de enige waaraan geen suiker
en nauwelijks zout zijn toegevoegd. Deze prijkt dan ook bovenaan in de
tabel. Op een gedeelde tweede plek staan Inproba en Sum & Sam. Beide
bevatten de meeste pinda’s en zijn zuinig met zout. Helaas voegen ze wel
suiker toe: Sum & Sam bevat 20 gram per 100 gram en Inproba 17 gram.
Jammer, want zonder die suiker zouden hun cijfers een stuk hoger zijn.
Conimex heeft – zo lezen we op de verpakking – z’n recept aange-
past ‘met aandacht voor suiker en zout’. Voor het zoutgehalte krijgt
de saus inderdaad een voldoende (6,6). Maar waarom zit er nog

Satésaus
g)
am d
i
he
00
el
nd
r1
lep
zo
pe
us
gr
ge
n(
Ve ram) r sa
00
Ve rieë
pe
el
(30 da’ )
g s pe
Pin ’s (%
de
r1
s
ty
rij
lo
or
pe
d
&
tp
n
ca
ou
da
ike
sto
rk
ga
ut
ch
ijs
lo
t
Inh
Pin
Me
Zo
Su
Te
Pr
Ri
Ki
1 Verstegen Kant & klare Satésaus €2,60 240 ml 9,5 €1,08 273 8,9 10 9,6 29 11 
natriumarm
2 Inproba Satésaus kant en klaar €1,00 420 g 7,6 €0,23 250 9,2 5,3 8,4 31 11,5 
3 Sum & Sam kant & klare milde satésaus €1,20 400 g 7,6 €0,30 261 10 4,6 8,2 30,7 11,5 
4 Suzi Wan Satésaus Kant en klaar €2,15 380 g 7,4 €0,57 184 7,2 6,8 8,2 * * 
5 Jumbo Satésaus Kant en klare saus €1,55 500 g 6,9 €0,31 245 8,5 5,5 6,8 26,4 10
mild van smaak
6 Fortune Express Satésaus kant & klaar €1,55 500 g 6,8 €0,31 256 8,8 5,5 6,2 26 10
7 Albert Heijn Saté kant & klaar €1,55 500 g 6,7 €0,31 245 7,6 6,0 6,6 28 10,5
8 Plus satésaus kant-en-klaar ** €1,55 500 g 6,7 €0,31 252 7,3 4,9 8,0 26 10
9 Wijko Satésaus kant & klaar €2,15 500 g 6,7 €0,43 257 8,3 5,5 6,2 26 10
10 Remia Satésaus Kant & Klaar €1,65 500 ml 6,6 €0,33 238 8,3 5,0 6,6 26 10 
11 Jumbo kant en klaar Oosterse Satésaus €1,35 400 g 6,5 €0,34 214 8,7 5,0 5,8 20 7,5 
12 Conimex Pindasaus Mild kant en klaar €2,00 400 g 6,5 €0,50 273 8,6 4,4 6,6 21,5 8 
13 Samasaya Sateh saus mild €2,20 230 ml 6,1 €0,96 241 7,1 6,0 5,1 29 11 
14 Hela Satésaus met stukjes pinda €1,45 500 g 6,0 €0,29 252 9,1 3,6 5,4 23 8,5 
15 Verstegen Kant & Klaar Satésaus €2,05 500 g 5,8 €0,41 305 6,8 4,1 6,6 29 11
16 Calvé Pindasaus Kant & Klaar Mild €2,30 350 g 5,4 €0,66 240 8,2 3,3 4,8 20 7,5
17 Flower Brand Kant en klare Pinda €2,50 325 g 4,7 €0,77 253 5,2 4,3 4,6 * * 
Saté saus
7,5 en hoger 5,4 en lager • In niet-vegan satésaus zitten melkbestanddelen.

• Prijzen zijn van april 2020. * % pinda’s onbekend.
• Lidl is niet meegenomen in de test, vanwege een verandering van ** De voedingswaarde van deze satésaus is gelijk aan die van de
de receptuur tijdens het onderzoek. merken G’woon en 1deBeste.
steeds zo veel suiker in? Het recept toch nog maar eens aanpassen!
De zoutste zijn de sauzen van Flower Brand (2 gram per 100 gram) en
Calvé (1,9 gram per 100 gram), gevolgd door Samasaya (1,8 gram) en
Hela (1,7). Calvé (‘met de volle smaak van echte pinda’s’) is niet alleen
te zout en te suikerrijk, maar bevat ook – samen met Jumbo kant-en-
klaar – de minste pinda’s (20%). Deze saus bungelt dus bijna onderaan
de tabel. Van zo’n groot merk hadden we beter verwacht.
Positieve uitschieters zijn, naast de natriumarme Verstegen, de sauzen
van Inproba, Plus, Sum & Sam en Suzi Wan. Die van Inproba blijft zelfs
onder de 1 gram zout per 100 gram.

+
Verstegen kant-en-klare satésaus natriumarm
Richtprijs: €2,60
Met zoetstof, maar zonder suiker. En natriumarm. De saus krijgt
dan ook de hoogste score. Hij bevat veel pinda’s (29%). Is met
€1,08 per 100 gram wel de duurste uit de test. De saus is
verpakt per portie van 80 ml. Dat maakt hem minder geschikt
voor gezinnen en grote eters. Volgens Verstegen voor een à
twee personen, maar voor twee is dat wel wat karig.
Flinke porties
De portiegroottes op de verpakkingen blijken niet zo handig om de
voedingswaarde van de producten onderling te vergelijken. Want wat
precies een ‘portie’ satésaus is, daarover verschillen de meningen. Het
Voedingscentrum zegt 30 gram, oftewel een sauslepel. Maar Albert Heijn
vindt 15 gram (een eetlepel) al een portie. Remia en Wijko houden het
op 45 ml. Niet zo handig, als je wilt vergelijken. En Suzi Wan en Calvé
komen uit op maar liefst 95 en 100 gram, dus drie flinke sauslepels. Wat
is realistisch? De portie van Albert Heijn in ieder geval niet, want van
satésaus schep je al snel een paar lepels over de saté of hamburger. En
misschien nog een extra lepeltje om wat stokbrood in te dopen…
Gezonde vetten
Gelukkig is er ook goed nieuws: alle pindasauzen, behalve Flower Brand,
krijgen een voldoende voor ‘vet’. Niet omdat pindasauzen niet calorierijk
zouden zijn, want dat zijn ze wél. Maar omdat ze naar verhouding meer
gezonde vetten bevatten dan ongezonde.
Die gezonde vetten komen van de pinda’s. Naast een beetje verzadigd vet
bevatten pinda’s namelijk vooral gezond onverzadigd vet. Het Voedings
centrum adviseert om ervoor te zorgen dat het grootste gedeelte van je
vetinname uit onverzadigd vet bestaat. Dat maakt de kans op hart- en
vaatziekten aanzienlijk kleiner dan wanneer je vooral verzadigde vet-
ten binnenkrijgt.
En ook al zijn pinda’s peulvruchten, er zitten dezelfde gezonde voedings-
stoffen in als in noten. Ze zijn rijk aan vezels en een bron van eiwitten.

Verder zitten er vitamine B1, vitamine B3, vitamine E en ijzer in pinda’s
(en dus in pindasaus).
Zelf satésaus maken

(voor 4 personen)
5 eetlepels 100% pindakaas*

150 ml water
1 theelepel sambal
1 eetlepel bruine suiker**
2 eetlepels ketjap manis **
1 halve limoen
Meng pindakaas, water, sambal, bruine suiker, ketjap en het sap

van de limoen in een pan en verhit al roerend. Voeg zo nodig
water toe. Naar wens op smaak brengen met een scheutje
kokosmelk, extra sambal of kokosrasp.
* Goedkoper: gebruik 250 gram pinda’s en vermaal die in de

keukenmachine.
** Voor minder zout/suiker: gebruik een zoetstof die je mag
verhitten en voeg minder ketjap (is zoet én zout) en extra
kruiden toe. Denk aan knoflook, ui, citroengras en gember.
Smaakversterkers
Helaas worden aan pindasauzen allerlei ingrediënten toegevoegd die ze
minder gezond maken dan pinda’s of 100% pindakaas. Die laatste staat in
de Schijf van Vijf en mag je dagelijks eten. Maar satésaus kun je – door
toevoegingen als zout en suiker – beter alleen af en toe nemen. Ingre-
diënten die we verder aantreffen zijn emulgatoren, conserveermiddelen,
verdikkingsmiddelen en smaakversterkers. Een veelgebruikt ingrediënt
is ‘gehydrolyseerd soja-eiwit’. Producenten voegen dit toe ‘voor de har-
tige umami-smaak’. Of, zoals Jumbo zegt: ‘Om de satésaus meer robuust
van smaak te laten zijn’. Gehydrolyseerd soja-eiwit is vergelijkbaar met

E621 of Ve-tsin (of mononatriumglutamaat). Een stof die van nature ook
voorkomt in bijvoorbeeld oude kaas, tomaten en champignons. En een
smaak die velen lekker vinden.
Zout en zoet
Bij de test in 2010 bleek dat er veel zout in satésaus zit:
gemiddeld 1,3 gram per 100 gram saus. Nu zijn de meeste
sauzen nog steeds zo zout, met uitschieters tot wel 2 gram zout
per 100 gram. In 10 jaar tijd is er dus weinig vooruitgang ge-
boekt door de branche, op enkele positieve uitschieters na.
De geteste sauzen zijn niet alleen zout, maar ook erg zoet. Al
zien we daarin wel wat verbetering. In 2010 lag het gemiddelde
suikergehalte van kant-en-klare satésauzen op ruim 22%.
In deze test is dat – met een paar uitschieters – ruim 17%.
Echt Nederlands
Hoe de sauzen scoren op smaak, konden we helaas niet onderzoeken.
We weten wel dat de meeste speciaal zijn ontwikkeld voor Nederlandse
smaakprofielen.
Aldi laat weten dat ‘het oorspronkelijke product uit Indonesië pittiger
is’. En Albert Heijn legt uit dat ‘de satésaus zoals we die nu kennen is
gebaseerd op Indonesische roots, maar aangepast aan een typisch
Nederlandse smaak’. En dat is ‘een vrij zoetzure smaak’. Nederlandse
saus dus! Dat is te zien aan de verpakkingen van bijvoorbeeld Remia
en Albert Heijn: die hebben zeker geen Aziatische uitstraling. Op het
bakje van Wijko prijken zelfs Nederlandse vlaggetjes onder de tekst ‘de
nummer 1 van Nederland’. Toch zinspelen andere fabrikanten op de
Aziatische oorsprong van satésaus, oftewel Indonesische katjangsaus.
Zoals de Jumbo kant-en-klare Oosterse Satésaus in een roze verpak-
king, verfraaid met een gouden draak en de Indonesische tekst selamat
makan (eet smakelijk). Maar dat er aan traditioneel Indonesische pinda-
sauzen ook extracten van rozemarijn worden toegevoegd, lijkt ons sterk.
De ‘gewone’ satésaus van Jumbo is iets goedkoper en scoort beter op
gezondheid: er zitten meer pinda’s in, en minder zout en suiker.

Sommige sauzen hebben aanwijsbaar Indonesische roots, zoals de
Samasaya Indonesische sateh saus. Volgens de producent is die
gemaakt naar familiereceptuur van de Balinese tv-kok Lonny Gerungan.
‘Het is in Indonesië traditie om oude familierecepten door te geven aan
de nieuwe generatie. Die leert het recept op de juiste wijze te bereiden,
zodat de authentieke smaak behouden blijft’, meldt Samasaya. De saus
bevat inderdaad veel originele kruiden, zoals purutblad (limoenblad) en
kentjoer (galangawortel/laos). Maar ook gemodificeerd zetmeel en het
(natuurlijke) verdikkingsmiddel xanthaangom. En dat is toch net wat
minder traditioneel.
Zelf aan de slag

Als je zelf pindasaus maakt, kun je die heel puur houden. Ook kun je
de saus minder zoet en zout maken, en dus een stuk gezonder dan de
meeste in deze test. Zelf maken is ook goedkoper. Gelukkig is het be-
reiden van satésaus een fluitje van een cent (zie het kader). Een goede
‘satehsaus’ moet volgens de kok van Indisch Restaurant Bandoeng uit
Oost-Souburg niet te dun, niet te pittig en niet te zoet zijn. Én een goede
pindasmaak hebben. ‘Het belangrijkste ingrediënt hiervoor is een goede
vette pindakaas.’ Verder is zijn tip: ‘Er zijn ontelbare recepten te vinden;
kies er een waar je een goed gevoel bij hebt. Ga daarmee aan de slag en
ontwikkel zo een satehsaus naar eigen smaak.’
Kijk voor een kleine smaaktest van de Verstegen Satésaus natriumarm

op consumentenbond.nl/satesaus-zonder-zout.
Sinaasappeldranken
De supermarktschappen puilen uit van de drankjes met vruchten

smaak. Niet vreemd, want fruitdranken zijn niet alleen lekker, ze lij-
ken vaak ook gezond. Met plaatjes van sappige vruchten en teksten
als ‘bomvol fruit’, ‘met extra vruchtvlees’ en ‘rijk aan vitamine C’.
Voor dit onderzoek analyseerden we 40 dranken met sinaasappelsmaak

of sinaasappelsap. We legden jus d’orange, sinas en smaakjeswater van
zowel A-merken als huismerken langs de meetlat van de Nutri-Score.
Hoe gezond zijn ze echt? In het oordeel tellen onder andere het vezel-,
fruit- en suikergehalte mee. Nutri-Score geeft onder andere minpunten
voor suiker en pluspunten voor vezels en fruit.
Uitleg Nutri-Score
Nutri-Score is een in Frankrijk ontwikkeld voedselkeuzelogo,
dat in de loop van 2021 ook in Nederland wordt ingevoerd.
Het geeft met verkeerslichtkleuren (donkergroen tot en met
donkerrood) en letters (A tot en met E) een oordeel over de
voedingswaarde van een product. Een Nutri-Score wordt
bepaald op basis van eigenschappen die een product onge-
zond maken (calorieën, suiker, zout en verzadigd vet) en stoffen
die het gezond maken (eiwitten, vezels en ingrediënten als fruit,
groente en noten). Zie ook consumentenbond.nl/nutriscore.
Handig, zo’n sinaasappel

Een sinaasappel is een superhandig product: alles zit in een handzame
‘verpakking’ met ingebouwde vershoudfunctie. Pulp, sap en vitamien-
tjes zitten veilig opgeborgen onder de schil. Zo’n sinaasappel uitper-
sen en dat in een pak of fles doen, moet wel iets gezonds opleveren,
toch? Zo bestaat het sap AH Boomgaard ‘uit tenminste 12 sinaasappels’,
De Sinaasappelaere uit ‘100% puur fruit’ en Innocent uit ‘19 geperste
sinaasappels’. Wat wil je nog meer?
Om je meteen uit de droom te helpen: een hele sinaasappel en een
glas water nemen, zijn veruit de gezondste keuzes bij dit onderzoek.
Een sinaasappel is een goede bron van vitamine C en bevat vezels en
foliumzuur. Maar zodra je er sap van maakt, verlies je gezondheids-
voordelen. De hoeveelheid van nature aanwezige vitamine C neemt af
en gezonde vezels blijven achter. Wat er voornamelijk overblijft, zijn de
suikers. Bovendien verzadigt drinken niet zo goed als het kauwen op
een stuk fruit, waardoor je er snel te veel van neemt. Fruit staat daarom
wel in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum, en fruitdrank niet.

Sinaasappeldranken
(g)
€)
re
las
s(
(l)
co
rij
r/g
d
-S
it
tp
ou
ike
fru
tri
ch
Inh
Nu
Su
Ri
%
Crystal Clear Orange mandarin flavour B 1,5 €1,55 0,0 0,02
AH Basic Orange Juice C 1,5 €1,45 19,0 100
AH Basic Orange Nectar C 1,5 €1,00 9,0 50
AH Boomgaard Sinaasappelsap C 1,0 €1,60 24,0 100
AH Frisse Fruitdrank sinaasappel citroen light C 1,5 €0,75 6,0 35
AH Sinaasappel Fris & Koel C 1,0 €1,60 18,0 100
AH Sinaasappelsap C 1,5 €1,80 19,0 100
Appelsientje Sinaasappel 100% C 1,0 €1,55 17,2 100
Appelsientje Sinaasappel 100% Extra vruchtvlees C 1,0 €1,55 17,2 100
Appelsientje Sinaasappel 100% Zonder vruchtvlees C 1,0 €1,60 17,6 100
Appelsientje Sinaasappel Biologisch C 0,75 €1,50 17,8 100
Appelsientje Sinaasappel Volle smaak C 1,0 €1,45 11,2 68
CoolBest Premium Orange C 1,0 €1,95 17,8 100
CoolBest Premium Orange 70%/30% C 1,0 €1,75 11,0 70
De Sinaasappelaere C 0,75 €2,00 16,8 100
Fanta Orange no calories C 1,5 €1,90 1,4 6
Hero Fruitsap Sinaasappel C 0,9 €2,00 17,0 100
Highway Orange C 2,0 €0,90 3,6 0
Innocent Orange juice with bits C 1,5 €3,60 15,4 100
Jumbo Fruitsap Sinaasappel C 1,0 €2,50 18,6 100
Jumbo Sinaasappel & Passie C 1,5 €1,15 3,0 16,8
Jumbo Sinaasappel 100% sap C 1,5 €1,45 18,6 100
Orangina Zero C 1,4 €2,25 2,4 14
Smaakt Sinaasappelsap C 0,75 €2,05 20,0 100
AH Frisse Fruitdrank sinaasappel citroen D 1,5 €0,75 11,0 18
AH Sparkling Sinas Stevia D 1,5 €0,95 13,0 10
DubbelFrisss Sinaasappel & Mandarijn D 1,5 €1,55 10,8 15,1
Jumbo Sinaasappel Nectar D 1,5 €0,95 14,6 50
Jumbo Sinas Fresh & Fruity Taste Stevia D 1,5 €0,80 13,6 6
Jumbo TintelFris Sinaasappel & Citroen D 1,5 €0,70 10,8 15
Limondaine Orange D 1,5 €1,05 8,4 1,5
Sisi No bubbles orange D 1,5 €1,50 9,0 6,5
Sisi Sinas D 1,5 €1,50 8,2 6,6
Spa Fruit Orange bruisend D 1,25 €1,50 9,0 11
Wicky original Sinaasappel D 1,5 €0,85 13,0 10
AH Sparkling Sinas E 1,5 €0,90 20,0 10
Fanta Orange E 1,5 €1,80 15,8 6
Jumbo Sinas Fresh & Fruity Taste E 1,5 €0,70 15,2 6
Orangina Original E 1,4 €2,25 18,0 14
Taksi Sinaasappel E 1,5 €1,10 15,4 6
• De dranken zijn gerangschikt op Nutri-Score. Dranken met eenzelfde score staan in alfabetische volgorde. Een glas is 200 ml.

Tweede keus – na een sinaasappel en een glas water – is calorievrij water
met een smaakje. Crystal Clear Orange Mandarin Flavour krijgt als enige
in deze test Nutri-Score B (op de schaal van A tot E). De drank bevat weinig
fruit (0,02%), en geen suiker. Alle 100% vruchtensappen krijgen een C, net
als de sappen van concentraat. Van de overige dranken, waaronder sinas,
scoren er 11 een D en 5 een E. Al met al geen beste keuze dus, als je op je
gezondheid wilt letten. Toch krijg je een ander idee als je de verpakkingen
van veel fruitdranken bekijkt. Fabrikanten liften dankbaar mee op het idee
dat sinaasappelsap gezond is. Wie drinkt er niet een glaasje sinaasappel-
sap als hij zich even niet fit voelt? Of kiest het sowieso, omdat het ‘gezond’
is? Volwassenen drinken gemiddeld twee glazen vruchtensap per week;
mannen meer dan vrouwen. Sinaasappelsap wordt het meest gedronken.
Zoetstof én suiker
Fabrikanten zijn niet ongevoelig voor de trend van minder suiker. Aan
veel dranken is daarom zoetstof toegevoegd. Maar vaak óók suiker, en dat
kan je op het verkeerde been zetten. Want je verwacht misschien geen
suiker als er op het etiket staat ‘met zoetstof uit stevia’, zoals bij Jumbo
Sinas Fresh & Fruity. Gelukkig laat de Nutri-Score zien dat deze sinas met
stevia niet de verstandigste keus is: de frisdrank krijgt namelijk een D.
Nog zo’n instinker is Spa Fruit Orange. Die ziet er gezond uit: op het
etiket staat ‘low calorie’ en ‘100% ingredients of natural origin’, plus een
plaatje van een sappige sinaasappel. Draai je de fles om, dan lees je ‘fris-
drank met vruchtensap, suiker én zoetstof’. Hoezo ‘low calorie’? Deze
drank krijgt ook een D.
‘Extra vruchtvlees’
Een andere misvatting is dat sap met pulp of vruchtvlees gezonder
zou zijn. Want ‘vezels zijn gezond’. Sommige fabrikanten voegen ex-
tra vruchtvlees toe. Zo kun je bij Appelsientje kiezen uit onder andere
sap met ‘extra vruchtvlees’ (1 gram vezels per glas van 200 ml), ‘zonder
vruchtvlees’ (0,6 gram vezels per glas) en ‘puur sap’ (0,8 gram vezels per
glas). Maar voor een gezonde vezelinname hoef je echt geen sap met
extra vruchtvlees te kopen. Appelsientje met extra vruchtvlees bevat
namelijk nauwelijks meer vezels dan het sap zonder vruchtvlees. Boven-
dien gaat het om zulke kleine hoeveelheden, dat ze amper bijdragen aan
je totale vezelinname. Alleen Sinaasappelaere doet het best aardig, met

3,4 gram vezels per glas. Ter vergelijking: 1 snee volkorenbrood bevat 2,4
gram vezels en een middelgrote sinaasappel zo’n 2,6 gram. Het advies is
om minimaal 30 tot 40 gram voedingsvezels per dag binnen te krijgen.
Vitamine C
Omdat bij het bereiden van sinaasappelsap een deel van de vitamine C
verdwijnt, zijn er fabrikanten die achteraf vitamine C toevoegen. Ook
richten sommige het productieproces zo in dat er zo min mogelijk vi-
taminen verloren gaan. Riedel, van onder andere Hero, Appelsientje en
Coolbest, zegt zijn fruit te plukken op het moment dat het optimaal rijp
is, binnen 24 uur te persen en te verwerken. ‘Door de diepgevroren op-
slag blijven smaak, vitaminen en andere voedingsstoffen behouden’,
volgens Riedel. In Hero fruitsap zit per glas (200 ml) ruim tweederde van
de aanbevolen hoeveelheid vitamine C die je per dag binnen zou moeten
krijgen, namelijk 75 mg per dag. Ter vergelijking: een sinaasappel bevat
zo’n 66 g vitamine C. Met één sinaasappel zit je dus al bijna aan je dage-
lijkse hoeveelheid, en krijg je lang niet zo veel suikers binnen als met sap.
Is extra vitamine C gezond?

Vitamine C is belangrijk voor je weerstand. Met twee ons
groenten en twee stuks fruit per dag krijg je voldoende
vitamine C binnen. Bij ziekte en stress kan het helpen om wat
meer binnen te krijgen. De meeste vitamine C zit in (citrus)fruit,
bessen, groenten (vooral koolsoorten) en aardappelen. Je kunt
ook tijdelijk een supplement met vitamine C nemen. Het is (nog)
niet aangetoond dat je er korter ziek door bent, maar er zijn
wel aanwijzingen dat het de weerstand kan verhogen. Maar let
op: hoewel je een teveel aan vitamine C uitplast, kunnen grote
hoeveelheden leiden tot darmklachten of diarree.
Appelsap?
Aan sommige producten zijn ingrediënten toegevoegd die je niet zou
verwachten in een sinaasappeldrankje. Zoals wortelconcentraat en aro-
ma’s. Of extract van sinaasappelschil. Of heel ander fruit. Bij AH Frisse

fruitdrank Sinaasappel Citroen verwacht je vooral sinaasappelsap. De
sappige sinaasappel op het pak versterkt dit nog eens. Maar de drank be-
staat voor 13% uit appelsap, 4% uit sinaasappel en 1% uit citroen. Waarom
heet het dan niet appel-sinaasappel-citroensap? Ook Albert Heijn zelf
vindt dit niet kloppen en zegt ons toe de verpakking te gaan aanpassen.
Jumbo doet het iets beter met zijn ‘Tintelfris Sinaasappel & Citroen,
met appel’. Hier wordt het hoofdbestanddeel van het sap (9,5% appel)
tenminste op de voorkant genoemd. Maar wel in heel kleine letters.
Sommige dranken heten ‘orange’, terwijl de inhoud niets met sinaasap-
pel te maken heeft. Zo zit er in ‘Highway Orange’ geen sprankje sinaas
appel. Wel ‘natuurlijke aroma’s’, glucosefructosestroop, suiker, voedings-
zuur, zoetstoffen en kleurstoffen. Gelukkig is Highway ook pretentieloos:
niets aan deze verpakking geeft de indruk dat het gezond zou zijn. En
dat is maar goed ook.
Vegaburgers
Een vleesvervanger ontwikkelen die niet onderdoet voor het ‘echte werk’.
Daarmee hopen de fabrikanten zelfs de meest overtuigde carnivoor voor
zich te winnen. Zo zijn onlangs met veel tamtam de Incredible burger
van Garden Gourmet (onderdeel van Nestlé) en de Beyond burger van
Beyond Meat geïntroduceerd. Niet van echt te onderscheiden, als we
de producenten mogen geloven. En het moet gezegd, in de verpakking
lijken de rauwe burgers net echte hamburgers. Naast deze 2 testten we
er nog 14. Welke zijn het lekkerst én het gezondst?
Net echt
De Beyond burger komt volgens onze 65 proevers qua smaak en struc-
tuur het meest in de buurt van een echte hamburger. Driekwart vond
hem in meer of mindere mate op vlees lijken. De Incredible burger bevalt
minder; volgens slechts een kwart van de proevers evenaart de smaak
die van vlees. De structuur van de burger kwam volgens 40% in de buurt
van een ‘echte’. Met een smaakoordeel van een 3,5 eindigt hij op een

Vegaburgers
Zo ent eel
en
ilo
pe
el
um rd
G)
de
rk
s
ns oo
ty
rij
d(
or
pe
&
co aak
tp
ou
sto
rk
ut
ch
ijs
Sm
Inh
Me
Te
Pr
Ri
1 Albert Heijn Vandaag vegetarisch Burger deluxe €2,10 180 7,5 €11,65 7,0 5,3
2 Aldi Meat free days Burger €1,60 200 7,1 €8,00 5,6 5,6
3 Jumbo Veggie Chef Hamburger €1,75 200 7,1 €8,75 6,4 4,6
4 De vegetarische slager MC² nobeef burger €2,50 160 6,9 €15,65 6,7 4,6
5 Garden Gourmet Burger €2,50 150 6,9 €16,65 6,6 5,3
6 Albert Heijn Vegetarische basis burger €1,60 200 6,8 €8,00 6,6 4,6
7 Garden Gourmet Burger deluxe €3,00 160 6,7 €18,75 6,1 5,6
8 Lidl My best veggie vegetarische burger €1,50 200 6,0 €7,50 5,2 4,6
9 Beyond Meat Beyond burger €6,00 227 6,0 €26,45 6,6 6,0
10 Vomar Vegetarische biologische hamburgers €2,00 150 5,8 €13,35 5,6 5,3
11 Vegafit Gehaktschijf €2,60 200 5,7 €13,00 5,7 2,8
12 Marqt FF Anders Hamburger €3,85 160 5,3 €24,05 7,1 3,2
13 Quorn Supreme vegan burger * €3,90 227 4,8 €17,20 3,1 5,6
14 SoFine SoPeace burgers €2,50 150 4,7 €16,65 3,3 3,1

15 Garden Gourmet Incredible burger €3,65 226 4,6 €16,15 3,5 6,4
16 Van Koolen Vegan juicy burger €2,50 160 4,3 €15,65 5,2 4,9
teleurstellende 15e plek. Alleen de SoFine SoPeace burgers en de Quorn

Supreme Vegan burger lijken nóg iets minder op vlees.
Op de verpakking van de FF Anders hamburger treffen we geen super-
latieven over de smaak aan. Maar met een smaakoordeel van 7,1 laat hij
alle andere achter zich en is hij de allerlekkerste.
Zo testen we
Een panel van 65 proevers beoordeelt de smaak van de 16
vegetarische burgers. Het oordeel over de gezondheid van de
producten bepalen we op basis van de voedingswaarde en
ingrediënten op het etiket.

d
eg
gd
vo
ge
an
oe
en
oe
eg
v
nn
ge
er
fv
2t
ro
rg
oe
)o
itb
B1
bu
r b er t
ga
eiw
ine
er
r
k
ve
ge
i
ep
am
t
su
ste
h(
ve
ur
alt
e
Kc jks
vit
isc
am
igd
or
eh
eli
en
tsc
tar
pe
na
ad
itg
uw
er
ge
ike
or
rz
al
Eiw
IJz
Na
Vo
Ve
Ve
Et
25% 5%
8,7 8,0   140 18 vega soja en tarwe
8,9 10   160 18 vegan soja en tarwe
8,8 9,0   165 17,5 vega soja en tarwe
7,3 9,0   135 12 vega soja en tarwe
8,6 10  125 14 vegan soja en tarwe
9,2 9,0  175 18 vega soja en tarwe
8,4 10  155 14 vega soja en tarwe
8,1 10  180 18,5 vega soja Beste uit de Test Beste Koop
4,6 9,0  300 21 vegan erwten
• De prijzen zijn van januari 2020.
8,1 9,0 160 12,0 vega soja * Een diepvriesproduct.
• Vegafit en Quorn zijn o.a. verkrijgbaar bij
8,0 10  260 15,5 vegan tarwe
Albert Heijn, SoFine o.a. bij Jumbo,
4,1 5,0  220 15,5 vega soja en tarwe Van Koolen bij Marqt.
• De burger van Vivera staat er niet bij, omdat
6,1 10 290 24 vegan tarwe, erwten,
 schimmel ten tijde van het onderzoek het product is
veranderd van samenstelling en verpakking.
8,0 10  175 12,5 vegan erwten De Vivera Plant burger die vanaf januari 2020
3,7 10  205 19 vegan soja en tarwe te koop is, hebben we niet mee kunnen
nemen in de smaaktest. Hij krijgt een 5,6 voor
1,3 9,0 205 12 vegan tuinboon,
 erwten, tarwe
zout en een 8,8 voor verzadigd vet. Dat is een
heel behoorlijke score.
Ook vrij zout

De op één na lekkerste is de Burger deluxe van Albert Heijn Vandaag
vegetarisch. Laat die nu ook nog een van de gezondste zijn. Daarmee
staat deze burger met stip bovenaan de tabel. Nauwelijks verzadigd vet,
er is ijzer en vitamine B12 toegevoegd en suiker ontbreekt in de in-
grediëntenlijst. Dat maakt deze burger een gezonde keuze. Alleen het
zoutgehalte is met 1,2 gram per burger (van 90 gram) aan de hoge kant.
Een probleem dat de meeste vegetarische burgers hebben. Gemiddeld
bevat een burger 1,3 gram zout; zo ongeveer wat een hamburger van
vlees bevat. De gehaktschijf van Vegafit spant met 2 gram per burger
(100 gram) de kroon. Het Voedingscentrum vindt dat een vleesver-
vanger maximaal 1,1 gram zout per 100 gram zou moeten bevatten.
Alleen de Beyond burger en de Incredible burger voldoen hieraan.
Er zijn ook regels opgesteld in het Akkoord Verbetering Productsamen-

stelling. Dat is een initiatief van de levensmiddelenbranche en de overheid
om het zoutgehalte in onder andere vleesvervangers te verlagen. Bedrij-
ven krijgen tot 1 januari 2022 de tijd om een verlaging tot maximaal 1,53
gram zout per 100 gram voor elkaar te krijgen. Helaas zetten deze regels
weinig zoden aan de dijk. Het grootste deel van de burgers in ons onder-
zoek voldoet al ruim aan deze eis en dit zoutgehalte is nog steeds fors.
+
Albert Heijn Vandaag vegetarisch Burger deluxe
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,5
Een van de lekkerste uit de test en hij lijkt op vlees. ‘Lekkere
burger, fijne structuur’, vindt een enthousiaste proever.
Minder zout zou hem nog gezonder maken. Door het gebruik
van wat scharrelei-eiwitpoeder zijn de burgers niet geschikt
voor veganisten.
Aldi Meat free days Burger (Beste Koop)

Testoordeel: 7,1
De gezondste burger van allemaal. Qua smaak scoort hij een
nipte voldoende. ‘Iets sappiger en minder stug, dan is het een
goede burger’, geeft een panellid als verbeterpunten. Een
ander zegt: ‘Iets te sterk qua kruiden.’
Minder verzadigd
In een burger van gehakt zit zo’n 18% vet, waarvan 7,5% verzadigd
vet. Een vegaburger is met gemiddeld 10% een stuk minder vet, maar
nog belangrijker: slechts 2,5% daarvan is verzadigd. Dat komt door-
dat er meestal zonnebloemolie is gebruikt. Daarmee is de vegetarische
variant een stuk gezonder en scoren de producten op dit aspect vaak
hoge cijfers. Er zijn vier burgers die op dit aspect jammer genoeg te veel
op vlees lijken en een dikke onvoldoende krijgen.

De Vegan juicy burger van Van Koolen bevat zelfs veel meer verzadigd
vet dan gehakt. Dat komt door het gebruik van kokosolie. Ondanks dat
dit een plantaardige olie is, bestaat het bijna volledig (80%) uit verzadigd
vet. Vandaar dat het bij kamertemperatuur hard en niet vloeibaar is.
Ook de Beyond burger en Incredible burger bevatten, in mindere mate,
kokosvet. Dit is letterlijk zichtbaar: het zijn witte stukjes die de stukjes
vet in een hamburger moeten nabootsen. De FF Anders hamburger van
Marqt pakt het anders aan, door palmvet toe te voegen. Vergeleken met
kokosvet is dit voor ‘slechts’ 50% verzadigd, maar toch goed voor een
dikke onvoldoende voor het onderdeel verzadigd vet.
Soja zo slecht niet

Bij het produceren van soja vindt nog steeds veel ontbossing
plaats, vaak regenwoud in Zuid-Amerika. Maar hierbij gaat het
vooral om soja voor veevoer. Dit probleem kleeft dus juist aan
veeteelt. De soja als grondstof voor vleesvervangers is eigenlijk
altijd afkomstig uit andere delen van de wereld, zoals de VS.
En daar speelt het probleem van ontbossing niet. Helaas is de
herkomst van soja in vleesvervangers nooit terug te vinden op
het etiket. De burger van Vomar is als enige biologisch. Bij deze
weet je zeker dat er geen synthetische bestrijdingsm iddelen
en kunstmest is gebruikt. Deze soja is ook niet genetisch
gemodificeerd.
Gezonder dan vlees?

Een burger van gehakt bevat vaak veel verzadigd vet. Vegaburgers heb-
ben op dat punt dus een streepje voor. Maar echt gehakt bevat ook veel
gezonde stoffen, zoals eiwit en vitamines. Kan een vleesvervanger ook
daaraan tippen?
In de tabel zie je wat de voornaamste eiwitbron is van de geteste
producten. Vaak een mix van soja- en tarwe-eiwit, maar ook tuinboon-,
erwten- en mycoproteïne (een gefermenteerd schimmeleiwit) treffen we
aan. Qua voedingswaarde zijn er verschillen. Dat heeft te maken met de
eiwitkwaliteit. Hoe meer essentiële aminozuren erin zitten, hoe hoger

de eiwitkwaliteit. Essentiële aminozuren zijn bouwstenen van eiwit die
het lichaam niet zelf kan aanmaken. Eiwit uit soja, vaak gecombineerd
met tarwe, komt het dichtst in de buurt van de eiwitkwaliteit van vlees.
Ook schimmeleiwit, zoals in producten van het merk Quorn, heeft een
hoge eiwitkwaliteit. Vegaburgers bevatten gemiddeld zo’n 17 gram eiwit
per 100 gram, ongeveer evenveel als een hamburger van rundvlees.
Qua eiwit doen de meeste vegaburgers dan ook niet onder voor vlees.
Ook is de helft van de burgers verrijkt met ijzer en B12 (zie de tabel). De
hoeveelheid blijft achter bij die van vlees, maar is voldoende om hem
een volwaardige vleesvervanger te laten heten. Een burger zonder B12
en ijzer hoef je ook niet links te laten liggen. Vooral als je zo af en toe
vlees verruilt voor een vleesvervanger kom je niet snel tekort. Maar voor
veganisten is het aanvullen met vooral B12 een must, omdat alleen dier-
lijke producten deze voedingsstof leveren.
Beestje bij de naam

Zijn vleesbenamingen als hamburger en schnitzel voor een
vegetarisch product misleidend en moeten ze zelfs verboden
worden? Daarover is op Europees niveau al een tijd discus-
sie, aangejaagd door de vleesproducenten. Eind 2019 besloot
minister Bruins dat vegetarische varianten van vleesproducten
en diersoortnamen gewoon toegestaan zijn. Enige voorwaarde
is dat het voor de consument duidelijk is dat het om een vlees-
vervanger gaat. Namen als ‘vegetarische kip’ en ‘vegetarische
hamburger’ voldoen daaraan en zijn dus toegestaan. Uitzonde-
ringen zijn benamingen zoals gehakt en tartaar, die in de waren
wet specifiek omschreven zijn. Een voorbeeld hiervan is de
naam ‘Vegan gehaktschijf’ van Vegafit. Er is een wetswijziging
nodig om ervoor te zorgen dat dit soort namen ook mogen.
Duurzaamheid
Vlees eten ligt al een tijd onder vuur. Veeteelt wordt als een van de grote
vervuilers gezien. Maar ook qua CO2-uitstoot en grond- en watergebruik
is het eten van vooral rundvlees behoorlijk milieubelastend. In een on-

derzoek uit 2017 lieten wij al eens uitrekenen dat rundvleesvervangers,
zoals vegetarische hamburgers, zo’n vijf keer lagere impact hebben op
CO2-uitstoot en grondgebruik. Uit dat onderzoek bleek ook dat er zelfs
acht keer minder water wordt gebruikt vergeleken met een burger van
gehakt. De verschillen in milieubelasting tussen de burgers zijn klein.
De milieuwinst is het grootst bij de producten op basis van plantaardige
eiwitten, zoals soja en erwten. Voor producten op basis van bijvoorbeeld
zuivel is de milieuwinst veel minder groot.
Behalve vegaburgers zijn er nog veel meer alternatieven voor vlees, kijk
op consumentenbond.nl/eiwitbronnen.
Vegetarisch broodbeleg
Vegetarisch broodbeleg is gezonder dan echte vleeswaren. Wat denk je

van worst, gemaakt van soja en erwten? Of van filet americain op basis
van tarwe en aardappel?
De vraag is natuurlijk of dat lekker is. Ons smaakpanel proefde 11 merken
plantaardige filet americain, paté en smeerworst. De laatste twee lopen
zo weinig uiteen qua vorm en smeerbaarheid, dat we ze als vergelijkbare
producten hebben opgenomen in de tabel. Wat opvalt: hoe meer het
vegaproduct op vlees lijkt, hoe lekkerder onze proevers het broodbeleg
vinden en hoe hoger het cijfer voor smaak. Ons panel constateerde
grote verschillen.
Ingrediënten
Het plantaardige broodbeleg in deze test is vooral bedoeld voor wie
wat minder vlees wil eten, maar wel van vlees houdt. Daarom doen
producenten hun best het beleg zo veel mogelijk op vlees te laten lijken.
Smaak en structuur moeten zo dicht mogelijk bij de ‘echte vleeservaring’
komen. Twee plantaardige producten in de test lijken sterk op vlees:
Kips Vega paté en Smaeck Vegetarische crème Américain. De patés van
Zonnatura en Tartex lijken juist helemaal niet op vlees. Deze hebben de
kortste ingrediëntenlijst.

en
an
en
nt
eg
nn
me
fv
ro
su
)o
tb
on
ur
am
i
ga
eiw
* ctu
lc
op t qu * ak
ve
gr
ee
et
ste
Lij lees sma
es tru
h(
00
pe
el
v
ut rd
Ve ore
isc
am
Te (g)
Eiw igd
de
vle s
r1
Ty
Zo koo
rij
v a
a
tsc
tar
or
op qu
pe
na
d
&
ad
tp
ou
aa
sto
rk
ge
ike
it
or
rz
ch
ijs
kt
k
Inh
Sm
Me
Vo
Ve
Lij
Pr
Et
Ri
Filet americain
1 Smaeck €2,60 150 6,9 €1,73 7,0 5,2 7,9 7,9 7,0 vega melk •••• ••••
Vegetarische crème
Américain naturel
2 De Vegetarische €2,20 120 6,7 €1,83 6,2 5,5 7,2 10 7,0 vegan tarwe en ••• ••••
Slager Petit filet à aard
l'Americain appel
3 Kips Filet Americain €1,90 125 6,4 €1,52 5,9 5,4 8,0 7,6 7,0 vegan tarwe ••• ••••
vega
4 Garden Gourmet €2,10 120 5,9 €1,75 5,2 5,0 7,2 8,0 8,0 vega soja en •• •••
Vegetarische filet tarwe
Americain
Smeerworst en paté
1 Garden Gourmet €2,00 120 6,3 €1,67 5,7 5,2 7,3 8,7 8,0 vega soja en ••• ••••
Vegetarische tarwe
smeerworst
2 Kips Vega paté €1,90 125 5,6 €1,52 6,8 5,4 2,0 6,3 8,0 vegan soja en •••• ••••
erwten
3 Kips Kleintje vega €1,90 120 5,3 €1,58 6,2 5,7 2,1 7,1 6,0 vegan soja en ••• ••••
smeerworst erwten
4 Unox Vegetarische €1,90 168 5,0 €1,13 5,7 5,0 1,6 6,9 9,0 vegan soja en ••• •••
paté erwten
5 De Vegetarische €2,50 120 4,8 €2,08 5,6 6,1 1,3 5,0 7,0 vegan witte •• •••
Slager Petit pâté bonen
en gele
erwten
6 Zonnatura €2,90 125 4,0 €2,32 3,7 5,8 1,1 5,7 8,0 vegan zonne- • •
Vegetarische paté bloem-
naturel (Bio) pitten
7 Tartex Vegetarische €3,00 125 4,0 €2,40 3,7 5,8 1,1 5,7 9,0 vegan zonne- • •
paté naturel (Bio) bloem-
pitten
Beste uit de Test Beste Koop • De paté van Tartex is qua samenstelling identiek aan die van
7,5 en hoger 5,4 en lager Zonnatura. Alleen de prijs en het etiket zijn anders .
• De prijzen zijn van augustus 2020 . • Smaeck is onder andere verkrijgbaar bij Jumbo en Plus, Tartex
* ’Lijkt helemaal niet op vlees’ (1 ster) tot ‘lijkt heel erg op vlees’ onder andere bij Ekoplaza.
(4 sterren).
Maar het lage smaakoordeel laat zien dat ze onze proevers niet bevallen.
Voor een goed lijkende vleesvervanger is dus kennelijk wat geknutsel
met toevoegingen nodig. Niet vreemd natuurlijk, want een sojaboon of
tarwekiem is nog lang geen worst. Overigens: ook de echte vleeswaren
zijn meestal sterk bewerkt.

Zo testen we
We lieten ons smaakpanel vegetarische filet americain,
smeerworst en paté proeven. We vroegen niet alleen of ze het
plantaardige broodbeleg lekker vonden, maar ook in hoeverre
het op vlees lijkt. Verder bekeken we onder andere hoeveel
zout, verzadigd vet en eiwit er in de producten zit.
Vleesvervanger
Het vlees vervangen de fabrikanten door alternatieve eiwitbronnen.
Meestal soja en tarwe. Maar ook erwten, aardappel, melk en zonne-
bloempitten. De tabel laat zien dat zonnebloempitten en erwten geen
goede eiwitbron zijn. Eiwit uit soja, vaak gecombineerd met tarwe, komt
het dichtst in de buurt van de eiwitkwaliteit van vlees. Als je af en toe
vleeswaren als broodbeleg vervangt, is het niet erg als de hoeveelheid
eiwit of eiwitkwaliteit in het vervangende product wat minder is. Dan
telt vooral de smaak. Maar eet je veganistisch, dan is een volwaardige
vervanger aan te raden (zie het kader ‘Flexitariërs’ op pag. 244).
Een ingrediënt waarmee vrij gemakkelijk een vleeservaring kan wor-
den nagebootst, is jackfruit. Dit is een van oorsprong Indiase vrucht
die bekendstaat om z’n vleesachtige structuur. Helaas is jackfruit, net
als zonnebloempitten en erwten, geen goede eiwitbron. Wij hebben de
AH Americain spread met jackfruit (€2,50, 130 gram) geproefd buiten
deze test om (zie consumentenbond.nl/jackfruit-spread). Dit gloed-
nieuwe product konden we namelijk niet meer samen met de andere
producten testen. Deze spread blijkt best lekker gekruid. Maar de struc-
tuur is lobbig en erg korrelig en lijkt nauwelijks op filet americain. Wel
zit er amper verzadigd vet in en een bescheiden hoeveelheid zout. En
daarmee is deze spread gezonder dan filet americain van vlees.
Sterrenchef
De lekkerste vegetarische filet americain is die van Smaeck. Hij krijgt het
hoogste cijfer van ons smaakpanel. De ‘vleeservaring’ is bij deze filet erg
goed gelukt. Een aantal proevers vindt hem ‘nauwelijks te onderschei-
den van echte filet americain.’ Meerdere panelleden vinden de kleur
wat te fel oranje, maar de smaak maakt dat ruimschoots goed. Smaeck

is volgens de fabrikant ontwikkeld met chefkok Jacob Jan Boerma. Die
heeft dus goed werk verricht.
Misschien kan Boerma ook even meehelpen met Garden Gourmet
Vegetarische filet Americain. Deze mag dan de beste looks hebben,
hij valt niet in de smaak. Veel gehoorde minpunten zijn: te weinig
nasmaak, slappe smaak, te weinig kruiden en tóch een hoog zoutge-
halte. ‘Jammer, want de kleur en structuur zagen er aantrekkelijk uit’,
reageert een proever.
+
Smaeck Vegetarische crème Américain naturel
Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €2,60
De allerlekkerste in deze test is volgens de proevers nauwelijks
te onderscheiden van echte filet americain. De eiwitbron is
melk. Goed voor de smaak en structuur, maar geen plantaardig
alternatief voor vlees.
Garden Gourmet Vegetarische smeerworst

Testoordeel: 6,3
Richtprijs: €2,00
Blinkt uit door zijn score voor gezondheid. Deze smeerworst
krijgt als enige een voldoende voor verzadigd vet. De proevers
roemen de structuur en smeerbaarheid: ‘Lijkt erg op gewone
smeerworst’.
Net echt
Van de smeerworsten is Garden Gourmet de Beste uit de Test. Dit heeft
hij voor een groot deel te danken aan zijn goede cijfer voor verzadigd vet.
Garden Gourmet Vegetarische smeerworst is de enige van de worsten
en patés die géén zware onvoldoende krijgt voor verzadigd vet. Onze
proevers vinden hem niet de lekkerste, maar hij krijgt een hoog oordeel

voor de structuur. Een panellid licht toe: ‘Hij lijkt erg op echte smeer-
worst, maar de smaak niet. Die doet me denken aan een bouillonblokje’.
Meerdere proevers kwamen tot dezelfde conclusie.
Wéér te scheutig
Weer zijn fabrikanten uitgeschoten met het zoutvaatje. En weer
schotelen ze ons een vette hap voor. In deze test regent het
dan ook onvoldoendes voor zout en verzadigd vet. Gelukkig
kan het ook anders, zo laten de producten zien die wél voldoen-
des krijgen. Wij pleiten, samen met heel veel consumenten,
voor verbeterde producten. En roepen daarom het ministerie
van VWS op om met strengere richtlijnen voor fabrikanten te
komen. Om zo te zorgen voor gezondere producten. Lees meer
op consumentenbond.nl/zout.
Broodje gezond?
De lekkerste smeerworst is Kips Vega paté. ‘Het lijkt net of je echte smeer-
worst eet, ik vind hem erg lekker’, aldus een proever. Een ander roemt
de ‘mooie roze vleeskleur, goede structuur en smeerbaarheid’. Helaas
barst deze vegapaté van het ongezonde verzadigde vet. Hij krijgt voor
dat aspect dus een dikke onvoldoende. Oorzaak is de kokosolie die in
bijna alle geteste paté en smeerworst zit. Kokosolie bestaat voor 85% uit
verzadigd vet. In de vegapatés van Zonnatura, Unox en De Vegetarische
slager zit zelfs meer verzadigd vet dan in echte paté. Een betere keuze
is dan plantaardige filet americain. Daarin zit zonnebloem-, raapzaad-
of koolzaadolie. Dat zijn gezonde oliën die, net als olijfolie, vooral uit
onverzadigde vetten bestaan.
De allerdikste onvoldoende (een 1,1) voor vet gaat naar Zonnatura en
Tartex. Dit zijn identieke producten: ze worden door dezelfde fabrikant
gemaakt en verkocht onder verschillende merknamen. Beide vallen
absoluut niet in de smaak. Geen fijne kleur, geen fijne geur en ‘het ziet
er gewoon niet lekker uit’, zeggen de proevers. ‘Lijkt op stopverf, grijs
en glad.’ Anderen noemen het plamuur, klei of badkamerkit. Niet iets
waar je graag je tanden in zet.

Flexitariërs
Aan het broodbeleg in deze test is geen ijzer en vitamine B12
toegevoegd. Alleen in die van Smaeck zit extra ijzer. Fabrikanten
hebben daarvoor gekozen, omdat ze zich vooral richten op flexita-
riërs (die één of meer dagen per week geen vlees eten). En omdat
je dit soort broodbeleg ‘erbij’ eet en niet als hoofdmaaltijd. Je zou
verwachten dat het dan voor vleesvervangers beter geregeld is.
Maar uit onze test van vegaburgers (zie elders in dit boek) bleek
dat slechts de helft extra ijzer en vitamine B12 bevat. Goed de
etiketten checken dus als je een volwaardige vervanger zoekt.
Beter dan vlees

Met een gemiddelde van bijna 1,6 gram per 100 gram bevat het brood-
beleg in deze test nauwelijks minder zout dan ‘echte’ vleeswaren. Daarin
zit gemiddeld iets meer dan 2 gram zout per 100 gram (zie het kader
‘Weer te scheutig’). Door de hoeveelheden zout en verzadigd vet is het
geteste plantaardige beleg niet per se gezond. Geen van de producten
voldoet dan ook aan de richtlijnen voor de Schijf van Vijf.
Maar ondanks de uitschieters in zout en verzadigd vet is dit plantaardige
broodbeleg een betere keuze dan vleeswaren. Voor de gezondheid van
de planeet én van jezelf. Vlees bevat wel gezonde stoffen, zoals eiwitten,
ijzer en B-vitaminen, maar rood vlees en bewerkt vlees – zoals vlees-
waren – moet je met mate eten. Neem je er veel van, dan loop je een
groter risico op darmkanker, een beroerte en diabetes type 2. Daarom
adviseert het Voedingscentrum om niet meer dan 500 gram vlees en
vleeswaren per week te eten, waarvan maximaal 300 gram rood vlees.
(Nutri-Score)
Gezondgids maart 2020
Vegetarisch broodbeleg heeft inmiddels een eigen plek in de supermarkt.

Het is beter voor dier en milieu dan vlees, maar is het ook gezonder?

Wij gaven 33 varianten een Nutri-Score. Wil je minder vlees eten dan
kun je kiezen voor zoet broodbeleg zoals hagelslag en appelstroop, of
voor iets hartigs zoals pindakaas, hummus en kaas. Maar tegenwoordig
liggen er ook vegetarische salami en filet americain in de schappen.
Gewoonweg een sojaboon platslaan is niet genoeg om dergelijk ve-
getarisch broodbeleg te maken (zie ook de test hiervoor). Daar komt
wel wat meer geknutsel bij kijken. Eigenlijk vergelijkbaar met reguliere
vleeswaren die meestal ook sterk bewerkt zijn. Zo zijn daar vaak nitriet
en zout aan toegevoegd voor de houdbaarheid en smaak. Zelfs magere
soorten vlees als kipfilet en ham krijgen mede dankzij deze bewerking
een Nutri-Score D. Vette soorten zoals salami en smeerworst scoren
zelfs niet hoger dan een E.
Dan kun je beter kiezen voor een vegetarische variant. De 33 vegeta-
rische tegenhangers die wij testten, hebben nagenoeg allemaal een
gezondere samenstelling (zie de tabel). Zo krijgen vijf van de zes geteste
soorten vegetarische filet americain een Nutri-Score C en één (die van
Jumbo) zelfs een A. Terwijl de reguliere variant een D scoort. Bij vegeta-
rische (kip)filet en ham is het vergelijkbaar: vaak krijgen deze producten
een C en soms een A. Een uitzondering op de regel is de vegetarische
filet van Garden Gourmet. Die krijgt net als ‘echte’ kipfilet een D.
Zo testen we
We berekenden de Nutri-Score van 33 soorten vegetarisch
broodbeleg op basis van de vermelde voedingswaarde op het
etiket. Ook brachten we in kaart of het een vegetarisch of ve-
ganistisch product is en wat de voornaamste eiwitbronnen zijn.
Te veel zout
Toch gaat het te ver om vegetarisch broodbeleg als gezond te bestempe-
len. Ze voldoen geen van alle aan de richtlijnen die het Voedingscentrum
opstelde voor de Schijf van Vijf. Het zoutgehalte is hierbij het grootste
probleem. Op één product (Quorn Vegetarian pepperoni) na is dat altijd
meer dan 1,1 gram zout per 100 gram – de grens die het Voedingscen-
trum stelt voor kant-en-klare vleesvervangers. Met een gemiddelde van

en
isc
De Nutri-Score van vegetarisch broodbeleg
nn
ist
ro
an
itb
eg
eiw
%)
fv
)
e(
Eiw ch o
am
ste
o
pe
Inh ore
alt
l
gr
ijk
rk
ty
is
eh
d(
c
gr
tar
pe
-S
&
itg
ou
lan
tri
rk
ge
ijs
ijs
Me
Nu
Be
Ve
Pr
Pr
Weging voor Testoordeel
Jumbo Veggie Chef Martino filet americain €2,00 A 150 €13,33 vega 1,5 geen
Quorn Chicken free slices €2,35 A 100 €23,50 vegan 11 schimmel
Quorn Smoky ham free slices €2,35 A 100 €23,50 vegan 13,5 schimmel
Albert Heijn Vegaplakjes mediterrano €2,10 B 100 €21,00 vega 9 ei
Albert Heijn Vegaplakjes picanto €2,10 B 100 €21,00 vega 8,9 ei
Quorn Vegetarian pepperoni €2,35 B 100 €23,50 vega 11,5 schimmel en ei
Wheaty Veganslices plakjes classic gerookt (Bio) €2,80 B 100 €28,00 vegan 27,5 tarwe
De Vegetarische Slager Kipworst €2,65 C 100 €26,50 vega 15 tarwe en soja
De Vegetarische Slager Petit filet à l’americain €2,40 C 120 €20,00 vegan 11 tarwe en aardappel
Fit Food Veggi Deli natural (Bio) €2,90 C 100 €29,00 vega 5 ei
Fit Food Veggi Deli rustica (Bio) €2,90 C 100 €29,00 vega 6,5 ei
Fit Food Veggi Deli texas (Bio) €3,60 C 100 €36,00 vega 6,5 ei
Garden Gourmet Vegetarische filet americain €2,10 C 120 €17,50 vega 9,5 soja en tarwe
Garden Gourmet Vegetarische smeerworst €2,00 C 120 €16,67 vega 10 soja en tarwe
Kips Vega kleintje filet a l’americain €1,90 C 120 €15,83 vegan 8 tarwe
Smaeck Vegetarische crème américain naturel €2,60 C 150 €17,33 vega 10 melk en tarwe
VegAndum Mopur affumicato (Bio) €3,00 C 90 €33,33 vegan 29 tarwe en kikkererwten
VegAndum Mopur con pepe (Bio) €2,90 C 90 €32,22 vegan 29 tarwe en kikkererwten
Wheaty Veganslices plakjes salame (Bio) €2,65 C 100 €26,50 vegan 33 tarwe
Zwanenberg Mini vega filet americain €2,20 C 140 €15,71 vegan 8 tarwe
De Vegetarische Slager Boterhamworst €1,95 D 80 €24,38 vegan 8,5 soja, erwten en aardappel
De Vegetarische Slager Petit pâté €2,50 D 120 €20,83 vegan 4,5 witte bonen en gele
erwten
De Vegetarische Slager Spaanse worst €2,55 D 100 €25,50 vega 15,5 tarwe en soja
Garden Gourmet Vegetarische boterhamworst €2,20 D 125 €17,60 vega 20 tarwe en soja
Garden Gourmet Vegetarische filet €2,20 D 125 €17,60 vega 20 tarwe
Garden Gourmet Vegetarische gehakt bieslook €2,60 D 125 €20,80 vega 20 tarwe en soja
Kips Vega kleintje smeerworst €1,90 D 120 €15,83 vegan 7 soja en erwten
Kips Vega snijworst €1,90 D 125 €15,20 vegan 8 soja en erwten
Vivera Vega paté €1,45 D 125 €11,60 vega 5,5 melk
Zonnatura Vegetarische pate naturel (Bio) €3,00 D 125 €24,00 vegan 4,5 zonnebloempitten
Zwanenberg Mini vega smeerworst €1,90 D 140 €13,57 vegan 7 soja en erwten
Kips Vega paté €1,90 E 125 €15,20 vegan 6,5 soja en erwten
Unox Vegetarische paté €2,00 E 168 €11,90 vegan 8 soja en erwten
• Bij gelijke Nutri-Score is gesorteerd op alfabet. • Smaeck is te koop bij Albert Heijn. Fit Food, VegAndum en Wheaty
• Vivera Vega paté gaat binnenkort uit de schappen. onder meer bij Ekoplaza.

bijna 2 gram zout per 100 gram bevat vegetarisch broodbeleg nauwelijks
minder dan de ‘echte’ vleeswaren (gemiddeld iets meer dan 2 gram zout).
De boterhamworst van De Vegetarische Slager is met 3 gram het zoutst.
Het bedrijf laat ons weten dat ze bezig zijn met zoutreductie, maar dat ze
daarmee zijn begonnen bij hun bestverkopende producten. Daar hoort
de boterhamworst duidelijk niet bij.
Uitleg Nutri-Score
Nutri-Score is een in Frankrijk ontwikkeld voedselkeuzelogo,
dat in de loop van 2021 ook in Nederland wordt ingevoerd.
Het geeft met verkeerslichtkleuren (donkergroen tot en met
donkerrood) en letters (A tot en met E) een oordeel over de
voedingswaarde van een product. Een Nutri-Score wordt be-
paald op basis van eigenschappen die een product ongezond
maken (calorieën, suiker, zout en verzadigd vet) en stoffen die
het gezond maken (eiwitten, vezels en ingrediënten als fruit,
groente en noten). Zie ook consumentenbond.nl/nutriscore.
Smaakmaker
Qua zout is er dus nog een verbeterslag te maken. Een hobbel daarbij is
dat – net als bij vleeswaren – zout meer is dan een makkelijke smaak-
maker. Het mineraal heeft ook een functie bij het verkrijgen van de juiste
structuur en is soms onderdeel van een grondstof als eiwit-isolaat (eiwit
vrijgemaakt uit bijvoorbeeld peulvruchten als soja en erwt). Toch laat
Quorn met zijn Vegetarian Pepperoni zien dat minder zout wel moge-
lijk is. Ook in de Veggie Chef Martino filet americain van Jumbo en de
Veganslices plakjes classic gerookt van Wheaty zit relatief niet zoveel
zout (respectievelijk 1,15 en 1,2 gram per 100 gram).
Als stok achter de deur zou het goed zijn als ook voor vegetarisch brood-
beleg richtlijnen worden opgesteld om het zoutgehalte terug te dringen.
In het ‘Akkoord verbetering productsamenstelling’ werken fabrikan-
ten en overheid samen aan gezondere producten met minder suiker,
verzadigd vet en zout. Zo zijn er al richtlijnen opgenomen voor vlees-
vervangers bij de warme maaltijd, maar voor die op brood nog niet.

Zoek de verschillen
Vleeswaren Vegetarisch broodbeleg
Vooral Nutri-Score D en E Vooral Nutri-Score C en D
Van nature rijk aan vitamine B12 en ijzer Vrijwel nooit verrijkt met vitamine B12 en ijzer
Gemiddeld 14% eiwit (tussen 7,5% en 19%) Gemiddeld 12% eiwit (tussen 1,5% en 33%)
Geeft een wat verhoogd risico op darmkanker. Waarschijnlijk is Bevat geen nitriet
onder meer het conserveermiddel nitriet de boosdoener
Milieubelastend. Veel CO2-uitstoot en landen watergebruik Aanzienlijk minder milieubelastend dan (rund)vlees
bij de productie van (met name rund)vlees
De Nutri-Score van ander broodbeleg

Filet americain D
Ham D
Kipfilet D
Leverworst D
Boterhamworst E
Gegrild gehakt E
Salami E
Smeerpaté E
Smeerworst E
Hummus (zelfgemaakt) A
Pindakaas 100% B
Hummus (supermarkt) C
Pindakaas (niet 100%) C
Kaas D
Dat vegetarisch broodbeleg een gezondere samenstelling heeft dan

vlees komt vooral door het lage(re) gehalte verzadigd vet. Vooral vette
vleeswaren als salami en gegrild gehakt bevatten veel van dit ongezonde
vet. In de meeste vegetarische producten zit zonnebloem-, raapzaad-
of koolzaadolie die net als olijfolie vooral uit onverzadigde vetten be-
staat. Enkele vegetarische smeerpatés en -worsten vormen hierop een
uitzondering. Die bevatten wél veel verzadigd vet, waardoor ze niet of
nauwelijks gezonder zijn dan de vleesvariant. In de smeerpatés van Zon-
natura, Unox en De Vegetarische Slager zit zelfs meer verzadigd vet dan
in smeerpaté van vlees. Kokosolie is hier de boosdoener. Ondanks dat dit
een plantaardige olie is bestaat het grotendeels (85%) uit verzadigd vet.

Los van zout en verzadigd vet zitten in vleeswaren ook gezonde stoffen
zoals ijzer, vitamine B12 (zie kader) en eiwit. En het is maar de vraag of
de vegetarische variant daaraan kan tippen. Daarin zit gemiddeld 12%
eiwit en dat is iets minder dan in vleeswaren. Het is wel afhankelijk van
welke vegetarische variant je kiest, want de percentages lopen nogal
uiteen: van 1,5% tot 33%, zie de tabel.
Verrijkt met ijzer en vitamine B12

Alleen de vegetarische crème américain van Smaeck en de
Vega paté van Vivera zijn verrijkt met vitamine B12 en ijzer. Dat
is opvallend weinig, omdat aan vleesvervangers bij de warme
maaltijd wel vaak vitamine B12 en ijzer zijn toegevoegd. Bij onze
eerdere test Vegaburgers (zie elders in dit boek) bleek in een
vegaburger vaak 2,1 mg ijzer en 0,38 mcg vitamine B12 te zitten.
Fabrikanten laten ons bij navraag veelal weten dat vegetarisch
broodbeleg vaak gegeten wordt om af en toe vlees te vervan-
gen. Daarom is het volgens hen uit voedingskundig oogpunt
niet nodig om B12 en ijzer toe te voegen. Vegetarisch brood
beleg is daardoor geen volwaardige vleesvervanger.
De producten van Fit Food, VegAndum, Wheaty en Zonnatura
zijn biologisch, waardoor ze aan andere regels gebonden zijn.
Een daarvan is het niet mógen toevoegen van vitamines en
mineralen.
Eiwitgehalte
Ongeveer de helft van de geteste producten komt wat betreft eiwitge-
halte niet in de buurt van vleeswaren. Is dat erg? In Nederland heeft
bijna niemand een tekort aan eiwit. Vervang je af en toe vlees, maak er
dan geen punt van. Eet je veganistisch en dus helemaal geen dierlijke
producten, dan is een vervanger met wat meer eiwit wel aan te raden.
Bij vegetarisch broodbeleg is het, afgaand op de voorkant van de verpak-
king, lastig in te schatten hoe (on)gezond het product is. Ogenschijnlijk
gelijke producten hebben soms een heel uiteenlopende Nutri-Score. Zo
zijn de vegetarische filets americain van Jumbo en Smaeck op het oog

hetzelfde. Toch scoort die van Jumbo een A en die van Smaeck een C.
Bij echte vleeswaren is het maken van een gezondere keus iets gemak-
kelijker: een vette vleessoort zoals salami is altijd ongezonder dan een
magere soort als kipfilet. Ben je op zoek naar een vegetarische vervanger
van salami, dan kom je sowieso uit op een product dat gezonder is dan
vlees. Toch maakt het voor je gezondheid nogal uit of je kiest voor het
merk Wheaty met score D, Veggi Deli met score C of Quorn met een
Nutri-Score B.
Ook als je vleeswaren wilt vervangen voor een ander soort broodbeleg
zoals kaas, hummus of pindakaas, biedt de Nutri-Score uitkomst (zie het
tabelletje ‘De NutriScore van ander broodbeleg’). Daarmee zie je direct
dat kaas met een Nutri-Score D ook geen gunstige voedingswaarde
heeft. Hummus uit de supermarkt, met toegevoegd zout, scoort een C
en als je het zelf maakt – met slechts een snufje zout – een A. Reguliere
pindakaas scoort een C en 100% pindakaas een B. Wat meer variatie op
de boterham kan dus geen kwaad. Niet alleen voor de afwisseling, ook
voor je gezondheid.
Kijk op consumentenbond.nl/eiwitbronnen voor nog veel meer alter-

natieven voor vlees.
Zonnebrandmiddelen
Lekker naar buiten de zon in, dat maakt je vrolijk en heeft meer voor-
delen. Vitamine D is belangrijk voor stevige botten en gezonde tanden.
En speelt ook een rol in het immuunsysteem en bij de werking van de
spieren. Hoe komen we aan voldoende vitamine D? Heel simpel: die
halen we niet alleen uit voedsel (zoals vette vis), maar vooral uit zon-
licht. De ultraviolette (UV) B-stralen uit het zonlicht zorgen ervoor dat
ons lichaam de vitamine gaat aanmaken. Een kwartiertje tot half uur
per dag is al voldoende. Zonlicht hebben we dus nodig, maar heeft ook
nadelen. Zo kan het je huid beschadigen. Tussen 12 en 15 uur heeft de
zon de meeste kracht. Dan kun je hem beter mijden.

Zonnebrandmiddelen
Sp parf nen
ak
y o um
er ge
n
lie em
tio
br ng
nd ller
pe
el
ml
Et core
f lo
Ge mi
Mi iksg
de
s
ty
00
Zo er a
rij
r
or
he
us
&
tp
/1
t
sto
nd
rk
ike
sc
ra
ch
ijs
Me
Zo
Be
Te
Pr
Ri
1 Vision Every day sun protection €23,00 7,1 €11,50 7,5 6,4 ••• 8,2   spray
2 Biodermal Zonnespray hydraplus €25,00 7,1 €14,30 7,1 6,8 •••• 8,1  spray
3 Drs Leenarts Suncare SPF 30 €18,00 7,0 €12 6,9 6,7 •••• 7,4   lotion
4 Eucerin Sun Lotion-Extra lichte textuur €18,00 6,9 €12 7,1 7,5 •• 8,1  lotion
5 Garnier Ambre Solaire beschermende

zonnemelk €18,00 6,9 €9 7,3 7,0 •• 7,5 lotion
6 Nivea Sun Protect & hydrate - spray

protecteur hydratant €18,00 6,9 €9 7,0 7,7 •• 6,9 spray
7 Louis Widmer Sun gel 30 €19,00 6,9 €19 7,0 7,0 ••• 6,6   lotion
8 Zenova Sun spray SPF 30 €3,70 6,8 €1,85 6,8 7,3 ••• 6,7  spray
9 Kruidvat Solait 30 €7,50 6,8 €3,75 7,3 7,5 • 7,5 lotion
10 Garnier Ambre Solaire Dry protect €19,00 6,8 €9,50 7,3 7,9 • 7,8 spray
11 Nivea Sun Protect & hydrate 30 €19,00 6,8 €9,50 6,9 7,7 •• 6,4 spray
12 La Roche Posay Anthelios lait confort €20,00 6,8 €20 7,3 6,2 •• 8,0   lotion
13 Naïf Baby kids sunspray SPF 30 * €20,00 6,8 €20 6,8 4,9 ••••• 7,0  spray
14 Vision Every day sun protection SPF 30 €20,00 6,8 €10 7,2 6,8 •• 8,2   lotion
15 Roc Soleil protect - lait hydratant spray €21,00 6,8 €10,50 7,3 7,3 •• 6,0  spray
16 La Roche Posay Anthelios €22,00 6,8 €11 7,2 6,8 •• 7,5  spray
17 Cien (Lidl) Sun spray classic SPF 30 €6,00 6,7 €3 7,3 7,4 • 6,4 spray
18 Kruidvat Solait €8,50 6,7 €4,25 7,2 7,3 • 8,2 spray
19 Nivea Sun Protect&hydrate €18,00 6,7 €9 7,2 7,2 • 7,2 lotion
20 Lavera Sonnencreme €10,00 6,3 €13,35 6,9 4,7 ••• 5,3 lotion
21 Lancaster Sun beauty sublime tan ** €25,00 6,3 €16,65 6,8 7,4 • 6,9 spray
22 Lovea Protection - beschermende zonnespray €17,00 3,1 €17 2,3 5,7 ••• 7,2 spray
Beste uit de Test Beste Koop maar het heeft SPF 30. Andere kinderproducten hebben minimaal
7,5 en hoger 5,4 en lager SPF 50 (zie onze site).
• Prijzen van medio april 2020. ** Lancaster heeft na verschijning van de test laten weten dat Sun
• De Beste koop is gebaseerd op de prijs per 100 ml. Prijzen en beauty sublime tan inmiddels is vervangen door een product met
verkrijgbaarheid zijn tijdens de coronacrisis sterk in beweging. een andere samenstelling, zonder de ingrediënten Butylphenyl-
• Sommige producten zijn in verschillende hoeveelheden te koop. Methylproponial en HICC waarvoor Lancaster puntenaftrek kreeg.
• Voor milieubelasting zijn maximaal vijf bolletjes te behalen. Het nieuwe product, Lancaster Sun beauty oil free milky spray
* Naïf duidt dit product aan als geschikt voor baby’s en kinderen, SPF30, is niet getest.
Crème of spray?
We testen dit jaar zonnebrandmiddelen voor volwassenen en voor kin-
deren. De eisen die we stellen aan die voor kinderen zijn anders. Zo
bevelen we een hogere factor (50) aan en een product zonder parfum.

Zie voor alle testresultaten van de kindermiddelen met SPF 50 of hoger
consumentenbond.nl/test-zonnebrandsprays-kinderen.
Er is veel keus in zonnebrandmiddelen voor volwassenen. Ze zijn er als
crèmes en als sprays met een pompje of in een spuitbus. Beide soorten
hebben hun voor- en nadelen. Met een spray loop je de kans dat je te
weinig gebruikt, omdat die minder nauwkeurig smeert en slechts 40
tot 60% van de spray op de huid terechtkomt. Sprays zijn wel gemak-
kelijker te gebruiken op plekken waar je zelf minder goed bij kunt, zoals
je rug. En als je al onder het zand zit of veel lichaamsbeharing hebt, is
een spray handiger dan een crème. Maar ze bevatten vaak alcohol en
kunnen dan ontvlambaar zijn, dus pas wel op.
Zo testen we
We testen de producten op proefpersonen en in een techni-
sche meting. Bij de proefpersonen meten we hoelang het duurt
tot de huid rood wordt in de zon, met en zonder een bepaalde
hoeveelheid zonnebrandmiddel. In de technische meting be-
rekenen we op een glaasje hoeveel straling het middel doorlaat.
Belangrijke factor
Welk product het beste voor je is, hangt ook af van je huidtype en de zo-
geheten SPF. Dat staat voor Sun Protection Factor. Deze factor zegt alleen
iets over het vermogen van het middel om UV B-straling te absorberen
of te reflecteren. Dat is de straling die het rood worden van de opperhuid
veroorzaakt. Bij UV A-straling – de straling die dieper in de huid door-
dringt en de belangrijkste veroorzaker van veroudering en kanker is –
geldt een ander verhaal. Daarbij kun je niet afgaan op de factor. Vandaar
dat de Europese Commissie heeft geadviseerd dat de UV A-bescherming
ten minste een derde moet zijn van de UV B-bescherming. Maar op de
verpakking kun je niet zien of dat ook echt zo is.
De meest voorkomende SPF’s zijn 15, 30 en 50/50+. Voor deze test heb-
ben we gekozen voor een SPF van 30. Dat is voor de meesten van ons
voldoende op gemiddelde dagen, mits je het zonnebrandmiddel goed
gebruikt, zie hiervoor ook het kader ‘Hoeveel smeren?’. Het getal 30 wil

zeggen dat als je normaal gesproken na 10 minuten verbrandt, dat dan
na 30 x 10 minuten zal gebeuren, al is dit ook afhankelijk van je huidtype
en de zonkracht. Factor 15 zit vaak in een gezichtscrème. Die kun je ge-
bruiken op dagen waarop je weinig buiten bent of op bewolkte dagen.
Bij meer blootstelling aan directe zon is factor 30 het minimum. Hoe
lichter je huidskleur en lastiger je bruin wordt, hoe hoger de bescher-
mingsfactor die je nodig hebt.
Ook is de zonkracht dus van belang. Op de website van het KNMI kun
je de zonkracht van de dag zien. Kijk je naar het verschil tussen factor
15, 30 en 50 dan denk je misschien dat het niet veel uit maakt. Het per-
centage straling dat tegengehouden wordt is bij alle drie meer dan 90%.
Maar bij factor 15 komt er nog 7% straling door het filter, bij factor 30 3%
en bij factor 50 is dat nog maar 2%.
Hoeveel smeren?
Over het algemeen smeren we ons te weinig in en zijn we niet
goed beschermd tegen zonnestralen. Een volwassene heeft
zo’n 33 ml nodig om zich van top tot teen in te smeren. Een fles
van 200 ml is dus na zes keer leeg als je alleen zwemkleding aan
hebt! Het advies is om iedere twee uur het insmeren te herha-
len. En ook na het zwemmen of als je veel hebt gezweet moet
je je opnieuw insmeren. Verwacht niet dat een ‘waterproof’-
smeermiddel na het zwemmen nog voldoende bescherming
biedt en smeer je weer goed in. De claim ‘waterproof’ mogen
fabrikanten gebruiken als er na twee keer 20 minuten bad-
deren nog 50% van de bescherming op de huid zit. Zo’n middel
beschermt je meer tijdens het zwemmen en niet zozeer erna.
Gevoelige huid
Het kan zijn dat je gevoelig bent voor sommige stoffen in zonnebrand-
middel. Heb je een allergie of een gevoelige huid, dan moet je oppassen
met middelen die allergenen bevatten. Dat zijn stoffen die de huid kun-
nen irriteren en allergische reacties kunnen oproepen. Soms schermen
fabrikanten nog met de claim ‘dermatologisch getest’, maar daarmee

is niet gezegd dat het product veiliger is, beter voor de huid is of dat er
minder allergenen in zitten.
Al in eerdere tests van zonnebrandmiddelen zagen we dat er, naast aller
genen, stoffen in de producten zitten als EDC’s (Endocrine Disrupting
Chemicals, dat zijn hormoonverstorende stoffen die op langere termijn
kankerverwekkend kunnen zijn). Meer informatie hierover staat in ons
dossier op consumentenbond.nl/veilig-zonnen. Gelukkig stellen we nu
vast dat steeds minder producten deze stoffen bevatten.
Impact op het milieu

Zo langzamerhand is iedereen er wel van doordrongen: het gebruik van
zonnebrandmiddel is cruciaal voor het voorkomen van huidziekten en
kanker. Maar de zonnebrandmiddelen hebben ook een keerzijde, want
ze kunnen het milieu belasten. Tijdens het zwemmen in de zee of het
naderhand afspoelen onder de stranddouche belandt er zonnebrand-
middel in het zeewater. Bepaalde uv-filters en ook andere ingrediënten
kunnen volgens recent onderzoek het dierlijk leven in de zee beïnvloe-
den. Ook in kleine, verdunde hoeveelheden. Zo beperken ze de groei
van plankton, kunnen ze giftig zijn voor zeedieren en koraal bleken.
Er is nog zeker aanvullend onderzoek nodig om de impact exact vast
te stellen, maar met de kennis van nu hebben we wel een milieuscore
toegevoegd aan onze test van zonnebrandmiddelen.
Milieuscore
De milieuscore bepalen we door van de opgegeven ingrediënten de mili-
eu-impact te berekenen. Samen met andere Europese zusterorganisaties
concluderen we dat er in totaal 500 ingrediënten in de verschillende
potjes en tubes zitten. Hiervan zijn 30 de UV-filters. Deze 30 zijn op hun
milieu-impact onderzocht. De andere ingrediënten hebben we onder
de loep genomen en gecheckt of ze door de diverse milieuorganisaties
als ongewenst worden aangemerkt. Veel producten krijgen helaas een
lage milieuscore en daarom komt het Testoordeel over de hele linie la-
ger uit dan in eerdere tests. De beste scores krijgen de producten van
Dr Jetske Ultee en Naïf, op de voet gevolgd door die van Drs Leenarts en
Alphanova Sun kids SPF 50. Het zonnebrandmiddel van Dr Jetske Ultee
wijzigt momenteel naar een waterproofvariant, waardoor dit product
niet in de tabel is opgenomen.

+
Zenova Sun spray SPF 30 (Beste Koop)
Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €4 (200 ml)
Zeer voordelig product van Action dat op alle punten redelijk
scoort. De informatie op de verpakking kan wel beter. En het
panel vindt deze spray wat lastig te doseren. Dit zonnebrand-
middel bevat geen alcohol, wel parfum.
Kruidvat Solait 30 lotion

Testoordeel: 6,8
Wat duurder dan de Zenova-spray, maar voor wie liever een
lotion wil is dit een zonnebrandmiddel met een goede prijs-
kwaliteitverhouding. Kruidvat geeft aan dat Trekpleister
hetzelfde product aanbiedt. Wij hebben alleen de lotion van
Kruidvat in ons lab getest.
Kruidvat (Trekpleister) Solait kids sunspray

very high (Beste Koop)
Testoordeel: 6,9
De kindersprays van Kruidvat en Trekpleister zijn volgens
Kruidvat hetzelfde, wel kunnen ze wat in prijs verschillen. De
beschermende werking van het product is goed. Deze spray is
niet transparant. De informatie op de verpakking mag wel wat
uitgebreider.
Verstandig zonnen
Bij de milieuscore van de zonnebrandmiddelen kunnen veel merken
dus nog een flinke slag maken. Maar nu hier steeds meer aandacht
voor komt, verwachten we wel een stijgende lijn. En laat je vooral niet
afschrikken door de (milieu-)nadelen van zonnebrandmiddelen. Het is
en blijft voor je gezondheid en huid superbelangrijk om goed te smeren!

Daarnaast kun je nog meer doen om verstandig te zonnen. Bijvoorbeeld
door het aantal uren in de zon langzaam op te bouwen, zodat je huid
aan de zon kan wennen. En bedenk dat niet alleen op een stranddag
zonnebrandmiddel gebruiken zin heeft, ook bij sporten buitenshuis,
tuinieren en wandelen is zonbescherming nodig. Zoals gezegd is de
zonkracht het sterkst tussen 12 en 15 uur, dus dan kun je het best de zon
vermijden of beschermende kleding dragen.
Meer informatie over veilig zonnen en zonnebrandmiddelen staat op

consumentenbond.nl/veilig-zonnen.

4
Woning &
Huishouden
Woning & Huishouden 257

Airfryers (1)
Van een enkel prototype op een beurs in 2010 naar meer dan 380.000
verkochte airfryers in 2018 in Nederland. Geen enkel keukenapparaat
heeft in het afgelopen decennium zo’n enorme sprong gemaakt als
de airfryer. Hij combineert de voordelen van een heteluchtoven – de
vet- en relatief geurarme heteluchttechniek – perfect met die van de
klassieke oliefriteuse: compact en makkelijk verplaatsbaar. En nu is de
airfryer hard op weg om ook het laatste streepje dat de friteuse nog op
hem voor had uit te wissen: de lagere prijs. Schreven we in de Consu-
mentengids van februari 2019 (Testjaarboek 2020) nog dat een airfryer
‘tenminste €80’ kostte, nu staan er maar liefst 19 airfryers in de tabel
met een richtprijs van (ver) onder de €100. En in onze vergelijker op
consumentenbond.nl/airfryer staan er nog meer.
Maar met een airfryer van onder de €100 haal je niet het beste van het
beste in huis. Alleen de Tefal EY4018 redt het nét tot de top-5. En die bakt
helaas niet zo veel van de maximale portie van 700 gram diepvriesfrites.
Zo testen we
We doen diverse baktests en beoordelen de resultaten. Tijdens
deze tests meten we hoeveel de temperatuur in de airfryer
afwijkt van de ingestelde temperatuur. Ook meten we het
stroomverbruik en hoe heet handvatten, knoppen en deksels
worden tijdens het bakken. Verder beoordelen we het
gebruiksgemak – zoals schoonmaken, bediening en opbergen –
en de constructie.
De beste frietjes
Voor de beste frietjes kom je toch uit bij een airfryer van rond de €200.
De Philips Airfryer XXL geeft veruit het beste resultaat. Maar de patatjes
uit de Tefal FX2020 zijn ook lang niet verkeerd, en die kost minder dan
de helft van de Philips. De beste frietjes voor weinig geld bak je met de

id
lhe
Airfryers
ee
n
ev
ke
s
En iksg ietn tick e ho
ak
ia’
Ba ulta ites uur n
sb
mp
es t fr erat akke
l
br at um ima
en
oe
er em am s
tijd
Ba ulta emp ks b
Ge ulta ipdr ax
el
es at k bij m
es
ng
ac
izi
sn
hu
Ba eid b en
te s-
s ( ie g)
fri tijd ite ie
er uik
be
Te ve k
nu rie
te d s (
n)
es
gie a
t
V
t
Ba ries por
k
mi pv
mp rbr
ur
ist rit
a
pe
ep el
tie
a
atu
r
Ju iesf
Di rde
pv ale
Te js
f
ty
c
tru
ri
&
es
o
vr
die im
tp
u
h
sto
rk
ns
kr
kr
kr
ch
k
Me
Ma
Co
Ri
1 Philips HD9247/90 XL Avance €200 7,3 7,4 6,7 6,9 8,3 5,5 8,2 6,3 7,1  1000 16
2 Philips HD9650/90 XXL Avance €200 7,3 7,8 6,5 9,2 8,8 10 7,5 3,5 10  1400 32
3 Inventum GF500HLD €110 7,2 6,8 5,3 5,5 7,1 9,4 7,2 6,7 10  1000 30
4 Fritel SnackTastic 5804 €180 7,2 6,9 4,9 2,4 8,3 10 7,7 6,8 6,0  1000 22
5 Tefal EY4018 Easy Fry €90 7,0 7,0 5,6 4,0 9,4 10 6,8 5,4 10  700 20
Precision
6 Inventum GF350HLD €80 6,9 6,3 5,8 3,2 7,1 9,4 7,0 7,2 10  1000 30
7 Tefal FX2020 Ultimate Fry €150 6,9 7,0 8,6 6,9 8,8 8,8 6,8 4,7 10  700 25
8 Bourgini 18.2148 Health Fryer €80 6,8 6,6 2,5 6,2 7,1 8,3 6,6 6,3 10  1133 30
Pro XXL
9 Philips HD9630/90 XXL Viva €250 6,8 7,1 5,5 9,2 10 6,0 7,5 2,3 10  1400 30
10 Bourgini 18.2143 Health €70 6,7 6,7 4,6 4,7 7,7 9,4 6,6 5,9 6,0  800 25
Fryer Pro
11 Tefal Easy Fry Compact EY3018 €75 6,7 6,2 4,8 4,7 7,1 8,8 6,4 6,9 10  400 25
12 Blokker BL-18002 €50 6,6 6,2 5,8 1,0 9,4 9,4 6,4 7,2 10  500 25
13 Philips HD9622/20 Viva €130 6,6 6,2 4,2 4,7 5,5 7,7 6,8 7,7 6,6  800 25
14 Blokker BL-18003 €50 6,5 6,5 8,4 3,2 10 8,8 7,2 5,1 7,7  750 25
15 Blokker BL-18101 €70 6,5 6,5 6,2 4,0 10 10 6,2 5,4 10  1200 39
16 Princess 182025 Aerofryer XXL €75 6,5 7,0 3,2 6,2 10 9,4 4,9 4,2 10  1200 20
17 Tefal EY201D Easy Fry Classic+ €85 6,5 6,7 5,1 5,5 9,4 9,4 6,8 3,5 10  700 20
18 Tefal FX1050 Fry Delight XL €175 6,5 7,0 4,7 6,9 8,3 9,4 6,3 2,8 8,3  800 24
19 Inventum GF552HL €75 6,3 6,9 8,2 3,2 10 10 8,1 5,3 4,9  1400 32
20 Fritel 4702 SnackTastic €120 6,3 6,1 7,0 4,0 7,1 7,1 6,4 6,6 10  1000 19
21 Fritel SnackTastic 4804 €150 6,3 6,1 5,8 3,2 7,7 7,7 6,4 5,3 7,1  1000 21
22 Blokker BL-18301 XXL €80 6,2 7,0 8,7 6,9 10 10 6,4 2,7 5,5  750 25
23 Princess 182070 Aerofryer Oven €120 6,2 6,3 6,0 4,0 10 7,1 7,2 2,4 10  800 25
24 Inventum GF400HL €70 5,8 5,2 6,7 1,0 8,3 7,7 6,2 7,0 10  1200 32
25 Princess Aerofryer XXL €90 5,7 5,9 1,7 3,2 9,4 8,8 5,5 4,9 5,5  800 30
182050
26 Inventum GF250HL €48 5,6 4,9 2,8 3,2 6,6 7,7 6,2 6,5 10  700 27
27 Princess 182021 €90 5,6 5,3 3,6 1,0 8,8 4,9 5,2 6,4 6,6  1100 35
28 Inventum GF254HLD €70 5,5 5,2 6,3 2,4 8,3 7,7 6,7 5,9 6,0  700 27
29 Tristar FR-6990 Crispy Fryer €50 5,4 5,5 5,7 3,2 10 5,5 6,6 4,1 5,5  700 21
30 Princess Aerofryer XL 182020 €65 2,4 5,9 4,6 3,2 8,8 8,3 5,7 4,4 1,5  800 25
Beste uit de Test Beste Koop Afrader • Van diverse Philips-modellen zijn technisch gelijke apparaten te
7,5 en hoger 5,4 en lager koop die in afwerking, kleur, accessoires en prijs kunnen verschil-
• De prijzen zijn van januari 2020. len; in de tabel staat de goedkoopste uitvoering.
• Bourgini is te koop bij Blokker. • Voor ‘Constructie’ geldt: hoe meer sterren (maximaal 5), hoe hoger
het oordeel.

Bourgini 18.2148 en de Princess 182025 Aerofryer XXL. Die kosten €80
respectievelijk €75 en krijgen een 6,2 voor hun frites.
De goedkoopste airfryers met een goed Testoordeel zijn de Blokker
BL-18002 en BL-18003. Ze kosten €50 en krijgen een niet onaardige
6,6 en 6,5. Helaas vonden we de diepvriespatat uit deze airfryers niet
echt lekker.
Haal meer uit je airfryer

• Net als bij het bakken van frites krijg je ook met snacks betere
resultaten als je de ovenvariant neemt. In de supermarkt
liggen er steeds meer in de diepvries, ook goedkope(re)
huismerken.
• Accessoires voor in de airfryer zijn vaak behoorlijk prijzig.
Op internet staan allerlei tips van airfryergebruikers voor
goedkopere alternatieven en hoe je accessoires zelf kunt
maken. Google op de merknaam van je airfryer en ‘tips’.
• Zelfgemaakte aardappelpartjes of patat in de airfryer klaar-
maken? Blancheer de rauwe frietjes of partjes enkele minu-
ten in kokend water en laat ze goed drogen op een theedoek.
Roer kruiden door twee eetlepels olie en schep dat vóór het
bakken door de aardappeltjes.
Liever ovenfrites
We hebben ervoor gekozen om bij de tests alleen gewone diepvriesfrites
te gebruiken. Maar een airfryer is eigenlijk een mini-heteluchtoven.
Ovenfrites zijn daarom een logischer keus. Tot een paar jaar geleden
testten we airfryers ook met ovenfrites. Maar die werden in bijna alle
airfryers zo goed dat er nauwelijks verschil was. Daarom testen we nu
alleen nog met gewone diepvriesfrites. Die laten enorme kwaliteitsver-
schillen zien tussen de airfryers.
De oordelen voor het bakresultaat lopen uiteen van een 1 tot een dikke 9.
De airfryers met een laag oordeel hebben vooral moeite met gelijkmatig
bakken. In dezelfde bakbeurt zijn sommige frieten aangebrand, terwijl
andere nog helemaal rauw zijn.

Met ovenfrites is de kans op een goed bakresultaat een stuk groter. Er
liggen ook steeds meer merken speciale airfryerfrites in de winkel, maar
die verschillen niet wezenlijk van ‘gewone’ ovenfrites.
+
Philips HD9247 XL Avance (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €200
Deze airfryer bakt maximaal 1000 gram diepvriesfrites in
16 minuten. Minder frites gebruiken geeft geen beter resultaat.
Te koop in diverse uitvoeringen.
Philips HD9650 XXL Avance (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €200
Bakt 1400 gram diepvriesfrites in 32 minuten en heeft het beste
bakresultaat in deze test. Verbruikt wel veel energie en weegt
ruim 8 kg. Te koop in diverse uitvoeringen.
Inventum GF350HLD (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €80
Bakt 1000 gram frites in 30 minuten, maar doet dat niet zo
goed. Kleinere porties worden merkbaar beter. Kipdrumsticks
en Vietnamese loempia’s worden lekker. Prettig in het gebruik.
Princess Aerofryer XL 182020 (Afrader)

Testoordeel: 2,4
Richtprijs: €65
Het handvat wordt tijdens het bakken van de maximale
800 gram frites 87,4 °C. Daar kun je je lelijk aan branden.
Op andere testaspecten scoort hij ook niet best.

Kleinere porties
Je kunt de frietjes ook knapperiger krijgen door ze langer te bakken. Uit
onze test blijkt dat het nog effectiever is om in kleinere porties te bak-
ken. Dit testen we door de frietjes in twee hoeveelheden te bakken: met
een vol mandje en met een voor tweederde gevuld mandje. Bij airfryers
waar niet meer dan 500 gram diepvriesfrites in past, bakken we alleen
de maximale hoeveelheid. In de tabel staan alleen de bakresultaten van
de maximale hoeveelheid. Dat is immers de hoeveelheid waarmee de
fabrikant adverteert en waar je op af gaat bij je keus.
Maar fabrikanten schatten de capaciteit van hun airfryers nogal eens te
hoog in. De meeste airfryers bakken de patat merkbaar beter als je het
mandje gedeeltelijk vult. De verschillen tussen de grote en kleinere portie
zijn soms enorm. Zoals bij de Princess Aerofryer Oven. De maximale
portie van 800 gram krijgt een 4. Vullen we de draaimand met tweederde
van die hoeveelheid, dan krijgt de patat een 7,7. De frieten uit de Tefal
FX1050 gaan zo van een 6,9 naar een 9,2. De bakresultaten met de klei-
nere porties staan in onze vergelijker op consumentenbond.nl/airfryer.
XXL de grootste?
Heb je grote eters of veel eters aan tafel, check dan in onze tabel hoeveel
frites er daadwerkelijk in de airfryer kunnen. De productinformatie is
hier niet altijd even eerlijk over. Zo juicht Blokker op zijn website over
zijn ‘XXL’-model BL-18301 dat je er maar liefst 1400 gram frites in kunt
bakken. Maar de kleine letters van de handleiding bekennen: ‘de opti-
male hoeveelheid voor knapperige patat is 500 gram’. Dat scheelt nogal!
Ook diverse XL- en XXL-modellen van Tefal, Princess en Tristar blijken
uiteindelijk maar voor 750 tot 800 gram diepvriesfrites geschikt.
Het enige merk waarbij de XL- en XXLaanduiding echt klopt is Philips.
De XL-Airfryers zijn geschikt voor 1000 gram frites en de XXL voor maar
liefst 1400 gram. En die hoeveelheid wordt ook echt lekker.
Beroerde thermostaat
Bij nogal wat airfryers functioneert de thermostaat niet naar behoren. Bij
alle baktests, dus ook bij die van de drumsticks en Vietnamese loempia’s,
volgen we de temperatuur in de airfryer nauwkeurig. Hoe dichter die bij
de ingestelde temperatuur ligt, des te hoger het oordeel. Bij sommige
modellen is de temperatuur ruim 100 °C lager dan is ingesteld. Zo zit de

Princess XXL 182050 na de voorgeschreven opwarmtijd nog maar op
78 °C in plaats van de ingestelde 200 °C. Bij de Bourgini 18.2148 wijkt
de temperatuur tijdens alle baktests minstens 60 °C af van de ingestelde
temperatuur, en bij de Princess XXL 182025 bij sommige baktests meer
dan 80 °C. De Blokker BL18301 en BL18003 en de Tefal FX2020 zijn het
meest accuraat.
Te heet
Van de onderdelen die je geneigd bent aan te raken tijdens of direct na
het bakken, zoals het handvat (en daaromheen), de knoppen en deksel,
meten we hoe heet ze worden tijdens het bakken van de grootste portie.
De laatste jaren zijn er geen modellen bij gekomen die zo loeiheet worden
als de Princess Aerofryer XL 182020, onze Afrader. Maar bij de modellen
met een 5,5 of lager voor ‘temperatuur behuizing’ worden een of meer
onderdelen wel 65 tot 70 °C. Ook behoorlijk pijnlijk als je die aanraakt.
Op consumentenbond.nl/airfryer kun je airfryers met elkaar vergelijken.
Airfryers (2)
Het overwegen waard

Hieronder staan zes airfryers die we in september 2020 aan onze ver-
gelijker hebben toegevoegd. We hebben ook de Silvercrest 100271464
heteluchtfriteuse van Lidl getest. Helaas stond de friteuse met dit pro-
ductnummer niet meer op lidl-shop.nl ten tijde van deze publicatie.
Maar als je hem nog eens aantreft, is hij zeker het overwegen waard.
Deze airfryer krijgt een Testoordeel van 7,2. Hij maakt uitstekende kip-
drumsticks en prima Vietnamese loempia’s, is prettig in het gebruik
en heeft een lang snoer van 117 cm. Hij is wel voor kleine eters, want er
past maar maximaal 500 gram frites in.
Ook de Emerio AF-121898, die we dit voorjaar bij Action kochten voor
€80, zagen we niet meer in de winkel toen onze testresultaten binnen
waren. Jammer, want hij haalt ongeveer dezelfde scores als de Silver-

crest, maar er kan wel een kilo diepvriesfrites tegelijk in. Overigens wordt
bij beide airfryers de maximale hoeveelheid patat met de aanbevolen
instellingen niet denderend. Maar omdat je met ovenfrites of airfryer
frites en een langere baktijd flink betere resultaten kunt krijgen, zijn
beide apparaten geen gekke keus.
+
Philips HD9867/90 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €300
Een prijzige airfryer die in een halfuur 1400 gram diepvriesfrites
tegelijk kan bakken. Bak je een wat kleinere portie, dan krijgen
de frietjes een 10. Hij is makkelijk in het gebruik en robuust,
maar met bijna 8,4 kg wel de zwaarste airfryer uit de test. En
het stroomverbruik is hoog: bijna 1 kWh per 1400 gram frites.
Fritel Snacktastic
Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €170
Maximaal 1200 gram diepvriesfrites in 21 minuten bakt deze air
fryer. Maar je kunt ze er beter langer in laten, want het bakresul
taat is met deze aanbevolen instellingen niet denderend. Het
snoer is met 126 cm het langste van de geteste apparaten. Het
stroomverbruik is relatief hoog. En hij is nogal groot en zwaar.
Princess 182055 Aerofryer XXL (Beste Koop)

Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €87
Dit is een van de weinige airfryers onder de €100 waarbij de
maximale portie diepvriesfrites (800 gram) een ruime vol-
doende krijgt. Hij maakt dus de beste frietjes voor de laagste
prijs. Wel is 800 gram vrij karig voor grote eters. Hij bakt deze
800 gram in 25 minuten en dat is relatief langzaam.

Princess Aerofryer XL 182020 (Afrader)
Testoordeel: 2,4
Richtprijs: €65
Het handvat wordt tijdens het bakken van de maximale
800 gram frites 87,4 °C. Daar kun je je lelijk aan branden.
Op andere testaspecten scoort hij ook niet best.
Philips HD9260/90 Essential

Testoordeel: 6,6
Richtprijs: €135
Opvallend: deze airfryer uit de nieuwe Essentiallijn is gelijk aan de
HD9262 en HD9263, behalve de prijs. Je kunt er 1200 gram diepvries-
frites in bakken in 33 minuten. Die frites en ook snacks worden prima.
Het stroomverbruik is wel fors, hij is zwaar en het snoer kort (76 cm).
Princess 182037 Smart Aerofryer XXL

Testoordeel: 6,3
Richtprijs: €70
Net zoals de Beste Koop is deze Princess minder XXL dan je zou
verwachten. De handleiding beveelt maximaal 800 gram diep-
vriesfrites tegelijk aan. Over die 800 gram doet hij maar liefst
38 minuten en zelfs dan is het resultaat niet echt goed. Snacks
komen er wel prima uit.
Tefal Easy Fry XXL EY701D

Testoordeel: 6,2
Richtprijs: €125
In deze Tefal kun je maximaal 1200 gram diepvriesfrites tegelijk
bakken. Maar het bakken van die portie duurt wel 42 minuten.
En dat is nog niet lang genoeg om de frites mooi en knapperig
te maken. Bak je rond een kilo frites, dan worden ze veel beter.
De gebakken snacks zijn goed.

Prijs
Het opvallendste verschil tussen de airfryers is toch wel de prijs. De
goedkoopste in onze test zijn de Blokker BL18002 en 18003 voor €50.
De duurste is de Philips HD9867 voor €300. Nu bakt die laatste wel veel
betere frites dan zijn zes keer goedkopere broertjes, maar dat betekent
niet dat je voor lekkere frietjes per se de hoofdprijs hoeft te betalen. Zo
kosten de Beste Koop en de BlokkerBL18301 ruim onder de €100 en
bakken fraaie frites, terwijl de Fritel Snacktastic 4804 €170 kost en dikke
onvoldoendes krijgt voor zijn slappe patat.
Hoeveel past erin?

Er zijn ook grote verschillen in hoeveel frites de airfryers in één keer
kunnen bakken. De kleinste kunnen niet meer dan een halve kilo diep-
vriesfrites tegelijk aan. Dat is een ruime hoeveelheid voor twee en net
genoeg voor drie personen. Maar het valt niet altijd mee om uit te vis-
sen voor welke hoeveelheden de airfryer is bedoeld. Fabrikanten zijn
er in de verkoopinformatie nogal eens onduidelijk over. Bijvoorbeeld
door de capaciteit in liters op te geven in plaats van in grammen. Of ze
doen als Tefal. Die vermeldt in de productinformatie van de Easy Fry
XXL EY701D dat de maximale capaciteit 1,6 kg is. Pas als je verder leest,
zie je dat voor diepvriesfrites een maximum van 1,2 kg geldt. Door dit
‘trucje’ blijken sommige apparaten die zich XXL noemen kleiner dan
je zou verwachten, zoals de twee Princess Aerofryers XXL. Ze zijn be-
hoorlijk fors, maar de fabrikant adviseert om niet meer dan 800 gram
diepvriesfrites tegelijk te bakken.
Vind je het belangrijk om een bepaalde hoeveelheid in één keer te
kunnen bakken? Check dan in de vergelijker op consumentenbond.nl/
airfryer de bakcapaciteit.
De bediening
Een digitaal display dat je met tiptoetsen bedient, ziet er geavanceerder
uit dan een simpele draaiknop. Inderdaad kun je op een digitaal display
de tijd en temperatuur nauwkeuriger instellen dan met een draaiknop.
Maar dat maakt het gebruik niet per se eenvoudiger. Het is wel handiger
als de tijd en temperatuur tegelijkertijd in beeld zijn op een display, zodat
je niet heen en weer hoeft te schakelen.
Maar bij sommige airfryers gaat de bediening van het display gepaard

met irritante piepgeluidjes en verschijnen er raadselachtige symbolen
in beeld. Of lijkt de aanuitknop zo op de startknop dat je steeds verkeerd
kiest. Dan is een draaiknop toch simpeler.
Op consumentenbond.nl/airfryer kun je airfryers met elkaar vergelijken.
Allesreinigers
In veel keukenkastjes staat als standaard schoonmaakuitrusting een

fles allesreiniger. Om even die vlek weg te poetsen of om een sopje
voor de vloer mee te maken. Je kunt er van alles mee schoonmaken:
van keuken tot auto-interieur, van tuinmeubel tot kinderstoel. Toch is
het belangrijkste ingrediënt water: zo’n 80%. Het reinigende vermogen
komt van de oppervlakte-actieve stoffen, ook wel wasactieve stoffen
genoemd. Ze lossen op in water en kunnen vet aan zich binden, wat
ze geschikt maakt voor het wegpoetsen van vast en vettig vuil. Dat is
precies wat de allesreiniger van Mr Propre claimt: ‘Verwijdert tot 100%
vuil en vet’. Maar die 100% blijkt wel erg optimistisch.
Poetsen en dompelen
We testen hoe goed de middelen drie soorten vlekken verwijderen: een
hardnekkige vetvlek, een plakkerige siroopvlek en eigeel. Een automa-
tische poetsarm met een spons gaat met steeds precies dezelfde kracht
over de vlek. We zien flinke verschillen. Met name op de vetvlek bijten de
meeste allesreinigers zich stuk. Maar liefst 16 van de 23 komen hiervoor
niet verder dan het rapportcijfer 4. De Beste uit de Test Dettol Power &
Fresh heeft daarentegen geen enkel probleem met deze vlek.
Met een ander apparaat dompelen we glaasjes met een vlek van braad-
vet in een warm allesreinigersopje (dit testonderdeel doen we niet met
de sprays). Na drie keer dompelen wegen we de glaasjes om te bepalen
hoeveel vet er is achtergebleven. Opnieuw geeft Dettol Power & Fresh de
beste resultaten: 90% van het vet is weg. De slechtste, Driehoek vloeibare
groene zeep, krijgt maar de helft weg.

Allesreinigers
r
te
r li
pe
ay
pr
t
,s
Ge alaa gen
Ma os o ltaa
Ec iksg sting
op
)
ml
o
lo esu
l. s
k
d
a
ab ma
(in
nt
00
k
pe
el
St maa
e
es
10
de
s
ty
d fl
rij
el
er
on
ria
or
&
tp
ep
u
ou
sp
sto
rk
ho
br
te
ch
ol
re
Inh
Me
Fle
Sc
Te
Ri
Gewone fles
1 Dettol Power & Fresh Sprankelende €2,80 8,1 1000 €50,20 8,5 8,1 5,0 8,1
Citroen & Limoen
2 Una Eucalyptus €1,00 7,2 1250 €3,95 7,1 3,8 10 8,6
3 G'woon Citroen €1,00 7,1 1250 €3,95 6,4 6,8 10 9,2
4 Seepje Tintelfrisse Limoen geur €4,00 6,7 1150 €37,90 6,5 4,1 10 7,3 
5 Andy Allesreiniger €1,85 6,5 1000 €29,60 5,7 8,3 7,9 9,0 
6 Kruidvat Eucalyptus €0,80 6,4 1000 €9,50 6,1 7,7 5,5 8,8
7 Mr Propre Zomer Citroen €2,00 6,3 1000 €23,90 5,8 8,1 5,5 8,6
8 Frosch Ecological Green Lemon €3,15 6,2 1000 €19,00 5,8 4,3 8,4 8,8 
9 Jumbo Ecologisch €1,30 6,0 1000 €6,40 5,6 3,2 8,2 9,2 
10 Ajax Optimal 7 Eucalyptus €2,00 6,0 1000 €23,75 5,4 3,2 9,7 9,0
11 Klok Allesreiniger €2,50 5,9 1000 €12,45 5,6 4,7 6,4 8,6 
12 Ecover Magnolia & Bamboe €2,50 5,9 1000 €14,95 5,2 3,2 10 9,4
13 Marcel's Green Soap Lavender & Clove €3,50 5,8 750 €13,95 5,6 2,5 9,1 7,1
14 Hema Eco Multi €1,25 5,5 1000 €7,50 5,2 5,3 5,2 8,6 
15 Dasty Gel Ocean €2,40 5,4 750 €70,10 4,5 7,5 5,2 9,2
16 PB Citronella met Javaanse olie €0,60 5,1 1000 €3,60 4,4 4,5 7,3 8,5
17 Driehoek Vloeibare Groene Zeep €1,50 4,8 725 €14,40 4,4 1,0 8,2 8,1
Spray
1 Blue Wonder Allesreiniger spray €3,00 7,0 750 €3,70 7,0 4,7 8,6 7,7
2 Dettol Power & Fresh Sprankelende €2,80 6,9 500 €5,60 7,0 5,5 6,8 8,0
Citroen & Limoen spray
3 Driehoek Oranjebloesem €2,50 5,3 500 €5,00 3,6 10 9,3 8,2
4 Seventh Generation Free & Clear Powered €3,50 5,0 500 €7,00 3,4 10 8,6 7,5
by Plants 
5 Ecover Allesreiniger €3,75 4,9 500 €7,50 2,8 10 10 9,2
6 Method Ecologisch Franse lavendel €3,00 4,8 490 €6,10 3,2 10 8,6 7,5
Beste uit de Test Beste Koop Trekpleister. Begin 2020 zijn deze producten aangepast.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Una is verkrijgbaar bij Aldi, G’woon onder andere bij Coop, Spar en
• De prijzen zijn van oktober 2019. Hoogvliet, 1deBeste onder andere bij Dirk en Dekamarkt.
• De testresultaten gelden ook voor vergelijkbare producten met een • De allesreiniger van Ajax is vanaf april 2020 niet meer verkrijgbaar.
andere geur. • Andy krijgt volgens de fabrikant begin 2020 het EU Ecolabel; de
• Het testresultaat van G’woon geldt ook voor de vergelijkbare samenstelling blijft gelijk.
allesreiniger van 1deBeste en Plus, dat van Kruidvat ook voor

Groene zeep
Groene zeep staat, onder meer door reclamefilmpjes in het verleden,
bekend als een product dat je zonder gevaar voor de meest kwetsbare
materialen kunt gebruiken. Maar in onze test levert dit aloude product
in een nieuw (vloeibaar) jasje het slechtste schoonmaakresultaat. De
fabrikant verklaart: ‘De reiniger laat een beschermlaag achter. Dat maakt
hem geschikt voor het schoonmaken van natuurlijke, poreuze mate-
rialen als hout en steen, maar minder voor gladde of glimmende op-
pervlakken’. Dit spreekt wel de afbeeldingen op de fles tegen, die een
blinkende keuken en toiletpot laten zien.
Zo testen we
We beoordelen hoe goed de allesreinigers schoonmaken op
drie soorten vlekken. De reinigers in een gewone fles testen we
onverdund op een hardnekkige vetvlek en als sopje op vlekken
van eigeel en siroop. In het sopje dopen we ook glaasjes met
vet. Deze laatste test deden we niet met de sprays. Verder
bekijken we of er strepen achterblijven en of het materiaal
wordt aangetast. Tot slot beoordelen we het gebruiksgemak.
Materiaal aangetast
We beoordelen de allesreinigers niet alleen op hoe goed ze schoonma-
ken, maar ook op materiaalaantasting. We testen de middelen op diverse
kunststoffen oppervlakken en bootsen een beschadiging na door er
een gaatje in te maken. Daarna maken we ze schoon met onverdunde
allesreiniger, die we laten inwerken. De meeste middelen doorstaan
deze strenge test zonder al te veel problemen. Maar bij vijf reinigers
– waaronder de Beste uit de Test – zien we flinke scheuren ontstaan (zie
de tabel). Zorg er dus voor dat je goed naspoelt met schoon water als je
deze allesreinigers onverdund gebruikt.
Allesreinigers zijn geschikt voor veel materialen, maar niet voor alle. Een
derde van de geteste reinigers is volgens de verpakking niet geschikt
voor ‘kwetsbare oppervlakken’ als onbehandeld hout, broze oppervlak-
ken, aluminium en natuursteen. Zoek je een schoonmaakmiddel voor

dit soort materialen, check dan de verpakking. En probeer de alles
reiniger eerst op een onopvallende plaats.
+
Dettol Power & Fresh Sprankelende
Citroen & Limoen (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
De allesreiniger van Dettol verwijdert vlekken veruit het best,
zowel onverdund als in een sopje. Verdund in een sopje blijven
er nauwelijks strepen achter. In de strenge test van materiaal-
aantasting ontstaan er wel scheurtjes bij onverdund gebruik.
Spoel dus goed na.
Fles of spray?
We hebben zowel allesreinigers in gewone flessen als in sprayverpak-
kingen getest. Een spray is meer verdund en spuit je direct op de vuile
plek. Vier sprays hebben flinke moeite om de vlekken weg te krijgen. De
siroopvlek wordt door een – veel meer verdund – sopje met allesreiniger
zelfs beter schoongepoetst.
Handig aan allesreinigers in gewone flessen is dat je die zowel verdund
als onverdund kunt gebruiken. Ze zijn bovendien goedkoper. Per liter
betaal je gemiddeld €2, een spray kost drie keer zo veel en die is voor-
verdund. Wil je toch graag een spray, kies dan die van Blue Wonder of
Dettol, want die doen het veruit het best. Blue Wonder kost per liter ook
nog eens het minst.
Door productwijzigingen konden we een aantal bekende sprays niet
meenemen in deze test en dus is er geen Beste uit de Test en Beste Koop
in deze categorie. Ook bij de allesreinigers in flessen ontbreken enkele
merken. We testten de Frisse allesreiniger limoen van Albert Heijn (Testoor-
deel 6,1) en de allesreiniger van Blue Wonder (Testoordeel 6,7), maar in-
middels zijn deze producten toch gewijzigd, in tegenstelling tot wat was
aangegeven. W5 van Lidl is niet getest vanwege productaanpassingen.
Omdat je allesreinigers uit een fles vaak verdund in een sopje gebruikt,
hebben we hiervoor de prijs berekend per 1000 liter sop, gebaseerd op

het doseeradvies op de verpakking. En dat doseeradvies varieert flink,
van 30 tot 220 ml reiniger per 10 liter water. Een sopje van Dasty is het
duurst en kost maar liefst 19 keer zo veel als het goedkoopste sopje van
PB Citronella. Voor een sopje van de Beste uit de Test betaal je 14 keer
zo veel als voor zo’n sopje van de Beste Koop. De prijs van de sprays is
weergegeven per liter.
Welke reiniger waarvoor?

Allesreinigers zijn over het algemeen vrij eenvoudige en milde
producten en kunnen daarom voor veel materialen gebruikt
worden. Maar ze krijgen niet alles schoon. Voor lastige vlekken
zijn er meer gespecialiseerde producten.
• Keukenreinigers: vooral gericht op het verwijderen van vet,
en iets agressiever dan allesreinigers.
• Badkamerreinigers: verwijderen kalk naast vettig en vast vuil.
• Toiletreinigers: te gebruiken tegen vast vuil, vet en kalk.
• Schuurmiddelen: hebben fijne vaste deeltjes die een schuur-
effect geven.
Ecologisch en mild
Zeven allesreinigers hebben een ecolabel, zoals het EU Ecolabel of dat
van Ecocert. Marcel’s Green soap, Ecover en Method noemen zich eco-
logisch, maar hebben geen ecolabel. De drie fabrikanten zeggen dat ze
strengere eisen aan hun producten stellen dan het EU ecolabel. Vaak
bungelen producten met een ecologische claim onderaan onze test
tabellen, maar deze keer doen ze het relatief goed. De beste ecologische
allesreiniger is die van Seepje.
Allesreinigers zijn volgens isditproductveilig.nl relatief mild en over
het algemeen huidvriendelijk. Ecover, Frosch en Ajax vermelden op de
verpakking dat ze pH neutraal zijn en ‘daardoor zacht voor de huid’.
Een ‘neutrale’ pH-waarde is 7. Maar bij Frosch meten we een pH-waarde
van 9. Ook bij andere allesreinigers meten we hogere pH-waarden. De
allesreiniger van Ecover bevat de parfumstof limoneen, en die kan voor
een allergische reactie zorgen. Veel van de geteste allesreinigers bevat-

ten ook dit soort allergene stoffen. Heb je een gevoelige huid, dan kun
je het beste handschoenen dragen tijdens het schoonmaken.
Allesreinigers zijn dus vooral geschikt voor het verwijderen van vast
en vettig vuil. Maar in onze test krijgen niet alle middelen de vlekken
weg. Bij een lastige kalkvlek heb je weinig aan een allesreiniger. Voor
dat soort vlekken zijn er speciale schoonmaakmiddelen te koop, zoals
je hiernaast kunt lezen.
Meer informatie op consumentenbond.nl/allesreinigers.
Babymatrassen
Een babymatras moet natuurlijk goed en veilig zijn. Dat klinkt simpel,
maar bij de meeste matrassen in onze test is dit helemaal niet zo van-
zelfsprekend. Als je af moet gaan op de testresultaten van de ruim 40
babymatrasjes in onze Vergelijker, is een goed én veilig babymatrasje
maken kennelijk een hele toer. Ruim de helft zakt voor twee of meer van
onze veiligheidstests. Bij de matrasjes met een dikke onvoldoende voor
veiligheid, vonden we twee of meer gebreken die zo ernstig zijn dat ze
nare ongelukken kunnen veroorzaken bij baby’s. Ze zijn te kort of te smal,
waardoor een kier ontstaat tussen het matrasje en het bedje. Daarin kan de
baby met een armpje of beentje klem komen te zitten. Bij een andere is de
rits zo zwak dat zelfs een baby hem kan openpeuteren of kapotmaken en
zo een klein onderdeel of stukjes matrasvulling kan inslikken. Ook is een
aantal matrasjes zo zacht dat het babyhoofdje er zo ver in wegzakt dat het
de ademhaling kan belemmeren. De matrasjes met de ernstigste veilig-
heidsproblemen krijgen van ons het predicaat Afrader. Voor de veiligheid
van je baby zijn de adviezen voor Veilig Slapen van de Jeugd Gezondheids
Zorg (JGZ) onmisbaar. Lees meer op consumentenbond.nl/veilig-slapen.
Op 60 °C wassen
Behalve veilig moet een babymatras natuurlijk ook gewoon goed en
gebruiksvriendelijk zijn. Daarom meten we hoe goed de matras het

Babymatrassen
k
tij
g
nin
or
eu
vo
rst
ur
td ting
mp g
k
tin
ma
atu
de
a
rla
Ve son
rm -
pe
ha l
Ge uur
Vo sge
er
Lu oorl
er
Lic dee
he as
Le eid
oo
s
ty
sc atr
rij
am
d
uik
or
td
&
h
ns
tp
be m
ste
ilig
e
sto
rk
ch
br
ch
ve
ch
kt
t
Wa
Me
Me
Te
Di
Ri
1 Ikea Himlavalv 3D €120 8,3 7,3 10 8,0 7,3 7,8 10 60 °C 10 cm
2 Prolana Ronja Plus (wol) €170 8,2 7,7 10 8,6 10 8,3 3,8 60 °C 8 cm
3 Ikea Krummelur €40 8,0 7,2 10 8,7 9,1 5,6 5,1 60 °C 8,5 cm
4 Ikea Pelleplutt €20 7,9 6,7 10 8,8 9,1 5,5 6,0 60 °C 6 cm
5 AeroSleep Evolution Pack €160 7,4 6,2 9,1 7,8 8,6 6,6 6,6 60 °C 10 cm 
6 Childhome Puro Aero safe sleeper €40 7,0 6,9 9,1 8,8 9,5 7,5 6,5 40 °C 11 cm
7 AeroSleep Essential pack €130 7,0 6,9 6,8 8,1 7,7 10 6,7 60 °C 9,5 cm 
8 ABZ KM 335 HR30 met AirgoSafe €95 6,2 7,1 5,7 5,6 9,1 6,5 10 60 °C 12 cm 
9 ABZ Multicare White on Top KM 402 €130 2,7 5,5 3,4 7,8 4,1 2,2 1,7 40 °C 10,5 cm
10 ABZ KM201 Thermocare HR55 €110 2,5 5,7 2,5 6,7 6,4 7,1 4,0 60 °C 12 cm
Beste uit de Test Beste Koop Afrader

7,5 en hoger 5,4 en lager • De Testoordelen en prijzen gelden voor de afmeting van 120 x 60 cm.
• In de tabel staan de ledikantmatrasjes met de hoogste en de laagste • Prijzen zijn van mei, maar door de coronapandemie kunnen
Testoordelen en van bekende merken de modellen met de hoogste modellen tijdelijk moeilijk verkrijgbaar of anders geprijsd zijn.
oordelen. • Childhome is online te koop bij onder andere Bol.com.
kindje ondersteunt, hoeveel vocht de matras opneemt en afvoert en

hoeveel lucht het matrasje doorlaat. Een goede luchtdoorvoer en goed
vochttransport helpen om het matrasje fris te houden en zorgen ervoor
dat de baby er comfortabel bij ligt.
Ook willen we weten hoe makkelijk het matrasje is schoon te houden,
ook na een spuug- of luierongelukje. Daarom wassen we de matrashoes
(de tijk) een paar keer en beoordelen hoe makkelijk die daarna weer om
de matras gaat. Om de tijk hygiënisch schoon te krijgen en te voorkomen
dat stofmijten erin nestelen, moet je de matrashoes op minstens 60 °C
wassen. Bij die wastemperatuur leggen bacteriën, mijten en schimmels
het loodje. Babymatrassen waarvan je de tijk niet op 60 °C kunt wassen,
krijgen een lager oordeel voor het aspect gebruiksgemak. De tijk van de
ABZ Multicare kan er zelfs helemaal niet af en krijgt een onvoldoende.
De beste
De Ikea Himlavalv scoort als enige matras op zowel veiligheid als alle
andere testonderdelen minstens ruim voldoende. Deze is dus met

recht de Beste uit de Test. Maar de Prolana Ronja en Ikea Krummelur
scoren maar een fractie lager. Ze laten bij de veiligheidstests geen en-
kele steek vallen, ondersteunen prima en komen uitstekend uit onze
levensduurtest. Daardoor zijn ze, ondanks de wat lagere scores voor het
aspect luchtdoorlating, dikke aanraders. Zeker de Ikea Krummelur, die
voor maar twee tientjes extra net wat meer biedt dan de nogal dunne
Beste Koop. De Afraders in deze test hebben niet alleen ernstige veilig-
heidsproblemen, maar schieten ook tekort in lichaamsondersteuning,
levensduur en vocht- en luchtdoorlating.
+
Ikea Himlavalv 3D (Beste uit de Test)
Richtprijs: €120
Testoordeel: 8,3
Scoort heel goed op luchtdoorlating en veiligheid, geeft
voldoende ondersteuning en laat genoeg vocht door. Kan
hygiënisch gewassen worden op 60 °C. Wel relatief duur.
Ikea Pelleplutt (Beste Koop)

Richtprijs: €20
Testoordeel: 7,9
Komt goed uit de veiligheidstests en is makkelijk te wassen
op 60 °C. Is met 6 cm wel dun. Zoek je ‘meer’ matras, kies dan
de Ikea Krummelur. Die heeft dezelfde voordelen en is 2,5 cm
dikker.
Matrasbeschermers
Met het beddengoed kun je de lucht- en vochtdoorlatende eigenschap-
pen van een matras verbeteren, maar ook verslechteren. Babywinkels
verkopen bijvoorbeeld ‘matrasbeschermers’ die geen vocht zouden
doorlaten, maar nog wel lucht.
In 2019 bleken er echter van de 13 matrasbeschermers maar 2 stuks
voldoende lucht door te laten. En 5 dekjes lieten zelfs helemaal geen
lucht door. Daarmee sluit je dus het meest luchtdoorlatende matrasje

hermetisch af voor vocht én lucht. Daarom kun je beter geen vocht- en
waterdicht beddengoed gebruiken in het babybedje.
Er zijn ook superventilerende matrasbeschermers te koop, zoals de
Airgosafe Matrastopper. Die laten juist wel veel lucht door en nemen
tegelijkertijd vocht op. Maar eigenlijk zijn ook die niet nodig. Met een
matrasje dat goed uit onze test komt, beddengoed van 100% katoen en
de Veilig Slapen-adviezen is de beste keus voor je baby snel gemaakt.
Alle testresultaten en een testvideo staan op consumentenbond.nl/

babymatras, op consumentenbond.nl/matrasbeschermer staat de test
matrasbeschermers.
Batterijen
Hoeveel batterijen moet je testen om een goed gefundeerde uitspraak

te kunnen doen? Dat zijn er nogal wat. In het laboratorium hebben we
zo’n 600 wegwerp- en 100 oplaadbare penlightbatterijen getest, zowel in
‘de grote maat’ AA als in ‘de kleine maat’ AAA. Een algemene conclusie:
niet alle batterijen van merk X zijn altijd goed en van merk Y altijd slecht.
Alkaline of lithium
In de namen van wegwerpbatterijen zie je vaak één van de twee termen
alkaline of lithium staan. De alkalinevariant is meestal de goedkoopste.
Die heeft in het algemeen een veel kortere levensduur en als nadeel
dat hij bij vriesweer niet te gebruiken is. Daarnaast blijkt deze variant
minder geschikt bij een hoog stroomverbruik, want dan is hij snel leeg.
Een lithiumbatterij gaat soms tot 25% langer mee dan een alkalinevari-
ant, blijkt uit onze test. Vooral bij een zware en middelzware belasting
kun je beter voor een lithiumbatterij kiezen. De hogere prijs heb je er
in een zaklantaarn of flitser snel uit. Maar de lithiumbatterij heeft wel
een grotere zelfontlading. Dat is het chemisch proces waarbij een bat-
terij onbelast – dus als hij nergens mee verbonden is – toch capaciteit
verliest. De alkalinevariant houdt z’n lading gedurende langere tijd beter

Wegwerpbatterijen
t
las
be
st
pe
el
ur
t
eld
ela
las
eit
de
s
du
ty
rij
be
dd
rb
cit
or
&
ns
tp
sto
mi
aa
rk
pa
ht
ve
ch
Me
Zw
Lic
Ge
Ca
Le
Te
Ri
AA-batterijen
1 Energizer Ultimate Lithium €6,00 8,3 9,1 8,0 8,3 8,5 5,4
2 Philips Lithium Ultra €9,90 7,9 8,7 7,6 8,1 7,7 5,4
3 GP Batteries Lithium €16,50 7,2 8,6 6,6 7,3 6,8 3,3
4 Duracell Ultra Alkaline €6,70 7,1 7,4 7,0 6,7 7,2 7,7
5 Varta Longlife Max Power €3,50 6,8 7,4 6,6 6,1 6,8 7,9
6 Duracell Plus Alkaline €7,40 6,8 7,2 6,6 6,2 6,8 7,4
7 Panasonic Evolta Alkaline €3,00 6,6 7,0 6,4 6,2 6,4 7,4
8 Panasonic Pro Power €6,00 6,2 6,9 5,9 5,8 5,5 7,3
9 TopCraft Ultra Alkaline €1,00 6,1 7,3 7,0 7,0 6,8 7,7
10 Philips Power Alkaline €4,25 5,7 6,3 5,4 5,2 5,3 6,5
11 Ikea Alkalisk €0,80 5,6 5,1 5,9 6,0 5,9 5,5
12 Energizer Alkaline Power €3,45 5,6 6,2 5,4 5,1 5,6 6,3
13 Kruidvat Alkaline €2,00 5,1 5,6 4,9 4,5 4,9 6,0
14 A-force Alkaline €0,65 4,8 5,6 4,4 3,8 4,9 5,8
15 Ansmann Alkaline €2,05 4,7 5,1 4,5 4,1 4,8 5,5
16 Hema Alkaline €1,00 4,6 5,1 4,4 4,0 4,7 5,5
AAA-batterijen
1 GP Batteries Lithium €11,00 8,3 8,7 8,2 8,5 8,6 5,5
2 Panasonic Evolta Alkaline €4,95 7,9 8,2 7,8 7,9 7,3 8,9
3 Varta Longlife Max Power €3,50 7,6 7,9 7,4 7,6 6,7 8,6
4 Panasonic Pro Power €4,50 7,5 7,7 7,5 8,1 6,2 8,6
5 TopCraft Ultra Alkaline €1,00 7,4 7,6 7,4 7,5 6,7 8,6
6 Ikea Alkalisk €0,80 7,3 7,4 7,3 7,8 6,4 8,6
7 Philips Lithium Ultra €11,00 7,3 7,4 7,2 8,2 7,6 2,1
8 Kruidvat Alkaline €2,00 6,9 8,2 6,4 6,4 5,3 9,7
9 A-force Alkaline €0,65 6,8 7,7 6,4 6,5 5,6 8,3
10 Energizer Max AAA €10,00 6,5 7,1 6,2 6,4 5,5 7,5
11 Philips Power Alkaline €6,00 6,4 7,0 6,2 6,1 5,8 7,7
12 Energizer Alkaline Power €7,70 6,4 7,1 6,1 6,1 5,6 7,4
13 Hema Alkaline €2,05 6,1 6,9 5,7 6,0 4,6 7,9
14 Ansmann Alkaline €1,00 6,0 6,2 5,9 6,4 5,1 6,6

7,5 en hoger 5,4 en lager • Bij de AA wegwerpbatterijen kreeg de TopCraft puntenaftrek,
• Prijzen zijn van november 2019. omdat tijdens de test lekkage optrad.
• GP Batteries Lithium AA zijn vanaf het eerste kwartaal in 2020 niet • Alle batterijen zijn online te koop, A-force is verkrijgbaar bij Action,
meer verkrijgbaar, Energizer Max AAA wordt niet meer geleverd. GP Batteries bij Blokker, TopCraft bij Aldi, Varta bij Blokker en Action.

Oplaadbare batterijen
eid
)
en
ing
rh
pe
el
ur
ur
aa
lad
eit
de
s
du
ty
d(
rij
db
cit
or
nt
&
ns
tij
tp
laa
sto
lfo
rk
pa
ad
ve
ch
Op
Me
Ca
Ze
La
Le
Te
Ri
AA-batterijen
1 Varta Recycled 2100 mAh €11,50 8,5 10 9,4 7,3 7,7 4,7
2 Ansmann Max 2500 €15,00 8,4 10 8,1 6,9 10 5
3 Ansmann NiMH2100 €11,50 8,0 10 9,6 5,8 7,0 4,6
4 GP Batteries ReCyko+ 2000 €13,00 8,0 10 9,6 5,6 7,4 4,7
5 Varta Endless Energy 1900 €14,50 8,0 10 9,6 6,7 5,8 4,2
6 Duracell Recharge Ultra 2500 €23,00 7,6 10 6,3 6,4 10 5,5
7 Panasonic Eneloop 1900 €12,50 7,6 10 9,4 6,1 5,1 4,2
8 Ikea Ladda HR6 1000 €3,00 6,9 9,7 8,2 8,1 1,0 2,1
9 Energizer Extreme 2300 €13,00 6,9 9,5 5,8 5,8 8,5 4,9
10 Duracell Recharge Plus 1300 €12,00 6,7 10 8,8 6,5 1,0 3
AAA-batterijen
1 Varta Recycled 800 mAh €10,00 8,3 10 8,8 7,3 7,5 3,6
2 Duracell Recharge Plus 750 €11,00 8,2 10 9,4 6,3 7,5 3,7
3 Varta Power Accu 800 €14,00 7,9 10 8,1 6,8 7,8 4,1
4 Duracell Recharge Ultra 900 €23,00 7,8 10 7,4 6,0 9,7 4,4
5 GP Batteries ReCyko+ 850 €11,50 7,7 10 8,8 4,7 8,6 4,3
6 Panasonic Eneloop 750 €12,00 7,6 10 9,2 5,2 6,9 3,7
7 Ikea Ladda HR03 500 €3,00 7,1 10 8,6 6,3 3,3 2,5
8 Ansmann NiMH1100 €16,00 5,7 9,2 5,0 2,1 10 5,5
vast en is daarmee geschikter voor bijvoorbeeld een klok of rookmelder.

Maar een lithiumbatterij haalt niet altijd hogere scores, blijkt uit onze
test. De Beste Koop is zowel bij AA als AAA ‘gewoon’ een alkalinebatterij!
Nieuwe techniek
De door ons geteste oplaadbare batterijen zijn allemaal van het type
NiMH. Dat staat voor Nikkel Metaalhydride. De vorige generatie op-
laadbare batterijen was van het type NiCD (Nikkel-Cadmium), of in de
volksmond ‘Nicadjes’. Deze gingen veel korter mee en hadden een veel
lagere capaciteit. Bovendien is cadmium een erg giftige stof en daarom
is de verkoop sinds 2008 ook verboden in Europa. Dus mocht je nog

Nicadjes in de kast hebben liggen: op naar de milieustraat en snel NiMH’s
aanschaffen. Lithium-ion, zoals toegepast in de accu’s van e-bikes en
mobieltjes, is een techniek die nog niet in penlights wordt gebruikt.
Alle geteste oplaadbare batterijen zijn ready to use. Dat houdt in dat
ze al in de fabriek opgeladen zijn en dus klaar zijn voor gebruik. Oude
oplaadbare batterijen hadden het nadeel dat je ze, eenmaal uit de ver-
pakking, eerst moest opladen.
Zo testen we
De levensduur van oplaadbare batterijen meten we aan de
hand van de terugloop van de capaciteit. Elke batterij wordt
continu zwaar ontladen en dan weer opgeladen. De computer
bepaalt na hoeveel cycli de capaciteit is teruggelopen tot 80%
van de originele stand.
Meten is weten
Bij zowel de wegwerp- als de oplaadbare batterijen meten we de capa-
citeit. Die capaciteit drukken we uit in milliAmpère-uur (mAh). Oftewel:
hoelang de batterij een bepaalde stroomsterkte levert. De capaciteits
meting doen we bij de wegwerpbatterijen met acht exemplaren per type
en drie belastingen: licht (zoals in een klokje), middelzwaar en zwaar
(zoals in een flitser). Zo bepalen we voor welk gebruik de batterij het
geschiktst is en voor welk gebruik juist niet.
Op de verpakking van oplaadbare batterijen en op de batterij zelf staat
hoeveel capaciteit de fabrikant claimt. Die claims lopen soms nog-
al uiteen. En de werkelijke capaciteit kan er ook flink van afwijken,
want sommige halen maar net 90% van de geclaimde capaciteit en
andere komen zelfs boven de 100%. Die krijgen dan ook een 10 voor
dit testaspect.
Afnemende capaciteit
Van de oplaadbare batterijen meten we de capaciteit alleen onder de hoog-
ste belasting. Als je een apparaat hebt dat weinig stroom verbruikt, zoals een
klok, is het meestal goedkoper om een wegwerpbatterij te gebruiken. Het

duurt dan namelijk erg lang voor je de kosten van een oplaadbare eruit hebt.
De capaciteit neemt af gedurende de levensduur. Een oude batterij heeft
soms nog maar 60% van zijn originele capaciteit. Dit is het percentage
waarop we de maximale levensduur hebben vastgesteld. Een goede
batterij gaat bijna twee keer zo veel oplaadcycli mee als een slechte.
Als je de batterijen na het opladen niet direct gebruikt, zullen ze alle-
maal wat zelfontlading hebben. Dit energieverlies meten we na 25 en
50 dagen in opslag. De slechtste verliezen zo’n 35% van hun lading na
die 50 dagen en de beste hooguit 15%. Bij LSD (Low Self Discharge) en
ready to use-batterijen is de zelfontlading relatief laag, dus let op die
termen op de verpakking.
+
Varta AA Recharge Accu Recycled 2100
(Beste uit de Test én Beste Koop)
AA OPLAADBAAR
Testoordeel: 8,5
Prijs per 4: €11,50
Deze oplaadbare batterijen (onder meer te koop bij Blokker
en Action) scoren op alle testonderdelen goed. De geclaimde
capaciteit van 2100 mAh wordt ruimschoots gehaald. Hij is zeer
vaak herlaadbaar voordat hij onder de 80% capaciteit komt.
De batterij scoort goed op zelfontlading, biedt een keurige
werktijd en is binnen vijf uur opgeladen.
+
Varta AAA Recharge Accu Recycled 800
(Beste uit de Test én Beste Koop)
AAA OPLAADBAAR
Testoordeel: 8,3
Prijs per 4: €10
Ook de Varta oplaadbare AAA-batterijen (eveneens te koop
bij Blokker en Action) scoren op alle testonderdelen goed. De
geclaimde capaciteit van 800 mAh halen ze ruimschoots, ze zijn
vaak herlaadbaar, hebben een lage zelfontlading en een relatief
lange werktijd. Opladen lukt binnen 3,5 uur.

+
Energizer Ultimate Lithium (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,3
AA WEGWERP
Prijs per 4: €6
Deze relatief dure batterij biedt een grote capaciteit en lange
levensduur. Bij lichte belasting (zoals in een afstandsbediening) vol-
doet hij minder, maar hij doet het fantastisch in apparaten die veel
stroom verbruiken. Op het eind van z’n levensduur gaat hij wel ab-
rupt uit. Veel alkalinebatterijen blijven dan nog wat stroom leveren.
Varta Long Life Max Power (Beste Koop)

Testoordeel: 6,8
Prijs per 4: €3,50
De Beste Koop is bijna de helft goedkoper dan de Beste uit de
Test, en hiermee heb je toch een batterij die het op alle pun-
ten netjes doet. Vooral bij lichte belasting (zoals in een klokje)
scoort hij uitstekend.
+
GP Batteries Lithium (Beste uit de Test) AAA WEGWERP
Testoordeel: 8,3
Prijs per 4: €11
Een wegwerpbatterij met een flinke capaciteit en lange levensduur.
Alleen bij lichte belasting (zoals in een afstandsbediening) voldoet
hij slechts middelmatig. Dit merk is onder meer te koop bij Blokker.
TopCraft Ultra Alkaline (Beste Koop)

Testoordeel: 7,4
Prijs per 4: €1
Een koopje vergeleken met de Beste uit de Test, deze batterijen
van TopCraft. Supermarkt Aldi heeft hiermee echt een prijs-
pakker in handen. Op alle onderdelen scoren ze voldoende tot
goed, op lichte belasting zitten ze bij de beste.

Rekenvoorbeeld
Met oplaadbare batterijen ben je al snel een stuk goedkoper
uit. Reken maar mee. Bij de AA-batterijen zijn de Beste Kopen
van de oplaadbare in aanschaf drie keer zo duur als die van de
wegwerpvariant. Maar de wegwerpbatterij kun je niet herla-
den en de oplaadbare zeker 200 keer voordat hij een capa-
citeit van 60% niet meer haalt. Laten we aannemen dat de
wegwerpbatterijen twee keer zo veel capaciteit leveren
als de oplaadbare, als we ze niet gebruiken in een hoog
vermogen vragend apparaat. De stroomkosten voor 200 keer
opladen zijn maximaal €0,50. Verder doen we een afschrijving
per 200 cycli op het laadapparaat van €2. Dan kost een Beste
Koop-setje 200 keer opladen dus €14 (€11,50+€0,50+€2). En
voor 100 setjes wegwerpbatterijen à €3,50 betaal je €350!
Natuurlijk is de oplaadbare batterij ook voor het milieu de
betere keus.
Milieubelasting
Het is inmiddels wel bekend dat lege batterijen niet in de vuilnisbak
thuishoren. Het is chemisch afval dat je in veel winkels, alle supermark-
ten en op alle basisscholen kwijt kunt in speciale recyclingbakken van
wecycle.nl en legebatterijen.nl.
Als een wegwerpbatterij nog niet helemaal leeg is, verdwijnt hij vaak
in een laatje en komt er in een apparaat soms een ratjetoe van halflege
en volle batterijen van verschillende merken. Dan loop je het risico dat
de vollere batterijen te hard moeten werken om de prestaties van de
halflege te compenseren en ontstaat er kans op lekkage. Ons advies:
gebruik altijd batterijen van dezelfde ‘leeftijd’ en van hetzelfde merk,
dan gaat het nooit mis.
En sla de volgende keer bij een bezoek aan Ikea je slag op de afdeling
‘verlichting’, waar kleinere bakken staan met oplaadbare batterijen. Of
investeer toch maar in oplaadbare Varta-penlights; onze Beste uit de
Test en Beste Koop.
In het kader ‘Opladers’ op de volgende pagina geven we tips voor het
kiezen en gebruiken van een oplader.

Opladers
• Bespaar niet op de oplader. Neem er eentje die per batterij
stopt met opladen als deze vol is. Heeft de oplader deze be-
veiliging niet, dan kan de batterij overladen worden en dat is
slecht voor de levensduur.
• Een lader met druppellaadstand is aan te raden. Die houdt
de batterij volgeladen door om de zoveel tijd een beetje bij te
laden. Druppelladen is niet nodig bij batterijen met ‘Low Self
Discharge’, want deze ontladen sowieso al erg langzaam.
• Sommige laders kunnen alleen bij volle bezetting hun werk
doen en niet bijvoorbeeld één batterij laden; let daar dus op.
• Ook erg handig: ledjes die met kleurtjes aangeven wat de
status per batterij is.
• Wil je ook in de auto opladen? Neem dan een lader met
usb-aansluiting.
Bezorgdiensten van supermarkten

Vanwege corona hebben veel supermarktklanten sinds maart 2020 hun

boodschappen thuis laten bezorgen. De bezorgdiensten van supermark-
ten kregen er in een paar maanden tijd een kwart miljoen klanten bij. De
toegenomen populariteit blijkt ook uit een enquête die we onder ruim
12.000 consumenten hielden. Ruim 2000 maken regelmatig gebruik
van een bezorgdienst. Maar liefst 31% van hen heeft door de corona-
maatregelen voor het eerst online bij een supermarkt besteld.
De vrachtwagentjes van Albert Heijn en Picnic zijn een vertrouwd beeld
op straat, maar er zijn meer supermarkten die aan huis bezorgen. Naast
lokale initiatieven bieden 11 supermarktketens een online bezorgdienst
aan. Hoe werken ze en wat kost het? Dat zochten we uit voor Albert
Heijn, Coop, Deen, Dekamarkt, Ekoplaza, Hoogvliet, Jumbo, Picnic,
Plus, Poiesz en Spar.

Bezorgdiensten van supermarkten
n
ge
lle n
l
g
ne
n
llin estee va
ra
jzi
pa
ed
wi
n
n
b j
ale
lle
ing elb
nt at
an
n
n
ne
se
ale
ste
ku n d
et
rv
nli
rg st
n
en es
tb
et
zo be
ste
be
jfe
en ke
go
er dfl
rb
un
tci
or we
ko
be um
an
ev el
ee
ek
or
rg
ev
inl tieg
tevntal
bij nim
nn
ste
pp
ej
zo
ijz
a
Wa
Ho
Aa
Mi
Be
Be
Ra
St
Albert Heijn 8,2 app, site €2,50 - €13,50 €50 - €70 achteraf P, AI, I 2*  
Coop 7,3 app, site €4,99 (gratis vanaf €70) €40 achteraf P 2 
Deen 7,8 app, site €2 - €4 €20 vooraf I, PP 2
Dekamarkt 7,3 app, site €2,95 - €4,95 €50 achteraf P, T 2  
Ekoplaza 7,7 app, site €0 - €6,50 €25 - €60 keuze P, AI, I, CC 2 beperkt
Hoogvliet 7,4 app, site €5,99 (€4,99 vanaf €70) €50 vooraf I 1 alleen bij alleen bij
afhalen afhalen
Jumbo 7,9 app, site €3,95 - €8,50 €50 achteraf P, CC, AP 3  
Picnic 8,9 app gratis €35 vooraf AI, I 1 aanvullen en beperkt
annuleren
Plus 7,7 app, site €6 €25 achteraf P 3  
Poiesz 8,4 site gratis €40 achteraf P 2 tijdelijk niet beperkt
Spar 8,0 site €4,95 (gratis vanaf €50) geen achteraf P, OR 8 
• Gepeild in juli 2020 . * 3 weken als je een bezorgbundel hebt.

• Bezorgkosten zijn afhankelijk van de bezorgdag en het gekozen • Betaalwijze: P = Pin, AI = Automatische incasso, I = iDeal, PP = Pay-
tijdvak. Pal, T = Tikkie, CC = Creditcard, AP = Apple Pay, OR = Op rekening.
Thuisbezorgen
Ruim een kwart van het panel heeft weleens online boodschappen
besteld. Driekwart van hen laat deze vervolgens thuisbezorgen. Niet
met boodschappen hoeven sjouwen, is de meestgenoemde reden om
een bezorgdienst te gebruiken (44%). Vanwege de coronamaatregelen
worden thuisblijven (41%) en het vermijden van drukte (30%) ook vaak
genoemd. Verder scheelt het tijd en kom je minder snel in verleiding om
extra’s te kopen. Ook zie je alle aanbiedingen vaak makkelijker, waardoor
eventuele bezorgkosten snel zijn terugverdiend.
Ruim 10% haalt de bestelling zelf op bij een afhaalpunt of supermarkt-
vestiging. Deze optie wordt vooral gebruikt door klanten die vlakbij
een afhaalpunt wonen of werken, of wanneer alle bezorgmomenten
vol zitten.
Inmiddels heeft niet alleen de bezorgdienst van Albert Heijn een (bijna)
landelijke dekking, ook Jumbo, Spar, Plus, Coop en Ekoplaza komen een

heel eind. Picnic bezorgt inmiddels in meer dan 100 plaatsen. Som-
mige supermarkten bezorgen regionaal, zoals Poiesz in alleen de drie
noordelijke provincies. Op de website van de supermarkten kun je met
een postcodecheck zien waar ze bezorgen.
Assortiment
De meeste panelleden bestellen het liefst bij de supermarktketen waar ze
altijd hun boodschappen doen (39%). Maar er spelen ook andere over
wegingen mee. Bij Picnic zijn de lage bezorgkosten, het lage minimum
bestelbedrag en de gebruiksvriendelijke bestelprocedure doorslag
gevend. Bij Ekoplaza kopen consumenten vooral vanwege de biologi-
sche producten. En bij Albert Heijn speelt het ruime assortiment een
belangrijke rol. ‘Ik hoef zelden ergens anders heen voor extra bood-
schappen’, meldt een van de gebruikers.
Met 23.000 artikelen heeft Albert Heijn inderdaad het grootste online
assortiment. Maar ook bij Jumbo is er volop keuze (20.000 artikelen).
Bij Picnic ligt het aantal rond de 10.000. Niet alle artikelen uit de stenen
supermarkten zijn ook online te bestellen, horen we van veel panel
leden. En bij Deen en Ekoplaza kun je geen diepvriesproducten bestellen.
Wel vind je bij alle winkels zowel A-merken als huismerken. Als je een
specifiek product mist, kun je het aanvragen. Of het ook daadwerkelijk
in het assortiment wordt opgenomen, hangt af van hoe vaak hetzelfde
verzoek binnenkomt.
Minimumbedrag
Voor thuisbezorging geldt een minimum bestelbedrag, behalve bij Spar.
Bij de rest ligt het tussen de €20 (Deen) en €70 (Albert Heijn). Als je bij
Albert Heijn kiest voor bezorging op dinsdag, woensdag of donderdag,
is €50 voldoende. Voor klanten met een bezorgbundel, waarbij je voor
een vast maandelijks bedrag je boodschappen laat bezorgen, geldt dit
lagere minimumbedrag altijd. Bij Picnic is het vanwege corona verhoogd
van €25 naar €35. Of dat zo blijft, is nog niet bekend.
De hoogte van de bezorgkosten is vaak afhankelijk van de bezorgdag en
het gekozen tijdvak. Bij Picnic en Poiesz is bezorging gratis. Dit geldt ook
voor Ekoplaza als je gebruikmaakt van de zogenoemde Eko-route. Een
Ekoplaza-bus brengt de boodschappen dan direct vanuit het magazijn
(gratis) rond. Dit kan alleen in bepaalde regio’s. Bij Spar, Hoogvliet en

Coop hoef je boven een bepaald bestelbedrag geen bezorgkosten te
betalen.
Bij Albert Heijn kunnen de bezorgkosten oplopen tot €13,50. Maar met
een bezorgbundel kun je voor een vast bedrag per maand je boodschap-
pen laten bezorgen. ‘Fijn zo’n abonnement, als je wekelijks bestelt vallen
de kosten best mee’, zegt een van de panelleden. Zonder bezorgbundel
omschrijven de panelleden de bezorgkosten van Albert Heijn als ‘pittig’
en ‘fors’. Bij Jumbo, Albert Heijn, Dekamarkt, Hoogvliet, Plus en Coop
vervallen de bezorgkosten als je bepaalde actieproducten koopt. Dit zijn
meestal duurdere producten, zoals bier en shampoo, en je moet er vaak
meerdere van kopen.
Boodschappen afhalen
Zitten alle bezorgmomenten vol en heb je geen zin in drukte?
Je kunt online bestelde boodschappen ook bij een pickup-point
afhalen. Dit kan bij alle supermarktketens, behalve Dekamarkt
en Picnic. Jumbo heeft de meeste afhaalpunten (450).
Bij Deen, Poiesz en Spar is afhalen gratis, bij de rest kost het
tussen €1 en €3,50. Bij Ekoplaza, Plus en Spar geldt geen
minimum bestelbedrag, bij de andere supermarkten ligt het
tussen €20 en €40.
Bezorgdagen
De supermarkten bezorgen allemaal van maandag tot en met zater-
dag, ook in de avonden. Je kunt meestal uit een of meerdere tijdvakken
kiezen. Picnic heeft maar één tijdvak per dag, dus dat moet maar net
uitkomen. Plus heeft als enige een expressdienst, Plus Express: hierbij
wordt er binnen twee uur geleverd. Hiervoor betaal je €2,50 extra. Spar
heeft vanwege de drukte zijn Same Day Delivery tijdelijk gestopt.
Steeds meer supermarkten bezorgen ook op zondag. Bij Picnic is het
een optie, bij Spar en Plus is het bij sommige winkels mogelijk en bij
Ekoplaza is het afhankelijk van de bezorgwijze die je kiest.
Met uitzondering van Spar en Dekamarkt geven alle supermarkten op
de dag zelf nog specifiekere informatie over het bezorgmoment. Dit

gaat via de website, Track & Trace, app, mail of sms. Bij Picnic kun je in
de app de bezorger live volgen totdat hij voor je deur staat. ‘Dit werkt
perfect, ze komen bijna op de minuut nauwkeurig’, horen we van meer-
dere panelleden.
De invloed van corona

‘Het lukte me niet om voldoende afstand te houden in de
supermarkt en boodschappen doen werd daardoor enorm
stressvol’, geeft een van de deelnemers aan onze enquête
aan. Deze reactie is tekenend voor het jaar 2020. Door corona
blijken bezorgdiensten voor velen een uitkomst. Dit zorgt niet
alleen voor meer nieuwe klanten. Zo bestelt 23% van ons panel
vaker dan voorheen en 10% geeft meer uit. Toch verwacht ruim
een kwart (26%) van de huidige gebruikers dat ze de bezorg-
service na verloop van tijd minder of helemaal niet meer gaan
gebruiken.
Drukte
Het was de afgelopen maanden topdrukte bij de bezorgsupers. Veel
bestellers liepen meteen tegen volgeboekte tijdvakken aan. ‘Ik heb we-
ken gewacht tot ik een keer een plek vond’, hoorden we regelmatig.
Inmiddels zijn er bij de meeste supermarkten weer voldoende bezorg-
momenten. Overigens kom je bij Picnic als nieuwe klant altijd eerst op
een wachtlijst van enkele weken te staan.
Supermarkten raden klanten aan om ruim van tevoren te bestellen,
maar de mogelijkheden hiertoe verschillen per bezorgdienst. Bij Spar
kun je maar liefst acht weken van tevoren bestellen, bij Picnic en Hoog-
vliet is dat slechts één week. Als je bij Albert Heijn een bezorgbundel
koopt, kun je een persoonlijk bezorgmoment aanvragen. Daarmee ben
je iedere week verzekerd van een plek en kun je al drie weken van te-
voren alle bezorgmomenten zien. Andere klanten kunnen twee weken
vooruit kijken.
Ruim van tevoren een bestelling plaatsen kan handig zijn, maar dan
moet het wel mogelijk zijn om je bestelling of de besteltijd nog aan te

passen. Of om een hele bestelling te annuleren. Dit kan online bij Jumbo,
Albert Heijn, Plus en Dekamarkt. Tot wanneer je online kunt wijzigen,
verschilt per supermarkt. Meestal kan het tot één à twee dagen van
tevoren. Bij de andere supermarkten kun je soms wel in overleg met de
klantenservice nog iets aanpassen.
Bij Plus kun je alleen de boodschappen, maar niet het bezorgtijdstip
online wijzigen. Bij Picnic kun je je bestelling wel aanvullen ‘zolang
er plek is in het autootje’ of de bestelling annuleren, maar producten
verwijderen is niet mogelijk. En voor een ander tijdstip moet je eerst
annuleren. Bij Poiesz zijn online wijzigingen normaal gesproken wel
mogelijk, maar vanwege de drukte tijdelijk niet. Bij Jumbo kan het ook,
maar er wordt wel vaak over geklaagd door deelnemers aan onze en-
quête. ‘Wijzigen is een crime’ en ‘De app is op sommige punten een
straf’, horen we van gebruikers.
Tevreden
Er gaat ook weleens iets mis. Bij 10% van de panelleden gebeurt dat
regelmatig, maar bij de meesten (42%) gaat het om een enkele keer. Dit
gebeurt bij alle bezorgdiensten ongeveer even vaak. Meestal ontbreken
er producten (62%). Verder gaat het om beschadigde (38%) of verkeerd
geleverde artikelen (25%). De klantenservices pakken de klachten over
het algemeen goed op. Vooral Picnic en Albert Heijn krijgen lovende
kritieken op dit punt. ‘Ze doen niet moeilijk, je krijgt altijd je geld terug.’
Het meest tevreden zijn de panelleden over de bezorging zelf. Bezor-
gers zijn vriendelijk en komen op tijd. Niet geheel onverwacht zijn ze
het minst tevreden over de beschikbare bezorgmomenten. Toch zijn
klanten over het algemeen zeer tevreden over bezorgsupers en geven
ze gemiddeld een 8,1.
De gebruikers van Picnic zijn het meest tevreden en geven de bezorg-
dienst gemiddeld een 8,9. Picnic scoort op bijna alle aspecten als beste.
‘Ik zou ze een 10 geven als het assortiment ruimer zou zijn’, voegt een
enthousiaste gebruiker eraan toe. Poiesz krijgt een 8,4 en Albert Heijn
een 8,2. Slechte bezorgsupers zijn er niet: Dekamarkt en Coop krijgen
met een 7,3 het laagste gemiddelde rapportcijfer. Maar ook dat is nog
steeds een ruime voldoende.

Blenders
Lekker, een verse smoothie als ontbijt of tussendoortje. Met een blender
maak je die in een handomdraai. Voor onze test lieten we de blenders
drie soorten smoothies maken. De meeste slagen er goed in de in
grediënten tot een egale drank te pureren. Maar andere klusjes blijken
lastiger. Bij een aantal blenders blijft er bij het bereiden van pannen-
koekbeslag bloem achter op de zijkant van de mengbeker. En vaak lukt
het niet om vlees en groenten tot een babyhapje te pureren, omdat het
mesje vast komt te zitten.
Naast pureren en mengen kunnen veel blenders hakken. Maar stel je
daar niet te veel van voor. Bij het crushen van ijs blijven er vaak grote
stukken over.
Zo testen we
We laten de blenders drie smoothies maken. Een groene met
lastige stukken selderij, een mix van zacht fruit en stevigere
groenten en één met bevroren fruit. Verder pureren we baby-
voeding, mengen pannenkoekenbeslag en hakken ijs tot kleine
stukjes. Als de blender ervoor geschikt is, hakken we ook noten,
verse kruiden en uien.
Staafmixer
Een eenvoudiger alternatief voor een blender is een staafmixer. In het
Engels heet die een hand blender. Eigenlijk een betere benaming, want net
als blenders met een mengbeker zijn staafmixers vooral goed in pureren.
Welke kies je waarvoor? Een blender met een afgesloten mengbeker is
handig voor vloeibaar eten, zoals soep. Ook voor grotere hoeveelheden is
hij handiger dan een staafmixer. De meeste blenders hebben meer vermo-
gen en kunnen langer mengen dan een staafmixer. Zo’n staafmixer kan
namelijk oververhit raken bij te lang gebruik. Een blender kun je ook ge-
bruiken om ijs te hakken. Dat hoef je met een staafmixer niet te proberen.

Blenders
tru ak g)
ns em din
br ab g
Ge n (b esla
Co iksg voe
)
y
re b
(W
re ek
nn js)
pe
oo l
lui ie
Ve ml)
Sm rdee
Cr hies
en
Pa n (i
Pu nko
Ge ct
Te js
ty
d(
ri
og
he
&
d
t
tp
u
e
ou
sto
rm
rk
us
ch
Inh
Me
Ri
1 Magic Bullet NutriBullet zwart 8-delig €70 7,6 9,5 1,8 9,5 9,4 7,4 7,0 5,4 600 600
2 Philips HR3556 Viva Collection €75 7,5 8,9 7,5 3,7 4,2 8,0 9,1 5,3 1500 700
3 KitchenAid 5KSB1585EER €155 7,4 9,1 4,5 7,9 3,9 6,9 7,7 7,8 1770 550
4 Braun JB 3060 BK €70 7,3 8,5 9,7 3,3 5,8 8,0 7,7 3,7 1630 800
5 Bosch MMBM7G2M Mixx2Go €67 7,1 8,6 6,8 5,9 8,3 6,0 7,7 5,7 610 350
6 Russell Hobbs 23820-56 €67 6,9 7,9 7,7 5,6 9,0 6,8 7,5 3,1 1500 600
7 Bosch MMBH6P6B Vitaboost €260 6,9 8,8 4,5 7,7 9,1 5,9 10 1,0 1970 1600
8 Princess 219500 High Speed Deluxe Blender €115 6,7 9,0 5,9 9,8 7,1 5,3 6,0 3,5 2000 2000
9 Tefal BL4388 BlendForce II blender €60 6,6 7,9 5,1 4,1 2,5 8,2 9,4 1,4 1250 800
10 Philips HR3655/00 Avance Collection €90 6,5 6,5 6,4 9,4 1,0 7,4 9,4 3,5 1790 1400
11 Inventum NB230RS €55 6,4 7,2 1,9 6,0 7,4 7,5 7,0 3,1 700 1000
12 Bosch MMB64G6M SilentMixx €90 6,4 6,4 7,1 3,8 6,7 5,8 7,7 8,4 1530 800
13 Tefal BL4201 Blendforce II €35 6,3 8,3 3,0 3,7 1,8 7,9 7,7 2,0 1250 600
14 Tefal BL811D Perfectmix+ €75 6,1 7,2 4,6 5,8 1,4 6,5 7,7 5,2 1470 1200
15 WMF Kult Pro High Speed Blender €300 6,1 7,1 6,2 9,5 1,2 5,2 10 3,5 1770 1630
16 Tefal BL1B1D Luminens Blend & Go blender €45 6,0 5,1 2,1 9,6 9,1 6,9 6,0 3,8 750 300
17 Bosch MMB66G5M €105 6,0 6,6 4,9 5,9 7,3 5,8 7,7 3,4 1520 900
18 Philips HR3653 Avance Collection €130 6,0 5,3 6,9 5,5 9,3 7,8 2,7 3,1 2000 1400
19 Philips
blender
HR3756/00 High Speed Vacuüm- €190 6,0 5,1 8,2 7,4 8,4 5,7 9,4 2,0 1800 1400
20 Magimix Power Blender 11628NL Zwart €180 5,9 6,6 5,5 7,7 5,7 6,0 7,0 1,8 1750 1300
Beste uit de Test Beste Koop • Nummer 10 heeft een maal- en hakaccessoire, nummer 14 een
7,5 en hoger 5,4 en lager chopper.
• De prijzen zijn van januari 2020. • De Princess (nummer 8) weegt maar liefst 5 kilo. Dat is een flink
• Nummer 2, 5 en 11 hebben naast de in de tabel genoemde gewicht om steeds uit het keukenkastje te halen. Gelukkig zijn er
mengbeker een kleinere mengbeker voor smoothies. ook handzamere apparaten van 2 of 3 kilo (zie onze site).
Een staafmixer koop je voor ongeveer de helft van de prijs van een
blender en is handig voor kleine hoeveelheden. Je kunt hem door de
etenswaren heen bewegen, waardoor je stevigere voedingsmiddelen
gemakkelijker pureert. Met veel staafmixers gaat mayonaise maken
ook uitstekend.
Pluspunten van staafmixers zijn dat je ze makkelijk schoonmaakt en
dat ze weinig opbergruimte innemen.

Staafmixers zijn vaak uit te breiden met accessoires, zoals een hakmolen.
Daarmee kun je goed noten, uien en kruiden hakken. Een garde is han-
dig voor het kloppen van slagroom en eiwitten.
+
Magic Bullet NutriBullet zwart 8-delig
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €70
Deze is een kei in smoothies maken. Hij heeft twee kleine
mengbekers waarin je de smoothie klaarmaakt en die je kunt
meenemen. Pureren en mengen doet hij ook goed. Voor hakken
is hij niet zo geschikt.
Tefal BL4201 Blendforce II (Beste Koop)

Testoordeel: 6,3
Richtprijs: €35
Hij is gemakkelijk in het gebruik en goed in het maken van
smoothies. Maar bij andere klusjes laat deze blender het
afweten. Wil je ook ijs crushen of iets mengen, dan heb je een
duurdere blender nodig.
De beste keus
Voor het maken van een smoothie is een blender de beste keus. Maar er
zijn wel verschillen. De veruit beste smoothiemaker is ook Beste uit de
Test: de Magic Bullet Nutribullet (€70). Hij heeft twee kleine mengbekers
waaruit je de smoothie direct kunt drinken. Doe je de deksel erop, dan
is de klaargemaakte smoothie ook makkelijk mee te nemen. De Beste
Koop Tefal BL4201 Blendforce II kost maar €35 en scoort ook goed op
smoothies maken.
Wil je een meer allround blender, dan is de Bosch MMBM7G2M Mixx2Go
de beste keus. Hij maakt goede smoothies, kan goed pureren en rede-
lijk mengen en ijs crushen. Enkele blenders hebben extra onderdelen,
waardoor je er meer mee kunt (zie de uitleg onder de tabel).

Power en vacuüm
We hebben ook powerblenders – soms superblenders genoemd – getest.
Kenmerkend voor deze categorie is het hoge vermogen van zo’n 1300
watt of meer. Hiermee zouden ze zware klussen, zoals ijs hakken, beter
aankunnen. In sommige powerblenders kun je zelfs soep verwarmen.
Gemiddeld genomen zijn deze blenders net iets beter in pureren, men-
gen en crushen dan de gewone. Maar voor een goede smoothie heb
je geen extra hoog vermogen nodig. Integendeel, want er zijn power
blenders die de smoothie zelfs opwarmen.
Zogenoemde vacuümblenders zuigen de zuurstof uit de mengbeker.
Het idee is dat door het vacuümzuigen bepaalde voedingsstoffen, zoals
vitamine C, beter behouden blijven. Uit onze test blijkt dat dit inderdaad
werkt. Maar je betaalt er wel flink voor. En je kunt natuurlijk ook een
extra stuk fruit in je smoothie stoppen voor meer vitaminen. De beste
van de geteste vacuümblenders is de Philips HR3756/00 High Speed
Vacuümblender, maar hij komt niet verder dan een 6,0 als Testoordeel.
Kijk voor meer geteste blenders op consumentenbond.nl/blender.
Boormachines
Begin 2020 gingen we allemaal flink aan het opruimen en klussen.

Misschien ben je daardoor inmiddels wel toe aan een (nieuwe) boor-
machine. Maar welke moet je dan hebben? Boormachines zijn er in heel
veel varianten. Een overzicht van de belangrijkste soorten staat in het
kader ‘Welke machine voor welke klus?’ op pag. 296.
Wij beperken ons in deze test tot accuschroefboormachines. Die naam
– het is een hele mond vol – zegt het al: je kunt ermee schroeven en
boren en ze werken met een accu. Boren in beton kun je er niet mee,
daarvoor heb je een hamerboor nodig. En om een belangrijke misvatting
meteen weg te nemen: dat is niet hetzelfde als een klopboor.
Voor het maken van een gaatje in een betonnen muur heb je dus een
speciale machine nodig. Maar kun je dan voor al het andere werk wel

met één en dezelfde machine uit de voeten? Ja en nee. Want we maken
nog steeds een onderscheid tussen zware en lichte machines.
Zo testen we
We testen op allerlei manieren hoe goed de machines zijn in bo-
ren en schroeven. Ook beoordelen we de verwachte levensduur.
We bootsen jarenlang gebruik na, niet alleen door de machines
uren te belasten, maar ook door de accu 300 keer op te laden.
Alleskunners
Schroefboormachines zijn bedoeld als alleskunners, en zo testen we ze
ook. Ze kunnen boren in hout, metaal en (zachte) steen, en ook schroe-
ven indraaien. Vandaar dat goede boormachines twee versnellingen
hebben. De ene versnelling is voor zo snel mogelijk ronddraaien: dat is
goed voor boren. De andere is voor langzamer ronddraaien met meer
kracht en dat is handig voor schroeven.
Zware machines
Anders dan je misschien zou verwachten, vereist schroeven een minder
‘zware’ boormachine dan boren. Met ‘zwaar’ bedoelen we ook echt het
gewicht van de machine. De zware boormachines in onze test wegen
tot 2 kilo, de lichtere rond de kilo.
Maar ‘zwaar’ slaat ook op het werk dat je ermee kunt doen: het hogere
gewicht komt voor een deel door een krachtiger motor, en die is in staat
om een hoger toerental te leveren. Dat betekent sneller ronddraaien
en dat is fijn bij het boren. Een andere reden voor een hoog gewicht
is de capaciteit van de accu. Accu’s die het langer doen op één lading
zijn groter en zwaarder. De capaciteit van de accu wordt aangegeven
in Ampère-uur (Ah). Nog een hardnekkige misvatting: een hogere
accucapaciteit zou zorgen voor betere prestaties. Dat klopt niet. Met een
forsere accu werk je langer, niet beter.
Zware boormachines boren dus beter, maar schroeven gaat vaak al
prima met een kleine en lichte machine. Als je bijvoorbeeld gipspla-
ten vast wilt schroeven of een kast in elkaar wilt zetten, is een zware

Boormachines
?
an
sta
or
or
ot
do
em
ak
st
oz
te
em
er
ell
pe
el
ur
n
lad
sg
de
rst
ies
s
du
ty
ve
rij
uik
or
bo
tat
&
oe
ns
&
tp
n
sto
rk
br
cu
re
ol
ve
hr
ch
es
Me
Ge
Bo
Ko
Ac
Sc
Le
Te
Pr
Ri
Lichte schroefboormachine
1 DeWalt DCD701D2 €190 7,2 6,1 6,4 5,9 7,0 9,4  
2 Makita DF331DSAE €160 6,6 5,1 4,0 6,3 6,7 9,1 
3 Metabo PowerMaxx BS 12 €135 6,6 5,4 5,5 5,4 7,8 7,5 
5 Bosch blauw GSR 12V-15 FC €165 6,2 5,8 5,5 6,2 3,6 8,5 
6 Bosch EasyDrill 1200 €92 5,6 4,3 4,0 4,7 6,3 6,5 
8 Black+Decker BDCDD12KB €105 4,7 3,0 2,6 3,4 4,7 7,1 
9 Einhell TE-CD 12 Li 2B €90 4,6 4,7 4,6 4,9 6,8 8,0
10 AEG BBS 12C2 LI-202B €195 4,3 6,1 6,5 5,6 6,6 7,8
Zware schroefboormachine
1 DeWalt DCD791D2 €215 7,7 7,3 6,7 8,0 7,5 8,3  
2 Metabo BS 18 LT Compact €180 7,6 7,7 6,8 8,7 7,3 7,1 
3 DeWalt DCD777S2T €155 7,1 6,2 6,0 6,4 8,1 7,6  
4 Black+Decker BL186K (1 accu) €160 6,9 7,3 8,5 6,1 5,3 6,8  
5 Bosch blauw GSR 18V-60 C €335 6,8 6,0 6,0 5,9 6,8 8,0  
6 Makita DDF453RFE €225 6,7 5,8 5,5 6,1 8,1 6,6 
7 Bosch AdvancedDrill 18 €200 6,5 5,3 5,5 5,2 8,0 6,8  
8 Makita DDF453SFE €225 6,5 5,8 5,5 6,1 7,2 6,6 
9 Makita DF457DWE €175 6,4 5,4 5,5 5,4 7,4 6,8 
10 Bosch UniversalDrill 18 €110 6,2 5,1 5,5 4,7 7,6 6,1 
11 Bosch PSR 18 LI-2 Ergonomic €210 6,0 5,5 5,6 5,3 5,0 7,0  
12 Makita DDF482RFJ €210 4,3 6,6 6,0 7,1 7,5 7,4
13 Gamma ABM18-LI-2 €130 3,0 5,0 3,8 6,3 2,5 8,2
Beste uit de Test Beste Koop • Veel boormachines zijn verkrijgbaar met twee, één of nul accu’s.
7,5 en hoger 5,4 en lager Wij tonen de variant met twee accu’s, tenzij die er niet is.
• De prijzen zijn van april 2020. • De beoordeling voor Accu & lader is aangescherpt t.o.v. de vorige
• Door de coronacrisis zijn veel producten moeilijker verkrijgbaar en publicatie (Consumentengids juni 2019/Testjaarboek 2020).
kan de hier vermelde prijs afwijken. • Het niet halen van de levensduurtest heeft een negatief effect op
het Testoordeel.
boormachine zelfs helemaal niet handig. Het gewicht is dan een groot
nadeel. Voor dat soort werk heb je liever een lichtere machine. Maar als
we zware en lichte machines langs dezelfde meetlat leggen, waarbij we
ze ook zware taken laten uitvoeren, dan komen de lichtere exemplaren er

niet goed vanaf. Terwijl die lichte machines dus wel degelijk een goede
keus kunnen zijn voor veel klussers. Vandaar dat we van de lichte boor
machines een aparte groep maken in de tabel en eigen predicaten geven.
De beoordeling is verder wel hetzelfde, waardoor de lichtere machines
wat lagere oordelen hebben voor de prestaties. Maar zolang je niet van
een lichte boormachine verwacht dat hij snel grote gaten boort of hele
dikke schroeven kan indraaien, kan het een prima koop zijn.
LICHTE SCHROEFBOORMACHINES
DeWalt DCD701D2 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,2
Richtprijs: €190
De beste lichte boormachine is deze DeWalt. Het is een fijne
en compacte machine die prima prestaties levert. De accu kan
beter: hij is relatief snel leeg en heeft bijna 50 minuten nodig
om op te laden.
Metabo PowerMaxx BS 12 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,6
Richtprijs: €135
Deze lichte boormachine van Metabo kost een stuk minder
dan de Beste uit de Test. De prestaties blijven wat achter,
maar zijn nog steeds op niveau voor een lichte machine.
En de accu is prima.
Nieuwigheden
Voor een product dat al zo lang bestaat, zijn er nog redelijk wat innova-
ties. Een belangrijke is de opkomst van de koolborstelloze motor. Sinds
een aantal jaar is elektrisch gereedschap steeds vaker uitgerust met
zo’n motor. De potentiële voordelen zijn fijn: een langere levensduur,
een kleiner apparaat, minder lawaai en een lager energieverbruik. Dat
klinkt goed natuurlijk. De reden dat deze motoren nog niet algemeen
gebruikt worden, is dat ze een complex elektronisch regelsysteem nodig
hebben, en dat zorgt voor hoge kosten. Bovendien was dat regelsysteem

een mogelijke oorzaak van defecten. In onze levensduurtest zagen we
voorheen vrij vaak dat boormachines met een koolborstelloze motor
ermee ophielden, omdat de aansturing kapotging. Inmiddels gebeurt
dat veel minder. Koolborstelloze boormachines beginnen de norm te
worden. Zeker onder de beste. De twee testwinnaars zijn allebei van
DeWalt en koolborstelloos. Ze vallen onder andere op door het compacte
ontwerp, en daarmee het hoge gebruiksgemak. Het is zeker niet zo dat
alle goede boormachines al koolborstelloos zijn, maar het is wel een
trend die waarschijnlijk door gaat zetten.
ZWARE SCHROEFBOORMACHINES
DeWalt DCD791D2 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €215
Deze zware boormachine haalt gemiddeld gezien de beste
scores. De prestaties zijn prima, al scoort de nummer twee
hierop wat beter. Hij blinkt uit in gebruiksgemak. Ook de
k waliteit van de accu is goed. Hij heeft slechts 34 minuten
nodig om op te laden.
DeWalt DCD777S2T (Beste Koop)

Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €155
De Beste Koop is opvallend genoeg ook van DeWalt, een merk
dat niet bekend staat om lage prijzen. De prestaties blijven iets
achter, maar het gebruiksgemak en de accu zijn van hoog niveau.
Betere accu’s
De twee DeWalts hebben ook goede accu’s. Sinds een paar jaar beoorde-
len we bij boormachines naast de ‘gewone’ levensduur ook de levens-
duur van de accu. We laden de accu’s hiervoor 300 keer op en laten ze
weer leeglopen. Dat komt overeen met een jarenlang gebruik. Om de
50 laadbeurten meten we de capaciteit van de accu, en bekijken we of
deze gedaald is.

Welke machine voor welke klus?
• Accuschroevendraaier: dit zijn handzame en kleine apparaten
met accu’s van 3,6 V tot 7,2 V. Je kunt er soms een beetje mee
boren, maar ze zijn vooral bedoeld voor licht schroefwerk.
• Schroefboormachine: dit type testen wij. Een (bijna) alleskun-
ner voor schroeven en boren in hout, metaal en zachte steen.
Niet geschikt voor boren in beton. Hij is er in talloze variaties,
licht en zwaar.
• Klopboormachine: zwaardere boor die kan ‘kloppen’: de boor
beweegt ook in de lengterichting. Met regelbare snelheid en
een hoger toerental dan een schroefboormachine. Is geschikt
voor hardere steensoorten, maar niet voor beton.
• Boorhamer: de zwaarste boormachine, die niet ‘klopt’, maar
‘hamert’. De beweging ‘vooruit’ is het belangrijkst. Is geschikt
voor boren in beton. Hiervoor moet je speciale (SDS plus of
max) boren gebruiken.
Zie ook consumentenbond.nl/boormachine/kopen.
Nu moeten we er bij zeggen dat de begincapaciteit soms al flink afwijkt

van wat er op de doos staat. Bij de Makita DDF453SFE was de werkelijke
accucapaciteit bijna 20% lager dan de vermelde 3 Ah. Na 300 laadbeurten
was de capaciteit nog eens met zo’n 10% afgenomen. Dat is niet slecht
en de accu deed het nog. Dat was niet zo bij de accu van de Gamma-
boormachines. Bij de meting na 100 laadcycli deed de accu helemaal
niets meer.
Dat het een stuk beter kan bewijzen de boormachines aan de andere kant
van het spectrum met heel goede accu’s. Bij de betere boormachines
komt de werkelijke capaciteit in de buurt van wat wordt aangegeven. En
ze hebben na 300 keer opladen maar een paar procent aan capaciteit
verloren. Als zo’n accu dan ook nog eens in minder dan 30 minuten
oplaadt, heb je echt een topper. Er staan een paar hoge cijfers in onze
tabel voor de accu, en die zijn echt dik verdiend, in een loodzware test.
De goede kwaliteit van de accu is te danken aan betere productieproces-
sen en controles van de fabrikant. Maar ook aan betere opladers: elektro-

nische regelsystemen in de oplader zorgen voor een betere ‘oplaadcurve’.
En dat komt de levensduur van de accu ten goede. Al met al zitten er dus
behoorlijk wat slimmigheden in een moderne boormachine.
Meer informatie en kooptips zijn te vinden op consumentenbond.nl/

boormachine.
Combimagnetrons
Hoe werkt het magische opwarmproces? Een magnetron gebruikt

microgolven. In een vacuümbuis bewegen elektronen door een mag-
netisch veld. Daardoor wordt elektromagnetische straling uitgezonden
naar het voedsel dat in het apparaat staat. In dat voedsel brengt de stra-
ling moleculen (vooral water) in beweging, en hoe meer beweging, hoe
warmer het gerecht. Maar er schuilt ook een risico in, want de micro
golven kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid. In theorie kunnen ze
bij langdurige blootstelling ook de moleculen in je lichaam in beweging
zetten, waardoor verbrandingen kunnen ontstaan. Om dat te voorko-
men, heeft de magnetron aan alle kanten metalen wanden en metalen
gaas in de deur. Die metalen omkapseling zorgt ervoor dat deze straling
niet naar buiten kan, maar de deur is het zwakke punt. Op het moment
dat je de deur opent, schakelt de magnetron direct uit. Helaas ontdekken
we soms een magnetron waarbij te veel straling langs de deurrubbers
naar buiten lekt. Dat is nu het geval bij de Whirlpool AMW 805/IX. Die
kwam niet door de veiligheidstest en is daarom een Afrader.
Veel programma’s
De meeste magnetrons die nu als vrijstaand of inbouwapparaat in de
winkel staan, zijn zogenoemde combimagnetrons. Daar zit ook een
heteluchtoven en grill in, zodat je nog veel meer maaltijden kunt be-
reiden zonder een kookplaat of gasfornuis te gebruiken. Verder hebben
ze vaak een veelheid aan kookprogramma’s. Maar uit de tests die we
al jarenlang doen, blijkt dat ‘hoe meer’ in dit geval absoluut niet ‘hoe

Combimagnetrons (vrijstaand)
en
en
)
ien
t (c te )
en
n
aa ame iter
Br ko opw n
td fun me
n arm
om an kke
ov
Di eve ijk doo
nm di (l
m) r
On ht war
Gr oien tie (
ne ale oud
gi el t
eid za b
Sn iesp ik
er eg on
He ati k
luc p
m a
vr ru
)
bin im h
lijk em
te g o
(W
En en t nd:
elh iz
n
ep rb
pe
br el
uik ke
i
Ge iksg
Sto v
Ge de
en
Ma bare
s
kk sta
ty
rij
or
og
&
Co len
ba mbi
tp
o
u
sto
rk
rm
ch
x
il
Me
Te
Ri
Ve
1 Samsung
MC28M6055CK €210 7,6 7,0 8,4 8,5 7,6 8,4 8,6 7,5 7,7 5,9 18,9 32 900
2 Sharp R-971WW €315 7,6 7,5 7,9 7,8 7,2 9,3 6,5 8,3 6,1 6,5 25,4 37,5 1050
3 Samsung
MC28H5015AK €150 7,5 7,4 7,6 7,9 7,8 8,9 7,1 6,6 6,4 4,2 19,4 32 900
4 LG MJ3965BIB €190 7,5 7,4 7,9 6,9 7,3 8,9 6,6 7,9 7,8 5,1 21,6 36 1100
5 Samsung
MC28H5013AS/EN €140 7,4 6,9 8,4 8,3 7,6 6,9 8,6 6,6 7,1 4,7 19 32 900
6 LG MJ3965ACS €270 7,4 7,2 7,9 6,9 7,3 8,9 6,6 7,9 7,8 5,1 10 21,6 36 1100
7 LG MJ3965ACW €280 7,2 7,0 8,3 6,7 8,0 5,6 5,7 6,9 5,9 4,8 24,1 37,7 1100
8 Samsung
MC35J8085CT €360 7,1 7,1 8,2 6,9 7,4 8,0 6,6 5,1 5,9 5,3 5,5 25,7 38 900
9 Whirlpool MCP 347 SL €175 6,8 7,0 5,0 7,0 7,0 7,3 7,1 6,6 7,9 7,1 15,6 28 800
10 Samsung
MC32J7055CT €230 6,8 6,9 4,3 7,8 8,0 7,8 7,5 6,6 7,2 5,4 17 34,5 900
11 Sharp R-961INW €295 6,8 7,5 6,6 5,8 7,2 8,1 7,4 2,8 4,9 5,8 25,6 37,5 900
12 Medion MD 18502 €100 6,7 7,7 6,5 5,0 7,6 4,6 5,2 6,6 7,6 4,4 16,2 32 900
13 Etna ECM153 €110 6,6 6,2 7,8 6,9 5,6 7,7 7,4 5,6 5,9 5,3 16,1 32,8 900
14 Inventum MN304C €140 6,5 6,6 6,1 6,1 7,5 7,6 6,4 5,1 7,1 4,6 16,9 33 900
15 Domo DO2332CG €150 6,4 5,4 7,7 8,4 6,5 7,1 6,4 6,4 9,5 5,6 14,4 31,4 1200
16 Inventum MN308C €130 6,2 5,6 6,6 6,8 7,8 6,5 7,0 4,7 5,0 3,5 17,6 33,5 900
17 Inventum MN255C €120 4,1 6,8 7,7 7,1 7,7 8,7 7,5 5,8 6,6 4,6 16,1 32,8 900
18 Etna ECM243 €130 3,9 6,4 8,5 6,8 7,1 8,4 6,6 6,4 6,6 5,0 16,1 32,8 900
19 Sharp R822STWE €140 3,8 6,5 7,4 7,3 5,4 9,1 6,6 5,9 8,7 5,1 15,3 32 900
20 Inventum MN325CS €155 3,5 6,1 7,0 7,0 6,0 7,9 7,0 5,3 7,1 7,6 20,6 35 1000
Beste uit de Test Beste Koop Afrader benaming, ze verschillen meestal in kleur en hebben een iets
7,5 en hoger 5,4 en lager hogere prijs.
• De prijzen zijn van januari 2020. • Bij alle vrijstaande combimagnetrons met een Testoordeel van 4,1
• Sommige modellen van Samsung, Sharp, LG, Inventum, Zanussi of lager wordt het deurtje veel te heet in de hoogste ovenstand; zij
en AEG hebben technisch identieke modellen met een andere hebben daar puntenaftrek voor gekregen.
beter’ betekent. Veel programma’s leveren niet het verwachte resul-

taat op. En in de praktijk gebruiken de meeste consumenten maar een
handvol programma’s en stellen ze de magnetron vooral handmatig
in. Daar speelt de testprocedure ook op in. Eerst maken we het gerecht
klaar met het automatische programma dat volgens de handleiding het
meest geschikt is. Vervolgens stellen we de tijd, het vermogen en de

Combimagnetrons (inbouw)
en
en
n)
ien
t (c te )
n
aa ame iter
Br ko opw n
e
td fun me
n arm
om an kke
ov
Di eve ijk doo
nm di (l
m) r
On ht war
Gr oien tie (
ne ale oud
gi el t
eid za b
Sn iesp ik
er eg on
He ati k
luc p
m a
vr ru
)
(W
bin im nh
lijk em
te g o
En en t nd:
elh iz
ep rb
pe
br el
uik ke
en
Ge iksg
Sto v
Ge de
Ma bare
s
kk sta
ty
rij
og
or
&
Co n
ba mbi
tp
o
u
ille
sto
rm
rk
ch
x
Me
Ve
Te
Ri
1 Miele H 7140 BM €1350 8,0 8,6 8,2 7,3 7,5 7,7 6,3 9,1 8,2 6,8 26,7 39,5 1000
2 Miele H 7440 BMX €1900 7,9 8,4 8,1 7,4 8,6 7,5 6,9 8,9 8,6 5,0 37,5 39,7 1000
3 Etna CM751ZT €500 7,4 7,5 7,7 6,8 8,0 8,8 7,4 5,3 4,8 2,8 10 39,8 38,5 800
4 Ikea Smaksak €550 7,3 8,1 5,5 8,0 7,8 5,5 6,4 7,3 7,5 3,8 42,7 38,4 1000
5 Ikea Finsmakare €700 7,0 7,7 5,0 8,5 8,8 4,5 5,2 5,9 7,6 3,1 46,3 38,4 1000
6 Bosch HMG636BS1 €1000 7,0 7,7 8,0 7,6 6,0 7,9 6,3 2,0 7,1 1,4 68,9 39,3 800
7 Whirlpool
W9 MW261 IXL €680 7,0 7,8 7,4 6,0 7,7 6,9 7,8 3,4 6,7 2,3 34,2 42 900
8 Etna CM941RVS €600 6,8 6,9 7,8 6,3 7,2 6,7 6,5 4,8 7,8 2,7 23,7 37,3 1000
9 Siemens
CM633GBS1 €760 6,8 7,2 7,7 7,2 5,4 8,4 6,6 4,0 8,1 1,0 39,1 42 900
10 Etna CM851RVS €600 6,6 7,2 5,3 6,9 7,8 6,7 6,5 4,6 5,0 2,8 43,5 38,5 800
11 Bosch CMA585MS0 €500 6,5 6,7 6,4 5,5 7,0 8,0 7,9 4,5 6,9 4,3 30,6 42,1 900
12 AEG MSB2548C-M €385 6,4 5,6 8,1 7,3 5,1 7,0 7,2 6,3 8,0 4,9 14,4 33 900
13 Zanussi ZNF44X €500 6,4 6,9 2,8 6,8 6,7 8,1 6,6 6,4 6,3 7,2 37,9 41 1000
14 Ikea ANRÄTTA
(104.117.65) €500 6,3 5,5 7,5 6,0 8,4 7,2 7,5 5,3 7,2 2,6 26 42 900
15 AEG KME761000M €630 6,2 7,0 2,0 8,7 6,3 5,3 5,6 5,5 7,6 3,8 45 38,3 1000
16 AEG KMS361000M €600 5,9 5,4 3,7 8,4 7,2 6,2 5,3 6,5 7,2 5,1 36,4 40,7 1000
17 Whirlpool
AMW 805/IX €570 1,0 6,8 7,6 6,6 7,2 8,0 8,3 8,5 7,8 2,7 25,1 41,2 900
temperatuur handmatig in volgens de aanwijzingen in de handleiding

en maken het gerecht nogmaals klaar. Als we het vermoeden hebben
dat zelf alles instellen tot betere resultaten leidt – we streven immers
naar het beste resultaat – dan proberen we het nog een keer met zelf-
gekozen instellingen.
In de tabel is in het onderdeel gebruiksgemak verwerkt hoe elk apparaat
scoort met z’n automatische programma’s. De jarenlange ervaring van
de labmedewerkers leert wel dat met een beetje experimenteren de beste
instellingen zijn vast te stellen.
Risico op brandwonden
Zeker als je de heteluchtfunctie in de hoogste stand gebruikt, bestaat
het gevaar dat de ruit in het deurtje veel te heet wordt en bij aanraking

brandwonden veroorzaakt. Het goede nieuws: in de laatste twee jaar
hebben we geen nieuw geïntroduceerde apparaten meer aangetroffen
waarbij die temperatuur te hoog oploopt. Maar er is ook slecht nieuws:
vier vrijstaande magnetrons die al langer leverbaar zijn, krijgen een
slechte beoordeling omdat de ovenruit veel te heet wordt met het risico
op brandwonden. Dit zijn de Inventum MN255C en MN325CS, de Etna
ECM243 en de Sharp R822STWE. Deze relatief goedkope magnetrons
hebben daarom een dikke onvoldoende als Testoordeel.
Zo testen we
We testen alle functies van de combimagnetron door onder
andere kip, pizza, diepvrieslasagne en cupcakes klaar te
maken. We meten de temperatuurverschillen en beoordelen
het gerecht op uiterlijk, structuur en smaak. Ook beoordelen
we het gebruiksgemak, de temperatuur van de buitenkant van
de magnetron en de veiligheid (komen er niet te veel micro
golven langs de deurrubbers naar buiten).
Stoomfunctie
Een extra functie die op een combimagnetron kan zitten is de stoom-
functie. Dan is er een waterreservoir ingebouwd waaruit de stoom de
magnetron helpt om gerechten minder te verhitten. De claim is dat vita-
mines en mineralen zo beter behouden blijven. Drie geteste magnetrons
hebben zo’n stoomfunctie. Dat zijn de vrijstaande LG MJ3965ACS en
Samsung MC35J8085CT en de inbouw-Etna CM751ZT. In de Samsung
functioneert de stoomfunctie slechts middelmatig, in de andere twee
werkt hij perfect.
Heb je wel zo’n ingebouwde stoomfunctie nodig? Nee, want je kunt het
ook zelf regelen door een laagje water in een bakje te doen, daaraan
bijvoorbeeld de te poffen aardappels toe te voegen en het deksel niet
helemaal te sluiten. Natuurlijk geen aluminiumfolie gebruiken om de
aardappels in te pakken (metaal geleidt!) en poffen maar.

+
VRIJSTAANDE MAGNETRONS
Samsung MC28M6055CK (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €210
Ontdooit en grilt prima, en ook voor gelijkmatig opwarmen
scoort hij zeer hoog. De snelheid van opwarmen is niet
denderend en hij heeft maar 19 liter bruikbare inhoud.
Ook leverbaar als MC28M6055CS van €250: dan is hij zilver
in plaats van zwart.
Sharp R-971WW (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €315
Grilt prima, ontdooien doet hij iets minder goed. Prima gebruiks-
gemak, onder meer door een prettige handleiding. De bruik
bare inhoud is 25 liter. Ook leverbaar in roestvrijstaal/zilver als
R-971INW voor €350 en in roestvrijstaal R-971STW voor €380.
Samsung MC28H5015AK (Beste Koop)

Testoordeel: 7,5
Richtprijs: €150
Ontdooit en grilt prima, en ook de ovenstand werkt goed.
De handleiding is duidelijk. Wel is hij langzaam en klein: van
de opgegeven 28 liter zijn er nog geen 20 bruikbaar. Er past
een bord in van maximaal 32 cm. Ook leverbaar in wit als
MC28H5015AW, voor dezelfde prijs.
Het ‘pizza’-criterium
De fabrikanten geven altijd een zo groot mogelijke binnenruimte weer.
Ze meten dan tot in de hoeken en zelfs achter de roosters. Wij meten de
bruikbare inhoud: die is gemiddeld 25% kleiner dan de fabrieksopgave.
Bij magnetrons met een draaiplateau is er natuurlijk veel loze ruimte,
want een schaal moet kunnen ronddraaien zonder de zijkanten te raken.
Een andere belangrijke maat, zeker voor studenten: past er een diep-

vriespizza in? De gemiddelde doorsnede van een ‘medium’ pizza uit de
supermarkt is 25 cm en een ‘large’ 35 cm. Reken een paar centimeter extra
om de wanden niet te raken en controleer in de tabel of de binnendia
meter minimaal zo’n 27 cm is. Of zelfs 37 cm als een ‘medium’ te klein is…
INBOUWMAGNETRONS
Miele H7140 BM (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €1350
De slogan ‘…er is geen betere’ is weer van toepassing op deze
dure inbouwmagnetron. Alleen op tegelijk ontdooien en bakken
scoort hij middelmatig; op alle andere punten doet hij het (zeer)
goed. Vooral gebruiksgemak en energieverbruik zijn prima.
Etna CM751ZT (Beste Koop)

Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €500
Deze Etna is veel goedkoper dan de Beste uit de Test, én heeft
een stoomfunctie. Ontdooien en grillen doet hij prima. Maar een
diepvriespizza bereiden gaat niet fantastisch. De opwarmsnel-
heid is onder de maat.
Whirpool AMW 805/IX (Afrader)

Testoordeel: 1,0
Richtprijs: €570
Wij constateerden te veel lekstraling via de deurafdichting,
ook bij de hertest van een ander exemplaar. Omdat dit voor
een veiligheidsrisico zorgt, bestempelen we dit apparaat als
Afrader. De fabrikant herkende zich niet in onze bevindingen,
en deed onderzoek. Zie onze site voor de laatste update.
Voor alle testresultaten op consumentenbond.nl/magnetron, daar staan

ook enkele video’s met kooptips en hoe we testen.

Omrekenen van vermogen
Op magnetronmaaltijden uit de winkel staat hoelang en op
welke stand ze in de magnetron moeten. Maar wat als je dat
vermogen helemaal niet kunt instellen op je magnetron?
De bereidingstijd is vrij simpel om te rekenen. Deel het vermo-
gen uit de instructie van de maaltijd door het vermogen van je
magnetron. Dit getal vermenigvuldig je met de geadviseerde
bereidingstijd op de verpakking. Dan heb je de bereidingstijd
die je aan moet houden. Een voorbeeld.
Op de verpakking staat ‘7 minuten op 700 watt’. Het vermogen
van je magnetron is 900 watt. Dan is de rekensom 700:900 =
0,778, en 0,778 x 7 minuten = 5,446, dus de maaltijd moet op
900 watt ongeveer 5 minuten en 30 seconden in de magnetron.
Cv-ketels
Echt nieuwe cv-ketelmodellen zijn inmiddels een zeldzaamheid. Maar

voor veel woningen blijft de combiketel, al dan niet met een warmte-
pomp erbij, nog wel een tijdje in beeld. We nemen je mee in het beslis-
singsproces.
Als je cv-ketel wat ouder wordt, is het een goed idee om je alvast te oriën
teren op de opvolger. De leden van ons internetpanel vervingen hun
vorige cv-ketel gemiddeld na een kleine 15 jaar. We vroegen hen voor-
jaar 2020 ook of ze zouden overwegen een hybride warmtepomp aan
te schaffen. Van de ruim 9000 panelleden beantwoordde 45% de vraag
met ‘nee’. Dat is meer dan een paar jaar geleden, toen wij dit panelonder-
zoek ook uitvoerden. Misschien speelt de toegenomen media-aandacht
voor warmtepompen hierbij een rol. Verhalen over slecht geïnstalleerde
warmtepompen wekken soms de suggestie dat je met een warmtepomp
in de kou kunt komen te zitten. Maar dan gaat het over volledig elektri
sche warmtepompen. Een hybride warmtepomp is een combinatie

Cv-ketels
ro uin den ing
r
te
ie)
wa
m
ie)
r
gie e bra war
lat
om eid uu
en rede ruik arm
lat
tal
l rc rh sd
r
tal
ve
taa at aa en
ins
rt
ins
id
Te ver eid
fo
n
to rmw uwb , lev

cl.
laa ighe
cl.
om igh
ex
d
ex
Wa tro ei
s(
pe
Op uin
b
er el
j
En pit
s(
e
be nh
de
rij
ty
z
rij
sp
g
gie
or
&
tp
vie
sto
rk
er
ch
v
Me
Ad
En
Te
Ri
St
1 Intergas Xtreme 36 €1175 €1975 7,9 7,8 8,1 9,1 8,9 8,7 7,3
2 Remeha Tzerra Ace 28c €900 €1700 7,7 8,4 6,5 7,1 7,9 8,6 7,8
4 Vaillant ecoTEC exclusive VHR 25-35/5-7 (N-NL) €1450 €2450 7,7 7,9 7,2 8,2 7,0 8,3 7,3
5 Atag i36EC €1750 €2825 7,7 7,7 6,8 8,3 5,7 8,3 7,6
7 Nefit ProLine NxT HRC 30/CW5 €1125 €1950 7,5 7,3 5,6 6,3 7,8 8,5 8,4
8 Vaillant ecoTEC plus VHR NL 25-30/5-5 L R6 €1150 €2050 7,5 7,5 6,7 6,9 7,0 8,3 7,7
9 Atag i28EC €1200 €2450 7,5 7,8 7,3 8,2 5,7 8,3 6,8
11 Intergas Xtreme 24 €1025 €1600 7,4 7,7 8,2 8,7 8,4 8,7 5,8
13 AWB ThermoElegance 25-A/3 (L-NL) R1 €760 €1475 7,3 7,3 6,4 6,7 5,7 7,2 7,6
14 Remeha Avanta 28c €850 €1950 7,3 7,3 6,1 6,6 7,5 8,6 7,6
15 Itho Daalderop Base Cube 24/30 13L €1150 €1700 7,3 7,8 5,9 8,0 5,1 6,1 7,5
16 Remeha Calenta Ace 40c - 2019 versie €1300 €2075 7,3 8,3 4,9 6,8 7,7 8,6 7,3
17 Nefit ProLine NxT HRC 24 CW3 €915 €1575 7,2 7,5 5,8 6,7 7,9 8,5 7,2
18 Nefit ProLine NxT HRC 24 CW4 €960 €1650 7,2 7,1 5,9 6,7 7,9 8,5 7,6
19 Itho Daalderop Base Cube 30/35 16L €1325 €1925 7,2 7,9 5,9 8,1 6,7 6,1 6,9
21 Nefit TrendLine HRC30 / CW5 II €1350 €2125 7,1 7,5 4,8 6,4 8,5 8,5 7,3
22 Vaillant ecoTEC pure VHR 23-28/7-2 €920 €1750 7,0 7,1 4,7 5,8 7,4 8,3 7,9
23 Nefit TrendLine HRC25 / CW4 II €1200 €1925 7,0 7,5 4,6 6,2 8,3 8,5 7,3
24 Intergas Kombi Kompakt HReco 30 €1025 €1700 6,9 7,6 3,8 6,6 8,8 8,7 7,0
25 Ferroli BlueSense 4 32 €715 €1450 6,8 7,3 5,9 6,6 8,8 5,9 6,8
26 Intergas Kombi Kompakt HRE 28/24 A €840 €1650 6,8 6,8 5,2 5,8 8,6 8,7 6,8
28 AWB Thermomaster C-XV 30-A €760 €1375 6,5 7,8 5,5 6,2 7,9 7,2 5,8
Beste uit de Test Beste Koop • Tapdrempel: hoe ver je de kraan moet opendraaien voor de ketel
7,5 en hoger 5,4 en lager warm water levert (hoe lager de tapdrempel, des te beter).
• De prijzen zijn van augustus 2020. • Er is geen Beste Koop, omdat we de prijzen van cv-ketels inclusief
• Alle ketels zijn geschikt om te combineren met een hybride installatie niet goed kunnen vergelijken.
warmtepomp en met een zonneboiler. • Het oordeel voor tevredenheid, levensduur en betrouwbaarheid
• Itho Daalderop Base Cube 30/35 16L: adviesprijs inclusief slimme geldt niet per model, maar per fabrikant.
thermostaat Spider.

van een hoogrendements(HR)-
)
cm
combiketel met een kleine elek-
eit
in
ate
ilit
d,
ab
bx
trische warmtepomp. Daarmee
lle
r st
Sn mp rm
uz am asse
vu
wa ate en
hx
re wa
l
lui ad
Op m w uur
n(
k
pd ijd
elh el
Du ater
stook je het grootste deel van
Ge eid b
ge
e e
r at
Ta rmt
tin
w
wa per
ke rz
rm
me
m
u
het jaar elektrisch, met een zeer
Wa
Te
Af
5%
hoog rendement door de warm-
7,2 6,7 8,0 8,8 6,6 90x45x28 CW5 
tepomp. De cv-ketel springt bij
7,9 7,8 8,0 7,3 7,0 65x37x27 CW4
als het heel koud is, en voor
8,6 7,7 8,3 5,4 7,5 65x37x27 CW3
warm water uit de kraan. Zo be-
8,5 4,8 7,8 8,8 7,7 78x44x41 CW5 
8,7 5,7 7,8 8,9 7,3 83x44x28 CW5  spaar je flink op het gasverbruik.
7,4 8,7 7,3 9,5 6,4 65x37x27 CW5
7,9 9,2 7,6 8,5 6,3 69x35x28 CW5 Meer duidelijkheid
8,6 6,5 7,6 7,8 7,6 79x44x33 CW4 De vervolgvraag wat er zou
8,7 4,1 8,3 7,1 7,1 83x44x28 CW4  moeten veranderen om wél een
8,6 6,7 7,1 8,8 6,6 78x44x37 CW5
hybride warmtepomp te over-
6,7 4,7 8,3 5,0 6,8 77x45x28 CW3 
wegen, leverde interessante
8,1 6,1 6,9 5,7 7,9 78x44x33 CW3
antwoorden op. Niet geheel ver-
9,6 7,6 7,8 1,4 8,7 80x42x34 CW3
rassend werd ‘een lagere aan-
7,0 8,2 8,5 7,5 7,3 68x40x26 CW4
6,2 8,9 7,8 7,8 8,1 101x40x37 CW4
schafprijs’ het meest genoemd.
7,9 6,0 6,4 9,2 5,9 76x45x45 CW5 Ondanks de Investeringssub-
6,7 8,5 8,0 5,4 6,9 69x35x28 CW3 sidie duurzame energie (ISDE),
7,1 8,4 8,2 7,1 6,6 69x35x28 CW4 een tegemoetkoming bij de aan-
5,7 7,9 8,0 8,2 7,5 96x40x37 CW5 schaf van een warmtepomp, is
6,0 7,0 6,9 9,0 7,6 79x44x40 CW5 het toch een extra uitgave van
7,7 6,1 7,3 8,7 7,2 80x44x30 CW5 een paar duizend euro. En voor
8,8 7,7 7,3 5,9 5,0 77x44x34 CW4
de energiebesparing die erop
8,3 6,0 7,4 7,6 7,4 80x44x30 CW4
volgt, geven veel panelleden
6,8 7,3 6,4 7,1 7,4 73x45x24 CW4
aan dat ze daar eerst meer dui-
8,6 4,8 8,3 6,0 6,9 67x40x32 CW4
6,9 6,8 6,4 6,9 7,4 73x45x24 CW4
delijkheid over willen. Wij publi-
6,8 6,0 6,0 8,2 6,9 79x45x24 CW5 ceren later in 2020 testresultaten
6,1 4,1 8,3 7,8 7,7 78x39x28 CW4 (online) van een aantal hybride
6,7 3,6 7,1 2,0 7,6 67x45x25 CW3 warmtepompen, hopelijk helpt
dat. Daarnaast zijn velen bang
voor mogelijke geluidsoverlast
van de buitenunit. Op consu-
mentenbond.nl/warmtepomp
vind je informatie over hoe je dat

kunt voorkomen. Nieuwe wetgeving hierover moet volgend jaar ingaan.
Ten slotte geven veel panelleden aan dat ze eerst duidelijkheid willen
over de toekomstplannen van de gemeente voor hun wijk. Heel logisch.
Uiterlijk eind 2021 moeten alle gemeenten voor al hun wijken aangeven
of, en wanneer, afkoppeling van het gasnet eraan zit te komen. Dat staat
in de gemeentelijke ‘Transitievisie Warmte’: een wijk-voor-wijk stappen-
plan naar aardgasvrij wonen. Sommige gemeenten zijn nu al zover. Je
kunt bij je gemeente of het energieloket informeren hoe het ermee staat.
Zo testen we
We zetten de ketel flink aan het werk om te kijken hoe snel
hij warm water levert vanuit een koude start, en hoe snel
hij een bad vult. Maar bij het verwarmen kijken we ook
hoe goed hij dat op een laag pitje kan. Juist het minimum-
verwarmingsvermogen is van belang voor zuinig en
comfortabel stoken.
Doe de check
Blijft de gasaansluiting in je wijk nog minstens tien jaar? Dan is een
hybride warmtepomp zeker het overwegen waard. Om er voordeel van
te hebben, moet je woning wel redelijk goed geïsoleerd zijn. Anders
doet de cv-ketel toch nog het gros van het werk, bespaar je weinig gas
en heb je wel kosten gemaakt voor de warmtepomp.
Sowieso zou isoleren stap één moeten zijn. Vanwege de klimaatcrisis,
maar ook om je woning comfortabeler te maken en de energierekening
te verlagen. Doe je niets, dan loopt die steeds verder op, want aardgas
wordt nu eenmaal alleen maar duurder. En ook als de toekomst een
collectief warmtenet zou brengen, ben je natuurlijk goedkoper uit als
je daarvan minder warmte hoeft af te nemen.
Is je woning al vrij aardig geïsoleerd, maar nog niet perfect? Doe dan de
volgende check: zet de maximale aanvoertemperatuur van de cv-ketel
op 50 of 55 graden. Dit kun je bij de meeste ketels makkelijk zelf, maar
vraag anders je installateur als hij toch voor de onderhoudsbeurt komt.
Kijk vervolgens het komend stookseizoen of je de woning comfortabel

warm krijgt. Lukt dat? Dan is je huis nu al geschikt voor een hybride
warmtepomp. Vloerverwarming aanleggen kan, maar hoeft niet. Houd
de aanvoertemperatuur vanaf nu laag, want zo stookt de ketel zuiniger.
Gaat het aardig, maar krijg je het op erg koude winterdagen niet warm?
Geen probleem, ook dan kun je aan de hybride warmtepomp. Zo’n
systeem schakelt immers tijdens een vorstperiode automatisch over
op de cv-ketel. In deze periode kun je de aanvoertemperatuur weer
even wat hoger zetten. Wordt de woning ook zonder vorst niet warm
genoeg? Zet de aanvoertemperatuur dan weer terug en kijk of je verdere
isolatiemaatregelen kunt nemen.
+
Intergas Xtreme 36 CW5 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs exclusief installatie: €1175
Krachtig toestel, dat toch efficiënt op een laag pitje kan bran-
den. Nog steeds het zuinigste model dat we ooit getest hebben
als het gaat om het maken van warm kraanwater. Let op, hij
geeft soms even loeiheet water. En hij is niet de allerstilste.
Van het gas af

Voor wie al in een zeer goed geïsoleerde woning woont, kan het haalbaar
zijn om volledig met een warmtepomp te stoken. Dan kun je helemaal
van het gas af, ben je klaar voor de toekomst en heb je geen vaste kosten
voor de gasaansluiting meer. Is het nog niet zo ver en heb je voorlo-
pig nog een nieuwe cv-ketel nodig, al dan niet in combinatie met een
warmtepomp? Dan zijn een paar zaken relevant bij de aanschaf van
die ketel. Online keuzehulpen en installateurs aan huis doen vaak heel
interessant over het benodigde vermogen, oftewel de ‘capaciteit’. Maar
dat is helemaal niet interessant. Voor vrijwel alle woningen hebben alle
combiketels genoeg vermogen om ze goed warm te krijgen. Combiketels
zijn namelijk veel krachtiger dan voor verwarming nodig is, omdat ze
ook snel veel warm water uit de kraan moeten kunnen leveren.
De Comfort Warmwater (CW)-waarde, oftewel de warmwaterklasse,
is wel van belang. Een hogere CW-waarde betekent meer warm water

tegelijk uit de kraan. In veel gevallen is CW3 genoeg, en een voordelige
keuze. Wil je snel een bad kunnen vullen, of twee warme kranen tegelijk
gebruiken, dan is CW5 vaak de beste keuze.
Kies geen beunhaas

Heb je eenmaal een toestel gekozen, bespaar dan zeker niet op de instal-
lateur. Om het risico op koolmonoxidevergiftiging te beperken, moet bij
installatie de rookgasafvoer vervangen worden. Ook al ziet die er nog
prima uit. Helaas blijkt uit ons panelonderzoek dat in 17% van de gevallen
de rookgasafvoer niet vervangen is bij plaatsing van de nieuwe ketel.
Dat aandeel blijft al jaren constant. Maar weinig panelleden gaven als
reden ‘Wilde ik zelf niet vanwege de kosten’. Vooral het vrij veel geko-
zen antwoord ‘Is niet ter sprake gekomen’ baart zorgen. De inwerking
treding van de ‘Gasketelwet’, een verplichte certificeringsregeling voor
installateurs, is helaas onlangs voor de vierde keer uitgesteld. Tot 2022
moet je dus zelf zorgen dat je geen beunhaas inschakelt, want met kool
monoxide valt niet te spotten.
Daarom nog het volgende dringende advies: hang altijd een koolmonoxi
demelder in huis als je een verbrandingstoestel (zoals een cv-ketel) hebt.
Koolmonoxide (CO) ontstaat bij alle verbrandingsprocessen. Oók bij mo-
derne cv-ketels. Onjuiste bevestiging van de afvoerbuizen kan lekkage
veroorzaken. En rookgasafvoeren blijven maar één ketelleven veilig; de
verbrandingsgassen uit vooral HR-ketels kunnen de afvoer geleidelijk
dunner maken, tot de gaten erin vallen.
Fabrikant luistert
Soms zorgen onze tests voor directe verbeteringen. Twee jaar geleden
waren we kritisch over de nieuwe cv-ketel Calenta Ace van Remeha
(Testoordeel 6,2). Het warme water dat hij leverde was weinig stabiel
en je moest er lang op wachten. Remeha nam onze kritiek ter harte en
kwam met een verbeterde versie. Die hebben we getest en het warm-
watercomfort van dit toestel is inderdaad verbeterd, met een prima 7,3
als resultaat. Als alle fabrikanten zo goed naar ons zouden luisteren…
Op consumentenbond.nl/cv-ketel staat meer testinformatie en vind je

meer bespaartips.

Dekbedden
Een dekbed moet je vooral warm houden, is waarschijnlijk de eerste

gedachte als je er een gaat kopen. Maar er komt nog meer bij kijken.
Want slapen onder een dikke laag isolatiemateriaal houdt je ook warm,
maar echt comfortabel is dat niet. Het is namelijk ook belangrijk dat
een dekbed vocht doorlaat. Zo wordt zweet afgevoerd en wordt het niet
broeierig onder de lakens.
Die twee criteria, warmteisolatie en vochtdoorlatendheid, kun je meten.
Maar als een dekbed veel vocht doorlaat, wordt er vaak ook veel warmte
doorgelaten. De waardes zijn dus tegengesteld aan elkaar. De uitdaging is
om goed te scoren op beide aspecten. Helemaal lastig wordt het als we er
nog een derde factor bij halen: het gewicht. Je wilt dat een dekbed goed
isoleert en vocht afvoert, maar wel met een zo laag mogelijk gewicht.
Althans, een beetje ‘zwaar’ dekbed vinden de meesten eigenlijk wel
comfortabel. Maar te zwaar is duidelijk niet goed. Dus in het algemeen
geldt: hoe lichter het dekbed, hoe beter. Deze drie factoren bepalen de
kwaliteitsscore (zie de tabel). Het is nagenoeg onmogelijk om goede
cijfers te halen op alle drie de onderdelen. Het beste wat fabrikanten
kunnen doen, is zorgen voor een dekbed dat een goede gemiddelde
score krijgt op deze drie onderdelen.
Dons iets beter

We testten vierseizoenendekbedden met twee soorten vulling: dons/
veren en synthetisch (polyester). Ze zijn op dezelfde manier beoordeeld.
We zien dat dekbedden gevuld met dons en veren het gemiddeld beter
doen dan synthetische. Synthetische dekbedden hebben de reputa-
tie dat ze slecht vocht kunnen afvoeren. En dat blijkt inderdaad uit de
testresultaten. Als de score voor vochtdoorlatendheid bij synthetische
dekbedden hoog is, is dat omdat de dekbedden niet alleen vocht, maar
ook warmte goed doorlaten.
Ook is duidelijk dat de isolatiewaarde van synthetische dekbedden vooral
wordt gehaald door meer vulling in het dekbed te stoppen: als de warm-
te-isolatie goed is, is het gewicht vaak (te) hoog. Donzen dekbedden
slagen er veel vaker in om het goed te doen op alle drie de testonderdelen.

Dekbedden
id
he
nd
ie
te
lat
eid
rla
pe
el
iso
de
oo
rh
s
ty
it
rij
t
te
aa
or
ch
te
td
&
tp
rm
t
ali
sb
sto
rk
wi
ch
ike
ch
Wa
Wa
Kw
Me
Ge
Vo
Te
Et
Ri
Dons en veren
1 Vandyck Excellent Duo €500 7,7 7,7 7,2 8,0 7,8 6,6 9,2
2 Heckett & Lane Platinum €470 7,5 7,5 7,3 7,9 7,3 7,7 7,5
3 Auping Prestige Nature €600 7,4 7,4 6,5 7,9 7,7 7,4 7,7
4 Cinderella Soul €140 7,1 7,1 6,9 8,2 6,3 6,6 7,3
5 Ducky Dons Taurus €245 7,1 7,2 6,7 8,0 6,8 6,0 7,6
6 Snoozing Mont Blanc €300 7,0 7,0 6,9 7,7 6,3 6,6 7,9
7 Ikea Sötvedel €90 6,6 6,3 4,7 10 5,7 6,9 8,2
8 Hema 4 seizoenen dekbed - dons €130 6,5 6,6 7,2 7,7 4,8 5,2 7,0
Synthetisch
1 Leen Bakker Sedna €60 7,6 7,7 7,0 8,1 8,1 7,6 6,9
2 Jysk Brattfjell €50 7,4 7,3 7,6 7,4 7,1 6,8 8,4
3 Ikea Grusblad €25 7,3 7,0 7,3 6,7 7,0 7,9 9,4
4 Kwantum Vivace €40 6,8 6,7 6,0 7,6 6,5 6,7 7,5
5 Cinderella Classic €80 6,6 6,4 8,9 5,5 4,8 7,6 7,1
6 Beddenreus Topcare Downfeel €83 6,5 6,5 5,0 9,5 5,9 4,9 8,0
7 Polydaun Liv €90 6,5 6,2 8,0 6,2 4,3 8,1 7,1
8 Vandyck Fibersoft duo €190 6,5 6,3 6,2 7,8 4,8 5,2 9,2
9 Auping Comfort Synthetisch €300 6,4 6,1 5,1 9,4 4,6 7,9 7,5
10 Hema Synthetisch luxe €70 6,1 5,9 7,8 6,2 3,8 7,0 6,8
11 Beter Bed Select synthetisch €87 6,1 5,9 5,7 7,7 4,4 7,1 6,9
12 Snoozing Lienz €130 6,1 6,1 9,3 5,2 3,7 5,0 7,6
Beste uit de Test Beste Koop • De prijzen zijn van oktober 2019 en voor de (geteste) maat van
7,5 en hoger 5,4 en lager 140x200 of 140x220.
• Het Testoordeel voor grotere maten blijft gelijk.
Maar het moet gezegd: heel groot is het verschil nu ook weer niet. Neem
het synthetische dekbed van Leen Bakker: dat haalt een even hoog
gemiddelde als het donzen dekbed van Vandyck, dat meer dan negen
keer zo veel kost. Op basis van deze test kunnen we dus concluderen
dat goede donzen dekbedden weliswaar iets beter zijn dan synthetische,
maar dat het verschil niet heel groot is, en dat het zeker niet de veel
hogere prijs rechtvaardigt.

Wassen
Maar er zijn meer verschillen tussen donzen en synthetische dekbedden.
Om te beginnen het wasvoorschrift. Synthetische dekbedden kun je in
principe wassen op 60 graden. Dat is vooral belangrijk als je last hebt van
allergieën. In beddengoed kan de huisstofmijt nestelen; dat minuscule
diertje produceert stoffen waar veel mensen allergisch voor zijn. Was-
sen op 60 graden is de effectiefste manier om van de huisstofmijt af te
komen. Vandaar dat veel synthetische dekbedden worden aangeprezen
als ‘anti-allergeen’. Maar dat betekent dus in feite wasbaar op 60 graden.
Opvallend is dat ‘anti-allergeen’ ook op de etiketten staat van syntheti-
sche dekbedden die je slechts op 40 graden mag wassen. Waarom je ze
niet op 60 graden mag wassen, en waarop de claim is gebaseerd, blijft
onduidelijk.
Donzen dekbedden kun je minder goed wassen. Maar vier van de acht
geteste kun je op 60 graden wassen, de rest op 40 graden. Vandyck en
Cinderella maken zich er makkelijk van af: deze donzen dekbedden mag
je alleen professioneel laten reinigen.
Voor onze test wasten we de dekbedden vijf keer volgens de voorschrif-
ten, en bekeken we hoe ze er na het wassen aan toe waren. Het resultaat
verschilde nogal. Bij alle dekbedden zagen we krimp, met een paar flinke
uitschieters: het dekbed van Beddenreus kromp meer dan 20 cm.
Bij donzen dekbedden was minder krimp, maar het werd wel duidelijk
dat ze niet zo goed tegen wassen kunnen: de vulling zat erna heel onre-
gelmatig verdeeld over de vakken. Het ligt voor de hand dat je zo’n duur
donzen dekbed liever niet te vaak wast. Dus heb je last van allergieën
en wil je het dekbed vaak wassen? Koop dan een synthetisch dekbed.
Zo testen we
We beoordeelden de dekbedden op de drie belangrijkste kwa-
liteitscriteria: warmteisolatie, vochtdoorlatendheid en gewicht
(per m2). Daarnaast bestudeerden we de etiketten en de
verpakkingen en bepaalden we (waar mogelijk) hoe correct die
informatie is. Tot slot wasten we de dekbedden vijf keer volgens
de voorschriften en bekeken hoe ze er daarna aan toe waren.

+
Vandyck Excellent Duo (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,7
DONS
Richtprijs: €500 (voor 140x200)
Dit luxueuze dekbed, gevuld met 95% ganzendons, heeft een
prijs die veel wenkbrauwen zal doen fronsen. Maar dan heb je
ook wat. Warm, goed vochtregulerend en licht. Dat je het alleen
professioneel mag laten reinigen is een minpunt.
Cinderella Soul (Beste Koop)

Testoordeel: 7,1
Een stuk goedkoper dan de Beste uit de Test is dit dekbed,
gevuld met het goedkopere eendendons. De testresultaten
zijn iets minder goed, maar het is nog steeds een prima keus.
Nadeel: het dikke deel is maar 15% zwaarder dan het dunne.
+
Leen Bakker Sedna (Beste uit de Test)
SYNTHETISCH
Testoordeel: 7,6
Op de drie kwaliteitsaspecten scoort dit goedkope synthe
tische dekbed even goed als het dure donzen dekbed van
Vandyck. Maar daar houdt de vergelijking wel op. Met ook een
tijk van polyester kun je dit moeilijk een luxe dekbed noemen.
De maximale lengte is slechts 200 cm.
Ikea Grusblad (Beste Koop)

Testoordeel: 7,3
Het kan nog goedkoper, zo bewijst Ikea. Voor €25 koop je dit syn-
thetische dekbed, waar weinig op aan te merken is. Op vochtdoor-
latendheid scoort hij wel duidelijk lager dan de Beste uit de Test.

Etiket
We beoordeelden ook de etiketten. Aanvankelijk wilden we vooral in-
formatie over de isolatiewaarde, de afmetingen en de vulling van de
dekbedden controleren. Dat bleek niet zo makkelijk. Alleen de afme-
tingen en het materiaal van de tijk konden we checken op het etiket.
Het vulgewicht van het dekbed is vaak wel aangegeven en soms de
warmteklasse, in vier schalen. Maar het is niet eenvoudig om op basis
van die informatie te achterhalen hoe warm een dekbed is, en of het
warmer is dan dat van de concurrent. Dus die informatie mag van ons
wel wat uitgebreider.
Dierenleed en plasticsoep
Dons en veren zijn dierlijke producten en niet onomstreden.
Maar bewust kiezen kan. Er zijn twee grote keurmerken,
Responsible Down Standard (RDS) en Down Pass, die staan
voor dons dat is verkregen zonder onnodig dierenleed. We
troffen deze keurmerken op de meeste donzen dekbedden
aan. Op dat van Ikea ontbreekt elke claim over dierenwelzijn.
En op het donzen dekbed van Hema staat de tekst responsible
down, maar geen keurmerk.
Ook synthetische dekbedden hebben nadelen als het gaat om
duurzaamheid. Ze bevatten plastic, waarvan de vezels bij het
wassen misschien in het riool terechtkomen. Er zijn ook dierlijke
vullingen, zoals wol en kamelenhaar, die minder omstreden zijn
dan dons. En er zijn dekbedden gevuld met katoen en tencel.
Tencel is een kunstmatig gemaakte vezel op basis van natuurlijk
cellulose dat afkomstig is van bomen.
Luxeproduct
Tot slot: het is opvallend dat er maar zo’n klein verschil is in de test
resultaten van dons en synthetisch. Zeker als je kijkt naar de prijs. Terwijl
we wel degelijk verschil merkten. We kunnen dat alleen niet zo goed
meten. Dure donzen dekbedden ‘voelen’ kwalitatief beter aan: de tijk
is gemaakt van dikker geweven katoen – nooit van polyester – en het

stiksel en de afwerking zijn veel beter. Bovendien is er nog de ‘drapeer-
baarheid’: donzen dekbedden liggen gewoon mooier op het bed. Een
donzen dekbed is een luxeproduct, een synthetisch dekbed is vooral
nuttig. En welke je kiest is dus heel persoonlijk.
Grasmaaiers
Je hoeft bij de koop van een grasmaaier niet bang te zijn dat er vol-
gende maand een betere op de markt komt, met de laatste interessante
snufjes. Zo snel gaat het allemaal niet. Onze Beste Koop grasmaaier met
een snoer, de A 340 E van Wolf-Garten, staat al sinds 2015 in de winkel.
En al kwamen er diverse nieuwe grasmaaiers bij, hij is nog steeds een
prima keus.
Zo testen we
We beoordelen bij grasmaaiers vooral de maaiprestaties.
We maaien onder andere lang gras, nat gras en ruw,
verwilderd gras, ook in hoekjes en onder een helling. We
beoordelen d
aarnaast hoe het gazon er bij ligt, direct na
het maaien en enige tijd later.
Teruglopende kwaliteit
Nieuwer is dus niet per se beter. Soms geldt eerder het tegendeel. Op
onze website beklaagde een lid zich onlangs over de nieuwste generatie
grasmaaiers van Bosch: ‘De duwstang is van plastic en heeft veel te veel
speling (…). Bij grasmaaiers met metalen duwstang treedt dit probleem
niet op.’ Nu zijn de duwstangen van de door ons geteste Bosch-maaiers
nog altijd van metaal, maar het klopt dat moderne grasmaaiers steeds
vaker gemaakt zijn van plastic. In het streven naar een almaar voor
deliger product worden duurdere en kwalitatief betere materialen ver-

Grasmaaiers
ik
ak
ru
em
ge
rb
pe
el
nin
sg
de
ve
s
ty
ing
rij
uik
zie
gie
or
n
&
ai
tp
lch
aie
sto
wa
rk
br
cu
or
er
ch
Mu
Me
Ma
Ge
Vo
Ac
En
La
Te
Ri
Accumaaier
1 Stihl RMA 339 C €500 7,6 7,4 9,3 6,3 6,5 7,5 9,2
2 Makita DLM460PT2 €600 7,5 8,0 7,1 6,4 6,1 5,5 9,3
3 Bosch AdvancedRotak 36-690 €440 7,1 7,2 7,3 7,0 6,0 5,0 9,3
4 Stihl RMA 235 €300 7,0 6,8 8,6 6,1 6,5 4,6 9,2
5 Bosch UniversalRotak 36-550 €370 6,9 7,1 7,1 5,9 5,8 5,0 9,2
6 Gardena PowerMax Li-40/41 €540 6,7 6,4 8,8 6,4 6,7 5,0 8,1
7 Central Park CPAP 40V4X2-46 €490 6,6 6,3 8,5 4,7 7,6 4,3 9,8 
8 Gardena PowerMax Li-18/32 €320 6,5 5,7 9,0 6,8 6,0 5,0 9,5
9 Black+Decker CLM3820L2-QW €235 6,2 5,5 8,6 6,7 4,4 6,8 6,8
10 Makita DLM431PT2 €400 6,1 5,9 7,3 6,5 6,2 3,2 6,7
Maaier met snoer
1 Powerplus POWPG10240 €240 8,0 8,4 8,9 5,7 nvt 5,7 7,4 
2 Bosch AdvancedRotak 650 €235 7,4 7,4 8,4 7,0 nvt 5,6 7,8
3 Bosch UniversalRotak 550 €200 7,2 7,2 8,4 6,3 nvt 4,6 7,7
4 Makita ELM3720 €160 7,1 7,0 9,5 5,2 nvt 6,8 6,2
5 Stihl RME 339 C €300 7,1 7,2 7,3 6,3 nvt 6,8 6,2
6 Wolf-Garten A 340 E €130 6,9 6,5 9,5 7,5 nvt 4,8 6,2 
7 Gardena PowerMax 1800/42 €225 6,9 6,6 8,7 8,0 nvt 5,0 6,1 
8 Gamma GM-37 €120 6,7 6,6 8,5 6,2 nvt 4,6 6,2
9 Black+Decker BEMW451 €90 5,8 5,1 7,6 6,1 nvt 6,6 6,3
10 Wolf-Garten S 3200 E €79 5,0 4,1 7,5 5,8 nvt 5,5 6,2
Beste uit de Test Beste Koop g rasmaaiers. Hierbij is rekening gehouden met het Testoordeel, de
7,5 en hoger 5,4 en lager verkrijgbaarheid en de vertegenwoordiging van bekende merken.
• De prijzen zijn van februari 2020. • Bij snoeren accumaaiers zijn de testresultaten onderling verge
• Er is voor deze tabel een selectie gemaakt uit alle geteste lijkbaar, de robotmaaiers zijn op een andere manier getest.
vangen door goedkopere. Dus bijvoorbeeld plastic in plaats van metaal

en verzinkt staal in plaats van roestvrij staal.
Het is niet onredelijk om van je grasmaaier een levensduur van tien jaar
of meer te verwachten. De messen moet je natuurlijk tussendoor laten
slijpen of vervangen, maar het apparaat zelf moet zo lang mogelijk mee
gaan. En als de onderdelen steeds goedkoper worden, is het de vraag of
ze nog wel een levensduur van minimaal tien jaar halen.

Robotgrasmaaiers
ak
te
em
pe
el
ot
e
cti
sg
ng
de
ro
zo ale
s
ty
rij
uik
tru
or
n
&
ai
ga xim
tp
aie
sto
wa
rk
ns
br
ch
p
Me
Ma
Ma
Ge
Co
Ap
La
Te
Ri
1 Bosch Indego S+ 400 €900 8,6 8,1 10 10 7,4 10 400 m²
2 AL-KO Robolinho 500 E €700 8,0 8,0 8,0 nvt 8,7 6,9 500 m²
3 Stihl RMI 422 €1000 7,9 7,8 8,1 nvt 7,4 8,5 500 m²
4 McCulloch ROB S600 €700 7,8 7,9 7,8 6,6 7,3 7,7 600 m²
5 Worx M700 €800 7,5 7,3 8,0 6,6 6,6 9,2 700 m²
6 Wolf-Garten Loopo M1000 €1200 7,1 6,7 8,4 10 4,8 10 1000 m²
7 Gardena Sileno City 500 €930 7,0 6,4 8,5 nvt 7,0 6,9 500 m²
8 Robomow RX50U €850 6,9 6,3 8,7 7,3 5,4 8,8 500 m²
9 Gardena Smart Sileno Life 1000 €900 6,6 6,1 7,5 6,2 7,0 7,7 1000 m²
Beste uit de Test Beste Koop g rasmaaiers. Hierbij is rekening gehouden met het Testoordeel, de
7,5 en hoger 5,4 en lager verkrijgbaarheid en de vertegenwoordiging van bekende merken.
• De prijzen zijn van februari 2020. • Bij snoeren accumaaiers zijn de testresultaten onderling vergelijk-
• Er is voor deze tabel een selectie gemaakt uit alle geteste baar, de robotmaaiers zijn op een andere manier getest.
Die teruglopende kwaliteit zien we ook in onze testresultaten. Een aantal

jaar geleden waren er meerdere grasmaaiers met een Testoordeel van
een 8 of hoger. In 2020 zijn deze schaars. Slechts één snoermaaier haalt
zo’n Testoordeel nog. En die is prijzig en moeilijk te vinden.
Accuplatform
Een tweede trend is positiever: accumaaiers worden goedkoper én inte-
ressanter. Je hebt al een goede voor €300. Ook hier zal de lagere prijs voor
een deel komen doordat er bezuinigd is op de onderdelen. Maar daarnaast
investeren fabrikanten in accuplatforms, waarbij je een accu kunt gebrui-
ken voor meerdere apparaten. Bij veel van de geteste accumaaiers is de
accu ook te gebruiken in een heggenschaar, kettingzaag of bladblazer. Die
machines kun je dan kopen zonder accu, en dat is een stuk goedkoper.
Maar let wel op: de betere accumaaiers hebben een motor van 36 volt en
een bijbehorende accu. Veel regulier accugereedschap, zoals een boor-
machine, werkt met 18 volt of minder. En zo kan het dus dat je de accu’s
van de Bosch-grasmaaiers niet kunt gebruiken in een van de andere ac-
cumachines van dit merk. Accumaaiers met een motor van 18 volt zijn

er ook, maar die zijn niet krachtig genoeg. Ze scoren matig in onze tests.
De Makita DLM460PT2 heeft een goed compromis: deze maaier heeft
een motor van 36 volt, en er gaan twee flinke accu’s van 18 volt in. Die
kun je gebruiken voor al je Makita-accugereedschap, dus je hoeft ze er
niet meer bij te kopen. Jammer genoeg vereist dit wel een flinke inves-
tering: de Makita DLM460PT2 kost maar liefst €600.
Duurzaam en nuttig
Waar laat je het grasafval? Zeker in de zomer heb je er nogal
wat van. Gras composteren is lastig: op de composthoop vormt
het een luchtdichte laag die de composthoop verstikt. Je moet
grasafval dus vermengen met ander tuinafval.
Het zogeheten mulchen is een interessant alternatief. Bij
grasmaaiers met een mulchinghulpstuk wordt het grasafval zo
fijn gemaaid dat je het op het gazon kunt laten liggen. Het dient
zo als voeding voor het gras. Duurzaam en nuttig dus. Jammer
genoeg zit zo’n mulchinghulpstuk steeds minder vaak stan-
daard bij grasmaaiers. Robotmaaiers mulchen altijd.
Robots op het gras

En dan zijn er nog de robotmaaiers. Inmiddels zijn ze niet meer zo nieuw,
en ook bij deze zien we de prijs dalen. De laatste keer dat we over robot-
maaiers publiceerden, in 2016, was een aanschafprijs onder de €1000
zeldzaam. Nu zijn er meerdere modellen van rond de €700, en je kunt
ze zelfs nog voordeliger vinden.
Uit onze test blijkt dat de goedkopere modellen prima mee kunnen.
Dat is ook niet vreemd. Want robotmaaiers zijn niet zo intelligent als je
misschien zou verwachten. Het algemene principe is vrij eenvoudig:
je spant een draad rondom je gazon, en je verbindt die draad aan twee
kanten aan het basisstation van de robotmaaier. De robot gaat aan het
maaien, en als hij over de draad rijdt, weet hij dat de rand van het gazon
is bereikt. Dan draait hij om en gaat in een willekeurige richting verder
met maaien. Als de accu bijna leeg is, keert hij terug naar het basisstation,
en daarna gaat hij er weer op uit.

In de afgelopen vier jaar is er aan dat principe niet veel veranderd. A
lleen
de Beste uit de Test, de Bosch Indego S+, doet het ietsje anders. Er is
bij deze maaier nog steeds een begrenzingsdraad, maar hij maakt ook
een kaart van het gazon, en gaat op basis daarvan in banen maaien.
En dus niet kriskras door de tuin, zoals andere maaiers doen. Dat is
intelligenter, en het zorgt voor een mooier gazon. Vandaar de hoge
score voor maaien.
+
Stihl RMA 235 Accumaaier (Beste Koop)
Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €300
Deze eenvoudigste accumaaier van Stihl is relatief vriendelijk
geprijsd. Vooral als je bedenkt dat je er een 36V-accu bij krijgt
die je ook kunt gebruiken voor ander tuingereedschap van Stihl.
Verkrijgbaar bij speciaalzaken.
Wolf-Garten A 340 E Maaier met snoer (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €130
Al jaren onze Beste Koop bij de snoermaaiers. Het is niet de
beste die je kunt kopen, maar wel een prima maaier. Groot
voordeel is het hulpstuk voor mulching, dat het maaisel in kleine
stukjes op het gazon achterlaat. Dit is zelfs bij dure maaiers niet
standaard.
AL-KO Robolinho 500 E Robotmaaier (Beste Koop)

Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €700
Deze AL-KO is voor een robotmaaier niet duur. Hij is verkrijgbaar
bij onder andere Hornbach. Het is een simpele robotmaaier,
zo ontbreekt bijvoorbeeld een app. Maar het maairesultaat is
prima en hij is eenvoudig te bedienen.

Welk oppervlak?
In 2016 merkten we al op dat fabrikanten nogal eens goochelen met
maximale gazonoppervlaktes. En dat doen ze nog steeds. Bij een robot-
maaier vermelden ze een maximaal oppervlak. Dat is logisch, want niet
elke maaier kan elk oppervlak aan. Een maaier met een kleine accu zal
nooit een voetbalveld kunnen maaien. Zelfs als de robotmaaier continu
bezig blijft, zou hij te vaak in het laadstation staan om alles te kunnen
maaien.
Maar heel vaak is de maaier voor een grotere oppervlakte precies de-
zelfde als die voor een kleiner gazon. De Gardena Sileno City voor 250
m2 en die voor 500 m2 verschillen niet. Het is exact dezelfde maaier.
Alleen het menu is iets anders: je kunt de Sileno City 250 niet instellen
voor een gazon groter dan 250 m2 . Daarvoor heb je de ongeveer €150
duurdere Sileno City 500 nodig. Ook andere merken hebben voor een
groter gazon hetzelfde model maaier, maar bieden wat extra begren-
zingsdraad en bijbehorende haringen. Bedenkelijke praktijken, vinden
wij. We raden aan om in ieder geval niet te kiezen voor een model dat
een wat groter gazon dan nodig aan kan, want je krijgt meestal geen
betere maaier voor de hogere prijs.
Kijk voor het volledige overzicht van alle geteste grasmaaiers, waaronder
handmaaiers, op consumentenbond.nl/grasmaaier.
Inductiekookplaten
De boodschap ‘we moeten gasloos gaan wonen’ dragen veel gemeen-

ten al actief uit. In nieuwe wijken worden geen aardgasleidingen meer
aangelegd en kiezen de bewoners automatisch voor andere manieren
van koken.
Inductiekoken is geen nieuwe techniek, maar bij het grote publiek nog
wat onbekend. Het is veel veiliger dan koken op gas en ook veel zuiniger.
Maar je moet wel een paar ingesleten gewoontes afleren. En misschien
nieuwe pannen aanschaffen.

Keramisch of inductie
Qua uiterlijk lijken een keramische kookplaat en een inductieplaat op
elkaar. Het zijn beide vlakke platen die makkelijk schoon te maken zijn.
Het kardinale verschil tussen de twee systemen is dat bij keramisch
koken de plaat warm wordt door stralingswarmte van gloeispiralen
eronder, terwijl bij inductie de plaat zelf koud blijft omdat het magnetisch
veld puur de pan opwarmt. Alleen de hitte van de pan doet de tempera-
tuur van de plaat stijgen.
De mate van verhitting is bij inductie meestal precies in te stellen. Op
gas gaat een langdurig kookproces op lage temperatuur gepaard met
continu roeren en bijregelen. Op inductie is dit makkelijker: het eten
brandt minder snel aan. Maar het gaat niet in alle gevallen goed. Zo laat
de plaat van Ikea zich alleen grof instellen en de laagste stand is niet
zacht genoeg voor zo’n langdurig kookproces. De Neff-plaat en twee
van Siemens, de EX677LEV5E en D675FSB5E, weten ook op de grootste
kookzone een lage temperatuur goed vast te houden.
Heb je een pacemaker, dan is het verstandig om voor de koop je cardio-
loog te vragen of het veilig is om op inductie te koken. Dit in verband
met het elektromagnetisch veld van de inductieplaat. Het hangt van de
pacemaker af of koken op inductie problematisch kan zijn. Is het advies
van de cardioloog negatief, dan kun je uitwijken naar een keramische
kookplaat.
Zo testen we
We hebben inductieplaten getest van 60 cm breed, met vier
kookzones. We deden diverse kook- en veiligheidstests. Ook
bekeken we wat de platen doen wanneer een pan droog- of
overkookt. En we beoordeelden het gebruiks- en schoonmaak-
gemak en het energieverbruik.
Hete plaat
Een misverstand is dat een inductiekookplaat niet heet wordt. Na het
wegnemen van de pan zou je direct je hand erop kunnen leggen. Pro-
beer dit maar liever niet, want een inductieplaat koelt weliswaar snel-

Inductiekookplaten
gie n en
ik
En mak mak
ies
ru
e
tat
rb
pe
el
on ge
id
de
ve
s
es
ty
ho iks
e
rij
he
on
or
pr
&
tp
sc bru
ilig
sto
ok
xz
rk
er
ch
Me
Ge
Fle
Ko
Ve
Te
Ri
1 AEG IKB6430SFB €400 7,6 7,9 7,3 7,6 6,2
2 Whirlpool ACM 750/BA €350 7,4 7,4 7,4 7,5 7,2
3 AEG IKE64450IB €600 7,3 7,0 7,7 7,5 7,0 
4 Siemens EX677LEV5E €1100 7,3 7,3 7,0 7,8 6,7 
5 Siemens ED675FSB5E €650 7,1 6,9 7,7 7,3 6,5 
6 Zanussi ZIB6460CB €340 7,1 6,8 8,2 7,0 6,0
7 Bosch PIE611BB1E €335 7,0 7,1 6,3 7,7 6,6
8 Indesit VIA 640.1 C €380 6,8 7,1 6,0 7,3 6,8
9 Neff T46BD53N2 €500 6,8 6,7 6,5 8,2 5,8 
10 Siemens EH631BEB1E €430 6,6 6,7 6,2 7,2 6,1
11 Miele KM 7465 FL €1000 6,6 6,7 6,6 6,8 4,5 
12 Ikea MATMÄSSIG (303.688.22) €250 6,4 6,3 7,1 6,5 4,5
13 Pelgrim IK4064R €650 6,3 6,3 6,0 7,1 6,2
15 Etna T305ZT €350 5,8 5,8 4,8 7,3 5,3
16 Atag HI6271E €550 5,0 5,7 2,2 6,7 5,4
Beste uit de Test Beste Koop • Het gaat hier om platen van 60 cm breed met vier kookzones.
7,5 en hoger 5,4 en lager Er zijn ook smallere en bredere te koop met meer of minder zones.
• Prijzen zijn van december 2019. • Van sommige platen bestaan technisch identieke modellen, kijk
• De prijzen van de Siemens EX677LEV5E en de Pelgrim IK4064R zijn daarvoor op onze site.
door ons betaald bij de leverancier, deze merken werken alleen • Op een flexzone kun je de pan heen en weer schuiven en dan
met offertes. wordt het vermogen automatisch aangepast.
ler af dan een keramische plaat, maar de kookzone is dan nog steeds
gevaarlijk heet. De pan verhit de plaat tijdens het kookproces, dus er blijft
wat restwarmte in de plaat achter. Gelukkig hebben alle geteste platen
waarschuwingslampjes voor restwarmte.
Wel heeft de inductieplaat als voordeel dat hij niet heet wordt als je
er geen pan op zet. Dat is dus een extra veiligheid, zeker voor de wat
vergeetachtigen onder ons. Bij een keramische plaat met gloeispiralen
zal bijvoorbeeld een kunststof bakje gaan smelten, op een inductieplaat
signaleert de plaat geen metalen object, zoals een pan, en wordt hij niet
heet.

Aan het werk
Het belangrijkste testaspect zijn de kookprestaties. Bij alle platen meten
we hoe snel een pan met water kookt en hoe efficiënt hij met de ener-
gie omgaat. We stellen bij elke zone vast hoe precies die is in te stellen.
De inductieplaat van Ikea is niet zo exact in te stellen en dus minder
geschikt voor de echte hobbykoks.
We beoordelen ook de ‘sudder’-kwaliteit: kan de plaat goed en gelijk-
matig op een laag pitje een suddergerecht warm houden? En met de
pannenkoekentest beoordelen we hoe gelijkmatig de warmteverdeling
over de zone is. Brandt de pannenkoek aan in het midden en blijft hij
bleek aan de rand, dan scoort de plaat hiervoor slecht. We stellen de
platen flink op de proef, door vast te stellen welk maximaal vermogen
de plaat kan leveren en hoelang hij dat volhoudt. En we beoordelen hoe
exact hij het vermogen over de zones verdeelt. Hiervoor bakken we op
één zone frites in een grote pan olie, terwijl op de andere zones pannen
water staan te koken.
De goedkope Ikea-plaat kan supersnel heel veel patat bakken. Die lijkt
dus ideaal voor bijvoorbeeld een studentenhuis. Maar bij de droogkook-
test – tot welke temperatuur warmt de plaat een drooggekookte pan
op voordat hij op non-actief gaat, het vermogen terugneemt of een
geluidswaarschuwing geeft – gaat hij door tot maar liefst 500 graden.
Zonder enige waarschuwing. Niet handig voor studenten die wellicht
een pintje te veel op hebben… Ook andere platen blijven een droogge-
kookte pan tot hoge temperaturen verwarmen. Deze krijgen dus voor
de veiligheid wat puntenaftrek.
De plaat van Miele schakelt niet uit als er kookvocht over de rand van
de pan stroomt en geeft dan geen geluidswaarschuwing. Hierdoor kan
er heet water op de bedieningstoetsen terechtkomen terwijl je de zone
van de overkokende pan wilt uitschakelen. Daarom heeft ook deze plaat
een laag cijfer voor veiligheid.
Gemak dient de mens

Op het aspect schoonmaken scoort een inductieplaat hoger dan een
keramische plaat. Dit komt doordat er bij een keramische plaat kans is
op vastgekoekt vuil op de hete plaat. Bij het bedieningsgemak zijn er
grote verschillen tussen de inductieplaten. Dit kun je in de showroom
goed beoordelen. Sommigen vinden een slider prettig, waarmee je het

vermogen traploos kunt instellen. Anderen geven de voorkeur aan een
systeem waarbij je direct de stand kunt kiezen. Daardoor hoef je niet
meerdere malen een + of – in te drukken.
De plaat van Atag scoort als enige erg slecht op bedieningsgemak. Hij
heeft geen knoppen waarmee je snel een stand kunt selecteren. Je moet
met een ronddraaiende beweging over een cirkel gaan, net zo lang tot
de gewenste stand is bereikt. Daarnaast is de timer moeilijk in te stellen.
De plaat van Etna heeft vrij traag reagerende touch controls. Ook zijn
de markeringen en sommige knopjes wel erg klein. Wij vinden het heel
handig als je met een cijfer kunt kiezen voor een stand, maar bij som-
mige platen moet je dan acht keer op een knopje met een + drukken
voordat je die stand bereikt. Erg gebruiksonvriendelijk.
Het toppunt van bedieningsgemak heeft de plaat van Miele. Je hoeft
niet eens een zone te selecteren: als je ergens een pan plaatst, gaat die
zone knipperen en moet je alleen nog op een getal drukken.
Nieuwe pannen nodig?

Bij pannen speciaal voor inductiekoken geleidt de pan de
stroom veel beter, zodat je minder energie verbruikt. Over
de eis dat de onderkant van de pan volkomen vlak moet zijn,
verschillen de meningen van de experts. Sommigen beweren
dat de plaat zal uitschakelen als de onderkant een lichte bolling
vertoont, anderen menen dat dit wel meevalt.
Hoe krijg je enige zekerheid of je favoriete pan goed te
gebruiken is voor inductie? Gebruik een simpele magneet:
die moet aan de onderkant van de pan blijven plakken. Verder
geldt: hoe platter de pan hoe beter. Bij twijfel kun je hem eens
proberen op de inductieplaat bij vrienden.
In de meterkast?
Koken op inductie is energiezuinig. Wel heeft de kookplaat een hoog
elektrisch vermogen nodig. Het is dan de vraag of de elektrische aanslui-
tingen in je keuken dat kunnen leveren. De oplossing zit in de meterkast:
hoe moderner je huis, hoe meer het is voorbereid op elektrisch koken.

In veel gevallen moet er een extra draad van de meterkast naar de plaat
getrokken worden en moet je meerdere groepen (vaak twee, soms drie)
specifiek voor de plaat reserveren.
De aanleg van die extra groepen kost zo’n €600 voor de technische
aanpassingen. Ook moet je controleren of de hoofdzekering wel een
hoge stroomsterkte aan kan. Heb je nog een enkele 25 A-zekering, dan
kan de netbeheerder die uitbreiden naar 3 x 25 A. Dan blijven de jaar-
lijkse netbeheerkosten gelijk. Je betaalt wel eenmalig zo’n €200 aan de
netwerkbeheerder.
Gelukkig gaan veel platen slim met het piekvermogen om. Als twee
zones in boost-stand staan, wordt het vermogen op de andere twee
automatisch gereduceerd.
+
AEG IKB6430SFB (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €400
Hij warmt op de grootste zone water snel op, suddert als de
beste, verwarmt mooi gelijkmatig en is een krachtpatser op vol
vermogen. De plaat reageert snel bij het bedienen. De piepjes
zijn niet hard, wel duidelijk. Op veiligheid scoort hij wat minder
bij de droogkooktest: de temperatuur is hoog voordat hij het
vermogen terugschakelt.
Whirlpool ACM 750/BA (Beste Koop)

Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €350
Deze Whirlpool bakt de beste pannenkoeken in de warmte
verdelingstest. Sudderen en water koken op de grootste pit
doet hij ook prima. Alleen bij alle pitten bezet en op vol vermo-
gen presteert hij minder goed. Gemakkelijk te bedienen en
goed schoon te maken.
Kijk voor alle testresultaten op consumentenbond.nl/inductiekookplaat.

Kinderstoelen
Stoelen voor kinderen die zelfstandig kunnen zitten. Stoelen waar een
baby eerst in kan liggen. Stoelen die een leven lang meegaan. Stoelen
voor een vaste plek aan tafel. Stoelen die je in kunt klappen. De keus
aan kinderstoelen is enorm, dát is duidelijk. Een kinderstoel kopen kan
voor veel keuzestress zorgen. Je wilt natuurlijk wel dat je kind er goed
en veilig in zit. We geven een dwarsdoorsnede van de ruim 40 kinder-
stoelen die we hebben getest.
De meeste zijn geschikt voor kinderen tot een jaar of drie, maar er zijn
ook meegroeistoelen waar je ook als volwassene nog op kunt zitten. Bij
zo’n meegroeistoel zijn de voetensteun en het zitvlak in hoogte verstel-
baar. Zo zit het kind net zo hoog als de andere gezinsleden. Sommige
stoelen hebben een kuipje waarin zelfs de baby al aan tafel kan. Let wel
op dat hij of zij er niet te lang in ligt, want de baby heeft heel weinig
bewegingsvrijheid in dit soort stoeltjes.
Zo testen we
De stoelen zijn getest op veiligheid, duurzaamheid, gebruiks-
gemak en handleiding. Het Testoordeel kan niet hoger zijn dan
dat voor veiligheid. We beoordelen de stabiliteit, de bescher-
ming tegen vallen (tuigjes en riempjes) en het onbedoeld
inklappen. Verder testen we de kwaliteit van de onderdelen en
kijken we naar comfort, verstelgemak en of de stoel gemak
kelijk schoon te houden is.
Dat is handig
Een eigen tafelblad is handig: dichterbij dan de eettafel en geen pro-
bleem als je kind lekker aan het knoeien is. Sommige tafelbladen of delen
daarvan kunnen zelfs in de vaatwasser.
Voor grotere kinderen is het praktisch als het tafelblad er af kan, zodat
ze aan de eettafel kunnen aanschuiven.

Heeft de stoel bekleding, let er dan op dat die goed schoon te maken is.
Kies dus bekleding met weinig naden, plooien en spleten. Kijk ook of
die bekleding wel in de wasmachine kan.
Heb je weinig ruimte, dan is een inklapbare kinderstoel handig. Hoeveel
ruimte een ingeklapte stoel inneemt verschilt nogal, dus probeer dat in
de winkel. Er zijn ingeklapte stoelen die los kunnen staan, andere moet
je ergens tegenaan zetten.
Blijven zitten
Veel kinderstoelen hebben een tuigje, zodat een kind zich niet makkelijk
uit de stoel kan wurmen. Er zijn verschillende soorten: een verstelbare
band om het middel met daaraan vast een band in het kruis, een vijf-
puntsgordel en schouderbanden die je in het kruis vastmaakt. Controleer
in de winkel of het los- en vastmaken makkelijk gaat en of je het tuigje
eenvoudig kunt verstellen.
Als er geen tuigje bij zit, moet de stoel een stevig riempje of verticaal
stuk tussen de benen hebben én een horizontale stang of balk op buik-
hoogte. Zo ontstaan er twee openingen (die moeten wel klein zijn) voor
de benen en kan je kind niet zomaar uit de stoel glijden.
Er zijn ruim 40 stoelen getest: zie consumentenbond.nl/kinderstoel.

Meer kooptips en adviezen vind je op consumentenbond.nl/kinderstoel/
kopen.
+
Cybex Lemo Chair (Beste uit de Test)
Richtprijs: €180
Testoordeel: 8,4
Een comfortabele meegroeistoel die te gebruiken is vanaf
de geboorte tot en met volwassen leeftijd. Hij is eenvoudig in
hoogte te verstellen. Een losse babyset kost €70, het tafelblad
€30. De geteste stoel, met tafelblad, is van staal en kunststof,
maar hij is er ook met houten zitting en voetsteun. Verkrijgbaar
in zes kleuren.

Chicco Polly Magic relax
Richtprijs: €200
Testoordeel: 8,3
Geschikt vanaf de geboorte tot een jaar of drie. Baby’s kunnen
er in liggen (niet te lang) en vanaf zes maanden in de zitstand.
De rugleuning kan naar achteren en er is een verkleinkussen.
Hij is comfortabel, goed schoon te maken en makkelijk op te
bergen. In- en uitklappen gaat eenvoudig. Met speelboog.
Maxi Cosi Minla

Richtprijs: €220
Testoordeel: 7,9
Omdat de zitting helemaal plat kan, is deze Maxi Cosi te
gebruiken vanaf de geboorte tot ongeveer zes jaar. De kinder-
stoel heeft vijf standen: van liggen naar zitten. De afritsbare
hoes is van waterafstotende stof en kan in de wasmachine.
Hij is in te klappen en dan makkelijk op te bergen.
Bloom Fresco
Richtprijs: €535 met starterskit
Testoordeel: 7,9
De duurste kinderstoel uit onze test. Door de ligstand kan er
een pasgeboren baby in. Te gebruiken tot ongeveer acht jaar.
De zitting kan 360 graden draaien. De starterskit, die je erbij
moet kopen, bevat een groot en een klein kussen en een vijf-
puntsgordel. Hij is ook in een metallic uitvoering verkrijgbaar.
Joie Mimzy Snacker (Beste Koop)

Richtprijs: €70
Testoordeel: 7,8
Voor kinderen van zes maanden tot drie jaar. Handig in één
beweging in te klappen: het tafelblad eraf halen en dan met één

hand het handvat in de zitting omhoogtrekken. De rugleuning
kan ook in een meer liggende stand. De stoel heeft een opberg-
net tussen de poten.
Stokke Tripp Trapp

Richtprijs: €230
Testoordeel; 7,8
Waarschijnlijk de bekendste meegroeistoel, ook te
gebruiken door volwassenen. Voor het verstellen in hoogte
is wel gereedschap nodig. De afgebeelde stoel kost €230,
dus inclusief tafelblad. Zonder tafelblad kost hij €190.
Verkrijgbare accessoires: Babyset €50, Newborn Set €89,
bekleding €39, tuigje €35.
Ikea Antilop
Richtprijs: €15
Testoordeel: 6,9
De goedkoopste en eenvoudigste stoel met veiligheids
gordel. De poten zijn makkelijk los te maken en zo is hij goed
mee te nemen. Het tafelblad is los verkrijgbaar voor €5,
bekleding voor €7. Let op als je een tweedehands Antilop
koopt: in 2012 was er een terugroepactie voor modellen met
nummer 17389.
Quax Ultimo 3 (Afrader)

Richtprijs: €120
Testoordeel: 1,0
Hij is op tafelhoogte, aanrechthoogte en als laag stoeltje te
gebruiken. De geteste stoel slaagde in tafelhoogtestand
niet voor stabiliteit: hij kiepte om. De kunststof armleuningen
buigen vrij makkelijk door. De fabrikant laat weten zich niet te
herkennen in de resultaten van ons onderzoek.

Koelkasten
Zeker op warme dagen moet je kunnen vertrouwen op je koelkast.

Bijvoorbeeld voor het op de juiste temperatuur bewaren van het bar-
becuevlees en de salades en natuurlijk voor een lekker koud drankje. Met
onze Beste uit de Test en Beste Koop geven we duidelijke koopadviezen:
je weet zo wat de allerbeste koelkast is en welke de beste prijs-kwaliteit-
verhouding heeft. Maar er valt veel meer te vertellen over de tientallen
modellen die we testen. En wie alle cijfers in de tabel goed vergelijkt,
kan tot de conclusie komen dat een ander apparaat toch beter voldoet
aan zijn of haar wensen.
Zo testen we
Het energieverbruik wordt tijdens de koelen vriestests gemeten.
We meten het energieverbruik ook bij verschillende omgevings
temperaturen, maar voor de berekening van het Testoordeel
gebruiken we alleen het stroomverbruik bij kamertemperatuur.
Een goede basis

Een belangrijk punt is natuurlijk de prijs. Wat betaal je minimaal voor
een goede koelkast? De richtprijs van de Beste Koop geeft een indicatie.
De modellen die qua Testoordeel en prijs daar in de buurt zitten, zijn
vaak ook interessante opties. Voor dat cluster van modellen geldt dat je
een zo goed mogelijk apparaat krijgt voor je euro’s.
Vergelijk het met wijn. Ergens weet je dat je van een fles van €3,75 niet
zo veel kunt verwachten. Dat geldt ook voor een koelvriescombinatie
onder de €300. Je levert dan altijd ergens op in. Meestal op energie
verbruik. De koelkast is bijvoorbeeld niet goed geïsoleerd, gemaakt van
inferieure materialen of hij is niet heel erg slim qua koelcycli. Om de
vergelijking door te trekken: boven de €6 heeft een wijnmaker ruimte om
te investeren in de kwaliteit van de wijn. Vanaf die prijs tot zo’n €20-25
is er dan ook een enorm verschil in kwaliteit te proeven en daar hoef je

Koelkasten
d
tan
ats
sta
mo
er
th
g
len
rin
vo
to
bi ur
ma be
pe t
ms
mp em tei
u
Be ksge j aan
oo
Te le t bili
Ge ratu rat
vr ikb (in oud
l) d
str
(in ou
uik
ta
k
tim urs
lui bij
el h
ies ar l)
mp br
br ur
Br ee in
de e in
pe
ele l
Ko rdee
Te ver
Op ratu
Ge tijd
eld are
Te js
ty
l
ri
gie
en
ar
&
ui
o
d
ko ikb
tp
wa
sto
rk
iez
er
ch
u
Me
En
Br
Vr
Ri
Weging voor Testoordeel 20% 10% 20% 10% 10% 10% 10% 5% 5%
Vrijstaande koelkast met vriezer
1 Bosch KGE36VW4A €610 8,6 9,1 7,2 9,5 9,7 9,2 10 6,2 4,9 8,2 161,1 64,7
2 Siemens KG36EVW4A €610 8,6 9,1 7,2 9,5 9,7 9,2 10 6,2 4,9 8,2 161,1 64,7
3 Samsung RB33N340NSA/EF €550 8,4 8,1 8,8 9,3 9,7 9,8 10 5,5 4,5 5,5 174,0 74,3
4 Bosch KGE49VI4A €700 8,4 8,1 6,2 10 9,7 9,8 8,7 6,3 6,7 7,7 227,8 79,0
5 Liebherr CP 4813 €700 8,4 8,0 5,5 9,9 9,5 9,7 10 6,7 6,3 8,4 190,2 74,3
6 Siemens KG39EVL4A €750 8,4 8,5 7,0 9,4 8,2 9,8 10 6,2 5,0 8,2 186,2 63,9
7 Whirlpool WDNF 83D IX H €540 8,3 8,4 9,0 8,0 9,7 9,8 10 5,5 5,4 6,8 167,5 58,6
8 LG GBB62PZGFN €700 8,2 9,9 10 8,0 9,8 8,4 7,2 5,7 4,9 6,4 213,2 75,0
9 Samsung RB34K6032SS/EF €560 8,0 7,6 6,8 8,6 9,3 9,3 8,6 5,0 7,0 9,4 195,4 75,6
10 Samsung RB37J501MWW/EF €600 7,5 5,7 9,2 9,8 8,2 9,6 6,7 4,5 4,6 7,3 212,9 75,0
11 Bosch KGE396I4P €750 7,4 5,8 6,6 9,9 6,9 7,8 7,8 6,2 6,5 8,4 185,1 63,6
Inbouwkoelkast zonder vriezer
1 Siemens KI81RAD30 €740 9,6 9,8 nvt 10 10 10 10 7,1 nvt 9,8 234,5 nvt
2 AEG SKE81221AC €530 9,1 10 nvt 8,9 8,5 10 10 7,0 nvt 8,8 159,4 nvt
3 Liebherr IK 1920-20 €800 9,0 9,6 nvt 8,5 9,8 10 10 6,2 nvt 9,4 142,5 nvt
4 AEG SKB51221AS €465 8,5 8,4 nvt 8,9 8,3 10 9,2 5,9 nvt 9,0 164,2 nvt
5 Ikea Frostig (artnr 503.660.54) €700 8,5 9,2 nvt 7,2 8,5 9,7 9,6 7,0 nvt 8,6 231,5 nvt
6 Siemens KI41RED30 €800 8,5 9,6 nvt 7,8 6,9 10 10 6,1 nvt 9,4 152,1 nvt
7 Zanussi ZBA22021SV €370 8,2 9,6 nvt 7,6 5,6 10 10 5,9 nvt 8,3 158,6 nvt
8 Samsung BRR20R121WW/EF €455 7,6 8,2 nvt 7,6 2,9 9,2 10 6,2 nvt 9,1 162,6 nvt
9 Etna KKS8122 €400 7,5 7,2 nvt 8,3 5,5 9,6 8,2 4,2 nvt 10 161,8 nvt
Inbouwkoelkast met vriezer
Weging voor Testoordeel 20% 10% 20% 10% 10% 10% 10% 5% 5%
1 Siemens KI86SHD40 €1000 8,6 10 7,4 8,6 7,8 10 10 5,9 6,8 8,3 140,5 49,6
2 Bosch KIS87AF30 €790 7,9 9,8 6,6 6,5 7,7 9,4 10 5,5 5,4 9,2 153,2 46,9
3 Liebherr ICP 3324 €1600 7,6 7,1 6,1 8,9 6,4 9,5 8,5 6,5 6,0 8,6 157,4 56,4

7,5 en hoger 5,4 en lager prijsklasse €400 tot rond de prijs van de Beste Koop, en van de
• Prijzen zijn van mei 2020. inbouw met vriezer de beste drie.
• De nummer 1 en 2 van de vrijstaande koelkasten zijn technisch gelijk. • Inhoud koeldeel is inclusief lades.
• We hebben in deze tabel de beste koelkasten opgenomen in de • Voor inbouwkoelkasten met vriezer zie ook onze site.

echt geen sommelier voor te zijn. Bij koelkasten heeft de fabrikant vanaf
een paar honderd euro tot aan het prijspunt rond de Beste Koop genoeg
mogelijkheden om te zorgen dat de basisfuncties van een koelkast goed
tot uitstekend in orde zijn: koelen, vriezen, temperatuurstabiliteit en
energieverbruik. Boven dat prijspunt komen allerlei niche-toepassin-
gen om de hoek kijken. Denk dan aan nuttige, maar niet voor iedereen
nodige extra’s, zoals een variabele-temperatuurzone. Of aan niet per se
nodige luxe, zoals een touchscreen op de koelkast of een glazen deur
die transparant wordt als je er op klopt.
Om de Beste Koop te bepalen, zetten we het Testoordeel af tegen de
prijs. Afhankelijk van wat je wilt besteden kan een wat duurder model
met een hoger Testoordeel natuurlijk ook interessant zijn. Of juist een
koelkast met een lager cijfer en een lagere prijs. Maar bedenk wel dat een
koelkast niet zoiets is als een hogedrukreiniger die je hooguit twee keer
per jaar tevoorschijn haalt. Een koelkast is een van de meest gebruikte
apparaten in huis. Dan is het zonde als je je elke dag weer ergert aan te
weinig ruimte of te veel herrie. Zeker als je voor €75 meer een net iets
geschikter model had kunnen kopen.
Energielabel
In 2021 wijzigt het energielabel op veel huishoudelijke appara-
ten, waaronder koelkasten. Kortgezegd wordt het label stren-
ger en duidelijker. De A+, ++ en +++ verdwijnen en de indeling
loopt weer van A naar G. Het zou kunnen dat je in de winkels en
online dit najaar al dubbele labels aantreft. Het nieuwe label
herken je dan dus aan het ontbreken van de A+, A++ en A+++.
Energieverbruik
Bij koelkasten speelt er nog iets op de achtergrond – of in dit geval achter
de koelkastdeur – waardoor alleen de aanschafprijs niet genoeg is om
te beoordelen of je een slimme aankoop doet: het energieverbruik. In
de afweging wat de Beste Koop wordt, houden we bij koelkasten niet
alleen rekening met het Testoordeel en de prijs, maar nemen we ook het
energieverbruik en de kosten daarvan mee. Een Beste Koop is daarmee

goed geprijsd en kwalitatief in orde, én onderscheidt zich ook van de
rest door zijn relatieve energiezuinigheid.
In de tabel zijn deze keer de modellen opgenomen die rond (of soms
best flink onder) de prijs van de Beste Koop zitten. Ze onderscheiden
zich net als de Beste Koop doordat ze niet al te duur zijn, een relatief
hoog Testoordeel hebben en ook goed scoren op energieverbruik. Elk
model is daardoor binnen de weergegeven prijsklasse aan te bevelen.
+
Siemens KI86SHD40 (Beste uit de Test én Beste Koop)
INBOUW MET VRIEZER

Testoordeel: 8,6
Richtprijs: €1000
Deze inbouwkoelvriescombinatie heeft een superkoel- en
een snelvriesfunctie. Hij koelt erg goed en is vrij stil. Als de
snelvriesfunctie niet is ingeschakeld, duurt invriezen van veel
boodschappen wel lang.
INBOUW ZONDER VRIEZER

Siemens KI81RAD30 (Beste uit de Test én Beste Koop)
Testoordeel: 9,6
Richtprijs: €740
Dit is een erg ruime koelkast zonder vriezer, van circa 175 cm
hoog. Hij heeft twee groentelades en een bruikbare inhoud van
234,5 liter. Hij koelt erg goed en is heel energiezuinig.
+
VRIJSTAAND MET VRIEZER
Bosch KGE36VW4A (Beste Koop)

Testoordeel: 8,6
Richtprijs: €610
Deze Bosch is een vrijstaande koelkast met een vriezer. Hij koelt
erg goed, is zuinig en geschikt voor gebruik in een onverwarm-
de ruimte, zoals een garage of bijkeuken (wel boven de 10 °C).
De Siemens KG36EVW4A is identiek en dus ook Beste Koop.

Inhoud en gebruik
De energiekosten en het verbruik in kWh per jaar staan niet in de tabel,
omdat dat alleen maar verwarrend zou werken. Als we bijvoorbeeld
zouden tonen wat de allerbeste inbouwkoelkast op jaarbasis ongeveer
zou verbruiken, dan zou dat evenveel kunnen zijn als een koelkast die
veel lager scoort op energieverbruik. Maar de Beste uit de Test heeft een
inhoud van bijna 235 liter, terwijl die andere koelkast misschien de helft
kleiner is. Bovendien is het energieverbruik van koelkasten heel erg af-
hankelijk van het gebruik. Zo is een druk huishouden waarin de koelkast
60 keer per dag opengaat en soms per ongeluk 15 seconden open blijft
staan, heel wat anders dan een tweepersoonshuishouden waar 3 keer
in de week Thuisbezorgd.nl aanbelt. Een absoluut getal tonen zou dan
ook misleidend zijn. Het is beter om te kijken naar de bruikbare inhoud
en hoe die past bij je situatie en naar het oordeel voor energieverbruik.
Wat waar bewaren?

Binnenin een koelkast is het niet overal even koud. Je kunt
voedselverspilling tegengaan door producten op de juiste plek
te bewaren.
• Boven in de koelkast: etenswaren in pot, dranken, gebak,
kaas, boter en eieren.
• Onderin, boven de groentelade: de beste plek voor de be-
derfelijkste en bacteriegevoelige voedingsproducten, zoals
vers vlees en vis, kliekjes, gesneden verse groenten en fruit
en zuivelproducten van rauwe melk.
• I n de groentelade: verse, ongesneden groenten en fruit.
Exotische fruitsoorten, zoals bananen en avocado’s, kun je
beter buiten de koelkast bewaren.
Inbouw met vriezer

Inbouwkoelkasten met vriezers testen we ook, maar die hebben het lastig
als het aankomt op energieverbruik. Slechts drie modellen scoren voor
energieverbruik hoger dan een 6. Alleen deze drie hebben we daarom
in de tabel gezet.

Van dit drietal scoort de Liebherr ICP 3324 met een 8,9 het hoogst op
energieverbruik. Voor een inbouwkoelvriescombinatie is deze Liebherr
ruim, maar er hangt een behoorlijk prijskaartje aan van €1600.
Onze Beste uit de Test en tevens de Beste Koop in deze categorie, de
Siemens KI86SHD40, heeft een 8,6 voor energieverbruik en als Testoor-
deel. Deze Siemens heeft een richtprijs van €1000 en is iets minder ruim
dan de Liebherr.
Met €790 wint de Bosch KIS87AF30 het op prijs, maar op energieverbruik
legt hij het met een 6,5 af tegen de andere twee.
Zie voor de testresultaten van zo’n 190 goed verkrijgbare koelkasten

consumentenbond.nl/koelkast.
Koffiezetapparaten
Latte macchiato’s, ristretto’s en Nespresso’s ten spijt; veel Nederlanders

blijven trouw aan hun filterkoffie. Een volle pot is zo gemaakt met een
koffiezetapparaat. Zo’n apparaat heeft een vrij eenvoudige techniek en
is veel voordeliger dan de meeste espressomachines. Voor een paar
tientjes heb je al een prima exemplaar.
Bij de meeste apparaten is het water op de goede temperatuur wanneer
het op de koffie belandt. Vooral dat maakt dat ons panel de koffiekwaliteit
vrijwel altijd met een goed cijfer beoordeelt. Ook het gebruiksgemak
krijgt hoge scores, want een koffiezetapparaat is qua bediening, instel-
lingen en onderhoud geen hogere wiskunde. Toch zijn er verschillen
om rekening mee te houden bij het kiezen van een apparaat.
Een warm bakkie

Een groot verschil tussen de apparaten is het soort koffiekan: een ther-
moskan of een glazen kan. Veruit de meeste en de voordeligste apparaten
hebben een glazen kan. Daarin blijft de koffie nog minstens een half
uurtje warm dankzij het warmhoudplaatje. Dit kost dus wel een paar
cent extra aan stroom in vergelijking met een apparaat met thermoskan.

En dat maakt het koffiezetapparaat iets minder energiezuinig dan een
espressomachine.
Om te vergelijken, beoordelen we het energieverbruik per liter bereide
koffie. Naar verhouding verbruikt een klein apparaat meer energie, maar
per saldo is het niet zo’n stroomslurper. Groene en smaakvolle tip: giet
de vers gezette koffie in een losse thermoskan en zet het apparaat uit.
Voor de veiligheid en zuinigheid gaan de apparaten automatisch uit na
maximaal 40 minuten: ‘auto-off’. Hoewel hier vaak mee wordt geadver-
teerd, hebben tegenwoordig alle apparaten dit, want het is sinds 2015
verplicht. Bij een enkele machine (Philips Grind & Brew, Philips HD 7695
Intense en Bosch TKA6A043) kun je ervoor kiezen om hem iets langer
aan te laten staan, tot maximaal één of twee uur.
In een apparaat met thermoskan blijft de koffie langer warm. Na een uur
daalt de koffietemperatuur in een volle thermoskan met zo’n 5 graden.
Na vier uur daalt hij met circa 15 graden en dan is de koffietemperatuur
nog 65 graden. Maar vaak zul je slechts een beetje koffie bewaren en dat
koelt, ook in een thermoskan, gauw af. Na twee uur is de koffie onder
de 60 graden en niet echt lekker meer. Om beide soorten (met glazen
kan en met thermoskan) eerlijk met elkaar te vergelijken, weegt de score
voor de thermoskan niet mee in het Testoordeel. Wel is in de tabel te
zien welke modellen de koffie het best warmhouden.
Zo testen we
Een belangrijk testonderdeel is het meten van de temperatuur
van de koffie. Dat doen we meteen na het zetten, na een half
uur en tot vier uur bij thermoskannen. We meten ook hoelang
het koffiezetten duurt en hoeveel stroom dat kost. Een panel
van getrainde proevers beoordeelt of de koffie in de buurt komt
van de ‘perfecte filterkoffie’.
Aantal kopjes
‘Voor 10 koppen koffie’ staat er bij het apparaat. Dat is mooi als je graag
een flinke pot voor de visite wilt zetten. Maar in de praktijk valt die hoe-
veelheid toch vaak behoorlijk tegen. Meestal is er een grote én kleine

Koffiezetapparaten
e
offi
ik
gie ak
e
rk
ru
ffi
m
mp n
b
Sn atuu
pe
ali l
Ko it ko
En sge
Kw dee
Te ette
r
ve
s
ty
n
Iso d
rij
en
uik
ka
or
er
ei
te
ez
&
tp
ler
elh
sto
rk
br
ffi
pe
er
ch
Me
Ge
Ty
Te
Ri
1 Braun KF 7020 PurAroma 7 €65 8,1 8,8 7,1 7,5 6,4 nvt 9,8 6,5 glas
2 Braun KF 5120 WH ID Collection €80 8,1 8,7 7,3 8,0 6,2 nvt 9,6 6,2 glas
3 Siemens TC86304 rood €80 8,1 9,1 7,5 7,9 7,0 nvt 9,0 5,7 glas
4 Moccamaster KBG 741 Select Brushed €210 8,0 8,5 7,5 8,0 7,2 nvt 9,2 5,6 glas
5 Melitta Easy Therm €35 7,9 8,7 6,9 7,5 5,5 7,3 9,4 7,0 thermos
6 Philips Daily HD7462/20 €35 7,9 8,5 7,6 8,1 6,9 nvt 8,0 7,1 glas
7 Bosch TKA6A043 €45 7,9 8,5 7,3 7,7 6,7 nvt 9,0 5,6 glas
8 Smeg DCF02BLEU zwart €190 7,9 8,7 7,1 7,7 6,1 nvt 9,2 5,6 glas
9 Melitta Easy II Zwart 1023-02 €27 7,8 9,1 6,8 7,3 6,1 nvt 8,7 6,0 glas
10 AEG KF3300 €36 7,8 8,7 6,8 7,2 6,8 nvt 9,1 6,9 glas
11 Braun
Plus
KF 560/1 Café House PurAroma €45 7,8 8,7 7,3 7,9 6,5 nvt 8,4 6,0 glas
12 Electrolux EKF966 €50 7,8 8,3 7,4 8,6 5,6 nvt 8,9 5,6 glas
13 Philips Gaia HD7546/20 €60 7,8 8,5 6,9 7,1 6,3 6,7 9,2 7,0 thermos
14 Melitta Look V Timer zwart 1025-08 €90 7,8 8,8 6,8 7,1 5,2 nvt 9,6 5,5 glas
15 Philips Grind & Brew HD7767/00 €130 7,8 8,3 7,7 8,3 6,9 nvt 8,4 5,7 glas
16 Tefal CM3608 Subito €30 7,7 8,3 7,0 7,4 5,9 nvt 8,5 6,8 glas
17 Inventum KZ612 €26 7,6 8,7 6,6 7,1 5,3 nvt 8,3 6,7 glas
18 Braun KF 3120 WH PurEase €45 7,6 8,3 7,2 7,6 7,4 nvt 7,9 6,4 glas
19 Philips Cafe Gourmet HD5408/20 Zwart €85 7,6 8,5 6,9 8,5 2,4 nvt 8,7 5,2 glas
20 Krups KM 3038 Pro Aroma €52 7,5 8,9 6,0 6,7 4,0 7,2 8,8 6,8 thermos
21 Princess 246011 Lucca €40 7,4 8,2 6,7 6,4 6,9 nvt 8,3 6,0 glas
22 Russell Hobbs 24031-56 Colours Plus+ €44 7,4 8,3 6,8 7,2 5,8 nvt 7,9 6,0 glas
23 Russell Hobbs 21701-56 Retro Zwart €55 7,4 8,9 6,4 7,8 4,7 nvt 8,0 6,1 glas
24 Tefal CM3408 Dialog €28 7,3 8,7 6,1 7,7 3,5 nvt 7,6 7,1 glas
25 Severin KA 4815 zwart €24 7,2 8,0 6,0 5,9 6,1 nvt 8,9 6,2 glas
26 Kenwood kMix COX750BK zwart €70 7,1 8,5 5,9 6,1 6,1 nvt 7,7 6,2 glas
27 Braun KF 7125 PurAroma 7 €110 7,1 9,0 4,9 5,5 6,6 4,5 8,9 6,9 thermos
28 DeLonghi ICM17210 Clessidra €115 7,1 8,3 5,2 5,6 4,6 nvt 9,5 5,8 glas
29 Philips Daily Mini HD7432/20 €33 7,0 8,5 5,4 6,4 3,4 nvt 8,5 6,5 glas
30 Melitta Aromaboy II zwart €34 6,9 8,0 5,4 7,9 1,0 nvt 8,2 6,8 glas
31 Philips Daily HD7474/20 €50 6,9 8,0 5,4 5,3 5,7 5,2 8,0 6,9 thermos
32 Tristar CM-1233 €29 6,5 7,4 5,1 5,9 2,4 nvt 7,6 6,8 glas
Beste uit de Test Beste Koop consumentenbond.nl/koffiezetapparaat.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Bij ‘Koffiezetten’ wordt ook nog het waterverbruik meegewogen.
• Prijzen zijn van februari 2020. Isoleren weegt niet mee in het oordeel.
• Van veel modellen zijn technisch gelijke apparaten te koop in • Snelheid en energieverbruik zijn gerelateerd aan de capaciteit van
bijvoorbeeld een andere kleur. Zie het volledige overzicht op het apparaat, dus hoeveel water/koffie erin past.

oir
maat aangegeven. Het kleinste maatje is
lte wate len
rv
(l)
se
er ela oir
o
rre
te aar em
Tim -reg serv
zo’n ouderwets koffiekopje dat je in een
Wa mb offi
ar
re
k
om er
tn wde
Ar wat
r
paar slokken leegdrinkt. De grotere maat
ou
rfi
d
ee
a
ou
eb
Inh
Ing bevat circa 125 ml, en dat is nog steeds

Ui geen mok vol. Van die laatste gaan er
1,7  
gemiddeld zo’n 9 à 10 kopjes uit een volle
1,4   
kan. Maar de grootte van de aangegeven
1,25  
1,25  kopjes kan per apparaat verschillen. Voor
1 de beste vergelijking kijk je dus naar de
1,34 capaciteit van het waterreservoir, vaak
1,25   zo’n 1250 ml. En om helemaal volledig
1,4   te zijn: bedenk dat daarvan nog zo’n 100
1,25
ml verloren gaat tijdens het koffiezetten.
1,6
Met een koffiezetapparaat kun je min-
1,2  der makkelijk één of twee kopjes zet-
1,6   ten. Zo’n twee à drie per keer is het mi-
1,4
nimum. En dat kost naar verhouding
1,25   
meer stroom dan een volle pot zetten.
1,2  
De koffie is ook meteen al wat afgekoeld
1,4
1,23 als hij in de pot komt. Eén of twee kopjes
1,4  zetten gaat beter met een Senseo-appa-
1 raat, espresso- of cupmachine.
1,1
1,4   Even wachten
1,4  Bij filterkoffie gaat het water niet onder
1,35
druk door de koffie, maar sijpelt het er
0,7
langzaam doorheen. Een volle pot is ge-
1,3
0,8  middeld in ruim 9 minuten klaar, bij de
1,4   geteste apparaten loopt het uiteen van 4
1,25  tot 13 minuten. Dat is per kopje dus maar
0,65 ruim 1 minuut. En zet je de minimale
0,3 hoeveelheid, dan wacht je zo’n 1,5 mi-
1
nuut op één kopje. Ter vergelijking: een
0,6
volautomatische espressomachine doet
daar gemiddeld ook 1,5 minuut over.
Een cupmachine is sneller, daarmee
heb je je kopje koffie binnen 1 minuut.

De snelheid beoordelen we per kopje. Vandaar dat de kleinere model-
len hier wat lager op scoren. Vooral de Philips HD5408 en DeLonghi
ICM17210 Clessidra doen lang over het opwarmen. Dit komt doordat ze
een reservoir bovenop het apparaat hebben en al het water in één keer
verwarmen vóórdat de koffie gaat pruttelen.
+
Braun KF 7020 PurAroma 7 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €65
Ruime glazen kan, zet 12 koppen koffie. Groot display waarop
je de koffiesterkte kunt instellen, wat de koffie nog iets beter
maakt. Met timer en waarschuwing voor ontkalken.
Zeer gebruiksvriendelijk en stil. Technisch gelijk aan de
rvs-kleurige Braun KF 7120 (€90).
Braun KF 5120 WH (Beste uit de Test)

Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €80
Zet koffie op goede temperatuur, ook een kleine hoeveel-
heid. De smaak is op de maximale aromastand nóg iets
beter. Uitneembaar waterreservoir voor ruim 10 koppen.
Heel prettig in het gebruik en stil. In het zwart (€70) beperkt
verkrijgbaar.
Siemens TC86304 (Beste uit de Test)

Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €80
Dit apparaat – met glazen kan voor krap 10 koppen – is fijn in
het gebruik. Hij heeft een uitneembare watertank, een zwenk
filterhouder en een display met klok en timer. Niet heel energie
zuinig, maar wel rap. Technisch gelijk aan de beperkt verkrijg-
bare, zwarte Siemens TC86303 (€75).

Melitta Easy Therm (Beste Koop)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €35
Compact, eenvoudig apparaat, met een uitneembaar zwenk
filter. Geschikt voor 8 koppen. Heeft het hoogste oordeel van
de apparaten met thermoskan. De kan houdt de koffie na twee
uur nog goed warm. Een kleine hoeveelheid koffie wordt niet
erg warm. In zwart en wit te koop.
Philips Daily HD7462/20 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €35
Apparaat met glazen kan voor zo’n 10 koppen koffie.
Een volle kan én een kleine hoeveelheid koffie zijn goed op
temperatuur. Een volle pot zetten duurt minder dan 10 minuten
en kost relatief weinig stroom. Ook in het zwart verkrijgbaar:
Daily HD7461/20 (€40).
Handige extra’s
Koffiezetapparaten zijn over het algemeen vrij eenvoudig, zonder toe-
ters en bellen. Maar het kan de moeite waard zijn om op de extra’s te
letten. Zo zit er regelmatig een aromaregelaar – ook wel aromaselector
genoemd – op het apparaat, waarmee je de koffiesterkte kunt regelen.
Zo’n aromaselector sproeit op een andere manier water in het filter,
waardoor het meer of minder in contact komt met de koffie.
In de test proeven we de koffie die gemaakt is op de gewone stand en op
de maximale stand. Slechts in de helft van de gevallen leidt die maxi-
male stand tot een beter oordeel voor de koffie. Een schep extra koffie
is effectiever. Overigens maakt een aromaregelaar het apparaat niet
veel duurder.
Vind je het fijn als er ’s ochtends een pot verse koffie klaarstaat, dan is een
timer een goed idee. Deze apparaten hebben een display waarop je kunt
instellen hoe laat de koffie klaar moet zijn. Meestal zit deze functie op de
uitgebreidere, duurdere modellen, maar er zijn ook goedkopere met timer.

Vaak wordt er geadverteerd met een ‘druppelstop’. Die zorgt ervoor dat
er geen koffie meer drupt als je de kan onder het apparaat vandaan haalt.
Maar bijzonder is dit niet: vrijwel alle apparaten hebben deze functie. Uit-
zonderingen zijn de Melitta Aromaboy II en Braun KF3120 WH. Bij die twee
kan er wel koffie op het warmhoudplaatje druppen en dat is best irritant.
De lekkerste koffie zet je met versgemalen bonen en vers water. Handig
dus dat een paar – wel flink dure – apparaten een ingebouwde koffie-
molen hebben. Je kunt als alternatief ook een apart koffiemolentje van
een paar tientjes kopen.
Schoon en ontkalkt
Belangrijk is ook een schoon en ontkalkt apparaat. Enkele modellen heb-
ben een waterfilter dat je in het waterreservoir plaatst. Dat moet ervoor
zorgen dat je minder last hebt van kalkaanslag. Zachter water komt de
koffiesmaak ook ten goede. Dus heb je thuis heel hard kraanwater, dan is
zo’n filter het overwegen waard. Het is ook prettig als het apparaat aangeeft
wanneer je het moet ontkalken, zodat je dat niet vergeet. Regelmatig ont-
kalken verlengt de levensduur van het apparaat en zorgt voor lekkere koffie.
We testen een paar keer per jaar de nieuwste apparaten. Van zo’n 120 ap-
paraten staan de resultaten op consumentenbond.nl/koffiezetapparaat.
Matrassen
Wat is een goede matras? Dat is tegelijkertijd een hele simpele én een
heel lastige vraag. Iedereen gebruikt dagelijks een matras. En zal waar-
schijnlijk snel een mening kunnen geven over de kwaliteit van zijn
huidige matras. Maar wat de een fijn vindt liggen, vindt de ander juist
helemaal niets.
Ondersteuning
Wij testen al jaren matrassen, en proberen daarbij systematisch te kijken
naar de kwaliteit van een matras. Centraal staat de ondersteuning: een
goede matras volgt de contouren van je lichaam, en zorgt dat je niet

Matrassen
? thu id
lijk en he
en
is
ge lap end
s
s
er
ch happ
g
er
s
nin
ap
er
mo efs rlat
lap
pe
el
r
p
sc
eu
iks
sla
de
Pr oo
gs
s
du
ty
rij
en
rst
bu
or
zij
ru
d
&
ns
tp
eig
t
de
sto
rk
or
or
or
ve
ch
o
Lig
Me
On
Vo
Vo
Vo
Vo
Le
Te
Ri
1 Emma O2 €500 7,7 6,5 7,0 6,2 6,1 8,9 8,6 6,4 
2 Leen Bakker Comfort 500 €350 7,3 6,5 6,7 6,0 6,8 9,1 7,1 4,1
3 Meradiso (Lidl) 7-zones €100 7,2 6,9 8,0 5,8 7,0 8,9 5,9 6,1 
koudschuimmatras (Hardheid 2)
4 Matt Sleeps Matt matras €450 7,2 6,7 5,9 7,6 6,7 8,6 6,6 4,9 
(The Bachelor, 2020)
5 Auping Adagio (Medium) €800 7,2 6,1 5,9 6,7 5,2 9,5 6,5 5,3 
6 M Line Wave €450 6,9 6,9 7,5 6,6 6,4 8,0 5,7 4,9 
7 Snoozzy Snoozzy matras €450 6,9 5,9 5,9 5,3 6,9 8,5 6,8 5,3 
8 Meradiso (Lidl) 7-zones- €100 6,8 6,5 8,4 4,7 6,5 8,5 5,3 6,0 
pocketveringmatras (Hardheid 3)
9 Ikea Hövåg pockveringmatras €150 6,7 5,7 6,8 4,6 5,8 8,1 6,3 8,1 
(Middelhard)
10 Beka Cosmopolitan (Medium) €470 6,7 5,9 6,2 5,2 6,7 8,6 5,7 6,6
11 Pullman Silverline Premier €700 6,7 6,3 5,7 7,8 4,8 8,1 5,8 6,3
(Standaard)
12 M Line Wave Light €200 6,6 7,1 7,2 7,5 6,2 7,0 5,4 5,4 
13 Tempur Sensation met CoolTouch €1500 6,6 5,7 6,6 5,0 5,3 7,7 6,8 5,1
(Supreme - 21 cm)
koudschuimmatras (Hardheid 3)
15 Jysk Gold F15 Dreamzone €125 6,5 6,4 7,1 6,2 5,5 7,6 5,9 4,1 
16 M Line Slowmotion 6 €1200 6,5 6,3 7,3 5,4 6,3 6,7 6,3 8,7 
17 Auping Vivo (Medium) €1600 6,3 5,9 6,0 5,9 5,7 6,7 6,4 5,9 
18 Eastborn Sixty excellent (Standaard) €1000 6,2 6,1 5,5 6,2 6,9 6,3 6,6 4,5
pocketveringmatras (Hardheid 2)
20 Ikea Morgedal foammatras €130 6,0 5,7 6,0 5,2 6,1 8,2 3,8 4,6 
(Middelhard)
21 Auping Cresto (Medium) €1100 5,9 5,9 5,5 6,6 5,4 4,9 6,7 7,0 
22 Ikea Malvik foammatras (Middelhard) €100 5,8 6,4 7,4 5,3 6,5 6,7 3,9 4,4 
23 Goossens Infinity Comfort €200 5,8 6,0 6,5 5,6 5,7 6,5 4,9 5,5
koudschuim
24 Beter Bed Silver Pocket Deluxe Foam €280 5,7 6,0 4,9 7,4 5,6 5,5 5,8 4,1 
(Tot 100 kg)
Beste uit de Test Beste Koop • De prijzen zijn van mei 2020.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Voor de maat 90 x 200 cm of voor de versie die daar het dichtst bij
in de buurt komt.

onnatuurlijk ligt. Als je ruggengraat zijn natuurlijke curve houdt bij het
liggen, komt je lichaam beter tot rust en krijg je minder snel rugklachten.
Bij het meten van de ondersteuning van matrassen zien we soms verras
sende resultaten. In juni 2018 testten we een matras uit de webshop van
Lidl. Die kwam in eerste instantie niet over als een potentiële testwinnaar.
Het is een simpele matras gemaakt uit een enkele laag schuim. En hij
kostte slechts €100. Die zal toch zeker niet beter zijn dan een geavan-
ceerde pocketveringmatras van €1500? Maar wat bleek: de ondersteuning
was prima. En ook de levensduurtest doorstond deze matras glansrijk.
Vandaar dat hij Beste uit de Test én Beste Koop werd. En in de twee jaar
daarna testten we tientallen matrassen, maar geen enkele behaalde be-
tere scores.
Leuk natuurlijk, als een matras van €100 het wint van peperdure con-
currenten. Maar niet iedereen is even goed te spreken over deze matras.
In reviews op onze website laten kopers zich vaak negatief uit: ‘Dit is
een slechte matras, niet kopen!’, laat iemand weten. Met een gemid-
delde van drie uit vijf sterren is duidelijk dat niet iedereen het eens is
met ons advies.
Zo testen we
In 2020 is de test matrassen vernieuwd. We testen nu met meer
proefpersonen en meten de ondersteuning voor rug-, zij- en
buikslapers. Ook besteden we meer aandacht aan de ligeigen-
schappen. We testen de matras van 90 x 200 cm, maar gaan er-
van uit dat de resultaten voor andere maten vergelijkbaar zijn.
Te hard
Wat is hier aan de hand? De meest gehoorde klacht over de matras van
Lidl is dat hij veel te hard is, en niet lekker ligt. De hardheid is een be-
langrijk kenmerk van een matras. Welke hardheid je nodig hebt, is af-
hankelijk van je voorkeur, maar ook van je gewicht. Bij het meten van de
ondersteuning zien we dat. Als iemand van 110 kilo op een matras gaat
liggen, zal die anders vervormen dan bij iemand van 55 kilo. Een zwaar
persoon heeft een stevigere matras nodig voor dezelfde ondersteuning

dan een licht persoon. Is de matras te zacht, dan zak je te ver door en is
de ondersteuning dus minder goed.
Vandaar dat wij de ondersteuning testen met meerdere proefpersonen.
In het verleden zetten we hiervoor twee personen in: een zware en een
lichte. En het oordeel voor de ondersteuning van de zware persoon woog
zwaarder mee in het Testoordeel. Dat betekent dus dat harde matrassen,
zoals die van Lidl, een voordeel hadden.
+
Emma O2 (Beste uit de Test)
Richtprijs: €500
Testoordeel: 7,7
Emma is een online matrassenverkoper. Het bedrijf begon met
één ‘one-fits-all’ matras. Maar er zijn nu minstens drie Emma’s
en het aanbod blijft veranderen. Dit is de nieuwste variant,
die (nog) een lange levertijd heeft. Goede scores voor onder-
steuning en levensduur, en uitstekende ligeigenschappen. Een
prima allrounder dus.
Meradiso (Lidl) 7-zones koudschuimmatras H2

(Beste Koop)
Richtprijs: €100
Testoordeel: 7,2
De goedkope koudschuimmatrassen van Lidl zijn niet zo populair
op onze site. Veel te hard, vinden velen. In deze test scoren ze
inderdaad niet goed op ligeigenschappen. De goede scores voor
ondersteuning, levensduur en vochtdoorlatendheid zorgen toch
voor een goed Testoordeel. Dit is de ‘H2’; de minst harde variant.
Persoonlijk advies
Vandaar dat we op zoek gingen naar mogelijkheden om onze test te
verbeteren. Bij de nieuwe testmethode maken we gebruik van vier proef-
personen, van wie we de resultaten allemaal even zwaar laten meewegen
in het oordeel voor ondersteuning. En we meten van die vier proefper-

sonen – lang en kort, licht en zwaar, met een breed bovenlichaam of
juist een breed onderlichaam – niet meer alleen de ondersteuning in
rug- en zijslaappositie. We voegden ook een test voor de ondersteuning
van buikslapers toe.
Daarnaast kiezen we, als er verschillende hardheden van een matras zijn,
niet langer de hardste variant, omdat we ervan uitgaan dat de meeste
kopers dat ook niet doen.
We gebruiken al die meetdata op twee manieren. Ten eerste kijken we
welke matras de beste gemiddelde ondersteuning geeft en wegen dat
mee in het Testoordeel (zie de tabel). Daarnaast geven we een persoonlijk
advies: op onze website kun je een keuzewijzer invullen die voor een
groot aantal gebruiksprofielen een selectie van de best ondersteunende
matrassen geeft. Die selectie is gebaseerd op je gewicht, lichaamsbouw
en slaaphouding. Weeg je rond de 60 kg en slaap je vooral op je rug? Dan
biedt een andere matras de beste ondersteuning dan als je 110 kg weegt
en vooral op je zij slaapt.
Schuim en veren
Koudschuim, traagschuim, latexschuim, pocketveren: wat zijn
dat allemaal? En wat moet je kiezen? Het is veelal een kwestie van
persoonlijke voorkeur. De matraskern is vaak gemaakt van stevig
koudschuim of van (metalen) veren, en de comfortlaag van zacht
traagschuim of latexschuim. Veel ingewikkeldere matrassen zijn
er ook, maar in onze test doen die het niet beter. Op onze website
staat meer uitleg over de verschillende soorten matrasvulling.
Comfort
Maar testen met meer proefpersonen is nog niet het hele verhaal. Want
een matras die fantastische ondersteuning biedt, is niet per se comfor-
tabel. Een houten plank die precies is gevormd naar de contouren van je
lichaam geeft optimale ondersteuning, maar erg lekker ligt hij niet. En dat
– lekker liggen – is toch wat velen het belangrijkst vinden bij een matras.
Dus: welke ligt het lekkerst? Het is heel moeilijk om daar algemene uit-
spraken over te doen. De meeste matrassen hebben naast een ondersteu-

ningslaag een of meerdere comfortlagen. Traagschuim en latexschuim
zijn daarvoor populaire materialen. Door zo’n laag zak je een beetje weg
in de matras en dat ligt lekker. Ligcomfort is moeilijk te meten, maar we
kunnen het wel benaderen met een aantal tests, die we samenvoegen
onder de noemer ligeigenschappen. De belangrijkste test daarvan is
nieuw: we meten met een speciale sensormat hoe de druk verdeeld is
over een matras als je erop ligt. In het beste geval wordt de druk gelijk-
matig over de matras verdeeld, waardoor hij dus nergens hard aanvoelt.
En wat blijkt: hierop haalt de hardste variant van de Lidl-matras, die twee
jaar lang onze testwinnaar was, lage scores. Deze matras ondersteunt
dus wel goed, maar ligt voor velen waarschijnlijk niet zo lekker. Hij staat
nu op plaats 14 in de tabel. Zijn zachtere broertje scoort wel iets beter en
is door zijn lage prijs Beste Koop.
Een enorme verschuiving veroorzaakt de nieuwe testmethode nu ook
weer niet: matrassen die eerst goed scoorden, doen het nog steeds goed.
Een verschil is wel dat de testwinnaars waarschijnlijk wat comfortabeler
zullen zijn.
Eén conclusie blijft in elk geval onveranderd: een goede matras hoeft
niet peperduur te zijn. Voor €500 of minder (in de maat 90 x 200 cm)
heb je al een prima exemplaar. En een goede matras hoeft ook niet in
gewikkeld in elkaar te zitten. Een laag schuim of binnenvering voor
de ondersteuning, een zachte laag voor het comfort – bij voorkeur aan
twee kanten, zodat je de matras kunt keren – en een afneembare en op
60 graden wasbare tijk, zou voldoende moeten zijn.
Meer uitleg en een persoonlijk advies voor de best ondersteunende

matrassen vind je op consumentenbond.nl/matras.
Robotstofzuigers
Bij katten is de robotstofzuiger populair als je de filmpjes op YouTube

mag geloven. Leuk natuurlijk, maar je koopt zo’n ding vooral omdat je
zelf niet of minder wilt stofzuigen.

Robotstofzuigers
jes apijt
tap oer
t
Na n h e op
Ve ls op e vl
Sp p ta jt
rd
t?
n e cti
i
t
vig oek
ha
es
pij
un
we
Kr ls op
pe
ige l
Mu anf
Zu dee
Ob en
Ov els
ge
s
ty
rij
o
cle
er
or
k
&
al
tp
ls
uim
uim
sta
sto
re
rk
er
ze
ot
ch
Me
Te
Kr
Ri
1 Neato Botvac D4 Connected €440 6,2 6,8 8,6 7,4 4,6 nvt 7,8 7,2 7,8 6,8
2 Blaupunkt BPK-VCBB1XE Bluebot XEasy €260 5,9 6,7 9,1 6,2 3,5 9,7 5,2 5,8 5,5 6,1
3 Eufy RoboVac 11s black €200 5,7 5,1 8,1 5,3 3,8 5,8 1,7 6,6 6,4 6,8
4 Neato Botvac D7 Connected €600 5,6 7,1 7,6 7,6 7,3 5,7 8,3 6,0 5,5 6,4
5 Neato Botvac D6 Connected €660 5,6 6,9 9,1 7,4 5,5 5,7 7,3 5,7 7,2 4,6
6 iRobot Roomba i7+ i755840 €1200 5,5 4,6 8,8 5,8 4,2 1,0 2,5 6,6 7,5 5,9
7 iRobot Roomba 606 €220 5,3 5,1 7,2 6,9 5,0 3,1 3,0 5,0 5,2 4,8
8 Eufy RoboVac R550C €300 5,3 5,8 8,2 5,2 6,4 7,2 2,5 4,0 4,8 3,4
9 Philips FC8792/01 €180 5,2 5,1 9,7 5,2 1,0 4,6 3,1 3,9 4,4 3,4
10 iRobot Roomba 676 €300 5,1 5,2 7,6 6,5 6,0 3,6 2,5 4,2 5,8 3,0
11 iRobot Roomba e5152 €400 5,1 5,2 8,0 7,0 2,0 4,8 3,1 5,6 7,4 4,1
12 iRobot Roomba e5158 €400 5,1 5,2 8,0 7,0 2,0 4,8 3,1 5,6 7,4 4,1
13 Ecovacs Deebot 900 €375 5,0 4,4 6,4 4,2 4,6 nvt 1,9 5,5 6,8 4,6
14 Xiaomi Roborock S6 €600 5,0 4,8 8,4 3,7 2,6 7,0 1,3 5,0 5,5 4,6
15 iRobot Roomba i7 i7158 €830 5,0 4,5 8,8 5,8 2,8 1,3 2,5 6,6 7,5 5,9
16 Xiaomi Mi Robot (MIJIA) €430 4,8 5,3 8,9 5,5 3,2 7,0 1,5 6,4 7,1 5,9
17 Miele Scout RX2 (home vision) €760 4,8 5,4 7,7 5,9 3,5 5,5 3,5 4,3 4,6 4,1
18 Philips FC8778/01 SmartPro Compact €385 4,7 5,3 9,1 6,3 1,5 nvt 2,3 2,2 3,2 1,4
19 Blaupunkt Bluebot XSMART €400 4,7 5,6 7,1 6,3 3,1 9,3 1,0 2,8 3,8 2,1
20 Ecovacs Deebot Slim 2 €200 4,3 2,0 1,0 1,0 1,0 3,9 2,3 4,2 5,4 3,2
21 Dirt Devil M613 €90 4,2 3,5 8,3 1,0 1,0 nvt 3,1 2,7 3,2 2,3
We zien in ons online stofzuigerdossier dat er opvallend veel wordt

gezocht naar informatie over robotstofzuigers. Betekent dit dat de ver-
koop van gewone stofzuigers afneemt? Dat valt reuze mee. Het markt-
aandeel van robotstofzuigers stijgt weliswaar flink, maar lees dit vooral
als ‘van heel erg weinig’ naar ‘erg weinig’.
Daarnaast laten de testresultaten van dit jaar zien dat ook de nieuwste
modellen geen ideale combinatie van goede zuigkracht en slim ma-
noeuvreren bieden. Oftewel: zo nu en dan moet je toch met de gewone
stofzuiger aan de gang.

n)
te
r (i ten)
inu
sd inu
nm
ik
uik in m
k
ma
ru
uu
Op erb
(
Ge ksge
Ge tijd
v
gie
d
ui
's
laa
lui
tra
br
br
er
Ge
En
Ex
22% 12% 6%
4,0 7,9 3,7 87 51 A, D
3,8 8,5 3,4 261 121 A, B, D, L, M
4,0 8,4 7,8 269 230 B, D
3,7 4,9 3,4 120 59 A, D, M
4,0 5,2 3,4 110 93 A, D, M
5,4 5,3 8,2 101 72 A, D, V
5,2 5,3 7,3 96 119 D
3,6 8,3 5,7 262 121 A, B, D, M
4,5 7,5 8,5 156 131 B, D
5,2 5,5 6,2 111 128 A, D
4,8 4,1 6,2 117 93 A, D, V
4,8 4,1 6,2 117 93 A, D, V
3,9 9,2 2,7 276 122 A, D
4,0 8,1 3,4 168 171 A, D
4,8 5,1 4,1 103 66 A, D, V
4,0 3,5 2,1 194 149 A, D
4,5 5,1 3,0 184 89 A, B, D, M Beste uit de Test Beste Koop
4,6 6,7 5,8 178 131 A, D 7,5 en hoger 5,4 en lager
• Prijzen zijn van oktober 2020.
3,7 6,5 4,8 266 76 A, B, D, L, M • Extra’s: A = app, B = afstandsbediening, D = dockingstation, L = laden aan robot,
5,5 8,4 6,4 138 144 A, B, D M = magnetische strip, V = virtual wall. Bij de modellen met app kun je de
software automatisch of handmatig updaten; dit kan andere resultaten geven
4,6 6,4 9,0 209 60 L dan tijdens de test.
Langs obstakels
De beste zuigresultaten behaalt een robot in een gelijkvloers huis met
zo min mogelijk obstakels. Dus geen hoge drempels, hoogpolig tapijt
en vooral geen spullen die de robot moeilijk kan waarnemen. Zoals een
transparante vaas op de vloer: de meeste ‘zien’ hem simpelweg niet
en stoten er tegenaan. Een lage drempel, laagpolig tapijt en een dun
vloerkleed zijn doorgaans geen probleem.
De praktijktest voor de robotstofzuigers vindt plaats in een testruimte
waar de labmedewerkers een standaardopstelling maken van objecten,
zoals meubels en losliggende elektriciteitssnoeren. Bij onder andere

tafels, stoelen en gordijnen wordt beoordeeld of de robot ze detecteert
en er daadwerkelijk onder stofzuigt. Bij meubilair dat op pootjes staat,
bewijzen sommige robots hun bestaansrecht. Omdat ze door hun ge-
ringe hoogte (gemiddeld 6 tot 10 cm) onder de bank door kunnen, halen
ze zelfs stof en vuil weg op plaatsen waar je anders bijna nooit komt. In
de tabel staan onder ‘navigeren’ de scores voor het omgaan met obstakels
en hoe de robot in bepaalde situaties heeft gehandeld.
Ook leggen de testers steeds op bepaalde plekken een hoopje kruimels
en dergelijke neer, zodat we kunnen beoordelen hoeveel hiervan de
robot ‘vindt’ en daadwerkelijk opzuigt. Ook wordt bekeken hoe goed de
robots het doen in de hoeken van de testruimte en langs de plinten. In
het algemeen blijkt dat vierkante en U-vormige robots met zijborsteltjes
op de twee voorste hoeken hier het beste zuigen. Ronde robots krijgen
deze plekken veel minder goed schoon. Kijk in de tabel welke robot goed
in de hoekjes komt.
Zo testen we
De gebruiksduur is getest in een speciale ruimte waarin
alles een vaste plek heeft. Dus de meubels, snoeren, tapijt,
gordijnen en vazen op de vloer. Op vaste plekken liggen onder
meer stof en kruimels. We beoordelen hoe de robotstofzuigers
zuigen en met de objecten omgaan en hoelang ze meegaan op
één acculading.
Instructies geven
Veel robots kun je met de afstandsbediening of via de app op je smart-
phone naar een specifieke plek dirigeren. Dan hoeft hij niet de hele
ruimte te stofzuigen en richt hij zich alleen op die plek. Meestal kun
je de robot op het apparaat zelf programmeren, maar via de app heb je
meer mogelijkheden. Vaak is de software van de robotstofzuiger ook
zelflerend, dus hij ‘leert’ je kamer steeds beter kennen en zal effectiever
zijn werk doen. Alle apps zijn continu in ontwikkeling, dus na een update
kan het best zijn dat je robot weer wat slimmere streken uithaalt. Er zijn
zelfs apps die het mogelijk maken om je robot realtime te instrueren,

terwijl je niet thuis bent. En mocht je Google Home hebben, dan kun je
sommige robots ook al met stemcommando’s aansturen.
+
Neato Botvac D4 Connected
Richtprijs: €440
Testoordeel: 6,2
Deze robotstofzuiger van €440 is zowel Beste uit de Test als
Beste Koop. Hij heeft wat moeite met haren op tapijt, maar zuigt
de vloer goed en gaat relatief slim om met obstakels. Met
behulp van de app op de smartphone laat hij zich goed instellen
en bedienen. Ook is hij relatief stil. Het energieverbruik is wel
aan de hoge kant, dus hij moet vaak naar het dockingstation.
Bewegen kost stroom

Vooral bij de eerste generatie robotstofzuigers werd het schoon te hou-
den vloeroppervlak gemarkeerd door een magnetische strip over de
vloer of onder het tapijt te leggen. Later kwam daar de virtual wall bij:
een kastje dat een signaal uitzendt en zo aangeeft waar de robot niet
mag komen. De jongste ontwikkeling is een robot die zichzelf de kamer
opstelling aanleert met camerabeelden. Hij gaat na het installeren de
vloer op en brengt de hele kamer in beeld. Met deze informatie weet hij
voortaan hoe hij zijn pad gaat uitzetten. Je kunt via de app bepaalde
gebieden uitsluiten, zoals de speelgoedhoek van de kinderen. Deze
functie is niet in onze test meegenomen.
Sommige robots blijken helaas niet al te slim. Vooral losliggende elek-
triciteitssnoeren vormen voor deze stofzuigers nog steeds een onover-
komelijk obstakel. Vele lopen er zelfs in vast en moet je echt ‘bevrijden’.
Ook constateren we tijdens de test dat het beslissingen nemen een robot
veel energie, oftewel stroom, kost. Een vloer met veel obstakels kost extra
stroom, en dat gaat ten koste van de gebruiksduur. Want het vele van
richting veranderen en het benaderen en terugdeinzen voor waarge-
nomen objecten leidt ertoe dat de robot minder oppervlak kan zuigen
en eerder terug moet naar het dockingstation.

In de tabel staan de oplaadtijd en de gebruiksduur. Als de robotaccu
leeg raakt voordat de vloer helemaal gedaan is, gaat hij eerst opladen
en maakt hij daarna de klus af.
Een aantal robots is ook nog eens lawaaiig. De stilste in deze test is de
Xiaomi Roborock S6. Deze produceert met rustig gezoem slechts 54 dB.
De lawaaiigste, de iRobot Roomba e5158 en e5152 en de Xiaomi Mi Robot,
maken het met 68 dB echt te bont. Dat is vergelijkbaar met een niet al
te stille gewone stofzuiger en komt neer op 16 keer zo veel geluid als bij
de Xiaomi Roborock.
Neem niet de goedkoopste

Een robotstofzuiger van onder de €100 líjkt aanlokkelijk, maar
is geen slimme keus. De Dirt Devil M613 is echt een basic robot.
Hij heeft geen app, geen dockingstation en moet met een los
kabeltje worden opgeladen. De zuigprestaties vallen tegen,
hij weet zich geen raad met de meeste obstakels en laat grote
stukken vloer onberoerd. Geef liever minimaal zo’n €200 uit, en
let goed op de mogelijkheden en zuigprestaties (zie de tabel).
Onderhoud is smerig klusje

Naast het opvegen en opzuigen van vuil kunnen enkele robotstofzuigers
ook dweilen. Nou ja, die van Ecovacs en Xiaomi hebben een dweilfunc-
tie, maar stel je daar niet te veel van voor. Ze kunnen een heel kleine plek
dweilen en dan zit het gemonteerde dweiltje meteen vol.
Bij gewone stofzuigers moet je de volle stofzak en filters vervangen en
schoonmaken, maar dat hoeft niet zo vaak als bij een robot. Bovendien
is het bij de robotstofzuiger een smerig klusje. De stofopvangbakjes zijn
heel klein (gemiddeld zo’n halve liter), dus je moet ze vaak legen, soms
na elke zuigbeurt. Dan ben je blij met de automatische afsluitklep die
sommige robots hebben, anders dwarrelt er bij elke beweging stof uit.
De duurste in deze test, de iRobot Roomba i7+, heeft een dockingstation
mét automatische vuilafzuiging. Daarmee belandt het stof van meerdere
dagen in een grote stofzak die je veel minder vaak hoeft te vervangen.
Dit genoegen kost je wel bijna €400 boven op de prijs voor de i7, de

variant zonder deze optie. De filters moet je ook vaak schoonmaken en
periodiek vervangen. En het is dan vaak een heel gepriegel om het filter
weer op z’n plek te krijgen.
Ook de wieltjes en borstels hebben regelmatig aandacht nodig, want die
moet je ontdoen van vastzittend vuil en haren. Robots met los te koppe-
len borstels verdienen dan de voorkeur, anders is dit onderhoud echt een
vieze klus. Alleen de Ecovacs Deebot Slim 2 scoort op gebruiksgemak
een 5,5, de rest haalt hiervoor forse onvoldoendes.
Meer informatie over (robot)stofzuigers op consumentenbond.nl/

robotstofzuiger en consumentenbond.nl/stofzuiger.
Stoomstrijkijzers
Heb je stapels strijkgoed weg te werken, dan is het wel zo prettig als dat
snel en makkelijk gaat. Strijken met stoom helpt daarbij. Stoomstrijkijzers
zijn populairder dan stoomgeneratoren. Ze worden in elk geval veel meer
verkocht. Je herkent ze aan het watertankje dat in het strijkijzer zelf zit.
Er gaat tussen de 200 en 300 ml water in. Dat maakt het strijkijzer een
stuk zwaarder. Zeker als je veel strijkt, is dit minder prettig.
Een stoomstrijkijzer stoomt zodra je het heen en weer beweegt. Voor
hardnekkige kreukels hebben stoomstrijkijzers een sproeifunctie waar-
mee je de stof plaatselijk extra nat kunt maken. Is dat nog niet genoeg,
dan hebben sommige een stoomstootknop voor extra stoom. Gemid-
deld genomen is het strijkresultaat van stoomstrijkijzers net iets minder
goed dan dat van generatoren.
Tweestrijd
Qua prijs verliest de stoomgenerator het van het stoomstrijkijzer. Onze
Beste uit de Test en Beste Koop bij de stoomstrijkijzers kost €40. Voor de
Beste uit de Test bij de stoomgeneratoren betaal je ruim zes keer zo veel:
€250. Handig van een compact stoomstrijkijzer is dat je er gemakkelijker
een opbergplek voor kunt vinden. Nog een voordeel is dat je meestal bin-

nen een minuut aan de slag kunt als je even iets tussendoor wilt strijken.
Maar voor de veel-en-vaak-strijker is een stoomgenerator ideaal. In
sommige modellen kan meer dan 2 liter in het waterreservoir. Genoeg
voor een flinke berg strijkgoed. Het water zit in het externe basisstation
waarvan je de tank vaak kunt verwijderen. Als je de stoomstootknop
indrukt, komt de stoom via de stoomslang in het strijkijzer. Deze ge-
neratoren produceren meer stoom dan stoomstrijkijzers, waardoor het
strijkresultaat net iets beter is. Stoomgeneratoren hebben ook nadelen.
Ze zijn duur en nemen aardig wat ruimte in, vergelijkbaar met een six-
pack literflessen. Dat moffel je niet even weg in een klein hoekje. En
opwarmen duurt gemiddeld tot zo’n twee minuten, dat is best lang als
je snel iets tussendoor wilt strijken.
Zo testen we
We beoordelen het gladstrijken en de levensduur van de
stoomstrijkijzers. Ook testen we hoe goed de strijkzool bestand
is tegen krassen. Die zool bewerken we met staalwol en een
schuursponsje. Verder bepalen we de stoomproductie. En we
onderzoeken hoe makkelijk de strijkijzers te hanteren zijn, je de
watertank vult/leegt en snoeren en slangen op te bergen zijn.
Mooi glad
Belangrijk van een strijkijzer is natuurlijk dat je kleding mooi glad
gestreken wordt. Dit hebben we uitgebreid in het laboratorium getest.
We nemen daarvoor een lichte stof, in dit geval polyesterkatoen, een
‘gewone’ katoenen stof en een zware katoenen stof zoals jeans. Deze
stoffen worden flink verkreukeld. Thuis strijk je net zolang totdat je
tevreden bent met het resultaat, maar in de test strijkt een robotarm
tweemaal over de stof en daarna hangen we de stoffen uit. Omdat de
kreukels na het strijken soms weer langzaam terugkomen, beoordeelt
een deskundigenpanel vier uur later het strijkresultaat. Polyesterkatoen
strijkt het makkelijkst glad. De Beste uit de Test-generator van Philips
en de AEG ST7-1-4LG en de beide Brauns die bovenaan eindigen bij de
stoomstrijkijzers, krijgen hiervoor het hoogste cijfer: een 7,6.

Stoomstrijkijzers
. in g* zoo n
id
e
he
Te ht i ghe tkalk
l
lijk
f
Ge trijk atoe f
to
s n k sto
wi nd n on
ho em e s
ad en ge
mp n k id
e
Gl trijk de
Sc iksg war
h t
g
Kr nma ak
str lic
llin
s r en
be ken
z
i
pe
ad en
br en
ve el
ste
e
Gl sduu
Le de
Ge te
Gl trijk
Gl jk
Ty
s
rij
s
or
&
tp
o
u
c
n
s
sto
rk
ad
ad
ch
as
Me
Te
Ri
Stoomstrijkijzers
1 Braun SI 3030 / SI 3031 PU TexStyle 3 €40 7,7 9,8 6,5 7,6 6,7 4,9 6,2 4,6 8,2 1,2 
2 Philips GC4556/20 Azur €65 7,7 9,9 5,6 6,5 5,3 5,3 6,8 6,4 10 1,6 
3 Philips GC4909/60 Azur €85 7,7 10 6,0 7,1 5,8 5,3 6,5 6,4 10 1,8 
4 Philips GC4542/40 Azur €60 7,6 9,7 5,7 6,7 5,5 5,3 6,5 6,4 10 1,6 
5 Philips GC4563/30 Azur €65 7,6 9,8 5,6 6,5 5,3 5,1 6,6 6,4 10 1,7 
6 Tefal FV3970 EasyGliss €40 7,5 9,7 6,0 7,3 6,0 5,1 5,9 2,8 10 1,3 
7 Tefal FV9788 Ultimate Anti-Calc €75 7,5 10 6,3 7,1 6,5 5,3 5,7 2,8 8,2 1,9 
8 Tefal FV4980 Smart Protect €60 7,3 9,0 5,7 6,7 5,6 4,9 6,6 4,6 10 1,4
9 Tefal FV9844 Ultimate Pure €100 7,3 9,9 6,0 6,9 6,0 5,3 5,7 1,0 6,4 1,9 
10 Tefal FV1845 Maestro 2 €30 7,1 9,5 5,7 6,9 5,5 5,1 6,3 4,6 2,8 1,2 
11 Tefal FV4996 / FV4998 Ultragliss Anti-Calc €60 7,1 9,7 5,2 4,9 5,6 4,6 6,0 2,8 8,2 1,4 
12 Philips GC1750/20 Easyspeed €25 6,7 8,8 5,1 4,9 5,5 4,7 5,8 4,6 7,3 0,9 
13 Tefal FV5717 EasyGliss Plus €50 6,2 6,6 5,7 6,9 5,6 4,7 6,1 2,8 7,3 1,4 
14 Tefal FV5735 EasyGliss Plus €50 5,9 5,3 5,9 6,9 6,0 4,9 6,2 4,6 8,2 1,4 
Stoomgeneratoren
1 Philips GC9640/60 PerfectCare Elite €250 8,1 9,6 6,6 7,6 6,5 5,8 7,5 10 10 0,8
2 Tefal GV7556E1 Express Easy Plus €165 7,8 9,5 6,1 7,4 5,6 5,6 7,0 8,2 10 1,3
3 Philips GC8962/40 PerfectCare Expert Plus €225 7,8 9,0 6,3 6,7 6,4 5,8 7,5 10 10 0,8
4 Tefal GV9560E0 Pro Express Ultimate Care €230 7,7 10 6,0 7,3 5,8 4,9 6,4 6,4 10 0,9 
5 Philips PSG7024/20 PerfectCare €190 7,6 9,2 5,9 6,5 5,8 5,5 7,2 8,7 9,1 0,6
6 Tefal SV7111 Express Compact €130 7,4 9,9 5,8 6,4 5,6 5,6 6,5 8,2 4,9 1,2 
7 Tefal SV7110 Express Compact €140 7,3 9,6 5,8 6,9 5,3 5,6 6,2 8,2 7,3 1,3 
8 Tefal SV7030E0 Liberty €110 7,2 9,3 5,9 7,1 5,6 5,3 6,3 8,2 5,3 1,3 
9 AEG ST7-1-4LG €200 7,2 9,5 5,7 7,6 4,9 5,6 5,5 4,6 10 1,0 
10 Tefal SV8054E0 Express Anti-Calc €155 7,0 8,3 5,6 7,1 4,9 5,3 6,6 8,2 10 1,2 
11 Philips GC6833/30 PerfectCare
Compact Essential €140 6,9 7,5 6,0 6,9 5,6 5,8 7,0 10 7,3 1,1
12 Philips GC7920/20 Perfect Care

Compact Plus €170 6,9 7,5 5,6 6,7 5,3 5,5 7,0 10 9,1 1,1
13 Tefal SV8062 Express Power €210 6,4 6,5 5,9 6,4 6,0 5,3 6,4 8,2 8,2 1,1
14 Braun IS 2043BL CareStyle Compact €120 5,0 3,6 5,5 7,4 4,7 5,1 5,9 8,2 7,4 1,0
Beste uit de Test Beste Koop • De prijzen zijn van augustus 2020.
7,5 en hoger 5,4 en lager • De modellen zijn geselecteerd op basis van verkrijgbaarheid en
* van het ijzer, ongevuld afspiegeling van het winkelaanbod.

De meeste strijkijzers hebben veel moeite met de zware katoenen stoffen.
Over het algemeen strijken de stoomgeneratoren deze stoffen net iets
beter glad. Vijf generatoren hebben zelfs minder moeite met jeansstof-
fen dan met polyesterkatoen.
+
Braun SI 3030 PU TexStyle 3 en 3031 PU TexStyle 3
STOOMSTRIJKIJZER
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €40
Deze technisch gelijke stoomstrijkijzers zijn al langere tijd
Beste Koop en Beste uit de Test. Ze behalen voor polyester
katoen het beste strijkresultaat. De temperatuur en stoom
toevoer stel je zelf in.
+
Tefal GV7556E1 Express Easy Plus (Beste Koop)
STOOMGENERATOR
Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €165
Bij deze stoomgenerator van Tefal hoef je niets in te stellen.
Hij heeft een ‘powerzone’-knop voor een extra stoomstoot
bij de punt van de zool. De krasvastheid van de strijkzool is
uitstekend.
Zorgeloos strijken
Een trend die al enige tijd geleden is ingezet, zijn strijkijzers zonder
knop voor de temperatuurinstelling. Dat heeft zeker voordelen. Je hoeft
de was niet meer te sorteren op kouder of warmer strijken. En kleding
verprutsen door een te hoge instelling kan niet meer. Dat komt doordat
je alles op één niet al te hoge temperatuur strijkt. De strijkijzers zonder
temperatuurknop hebben wel iets meer moeite met het gladstrijken van
zware stoffen dan strijkijzers mét zo’n knop. De uitzondering is de Philips
GC6833/30 PerfectCare Compact Essential. Die kan zware stoffen beter
aan dan gewone katoenen stoffen.

Ontkalken
Elke keer als je het water verwarmt, blijft er een dun laagje kalkaanslag
achter. De kalk verzamelt zich op plaatsen waar je die niet wilt hebben,
bijvoorbeeld in de stoomgaatjes. Het beste is om de kalklaag niet te dik
te laten worden. Ontkalk het strijkijzer daarom regelmatig. Dit gaat op
verschillende manieren. Zo heb je strijkijzers met een staafje of een ven-
tiel. Dat verzamelt de kalk die je kunt wegspoelen. Als dit niet helemaal
lukt, kun je het staafje in citroensap of azijn leggen. Heb je een strijkijzer
met een reinigingsknop, druk die dan in, schud flink en leeg de tank
in de gootsteen. Zo raak je alle rommel kwijt. Er zijn ook apparaten met
een thermische shockknop. De zool warmt dan op, maar het water blijft
koud. Van schrik laten de kalkdeeltjes los en die kun je zo uit het ijzer
schudden. Strijk wel na het schoonmaken eerst op een aparte doek om
zo de kalkdeeltjes weg te strijken. Bij enkele strijkijzers worden cartridges
gebruikt die je van tijd tot tijd moet vervangen. De kosten kunnen oplo-
pen tot wel €30 per jaar. Let bij het verwijderen van de staafjes, ventielen
of cartridges goed op, want het water kan flink heet zijn.
Voor ontkalken en schoonmaken krijgen de stoomgeneratoren bijna
twee keer zo hoge scores als de stoomstrijkijzers. Bij de generatoren
zijn de knoppen makkelijker te bedienen, want er is meer ruimte voor.
Bovendien verzamelt bij stoomstrijkijzers alle kalk zich in het strijkijzer
en is daar lastiger weg te krijgen.
Strijktips
• Droog kledingstukken op hangertjes, dan blijven ze beter in
model en je krijgt minder kreukels.
• Laat kleding niet te lang drogen. Wat vochtige kleding strijk
je makkelijker glad. Hang gestreken kledingstukken even uit.
Dan kunnen ze goed drogen voor je ze opvouwt.
• Strijk kleding zo veel mogelijk binnenstebuiten. Strijkschade,
zoals glimmende plekken, witte strepen en bruine druppel-
vlekken, blijft zo onzichtbaar. En de kans op beschadiging van
opdrukken en pailletten is kleiner.

Waterhardheid
Hoe hoger de waterhardheid, hoe sneller je last hebt van kalk. In de meeste
regio’s in Nederland is het kraanwater gemiddeld hard. De hardheid ligt
er tussen 8 en 12 °dH (Duitse hardheid). Boven de 12 °dH noemen we het
water hard en onder de 8 °dH zacht. Woon je in een gebied met heel hard
water, dan kun je het kraanwater met gedemineraliseerd water mengen.
Daarmee verlaag je de hardheid. Strijkijzers zijn gemaakt voor water met
een gemiddelde hardheid. Daarom raden we het gebruik van puur gedemi-
neraliseerd water af. Op de site van je waterbedrijf staat de waterhardheid.
Levensduur
We testen de levensduur door het strijkijzer bijna 11 dagen achter elkaar
te laten stomen. Dit staat ongeveer gelijk aan vijf jaar gebruik als je per
week één uur strijkt. Voor het tussendoor ontkalken volgen we de ge-
bruiksaanwijzing. We meten hoelang de strijkijzers voldoende stoom
produceren en hoeveel lekkage er is. Op den duur neemt de hoeveelheid
stoom af. Als die echt te laag wordt, stopt de test. Ook gaan de strijkijzers
na verloop van tijd meer lekken. Over het algemeen zijn de resultaten
behoorlijk goed. Slechts vier apparaten halen de eindstreep niet.
Zie de resultaten van alle geteste modellen op consumentenbond.nl/

stoomstrijkijzer.
Wasdrogers
Al zijn het niet de meest duurzame apparaten, toch stijgt de verkoop van
wasdrogers in Nederland nog steeds. Gelukkig zijn moderne warmte-
pompdrogers wel zuiniger en ze drogen steeds beter.
Zijn wasdrogers een noodzakelijk kwaad? Of zijn ze helemaal niet zo
onmisbaar en zijn het eigenlijk energieslurpende ondingen? Want je
kunt je was toch ook gewoon ophangen?
Je zou verwachten dat in een tijd waarin duurzaamheid steeds meer de
norm is, die laatste mening breder gedragen wordt. En de wasdroger

dus zijn beste tijd heeft gehad. Maar de verkoop van wasdrogers neemt
nog steeds toe in Nederland. En ze worden almaar groter en duurder.
Gemak wint het blijkbaar nog altijd van zuinigheid.
Duurzamer
Zo wordt het nooit wat met de duurzaamheid, als we allemaal die ener-
gieslurpers blijven kopen. Maar gelukkig worden de apparaten wel steeds
zuiniger. Moderne warmtepompdrogers zijn echt veel zuiniger dan
oude condens- en luchtafvoerdrogers van pakweg zo’n tien jaar oud.
Het verschil is zelfs zo groot dat als je zo’n oude droger vervangt door
een warmtepompdroger, je waarschijnlijk netto duurzaamheidwinst
boekt. Ook al is een nog werkend apparaat vervangen natuurlijk niet
zo duurzaam.
Tegelijkertijd wordt er hard gewerkt om ook warmtepompdrogers nog
zuiniger te maken. Door fabrikanten, maar ook door de wetgever. Zo
zullen er nieuwe energielabels komen voor wasdrogers. Het huidige
‘hoogste’ label is A+++, dus het is tijd voor een herijking. Waarschijnlijk
zijn de nieuwe labels in 2022 een feit. Een interessante consequentie
zou kunnen zijn dat wasdrogers zonder warmtepomp zo’n laag energie
label krijgen, dat ze zelfs niet meer de markt op mogen. De productie
én verkoop van dat soort drogers neemt al af. De dagen van die heel
onzuinige wasdrogers lijken dus geteld.
Zo testen we
We maken een gestandaardiseerde verzameling wasgoed nat
met precies evenveel water, en drogen dat standaardwasje
meerdere keren. We meten hoelang het drogen duurt en
hoeveel energie er is gebruikt. Voor en na het drogen bekijken
we hoeveel vocht er nog in het wasgoed zit.
Droogprestaties
Uiteraard gaat de Consumentenbond mee met deze ontwikkelingen. Wij
meten in onze tests het energieverbruik van wasdrogers, en we laten
dat vrij zwaar meewegen in het Testoordeel.

Wasdrogers
ie
en
nt
to
cië
ka
ffi
s
ik
ak
or
tie
id
-e
ru
em
vo
lhe
sta
tie
pe
rb
el
sg
eit
de
sa
ve
ne
Ty
re
s
rij
uik
en
gp
cit
gie
or
gs
&
d
tp
nd
sto
lui
rk
pa
oo
oo
br
er
ch
Me
Ge
Ge
Co
Ca
En
Dr
Dr
Te
Ri
1 AEG T9DENS87 €850 8,1 8,1 9,0 7,9 6,8 9,1 5,9 8 kg
2 Miele TED 455 WP €1050 7,8 7,0 9,0 7,8 6,4 9,6 5,7 8 kg
3 Siemens WT47W561NL €840 7,7 6,6 8,7 7,8 7,4 8,7 6,2 8 kg
4 Samsung DV90N62632W/EN €850 7,7 7,5 9,1 7,1 6,6 7,8 6,4 9 kg
5 Miele TDD 430 WP €1000 7,7 8,1 9,0 7,1 5,2 9,7 5,2 8 kg
6 Beko DR 8534 GXO €600 7,6 7,1 9,1 6,7 7,1 8,8 5,2 8 kg
7 Bosch WTU876C0NL €750 7,6 7,6 9,0 6,8 6,9 7,7 5,5 8 kg
8 Bosch WTW87563NL €790 7,5 7,1 8,5 7,2 7,0 8,5 5,5 9 kg
9 Miele TDB 110 WP €700 7,4 7,2 8,1 7,0 6,4 9,8 3,9 7 kg
10 LG RC90V9AV3Q €1000 7,4 8,0 9,0 5,9 4,9 9,5 5,5 9 kg
11 Whirlpool ST U 83X EU €700 7,3 7,6 8,8 6,0 5,0 9,1 6,4 8 kg
12 Samsung DV80M5010IW €600 7,2 6,8 8,4 7,1 6,3 7,5 4,7 8 kg
13 Beko DH 8733 GA0 €550 7,1 8,0 8,9 7,0 3,4 7,6 5,2 8 kg
14 LG RC80U2AV0Q €800 7,0 7,6 8,6 6,2 3,2 8,7 6,2 8 kg
15 Whirlpool FTBE M10 72 €435 6,9 7,8 8,5 5,2 5,1 7,8 4,7 7 kg
16 Zanussi ZDH8473NW €600 6,9 7,5 8,7 5,7 5,3 6,5 5,7 8 kg
17 Siemens WT45RV70NL €650 6,9 7,2 8,6 6,4 5,2 5,6 5,7 8 kg
18 Asko T408HD.W €1100 6,9 7,6 8,6 6,2 4,3 7,8 3,2 8 kg
19 Beko DS7331PX0BX €380 6,8 8,0 8,3 6,0 4,6 7,1 3,7 7 kg
20 Indesit YTNL M11 82K RX €500 6,7 7,2 8,7 4,6 5,3 7,9 3,7 8 kg
21 Bosch WTH83001NL €600 6,5 8,0 7,8 6,0 3,6 5,6 5,5 7 kg
22 Samsung DV70M5020KW €490 6,4 6,5 7,5 7,2 4,2 6,4 4,0 7 kg
23 AEG T7DBKLEVE €600 6,4 8,2 7,2 6,5 5,5 4,3 3,2 8 kg
24 Zanussi ZDH8300NW €485 6,0 7,8 6,7 5,8 5,1 4,3 3,2 8 kg
25 Indesit YT M08 71 R EU €430 5,8 6,8 7,4 3,7 3,6 6,9 6,2 7 kg
Beste uit de Test Beste Koop • Condensatie-efficiëntie is de mate waarin de droger het water
7,5 en hoger 5,4 en lager opvangt in de condensbak, en niet met de lucht de wasruimte in
• De prijzen zijn van juli 2020. stuurt.
We raden al een paar jaar warmtepompdrogers aan, en in de tabel staan

dan ook geen andere drogers meer. Online vind je nog wel testresultaten
van condens- en luchtafvoerdrogers.
Dit levert ons soms wel kritiek op. Regelmatig klagen lezers dat we te veel
aandacht besteden aan energieverbruik, en te weinig aan droogpresta-

ties. Ze zeggen bijvoorbeeld: ‘Ik wil gewoon een droger die goed en snel
droogt’ of ‘Wat heb je aan een zuinige droger als hij het niet goed doet?’
Voor een deel zijn het terechte zorgen. Want energieverbruik, droog-
prestaties en droogsnelheid staan vaak haaks op elkaar. Een apparaat
kan het hooguit op twee punten echt goed doen, maar nooit op alle
drie tegelijk. Zo krijgen die ouderwetse, energieslurpende condens- en
luchtafvoerdrogers de was veel sneller droog.
De laatste keer dat we over wasdrogers schreven, in 2018, stelden we dan
ook dat de perfecte wasdroger – die snel, goed en zuinig droogt – nog
niet bestaat. Twee jaar later is de situatie iets verbeterd. Met name bij
de droogprestaties zien we flink hogere cijfers, zonder dat dat ten koste
gaat van het energieverbruik. Maar de droogsnelheid blijft nog steeds
achter: de Beste uit de Test heeft gemiddeld bijna 2 uur nodig voor het
standaard katoen-kastdroogprogramma. De beste condensdroger is in
75 minuten klaar. We zullen waarschijnlijk die nieuwe realiteit moeten
accepteren: zuiniger betekent ook vaak lange droogprogramma’s.
+
AEG T9DENS87 (Beste uit de Test)
Richtprijs: €850
Testoordeel: 8,1
Deze wasdroger van AEG doet veel goed. Hij is zuinig, droogt
prima en is gebruiksvriendelijk. De droogsnelheid zou wat beter
kunnen. Er is ook een versie met een app (de T9DENS87CC),
maar die is €100 duurder.
Beko DR 8534 GXO (Beste Koop)

Richtprijs: €600
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €600
Deze Beko is relatief goedkoop in aanschaf. Maar voor de Beste Koop
tellen ook de verbruikskosten mee, en daardoor springt deze droger
er extra uit. Want hij is erg zuinig. Op andere testonderdelen, behalve
droogsnelheid, blijft hij wat achter bij de duurdere modellen.

Meer kilo’s wasgoed
Bij witgoed is er de laatste jaren een opvallende trend: zowel wasmachi-
nes als wasdrogers worden steeds groter. Zuiniger betekent namelijk ook
vaak groter. Of eigenlijk: ruimer. Want de maat blijft hetzelfde, maar er
kan meer wasgoed in. Voor wasdrogers is 8 kilo droog katoen nu zo’n
beetje de norm. Wasdrogers van 9 kilo zijn er ook al veel. En 7 kilo, ooit
een veelvoorkomende capaciteit, wordt steeds schaarser. Deze trend
is opvallend, want huishoudens worden steeds kleiner. Dus waarom
moeten onze machines groter worden?
Voor een mogelijke verklaring komen we terug bij duurzaamheid:
r uimere machines hebben vaak een beter energielabel. Het energie-
verbruik wordt uitgedrukt per kilo wasgoed. Een grote machine gebruikt
voor meer wasgoed meestal maar iets meer energie. Per kilo kom je
dan dus beter uit. Maar er is een keerzijde: je moet wel genoeg was
hebben. Als je de droger niet vol draait, haal je waarschijnlijk niet het
geadverteerde energieverbruik. En dan ontstaat de rare situatie waarbij
een grotere wasdroger zuiniger lijkt, maar het in de praktijk niet is. Ons
advies is dan ook: koop hem niet te groot.
Wel of geen wasverzachter?

De meningen over het gebruik van wasverzachter zijn verdeeld.
‘Onnodig, en je voegt alleen maar parfum toe’, zeggen som-
migen. Maar voorstanders wijzen erop dat er ook parfumvrije
wasverzachter is. En ze claimen dat die niet alleen de was
zachter maakt, maar ook de levensduur van kleding verlengt,
en pluizen en de opbouw van statische elektriciteit voorkomt.
Eén ding is zeker: wasverzachter en wasdrogers gaan niet
goed samen. Wasgoed in de droger waarbij wasverzachter is
gebruikt, zorgt voor een plakkerige aanslag op de condensor,
waardoor de droger minder goed werkt. Oppassen dus.
Andere trends
Gaat het bij wasdrogers momenteel alleen om duurzaamheid? Natuurlijk
niet. We noemen twee andere trends: apps en exotische programma’s.

Eigenlijk is ‘trends’ niet helemaal het juiste woord, want vooral de apps
zetten niet echt door. Er zijn al jarenlang wasdrogers met wifi die je dus
met een app kunt bedienen. Maar veel verder dan ‘laat ergens in huis
een slimme lamp branden als de droger klaar is’ gaat het nog steeds
niet. Geinig, maar absoluut niet essentieel. En alleen beschikbaar op de
topmodellen en daarom nog heel duur. Zo is de Beste uit de Test ook te
koop in een versie met wifi en app, en die is maar liefst €100 duurder.
Een trend die wel doorzet, is een enorm aantal droogprogramma’s. Het
lijkt wel alsof inmiddels elk soort textiel zijn eigen programma heeft.
We zien droogprogramma’s voor overhemden, lingerie, dekbedden,
sportkleding, spijkerbroeken, donsjassen, outdoorkleding en wol. Jam-
mer genoeg is het niet altijd even duidelijk wat er precies bijzonder is
aan die programma’s. En wij testen alleen de standaardprogramma’s.
De handleiding vermeldt vaak in iets meer detail wat er in mag, en
hoeveel, maar niet wat er in de droger gebeurt. Wellicht maakt de dro-
ger met behulp van sensoren en aangepaste trommelbewegingen de
omstandigheden precies goed voor dat kledingstuk. Of misschien is
het gewoon marketing. En of je al die programma’s echt vaak gebruikt,
is maar de vraag. Want wie krijgt een droger vol met lingerie? En hem
halfvol laten draaien, dat is weer niet zuinig…
In de tabel staan alleen warmtepompdrogers, op consumentenbond.nl/

wasdroger vind je ook luchtafvoer- en condensdrogers.
Wasmachines
De energieklasse van een apparaat is een belangrijk keuzeaspect,

zo bleek de afgelopen jaren. Het voelt toch beter om een apparaat te
kopen met een goed label. En het energielabel had ook effect: zo werden
wasmachines steeds zuiniger. In 2012 zijn zelfs plusjes toegevoegd om
de allerzuinigste apparaten te onderscheiden.
Maar tegenwoordig hebben vrijwel alle wasmachines A+++ op het
label staan. Dat zegt dus te weinig om nog een goede, zuinige keuze

te k
unnen maken. Tijd voor een nieuw label, zodat de energieklassen
weer onderscheidend zijn. Dit geldt niet alleen voor wasmachines, maar
ook voor vaatwassers, koelkasten, lampen en televisies/monitoren. Ook
de testmethode om het label te verkrijgen is onder de loep genomen.
En zo komt er nu een nieuwe lichting wasmachines. Met andere labels
en met andere (verplichte) wasprogramma’s. Het nieuwe label en de
bijbehorende eisen gaan vanaf maart 2021 in. ‘Oude’ modellen mogen
dan nog in de uitverkoop. Maar de nieuwe lichting – tijdelijk met dubbel
label – verschijnt langzamerhand al in de winkels en de oudere model-
len zullen verdwijnen. De wasmachines in de tabel kunnen daarom
(binnenkort) niet meer (goed) verkrijgbaar zijn.
Zo testen we
Wij testen maandelijks de nieuwste wasmachines met het ka-
toenprogramma op 40 °C en het programma voor synthetische
was (ook wel ‘EasyCare’ of ‘Kreukvrij’ genoemd). Daarbij beoor-
delen we onder andere hoe schoon de was wordt en hoeveel
energie en water de machine verbruikt. En ook hoe snel hij is,
hoe goed hij wasmiddel uitspoelt en hoe goed hij centrifugeert.
Energieklasse G tot A
De indeling van de energieklassen gaat weer terug naar de G-tot A-
schaal. De A-categorie zal voorlopig leeg blijven, alleen de huidige aller
zuinigste machines krijgen klasse B. Dat is om ervoor te zorgen dat
we niet binnen de kortste keren weer plusjes nodig hebben. Boven-
dien wordt de schaal aangepast als de hoogste klassen vol beginnen
te raken. De klassen in het huidige systeem kunnen niet rechtstreeks
worden herberekend en omgezet, omdat het energieverbruik volgens
een andere methode wordt gemeten. Om een idee te geven: de paar
Beste uit de Test Beste Koop • Nummer 1 Samsung WW10N642RBA is gelijk aan de
7,5 en hoger 5,4 en lager WW10N642RPA, de Bosch WAXH2E90NL aan de WAXH2E70NL
• De prijzen zijn van augustus 2020, prijs en verkrijgbaarheid en de Miele WCI 330 WPS XL aan de WCI 330 XL.
fluctueren momenteel sterk. • De Beste Koop is berekend op basis van richtprijs en verbruiks
• De selectie is op prijs, verkrijgbaarheid en afspiegeling van het kosten over 8 jaar. Kosten voor het jaarverbruik zijn op basis van
winkelaanbod. 4 wassen per week (3 katoen, 1 synthetisch).
• Bij technisch gelijke modellen is het goedkoopste vermeld. • De gebruiksaanwijzing weegt voor 2% mee.

Wasmachines
t. 4 C
oe ru yn 0 °
jr. id el
C
0°
p. hu ab
Sp verb ik s n 4
ige
el ve hu g)
h) uik e l
u oe
(k
g
t
(kW rb idi
er as el
Wa eve ik ka
En iekl mm
En ever ik
ak
En ieve n
gi bru
n
Ce n k
lab gie se
g tro
gi ru
sse
r
lui em
elh re
le i
te rbr
pe
ho el
er rb
Sn ge
En wa
En eit
Sc rde
Ty
Ge iksg
s
Ge id
rij
u
on
cit
&
rif
e
o
tp
d
u
r
sto
rk
pa
nt
er
ch
br
er
er
Me
Ca
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 45% 12% 3% 10% 10% 5% 8% 5%
Voor huishoudens t/m 4 personen
1 Siemens WMN16T3471 €570 7,2 8,1 6,2 5,9 6,7 7,1 4,8 8,3 5,4 7,0 5,0 7 A+++ 122
1 Bosch WNAT323471 €580 7,2 8,1 6,2 5,9 6,7 7,1 4,8 8,3 5,4 7,0 5,0 7 A+++ 122
3 Bosch WAJ28000NL €400 7,1 8,8 5,7 5,6 5,8 7,2 4,9 7,7 4,2 5,1 4,7 7 A+++ 157
4 Miele WDB 030 WCS €750 7,1 8,1 5,9 6,0 5,8 8,6 4,7 8,7 5,3 5,6 5,8 7 A+++ 175
5 Samsung
WW70J5426DW/EN €430 7,0 7,8 7,3 7,2 7,5 7,2 4,4 8,8 3,9 6,3 4,9 7 A+++ 103
6 Zanussi ZWFC7265 €430 7,0 8,7 5,0 5,1 4,7 6,6 4,5 8,3 2,6 5,5 5,6 7 A+++ 139
7 Bosch WAT28645NL €580 7,0 8,0 6,2 6,2 6,2 8,3 4,9 7,9 6,0 5,9 4,7 7 A+++ 122
8 Whirlpool
FWG71484WE NL €400 6,8 8,0 5,6 5,6 5,4 7,0 5,7 7,7 2,0 6,0 5,8 7 A+++ 157
9 Zanussi ZWFN7145 €335 6,7 8,4 5,2 5,7 4,3 7,4 5,2 7,7 2,8 4,2 3,7 7 A+++ 171
10 AEG L6FB74KT €445 6,6 7,8 5,5 5,8 4,9 7,5 5,0 7,9 2,7 5,3 3,7 7 A+++ 171
11 Indesit
MTWE 71483 WK EE €330 6,5 8,0 5,0 4,9 5,4 6,7 5,4 8,0 1,8 4,7 5,0 7 A+++ 174
12 Beko WTV7712BLS €295 6,4 7,6 4,9 5,7 3,4 5,5 5,5 7,4 3,2 5,8 4,4 7 A+++ 173
13 Samsung
WW70J5585MW/EN €400 6,4 6,1 7,7 8,3 6,5 8,1 4,9 7,8 5,8 6,3 4,9 7 A+++ 153
14 Indesit
BWE 71452 W NL €330 5,7 5,9 6,3 6,5 5,7 7,3 4,7 7,1 3,5 5,2 3,9 7 A++ 197
15 Proline FP 612 WE €250 4,7 3,3 8,3 8,8 7,5 7,9 3,4 6,2 7,0 4,3 4,3 6 A++ 173
Voor huishoudens van 5 personen of meer
1 Samsung
WW10N642RBA/EN €640 7,5 8,5 6,4 6,4 6,6 6,6 6,1 8,3 6,2 6,1 6,5 10 A+++ 142
2 Miele WEJ 135 WPS €1200 7,5 8,5 6,2 6,5 5,7 8,5 5,3 8,9 6,5 6,1 5,5 8 A+++ 176
3 Bosch WAXH2E90NL €1250 7,5 8,7 6,4 6,7 5,7 7,5 5,0 8,3 5,1 6,9 6,0 10 A+++ 167
4 Miele WCI 330 WPS XL €1250 7,5 8,1 6,6 6,8 6,3 8,8 5,5 8,9 7,1 6,5 6,2 9 A+++ 130
5 Samsung
WW10M86INOA/EN €1325 7,5 7,8 6,8 6,9 6,7 6,9 6,2 9,9 8,0 6,4 5,4 10 A+++ 119
6 AEG L7FENQ96 €750 7,4 8,7 5,4 5,4 5,3 7,9 5,5 8,8 4,9 6,0 5,4 9 A+++ 152
7 Siemens WM14T463NL €520 7,2 8,0 6,4 6,2 6,7 7,0 5,7 7,9 5,6 7,1 5,6 8 A+++ 135
8 LG F4WV708P1 €600 7,2 8,7 5,6 5,7 5,3 8,0 5,2 8,5 2,6 5,9 5,9 8 A+++ 115
9 Bosch WAU28U00NL €600 7,1 8,4 5,7 5,7 5,9 7,4 5,0 8,1 5,0 6,2 4,7 9 A+++ 152
10 Zanussi ZWFN8240 €360 7,0 8,5 5,3 5,6 4,9 7,0 5,3 8,1 3,7 5,1 5,1 8 A+++ 156
11 Beko WTV9760CSB €450 6,9 8,1 6,0 6,9 4,2 7,2 4,5 8,2 5,1 5,7 4,5 9 A+++ 173
12 Indesit
BWE 81484X WSSS NL €400 6,5 7,2 6,5 6,4 6,8 6,7 5,4 7,6 4,0 5,3 5,8 8 A+++ 177
13 Asko W2086C.W €1000 6,4 6,5 7,6 7,2 8,4 8,5 4,6 7,8 6,5 5,1 4,0 8 A+++ 190
14 Haier HW80-BP14636 €400 6,3 5,7 7,7 8,4 6,2 8,4 4,9 8,1 7,3 5,8 5,2 8 A+++ 115
15 Whirlpool
FWF81683W EU €450 5,6 4,2 8,1 8,6 7,3 7,9 5,8 7,8 6,8 5,6 5,1 8 A+++ 196

wasmachines met een nieuw label die we al getest hebben (zoals de
Bosch WAU28U00NL uit de tabel), gaan van A+++ naar C.
T/M 4 PERSONEN = T/M 7 KG

Samsung WW70J5426DW/EN (Beste Koop)
Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €430
Deze koolborstelloze machine van 7 kg heeft veel
programmaopties. Hij wast en centrifugeert goed en is
behoorlijk zuinig met energie. Maar hij spoelt wel erg slecht,
is relatief lawaaiig en de programma’s duren lang: het katoen
40 °-programma bijna 200 minuten.
VANAF 5 PERSONEN = VANAF 8 KG

Siemens WM14T463NL (Beste Koop)
Testoordeel: 7,2
Richtprijs: €520
Deze Siemens, geschikt voor 8 kg wasgoed, is koolborstelloos
en blinkt vooral uit in gebruiksgemak. Hij heeft een duidelijk
display. Wel is het filter wat lastig schoon te maken. Met een
gemiddelde snelheid en een gemiddeld energie- en water
verbruik wast en centrifugeert hij heel behoorlijk.
Eco 40-60
Het nieuwe label wordt bepaald aan de hand van het wasprogramma
eco 4060. Dat nieuwe standaard programma is geschikt voor het wassen
van normaal bevuild katoenen wasgoed waarvan is aangegeven dat je
het op 40 of 60 graden kunt wassen.
We vroegen 2350 wasmachine bezitters of ze verwachten dit programma
te gaan gebruiken. De meningen zijn zeer verdeeld: een grote groep
denkt het wel te gaan gebruiken om zo zuinig mogelijk te wassen. Maar
anderen verwachten dat het programma te lang zal duren.
En daar zouden ze best gelijk in kunnen hebben. Schoon én zuinig was-
sen gaat vaak ten koste van de snelheid. Om de programmaduur niet

de pan uit te laten rijzen, is er een limiet gesteld. Die is afhankelijk van
hoe groot en vol de wastrommel is. Het programma mag bij een volle
wastrommel van 7 kg niet langer dan 3,5 uur duren en bij een halfvolle
trommel van 9 kg maximaal een kleine 3 uur. Voor de overgrote meer-
derheid is dat onacceptabel lang. Snelheid is belangrijk, blijkt uit de
enquête. De optie op machines om een wasprogramma te verkorten is
erg populair, maar doet de zuinigheid van een wasprogramma teniet.
De optie ‘zuinig wassen/eco’ wordt overigens ook veel gekozen.
Al met al roept het nieuwe wasprogramma vragen op over het gebruik
en de werkelijke temperatuur. Was je bijvoorbeeld vaatdoekjes wel
hygiënisch met dit programma? Zodra er voldoende wasmachines met
dit programma te koop zijn, onderwerpen we ze aan een vergelijkende
extra test.
Grote trommels
Met het huidige label krijgen grotere machines gemakkelijker een hogere
energie-efficiëntieklasse dan kleinere. Dat heeft te maken met inge
wikkelde berekeningen achter een A++ of A+++. Bij het nieuwe label zijn
de berekeningen aangepast en zal de impact van de trommelcapaciteit
minder groot zijn. Forsere machines wassen per kilo wasgoed vaak wel
zuiniger, maar alleen als je de trommel ook echt vol stopt. En dat laatste
is zeer de vraag. Door de jaren heen worden de trommels steeds groter
en de huishoudens juist kleiner.
Wasmachines hebben vaak wel beladingsherkenning, waarbij water- en
energieverbruik worden aangepast aan de hoeveelheid was. Maar toen
wij dit vorig jaar bij een aantal wasmachines testten, bleek die weinig
nauwkeurig en bleef het wasresultaat bij halfvolle trommels duidelijk
achter.
Maar goed dus dat de berekening voor het nieuwe label nu op basis
van volle, halfvolle en kwartvolle trommels gaat. En hoe groter de was-
machine, hoe zwaarder de kwartvolle trommel meeweegt. Dat is een
goede zaak: het is immers waarschijnlijker dat die wasmachines lang
niet altijd goed vol zullen zijn.
Ook zijn er eisen voor het minimale wasresultaat (grofweg hoger dan
een 5 in onze test) en spoelresultaat. Grote kans dat dit leidt tot wasma-
chines met een betere beladingsherkenning. En wie weet stopt ook het
almaar toenemen van de trommelgrootte.

Meer veranderingen
Naast het nieuwe eco 40-60 programma, verandert er meer aan de
nieuwe wasmachines. Zo moet je met elke wasmachine op 20 graden
kunnen wassen. Ook hierbij vroegen we wat de 2350 wasmachine-
gebruikers ervan vinden. De meerderheid verwacht dit niet te gaan
gebruiken. Ze zijn sceptisch over hoe schoon het wasgoed dan wordt
en vragen zich af of het wasmiddel wel goed oplost.
Verder hebben de wasmachines geen andere ‘eco’-programma’s meer.
En ook verdwijnen programma’s met aanduidingen als ‘normaal’, ‘dage
lijks’, ‘regelmatig’ en ‘standaard’. Maar het gewone katoenprogramma
(waarmee wij op 40 graden testen) blijft wel bestaan.
Nog een verandering: bij het weergegeven energieverbruik in kWh komt
het verbruik per 100 wasbeurten te staan, in plaats van het jaarlijkse
energieverbruik. Dat getal op het label zal dus aanzienlijk lager en dui-
delijker zijn.
Repareren
Ook is er goed nieuws over reparatie en recycling. Er zijn criteria opge
steld om professionele reparatie en recycling te bevorderen en zo de
levensduur van de apparaten te verlengen.
Allerlei reserveonderdelen, zoals motor en koolborstels, pomp,
lagerkruis en sensoren, moeten ten minste tien jaar beschikbaar zijn
voor professionele reparateurs. Die termijn gaat in nadat het laatste
exemplaar van de wasmachine op de markt is gebracht. En onderdelen
zoals deuren, deurscharnieren, afdichting en wasmiddelladen moet
iedereen kunnen kopen. Daarbij moeten alle reserveonderdelen te ver-
vangen zijn met gereedschap dat je normaal gesproken gemakkelijk
kunt aanschaffen. De onderdelen moeten binnen drie weken worden
geleverd. We vinden het goed dat er een maximum aan de levertijd is
gesteld, maar drie weken zonder (goed werkende) wasmachine is wat
ons betreft nog wel te lang.
Ga voor uitgebreide testinformatie van ruim 200 wasmachines naar

consumentenbond.nl/wasmachine. De bijbehorende testvideo is te
vinden op consumentenbond.nl/wasmachine/hoe-wij-testen.

Wasmiddelen (bont)
Schoon wasgoed met stralende kleuren, ecologisch verantwoord ge-

wassen voor een lage prijs. Dat klinkt te mooi om waard te zijn. En dat
is het ook. Je zult moeten kiezen wat je vooral belangrijk vindt aan een
wasmiddel en je dan even verdiepen in onze test.
Je zit na een lange dag met een wijntje op de bank. Je partner ploft naast
je neer en dan gaat het mis: wijn op je blouse. Werk aan de winkel voor
het wasmiddel. Lukt het om de blouse weer schoon te krijgen? Daar
kun je helaas niet van uitgaan. Niet alle middelen wassen even schoon,
blijkt uit onze test.
We namen 32 bontwasmiddelen onder de loep. Zo’n middel gebruik je
voor de hoofdwas en is niet geschikt voor wol en zijde. Bij de geteste
bontwasmiddelen zitten poeders, vloeibare varianten en capsules. En
er zijn meer verschillen, zoals wel en niet geconcentreerd, met ecologi-
sche en huidvriendelijke claims, goedkope en dure producten. Enkele
wasmiddelen, zoals van Persil en Seepje, ontbreken in de test vanwege
formulewijzigingen. Fleuril Color & fiber en Ariel Color Reveal zijn wel
getest, maar bleken daarna gewijzigd te zijn. De middelen kregen als
Testoordeel een 6,4 en 6,1. Fleuril is overigens een wat vreemde eend in
de bijt, want volgens de verpakking is het geschikt voor alle gekleurde
was. Maar het doseeradvies is gebaseerd op een kleine hoeveelheid
wasgoed die hoort bij een fijnwasmiddel.
Vlekken en kleuren
Om te beoordelen hoe goed de wasmiddelen vlekken verwijderen, zet-
ten we ze aan het werk met wasgoed met verschillende soorten vlek-
ken. We testen met vetvlekken zoals huid- en braadvet, plantaardige
vlekken zoals van gras en wortel en kleurstofvlekken zoals van thee en
wijn. De middelen in de top 15 van de tabel slagen er heel aardig in deze
vlekken weg te krijgen. Wat de wijnvlek betreft: Ariel Compact color &
style wast die het allerbeste weg. En dat geldt ook voor de plantaardige
en vetvlekken.
Als het wasmiddel de vlek heeft losgeweekt van de stof, is het natuurlijk
niet de bedoeling dat het vuil weer op een ander kledingstuk neerslaat.

Wasmiddelen bont
g
kin
ak
n
rp
te
ve
ur
ing
er
be
np
kk
as
pa
0w
sse
pe
el
er
de
r1
wa
Ty
dv
rij
or
pe
&
tp
al
ou
rm
sto
rk
nt
ch
ijs
Inh
Me
Vo
Aa
Te
Pr
Ri
1 Ariel Compact color & style €7,50 8,5 €4,11 1350 gr 18 P
2 Formil Ultra plus color €2,60 8,1 €0,87 2025 gr 30 P
3 Una Kleur waspoeder €2,60 8,1 €0,87 2025 gr 30 P
4 Una Wasmiddel kleur €2,20 7,9 €1,10 1100 ml 20 V
5 Plus Kleur €2,45 7,8 €1,37 1314 ml 18 V
6 1 de Beste Gekleurde was €2,50 7,8 €1,38 1314 ml 18 V
7 G'woon Kleur €2,55 7,8 €1,43 1314 ml 18 V
8 AH Kleur vloeibaar €2,75 7,6 €1,37 1100 ml 20 V
9 Formil Color supergeconcentreerd €2,85 7,2 €1,01 1000 ml 28 V
10 AH Kleur vloeibaar geconcentreerd €2,95 7,1 €1,06 1000 ml 28 V
11 Klok Waspoeder kleur €4,90 7,1 €2,72 1170 gr 18 P
12 1 de Beste Gekleurde was 2x geconcentreerd €2,10 7,0 €1,05 740 ml 20 V
13 G'woon Kleur dubbel geconcentreerd €2,10 7,0 €1,05 740 ml 20 V
14 Plus Kleur compact & krachtig €2,20 7,0 €1,10 740 ml 20 V
15 Jumbo Kleur 2 x geconcentreerd €2,80 6,9 €0,99 980 ml 28 V
16 Subliem Color totaalwasmiddel kleur €3,85 6,8 €0,86 3000 ml 45 V
17 Color Reus poeder €6,00 6,8 €3,27 880 gr 16 P
18 Jumbo Kleur geconcentreerd €3,90 6,5 €0,98 2200 ml 40 V
19 Ecover Colour appelbloesem & freesia €10,00 6,4 €3,05 1500 ml 30 V
20 G'woon Kleur ecologisch en huidvriendelijk €2,95 6,2 €0,98 1350 ml 30 V
21 Plus Kleur eco huidvriendelijk €4,00 6,2 €1,33 1350 ml 30 V
22 Neutral Colour wash €6,60 6,2 €3,30 1000 ml 20 V
23 Lenor Allin1 pods kleur gouden orchidee €5,60 6,1 €4,11 276 gr 11 C
24 Persil Disks color €6,60 6,1 €4,37 350 gr 14 C
25 Color Reus gel €6,40 5,9 €2,90 1000 ml 20 V
26 Jumbo Ecologisch kleur €3,00 5,8 €1,30 1500 ml 23 V
27 Seventh Generation Color fresh orange & blossom €9,00 5,6 €4,50 1000 ml 20 V
scent
28 Hema Eco colour €3,50 5,5 €1,40 1000 ml 25 V
29 Robijn Color pink sensation €6,85 5,4 € 3,00 1100 ml 22 V
30 Robijn Color klein & krachtig pink sensation €8,40 5,2 €3,59 735 ml 21 V
31 Dreft Everyday care normaal €5,95 5,2 €3,71 880 ml 16 V
32 Omo Kleur €3,75 5,1 €1,87 1000 ml 20 V
Beste uit de Test Beste Koop Spar en Hoogvliet, 1 de Beste o.a. bij Dirk en Dekamarkt.
7,5 en hoger 5,4 en lager • De dosering is voor 4 à 5 kg normaal bevuilde was en een
• De prijzen zijn van juni 2020. gemiddelde waterhardheid.
• P = poeder, V = vloeibaar, C = capsules. • De wasmiddelen 5, 6, 7, 12, 13 en 14 zullen per 1 september worden
• Una is verkrijgbaar bij Aldi, Formil bij Lidl, G’woon o.a. bij Coop, aangepast. Van de nummers 4, 27, 29, 30 en 32 is de samenstelling

Gebeurt dat wel, dan wordt
n
ste
de was grauw. Om de ver-
lre
Vr isch smid g
tie
og wa win
de
en
tra
n
u
ffe
Kl eho der
Ec elen rgra
en
grauwing te meten, wassen
Ui gaan ht
sto
nc
rb rwij
n rac
o ve
ro ud
co
ur
Te verd
Kl n ve
ge
gs
we witte lapjes mee en bekij-

rin
an
ke
tsp
se
ij v
ge
eu
eu
ek
ol
Do
Vl
ken of ze wit blijven. Vooral

60% 15% 10% 10% 5%
94 ml 9,4 7,5 5,9 7,9 7,1 bij diverse vloeibare ecolo-
85 ml 8,7 7,1 6,1 8,0 8,7 gische middelen en bij Dreft
85 ml 8,7 7,1 6,0 7,4 8,7 worden de lapjes grauw.
55 ml 8,2 7,7 6,5 6,7 10 De poeders Ariel Compact
73 ml 7,9 7,9 6,0 7,1 10 color & style, Formil Ultra
73 ml 7,9 7,9 6,0 7,1 10
plus color en het ecologi-
73 ml 7,9 7,9 6,0 7,1 10
55 ml 7,8 7,5 6,1 6,9 10
sche poeder van Klok hou-
35 ml 6,9 7,9 6,3 7,1 10 den ze juist heel mooi wit.
35 ml 6,9 7,9 5,6 6,7 10 Lenor Allin1 pods en Robijn
80 ml 7,2 6,4 6,6 7,7 7,1   Color pink sensation bevat-
37 ml 6,8 8,0 5,5 6,9 10
ten vreemd genoeg optische
37 ml 6,8 8,0 5,5 6,9 10
witmiddelen. Deze zitten
37 ml 6,8 8,0 5,5 6,9 10
35-52 ml 6,6 7,5 6,1 6,7 10 doorgaans in wasmiddelen
66 ml 6,3 8,1 5,9 6,9 10 voor de witte was en zorgen
115 ml 6,7 7,8 5,9 7,0 6,2 ervoor dat wit textiel witter
55 ml 6,1 7,3 6,4 6,3 10 lijkt. Maar voor gekleurde
50 ml 5,5 8,4 6,6 6,7 10 
was voegen ze niets toe. Als
45 ml 5,7 8,0 5,8 5,3 10  
een wasmiddel het Nordic
45 ml 5,7 8,0 5,8 5,3 10  
50 ml 5,6 7,5 5,8 6,5 10  ecolabel wil voeren, mogen
25 gr 5,3 7,9 5,8 6,5 10 deze stoffen er zelfs hele-
25 gr 5,4 7,6 6,1 6,7 10 maal niet in zitten (zie ver-
50 ml 4,9 8,0 6,3 6,6 10 derop). Het poeder van Klok
65-80 ml 5,2 7,9 5,5 4,9 10  
voorkomt vergrauwing als
50 ml 4,6 8,2 5,5 5,4 10 
een van de beste, maar heeft
40 ml 4,6 7,9 5,4 5,4 10  de laagste score voor kleur-
50 ml 4,2 7,7 5,6 6,5 10
behoud. De andere midde-
35 ml 3,8 8,0 6,1 6,4 10
55 ml 4,0 7,9 5,5 5,4 10
len krijgen minimaal een 7
50 ml 3,8 7,8 5,6 6,3 10 voor kleurbehoud.
Voorkomen dat kleuren
aangepast. Dit heeft volgens de fabrikant geen invloed op de
resultaten. Bij nummer 11 heeft de aanpassing mogelijk een afgeven (kleuroverdracht)
kleine invloed op de resultaten. blijkt lastiger. Je kunt daar-
om nieuwe kledingstukken

die donker- of felgekleurd zijn beter eerst een paar keer apart met de
hand wassen. Donkere en felle kleuren kun je overigens ook fixeren
door het nieuwe kledingstuk een nacht in een emmer water met een
scheut azijn te zetten. Met Ecover Colour blijven kleuren het mooist.
Was je gekleurd en wit wasgoed vaak samen? De vloeibare (niet-
geconcentreerde) middelen van Plus, 1 de Beste en G’woon weten zowel
kleuren mooi te houden als witte stoffen wit.
Zo testen we
De wasmiddelen worden getest op 40 °C, met 19 soorten
vlekken, waaronder thee, rode wijn, tomatenpuree, braadvet
en make up. We bekijken of het wasgoed niet vergrauwt en
bepalen of kleuren mooi blijven en er geen sprake is van kleur
overdracht op ander wasgoed. Bij poeders testen we of er
zichtbare wasmiddelresten achterblijven.
Witte spikkels
Een gekleurde broek vol met witte spikkels, dat wil je niet. Daarom testen
we bij de poeders of er zichtbare restjes achterblijven. Poeders bevatten
waterontharders, zoals zeolieten. Daardoor kan het wasmiddel beter zijn
reinigende werk doen. Maar zeolieten lossen niet op in water en kunnen
vooral bij wassen op lage temperaturen als spikkels of vegen op het was-
goed achterblijven. Dat zien we inderdaad bij de geteste poeders, maar in
beperkte mate. Omdat vloeibare wasmiddelen geen zichtbare resten ach-
terlaten, hebben die voor ‘uitspoelen wasmiddelresten’ een 10 in de tabel.
Het middel dat er over de hele linie het beste uitkomt is Ariel Compact
color & style. Maar dat is ook een van de duurste. Voor ongeveer een
vijfde van de prijs heb je de Beste Koop, het waspoeder van Una (van
Aldi) of Formil (van Lidl). Deze poeders en dat van Ariel blinken uit in
het verwijderen van vlekken en houden kleuren redelijk mooi. Vind
je kleurbehoud het allerbelangrijkst, dan kun je beter kiezen voor een
vloeibaar wasmiddel.
Net zoals in eerdere tests doen de goedkope wasmiddelen niet onder
voor de dure varianten. Sterker nog, de duurste wasmiddelen met een

prijs van meer dan €3 per 10 wasbeurten staan allemaal in de onderste
helft van de tabel, behalve testwinnaar Ariel.
+
Ariel Compact color & style (Beste uit de Test)
Richtprijs: €4,11 per 10 wasbeurten
Testoordeel: 8,5
Dit poeder blinkt uit in het verwijderen van vlekken.
Het voorkomt dat stoffen vergrauwen en houdt kleuren mooi.
Pas wel op met nieuwe fel- of donkergekleurde stoffen, die
kunnen afgeven op ander wasgoed (kleuroverdracht). En er
kunnen wat wasmiddelresten achterblijven.
Formil Ultra plus color (Beste Koop)

Testoordeel: 8,1
Het goedkope poeder van Lidl krijgt vlekken heel goed weg
en voorkomt vergrauwing. Kleuren blijven redelijk lang mooi.
Nieuw textiel dat kan afgeven was je het beste eerst
een paar keer apart.
Una kleur waspoeder (Beste Koop)

Testoordeel: 8,1
Net als Formil krijgt Una kleur waspoeder van Aldi de was
heel goed schoon. Het voorkomt vergrauwing en houdt
kleuren redelijk mooi. Kleuren van nieuw textiel kunnen
afgeven op ander wasgoed.
Een frisse geur

Natuurlijk wil je niet alleen dat de was schoon wordt, maar ook dat het
wasgoed fris ruikt. Daarom voegen fabrikanten parfum toe aan wasmid-
delen, om zo ook nare achtergebleven geurtjes te maskeren.

Over de geur doen wij geen uitspraken, omdat dit heel persoonlijk is. De
een vindt een uitgesproken geur heerlijk, de ander wil wel een geurtje,
maar niet te sterk en weer een ander wil het liefst een geurloos wasmid-
del. Een kwestie dus van zelf proberen.
Parfum en kleurstoffen in wasmiddelen kunnen overgevoeligheid
veroorzaken als je een (huid)allergie of astma hebt. We hebben vijf huid-
vriendelijke wasmiddelen getest. Klok en Neutral hebben het Asthma
Allergy Nordic-label. Deze producten bevatten geen parfum en aller
genen. Allergenen zijn stoffen die allergische reacties kunnen oproepen.
Ook de ecologische en huidvriendelijke middelen van G’woon, Plus en
Jumbo ecologisch bevatten geen parfumstoffen en allergenen.
Ingrediëntenlijsten
Informatie over wat voor stoffen er in een wasmiddel zitten, is deels
te vinden op de verpakking. Fabrikanten zijn bijvoorbeeld verplicht te
vermelden of het wasmiddel 1 van de 26 allergenen bevat waarvoor ve-
len allergisch zijn. Het wasmiddel AH Kleur geconcentreerd bevat maar
liefst 7 van deze 26 stoffen. Dat kun je maar beter links laten liggen als
je een gevoelige huid hebt. Wil je meer details, dan zijn er uitgebreidere
ingrediëntenlijsten beschikbaar. Fabrikanten moeten die ter beschik-
king stellen via een website en hiernaar verwijzen op de verpakking.
We zochten uit of deze informatie op de sites makkelijk te vinden is.
Meestal gaat dat redelijk snel. Maar bij een aantal wasmiddelen is het
behoorlijk lastig of lukt het zelfs niet. Bij Albert Heijn vind je de infor-
matie nadat je zes keer de lijst met meestgestelde vragen verder hebt
opengeklapt of moet je zoeken op het woord ‘allergenen’. Op de site
van Jumbo vinden we de lijst na het zoeken op ‘detergenten’, oftewel
reinigingsmiddelen. Niet een voor de hand liggend zoekwoord voor de
gemiddelde klant. Voor Formil van Lidl is er een code van acht cijfers
nodig om bij de informatie te komen, maar op de verpakking van een
van de geteste Formil-producten staat alleen een 13-cijferige code. Dit
is inmiddels aangepast.
Voor maar liefst acht middelen bevat de gevonden lijst niet de ingre-
diënten van de meest recente samenstelling, blijkt uit navraag bij de
fabrikanten. Je kunt er als consument dus niet van op aan zo de juiste
informatie te bemachtigen, dat moet beter. Van een aantal middelen
blijkt de samenstelling te zijn aangepast tijdens de testperiode. Het gaat

gedeeltelijk om wijzigingen als gevolg van strengere regels voor waar-
schuwingen op de verpakking. Als een wasmiddel stoffen bevat die
schadelijk zijn voor de gezondheid of het milieu, dan moeten er waar-
schuwingen en waarschuwingssymbolen op staan. Voor enkele stoffen
zijn deze eisen aangescherpt. Om extra waarschuwingen op verpakkin
gen te voorkomen, heeft een aantal fabrikanten de samenstelling van
hun wasmiddelen veranderd.
Ecologisch
Wasmiddelen bevatten stoffen die schadelijk zijn voor mens en milieu.
Vind je het belangrijk om zo min mogelijk schadelijke stoffen te gebrui-
ken, kies dan voor een wasmiddel met een ecolabel, zoals het EU Ecolabel
of het Nordic ecolabel (ook wel Nordic Swan genoemd). Het waspoeder
van Klok heeft van de ecologische middelen het hoogste Testoordeel.
Op alle verpakkingen staan de verplichte zinnen over schadelijke effec-
ten van het product, zoals ‘Giftig voor in het water levende organismen,
met langdurige gevolgen’. Zo kun je wasmiddelen met elkaar vergelijken
op milieu-impact. Meer informatie over de schadelijke effecten van
allerlei stoffen is te vinden op waarzitwatin.nl.
Van een geconcentreerd wasmiddel heb je minder nodig. Je haalt dus
meer wasbeurten uit één verpakking en hebt daardoor ook minder ver-
pakkingen nodig. In die zin is een geconcentreerd wasmiddel dus min-
der schadelijk voor het milieu dan een niet-geconcentreerd wasmiddel.
In de tabel staat hoeveel je van een wasmiddel nodig hebt per wasbeurt,
gerekend met 4 à 5 kilo wasgoed.
Je kunt ook je ecologische voetafdruk verkleinen door zo veel mogelijk
met een volle trommel en op lage temperaturen te wassen. En door iets
pas in de was te doen als het echt vuil is of stinkt in plaats van na één
keer dragen. En gebruik niet meer wasmiddel dan nodig is, door je aan
het doseeradvies op de verpakking te houden. Het is een fabeltje dat je
wasgoed extra schoon wordt als je meer wasmiddel gebruikt. Dat te veel
wasmiddel slecht is voor het milieu, je wasgoed, de wasmachine en je
portemonnee is wél waar.
Op consumentenbond.nl/wasmiddel vind je meer informatie over

wassen en wasmiddelen.

Wasmiddelen (wit)
Poeder, pods, A-,B- en huismerken, ecologisch en huidvriendelijk: het

aanbod aan witwasmiddelen is zeer divers. En de prijs verschilt ook:
van €0,10 tot €0,45 per wasbeurt. Met welk middel wordt je wasgoed het
schoonst en blijft het mooi wit?
In de test die we publiceerden in de Consumentengids van juli/augustus
2019 (Testjaarboek 2020) konden we tien wasmiddelen niet meenemen,
omdat ze net gewijzigd werden. In de tabel staan zowel de eerder geteste
als nieuw geteste middelen. De nieuwe resultaten bevestigen de con-
clusie van toen: voor de witte was kun je het beste een poeder kopen.
Poeders bevatten zuurstofbleekmiddelen die helpen bij het verwijderen
van kleurstofhoudende vlekken zoals thee, wijn en vruchtensap. De
meeste geteste poeders krijgen ook vlekken van bijvoorbeeld tomaten-
puree en mosterd beter schoon dan vloeibare middelen. Dat zijn vlekken
die met behulp van enzymen worden verwijderd.
Je kunt er helaas niet van uitgaan dat poeders het per definitie goed
doen; een vijftal schommelt rond Testoordeel 6.
Combineer je witte was met gekleurde was of was je een zwart-wit
gestreept shirt, dan kun je beter een vloeibaar witwasmiddel kiezen.
Door het ontbreken van zuurstofbleekmiddelen daarin blijven de kleuren
mooier. Het geschiktst zijn Albert Heijn wit vloeibaar en Una wasmiddel
wit vloeibaar. Die hebben de beste balans tussen vlekken verwijderen
en zowel wit als kleuren behouden.
Zo testen we
De witwasmiddelen testen we op 27 soorten vlekken.
Zowel op 40 °C als op 60 °C beoordelen we hoe goed de
middelen de vlekken wegkrijgen. Ook testen we hoe goed ze
vergrauwing tegengaan en uitspoelen. Omdat wit textiel soms
wordt gecombineerd met gekleurde items, testen we ook
kleurbehoud en kleuroverdracht.

Ecologisch
In de test zitten zeven ecologische wasmiddelen. Ze zijn te herkennen
aan keurmerken, zoals het EU Ecolabel, Nordic Ecolabel en het Ecocert
label. Voor zo’n label gelden allerlei eisen. Stoffen die schadelijk zijn voor
het milieu of de gezondheid of die huidirritatie veroorzaken mogen niet
of beperkt gebruikt worden. Verder zijn er restricties aan de hoeveelheid
verpakkingsmateriaal en aan de dosering. De aangeraden dosering voor
de geteste middelen loopt uiteen van 35 ml tot het dubbele voor 4,5 kg
wasgoed. Bij een lagere dosering zijn de verpakkingen kleiner en dat
geeft minder milieubelasting door het vervoer. Een gevolg van de eisen
is wel dat ecologische wasmiddelen doorgaans minder goed reinigen
dan niet-ecologische. Gelukkig is er een uitzondering: Klok, ecologisch
en geschikt voor de gevoelige huid, doet het opvallend goed.
+
Ariel Original compact poeder (Beste uit de Test)
Richtprijs: €7,75 (€3,87 per 10 wasbeurten)
Testoordeel: 8,7
Dit poeder verwijdert vlekken het best, zeker op 60 °C.
Het blinkt ook uit in het wit houden van wasgoed. Nadelen: er
kunnen zichtbare wasmiddelresten achterblijven en het is niet
zo geschikt voor gekleurde was.
1 de Beste wit waspoeder (Beste Koop)

Richtprijs: €3,30 (€1,11 per 10 wasbeurten)
Testoordeel: 8,5
Ook dit wasmiddel is zeer goed in het verwijderen van vlekken
en wit houden van het wasgoed. Net als bij de Beste uit de Test
is de score voor kleurbehoud niet zo best. Een groot voordeel is
de lage prijs.
Aanbiedingen
De prijs per wasbeurt van de geteste wasmiddelen varieert van €0,09
tot €0,45. De huismerken zijn flink voordeliger dan de A-merken: je

Wasmiddelen wit
g
kin
ak
n
rp
te
ve
ur
ing
er
be
np
kk
as
pa
0w
sse
pe
el
er
de
r1
wa
s
ty
dv
rij
or
pe
&
tp
al
ou
rm
sto
rk
nt
ch
ijs
Inh
Me
Vo
Aa
Te
Pr
Ri
1 Ariel Original compact poeder €7,75 8,7 €3,87 1350 gr 18 poeder
2 1 de beste wit waspoeder * €3,30 8,5 €1,11 2025 gr 30 poeder
3 Albert Heijn Wit waspoeder €3,45 8,4 €1,15 2025 gr 30 poeder
4 Formil Ultra plus white poeder €3,45 8,2 €1,15 2025 gr 30 poeder
5 Una Wit waspoeder €3,45 8,1 €1,15 2025 gr 30 poeder
6 Albert Heijn Wit vloeibaar €2,75 7,6 €1,37 1100 ml 20 vloeibaar
7 Una Wasmiddel wit vloeibaar €2,75 7,6 €1,37 1100 ml 20 vloeibaar
8 Klok Waspoeder wit poeder €5,00 7,6 €2,75 1170 gr 18 poeder
9 Jumbo Extrawit poeder €3,45 7,5 €1,14 1800 gr 30 poeder
10 Persil Megaperls Power €5,65 7,3 €3,45 900 gr 15 poeder
11 G'woon Wit dubbel geconcentreerd* €2,15 7,2 €1,08 740 ml 20 vloeibaar
12 Formil Duo power white capsules €4,00 7,1 €2,00 20 st 20 capsules
13 Witte Reus poeder €5,60 7,1 €3,09 935 gr 17 poeder
14 Persil Power gel €7,50 7,0 €3,53 1000 ml 20 vloeibaar
15 Subliem Ultra white vloeibaar €3,90 6,8 €0,86 3000 ml 45 vloeibaar
16 Jumbo Wit vloeibaar €2,90 6,8 €1,04 980 ml 28 vloeibaar
17 Ariel Original vloeibaar €6,00 6,8 €3,55 770 ml 14 vloeibaar
18 Formil White vloeibaar wasmiddel €4,00 6,7 €1,00 2200 l 40 vloeibaar
19 Robijn Stralend Wit vloeibaar €6,90 6,3 €3,07 1100 ml 22 vloeibaar
20 Ecover Wasmiddel Universal vloeibaar €10,00 6,3 €3,19 1500 ml 30 vloeibaar
21 Witte Reus vloeibaar €6,40 6,2 €3,00 1000 ml 20 vloeibaar
22 Albert Heijn Puur wit vloeibaar €3,20 6,1 €1,70 1000 ml 18 vloeibaar
23 Neutral White wash poeder €5,70 6,1 €3,12 1188 gr 18 poeder
24 Ecover Waspoeder Universal poeder €8,00 6,0 €4,58 1200 gr 16 poeder
25 Neutral White wash vloeibaar €6,60 5,9 €3,26 1000 ml 20 vloeibaar
26 Hema White poeder €2,75 5,8 €1,53 1200 gr 18 poeder
27 Albert Heijn Puur wit poeder €4,00 5,8 €1,66 1000 gr 23 poeder
28 G'woon Wit ecologisch vloeibaar* €3,75 5,7 €1,25 1350 ml 30 vloeibaar
29 Omo Wit vloeibaar €3,75 5,7 €1,81 1000 ml 20 vloeibaar
30 Omo Wit poeder €3,75 5,4 €2,51 798 gr 14 poeder
31 Hema White vloeibaar €2,00 5,3 €1,25 1000 ml 16 vloeibaar
32 Jumbo Wit ecologisch vloeibaar €3,00 5,1 €1,30 1500 ml 23 vloeibaar
Beste uit de Test Beste Koop voor de verpakking van 40 wasbeurten met EAN 40893303;
7,5 en hoger 5,4 en lager de kleinere verpakking heeft een andere samenstelling.
• De prijzen zijn van september 2019. * De resultaten gelden voor de identieke middelen van 1 de Beste,
• Het testresultaat van Formil white vloeibaar wasmiddel geldt alleen G’woon en Plus.

betaalt er minder dan de helft
voor. En de testresultaten zijn
n
ste
re C
°C
°
lre
ing
ge erwi n 40
ve n 60
goed. Geef je toch de voor-
sto del
Kl hou idde
Kl len auw
ek erw n
n v dere
n v dere
ge mid
jde
sm
r
f
Vr isch ht
rg
an was
keur aan een A-merk, dan
ij
ij
og ac
wa
ek erw
ur
ol dr
Ui aan
Ec ver
nv
e
oe
ng kun je – als je slim inkoopt –
ke
ke
ke
rb
ro
tsp
ij v
eu
eu
ek
Te
Vl
Vl
Vl
60% 35% 5% voor een vergelijkbare prijs

8,9 8,5 9,2 9,1 5,0 5,2 7,0 wassen. Drie maanden lang
8,4 8,1 8,7 9,0 6,8 5,3 6,6 hielden we de a
anbiedingen
8,5 8,3 8,6 8,8 5,5 6,4 6,2
in supermarkten bij. De A-
8,5 8,3 8,7 8,3 4,7 6,5 7,0
merken zijn altijd wel ergens
8,3 8,0 8,6 8,3 5,1 6,5 7,0
7,1 7,0 7,1 8,2 10 8,5 7,0
afgeprijsd: Ariel, Dash, Lenor,
7,0 7,0 7,0 8,2 10 8,5 7,7 Omo, Persil, Robijn en Witte
7,6 7,3 7,8 8,0 5,3 6,6 6,2   Reus het meest. De gemid-
7,8 7,3 8,2 7,7 3,8 7,1 5,5 delde korting ligt rond of
7,0 6,6 7,4 7,9 5,8 7,5 5,8
tegen de 50%, met aanbie-
6,5 6,3 6,8 7,8 10 8,0 7,0
dingen als 1+1 gratis. Bij de
6,1 6,0 6,3 8,4 10 8,0 7,3
7,0 6,5 7,4 7,3 7,1 8,0 6,2 grote supermarkten (behal-
6,4 6,3 6,5 7,6 10 8,1 8,5 ve Aldi, Lidl en Spar) kom je
5,5 5,3 5,8 8,5 10 8,1 6,6 met een voorraad voor 1 à 2
6,2 6,1 6,2 7,3 10 8,1 7,0 maanden wel uit tot de vol-
6,1 6,0 6,3 7,5 10 7,7 7,3
gende aanbieding. Wasmid-
6,0 5,9 6,2 7,4 10 7,8 7,0
delen als Neutral en Ecover
5,3 5,0 5,5 7,5 10 8,2 8,8
5,9 5,7 6,0 6,6 10 7,4 7,0  zijn wat minder vaak in de
5,5 5,3 5,7 7,0 10 8,7 6,2 aanbieding. De gemiddelde
5,7 5,5 6,0 6,3 10 7,9 6,2   korting bij deze merken ligt
6,5 5,9 7,2 4,7 9,5 7,0 5,5  rond de 33% (2+1 gratis). De
7,5 7,1 7,9 3,8 3,7 5,7 6,2 
richtprijs in de tabel is de re
5,4 5,1 5,8 6,1 10 7,8 6,6 
5,3 4,7 5,9 6,2 8,8 7,9 6,6
guliere prijs. In de kosten per
7,0 6,6 7,4 3,5 7,5 5,2 6,6   10 wasbeurten zijn ook aan-
5,3 4,9 5,7 5,8 10 7,9 6,6  biedingen verwerkt.
4,4 4,0 4,7 7,3 10 7,9 7,7
5,3 4,9 5,8 5,0 9,7 7,4 5,8
Doseerchaos
4,0 3,9 4,1 6,9 10 8,0 6,6
Wij zouden graag zien dat
4,9 4,7 5,1 4,7 10 7,5 6,6 
het doseeradvies gewijzigd
• G’woon is onder andere verkrijgbaar bij Coop, Spar en Hoogvliet, wordt, want dat is niet altijd
1 de Beste bij Dirk en Dekamarkt, Formil bij Lidl, Una bij Aldi, duidelijk. Op de verpakking
Subliem bij Action.
staat een advies voor 4 tot

5 kg en een aanvullend advies voor meer. Van oudsher slaat dat advies
voor 4 tot 5 kg op de capaciteit van de wasmachine, die zo’n 10 jaar
geleden vaak nog 5 kg was. Maar wasmachines van nu zijn veel groter.
Het aanvullende advies wordt op allerlei manieren aangegeven, zoals
6 tot 7 kg of 6 tot 10 kg, soms opgesplitst in 6 tot 8 en 9 tot 10 kg. En daar-
bij gaat het vaak over de hoeveelheid wasgoed, niet over de capaciteit
van de machine. Uit eerder onderzoek weten we dat de machine nooit
volledig gevuld wordt (daarvoor moet je flink proppen) en dat een was
meestal maar zo’n 4 kg weegt.
Stel, je wasmachine heeft een capaciteit van 7 kg en je vult hem met
4 kg wasgoed. Welk advies volg je dan? Volgens een aantal fabrikanten
die we het vroegen kun je het beste het advies voor 4 tot 5 kg volgen.
Niet alle geteste wasmiddelen staan in de tabel. Bekijk de resultaten van

alle witwasmiddelen op consumentenbond.nl/witwasmiddelen.

Register
A bluetooth-speakers 40
aandrijflijnen e-bike 137 bontwasmiddelen 367
aansprakelijkheids boormachines 291
verzekeringen 116 broodbeleg, vegetarisch 239, 244
accuboormachines 291
accumaaiers 316 C
activity trackers 168 camera’s
adblockers 10 – beveiligings- 26
airfryers 258, 263 – foto- 48
alcoholvrije mousserende chocoladedrank en -melk 185
wijnen 171 combimagnetrons 297
alles-in-één-kleurenprinters 15 computermonitoren 31
allesreinigers 267, 275 cv-ketels 303
annuleringssverzekeringen 121
antitranspirant 190 D
audiobabyfoons 23 dekbedden 309
autostoeltjes 126 deodorants 190
autoverzekeringen 130 donzen dekbedden 309
AVP, zie aansprakelijkheidsverze- draadloze koptelefoons 56
keringen draadloze speakers 36
B E
babyfoons 20 e-bikes 137
babymatrassen 272 e-books 43
bak- en braadproducten 177 – leesdiensten 47
batterijen 275 elektrische fietsen, zie e-bikes
beeldschermen, zie monitoren elektrische tandenborstels 195
beeldbabyfoons 23 – opzettandenborstels 218
beveiligingscamera’s 26 e-readers 43
bezorgdiensten van
supermarkten 282 F
blenders 288 fietsdragers 147
Register 379
fietsverzekeringen 151 N
fotocamera’s 48 navigatie-apps 160
noise cancelling
G koptelefoons 55
grasmaaiers 314
O
H oled-televisie 96
hoofdtelefoons, zie oordopjes, zie koptelefoons
koptelefoons opzettandenborstels 218
I P
inboedelverzekeringen 156 printers, alles-in-één 15
inductiekookplaten 319
Q
K qled-televisie 96
kinderstoelen 325
kippenragout 201 R
koelkasten 329 ragout, kippen- 201
koffiezetapparaten 334 robotmaaiers 317
kookplaten, inductie- 319 robotstofzuigers 345
koptelefoons routers 64
(noise cancelling) 55
kwark, magere 212 S
schroefboormachines 291
L sinaasappeldranken 228
laptops 59 slimme thermostaten 68
lcd-televisie 96 smartphones 74
soundbars 80
M soundplate 82
maaltijdpakketten 206 speakers 36
magere kwark 212 – bluetooth- 40
magnetrons, combi- 297 – draadloze 36
matrassen 340 – draagbare 40
– baby- 272 – wifi- 38
monitoren, zie computer staafmixers 288
monitoren 31 stofzuigers (robot) 345

stoomstrijkijzers 351 – auto- 130
subwoofers 82 – fiets- 151
supermarkten, bezorg – inboedel- 156
diensten 282 virusscanners 102
synthetische dekbedden 309 vleesvervangers 233, 239, 244
T W
tablets 86 wachtwoordmanagers 108
tandenborstels wasdrogers 356
– opzet- 218 wasmachines 361
– elektrische 195 wasmiddelen
televisies 94 – bont 367
thermostaten, slimme 68 – wit 374
wifimodems 65
V wifispeakers 38
vegaburgers 233 wijnen (alcoholvrij) 171
vegetarisch broodbeleg 239, 244 witwasmiddelen 374
verzekeringen
– aansprakelijkheids- 116 Z
– annulerings- 121 zonnebrandmiddelen 250
Register 381
Verder lezen?
Bestellen?
consumentenbond.nl/webwinkel
Maak kennis met
de Digitaalgids
Optimaal gebruikmaken van je pc, tablet of smartphone en
deze apparaten veilig en privé houden? De Digitaalgids geeft
handige praktijkadviezen en vergelijkt software en online
diensten.
Benieuwd? Lees de eerste 3 artikelen gratis op

digitaalgids.nl/kennismaken

Testjaarboek 2021

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Testjaarboek 2021

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Testjaarboek 2021

Copyright 2020 © Consumentenbond, Den Haag

Samenstelling en eindredactie: Dieneke Hengeveld en Else Meijer

ISBN 978 905951 4744

Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming

2 Vervoer & Verzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 115

3 Voeding & Gezondheid � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 167

4 Woning & Huishouden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 257

Handleiding voor de tabellen

‘Beste uit de Test’ is bedoeld voor producten met de beste

‘Beste Koop’ staat voor producten met de beste prijs-kwaliteit-

‘Afrader’ slaat op producten die dusdanig slecht zijn dat we ze

Advertenties kunnen enorm storen, zeker als ze bewegen of geluid ma-

Zo werkt een adblocker

7,5 en hoger 5,4 en lager Firefox-account.

uBlock Origin blijft de beste

Ook voor Android

Voor- en nadelen adblocker

+ Adblockers blokkeren (volg)cookies en andere technieken

+ Adblockers zorgen ervoor dat pagina’s sneller laden. Er hoeft

+ Advertenties kosten megabytes aan data die je moet down-

+ Advertenties zijn een risico, want soms sluipt er malware

+ Advertenties laden kost veel stroom. Er worden soms tiental-

Pas op voor neppers

Op zoek naar een alles-in-één-kleurenprinter? Voor iedereen is er een

Epson EcoTank ET-7700 (Beste uit de Test)

Brother MFC-J491DW/MFC-J497DW (Beste Koop)

Zie voor alle geteste printers de vergelijker op consumentenbond.nl/

Live video, slaapliedjes en een terugspreekfunctie; de nieuwste baby-

Alecto DBX-88 Eco en Limited (Beste Koop)

Alecto DVM-200 (Beste Koop)

Internetbabyfoon mogelijk te hacken

Liever een app?

Camera als alternatief

Op consumentenbond.nl/babyfoon kun je babyfoons met elkaar ver-

Door een beveiligingscamera buitenshuis op te hangen, volg je wat er

eld ali igh

Sir oek izon

Weging voor Testoordeel 30% 30% 30% 5% 5%

Merk Aantal dagen opslag

D-Link DCS-8600LH (Beste Koop)

Zie consumentenbond.nl/beveiligingscamera voor de testresultaten

Door een grote computermonitor aan je laptop aan te sluiten, werk je

Goed te verstellen: BenQ GW2480T

Beste 27 inch-deal: BenQ EW277HDR

Gebogen scherm: Samsung C27F591FDU

Het streamen van muziek via internet is snel populair geworden en

Met stekker of accu

Wifi-speakers voor thuis

andere apparaten aansluiten, bijvoorbeeld een versterker, mp3-speler of

Weging voor Testoordeel 60% 25% 10% 5%

8,9 x 8,9 x 15,3  IPX7

Ga naar consumentenbond.nl/wifi-speakers en consumentenbond.nl/

Pocketbook InkPad 3 Pro

Amazon Kindle Paperwhite 2018 (Beste Koop)

E-books doorgeven is verboden

Zie consumentenbond.nl/e-reader voor de vergelijker met alle geteste

Fotocamera’s hebben veel mogelijkheden die smartphones met een

Superzoomcamera’s lijken qua vorm erg op spiegelreflexcamera’s. Je

Een geavanceerde compactcamera is klein, maar krachtig. Hij heeft

Een kleine systeemcamera werkt zonder spiegelreflexsysteem, en daar-

Grote systeemcamera en spiegelreflex

Een grote systeemcamera heeft alle eigenschappen voor het perfecte

Koptelefoons (noise cancelling)

2 Vervoer & Verzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 115

3 Voeding & Gezondheid � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 167

4 Woning & Huishouden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 257

Gratis virusscanners beschermen soms goed, maar hebben bijna alle