Professional Documents
Culture Documents
Rasa Jala Nidhi 04
Rasa Jala Nidhi 04
1. 1४
>}
९8100६8 100104६६ ५.4. (धा19€)
92111९12- ४८6०६२६1 2, ९2७५2८2३,
(॥#८।४९५।८ ?1$७ल ग)
01111601} (6€८६४।९॥, @05£-/04५८६€ 15565, (0८५४६६० (411/€।91८+/
01061041 86001 (०॥68€ ° ^#५//€00.
(पणार 1
एसा" ६0 (त्त्
8/1; ,.. .,
पा शा71 ८871016 तात णात् १०९४६ ,..,
0९ आ[आलनााद्लास् फर ककन दप्िता
द्वीहि त ऋत ४६ वा ०५,
रिश 1101६ एतध्द ९सकलपाष्ठ £ ध€ उषा
(ल्भ) वलःपष्ताप् ९४९
रि€कलि
द नो6 (प्ता ९500 € ६0 ऋत
रिक्त रप्ततत समृत्वा जआल्लप् #ि ताक पा
[011 धल 1104 ततर ऋपा न]
{१.१.111 11111111, 11 | =.
(9,1.1.71, 8... 1,11.113 |
(111८ प्ण 9 0९ [दप
तमल एदःप्पा [$भद४ ९४6४
१.11 11111111 9.7.11. .81 8111
(811, 11111..81,. 11. 11111. ५१,
111,
111 1 8111. 16/18, 1111
(१ ोपोठ त दधौ कवलत -^.
8} 1 ५५,
8/1... 1181. 1,1.93... 1,11.111
11100६6 1022 पना "£ ५१,
1४ वण्लद्ता)ह {न पपप्् ५९८तलत
४२९ कध 16 ( एप ) ,,,
|1 |
1716 {07 #्ल119 1160161106
ए€"80118 7110 {0 {9.6 1706016168 34
02.04 €{{608 † 11601106, 00 288170112.{6त 34
10110108 {07 ६४1११ 00180171008 7061616 „०,
(प. 1६ 11
("त
^ एव 111
(^ एन (प.
1711685.
8 $7110{0708 01 11168 9 ७9
9, -१8.७. 8
186४868 ५,.‰66४5"ह ४)€ एधा
1४6 ८४४8९8 ०० ५०. १५१ 238
लदा ग एव 10४ ०५० 342
पह्कप्०य प प्न्य कप ०५१ 342
(भ 9 ४४6 7 4९०४४ 848
६ 11.11, 11.18.111 8111111
7५ पता पणद्ु । १९, -.. 848-357
4.70 लक्न्नछपे त (ततः पा प्रतन् १०४ 857
019 [लक्षक ५ एषति 7 पवा 70४ 857
16४ ५५4 ५08 ए6ातलालन्न उ प्६४४ 7098 = 958
५० ५4 ५९४ शक्त्य् त ०4५४ 0४ (११, 9५9
0 6ण्धप
श 9 ४166४ त श्ल १ 9 00
वैव्यकुलपति-
=, _ 9९ 0 ~
श्य भूदेव देवशमणा मखापाष्यायोपाधिकेन
एम्-ए, ( द्विप.ल् ) सांख्यवेटान्ततोर्थेत्य्प-
नामधारिणि रसाचायेण
विरचितः ।
कद्यत्द् ५०२७
संरच्चितम्
तेनेव सवेसच्छमस्य संरच्ितम् ।
(० ~ ©
ट. ।
म्ृल्य' रौप्यसुद्राषकम्
विषयः म्
मङ्लाचरणम् „५, ,,. १
प्रथमोऽध्यायः ।
रसमेषस्यसेवने सामान्यविधयः .^ २
दृट् वस्मगपणम् र
रम सेवने पथ्यम् ५, ,.. ९
रस सेवने अपथ्यम् ... , ६
विरु भोजनम् र
ऊषापामविधिः .. ,. १०
श्रातप सेवमे नियमः ०५ “१ १२
परिधाम वस्रं नियमः ... ९. १३
वायु सेवने नियमः *** "०० १४
दिवा्िद्रायां नियमः .- ,. १४
रभयष्नः विधिः .,. ५.५ १६
लनाम विधि; ००५ ०५, १.
भोजम नियमः ... ०९, श्ट
लोम्बस व्वेषम् क ०. २१
व्यायाम विधिः .५, ^ न्
सन्ध्यायां निषिहामि कराणि ... ५, २४
शयमविधिः ,., ,, २४
रसचिकितृव्ायाः चौक्य्थम् ... ^^ २७
| उष |
विषयः णम्
रसभेषज्यं अनुपानम् ... ~. २७
रसैषज्यसेवने मात्रा ,.. ... २०
एकाधिकं द्ृव्ययोगादु रसमैषज्यनिर्माणे
साधारणो विधिः **" ००. २९१
पित्तसंयुक्त रससेवने विशेष विधिः ... २२
सैषज्य सेवनकालः ,. ,.. दरे
अजोणौषधस्य अवगुणाः ... ... ३२४
ओषध सेवनान्हौः ,.. .. २४
विषयुक्त भेषजसेवनें निषेधः ... २५
दितीयोऽध्यायः |
अथ ज्वराधिकारः
तस्य लक्तणम् .. ... ३५
तस्य भेदाः - कः .. ` ३२६
अय नवज्चरः .-, ०० रे
नवज्वरस्य मेदाः २६
विषयः णषम्
ज्वरातिसारे रसप्रयोगः १०१ "** १९५१९
ज्वरातिसारे पथ्यानि ०० ५०५ १९९
अथातिसाराधिकारः--
अथातोसार निदानम् -^" ^^" २००
अतिसारे रसप्रयोगः “** "“* २०१--२१४
अतिसारे पण्यानि *** ००“ २१४
अतिसारे अपध्यानि **“ **“ २१५
अथ ग्रहणो रोगाधिकारः **" ^" २१६
ग्रहणोरोग निदानम् *** ०" २१६
ग्रहणोरोगी रसप्रयोगः ~“. """ २१७--२६८
पप टो सेवने साधारण विधिः „^. २५९८
कतिपय रसषहोना योगाः ~ ~^. २५१५
चतुर्धौऽध्यायः
अथधाग्निवेघम्याधिकारः.: ~^" १९, २६९
अथाग्निवैषम्यनिदानम् ~" -"" २६९
अजोणं निदानम् ` „^ ^^. २७०
आमाजोणं लक्तणम् ०८. ,०. २७१
विदग्ाजोणं लक्तणम् “^^ "^" २७१
विष्टस्भाजोण लत्तणम् ..* ,२७१
रसथेषाजोण लक्षणम् „^^ ... २७२
अघ विसूचिकादि निटानम् . ..* न २७२
अथ भग्निवेषम्यचिकित्सा -““ ^^" २७४
| सपय |
विषयः छम्
पम्निमान्द्यादी रसप्रयोगः "~ २७६ २०९
अग्निमान्य्यादौ पपट प्रयोगः ... २१०
ग्निमान्द्यादौ पथ्यानि - "^ २११
अग्निमान्याटावपथ्यानि "°" " "" २१२
| पञ्चमोऽध्यायः
स्र श्रज(सोमाधिकरारः -*" "°" ३२१४
अरफ्ररामस्य निदानम् „*" क २१४
अतरग रमप्रयोगः -" "` ३१५ २२२
ग्रणधिकित्सितम् -" -“" २१५
गरप्रपरौरं पप टोप्रयोमः ~". ~^ २२४
श््रीरागे प्यानि " *" ५५५ २२४
प्रणासारऽप्रथ्यानि **“ “*" २२५
षष्टोऽष्याग्रः
प्रश्र उदररोगाधिकारः
त्रश्रद्रगनिद्धानम्ं ००. *१* ३३६
उद्धराग चिकित्मा "*" "०५ २४२
उदरराग विरचनम् **“ "*" २४२
जन्नादर जनस्ब्ावः *** "~" २४२
श्रध उद्दरमोगं ग्मप्र्योगः --" -** ३४२- २५७
अथ उददर्यीग तामसम प्रयोमः **“ २५७
श्रथ उदग्रागें पपटो प्रयोगः -." "०" २५७
कैक । [५ठी
[ उप्र |
विषयः
उद्ररोगे पथ्यानि
उद्ररोगेऽपय्यानि
भोहयक्षदुदर निदानम्
पमोयक्षच चिकित्मायां रमप्रयोगः
दमौहयक्षच् विकित्सायां पय टौ प्रयोगः
पथ्यापथ्यं विधिः **"
अधोदावत्तं निदानम्
अथानाद् निदानम् "५.
अथ उदावत्तौनाह चिकित्मा
उदावत्तं पथ्यानि
उदावम्तेऽपष्यानि
रसजलनिधिः ।
---- <> <->
चतुथ खण्डम् ।
मडन्लाचरणम् ।
सौन्लायोगाद् विचलितमतिप्रायवालस्भावः ।
कारं कारं निखिलभुवनं संहरन् मायया वे ॥
नित्य' यो नो हृदयकमले राजते चन्द्रमौलिः ।
सोऽयं देवो जयतु नितरामदंनारो-मद्धेणः ॥
11८1041८}.
7147721२}.
061९9] 01176601005 ६0 6 {01107०4 26 {९ € 18110
तापदऽ, लुत 000 1259, 07 पला"ठाा$ ( 70726 ० पाण ८6त्
क1४9 00 प्न्य) :--
८1*044/1" {0 @0(.
{06 7६ 50०पत ॥४¶€ 166०185 ६0 88] पथा 71168 ०
पकृ्टला8 अत् 0101818. [6 अपात् (ग्न 6 ४९91168
118 8611568. 8४ €076 1€ ६8168 9 वाण, 16 810] 195 {0 600
1 धत णपा क्रा16) 18 0७ 20069179 ६० 78 (क्न 11190. ७०
१28 पा क००ा6 ०9068. 6 38 ९010०162]; 98 9] 98 7011-
€0ए0व् पपि] ग सप्पा, 28 पलु] 28 065०1 2 2]]
४10४७8७. € 18 0118, 28 €]] 28 0815. 4 ]]
11686 त€]€त्
00 06 पाप ठणव्लप ज पल तन पतत 38 पषा प
प्8 76०] 00 899ध्लाः 001 र 10 ६1086 जर]0 08.76 {07106
8 थान
चतुरथखण्डम् । र
पा70ा) पाता 0, रला, 10 पप्रा ४6 वल्मा@ ग क णता १६८५०.
६०९, [९ [1४८४ तरा [8 [९ 77 116 गणी दगाठ्लेरत्त् ग $ ५16
{तताल (110 आतपात् पाक्प्कऽ णडा) 116 [ल्क ग ह तक्रा
९11८९001; णात् दण्ट तित् णा ऋध पाल व्लाह०्णड एलान
(पालाः 1५0701९. {70 ८णाव्दा1) $ क्लः णा ग पलादि प्राण
(0116 च (षा) 8 ६०७ (८जातलाा1। 60 [1171801
रसरेवने पथम् ।
शलिषष्िकयोरन्र' वर्षकालपुराण्योः । मशर्ड' च पौलिकां सुद
गुषञ्च राटकं तथा ॥ सद्योविरचता लाजास्तच्चुग "लाजमण्डकम् ।
सितारं न्धवस'युतं मक्तयेद् रससेवकः ।॥। पटोलं पापिताऽलावु
चिचिग्डश्च कोगातको । उदुम्बरं च मरूलकं स्वर््णलु वनमालिनी ॥
मह्मकोशातको चैव शुरण गोपककटो। मानं पञ्चमुखी चैतत्
भक्तयेद् रसभक्षकः ॥ शाकं पौननंवं वास्त्. मेघनादश्च ब्राह्यणो ॥
धन्याकं मागधो त्राष्मो गुड्चौ सुनिषन्रकः। घछतर्सन्यवधन्धाक-
जोरकाकसद्र सकतम् । भक्षयेत् मव्मैभमेतच्च रसभुक. खल्यमातरया ।
रोगदं पत्रणाकं तदुघातुधोस्मुतिनाण्कम् ॥ भोक्तव्यः नाधिकाः
तत् तु गु्दमपि धोमता॥ मीदुग्ध गुणदं तत् तु हितं रोगेषु
कपरुचित्। वातोदरजनकं तु न हितमननत्तये॥ वातोदरे न
तितं णन गुल.मे नवज्वरे । वहुभ्ूत्र प्रमे च ग्रहर्थां वातवरैक्ते ॥
वातोदग्जरेगीषु वििषादपकारकम्। श्रौदरिकः त्यः सब.
वातीदरममुद्वः ॥ तस्छादेतद् न पातव्य' गदे चोक्तो च धोमता।
सुधातु भवेत् तत् तु पपटीरेवनक्षभे ॥ श्रन्यत्रापि पिवेद्दुश्ध
मैषश्यस्य विधानतः । स्पन्दो मणिपुर ज्ञयो वातोदगश्स्य सूचकः ॥
निन्दनोयमजादुग्ध' न ुरक्षषु गदेषु तु। प्रयोज्य भिषजा तत् तु
वद्धिवनविचाग्वः ॥ तदृदुग्ध' हि सदा पेयं यत्रतः ृतशोतलम् ॥
५
४ रसंजलनिधिः।
आज्मायुवलप्रदं मेधालावग्यहदिक्षत्। चक्तुश्यमग्निक्षद् ष्य
वातपित्तकफापहम् । सव्यैकफोद्धबै रोग कैवलपित्तजे तथा
प्रोतकारे निश्णमाग निदाघे दिवसे तधा॥ वाले वद्धे प्रमेहे र
सोमे यत् परोहोदरे। रोगे सामे विसुच्यां च विवन्धे च मदात्यये ।
उ्वरे च दहने मन्द् न सपिवद्मन्यते। पातव्य' तु यथेच्छं तः
पाचकमेषजान्वितम् । लावकस्तित्तिरि गधा मयूरः शशकादयः
वटकः कलविंकश्च वर््तिश्च हरितालकः। श्यंनकञच वदल्लावो वन
विस्विरकादयः। मुगादिजांगलञ्चंव॒मांसभेषां शुभं मतम् । मः
शुरो रोहितश्ंव शकुलश्च विशेषतः। मतस्यराजा इमे प्रोक्ता
हिता मत्स्या ये नवाः॥ अश्नीयात् सन्पैमेतत् तु रोगादौन
विचारतः ।
04.
111€ 10110 रादु 9 {181 2 इप् तल - 1८९, 10110916
गा) ˆ००व ए्वतवङ एठा 00 इषव्यः 086 ; 20181181
( 0०11€त् ८५९, (प्व 0) 001 करदा, ०086 1110 2 088॥&) शा
{लाः अधत्त धागा ४ [व््€ ग वृत ), एग ( ४0)
॥06-208€ 168, ) 70 ० 0808" ({1006-0 906 016४
1218 ( १०५त$, 760 क्ते (ल वदंरत ० प्श, (0
प््ला 28 681) 28 00881016 ), 00 प्रतल्ा {€ 58116, 8
12191892 ( 128६6 17672160 णा 116 8816 ), 1686 {116
{९८5 अ०पात 06 पण फा 9 110९ म इपद्भः 20 10६ -59.1
01४, 9071683 =कोत्प्, क्व्48, ए 0शध^भि, पतपाणएशाम
पाए] पथ्छषणुप् (२७ 86६ 0090 ), 091/2101-197त;
2102-1 08702. ¶8द, (परप, लाभात्), आप्ा्ा9, 2010919 ]र81. 2.6
पादिका (उका तूल्णण }). [ष ग 6 {नाता फा
६180 € थद्ला उ =ऽपणण्] पपश्फत्रि6ः, तणा एष्काभरःल्त् स
९01०006" 8660; ९पणणं 8666, 0८:32], 270 याथन ६९ एाध्ला"-
एषात्र = दा, = पटाद, =शात =( ००]
4
चतुर्थखण्डम् । ५
(0111 लाप, तुतो रध, {एलाद्, 00, एप्तप्ल) शात् इप्रा18द्ा118
( [पनल तप्ता नय }. {८५४८७ 0 ५९९८९0९३, 10 (प्ल इप्सा
110 कार 9८ व (कप्ीलाः क्छ) नगात् 10 06 षद्ल 11
८२९८८४७, ला 1५९ पाल छा*५ 1156 0 ५102808 ४11 १८४०१
1४015, पप{लु्ुला८० पत् (6 वापत्नाड (छणा््ला# ग 16 ००5;
1४. €]1#10, ४1०0त्) लाला), 00110, {10805 1६४, शवात् क्षत ). = `
^ {4) ८0" कर [आ [७ ऽ0श्ला्य। 200 11006768 211 कात
९ पत्त 311 16 0 116 १६९५808, एप 1४ 1१५8 7186 ६0 पकष्पला९९
2110 २४ 11, ६०५ ८ प्णप्ला तरा 1088 ग तद८5् € 70 €ा. 10 18 101 ॥0
6 (४१६८) {4 कष््नलाह अर्पित एम [दल्पा6८०८्गा८ 0 1] 80218
( {लपतु पलापुल८८ ), एप, पादक [एपचा, 01२०66७,
ननो) लोप्ता वपपीत्मण वलधणाहललप ण थक) धात्
तूताप्ाापम् कधा कल्क च ४6 पा, ग प्रपलषटठ 9 ल
17140}, [ताक $ धात कपत ग ष्णात धो शिल) ८०४
।117]1]6 1 {7८ पाता जलापात उतकलाषछत ता, कप फण
[६ [6 द्वपेदछा), 1 कल्वृप्रोप्व्त्, 95 ल)ष्लधा 06ताल108 (1८) ४5
तवापाष््). वप्प्णत्र एतत ४6 11४9९ (1९1६ $ ५1९
[दप८ का प्द्दत) ह शा वतादसम्तता 0 ६16 &0098ला 1
114; {() [द्त्ाला८९. 111 ४6 त140509 धातत १००९९, ०६४६ गी
५ 11 त) दत् ४ दन प्र (06 म्लः पधक 0९ ३६ 1
६111८ वा ४७५७ ए [कनल फट 7च्छुष्मत् ६० ५९ 0116516
[का पाट कृषतः 101] 51701114 23128 06 0071160
141\त {116|} ८५०८ एता ३ 38 पञ८्व 107 तप्ा्वषटु,
(1])न वा) (लाद्मनौीत्त् एकलः) ऋला ८808 सा &{1 0110४10;
५12689 ९
{010९५ (प्टप्प्त्ट, 10४८६ ० 00५41९0) ४9५
[त 1४ 14 पोापिणपत भाति [पीला ग प6 पा८6 १०६१३.
[ऋरणर्णवै आ १४०४६९8 4४९ ४0 966 [४18 (10 षट)
{६ {५ ५}
;
(५ फा दभो ; ४६ प्रह्व पा कशाप्ठोः ; ४५ त8$ 106 70 ऽप
14) {654 पाध कते उपला अण 91 दकलपाप्रहन्प्८ठः ; 111 8} लाधा12.{01*68;
५180६808 पप€ 0
तालान, दात्पदलोदा र सत्लो भाव 11४८, {7
६) पक्रमएत त पादप, त लताः {71087191 =०0४ प्लाणा,,
018049९8 016 ६५ प्म ण [प्ण 9 {€$ ९1, 2110 111 1088 0
9
& रसजलनिधिः ।
010९8५८ ए00कला, लातद्पा रफ [तक्ल्ण्टाः 6 ६४60; 2 211
६0168 कत् $ ४1] 8078 गं 10€्गा6, छ प्र प्006 ग {क्ाद् १
६0९८२ ९988 ग 11661168 (आल 28 दपा -8व [८212 -1988,9 €{€.).
पठ म प्रह 79] ज्क्धणडठु शां्ा9§ 08 2]30 06 1768611060,
दा 16८ट्ड्यकफ -- 12028 (2 807६ त पपं), पि (11
प्िषा८नाप०2 एभप्वछट), ०१४६ (19४१), =एकप्ा9 (€०९०नर),
8288९ (1116), 09 {धरम (2 प्-2] , ए४1101918, 0 20611, 2 17 ग
8118]] 008९-1} ७ 11त्), ए्मध्छाप1४ (शुण्ाप्), 0811 (०६९, ४
[सं 9 वप्भ), 0४12119 (<€ कन्म त९९), 8512, (0४ पर); 018
12.08; 00्€ा' 11त 075 (€८७] प्रपा ४ ० 0] 210 90068 01
1012607) 20त् वृद्€ 0 211 80115.
{76 1011012 0851108 108 2180 ए€ 016800९, 116 16068
581.$ :---1)४.04 प", 1*0111६2., 88 रध]2 8.० 0067 {681 381, ©0181-
०६7. श्भा.
रससेवने अपथम् ।
रससेवो सदा यन्नाज. जह्याद् विषमभोजनम् । अध्यशनं च
संति विर्द्वाशनमेव च । विदाहि गुरु विष्टि फाण्ति
पणिकौदनम् । वातपित्तक्षतः सव्यान् कटरस््ति्ततुवरान् । तत्च्तण-
नाण्डेतु च्च॒मैधुनकोपसंखमान् । मारकं रसलोद्ानां सव्वधा हि
परित्यजेत् ॥ अतिवाचं च धान्धास्तमासवारिषटमेव च । श्रातपाग्नि-
निषेवनं वातस्य परिसेवनम् ॥ दिवास्वापं दिवातन्द्र नक्त जागरणं
तथा । श्रपथं यद् रसे लोह ततसव्वे' यत्तस्तैत् ॥ ताखरकूटमङः
फोनं चासंज्ञककषायकम् । गोधुमात् फाणिताज. जातं विस्रं
पादरोटकम् ॥ तेलष्ट' तथा इव्य' दुष्टष्टतसमन्वितम्। लङ्काच्न'
रक्तमरिचं ष्टः तरट् लभेव च । सव्मैभेतत् परित्याज्यमायुरारोग्य-
मिच्छता ॥ तासक्टस्य धुम द्वि विषमिव परित्यजेत्। भोजनं
तस्य नस्य' च शनैश्च प्राणएघातकम् ॥ काण्ड" कावंटोद्चंव कालिङ्ग"
6
चतुर्थखर्डम् । ॐ
कारवेन्नकम्। कुसुभ्भिकां कलम्बो' च कदसो' कन्दुक' तथा ॥
कण्टारो' काञ्जिक चैव कमटं च कटिल्लकम्। कुक्कट' कपोतं
चैव कको टिकां कपिल्यकम्। कलाय चैव कर्कर कुलव्थं कंगु
कोलकम् । कशेर' केवुकं चेव मांसमान्पज' तथा। बेत्राग्र
विखखवार्ताक' छत्राकं वदरं दधि ॥ सुहयुषमते सव्यै' माषादि
दविदनं त । अतसौ' सषप' तिनं कापूरं कटुतैलकम् ॥ अभवः
कटुत॑नेन कु'कुमाेपनं सुरा । सव्वेमेतत् परित्याज्य' यन्तो रससेविना॥
{11८1 01८५0100 (16८4 ८९ ८८८४.
1
ट रसजलनिधिः |
{118६ 985 ०7 {00 प्र] छर 1186 0 =रशपा€ा166, {000 {€7-
71616 97त् 10{ ९००1६व् 24 01९8 छक [60016 6 &, {004 ९०० 9
]र०९70€78 0† 10618, &{&.), {00५ 1161 21९८8 1186 {0 ए8.$1 9.11
{1200 ; [तािला४७) 80प5) 01६65, 211 =26111618 (00९01
प 0611 ९0९०] $ "11० ५) ; 8६८६] 106 ला८०प86, =कणद्ुलाः) 1181८81
1400 10 €६©688, 1798 110] 1४१९ 1९ कलक ग 111110४
प ला-८णार आत् ४6 पल्, इप्ट]) ४8 वरथदका्लोपं ; फला, प्थ]तपह)
छ्, छा =लफला{९्त् तपषु 28 १,8६.९28 = 2.76 =2115028;
€>[008प्*© ६0 ४176 [< ग धा€ पा शपते 16 छदन 7 ००14
18108 0१ #116 णात्, @र008ण1€ 0 वाण#8 ग 271, =8]66ुगाणषट
8 १०४०६ 10 8 716, [६९० 126 8 20 पाट, 81101111
211 62.६2 0 {009660, 6806७911 116 [ला +,कुणाप्र, ६68, 18९६७,
10४९6 [लुप्त 0 लाणला४९त् 6४, {00 7160760 0 {15111
{1 का] नं] उः ० पाप्ल०४७ एप्न्ललः 07 व४्"06त् एप्पल, 76व 0670061,
{1९व 166, ्णडा.102, [979 ,21108, 270-06118; [रप्डप00118.9
11870707, [202]; , [6 -प्प४8, क्यार पाध, था], (७८ ०८ 381
170. (८1), ६०05०, ८७१ =एप्त, प्रपदप9/= ०८)9 100
((भदछ०प), वार०प्, भप, साद [द्द प्रपाः वधप
1९8, ६018, (5०८7 ८४772), [ए9उदाा+ (७0202४5 ९6०07), कत? (९0शंप
519९८०8), 8त पाला = 70218 [ट् 7९ 86 ; 16068
दात् अ0पा8 ग 1688, (८८ ०5 0/०}, 100 09.10 (९&ई
४7८), प्ा000, उप€्€६ ए पाऽ, (णत्व, 8] एप1808 ९२९नु71
प्प, 1{1866व, 015187.4-86608, अडाणा 86608, (छापा 0,
15 ह्पत् ७1], (णर्लाो आ14€ा 1 ससा (006, 71 श0गंण् ६1९
००४ सपा 1६, तात्प ६€ 004 फा ऽर्पि0), ४) 21601001
11) श्ण {011.
&
0
चतुधखण्डम् । र
विङ्ूदभोजनम् ।
|
१० रसजलनिधिः ।
01 {116 {0110 ा11£ श्वनौा<168, पणा 8 16 इक्षा16 1116, € 8180
11 पावएतड {0 16811-110116, 1221860 र्णा 11, 0], वणात्
फर्णलः, 70 €दपा]]68 0 गीला श्ाह््गांऽति८ ल्ग्रिाीजा ज
1004, ००५ 800प्रत् [७गुर 110 लुन 211त 6 जला 100769|
2011011165.
अषापानविधिः।
कास्वासातिसार-ज्वरपिटक-जराकुष्ठमेदोविकाराः मूत्राघात
द्राण :खयथ गलशिरः कण शूला्तिरोगान्। ये चान्यं वातपित्त-
कफजा यक्ता व्याधयः सन्ति जन्तो स्तांस्तानभासयोगादपनमति
पयः पोतमन्तं निशायाः ॥ पथ्य् सिताम्भसः प्रख' रवाबनुदिक् पिषेत् ।
वातपित्तकफान् जिला जैद वषशतं सुखौ ॥ विगतघनरजना
प्रातरुलयाय नित्य पिवति खलु नरो यो नासरन्धण वारि। स भवति
मतिषूए्वन्ुषा ताच्छतुल्यो वलिपलोतविरीनः सब्धरोगैर्विसुक्त
पातव्यं नासया नोरं प्ररूतित्रयमावया । नस्य' निशक्तयेऽम्बनः
चततुष्य च रसायनम् ॥ खं ह पोते कते शु्ावाध्माने स्तिमितोदरे ।
चिक्राया' कफवातोल्ं व्याधौ तदारि वारयेत् ॥ प्रातः पामीयपाने
सुनिभिरभिहित' सन्वमेतच्च जद्यात्। मोस' कीरञ्च शाकं सकाल-
विदलकं पिटकं चिङ्कटं च ॥ विल्व वेत्ाग्रं निम्ब वहुपवनकरं
नित्यजात' विदादहि। उष्णात्रः तैलष्टः श्रमक्घुपिववपुः खं टनं
लङ्कनच्च ॥ .त्यजेदभवङ्गमुष्ण' वहुपवनकरं नितामादितातापम ।
अगन :सेवां विशेषात् सुरभिजलयुत' लंघन' भौप्रयानम् ॥ भक्त
वारियुत' सुपथाविदहित' तक्र प्रशस्त सदा । स्रानश्चापि निरन्तर
च एभद' निद्राऽप्रणस्ता दिवा ॥ कुष्याद् यानि रसायने च सतत्
पिवन् नाणकिलोदकम्। दग्धः मोनमरेच पानकरणे भोलं च
10
चतुथखस्डम् । ११
मत्स्यस्य च ॥ भोज 'साज" निराभिष' च सुनिगणविर्हित' भक्षयेत्
साख्िकाशो ।
11
१२ रसजलनिधिः।
सतएल्त् 00 082० 4, एकेषु लरलकुतष्छा ( छक्ा९त 0 धप८€ प {16
11010168 ), ©000दनापाः प्र96› 1085160 080; 2116. €0प्ु) 2 7811.
(1१086 प्र10 216 शद्छछश818 81101 पणर शवा $ ९6201
016६ (कोप्र0पा शा8 211 06878); ९00९ (1 लश्06त् एप्स,
श्रातपरेवने नियमः ।
परिधानवबस्वं नियमः ।
आरभ मोनरेषाद्वद. राभीनाः स्के रषैः। सितिकात्त
नरेयैत्र ओेत्य' हि नानुमूयते । तदेशवासिनः सर्वे तत्काले विभुयुन
हि । अ्रवरोयोत्तरोयाभां विना बस््रान्तर' ननु ॥ तदेशे शिशिर
ऽपि च वस्म ' परित्यजेत् । वस्र च सन्धदा जद्याद् कत्तितः
छ्ञतसीवनम. । शोतातपविचाश्ण सदा वासो विनिदित् ।
वस्राधिक्य' विरेषेणए भारते रोगवरदये 1 याय चायुषस्तदि वातपित्त-
विडय । अनुक्रति विंद्शिनामव श्वाख्ययर' विनाशयेत. ॥ अनादत-
श्रतैरः स्थात् तिसन्ध्म' स्ानमाचरेत. । इत्यं तत. कथित पुरा सन्े-
प्रास्तंषु योगिभिः ॥
1265४116200105 १९4 ५०,६४ "55.
6० ग ४10०8 16089 गणा 70 60010688 0{ ९11)8.६€
एनौ फलवा, 17
75 €3€1©1८6त (ठ -& 1 ६ 0:01, 10पात
28. 11६९6 ग ८०४५०
च10्डह अं पाठर, अर 0पषला इ ञापफला॥ {011
शि) 06 ८०१७६
(10 त्ण्ण्लहट 06 10फला एक ण {06 एव
ग 06 इवे
00002145, 210 90011161 116९6 0? {1110 ५10४५ ४९१९
5€ा१€ ४ 2 पपा 01:
1126181, 71260 07 ४1€ 58104615, 0162106 {0
11 {1056 1615
(0 [10६८०४ ध16 ०0 {000 271 ५195, 25 16068881,
18
१४ रमजननिधिः ।
तलोदा लठ ८ 1४१ {फ ताम [रः पदा १ चष, । + १ पपत
ब (त न 1 1, र प
{1€ ८०1८ 1७ पापपो, [1 प् [न
वक्थ वरणे तोप्ीठय लप वा नो (र 1 14८ `. | "त । ५,
15, 6०४६, ५८.), फः 15 सवक {१ पृन्द् 11 [ष१ा
71९4814 ४ 16 लोप्र५६६ ५॥ {11८ 0 को (प्ता १ ४11 ("4
४/ कि. / 1/9. 9
६11 [आलल्€ 0 प्यफप वणा] [दला [धि एता 11 पष)
17011५00 ० 0५४, कत् परिषा तवषृ्य [पा
10] पप्०पऽ ४0 षलध्री. कदललाो तः सम + 1 परुः (स्क
10) 106 शिण 0 [दीन प्री क प्रस 1 [पर 1. {६
पुणु [४ छप ततृ सप् (नपर मपा त्त प प 1
वायुमेवन निग्रमः ।
प्रवात" रषेत ग्रीं णरदि चान्तराऽ्तरा | निालम्नामुन सवाम
रोग्याय च स्मदा ॥
11111111...
(1(1, 11, १111
1 उपला वाते कप्त्वेडमाकरक 7 र चला [द । } 1.1.
(शणाह्या 1६80 1 पाला), १1 1/1
,| {५ [ज कनल 1 ^, {| {4
66 01218 ० अ) एष अ प्ल प्रा 41 त]. „१९,
४४ पटत्ण्पाः6 10 [8८5 पठत जल तपरा, वम, 10
णण णप तारट्वर65 भत् पिदयकरनछच फा प्न
दिवानिद्राग्रां नियमः; ।
दिवाखाप न कुर्वत यतोऽमा विदरीषप्रदः। याद्वा
कालेषु नितरा स निपिध्वते॥ श्रागुख्य' करोत्यथ अमर्याति गं म्
वहन् । विगेषेण॒हलोसक' शिःशृन' भयावषम् । गृसनां
सब्दस्य वेदनमननतक्ततिम् । उरसि कफमंचथः भाथं कविरय
14
चतु्थंखण्डम् । ११
तथा ॥ ब्र्वावसेदक' चैव न्ञासमपि पोनसम.। कण्ड् स्फोट-
व्र्णद्धि च जाड कास गल्ग्रहम.। इन्द्रियाना वसक्षथ' उ्वरांश
विविधानपि ॥ वायामप्रमदाध्ववाहनरतान् क्रान्तानतिसारिणः।
शूलण्वासवतस्त षापरिगतान् हिकामरुत पोडितान् ॥ शोर्णंन् चोण-
कफान् शिशून् मदहतान् वद्धानधाजोखणिनो । राच्रौ जागरितान्
नरान् निरणनान् काम" दिवा सखापयेत.। रक्तपित्तो तधा षयो
चोभापानाभ््ामीो वधा। विषत्तश्चैव न खपेद् दिवाभागी
कटान ॥
12/09/2219 द
(17 51९९4१८ ॥४ 6॥/ {01016.
19
१६ रसजलनिधिः।
तडा 10 =ललप्३४६0628 अपात € नरणणद् ४66
{1 तवक (16 :--1056 170 शिः 0 06060085, =2,
८०70०, 1056 0 तपा प्रलाः 9 तदा, 270 {1056 पणा
12४८ 96€1 {71166६60 णा 2 06५,
अभयङ्गविधिः।
4४८९0८०2
(00५ 2०९11१८ ‰५॥॥.
{पदु [रि वाल्ट्स्त वकद, [५ [द्दनाक, तणो अद््लप,
1६ पटा) ८ द्विक, पात, [प्ट, [दोलृप्ितिण वाक्यााटःर१, प,
114 पाका, देवात् [वप
1! 1 [शृज्ष् तत १ब (दन्द्ल पीरा चदि (ल लका.
{1011}, वपप्क८य, वादकैः (1 {८ ९८८, ए ककत पलै, ऽज
1} {11 [कि [क ५ यत्, (हहपकष च {6 पण्ल [क [टा पदप
॥1]ज [+ ई४्त्, सत्ति [विलप | पकतपरयो, स्वात् प्तप 46 काप
411. {्् फषट्त,
111 818/111.8. 17931 1111, 11111111...
(4) भधान, ६ कपी [पलत + पाद कतत) हप 116 कती तप टला प्रसन्न
८४८४ त () [पत कण्वे नि [द्धी, छिपा ऋआ तणा ऋ
11111111, 1,7.11 11 ~
1111, | {12 111 11111111. 1)
[अभो ५ पट कि, सप्त मो णफषटि पोण्ण) का ददाश
१111 1 1 त, 11, ¦ 8,8.11,
1}, कु ज (0 नु+ कललो प्या शो हपाप्को ५1
१1.५२९, [नाद तम 1 [ ष (हि त्व्ली) पशत तृुषत्क्
भाट त पितिप्ौौी तत प्रीत, वापे दलति ता [ल्लुनकनः
14
१८ रसजलनिधिः |
भोजने नियमः ।
19
२० रसजलनिधिः ।
{ब[६68 [1966 11 वाण ग फटा 13 दण्णततह्वं 2110८006, 201
1116568 16280113, 1४ 15 0९68112016 {0 वाघ शरा =ऽ6ण्टाःदर] ६0166, 1
50121] पपभाध्रा€8. =पररा, 61 पणार =एर्ा०९८ 7 कल वृश्च 0
& 1116281 {5 (60056, ही १८§ ॥15€ ६0 10त््लञप्रजा धत 1५2१0658,
1६ 10168568 ॥#€ 0 ण तादलश०ा), # तापर [पऽ 2्टि 1211
1116 तप्र म ४06 €] 18 ©005प1८त. 1 &1१८५ 1186 ६0 ०0८5५
804 {?116&प; 11 तपा ४ € €0त् ग 06 17681.
20
चतुधखण्डम् । २१
ताम्ब नचब्ेनम्. ।
भोजनान्ते विधेय' स्यान् नित्य' ताम्ब लचर्वनम.। पूगखेदिर-
चृणकधन्यामधुरिक युतम् ॥ सन्न मेतत् चिदोषघ्न' सौमनस्यकार
तधा । सुश्ववैग्रव्यसौगन्धकान्तिसोवकारकम्। रती सुसोयिते
खातं भुक्त वान्तं च संगरे। सभायां विदूषा' रान्ना क्यात् तास्ब ल-
चव्वे
नम्॥ पर्णस्ुत' रुजाप्रद' पर्णग्र च तधैव च। मधमपण'
छरत्याय्रुः शिरा बुदधिविनाशिनो ॥ तस्मादग्र तथा मूल मध" शिराश्च
वजयेत् । ताम्बलाव्यरमो विषः दहितीयो मेदौ दुजेरः। ठतीयादिस्
पातकः सुधातुल्यः रसायनः ॥ ताम्बलः नाति सेवेतन विरिक्तो
वुभुचितः ॥ दे इदटक्केणदन्ताग्नि्रोचवग्प वलच्यः। गोषः पित्ता-
निन: स्यादतिताम्बृलच्व नात्॥ ताम्बुल' न हित' दन्तदुबलं -
चष्रयोगिनाम् । विषम च्छामदा््ताना' च्षयिनां रक्तपित्तिनाम् ॥
व्यायामविधिः।
29
२४ रसजन्लनिधिः ।
१४. 0 [16 [क्तुक) 016 प्रात [द्ण्यल्ा व्ह {6 2 वणका),
2८ पनृ० 18 दृहा प्हकप्राला(, 01८ 0 शआ7©8 007) 9 01६62986
वषा ६ {11 ९६८ 9 = क्षा 0" ए2 द, 9) ०त् फा, 20 2 ९74
(1.९, (*1€ 10 5 पावः 10 € 9 206). 11151691 ९986 28
2] 2९३ ६३ प्प ६0 {1036 ए]० इपर 7011 अला {0न1068, 274
(1106६८६.
{दलनए९ 1९8९8] €र्दालऽ€ @ षऽ 1186 ६0 (०), 16ष्ल,
17524, एदा, पिप्प 18६, €०ाहपाण्0य, 2951709 0 8
0:11 9०६ 10९, धत [लाल01088.
0.
चतु्खण्डम् । २५
अथ शयनविधिः ।
प्रहरेके गते रातौ भोजनः क्रियेत बुैः। शुक्त शतपदं
गच्छ् च्छनस्तन तु जायते ॥ श्रसंघातर्ैथिष्य' भरोवाजानुकटी
सुखम् । ततः शयोत भुक्तवान् शय्यायां खस्चेतसा ॥ श्वासानष्टो
समुत्तानस्तान् हिः पाव तु दक्विणेि। शयोत वामपाशंतु ततो
निद्रासुखाय च ॥ भक्तोपविश्तसुन्द' शयानस्य तु पुष्टता ।
आयु क्रममानस्य मुतु्धावति धावतः! जन्तनां वामपाश्व' हि
नामेरूं' च तिष्ठति । उदरानलसंज्ञोऽयं भुक्ादरवमस्य प्राचकः ।
तस्मात् त्, वामपाश्व हि शणयोत भुक्तवान् सदा ॥ तलसिक्तपदो
नित्य' नक्त सुप्यात् नरो यतः। पादाभ्बङ्गः सुषुप्ते च जनको दरि.
वशचकः ॥ तंलसिक्घशिरा नरो नैव सुप्यात् कदाचन । जलसिक्तेन
सूदणा खपन' न दोषावहम् ॥ आशायासुत्तरायां यः सुभिकालं
शिरो न्यसेत् । लभेत विविधान् रोगान् सौणायुश्च भवेत् स हि ॥
पिमायां दिशि चैव शिरोरक्ता विदूष्यते। निद्रानाणएकरौ सा दि
, वष््ट्हऽपि च॥ न भिन्नो शयने सुप्यात् नानेकविवरेऽपि
च। नंव देवालये नैव रातौ तरुतलऽपि च ॥ उव्यानभवमे नैव
स्याद् रात्रौ कदाचन । विषात्तमनिल' रात्रौ ठक्षपतरात् विनिःसरेत्
रात्रचचपञचिमे भागे सुकन्ती ब्राह्म उच्यते। प्रबुधे त तदा स्वस्थो
रततार्थमायुषः सदा ॥
29
२६ रसजलनिधिः ।
७१९९8, ०६6} 8 10681. 18 (धाऽ 2 1619790 ० € 10008
21त् 2 86118811011 ग ©288 77 {76 80पातव6ा, ¶्6 कऋद्ा> भात ४16
१५136. {116 15 {€ {1106 ६0 116 0४ 09 06 {0 81660, 171 ४
९2170 आत प्तवाऽप्ा6 8916 ग {18 "117. 1+ 18 त68172016 0
177081९ धं 68, छ 1116 1$19 १८1 19, 82त 10 11916 शश
{€ 07068 1116 1घ्वा77117द 01 6 11100 86, ४0 160 10
1661116 ०1 ४06 1 &€ 1) 9 प1९क्र ६0 86600. 7 १00;
[5778 १०; 91 08171 810 प 2० प९प्र४, 1060190४
211९7 {भृत ४ 11 20681 (€(0€' >£ 9 0 2# 1106) 18 {011076७५;
16800९९४
णद] इ, 0 9 2720४81 € ]9्दलणाला४ ग ५0८ 041, 211-0प7
06४७0०६ ग 16 0०4४, 9त् 11166886 2 [00८ एप;
10116079 शलः {थ 2 [प] 1169], 1068118 {0 8110क्र 069
{0 70 2६6 अध€] 2 प्रा,
26
चतुथखण्डम् । २७
रसचिकित्मायाः मोकव्यम् ।
न दोषाग्णं न रोगानां सम्यगेव परोक्षम् । न देणस्य न करालस्य
कायथ' रसचिकित्सिते ॥
4५८१८4८5 0} ८4४^०-9९0८८॥ ९८५१२८१६.
रसमेषज्धं श्रगुपानम् ।
यथा तं ल' जले क्षिप्त क्षणेनव॒ विसथति । अनुप्रामदलादश्गः
तधा सर्पति मेषजम् ॥ श्रनुपानं रमा योज्या रंणकानानुसारिभिः।
दषर्न मधुना वापि केवलेन जलेन वा॥ मामान्धादञुपामगनि
निदि श्यन्तंऽत कानिचित्। भअन्धानि विविधानि च कम्पन्ते हि
भिषग
वरः ॥ यत्रौषपेऽमुपानस्य मिदेशन' यधाश्नं । ग्राश्च' सत
तदेव हि श्रन्यद् वाऽपि र्न्द्यय्॥ वातोदरे वथा वायोराधिकधे
मध्रुना सष ¡ दोयं एतभजि'व' गामठं रक्तिमागतः । हिशगुष्छ-
भिसजोरया ससिलपिष्टया सष । श्राञ्ानसुदृमारणद्रौव जदरवेदमं सथा ॥
स्यन्द्" सणिपुरे वाऽपि किष्टवन्धमथापि वा। जानोहि कुशन वैश्य
वातोदरस्य लक्षणम् ॥ रामठं त्, म दत कदापि राजय््मपि ॥
छतभजिं सभङ्गगमया मासा्प्रमितः खु । वच् लकषायो वाऽपि
धन्धाया कषायस्य ॥ ष्ठोचूणेयुत दद्यात् सम वातिभारक्र |
तद्रोगनाशकौषध' दोयम वा यथाविधि भतिं सभोभिते
१
ट रसजलमिधिः ।
^ प्रथमखक्छड २० ण द्रटवःम् ।
28
चतुधखण्डम् । २८
{ए ४6 तन्नमा एिण्ला किः णात कले क ४ [प्पेटपताक्ष
11160161116, (४ शलट्लंस वट्टजापृोषात पला द 06 (सतत् कए पाज प्ल
प्प्ट्नाा7ापणलाभ ज स्वृ फष्णृप्रट वाक 06 नलुण्ट(त्ते +$ धा
01कलाोणा, वा ए४८0तप्द 0" 111 ९४५८९8४ क प $प्, ४ टतुलराते
६0 06 {कट्रल श्रा 6 पट्८ताकृाप््राला६ 9 ६ लप करात])6 9 1010
1101500 + जाट ष्ठं आ शलदा [दप {एष्व् ऋध वोपमण्प
एप्पल, वात् {0 एप्टप्िह पा सशी त ष्लद (लपका दस्त), [लनपन्तव्
पध (४६८, 1116 1010 ४1८ धषट अङप्र्ताड का एव्व :-~-
{रभप्पला९८6, ललाप [्ा। वा पाट गाला, (0 एत्र
{16 1४९९] {नृ 0# [7कडप्ा ग दलो पात् (0ारद्ोषप्ता, [णा
00घात 10ष्लाः १८ सरतत [पाजि प वजन, पाङ ऋष्ट
1080 10४‰ 06८ ऋक्व ४ पल्ट्लापपातटा, ४, {लो भषण स्तः
11 न्दु त षादः (लाया ०४), 16 +) मभा
एष, @) वल्ल्ल््ण र फपल ता [पपप्छ (८) पट्तन्लणा न
विदा कथः (दतन्धातु्पा) क्सपा), उपररदत्ते को ककष्वतलनतं लौापाा्ता)
(तानत्प् दल), माते [मपल नपल्ठः क कालः [लान (प्ताः
11 वा1106। आह २150 ९ (४८,
रसमैषजरवने मात्रा ।
000504९.
30
चतुधंखर्डम् । २९१
60012. 8]10प्ात 0९ क्वंरला, 011 0106 770 9, 0888, 111 {116 1108}; दा 76४]
826 9 ©1101ल9 91त् {$177101त. 16 7646106, ९०116त् (4 7,
183 {0 6 {द्रन् 0106 7111 9 १2. 1 &}10प्ात 06 60101606 11
{0 18018, € ({थ्रा छ्ान]ङ्ग 11 ४116 11011111) 116 १086 06118 11-
९169860 0 0116 10.007 =6€ला($ त9.$; ध11 11 1604068 10 1968 11611
18 0 (नात्रा र] पि] 76्८0र्ला. [ला 16 4086 18 ८0 06
160प्र८९्त 0 016 720 =€रलधा$ ०४$ ॥11 ५16 णन्वान06 36 वात्न
शण्डा पा). #ष्वालं०) 0736व शता) 6 020 (€) °
९118171 81111918 18 {0 06 शछांष्ला 07166 77 2 तव्छ, -पि0 001081४
11011 18 16668801" ए ९16 {116 086 18 11607016व 711 {16 1000128,
01]1लाप्186, 1; 87 0प्रात् 86 (व्लतवन्व् पण ऋ) 11611106166 कात्
तवाडलपप्णापध्0ा. ४066 110 4086 18 10610060; [५6००८ & [111 06
12.60 1 6171६ 626.
एकाधिकद्रवमयोगाद् रसभमैषजानिमणे
साधारणे विधिः
पित्त्ंयुक्घरससेवने विशेषविधिः ।
32
चतुर्सवर्डम् । २३
९८१4१ व11"९८11015 =19' {4९471 ५८१८५1८६
014.४८व् 20110 ९८॥८ ({ 1८ (402 )
सैषजारेवनकालः
38
२४ रसजलनिधिः ।
1050ानल्त् 77 111€ इर्ड{ला), 911 4०९ शं प्रलाः ऋक्णहा) 016 8
17, ८0ा7€8 0 > 1€ आतापी,
ग्रीषधरेवनानदः ।
अलोणोषधस्य अवगुणाः ।
84
© ३
चतुधखर्डम् । २५
विषयुक्तभ षञजसेवनं निषेधः |
तियस्य वर्षाणि वसुवर्षाणि यस्य वा। विषः तस्म न
दत्त चेद् दोपदायकम् ॥
(27*0/0८0760106 02" (८९८12. 110९५८10 22९८2116.
धि । [| कि +५५५१०५१९)
भै #ै
दि तोग्रोऽधायः ।
अध जुराधिकारः।
तस्य लक्षणम् ।
दावरोधः सन्तापः सवाद्गवप्रापकस्तथा । युगपद् यत्र रागे च
। वप्रदिशणत ॥
(^+ प.
{८ण्टा.
4॥/10002८0॥145 © 1८",
=) 1 दलपत कात् [तय सत कष्टाः ४6 96 ५16
00४ 1 {८प्ला,
9
6 भ
चतुथखर्डम् । २५
विषयुक्तभ षजसेवनें निषेधः ।
अगौतिरयस्य वर्षाणि वसुवर्षीणि यस्य वा। विषः तसं न
दातवा दत्त' चेद् दोषदायकम् ॥
21*010100८10195 100" {0624240 01601205 11९1८111.
10 6ता
स प०७७ ठन 1118 1008300 816 [दाप] ६0 1086 10
416 26 80 0 11016, 211त ४0 {11086 110 19९७ 101 $€{ 2619760
116 826 0 9.
दि तोयोऽघःयायः ।
----+**¶ € * ----~~
अध ज्राधिकाः।
तस्य ल्लम् ।
खं दावरोधः सन्तापः सर्वाद्नवयापकस्तथा । युगपद् यत्र रोगे च॑
स उ्वरो वापदिश्पते ॥
(तारा
€ज्दा.
90/11110८0025 0/ {£ ८९,
^ 86100 0 [लाश ९०५ 16५४६ 2] 0एलः ४06 00 216
8$11110601118 0 {€प्लाः.
38
२६ रसजलनिधिः ।
तस्य भेदाः ।
नवविषमणोषा ज्वरास्त, विविधा मताः। दोषाधिक्यात्
परिन्नया मेषां भदा हि घोमता ॥ वातजः पित्तजी वाऽपि कफजो
वा दिदोषजः। तिरोषजनितो वाऽपि निलयते खलकच्णात् ॥
८१९८८८5 0 1६८९1.
अध नवेज्चरः ।
नवज्वरस्य भेदाः ।
सखयंक्ततो नवज्वरः ।
आ गन्तुकजञ्चरलक्तणम् ।
अभिधताभिषड्मभपाममिचाराभिशएापतः। आगन्तु्जायते टोषै-
था ख' त विभावयेत् ॥ वातपित्तौ प्रवदते शस्रदर्डादिभिहतेः ।
47
¬ रसंजलनिधिः ।
न्यावास्यता विषक्लते तथातीसार एव च ॥ भक्तारुचि पिपासा च
तोदश्च सह मूच्छ या। ब्रोषधिगन्धजे म्मरच्छ शिरोरुग वमथ् स्तथा ॥
कामजे चित्तविश्'शस्तन्द्रालस्यमभोजनम् । इदये वेदना चास्य गात
च परिषश्ष्पति ॥ भयात् प्रलापः शोकाच्च भवेत् कोपाच्च वेपथुः ।
कामशोकभयाद् वायुः क्रोधात् पित्त' विवद्वैते। भूताभिषङ्गाद्द्वं गो
हास्यरोदनकम्पनम् ॥ दोषत्रयविहदिश्च जानोयात् कुशलो भिषक. ॥
अभिचाराभिशपाभयां मोहस्त ष्णा च जायते ॥
88
चतुधेश्वण्डम् । ३९
{11.66
९ एग [वपा फ९नए १९) ला1011702) 200 60688 ¢ €
0081088. (शाना, 70 उक ता) कात् एपा868 =‰1९6 1186 10 061
0९11161 81त् 11118.
विघ्मज्चरः ।
[8 (प.
[+ 9 1106 ग प्र शामा] @५७्छ ग ४06 7766
2.{॥€ा* {1€
पकप), [प धात् 81112) 18 [र प्ा-7ल16016त, €
पणील्य
एलणोस्ञ त पवथ, ४080 दि 200702{6्त् =
39 `
६० सजलनिधिः ।
1000, €{९* 1195 रए शार का€ ग ६1€ &९प्ल तत्त # 8110 {11112
2.0गा† 2 1९12186 ग {6पला €] 8 {एणा 18 ९2116त। णडा) ४] प्.६.
(08 ८र्ल 18 9 0४८ 715 2८८01112 0 वाथा८० 710 ताप
प्रिता छात् प्रा८ त करर, ४, उदारकः ईक, 21500 च्वप्तप्४,
. 51त् रुाद्पतादद, रिव्माकि् कात् इतथ, 29८८ ६16 1516 शात्
01600 ; श$ल्तृरप 68 17€ ल्डा, प्रप्र २68 116 {29
पात् लाकर 268 क्त क्त वात् 00716, (10 [9डल्ाला0716त्
1.९. दाप. 18 2९600016 08 71120ए 0 १866368, 18 18
28 {€ा016 98 (प 10198611.
820६8.{8, 18 8, ए1881715, [एव्म 1161 188४8 102 ऽ6्षला, (ल, 07
५६1१९ 095 8६ ॐ लटो, साताठतप् कोरु ८1188101. 80६88,
(0591119 07 त४५1०11४) 18 2 7707116 ‡€ष्लाः शला क0ध४0र8 118
161 $प108 & 8१. 41 6्तप् अव्र 108 [ष्षप्िला६ 0 0166
तव. 1६ 18 180 61164 82.118 81 18 {01106 र गलप 01
शन त. वषत्ङषरञ (गा प्रत1६६) 26180६8 108 ला जा सर्दक
17त् त8प, 2116 वासापा्ाश्य 2४68018 1८8 1081160 01 €पलाभ {प्रा
0४. पन्रभि9 18 ग 1166 त10लिला [तत्5, ए12. (1) धौ; वप
{0 श) €2०९88 ° 20108, 206 16270, (2) ४181 तघ्€ ६0 9 © 688
ध019, @त् पए2प, 901 (3) ४0४6 तपल ६0 भा 6८७७७ ग पदप श्मात्
01४00. 16 ताऽपपठप्त९6 16पा€ म ४0686 10166 16९९8 216 :--
(1) 1287 10 {€ {प3 गः पारि) ० प€ शुग०6 ४7 1176 2786 ;
(2) 108 7१ ६८ एध, 2 (8) एष 171 †6 अत्, ए6्श०व्छर ल.
षध णलः 18 8180 9 {फ0 1108 ए. धा व 0 छ)
९५६७8 ग एथ (011बद्वा), 2 {परम तप #0 @0 €९०688 ग रध
(प्त). 11116 078 18 01191-46{6186त् ग [0070 10 06 {1215 7161.
2१०५४11 86808 २11 छथः {16 00त्$, 26 ६16 8660ात् 18 ©],
प्य ऽ6त 0 एध ‰2 (116 9€8त् 01८) &2त0811 5[>०५3 91] 0€ा
४16 00त$. {1166 18 शार सतव त लो70ण10 £6न्ल' 21164
क 0०००0011 ननन
नै [071 वऽ 876 (16 8€ण्ला ९008७०६8 ग [16 0तक ४४, २89 (05)
४६०५६४४ (1000 , शाप्व (इल्लः)) 28111 (एनालौ) प्रापु५ (पाशा), ०० (५),
81त 8ˆ7828 (7 681),
40
चतुथंखण्डम् । ६१
01198 022 (1.6. लीप, 10 2 16686 01.त थ).
(16 [ध्रला इपर्तिलद 701, ध78 16७" 18 1166 {1101 1{ ९ 0781
210 {0प्रा}) त898, (णौ 18 २६९७ फणा 17 सरल 8९800714 त्
11114 ५:.‡8.
शोषज ज्वरः ।
वातज्वर लक्षणम् ।
वपथ विषमो वैगः कण्डौष्ठ परिशोषणम् । निद्रानाशः च्षवस्तम्भो
41
ह
11.)
8२ रसजलनिधि' |
गाराणं रच्छमेव च ॥ शिरो्द्गाचरग वक्त,वैरस्य' गाढृविट्कता ।
श लाध्माने ज म्ण च भवत्यनिलजे ज्वरे ।
91/11/7001 @/1£४@7* ४/९ (0 ८ ९2८55 ‰7 ४५/४४ : --
पित्तल्वर लक्षणम् ।
तीन्रवेमोऽतिसारश्च निद्राल्यत्व' खेटो वभिः करटौष्ठसुखना-
सानां दौगेन्ध' च शरम स्तथा ॥ प्रलापो मुखतिक्तता मूच्छछटादहो
मदस्त.षा । पोतविश्मू त्नेतत्व' जायन्ते पै्तिकै ज्वरे ॥
कफञ्चर ल्तणम् ।
स्तंमित्य' स्तिमितो वेग आलस मधुरास्यता । शङ्षमू तपुरोषलः
खम्च स्तपिश्च भुक्तवत् ॥ नातुग्ष्छगात्रता च्छरदिरहसादोऽ-
42
4 |
चतुथखण्डम् । ठर
विपाकिता। गौरवं शौतसुत्क्क दो रोमषषो ऽतिनिद्रता ॥ प्रति.
प्यायोऽरुचिः कासः वासश्च मेतशक्कता । प्रख टः खल्यदाहस कफज-
उ्वरलक्तएम् ॥ ओ
चन्दज-विदोषज-ज्वरो ।
$ ॥९। $ + ॐ ®
लचणाणां दयोयत मिशखण' दन्दजस सः। तयाणां लन्णेयु कः
ज्वर एव विटोषजः ॥ दोषत्रयसत्रिपातात् कंश्यते सात्रिपातिकः ॥
नवज्वरे आचरणानि ।
निन्धाते वासः ।
सामान्यतो ज्व नित्य' निर्वाते निलये वसेत् । निवीतमायूषो
हदधिमासेग्य' कुरते यतः ॥ नवज्नरो भवेद् यत्नाद् गुरूष्णवसनाछतः ।
यथक्लापक्रपानोयं पिवेत् ठष्णाप्रणन्तये ॥
7011"८८८10115 ६० 8८ 1४11014८द् 17 ४८1 ५0*4,
1,180140 ‰7॥ ¢ {7५८८ 710८ ९८८७८ ६९ (1, "0६5 ¢} ८६,
मैषज्यसेवनम् ।
निषिद्वाचरणानि।
न दिरद्याब्रपून्वाह्के नाभिष्यन्दि कदाचन । न नक्त' न गुरुपाकं
सुच्ञोत तरुणज्वरो ॥ परिषेकान् प्रदेहांख स्र हान् संशोधननानि च ।
दिवाखप्र' व्यवायं च व्यायामं शिशिरं जलम्। दिदलमामिषः
दुग्ध ताक्रमन्न'* छतं अमम् । रौद्र इताशनं क्रोधं पटनमति
भाषणम् ॥ अस्ततिक्तकषायांख प्रवातच्च विवजं येत्। पपव्यादिग्रह
किन्तु विहितं भोजन' भजेत् ॥
-770॥06162005 10 €& ०25९"४९द 1 {01100140 12०९7,
06 {0110 प्ण 6 {07010त@ा 70 798. प्म ६- ४० 1९018
2 ते, 1168] 77 106 ऋणवणा7ढ क {0 [ताह तरल. 8111186,
{00 ॥नात्ा् ४० 10९6 7च्ाप, 1168] 8 11011, {004 701 अश]
018च्7916 किः भागंपर्णद ५16 एत्व जधा 011, ्रानालतं९,
81, 666. वता आलृाक् (8 ०], लोभ्रनल्त् एः, धिह कात्
पावा0ष्) 00 = तृ०्९ा68, पज, पादप 9 पष्क पर९३,
1811 हापि, 816) 9 ४16, 5९००] 116दगाा88, 1158102]
* ताक्रमिति तक्रयुतम् ।
46
चतुथेखण्डम् । ४७
छलल 8९, तने पप्तं०० ९01 पला, स्थि 72 एपो868 =र), 11024, पणा
1000 1018९ 1 रप1"त, ९186 एरय, ऋत् एपरफला" + [कका
छततह्ाल #0 =6 आ छात् 076) का7दुला, इप्, ९१6९88४९ ४२१
४, भत इ0याः , लाः) पत् वड्िदुसा( अपएन्षि०९६) 2114
९२ [08016 #0 61४18 04 217,
11686 [10110008 40 10१ शभू] 17 08868 फ €16 80106
{11€ 01608 [10111016 900छ© 18$ 06 16861106 ४0 > [ष्ण €ा
99©};6त ऋध 1194-2 ; 28 {00 108101९6; 101] 80071 06
1९81160 ६0 ‰ षा =10 =४९१६68 8 शल्] ९1१88 2 16616116
९711९त `वा ,
नवज्वरे लनम् ।
&9.
५० रसजलनिधिः ।
र ९ 10811, ९8९९1] 111 {९ष्ल. 076 इपर "0101 {667 8110पा]त्
{1९०1८ वपर एषः 70 ४] व्क) €ष्ला पषलो {118 .
(2110 प्रीत तणा 17तवारल्ह्०ः इव ल्क्य वाना पदाः 111
८.५ (© €>.
खल्यपानोयस्य विषयाः |
उरे नेतामये कुषे मन्द ऽम्नाबुदरे तधा । - अरोचके प्रतिश्याये
प्रसेके श्वयथो चये ॥ व्रणे च मधुमेह च पानोयं मन्दमाचरेत् । छत-
पायौ तव च नाधिकं पानोयं पिैत् ॥ `
(५9९5 07" (74204 1०८" 8 501 क0वा0,
नवज्चरादौ शोतलजलपाननिषेधः ।
नवज्वरे प्रतिश्याये पारव शूके गलग्रडे। सवयःशदौ तथाश्यानं
व्याधौ वातकपोडषे ॥ अरुचिग्रहणोगुल्मण्वासकारेषु विदधौ । हिक्कायां
सर
पाने च शतं वारि विर्वजयेत् ॥ तमपि पिबेत् नीरमन्तर्वाष्य-
सुभोतलम् ॥ प्रातःपायो न खह्ोयादुष्य" भोज्य' पैयं कचित् ॥
(2111419 ०7 ८074 0८1८7 $ 10782400 212
१८४०२८1८, ९८८. < ~
6716 अछा प्रज वा ९०ृव् कर्भ 77 ६116 {01100 098९8 :--
गिति (व्र, भण 0 ४6 अंत६७, 2218-1] (ॐ
0136856 अआ" पापल =६०ाशप्€ (वनण८ तारं 6ष्व प्रणालः भातु 2068
0
चतुथखण्डम् । ५१
1705106 € नप) {16 ९ प्जफालाौ ) 00 ल्वार्नदाशर क्लि
ष्णणोत्रए+ एपाद्ाह्, भात् 8९] =(0द्ालः पाति आठत्नंनाह ; 17
17116166; 41868868 तृ्€ {0 81 ९2 ०९88 0 17 शत 17116;
४8011 ` ६0 ` {0०06, नु0ाां८ =तशा 11068) धता, प्रानाः 77
20061, =8861018 00], ताव (४ 10 ० प्रा ०प्रा),
11060211, 21त् ग{ल' ध्था1119 21106 एप.
शतशोतलजलस्य गुणाः ।.
दाहातिसारपित्ताखमूच्छंमयविषात्तिषु । मूतक्षच्छ पाण्ड-
रोगे टष्णच्छदिंश्रमेषु च ॥ मव्यपानससुड़ ते रोगे पित्तोलिते तधा ॥
सत्रिपातसमुले घ तशोतं प्रशस्यते ॥ ताम्ब्, तत् विदोषघ्न' यदन्त-
वौष्प्भोतलम् । अरुक्तमनभिष्यन्दि =कमिटड ज्वरल्घु ॥ धाग-
पातेन विष्टम्मि दुजंरं पवनाहतम् ॥ ` दिवाश्तं पयो रातौ गुरुतामधि-
गच्छति । रात्री तं दिवा पीतं तधैव हि विजानीयात् ॥ तत्त॒
पथ्यसितं वह्निगुणोत्ष्ट्ट' तिदोषकछलत्। गवेन््पाकं विष्टम्भि सर्व
रोगषु निन्द्तिम् ॥ तशेतं पुनस्तप्' तोयं विषसमं भवेत् । कषायो-
ऽपि तधा शोतः पुनस्तपो विषोपमः ॥
-7/0047"(165 %/ ८४4९}, 2००6८व व" 0५०1140.
81
५२ रसजलनिधिः ।
तरद ाप्रभा८९ न [6६ पाऽ प्रभाः [0961068 21 ९२९6688 07 +€
111८८ व्ड9४8, =[{ १०६३ 10४ 10५८ 1001688 0 1011९द्वा 711
† ९ खला, १ ्रला)5 ६0 4९80 01118, {115 91 (€. 1॥ 18
[शा.प ९0०ात्व् @ [णण 1/ {7060 016 १6886 प्ात् {लय
1110 पात्वालाः (िष्दतक्रध7वेः 80 {गकथ्यव6), 1028 1106 ९066४
71710 1 80 [९४४$ 28 {0 एला) पाात16€8{6त् 171 ४6 8{0108€])
101" 8 [017६ त्र€, प्रण 91, ९0016 ए {17193 38 त10िलणा६ ०
ताएल्सणा, पलः एनत् 9 तन्ति पाल एणा व्ण ४ 21४ 18
त्ीलपराह ग वाटव्छ्मा, 21 80 18 जरल एनमाल्व 9४ 7106 9ात्
पपार ४ तथ्ो०९, "16 [98 ०16 0 {16 0 15 0811 581९
तटा. 11 28 10 तदक एलन, 11 पाल" 11८168७8 #1€
६१1५८ 1081783, 211 18 ताक्िला]( 01680011 ; 1४ ववप8७ क्लावः)
न्पला८९, पत् 28 वरपणि 7 णा तोऽन, लः छतलान्व् अरि
णार् शठपात् 10 2९ एमोन्व् श्ट. 1 एनल्व 22111, 1६ 00601168
३६ [पणः 98 एणेडणा, नृत् १७८०९४०, ६0०, ४८६ 176 1018011;
11
11९0 107" {16 86८07 प्रा.
श्रपक्रशोतलजलपानस विषयाः ।
मूच्छापित्तोष्णदाहषु विष रक्त मदात्यये । श्रममपरोतेषु
तमके श्वयथौ तथा ॥ प्रूमोद्ारे विदग्धेऽन्ने शोषे च मुखकर्डयो; ।
उरग रङपित्तं च भोतलाम्ब्, प्रशस्यते ॥ श्रथवा सितया युतं
घन्धामधुरिकाञ्च.तम् । यामव्रयं तदू वा भोतलाम्ब् प्रशस्यते ॥
7750105 1८00 51०01 ६04८ 007011८0 010 104८
1,
1४38 एलानीलंण् 0१०६ प्ाएनान्त (व्नगत् कर्भ 17 ॥1€
10110 पाद ९88९8 --शि 1089, ७०९88 एनम, ९९९८अअफ€ 0713
एल, [पपौ ग 01००, प8९०8७8 011६
10 पप्य ज 76,
&100111९889 6रभा80ा, 3817090 2 पदा
था 50९, वन,
श०्$ एशल््ट्, राक्ीमा न {000
पा01068160, 01511688
(णाप श्व पठः धात् पकात् 10918{ा16अ
ं 8, |
8४
चतुथंखर्डम् । ५२
नवज्वरे पथ्यम् ।
(क) अ्वरकाले तथा खल्य विरामे ।
मांसयुषो हितो ज्वरे खमोपवासवायुजे। सुद्रयषस्तथा टयो
ज्वरे कफसमुद्वे ॥ स एव सितया युतः शोतः. पित्तज्चरे हितः
सद्यो निमितलाजानां चणे' सिताविमिशथितम्। लाजमण्डमथापि वा
प्रदेय' पैत्तिकी वरे ॥ पित्तकफोद्धे चैव इयभेतद् विधोयतं। सिता
सिन्ध दयसंयुक्त' शएरटोचणेसमन्वितम्। मदात्यये मद्यनित्यं ग्रष्रे च
रक्तपित्तजे ॥ शठिसूरूलोद्धवो यषः कफवातात्मके हितः । द्राक्ला.
मलकाुह्वानां युषः सितासमन्बितः ॥ वातपित्ताव्मकै हितो भेदौ च
कफवायुनुत्। लड दाहशमनः गोतः ` खमसू्छामदापदः ॥ महा-
दाई प्रदातव्यो य षञ्चणकसम्भवः। सातिसारे ज्वरे तधा. जटराध्यान-
संयुते ॥ त्तुत्ढष्णाश्णन्तये पथ्यमामिक्तावारि केवलम् । नारिकेल
दवां किंवा तोब्रहष्णाप्रणन्तये ॥ किञ्चिन् मातर" प्रदातव्य वारिवा
त शोतत्तम् ॥
58
५४ रसजलनिधिः ।
1110117067, त् 10 [त्लााक्र{लात८8, 716 88106 10876060 120त्ष, 01
1८ १9.51९, कं रल्व् प्प शप्दध्य, 7ण्लु-ध्ण४ 2० ए0कएवल'6प वाक
17106, रोजपातव् 9८ दंष्ला 1४ {लल व्ल ६० € ७6७8 1 11600 10
{पभा
(१.८ [५161९व 44 © 18 19516, 1564 10) 2 116 ण
एकार ६६, वार (7८, पात् आवा, 71 नलाः तपल 10 656५688 1
{गष्ट्राप सात् पणत्. 55666 ग 176 २00 ग श्ण =(छप्फ्ला09
दलाल) प्रणव 17६0 9 [8806 9 नद ००1 28 &०० {0 {€ण्ल
0५९ ६०७ ९४८८२ 2 [{गश्छाण धात् त्. वप ५६ "000 0नग11£
६०८ दा 6३, 2 तधि आतु पप्तः रक्त ऋध, आदशः,
11001665 2००4 ९१८ 10 {€रलः प6 {0 &0688 . 07 1126 2.1
पा. [६ वस्मह प्त एन्कल्5 आत् 1096065 80 ९७688 9 10111९70,
170, शात् पाष पत एण 568). 1४ एला
द्मा) =एला०९९३ {710 दोक्प्रिंा शात् प, 21 198 9
९001171 द्ल छा पल शला. 0९6 पाथ ग धाष्ाा ३11 6४56
९२९९६९९ 0पापीपहु इलाश्व्0ा 7 [सथ उर 0115 0६६67 कर्णादयः
(ध प्राक एना गन पणो 0पात्]1०त् क लवाः ग 800९
पात पव् व क्धा]९्8ह भलत [16 [शण० तृप्र८ट) = &"66© 0060१
४४ €ाः {9 उ5$ि भुभा6 21 1011518 17 0141111068 11 ‡6ण्लः
पत् हदष्लाः कत [पप्ला९, 10 व ग कज्छछड6 हि, &1%९
एकलः 6००1० थ $एनष्ड ६ वप्णुद 17 अवा] वपां©,
(ख) नवज्वरशान्तानन्तरम् ।
अच्रमर्ड पुरातनशालिससुदवं शभम् । रोटकं सूजिसंभवं गोधूम-
रोटकं तथा ॥ वर्षकालघुरातनशालिषष्टिकसंभवम् । अन्न वाये
विधौयते विरे हि नवज्बर ॥ परोल पापिताल्लाबु चिचिण्डश्च
कोशातको ॥ उदुम्बरं च मूलकं खर्णालु विदारौ तथा ॥ महाकोश
ा-
तको चैव शूरण गोपककंटी । मानं पञ्चमुखो चैव भक्तयेद् विरते
छ्वरे ॥ | |
२4
चतुथंखण्डम् । ५४
(9) 414९1" {0८ 21015501 06 042८-1 0001*८.
पुरातनच्चरे पथ्यम् ।
+ नलदम्ब्-गन्धाम्ब् निम्ब् च ।
56
चतुथंखख्डम् । ५७
सार्वं मुद््त' विनिरुध्व धीमान् उदोपयेरीप्क्षश्णानुना तत् ।
अधस्ततः सिध्यति पपंटोय' नवजञ्वरारण्यक्षशानुमैघः ॥ विलिप्य
ूष्वै' रसनां च तालुदेशं च सिन्ध.इवजोरकाद्र; । व्ञोन्मितां चादर-
कतोयमि्रामेनां नियोज्य स्थगयेत् पटेन ॥ घर्मो यावदतः परच्च
तक्रीदन' पच्यमिह प्रयोज्यम्। कुष्थादिनानां तितय' यदोल्य" ज्वरस्य
शङूगऽपि तदा भवेत् किम् ॥
(1771171 ८210 02८48 0€ 210 2४९1, #
9%2.004-40/71400“ 7*५5८.
186 60] पपश्ाप््च्ड.रण लाट त् इण] प्रा, 21 एप
{161 ४11] ६16 216 6तप्५6त ६0 दल श] [पक ग लाला,
1101 18 ४0 06 6816 उ ‰ 81016 जापः पा] पर्ल 2.00]
10206 110 ४ ]पप्]0. एप 0 00 8 716 6वा्राला ९९886], ९0१्धमं 12
४९ [पपुः क्रा > ९0७ 01, (2त् उ]0द्= ४6 ए८ञ१€] ए पलवा8
० श्चा ९211160 8518). (11116 २९७88] 35 {71€ा) †0 € . श] 6४९्त ४0
2 31011 1 {0 67 7010प्(€8 प्र16 शप्त (पल ६116 10} 211
16 1४ 8(८णप्र। 206 11 {6 000, {+ 18 2 १९$ 2०० 6416116
107 18.92] 72. 11118 106वल116 (€ 6त् पाणा =1011९69) ३8 ४0 26
1४6) {0 > 08(्ला# 171 40868 ° ४1166 10668 2६ > प 6 (भ्र
2 ५8, 11 1806688)» 2.67" 81062111 1118 {00द्ण€ 87 [28186 जा
106]र-821, 16612 (@पणणा 866९), त &0ध&' ]पा५6, =^ 116
0160161116 18 षा) ६0 616 [श्िला#, 118 00 18 ६0 06 ९0्ल6्त्
१1४11 २ 11606 0 व क 116]1 18 ४0 96 1ल006व 06ा/ [लाश]01.
-~---“ नन, "+~ ~
९
५८ रसजसनिधिः ।
ग]८ कमल {ह प्ला † 06 2110९ 10 न 0011९ "९6 ऋध
[111 ्. गां सवक 0 [ल्छपाला४ 1 {0110604 {01 ५1166
4.15 =. फ^्राव् लप्र चाट दद्द णात् [एएलरलणा 8 16181056.
ईशानसुन्दररसः ।
सवा्कगन्चपन्ाजयपालतिक्तापष्यातित्रच विषतिन्दुकजान् समा
शान् । संभाव्य वज्ि.पयसा मधुना तिगु््मोशानसन्द्ररसोऽभिनव
ज्वरघ्रः ॥
150८ 11८८-52/11८1140-1*054,
मेघनाद रसः |
9४
€
चतुथंखण्डम् । ५८
ज्वरगजष्हरिरसः ।
दरदजलदयुक्त शदसूतच्च गन्ध प्रहरमथ सुपिष्ट वल्लयुम्मः च
दव्यात् । उवरगजहरिसंज्नः शङ्न्देरोदकेन प्रथमजनिनदाई ज्तोर-
भक्त न भोज्यः ॥
1001*4-0
क 40 47"1-0*450.
40 608] पप्रा ग लोपश, पा०३, कलाक, 9४त् इप्ा प्रा
816 {0 06 ०१७ {णनील पापि क्॑छा {0 7166 70118, 87
01806 17६0 [गा]8 शं 1205 10 ऋनं 69611, {0 06 धथद्टा ऋऋ]
1016 210 716 -]प्९8. 117 कध) 0016 ५66 श०पात ०९
ध्र) 0 {6 ए9्लण पात 116 श्लु 9 86180 9 16४0, 2
{81712 {06 01641606.
शोतभ््लोरसः ।
सूततालशिलासुल्या मर्दयेत् कर्काटीरसे। तासत्रपाच विनिधिप्य
तत् करक" कल्नलोक्षतम् ॥ विपचेद्वालकायन्व यथोक्तविधिना ततः
दद्या्मरिचिचृणन माषमात' भिषग्वरः ॥ प्रपिवेदुष्णतोयस्य चुलुकां
गीतकञ्वरे। शोतभञ्ञोसमाख्यातः शोतञ्चरनिवारणः ॥
501४५४6 0104147८-1*.45 0.
लाला, मगल, 21 16812297; 6461) (व्वप्र 771 वक्रि,
16 {0 06 1108984 066 शा 16 1प76€ 0 168७७ ग =द्श्णर ०,
„110 11206 1010 9 10286 17161 15 ६0 06 € 10 > (गुणन 10,
ए]$ ०0१८6 0 810प्€ाः 006 ग 06 8806 1026621. (€
16016119, {15 ९09 18 ६0 0€ 8प्०}6९६6त ६0 169६ 09 1062708
9 2 ४]प्६2-12/111910 (866 26 259, ९०1. 1). 118 2616106 61168
९श्ल' 96046 का 2 8618207 07 ०५161688, 0086, 2 12008
१9
६ रसजलनिधिः।
1006 प्रौ जालः श्नात् [.कतट.6व 019 00006. ^+ 11६६1€
9 कपटः 5[तपरात् 9 76 अलः {21116 ४118 16016196.
वचज्चराङ् श रसः ।
गसशङ्ग लजेपालैहयादन्ताम्बुमदितिः ¦ दिनादेन ज्वरं हन्याद्
गुज्ञंकंसितया सह ॥
2014004 10010019 2504 1480.
00९ [एष ण फलार, [० एव768 07 ध पाक
ा, 81 ` ४766 [9108
1 दाणणा §९6व्इ &€ ० € त्य?6त् पा)
{16 १९९०८४०1) ग तां
1 (फनलर८ णाऽ, भत् ततन प्र {€
शा. 1086 - 16 12९7, 6201),
६0 1९ दभा प्मं४}) 8 [ध 800४7" 27 पछ.
मुतु्रज्ञयरसः ।
ताल तास्ररजो रसश्च गगन' गन्धश्च जपालक' ,
तुल्यां शप्रमितं
तद्मुदितं टङ्क शिला माक्िकम्।
तालस्य ददिगुण' विषस्य
गखिनः पिष्ट! रसैः पाचितो । यश्चिन्तामणिवच््
वरौघविजयी नान्न
तु सुतुपरच्नयः ॥
14/11/1111
(116 [9६ &८} 01 0
एनुणथः, पलाला) पाव,
2110 10६07 -8९6व्5, 18] उपप्रा,
एष 62671 0 एना, 16819291, 21त्
९८०४165; शात् {© 1918 2607716--8]] 11688 2.6
प्पद्व (दयाय प्राधा प्ट 10 2€
पाव्€र्गं 81021128 21त्
168६ ४ 1१६ प्रपप्रन्थिण. 8०16९६6 ६9
086, 016 180. 1 ना"
16 ल् 811 8018
वस्ज्वराङ शरसः।
इ चतं विष गन्ध पूत्तवीजं मिभ,
समम्। चतुर्भिश्च समं
ग्योष" च्णीधित्य निापये त् ॥ दम्तभाण्ड ऽथवा शाङ्ग
काष्ठे नैव
` 60
चतुथखण्ड् । &१
कदाचन । वातश्च सञ्चरे देयं इन्दओै वा तिदोषजे॥ रसेन
शङ्गवैरस्य जम्बोरस्याथवा पुनः । गुच्ञाहय' च जी शेऽस्मिन् दधिभक्त'
प्रयोजयेत् । एकदितिदिनं दैन्ाज॒च्चरान् दोषक्रमेण तु । ठज्-
उ्वराङ्.गो नाम रसोऽयं शम्भ् नोदितः ॥
81004४71 1८10411 ‰105 4 -1*405 2,
वटुकमेरत रसः ।
सूतं गन्धः विष तास््र' ग्होतं सममानतः । धत्त ररसभावितं
शतधाऽतिप्रयन्नतः ॥ आद्र कस्रसेन तद् देयं गन््ाप्रमाशतः । वरक-
भरो रसो -नवज्वरविनाशकः ॥
-00८4८4-0004"020४ 2050.
61
६२ र॑सजसनिधिः ।
नन्दिके्वर रसः ।
भरटेवरश्ण रसः ।
6४
चतुरधस्वगडम् । ६३
1110 पोप्तूर ाष् [प्रा षो कृष्प्नति प्दाष्नृ, पित कण्तीटाम, द्वप
1311} 1 [ऋ ५ पपु, पा (क) सा ५ ५1 तष क वाष्व-
[पषदाक्द, 1१ (व लात [सिद ताज व द्वप ता वआकात्कै सातु
पि 11301
(कन्दर रसः |
04
चतुथंखर्डम् । ६५
{प्रा ६019 ग 0० कत९य८्व् तल्प 0.6 उपरा [ण्णः अणव
1008110108, ९000164), ४0 96 1466 11६0 118 ग ४16 56 ग >
0प्रऽ{धत् 5७6१. (11686 11118 ‰€ 0 6 वषत् पा 7 2 81त्ङ$
18९6, 00 €प)०६6व् ६0 ४16 आ0*8 19.8.
(० ग इछ} [जाऽ 80पात् ए€ शर) 0 9 0866116 अपर्लिध्ठ
7010 ‡€्लशः वघ्€ {0 भ) 8010718] €९९९88 0 {16 11.66 १०६०७)
87060811 श]16. 16 18 1 8, 8186 न पलु नाः =प्र९0प्ला0प्डा) 688.
(76 00तङ ग € [षौ तपात् ०6 ©0१ल'त्त् 0 ॥ष्छा§ 01 9
॥10र 01806 ग ८1011, 80 101 25 {116 1026160 0068 0 {60} 0९६्ला'
05 एपा९००. प्€ 870पातव भाल) 06 2110 क्रत ४0 1816 100 प्प
एप् 9 10 ततर 2 अर्ल छण वभार ग क्था, 4 11616 [ल
11601086 भ], 080 16 ० ग एक रप (ऽप९]
28 18.18 $2118 †81]क्ष7) 800प्1त 96 पध्त 91] (र्यः ६706 000.
(16 {011गक्ा० 26 {16 9.606010109.1176065 0 ४06 1061676 :--
१७९०८४०) ° 2700970 प्रा 17 व 011९ {€ छम, १९९०९६४० ग त्तंप182.
111 ©07012 ता्1088, आत १$३ल६'$, पा९€ 9 =0911109.18 111 {69९
21१6116 क#1 पिरतप, 9यत् क्लः 71 पा176) 1662“ 188 661
601 11116186 {01 200६ 0166 तपाह 17 {6र्लाः 2{लत46त ऋ
01210088. (78 पल्वलं०6 1094 2180 06 ३6 71 171तवा€५०,
1भ्रता८6) 98118, 21 एण्या.
सव्वैज्वरारि रसः ।
ताल तास्रमयोरजश्च शिविज' तुखाभ्रक' कान्तक'। नाग' स्याञ्च
सर्मांगका' सुदित सूल' च पौनन॑वम्। भष्ठोकासहरीपुननव
महामन्दारपत्रोदधवैः । कल्क वालुकायन्पाचितमिदं सम््रज्चर-
स्यान्तज्लत् ॥
00107100"41 905८,
411 वका पृप्णाप्नि ण गपु्रफणला 6006, 1100, पलाला,
९०06€' इप्पारा९, १९8, 1०20-37016 (1२21189 17071), 169त्, 911 7001
ण पभा, ९5116 पप कण््ल, ४९ ॥0 6 णल् 10247ला'
पाध) {6 ]प९८ ग 16968 9 ©}) ० {16 10110०४ 00110218 18)
ह्वा, पाक्षिक 21 [ष्ननष्त्, "€ 0"00वपल 18 (ल
60
¢
चतुधखण्डम् । ६७
६0 06 [9६ पकृता पो (कालो फला ततष्ठतत [ड आक्ीलान (1९ क
ग्नि दल्लापत्त् 9 आपणात्, ६, शटा तल्, धृट पल्वल
काोप्पात्त् आ धात सप्ला कराड 1 ८0 0 [लषन एज नाः 0
10९ पात् रत क विन्य व्फप्णाो (सातल १404 260, ५0] 1).
(1111; 1 ८वाप1८ ४1४0 लाः पष्] 0६ ग [८षनः,
रक्नगिरि रमः)
1१
द्द रेसंजलनिधिः।
743, ¶प्ा०त३7००६) प्रक्ाषथतत, एप्त), उभति, 2912-0 €)
एण, [त-प 97त् [92/06 10८ 28 € ४0 08
0078716 17 2 लयंएा6 गः ण (१९. १८294, ४०1, 7) भत्
1681९ एष फाला क 176 {व पण्ये ग =एष्प्छ भान (106.
806 260, ए ०]. {1}. लाः पिंश ४6 [ष्मौ77द्, 1116 776 18 {0 0€
९ 71दप3ल्त्. फाल ८००16 ङ 1०80 न 162४ 16 111660101116
18 ६0 € धण्छण तप, 2. 0 र्वथनल्व्. वाऽ ण6वाल06 =©प^68
78.99 {प्278 एदाए वपा८ा1ङ$, 12086, 6 1408, ६0 06 थव्श) 11 8
०७९०९६६०] ग [एणं > 7०2 (08 06416176 28 > 10842
ए8"118[६9 १.९ ०16 ऋं© पप्रटा 10८68568 176 लतं 08 0 तल &1४8
0 अ्छ्ीलः पं साधा क 1६ 18 04560.
नवज्वरारि रसः ।
एकभागौ रसो भागदयच्च शुदवगन्धकम् । गरलस्य तयो भागाशतु-
मागा हिमावती ॥ जँपालस्य शरांशाख्च॒न्िव्ुदरनप्यदिताः
क्रिमिघ्नप्रतिमावव्यः कायाः सब्पैल्वरच्छिदः ॥ आद्र रसेन दातव्या
वरिकौका दिने दिने जो्ण॑ज्यरे तथा जणे समे वा विषमेऽपि वा ॥
निदन्तासौ ज्वरं सव्वै' दावो बनभिवानलंः ॥
40411041 "401" 2054,
नवज्चराङ्प्परसः ।
करमेण छदान् रसगन्धहिङ.लान् नैकुम्भवोजानध दन्तिवारिणा ।
पिष्टस्य गु्ञाभिनवज्वरापहा जलेन सादं" सितया प्रयोजिता ॥
४1४८11८1 (८ 11260८४८6 +".
(2116 [षि छा पादाना, लक0 [ष्ठि त सपक ४८८ [हण
(दथः) शात् णपः कत्त लाका #८त्त्त 1५८८ ५ १८ पफल भभा
टा) [9718 का प्ल तद्कतट्िन का 0008 क तक्ति क्न पणात् ४?
11100 ग्र] भए पपत 7 कलह कल्यौ. ६ साप अ] तापमन
78ए 1, =0€ प८ट्ण्ट्णा 3 ४0 [€ कण्टक ४५ लालन ~
४० शात् वप [पह क 008 क वा, ६० १८ एनोघ्त् कधा नंकलत)
1165 1४ पशष ग क्ल, पला 5 0 {८ पषतााद्त् £ ८ [तान]
71४8 ृपक्षानि, 4 ८८०परोफलातक {7 धा पाल्त८्ाल-भा्षः, द5५भ्‰
५५ (1) पमल.
उवरभश््लोरसः ।
रसदिष्कुलगन्धच्च जं पाल" सन्तं विभिः। दन्तीक्षायेन संमदं
रसो उवरष्हरः परः ॥ आद्र कसरसेनाथ दापयेद् रक्तिमानतः; । नय-
{09
७० रसजलनिधिः ।
ज्वरं महाघोरं नाशयेदैव सत्वरम् ॥ शकंरादधिभक्तञ्च पच्य देयं
्रयल्नतः। भीततोय' पिषैचचातु इक्ुसुरसो हितः । ज्वरभच्ञोरसो
नारा सव्मैज्चरक्लुलान्तक्षत् ॥
१1८/*८४-044402 2454.
0०९ [क चलो म फलालााक) लाश, 8त् इप््प्ा, 200
{11166 एष्ा+§ ग दाणध्ा 8९65, € 10 पत ४०४०0 1४7 ४06
०९९0९0४ ग 00४8 ग तृथ््, त 0866 1०४० 1118) 006 ८४८४
11 ९20४ 68४९.
-+060101021117761) {07 {5 16016116 18 1016 214 21161
1५1९९. [६ (पाट पावक], 9 090 {$ 068) (शला. 1४
15 1600888"$ {0 1६6 1166 ग श्ट ९9768, 00 ग ४2
2108) 01" ९०1 एल) ४ [11६८ गिन" ४17 16 0641616. 01,
0011९ स८€ "64 का आदधच" 20 (पात.
खच्छन्द्भमैरव रसः ।
पिपपलो' जातिकोशं च पारदं गन्धक' विषम्! वारिणा मर्दयेत्
खख रक्तिदय' प्रयोजयेत् ॥ खच्छन्दमैरवो नाम मैरषेण विनि्ितः ।
नवज्वरं महाघोरं नाश्येन्रात्र संशयः ॥ |
9८4८८104 -61001*060 75८,
नवज्वरेभाङ्ग,श रसः ।
सगन्धटंक रसतालकच्च विमद्य संभावय मोनपिन्तैः।
. )
दिनदय
५ ४ नपिन्ते #
70
चतुधरखण्डम् । | ७
नवस्नरेभसिक् रसः ।
मवञ्छरश्र रसः ।
रसगम्ती विषः ष्ठी पपिपपरसौ मरिचानि च । पथ्या विभीतकः
11
७२ रसजलनिधिः ।
धातो दन्तोवोज' च शोधितम् ॥ चुणंमेषां समांशानां द्रोणपुष्योरसैः
पुटेत् । वटो' माषनिभां कुाद् भक्तयेन् नृतनजञ्चरे ॥
0४01. 10011" 0(2/0 71180,
सव्माङ्गसुन्दरचिन्तामणिरसः ।
अश्वक गन्धकं सतः तोल्ैकौक' पथक्. णृधक.। ग्टहोत्वा
विषतोलादई' तला" तिन्तिरफलम् ॥ एतत् सव्भै' समं कत्वा मदत्
खलमधतः। इच्छतां याति तदु यावत्तावत् संमदं येच्छमैः ॥
विस्तारे परिणषहे च गत्त' क्त्वा षड्धलम्। फणिवली-
दलान्यन्तगंत्तयां प्रक्तिपैन्ननु । परेषु ख्तकल्क' त' गर्तायां श्थापयेद्-
टृट्म् । कल्कादुपरि ततुपर्शगे तावक, म्पुरयेत् ॥ गत्तायां तु
ततो देय' पुटमारण्यकोत्पल ; । खााङ्नशोतलतां ज्ञात्वा समाकर्षेत्ततः
परम् ॥ सूतलिप्तदलः सादं'कलत्र" खलं विमर्द येत्। तोलादम-
खत चिष्रु7 तोला तिन्तिरौफलम् ॥ सखापयेत् खल्वित' कल्कं
योजयेत् गुच्रमातया । शङ्षेराग्यसा युक्त तच्चि तरकसैन्धवैः ॥
सन्निपाते तथा वाते तदोष विषमज्वरे। अग्निमान्देयर ग्रहण्यां च
तधा देयोऽतिसारिणि ॥ भोजन' दधिभक्ता च रसेऽस्मिन् संप्रयोजयेत् ।
व्याधपरादिक यदा कुच्थादुदक ढालयेत्ततः ॥ एष योगवरः ओमान
|५
चतुथंखण्डम् । ७३
पराणिनां प्राण्दायकः। चिन्तामणि रिति ख्यातो रसः सव्वेाङ्ग-
सुन्द्दः ॥,
9,९८.०८८ 52८1912 ९0 ४10८८10040192 245८.
016 ६018" 1 शलं] ग 10762, इप्राप्रा, 20 फथठपाा$, 68610)
181 & {019 ग ध्टगा6 धात सातय 86648, 6900-1] ४1686 216 10
06 पात् 4०७४नःअ०प्र15 ०१८ ८७व८८त् ६० ० एला 806 त०8॥. (पऽ
18 प्ल {0 #6€ पप)9९त क] कदा 27 ०१26 1110 8 1298076; 71011
17९1 8 {€ 246] 16४68 816 #0 ए6 शव. 4 01४, अड वण्ह्टप]18
806, * 18 10 6 71164 कय प्ा ५०86 [68९68, ९0 ला९तव ऋध कल्यः
0676] 16४68, 710 801621.6त शा 16 ` {286. + 1776 21206 ग
00 एप ९2२९8) 00116८६6 70 [028पा-806, 18 ४0 06 1114160 प000
11686 16468. 4167 116 716 18 @न्ा0पा806त 214 ५८ हष्ठपात्
९0०1९64 ए‰ ८201800४ ग 168, {06 पा 1686 816 {0 06 {2 €11
01† 2716 00९७६ 77 81016 70. विशः 9 ६012 ग 26011४6
211व ©*0{07) 86608 681, 276 {60 6 015९त् 1४1) ४18 00नव€. 411
686 26 [ल {0 06 एप07न्त् ण्न पधा पश्लाः 211 10849
1110 71118 016 186 1 ल्ट 6801, 12086, 016 72९
4.0000]091101676--016 एकं 10 प्लषद्टाणं =ग क्प्टुलाः =[पा८6)
0०१११७९१ 1191९119; 00९९6 1008 9 ©" 12, त 100 -88.16
[† 68 {€.€ १४८ 0 20 €0688 07 {116 6081188; ला 19102
01" @1110111९, {€पथ व्€ #0 211 ९9९6888 07 ए. $, 174126867013 9110
पाश्म11062, वनाा66 0 ९171001९. [160 9०16 ९66 क्रा (प्रात्. [7 ६16
6९४ ॐ. पङ प्र060श्मनवं 8द्ा]060101 शा81112, ५16 0694 16 ६0 6
9281060. पा ९014 2 0प6व 71 =जला. 1४ 18 2. एटा
€९26108 7160166
चन्द्रादित्य रसः
तुष्ेन तुल्य; शिवजश्रु गन्धो जम्बोरनोरेण विमह नोयः । दिन-
[षि
क [रिपो [रषिषिििष्षषष मीीणी
मममममममभमषमषम\ \४\ आ ममम
3
१०
8 रसजलनिधिः।
त्रयं मेलय तेन तुल्य' व्योषं ततः सिध्यति चन्द्रसष्यः । वल्लो विजैतु'
विषमावनम्बि दसेन देयो भुजगाख्यवल्ञयाः । दुग्ध हितं स्यादिह
खङ्षेररसेन रताषु च सेवनीयम् ॥ तक्रं सगरभाज्चरशूलयोसु
द्रात्ताम्बना पश्यमनन्तरोक्तम्। रोधं वरायाः सलिलेन शल जम्बोर-
नोरेण वराजसेन ॥ अ्रपस्म तावत्र नियोजनोयमभवच्जन' निम्बपयोभ-
वाभ्याम् ॥ तीदन' स्यादिह भोजनाय जम्बोरनोरेणए निहन्ति
गुल्मम् ॥ दिङ्म्तिकानिम्नरसेन देय श्चोह्ोदरे स्यादिह तक्रभक्ः।
स्तम्भा मस्सिन ससितं परयः स्यात् गुडो नियोज्यो बमनप्रशान्त ॥
(00111110. ८-1*08८,
74
€
चतुथखर्डम् । ७५
111 लोकद्फदुल्फनणी कुलम, 118 0 ९ शोंर्ला ऋध) [तारण
(वरो{(कनितय) [पात८८ क =द्मााद्षनात् पात् लाता) 11८0, {16 ताल [नाट
ए४०।स्व् पलत परत्् ऋपा कफल का. [६ नात एललािकाो ज
इतिालाा, ष्ला सद्र पण समात् उदुप, कषा कृपरा तत {0 पर
11101:0505 0) एतठज्ला६ एकापि प्णपलौ इनालीा1८ः {0116 ४116
11110 ५1 (11 7 ८्तवाला10.
तलीक्यमोहन रसः ।
रसगन्धकयो माष" प्रतरक' कञ्जलोक्षतम् ¦ शक्रश्च सुषत्मी चैव
धस्त.रकेशराजकम् ॥ देवदालो जयन्तौ च तथा मण्ड कपि का ।
एषां पतरसैः शाण; श्रिलायां खल्येत् पुनः ॥ शोषयित्वा वटो काया
त्वमेका राजिकोपसमा । विदोषज' ज्वरं न्ति तथा प्रबलकोष्ठकम् ॥
तप्त॒तु नारिकलस्य जनल टेयः प्रयत्रतः। अँलोक्धमोहनो नाम
स्विपातहरो रमः ॥
4११८१९८ /८.0/(८-20 00८८90(( 2१८8८.
सि पलित र पदप प्पाव ऋधात [रणा । नागा, 6
+) 06 मल्व (लील पात् [प्त ॥ पणा क्लुर ऋपा
प्रालाा), (ऋ शालो 1 £ [€ प द्ण्त् जात [जानो 1 7 \४९{* 1४
01 ॥16 11 (1 प [न्तान् प व्ल ७1 {४ [+] (काद : प
पनारी, तोप एतप्ापूप, तृ८क्छतवय, पणा, तात् [क्रा
हा =पक्षछा) दा प = दकाल, [च पात न +
पाप्रजपकत नदल्कृन पदे {4 ‰6 पक्षे, =[{ लाान्ठत {एर्ला. काट +) १1८ (76
तका ६1 तजा (कलवा पः {5 1) ])( ताना}; 1)
पा५ [दला 4 1५ दलो ५ कलमा तलाश) भल 11 31)
1061111"
सौभाग्यादि रसः ।
सौमाग्याखतजीरपन्चलवगव्योषामयाक्तामलानिखन्द्राभ्कष्टशगन्ध
79
€ रंसजलनिधिः ।
करसानेकीक्षतान् भावयैत्। निग्^्डोयुगभक्कराजकषापामाग-
पत्रोह्नसत् प्रतकस्वरसेन रक्तियुगल' हन्ति विदोषोदयम् ॥ येषां
शोतमतोव देहमखिल' खं दद्रवारद्रोक्षत' निद्रा घीरतरा समस्तंवारग्णा
व्यामोहमुग्ध' मनः शल्वासवलासकाससदहितं मूष्छौरुचो ठड् उष जं
तेषां वे परिहत्य खतु्रवदनात् प्रत्यानयेख्नो
वनम् ॥
94४60८04. 2८50,
हिव, 800४106, 106६", 06 88165 (एं. 868, 886 100 इह, 0.०
82]{ [066८ शात् अत्मा श्म, 8818, 866 [286 %88, 9०]. [17 (्गण्णणव्त
111 &078.1 व्श्ा्५68, प्रत्र, [शतप .ममतं, शशं, 11100>
प्त, 81 लाला 165९ 26 ४0 06 कद्रला 7४ 6वप्र्क
तपर्ा४68, (006 †0दलणालन ४णत् इपब्छ६न्व {0 0022198 पपा
{16 }पा९€ ° {06 168९७ 0 €2९]1 ग {€ 70116०४ --77्पाता
11116 0112919 २९10क्रएरान दश्चः12) 02188६०, 211 @09/12108. -
11118 216 ला ६० 6 0246 {0 1868 77 पलं; श्या. 1४ ला
{6 त07€ {0 क € ८688 0 1€ {१66 १0870858, 2116006 ऋध] अल्.
8911010178 28 प्ाइप्९]] 066) शृल्शु0, वलुधिपाण 939, ९0पद्)+
1१५९०प६; मि ्प्रण्ठ 0४, 8प्लाशं०० £ 100, 21 (ऋ,
भुवनेश्वर रसः । `
7
६ रसजलनिधिः ।
ए 11241-2/18, ताभि, त, 2140०19 82180607, 2111218, [६81109.,
खा, ए1718६ भाति, कदणरतप्रभष्नः ऋषा, त10118{0पऽ01;
वष्ट, छपा] [68812 1009०18, 28212112, {019८
तप्पा, [था ०१ क सो 108.
070 ६ग्& 71 एलं व्व्टौी ग धल णह म ५06 10110 फट
1805 15 पथा (0 6 गणंञल्व्, 371 नतला, पंपा 15 शापतः क,
81त् 218 (8181). {€ 0016 710 5 0 06 80 पपा००९त 28 0
0786 8 [प्ण]. वपा फंड कापा 1४ 1979 1012 70 कलं ग
811 (1ध्गृर ऽपाापाछह ० णनाठपक १.6. 600प्भण7०६ 1 =60प]
वपथ ण पल्ला ४2 ऽपाए0पाः 7प००6त् (०६न0७), कध श्भा
म) २४ 0706 {वपप्ा ५08 70 प्रलद्ा0) व्थ्लौा ग 17610626
पथा [दरा^ा119 (एव6) , ४1878) पप्स-ष्0प्र९2, = 0८2 =26071४6)
भपरल, छठनाा॥९, (गुणय [ए प) धात् 1621, भात 0 पील
211 ४00७ श्वत त् श, प्रलाः उपीलंकाघ न्त् अप्त
०1९0, ४€ '्लणए०पात् 18 छद्णण {0 06 ०९९ ऋध € 1प९6 भ
©ा2(7€त, छत् 01966 17100 1115 80 श] ] 28 868, =फलात
50९] {118 त1580]1र९्तै॑ कधा ककल . 976 00 06 ाष्ला ६0 > [6
11086 00 15 16 ४0 € ९0०९6 का) 2 {1666 ग 000. 48
8007 88 116 900 ग #171€ ०6वाल€ 18 {€]४ 176 162 © 116
{221160६ 18 ४० € फष्ड116त शा ०0] पर्ल, 9० 16 18 0 06
2110९ ४० तातेपाद 0014 पथ्यः पछ ४० ४0125 17 फलोशा0६, 0णलः
81 0€ा 8217, {115 10606106 ©्ा68 {6० १७ ६0 91 € 0688
0 ४1€ 0166 0081098, 20618 शतत आला =इद्णएकाइऽ 28 ९0पष्ट,
2810102, 11600, 0001890 त ०्पलठा ग प6 ए "कः
3
सतेन्ह्र रसः ।
सृत गन्धकटङ्गन' शएभविष धुस्त.रवौज काटुम् नोल्वा
भागयथोन्तरदिगुणितिश्चोमत्तसूलाम्बना कुथान्माषवटो सुखाति-
18
चतुधेखण्डम् । €
सुखदां सव्यान् ज्वरान् नाशयेदेष शिवशासनात् प्रजनितः स॒तेन्द्र-
म॑न्नान्वितः । नारिकैलसितायुक्त' वातपित्तज्चर' जयेत् । मधुना
श ्पित्तौख' ज्वर मंनाज्येद् वम् ॥ सत्रिपातज्चर' घोर नागयथेदा-
द्रनोरतः॥
9८८६९71 42"(2.1"75८4
अचिन्तमशक्षिरसः |
80
चतुथंखर्डम् । ८१
उचरघमकेतु रसः । `
भवेत् सम' सृतसमूद्रफेन-हिङ्ग्,लगन्ध' परिम यत्नात् । नव-
उवप वक्षमित' चिघस्रमाद्रीम्बगणय ज्वर-धूमकेतुः ॥
९10, -८4- (17/22/1८८९ 2101804.
खरोरामरमः ।
गन्धक' पारदं सुष्ध' मरिचश्च त्रिभिः समम्। वोज नैकुम्भक
मय ` दन्तोक्षाधेन यामकम् ॥ दिग्.्नः गलविष्टस्भानिनलमामज्चं
जयेत्। कथित रामराजेन साकैतेथेन भौमता ॥
97.6८, "1014 "८६.
82
चतु्थखण्डम् । +=
171 ९01 र््ण॑लाः शात् नलः ८००7 2९६ 018 278 ६0 ए€ €७०१९त् ४0.
011 18 {0.06 ध्षर्छा, ल पष. "ऽ 6्तालं०५ ९पा'७३ 21]
8018 0 {€$ €]. ए थः 80010,
जिपुरमेरव रसः ।
'उदकमच्ञरो रसः |
तंलोक्यद्
म्बुर रसः ।
सताकगन्धचपलाजयपालतिक्ता पथ्या वतिविश्च विषतिन्दुकजः
मर्माशम् । संमवयं वजि.पयसा मधुना दिगु्छस्् लोक्यङ्म्बुर-
रसोऽभिनवज्वरघ्नः ॥ ` |
1141८८6/0-0001000070 2454.
गदसुरारि रसः ।
रसवलिशिललौषव्योषतास्राणि तुल्यान्यथ सदरदनाग भागमेतत्
प्रदिष्टम् । भवति गदसुरारिशास्य गुज्ञादय' तरै क्षपयति दिवसेन
प्रोदमामज्वराख्यस् ॥
84
ब
चतुधथखर्डम् । ८५
, क 00८4-011/7
८1" 2*0454.
, क्तेमेश्वर रसः ।.
85
८६ रसजलनिधिः ।
{नाना -णिभ्लुर [वला [द्य पष्प उणकतितदो इथ
[६5]841-2, 001, क्दद्पापण) ए 581४६ (ए, 868-8218. 10८६ -351६,
त्» 5४1४, &1{-क16, वात् इ्ाा१870, 88६, 866 1296 283, ४०.
711}. 41] (656 "€ पण {0 06 पपछन्व् एण्डुव्णीलः ४ात 8016666
६० प्रधा)" {107 ऽश्ण्ला प्रि पाण ८06 66000 गम ४16 8धाा6
10167 ला४6, (४2, ए1४व६ 16९, 6६९.). =ऋत् 846 160 गाङ 0४६
7402015 10 कला, च्छा, 1६ 18 ४0 06 पला सपधा २ ए९६्ल् [4
1 18 9 पलक 2००१ फल्वानं०७ 71 †९प्र€"ह तप€ ६0 91 € 0688 0 ६116
{1166 १०३28. 10 1981 98, 07 9 फो] शा 06, ४8 णस्व०९€
{5 £० 0€ {था प्ाध18 11४४६ रम 0 करणलयः 075 510 2150
०८ 7९८१९ 7४ २ एष्टा ($€ ग शल, 01९1 18 2607060
{1 9. इला891011 9 16४, 10110कष्त् 0 ४0४४ = €०1वा1688, 810
711 धणा708, 2110 66116 व ६0 श्रा ९6६6688 0 {176 111"€6 0081188,
4ला. {गत धऽ 6वाल०6 ४16 णष्मला 109 06 2110क्ल्वं ६0
{17९ 016, 0 178 11112. 15 900 7छपात 9150 ०€ 8116016
धा उत्पाता 7४5६6 शात् कला 60011 =पाटपला8. 1118
15 {0 ष्टो 176 न्ध 1) 118 000 त् 11८6866 2
3711011
रसराजेन्द्रः ।
8
टट रसजलनिधिः |
18 {0 € ताना. (115 10€तां०711€ न1€३ {<ज्लयाः वा16 ६0 क 60९8६
7 {11€ ६1€€ 0051105.
1 , विदोषनोहारस्घ्थरसः ।
रसेन गन्ध' दिगुण' कछंशणानुरसैविमदयीष्ट दिनानि चन्म ।
* ¢ = ०९ कञ्ि
स्साट्टभागन्छ खतः च ददयाद् विमहयद् वदङ्किरसेन किञ्चित् ॥
पिन्तैसु सम्भावित एव देयस्तिदोषनोहारविना
शस्य : ॥
` प्रतापतपन रसः ।
सख दैत्यारि रसः ।
89
१२
€.० रसजततनिधिः ।
पऽ & 8107 ६0 ॐ शग्राप]धद्छपऽ लशव अत 66111 ग
९०14. णाव र्थ") 17 {0नला#8, 18 10 06 =ए0पात्त् प० {16
09६, 11 16 {लल्8 16६ कर्दः पभ 96 1061676, 016४
लभनपी<त् एप, 0८ 581#, [पो९€ ग पपत, शष्ट ९16, 08.168;
216 2181068.
पञ्चवक्तं रसः । /
गन्धं शरङ्मरिचि' विष धुस्त रजद्र वैः दिन विमित श्ष्क'
पद्चवलो भवेद् रसः ॥ आद्र कस्य द्रवैरैष दातव्यो रक्तिकामितः।
सन्निपातज्वरे देयो घोरे तदोषनाशनः ॥
-(120114-0८1८6८1"८ 1*25८.
वैदयनाध रसः ।
प्रतापमात्त
ण्ड रसः ।
विषद्िद्गलजेपालटङ्ए' क्रमवर्धितम् । रम; प्रतापमान्तं
ण्ड;
सद्यो ज्वरविनाशनः ॥
श्रसृतमश्रो रसः ।
हिक्रल' मरिच' टङ्क पिप्य विषमेव च । जातौकोध' समं सन्ध
ः
{81
ररह [आ "
९२ वीप |
सतुविघातन रसः|
92
चतुर्थखर्डम् । ५२
16४९४, पात् 1९कर्ठः ण माद्र (पिला कप 1 1 तवत ६ 01:४8
0०६1९ वणात् [6६ 11 9 [उ्पाद्ण पोता 10 नर [तयान \$४76)
९००1९, ४16 [0ठवृपलं ऽ £ ९ पप्ला गया, पप]एषत्त् ऋपा कहल
]पा८९ शात् कःत€ 1160 5, का९ कच्टलं पा लशा ९८], [६ वाठः
९९) 2 तदाह स्मा सत्पटरत्त् ऋतः ४ दण्ट तृट ८0 श्या ८४६८९४६
{76 {1166 (081४8.
खतोलयापन रसः ।
9
५४ रसंजलनिधिः ।
सद्निपातमैरव रसः ।
हिङ्कलस्य. विशदस्य साद्ंतोलचतुष्टयम् । गन्धकस्य विधस्यापि
प्रतकं तोलकदयम् ॥ समाषकदयच्खं व ` कनकात् तोलकत्रयम् ।
माैकाधिकतोज्ञेक' टंकनस्य तथेव च॥ समहय जम्बोररते वटो
न्च्छायाविशोषिताः । गुच््ञकपरिमाणस्तु कारयेत् कुशलो भिषक् ॥
एकांतु भक्षयेत् तासां गोलयितवाद्र कद्रवैः। घोरे विदोषजे देयः
सन्निपातकभेरवः ॥
५214101
८८-6 0८८४४"८४४८, "445८0.
07 &त् 1141 ६0198 ग लाः ४0 271 0116 € 101 0188
0† €111011प्ा 8.71. 2९01116, 68८0, {11166 {0188 ग वाण्या 8€605, 210
0116 811त् छा6€ इ लटन १०9 ग 008 216 ६0 06 वपन्त 0
६16 1८1५८ ° 110€-1प766, 20 11806 170 01118 016 च्छ पो
५? €190४६, ठट, ६0 06 ता6व् 710 8 818 01866. 46601709111106011
९210-1 ३९९. 1६ (पा'€६ 820111082, {€ष्ल ण 2 11917206 {क 06,
€ @11.
विश्ववन्द्य रसः ।
9४
चतुथेखण्डम् । ९५
नोलकर्ड रसः ।
शम्भोः करठविमूषण' च मरिचं ताल' तथा पारदं गन्धः चाति-
श्म' सुशोधितमितं जेपालवोजोत्तमम्। टन्तीम्ूलयुतं च मागध-
फन्त' सव्ये" समांसं नयेत् तत् सव्यै' परिम चादरकरसगु्ञाप्रमाणं
रसम् ॥ दद्याद् घोरतरे तरयोदशविभे ज्वरे च तदोषके तन्दरादादह-
समन्विते च ठषया सम्पोडिते मानवै ॥ ` |
20८८८410 "015८,
"1:0८ रसः |
9
९.६ रसजलनिधिः ।
{धप {16 11601416, (175 116€वील९ ला©३ 88711100त2 1€रल)
क # # #8 _ ® ॥॥ (व {1
10 ्€र्€ाः 112110118116.
शोतारि रसः ।
पारदं गन्धक' शुद्धं टङ्णद् सम' समम् । पारदादिगुण' दें
जैपाल तुषवजि तम् ॥ सैन्धव मरिच' चिच्चालग.भस्म श्कंरापि च ।
म्रतयक' सूततुल्य' स्याज. जम्बोरैर्मह येदिनम् । दिगुच््स्त्षतोयेन
वातक्चेमज्व रापहः रसः शोतारिनामाय' शोतज्चरहरः परः ॥
6001८८11" 2,8(2.
नागादि रसः
96
चतुर्थखर्डम् । ९७
12766 ऽप्८ा। [115 > वृष्क, एष्टा क वधा [लिश ग {0 तपा,
पए] आट, वप्रा कलाा&8101), ला 6७ {6४
वेताल रसः ।
रस' गन्ध 'विषञ्चंव मरिचाल' समांशिकम् । मह येच्छिलया
तावद् यावजजायेत कज_जलम् ॥ गुष्ामातप्रमाखेन हरेद्दादश-
संनरकम् । साध्यासाध्य' निहन्या सत्रिपात' सुदारुणम् ॥ टन्त-
पडिठायस्य लोचने श्वान्ततारकै । घलिते चेन्दिय्रामे वैतालं
विनियोजयेत् ॥ ्लानेषु लिपदेष्षु मोद्ग्रस्ते षु दैषिषु । दातुमहति
वेताल यमदूतनिवारकम् ॥
( चलिते इति शक्चिरह्िते । )
-0©1८27८2. 2,८45८.
तप वृप्रप्ना्प्षठड क फलठ्फ, अपणोपाः), पटजाोधठि वगक्षनदोक
पात् कलाल आट ४0 06 ल्व ध०ठनालाः कात एल्टन्त ६५ १
1९ [0कत€ा, (रः 18 पाला ४०.४५ ल्व कना =क्लः श्ण
१६५५९ 110 [अ115, 076 एथ तर कलाः, कष्टा. 11 ठधा-९६ ५]] 80
क अपप कलः ९शला 9 एोष्णाला ४९५.
सन्रिपाव-ससु्रश्जय रसः ।
विषः सूतकगन्धौ च पित्त मतूस्यमयूर्योः !. भाजवाराहपित्त
च मारिष्य' चापि योजयेत् ।' हरितालश्च सष्योष ` षानरोषोज-
संयुतम् । श्रपामाग' शचिघ्तमूल' जयपाश्च काशूकयेत् ॥ एतत्
सव्यै' स्मान श्रामूतं ए मदयेत्। माषेण सटभो कार्य्या वटिका
सद्धिषग.वरेः ॥ महाच्रे माशोते महाशोतख्बरेऽपि च । मज जगी
सत्रिपाते विख॒ष्यां 'विषमख्रे ॥ श्रसाध्यं मानषे युष्पारैकाह-
9
१३
९ रसजलतनिधिः ।
५9
१०० रंसजनलनिधिः।
दर अपो कुवा, एलु 186४ ० 9-121 02^, 8118; 8110719.^,
धरण्या, 0 एमा दय, 82100), पर्ल 111, 11110,
पपत] वद्पाप्र+ त४०६, , एषम, ग्ण ग भृ, 2्त्
ध 7द्वणः, शव्ध्टो पप 71 पप्रथन, (€ ६09] 02.7८ गा
पलप्व्यक (0 (णलः एप्पल श्यात् 06
क्वप्] 60 ल तधा
पपार ण पद्षकषञीण 10 12.082]. 0656
12.166 -7607076्
2110168, ४. ध]र्ाएण5]9“ {0 1210211, श०ात
' € एनाल्त ऋण
0 प068 धल (जधा प्रशा 7 एल)
फ]11610 18 ६0 € 16066
07 एणाण्ठ ४0 ०16 ० 78 ण्ट पपार, 110€ 0
०2०60 त्पष्, ए1४. एद्ठपाक ६0. 00006" 107116
8, 870प्ात, 25 &9€त,
20०९९, € 800००४९0 ६0 019. ए४/ प) 1115 0९५०८४०7. 11118
"06९88 18 {0 06 तकृस्व्ं {0 पक पालः, कात् 6 दगण०प्ात्
पध०९९व् €४९]1 प्6, वणप. (075 ल्वालण०€ ल्पाछ 21] 80118:
० अपक शक्ल,
विदोषवड़वानन्त रसः ।
रसाष्टकोऽखतः सप्त श्यात् षष्टो गन्धतान्तयोः। दन्तौचीजानि
षड़ भागाः पञ्चभाग' तु रकम् ॥ चत्वारि धमस बोजस्य व्योघस्य
व्रितयो भवैत्। एतानि वर्िमुलस्य क्षायेन परिमदयंत् ॥ भाद्र कस्य
रसेनाय टेय' गुष्ाद्य' हितम् । तिदोषवडवानसः सत्रिपातष्हरः परः ॥
् ॥
1/*((८४
0८४ ९८/८१ (८१८८४ 746८.
101
१०९ रसजलनिधिः ।
1४९ {8 ग 00 र, {छपा [ष्म{ऽ 0 86605 9 कपा, 270 016
एव ९८7 त पने, क0917, भात् 112116719, 816 {0 06€ ००९५
८०९०८" पा (6 वश्टन्लीना ज 1008 गा लाभ, 211 1186
११८० [01118 पकण पथट्ंड 71 फलं, वव, 4 (ल्म, ]परं८€
7 हाण्टला' भात् [नाल [६ 18 ४ एल ©०छत फल्वालं०€ {णिए इत्च
18 प्र {€्ला.
वडवानल रसः ।
कान्त च सूतं हरितालगन्ध' ससुद्रफनं लवणानि पञ्च । नोला्नं
तुखकमेव रूप्य' भद्मप्रवालानि वराटकाञ्च ॥ वैक्रान्तशम्बकसमुदर-
शुक्ति सन्वीणि चैतानि समानि कुर्यात् । सृत भवेद् हादशभागकच्च
स द्यकोदुग्धेन विम येच ॥ दिनत्रय' वह्धिरसं स्ततश्च निवशणेत्
तास्रजसम्प्टे तत्। खदा च संलिप्य रस' पुटेत् तद् रसस्ततः
स्याट् वडवानलाख्यः ॥ ततपाद्-भागैन विष नियोज्य क्शानुतीयेन
पचत् क्षण" तत् । वातप्रधाने च कपाप्रधाने नियोजयेत् त षणचित-
युक्षम् ॥ दोषत्रयोलयेऽपि च सन्निपाते देयो रसस्त्राम्बकचिन्तमेन ॥
-8 01.0104111040 1*4150,
सहनाद रसः ।
लौहपातगते गन्धं द्वाविते तव निक्तिपेत् । शस.तं समच्ाग्
भार्गीद्रावं तयोः समम् ॥ निग्, रयाः पल्नवोष्यं च ॒तुष्यं तुल्य
प्रदापयेत् ॥ पचेन् शखदग्निना तावत् यावच्छ.ष्क' टवं द्यम् ॥
विषपादयुतः सोऽयं सि'हनाद रसोत्तमः। गुच्ामातः प्रदातव्यः
सन्निपातज्वराम्तकः । पुष्करचुग स'युजञो व्याप्नोकाथसमन्वितः ॥
9101000-2110 2*75(2*
चिन्तामणि रसः ।
रसतिषगन्धकरटङ्गगताम्नयवक्तारकं व्योषम् । तालकफल्तयश्च
सौद" दशा शतं वारान् ॥ समदय रक्षिकमिता वटिकाः कुर्याद्
105
१०४ रसजललनिधिः ।
भिषक् प्रान्नः। शर्ोपिषटन च समभेकां दे वाऽथवा तिल्लः
संप्राश्य नारिकैलोजलमनुपेय' प्रयुस्रीत । भेदानन्तरमेव प्र्ञालित
भकं तक्रसुपयोज्यम् ॥ शेषात् सं न्धवज्ञोर' तक्र पष्यञ्च प्रयोक्तव्यम् ।
प्रशमयति सन्निपावज्चर' तथा जीण विषमञ्च ॥ प्रोहानश्चाप्माने
कासश्वा सवह्धिमान्दयम्। चिन्तामणीरसोऽयं किल नियतं भैरवेण
निदिटः ॥
(21111८10 24561.
आरोग्य-चिन्तामणि रसः ।
कफाशनि रसः ।
दोपिकारसः ।
मन्त्तमोसभाग' च पारदं गन्धकं कणाम्। समभाग' `वा
तत्र मलयच्च॒ यथाविधि ॥ जम्बोरखय रसे सव्धः `मर्दये
दिनवयमु । मेघनादङमाथोख रसे चापि दिनत्रयम् ॥
दिनदयमजामू्े गवां मूत दिनत्रयम् ॥ भावयेच्च यथायो
ग्य
तस्मित्रं तानि दापभेत्। सैन्धव चिचक भाग सौवच्च
लवण" तथा ॥
तन समलन कत्वा भावयेच्च पुनः क्रमात् । अमेन
विधिना सम्यक
सिहो भवति तद्रसः ॥ क राष्टतत्तयुक्त .
दव्याट्वज्नतरयं. रसम ।
गोध्ठमच्वादनं प्य' माषसूप' च वासुकम्
॥ धात्ोफलसमायुक्त
सव्यैञ्वरविनाशनम् । ठीपिकारस इतष तन्न
्न: परिकीर्तितः ॥
2200242 "८5८
[वपः] पपयण्तत्तटः ज [8
उप0िलथाधर 1628160, गपलाठपक >
196
चतुधेखण्डम् । १०७
पाः, छात् [709 ५८ ४० 6 प्पत्त् एव्टुलय {ज ध०८ कण्कडः
छठा, ४ [716 प्८९, 1८८५ ० पारणा पाठातपथ, भात् दभा
111९ €०्रुकात् २ प्ल) ४0 {6 100 10 ४०0 १४३ नधि एतषा ४
11116, 211 {01 {1760 तइ भण 6०4४8 पकनाठ. (116. प्एि्तषा८९ 1
#1लाा ६0 © श१९८८६८ब् ४० एापरल्ा" पऋध) ४1] ४1८ [वापत्ऽ (नवल त्त्
{0 2900. वणल) यात प . २६ 10ल ध - 6कव्दष्ट्व् १००४६
(प्रभुप्य पात् 5६1६ क0ल) लण्ला। एतत् ता वपसि ४0 ४५ 1९४६्€व्
1९्त् सलितं ४० 200४९. (11666 2९ धल ६0 © ११४८्व् ४०्ुण्छल
धात् शद्रा इपर) ६९त् ६० छियन रपाा2/ प्रपा ४6 ` [पृपत8 करललटाःत्य ४०
200९९, =1208६९८, 1176 एकटप्तंऽ 1) लष ६0 06 पलल ऋता & 11४४९
0 ८1:10 पला पात् आरा. 010--100त् ककोधाठत् {एता ' पी ठ,
छप) त आलप [धकप [दपर पपत सवण. क्र8
71८वल116 [8०0 ला "८८ 1] चक (01 {1९५४८
विश्वप(लक रमः |
6१९८८117८ २५५८.
107
१०८ रक्षजलनिधि; ।
2ल्श्त्रः, क पऽ त > वन्ध्या. (€ लदया$ 18 €)
६0 € {ष्व धी 6 पाद्८र्ण दव्छ्टा ग € गालकाध -
19४९8 ० हुधाता, 10008 ग ल्य, एकह 1. काशा,
लवप्९ः क पाधा, [6४१८ ग ताप्फाा2/, , 070क-2, शा द्द
10065) [प ब्थ व, अधा०^, - भारवाा9 =0ापञाम४ ` एल 160९७
४१ 70018 ग लत, स्वल] ` (वप्रा 70 व्थणप्न#$ 0 ४1९ पादण्टप्ा
11715 15 शुभा) ४0 96 अ7]८लल्व 10 14/01" {0 {€ 1168 ~
€४61 0 € {011ज्ण्डुः 7४ अप८्८ल्डडं0ा एण्य, &०४४, 00810,
70171६8 091, 871 १८०८०८६. 1118 5€ ला 10 ४6 "08९ 0 116
8४९ ० £ एप -कन्णल, वश फंध ९व2.6 2000101028111 €)
11 ला९8 उद्रो प्पदण्य (पात 270 1प1९& 1 ' 81616916
पए ८) 0९ दला $ धा [ष््ना१ 80९ न र्ठ 16 11८७8 116
प्तताला1९. (छण पटप्रंगाऽ 1166086 {16 861 ° #1€
1९0ाल्यप€,
महाख्तुव्रख्ञय रसः ।
109
2१० रसजलनिधिः ।
पप्रा प्ट कप्ल्ट र तप्र [ल्४प्८७, चात् 4160, 1४ (प्ः९8
(111117१1 (ह्ला. 0086, {० 1282016 08९]. 0600 ८प्ता 9 1008
८ पद्व, र्त्त ध) [जदतलयत्त् पष्य, 18 ६0 06 तातपि, 2 1101६
तलः पद्वद् धर पल्वल 16 ऋध) दयात्, धात् 98 02 ४118
ल्पत षप्ी ८० प्ल 06 एलालीलं४
सत्रिषातक्रुढार रसः
वङ्कः नागञ्च स तञ्च नेप्रालं गन्धक' तपरा । --श्ल' विष' समांशेन
रसेनाद्र स्य मदंयेत् ॥ पुनमर्दमत निगु ख्याओाङ्गेधा रसमदितः
एकवल्नप्रयागन रसोऽयं सद्रिपातनुत् ॥
प्रतापलङ््वर रसः ।
परताकं रसगन्धथोहिंपलयोः . क्रत्वा मधोः शयोरस्यां
स्तं च्छलुलापलोचनमनोधातो ग्रङा्चत्यम्। पष्याया वट्रतरिकां
तिकटु षट् शण वचाधर्विणोवेलाम्मोधरयतकदिरदविष्छत्काग्-
गन्धाद्रयम् ॥ पिटं तत् समधुकसारमखिल'- कपोन्मित' नास्य ॒तत
पर्य दकरच्ञकादतयुत सामस्तिकन्र उषण; । भूधात्री
विजया-
सरित्पतिफले च्व लामुखीमाकवैः प्रक विदधीत नि्चल
मति सप
ऋदु भावनाः ४ पित्तरत पश्च विधाय पश्यन्न
कोरद्मात्राश्त
119
चतुथंख्डम् । १११
धूषन' ततः । ` दत्त दर कस्य स्वरसेन तन्दुलाक्षति' विदधद् गुटिकां
भिषग्वरः ॥ देयैका सत्रिपाते प्रतिहतविषये ` मोहनेतप्सुप्तोः
स्ताद्गुल्प् साजमोदा पवनविक्तिषु त्रषणेन ग्रदण्याम् । ` दातव्या
जोरकेन दहिपतुरगन्रणां प्राणसंरक्तणथ कार्ण्णास्ोधिरेतद् दशवदन-
नृप्र" वैद्यनाथोऽभ्यधत्त ॥
727"0/त424 {011८542007व2@ङव्.
1101४ 0198 ० पलास दात उपा पा" &लदो ,"८ ६0 06 पा 90€्व
10967167 8114 11206 11110 {21६11 ० 018९ =100 वला, पाधा एला
18 {0 06 एण ०व् ४16 701] जख --(एल ४९ {०188 लनो र लानत,
118 11181191ए8118 प्टपाप, कलणद्टण्", 87त् २1081, 716 शात् 1:14 ४०४
7 [ध्रा 91 ५1 ९0, 87 0116 {018 711 ०९५1९81८
0क्वु19, एला“ 017.7102 `593 00.78.810, 7991 1010811, 12.28
16510, 28115 ?92141197; 21 श@1-1116 688९१८८ क 00३ 01"
तिगा{8: 0 प वाप } 1 3 6018 69९] त [कामाय : त्राते. 9९०६१४६.
411 {186 81९ 0" € प्लत ४दन्रला पात् उपएष्८ल्व् ८० छाण्लरीः/
1४1 106 [९८ 2 वहद्न्ल््ना ग ©९} 0 {1९ 1611; ता अा८-
०७७७6) :--एााण -पणाशितं , - 0189284 उभ्पतैण- 10191910, 20768
लप्र, धत 01011021. {76 दकपफ्कपात् (२8 -व्डुध) ४) ९
हप्र 1९ल॑ल्व ४0 पकप" क ल का एक्णा, एक, एप्त)
62९0९, धात् 7011118 080, त अप च्टल्ड्ड ता). 8110९, ९४७6द् ' $
716 प्रा ज च्छा 86९48 कणो डल्त् चरा 010 0114 8८0111४८
18 {€ {0 ए6 भुु]16व.६० ध€ लनगणणकतात् = ला 18 116६१ ` ४0 ` 80
१०९ पध) छिणछ्लः प 97 ४व€ 170 118, ०6 वटं 11
लं 211६, ७१८. 006 आ€} 1311; . प१००४०ब्व ऋध 2 शल 4८०8 0#
10116 811 > 11६६1९6 ° &11@€ पा८&) 18 {0 0€ द्1रएटा) #0 २ [ष््ला)
81८16 $ =821111]08िप्रर? ` {€र्ला') 2६ ‰ प्06€ श्रालो € इ्रलाद्वध
0 1118 8611868 870 118 ९0०1688 1185९ त18व€पा९तः दाश 18
211 काठ तगुण ग 6 कला. (95 प्वालाा6 पष्ठ
६150 ० शगु शुधि भुवत 7 हपाल, पो पप्षकध्प उप
111
११२ रसजलनिधिः ।
01562868 ५6 ६0 एकप, भात् ऋतौ [दनद तआ न्तरा पनथ,
(1015 16० -111८6 व्वालात पाऽ 1ण्ए्लपृष् { [षट [दपा
116 000४ 9 प्रला), 1101865 भात् ललूापताि, (प
प्राणेणखर रसः ।
गन्धकाश्चसमः सूतो वारारेरसम्दिंतः। पाचिसो वानृकायन्धं
त्रिफलाग्योषवितकैः ॥ तिक्षारपञ्चलवगः रष्क. गुग.मुलुदे)प्यक्रः
सजोरकीः सेन्द्रथवैः पग रसममै वुतः॥ माषसमातोऽनुपानन
दिपलस्योषणवारिणः । ग्रभिन्यासानलश्च गग्ररणोपार्ड गृल्दिनाम् ॥
कुध्यात् प्राणपरित्रागमतः प्रागेखठरः स्मतः । व्याधिहा प्र्रोमोऽम्य
दौ वारौ वैयसस्मतः ॥
(22*({.20८५ 14/1८ 2*((५॥)
मरतसश््नोवन रमः |
रमायोव्योषकद्ु्थिलावानाभ्ररिष्नान्। कुशम्निथद्गमार.
षलन्दुलोयकमाक्षिकाम् ॥ इस्तिश्ग्डियुतांलुल्थां स्ट शिवगन्धका न् ।
11:
चतुधंखर्डम् । ११३
तहमाद्रीम्बुना पिष्टा कूपोख' वालुकाश्निना ॥ जयाजम्बोरनि्ुंण्डोः
चाद्ेरोवारिनिेपात् ॥ पकता चतुटंशदहानि पिष्टं विशोषयेत् ॥
मृतसच््ोवनाख्योऽयं रसो वक्नमितोऽशितिः । द्राग् जयेदोषधं सन्नि
पातादौन् सकलान् गदान् ॥ ` |
17,010-50020 64774 248८.
वपश्म् वाधान्ि्ं९ह र 1[नाा९ा६१६्त् लला, 1101; तान पप,
थि) द्रप, 16 काला. प्ली) लाता, रप],
1008 = नप्प, =[ना10910. 19, द 8}18, =प्व ग्त,
07] [न्ट पात् कडनञप्वा ; ण्व कपान06्व् कआललापर -कात्
शा] [पा €} ९वृप्दष। वा वृप्श्््$ 0 का© तिकप्ौ {त मलदा
0{ †}€ 107घ्छ्ना् १६४८४18 700101110व--0"6 + 06 710्व्
६060167 {07 {1106 त8.$& ध्र पटला ]पार८ व् 10246 110 %
प्रा]. \#४160 वलत्, 11 18 0 {6 ए पाना का दकाला एवञ्ज
ध्णात् [९षल्य् $ पाठ पपतिात् सिव् ग 0 तपतः [णा्210. पए]
पऽ 116, 1 18 0 6 एपाएव्व, कण्टा 2114 (ष्टा शप); (६
{11९ {0 ० १९००८ ~ 02, 11716 [पि टपा, 92
९1061, 80016 वपा न्ि्68 न #1086 पला$ 8:76 1711668 07 4९८0९ -
पिका 0लोद्र [प पणो {170 [पफ], 11116 6४४6. (11९ 81011८6
18 {1175 {0 6 [९ {0 {काटल १8१8७, 11८1 11९) 1 18 #0
९ [त्व् आधी ४10 कप + 110, णव वन्त. (६
॥16का८ [6 लपठत हवनानि पाव कष्टा 1९6रसा8, 8001. 12०86,
{11106 1710678, लालन
श्तुपनिसूदन रसः ।
विषतालककङकष्टशिलादि्ुललौदकम् । प्रताक ` रससंतुल्य'
गन्धको दिगुणो मतः। वह्धित्िकटुगङ्गाद्हेममा्तिकमभ्चकम् ॥
इस्तिश्ए्डो विषः कुम्भो तन्दुलीयकताम््रकौ ॥ यषां प्रतयक-
मैकैकः भागमादाय चूं येत्॥ भ्द्रंकस्य द्रवेणवमद्येच
{1४
११५
११४ रसजलमिधिः ।
जन्तमच्रो रसः ।
टङ्ण' रसगन्धौ च मरिचानि मां शकम् । सन्मै' ` जम्बीरनोरेण
दिनानि ल्लोणि मद्येत्॥ संशोष्य शर्करायुक्तं मतस्यपित्तन
भावयेत् । भावितं तद्रस सिदमाद्र कखरसेस्रयहम् ॥ वल्ल' वाद
वरय देय पानाथ' वारि शोतलम् । तक्रभक्तं भवेत् प्य न्ताक-
फलसंगुतम् ५॥ सव्यान् नवजञ्वरान् हन्ति रसोऽय' जलमल्ज्ञथे ।
114
चतुथंखण्डम् । ११५
५९८८११८ ५१५ ११८४६८६.
[ताण तातना्प्तेदन त [कक पलल, अप्राः, शात् क्शतल
1८ {0 6 पात्व् (कल्नीलः णाः पष्ट वषड (त) 1776 1९९.
पाला वस्त न्द्र प्तप ता तपाभार््ठ ६0 धट {0क्णुला्,
८कााणिात्त् # {0 6 कपरङडल्त् (धो पाठ (नोफकपात् ऋ्ला 18 ४0 0
स ष्लए्व् ६0 एकाय प्रा प्ट जठ ग (गा शा, 1६ 14
16:९४ ४0 00 शाफुष्लल्त् 6 =निधय" {0 पि706 १३४४ ऋध्ा क्णए्लः
1166, {18 1607610, 10 १०६९७ ० ५166 1८४5 ४ 2 भ्ठ 38
६0 06 हश प८८ 9 व४$, ८०त कथ्यः लह पपात कलिः ४16
7 ष्वालाःए {इ प्णु्ला, त एनणीाष्व् मंद ऋं एप्त्ल-ाप ४
(तक, पलोपफठत् (7 ददप एना18). (पारि ल्वला८ 6168
४11 ४0 र 1 भवपुष्ा,
प्रपखिका रसः।
गन्धकश्च रम" शचः प्रतयक' कधसस्मितम् । एकतर कञ्लसी'
छम्ता ततः कुर्वीत गोलकम् ॥ नवभाण्डं विनिक्तिप्य तास्रपात्ते ग
गोपयेत् । ददं निरुधा सतृपालमग्नावारोपयेत् ततः ॥ त्रोषिस्फ टन-
मात्रं ण खाङ्गोत' समुषटरेत् । नवज्वरे प्रयुश्ौत रस' परपःटिका-
हयम् ॥ श्राद्र कस्य रसेनैव चनिवक्न' तिदिनं भिषक.। उषरितः
छादयेद्ाट्' यावत् खं दः समुङषेत् ॥ तक्रभक्त' भवेत् पथ्य' स्र
सुकषस्य देहिनः! यातस्वरे विरयेषेण रसः साधारणोऽपयम् ॥
115
११६ रंसजलनिधिः ।
८1०३6 सलार ल्ल], (716 ९९88९] 18 € 16 06 16266 0
7168115 ज चाट चात नित् ज 0ष¶परद्िः [प 106 लबध119 18
{9 [€ अनुगल्प्, ६8 8000 88 9 12तत्-566त्. एन्६ ४ #76 0 ग {116
गा, [प्राञ8, (पृ€ पल्ल 38 ८0 € प्थला कपा, लिः ५06
तमा 18 ८छणाल्वु रम र्ना 0०8, 66 ४605, 68९71, {0 0९
९1९1 {07 {116८ त४‰8 111 10५९-9 पाध] दाष्ला [पा९९. 4
{176€ ४ दप्धणा ग धाह पत्वालं८) ५16 ०00 ण 16 एष्या 18 ६0
€ ८0०्धध्वं धा > [016८6 ग पल लव. एनमा€्तं 106, "१156
(ए एष्या], 18 ४0 96 शर्ध ६0 ४16 (08४, 96 7€101881011
7 ष. 1 18 6९0०5 1 21 8018 ग ०8१8-8) 814
€र८्लध[] $ 711 धा वप्चल ४0 आ €१९९88 0 एय.
कान्त रसः |
सुधांशश्रेखर रसः ।
नाम वङ्ग रस' तास्र' गन्धकं रङ्ण' तथा । सूत् विषः चं
नेपाल इर्ताल' सम समम् ॥ वटक्तोरेण स'मर्हय सत्यै" कुयात्
.। क | कै
91/1101./10502/-5
0८ (2/*८ 7480.
111
११४ रसंजलनिधिः ।
प्रताप्यरवख रसः ।
120
चतुथंखण्डम् । १२१
उ्वरमातङ्गक
शरो रसः ।
चन्द्रशेखर रमः ।
उ्वरासुरार रसः ।
122
€
चतुथखर्डम् ! 2 न
स्चिकात्तेपरणए रसः ।
७८८५६९५
26 ९12८ १०८८४८८,
ज्वरकेशरो रसः ।
शस्त" विष" व्योषं गन्ध' लिफलमेवच । जयपाल' सम' क्त्वा
अष्गःतोयेन मदेयेत् ॥ गुष््ामावा वटो काय वालानां सषेपाक्ततिः ।
तोयेन 0 $
124
चतुथं ग्तण्डम् । १२५
1 पत्म, +पनात् लाका -तएल्वन पपठ ४ € पफत्त् धत्टुठणालः पापी
{1९ [11९ ० कनद, श्नात् प्रष्प्वल पाणि [118 06 पथटतं त
५१८११ दप्टौ, काः सप्तापो) शात् लाट प्ााऽपित् 8्््, व्ल, गि
(नी प्ला वु {+ पाट कट त 15. (पृऽ पत्वालाा०५ प्रध्क 0९५ 116
711 :प्] ल र [द्रलाच, प्तौ ध€ कल्ला ्लाध त #166 ५0194
111 फल का ८काषतिदणाप ऋऋ, पा 1८ए्ल तवप्ठ ६0 आ) ९९५८८७७ ग
[मे पाप ०९८ रला पौ चणय, 7 {दरद १४९ 80 16 ॥1166
0८४5 १४६ पताल वात [00 पतातत फषनंला3, शते 10 श्ल
५८८0 06भ7त्तव् ऋध्ा व्ठप्नणदह्ट ` उनोऽप्तठप शोपा 0065; 00067)
{५11९ 0८४४.
विद्याधर रमः ।
अद्वनारोखर रसः ।
रमगन्धाख्तच्चव सम शदच्र टङ्णम् । मद्येत् खल्लमध्च तु
यावत् स्यात् कल्जलप्रभम् ॥ नकुलारिसुखे किष खदा संबेष्टये-
दिः! स्थापये न्मये पाते उद्घो लवण" च्तिपेत् ॥ भाण्डवक्'
निरुध्या चतुयोम' हठाग्निना । खाङ्गशोत' ससुष्ठत्य खल्ल क्त्वा
तु कच्जलोम् ॥ गुक्ञामात्र' प्रदातव्य नस्यकर्मणि योजयेत् । वाम
भागे ज्वर' दन्ति तत॒च्षणाज्ञोककीतुकम् ॥ कुयादक्तिणभगेन चारोग्य
निित' भवत् । गोपयाद् गोप्मतम' प्रोक्तं गोपनोथ' प्रयत्नतः ।
अरदनारोष्वरो नाम रसोऽय कथितो भुवि ॥
2401८ 11 (21"150.10.7"0 2*8८ 017
7/.1050040.24/0101, 22501.
. ए0ए9] व पश्ा्ध९इ 0 (पलालङ, अपा, 8९001६6, 21 0018.
218 {0 96 11006 ६0९४ 81 11806 170 8 ए0श्ल [तकत
ठा 38 0 6 एप 709 त€ +€ णज त > ष्ट 6001४ (1160
0] 2 810 प्ण6 920); 00 13 10 26 ९०४४6 ऋध फत् शत
{60 1715876 211 €2४लाा ४९88९ 7ला1 18 पला 10 ०6 तिााल्त् श्भा
881४ 01 2.11 81068 9. ध16€ 879ए€. (€ ठप्ा- ग ४16 १७६६९] 18
1167 0 06 ©108घ्व ४1 @1 च्छला 08481 2.1 11८. 1४ 18 धल
10 06 श16८९त ६० 8प्गद 068४ {07 {6 € 08. 1116 1601696
18 ४० € †& ह €) 0४, ला" #76 ९88९] 18 60016 0 19वाश््०ाा ग
11624, 9० ००6 अदन {0 701 ४ 01 00एत& 0116 8८
01 7118 ए0क्पथ' 18 ६0 06 ६९६ 28 2 शी 911९1) 18 10110कन्त् एए
{श्ल 1625170 2 5 ८06 1 0917 ० 06 ष्न्रंलछइ 00, 20
पध [लधन ॥16 ०9& शा, 1 9 जणातरलर्यपि] पश्चा.
126
चतुर्थखण्डम् । १२७
अर्वामूरत्तो रसः ।
गन्धम् ।
लौद्दा्टक' मारितमकंभाग' सूत द्विभाग दिगुण्च्च
विक्तिपग
विमदहयेद् वह्हि रकेन तापे दिनव्यच्चातर विष कर्लाशम् ग
ताञ्वस्य
पितः परिभावितोऽय' रसोऽकी-मूत्तिं भवति विदोषि ॥
द्रादेक्षाथेन
पात तु दिनैकमाव्' निम्बुरसेनापि च पित्तव्गः । ्य
रसेन सूतस्विदोषद।वानल एष सिक्धः ॥ ग्राह्य त.वषणयुक्तमस
नियोजनौया गु्रास्य
द्रत चित्रसेन वापि। नासापुटे चापि
|
शरे मरिचेन युक्ता ॥
11.011111*0४ 10454.
कफकंतु रसः ।
आद्र कस्बरभेनाथ
टङ्कनं माधवी शङ्कं वत्सनाभं समं समम् ।
माप कसरसैरयुतम् ।
¢
1८4014९८ १५४५.
00183, (एए),
(021 व प21168 > 10ल716ा४+6व फलछपाकः
€ 1प006व ध०द्लीप्लः)
11 ल 76816 0०2 -5804)) 2116 26011116, 816 ६0
५16९ {71768 प = शदेन 1९6)
प्01€०४&त ६0 118. पए2112/ {07 {€ प्ल)
10. 19 पथं ९।६ ९९], {0
311 1186 110 11153 ०116 , ९०01.
6. 1४ नप1€8 10111888, 28011108
1111 10167 2110 2112682 1716 ६० व) €> ९८
11 011€ १786,368 पप€
18 07562868, 21212118.
2 [0116110
खेपरकालानल रसः|
181
१२२ रंसेजलनिधिः ।
सन्रिपातमात्तण्डरसः ।
132
चतुधरखश्डम् । १२२
सूचिकान्तेपण रसः ।
133
१३४ रसजलनिधिः ।
सूचिकाभरण रसः ।
घोरनरसिंहरसः ।
भागेक' मरतताम््रस्य दिभागं खतलीदहकम् । तिभाग' खतवङ््च
मच्रिपावसूटन रसः ।
पारद गन्धक' तानल' वत्सनाभ' तिभिः समम् । मरन दास.
मूषश्च सव्यैसम' च हिङ्कतलम्॥ वटिकां मृदतुल्धां च काग्येत्
188
१२६ रसञ्जलनिधिः ।
कुशलो भिषक्। सन्निपाते वटोभेकामाद्रद्रावैः प्रदापयेत् ॥
----
--------
~
90111140
4"{4 5८41114 2081.
शिवाप्रसादनरसः ।
सूतक गन्धकञ्ंवहरिताल' मनःशिला । अश्वक ' वत्सनाभश्च
दारु जङ्गमज' विषम् ॥ सव्यै' तुल्यमित ग्रा्य' जेपानस्यार्भागकम् ।
चोला सव्वैभेतत् तु क्न ततो विमयेत्॥ मातृस्यमाहिषमायुर-
च्छागपित्तेश्च भावयेत् ॥ वटिकां भौततोयेन कुाद्गुख्ाप्रमागत्ः ।
शिवाप्रसादनाख्योऽय' नारिकेलजलेन वै। भ्ये सच्विपातार्तं
खतुग्रस्तस्यासुखो भवेत् ॥ शेवनान्ते पिवेत् तक्र सायात्
सुशोतलाश्चसा । तैलाभव्गः च शैत्यादि यथायोग्य समाचरेत् ॥
त्रंलोक्यचिन्तामणिः रमः ।
137
१३८ रसजलनिधिः ।
०६९०००९०] न 1008 का 0४128111. {५ शा]08व1८८ [> {ला
€ 006 शपा छलौ त 16 1{नृ[ल्ा19, 11 आा८्टलड्जा)
1046 11160 91118) 016 ४1 @ 2 ष्ठं वो एला स्वल
०९९०९६० 00४६ = लुन, 111८८ = दला, 011८४
81. 7009९0९, 0010, 008, 0, शाद् वपातवपा 911४
{116 ॥ल्वाला16 18 ६0 06 वत्ला प्तौ (तलका प्ल 11
11161 ४16 एष्टा 15 0 ल1ल्फ् ८६८] [लषर९६. सप्ला ©)0]
2९10118 88 एटालि९व् ६0 71 ६6 5८ क ध्राठ 10८ एना 1
11641611168 876 10 6 1680 "त्व् 10. 11178 ाव्वाला९ ला
80115 ३8 111 ]६ र {९ 1. ।
कालानल रसः|
188
+~
चतुथंखण्डम् । १२.
2 ारनभित् =६९तत् : ~ ककर ज 1218४, २००४8 0 2100810
( १८४५२] ), 10015 ८ (प्प, नलात् 0101 -81718.121
016 (16 धा ज व्ल ४१ {ता पा = 01110742
1८५५७, पा८८९ र तााप्नाोश 16४९१९६, 1९8
ग &००ौ, 008, एप0४10
0८०८२, एको 08], णात् 21100" 7166. (178
11601676 17.68
१1] लका त कनात 0१.४६५ {0४ल. ऽप्रट]1 ८0011118
४९०18 28 1€.6त्
६0 11 {€ ८५३९ ० इव्णाााो]४६ उपतक्ा2 1980 216 ६0
06 1688016 0.
सूचोमुखरसः 1.
सूत गन्धकतालक' मणिरिलां ताप्य' लवं तुकं अपाल'
विषटङ्नः मधुफलः क्रत्वा समाग टट्म्। क्षला कञ्ञ्वलिकां
विषोखखग्फणेः पित्तैश्च॒मंभावयेत् क्सि सोसककूपिक्े रसवर'
सूचोसुख' नामतः ॥ त्रह्मदारि विकौर्णलोह्धितलवे गुच्ं कमात
ददेत् दक्वा मंपुटवदतन्द्रिकधनुव्धाते सणाखाहिभे। कासं श्वासम-
रोचकं प्रलपनं कम्प च दिक्रातुरः मूकल्र' वधिरत्र सुन््दमपस््रार
जये्तत्क्णात् ॥
1४५
१४६० रसजसनिधिः ।
ए 1168085 0 8 1166व]९ [६ लाक 8 कधिप्रिला६ ता च व ४
उ€ा11ह षठा दध्ना शर्ट सपा सप्पा)
10010111 ०1 ६170 ५८४५-1, वाठ, [पाध (लचान्ड
€स्{वााा९४) दता द्ध, वकलन ४0 {ककत वल्क्ा, जर
1118, 11८८कपट्ठा, 105४ 01 10८ (0 तद८्ला) वात् ण्ठा" 01 [लां
11181119; २1)त ग्) ५६४
सतसंजोवनसूचिकाभरण रसः
वज वैक्रान्तयोभस्म प्रतक' निष्कसम्द्ितम् ¦ ङ्ोविष' दिनि
च॒ तिनिष्क. चुलिकापटु॥ पच्च निष्कोऽग्निजारश्च मन्वैमेः
भेलयेत्। तावद् भस्मरस' यावन्हं येदिवसत्रयम् ॥ गङ्गाम
वग॑स्य न्नारनीरेण भावयेत्। त्रयोविंशति वाराणि विमद्य
विशोष्य च ॥ ततो विमद दिवस" चिपेहन्तकरण्डक्र । मतम
वनाख्योऽय' सूचिकाभरग्णो रसः ॥
-1(,*४८-5
14/ (0८८1-5 ८८८८ ९00 ८८/ 12 01- "49८1
{171ला7लाशन॑स्व् ताश्पालात् समात् सोदना ( दात् ।, ।
त) ६01४, 111 पलं, दपा ; [णा {0४ त नोना) 101,
‡ ८०18 गँ वधप उवद ( 38] -पप्ाा0111४८ ), 11 1019 0 110) ]|
६10 ४1766 10188 छ 17लं7ल्पद्त् प्रललााक पण्लट ६0 1८ 115
1086016» त प्र००८त् एल्], {0 =प1८८ व+, कल्क
ला ६0 06 एन्व् 87 इपुव्लल्त् ५6 [पाय [ताः [का
11766 ना108, कप्प्ी ॥ उनृ्त्गा ग आल श्वूदणा ष्लो्णन्त् कका) 1
52112984 -एद =( १०५] एण ). ल्क व ला ६
0160 #€]}, त पए ०१८८ 1016, 17 च वृ, उपात् ६५]
111 ४ {00६ 01846 © 1901$*
141
१४२ रभजलनिधिः |
16112९९ ४४ ? 11.05] वूपतणाप् 0 ८०1 पता, "116 [710८कत ‰
€ 16])९५८त् 4ता' ७0116 प्रौ. {1 ॥})6 कौला +पल 10 [00त्, 1
{0 ४९५ 911०९ ० तानह शाण, त15501*6त् कध पपयैछा का पापः
पा (एष्टा) 078 (त्ट्ठ्णा करटा, शवात् ६५ कथ प6 फणाः
{15.11 अल) ता 1 110 ंष्ला 0 [रणा, 11८ पोर (
€ 1४ ६० 0८ प्ि्ला कप ज (€ त्र, चठ ककणा ४8 116 7८द्प
€01810ए51668 णात ४8५ 10 10०. =3िपरऽ्ल्वृ्ल्ा (1४, {11८ न]
8 इ 18 0 6 ॥ल10१त्त $ पप 1८ करभा नतय
१५९, ७५. एला {© 167105४] र {06 01]; 11; 1016 9०09
६0 6 शाव्छाःल्त् आप नण अत्ात्४] {)28306, 7111566 शध लप)
[11९४९ 171.066808 ( 1४ ८०1 एष्प्रा, ५८.) 2८ {0 0८ [ल्व0ना८व् 1
ऽ€प्था ०४६, ४1 ४ 81८.
14;
१४४ रसजलनिधिः ।
महाज्वरान्तकर रसः ।
उ्वरान्तक रसः ।
रसस्य दिगुणष' गन्ध गन्धतुल्यच्च टङ्कणम् । रसतुलय' विष' योज्य
सरिवि' पञ्चधा विषात् ॥ कट्फलं दन्तोवोजच् प्रत्य मरिचीन्रितम् !
144
चतुथं खण्डम् । १४५
ज्वरान्तको रसो नाम मष येद् याममातकम् ॥ माकन निहन्तयाश
ज्वर' जोग `विदोषजम् ॥
41८41"0110८/20 7250.
उचरददन रसः ।
ख्वरनिसूदन रसः ।
(011€ 017“ €्व्छौौ ग पट्टाकः 8त् अपा, 184 > {010 8९1
र उपा, 0018, कूला, शात 8९ना1116 216 ६0 9९ 170 न्त्
{02९पीपला, शात् अआ9]९८६€व् {0 दर फा०., {77 111९ 408, (7 116
]पा९€ ग [वद्ा२१४ 1601९68. [15 816 पला {0 9९ 119व€) 71
{16 {गि} वत्र ०0 10८8 70 फलदा छलौ, 46८00106,
100€‡ 80 [0कप्€'९व 00081. 1४ वपा ९ः पप59ा8 [प 810.
चुडामणि रसः ।
(00241"0101/4101 2,050.
६,पप2] पप्र ग 10ला6916 लला $; ९०], 20,
51 शलुः धम, (णुका, एच्यः]5, 8६९९्, आत 10109 216 ६0 06
07
146
0 ।
चतुधचर्डम् । १४७
{0९000 घा प्प्ठा, धात् 719८ 1700 11118, {1166 1४05 १1 शला
०1६,
(५८५[1. (7111; 7601 लाा€ ला1©8 82 11111)8 प्रर {रला ला^जा१९ 1९,
शात् 1८५८ ता0 0 छा ९६६८०३३ ता 5९द्वप्र४ा तन्त गन्ध 00111
तप 0 ५) ९३८९५8 0 {7९ पा66 त७७]88) ४७091709 8]] सतारा ९011९,
7९ ता९४३९४, [ष्पा 7 16 कऽ 211 †द्न्ा 21901.2.118,, ९1110111
तवानीत्ध, वाठ ६0 शभा ९६८९७ 07 फफ 2 101६910; [1€प्ा19.{5700,
[पाप्रपपण, 10४ 9 [त्कलः ग ताटव्छ्रिगा. ९101619, 11168, भात्
310@1118101111त्6४1.
ज्वरछसिंह रसः ।
पारदं गन्धकं तालः भह्लातकस्तथैव च । वजौक्तीरसभायुक्त-
भेकतर च विम् येत् ॥ सत्तिकभाजनें खाप्य' सुद्वितन्य' विचक्षण; ।
श्रग्निः प्रज्वाल्येत् तत्र प्रहरदयसंख्यया ॥ शोतल' खल्लयेत् तत्र
भावना च प्रदोयतं। भङ्कराजरतैरत्र गण्डद्वभीभवै रसैः ॥ चित
कस्य रसेनापि भावना दयते पुनः। पञ्चात् तच्च णयेद् यत्नात्
कूपिकाव्राञ्च धारयेत् ॥ ज्वर उत्पद्यते यस्य चतुध' चापरे पुनः
मातं कश्च रसो देयस्तत्क्त व्राशयेज्ज्वरम् ॥ ज्वरे शान्ते परं पश्य
देय' सुङौदन' पयः ।
५१८८१८८ 12/*८6 1214 १५६८४.
141
१४६ रपसजलनिधिः।
ल, इण्प्) ग फण हाथा) 81 पणा] ६0 06 ६19९1 2{0€)
1€प्राऽञ0ा 21 {दर्ला"
कस्तुरोभूषण रस; ।
सुवणंसिन्दुर' खण" लीह' तार' ख्गाण्डजम् । जातीफल
जातोकोष' लवङ्गञ्च त्रिकण्टकम् ॥ कर्पर गगनञ्च॑व चोच' मूषल-
=
तालकम् । प्रक कषमानन्तु तुरङ््च॒दिकाषि'काम
$ ९
् ॥ विद्रुमं७
भस्मसूतञ्च मोक्षिक' माक्तिक' तथा! राजपह' शिचिग्रोवं सन्ध
चख यत्नतः । खल्ल तु चण मादाय भावयेत् परिकीर्ितैः ।
क € प ४५ (९ कोल्तितॐै
सुवणांदि रसः ।
, शव ` रससिन्दुर प्रवाल" वङ्कमेव च । लौह ताम्र" तजपल-
यमानिविश्वमेषजम् ॥ सैन्धवं मरिच कुष्ट खदिर दिडरिद्रकम्
।
148
चतुथखर्डंम् । १४४.
रसाच््न' माक्तिकच्च समभागच्च कारयेत् ॥ वारिणा वटिका काया
रक्तिदयप्रमाणतः । मक्तयेत् प्रातस्लाय सब्येज्वरकुलान्तकषत् ॥
92/09 ८1.1*00 (24४ 2८28८.
्ेमसुन्दर रसः
भास्करो गन्धकः शव्वोः देवी विहङ्तीच्छकम् । गीणितं
गगनञ्चंव पुष्यकश्च मद्धश्वरम् ॥ भूनिम्बादिगणंभव्य मधुना गुडिका
दृढा । चातु्यंक' ठतोयञ्च ज्वर' सन्ततक' तथा ॥ आमज्वर'
भूतक्षत' सबव्यैज्वरमपोहति । पूजितः सब्ैलोकैषु रसोऽय' केम
सुन्दरः ॥ | 1
14
१५० गसजलनिधिः ।
गिरिग्रकरुणा रसः ।
शवेरोवज्ञम दस्: ।
विषमज्वरे वमनप्रयोगः |
अश्न सैरवः ।
सूततोच्छकग्पागन्धमेकांश' जयपालकम् । सर्वेस्तिगुणित' जम्भ-
वारिवा च सुपेषितम् । गेताच्ञमेन इन्तााशु सब्वो पद्रवमुद्धतम् ॥
200८17८४ (0५१)"८४८
131
१५२ रसजलनिधिः ।
2) ला^०01 86९8 {1160 ४0005 71 `लटो त प] वलट लकाप्ोाल्प्,
1.९ #0 0 प्रान्त 0्ठ्ालः ऋति [पात [0९ पात् वन्त, ^
11116 न पपंञ कलप्कात्, पाएव्व् पतिः लाः, धात् पष्क परर ५
201] पाण, लाा०न १1] इताह का उता न्व, शलः
वातपित्तान्तक रसः ।
मृतसूताश्सुस्तार्कतो च्छमात्िकतालकम्। गन्धक' मर्ंयेत्
तुल्य' यष्टिद्राल्तसतारतैः॥ धातीगतावरीद्रावैद्रवैः नोरविदारिओं।
दिनं दिन विभाव्याथ सिताच्तौद्रयुता वटो ॥ माषरमात' निहन्तराशु,
वातपित्तज्वरं च्यम् । दां ठष्णां म गोष वातपित्तान्तको रसः ।
सिताक्तोर' पिषेचानु यर्टिक्राथ' सितायुतम् ॥
{1111111
1114 81.111
च्वरक्ुच्गपारोन्द्र रसः ।
मूच्छिःत' रखकरषैकं तदर्धं जारिताश्रकम्। तार' ताप्यञ्च
रसज' रखक' तास्बक' तथा ॥ मौक्तिक विद्म लोह" गिरिज
192
चतुथंखणडम् । १५२
ग रिक भशिला। गन्धकः डमसारञ्च प्रलार्दञ्च पृथक् “ एयक ॥
लौरावो सुरवज्ञो च गोथप्नो गणिकारिका ¡ भाटामला जोत्लिका
च मतिक्ता तु सुदशना ॥ श्रग्निजिद्धा पुतिर्तला सूर्प॑पर्णो प्रसारणो ।
प्रत्ये कस्वरम" द्वा महंथेत् त्िदिनावधि ॥ भक्तयेत् परणखण्डे न
चतुगु च्ञाप्रमाणतः। महाम्निकारको रोगसङ्करघ्नः प्रयोगराट् ।
सन्तत" सतताने्दुयस्त॒तोयकचतुथेकान् । ज्वरान् सव्धान् निहस्तपराशु
भास्कार स्तिमिर' यथा ॥ कास' श्वास" प्रभेषच्च सशोधां पाण्ड-
कामनम् ! ग्रहणो ्यरोगच्च सरव्यौपदवसंयुतम् । चज्वरकुच््नर-
परारोन्दरः प्रथित; एथिवोतक्ते ॥
१0071 ९1}1" 1107" 250, `
(211 {01 [1 फलक लालन व1 इप्र00ाा (1.९, (स्मि जग
६१ अतपा), [४ 8 ते ज 10100) भात् (प्ण 0175 चटा
तत [रष (णः $चकड लाक) दपशाफीााठ (काः 11८), ९दतनएनः,
0८५४) (01१४, प्र); प्तपालो) 7त्त् कमठ, कलप आया, भत
१०५})]0१' स) }[01४ 1४८ ल 16 प्रेस {०द९पाला,+ 81 इप्0]ललाल्व् ४0
111 (11, {+ (८८ नाल, कष्टौ, ऋ ४८ 1166 0 ९0८ त {16
{01 ||) ४1110, 1 नोटत्सणि) चखा कप्राद्म, पाकिता002)
२१४0110, व्ण पलरपवता, वत्त, [ष्व छप,
12111९94}, |" [दद्दर (फक); कावद [ष्षणाो, भात् [ष्प्डतकप.
[004 काः वदशत सथल, ४0 0८ प्रष्टा श््ा ताटका [पा
134१६८५] [५५ (111 11 १वुलाा6€ नाल ५1] 81४5 = {€र्ला, 2581109
(५1, सलवा िद, सपरा, पक ्राीवा९€ 20101010
(111५, श्णात् प्णद्टु वोतद्नलः (ऋति, इङ,
ताटका स्सः।
चतुधंकारो रसः ।
रसगन्धकलीष्ा्रहरिताल' समांशिकम्। रसादप्रमित' चम
सव्व खज्लीदरे चिपेत् ॥ कष्णधुस्तुरपयसा सुनिपुष्रसेन च ।
भावयित्वा वटौ काया दिगुच्फलमानतः॥ चम्पकद्रावयोगेन
सेवितोऽयं रसेश्वरः। चतुधंकादोन् निखिलान् निहन्यादिषम
ज्वरान् ॥
(00141041 "8८,
194
चतुथंखण्डम् । १५५
त (भाषाशा, ५6९, (1 [5 116वाल1€ ना7&5 ©189प्रा{178
८5 270
8]| ०71€' ला7"076 {0न्लाण.
0 ८50410८501004110 1015८.
पचन्द्रनदयग्मः।
९,
पण खर्ड प्र रसः.
156
चतुधखर्हम् । १५७
रसराज रसः|
उधरारि र्मः ।
दरदटवल्िरमानां शखनागाश्रकाणाम् । सुभगविरशिलानां स्छ
मकल ग्रोज्यम् ॥ विपिनकृधदलोत्धैर्भावितं भ्णेषयेत् तत् । दिवस-
दशसमरासी रक्िकंकाश् कुय्यात् ॥ एकौकां मक्तयेदस्य चारदरंकस्य
19
१५द् रेसजलनिधिः ।
रसयुताम्। च्णादेव ज्वर' हन्ति ज्वरारिः स॒ निगच्यते। सब्ब-
शुलविनाशो च कफपित्तविनाशनः ॥
) 20८" 2८5.
तप] वपक्मा6165 ० =ला7908ा =इप्ापाः, णलथ८पाक, ९०06४,
1९68 0109, 0078, 0112 881४, 811 16181 276 †0 06 71560
02601, 9०१ 8४०१९५६6 ४० 18.298 › {07 ६61 10168, ४0 ४16
पध1९6 0 168९8 ° 2.120026118, 27 २०४१९ 1040 118, ००९ एषठ 1
610४ 68९0. =4८८008110ा€ा४ 0018 =शणतं @्ा' 11८6. 1४
छात "68 {8ष्थ फलक वाल 1४ 1046108 91 68४८688 9 91008. 27
1; 80 15 180 ४ ०० 19६1616 0 ९0116.
ज्वराशनि रसः ।
रसं गन्ध सँन्धवच्च विषं तास्न' सम" भवेत् । सव्वचूणसम' लौहं
तत्सम चु.णंमभ्रकम् ॥ लौहे च लौहदण्डं न निग.ण्डयाः सखरसेन च ।
मदंेद् यत्रतः पञ्चान्मरिच सूततुल्यकम् ॥ पणन सह दातव्यो
रसो रक्तिकसम्पितः । सब्ब ज्वरहरः खं ो ज्वरान् न्ति सुदारुष्णान्॥
कास" ्वास' महाघोर' विषमाख्य' उर वमिम् । घातुख' प्रबलं
दाहं ज्वर' दोषत्रयोद्धवम् ॥
1000*01160८102 105८,
168
चतुधेखण्डम् । १५९.
उ्वरकालकेतु रसः ।
पावैतोकसगा रसः ।
रसगन्धकदीद्ानि तान्न" तार' हिरण्यकम् । दरिताल' सप रश्च
कांस्य' वङ्ग विहुमम् ॥ सुक्ष भाचिककाभ्।श' भरिला च रक्खणं
समम् । कपर गश्च सम' दत्ता भावनासक्षसप्तकम् ॥ भामीं वासाच
निर्गो नागवद्चो जयन्तिका । कारषैष्च' पटोलच्च शक्राश्नन' पुनमवा ॥
शआदंकञ्च ततो दद्यात् प्रतयकः वारसप्तकम् । पावेतोकङ्णा नाम
159
१६० गसंजलेनिधिः ।
सव्वज्वेरविनाशनः ॥ वातिक पैत्तिकञ्चंव श्रैभिक सात्रिपातिकम ।
इन्दज' विषम्राख्यञ्च धातुश्च उ्वर' जयेत् ॥ कास' ्वांस' तथा
शोध' पार्ड रोम' हसौ न. । .-प्रोहानमग्रमां
सश्च यक्ततच्च विना
शयेत् ॥ ` `
(11.01४ £0100110" 2,08द,
4२] वपश्प्ि्तद8 क पलल, उप [0 प्र४, पा, दनु" आ]रल,
४०५; का्रोणला, -८ण्श्णाट, , 0611], त, ९0४], 1068108
५०706 168) ता =इदप्रमौट एल], एम, 91 (10
76 10 06 ए1ए6 †0द९४ीष्टा पपत आनल ४0 1095972" 701 56पथ)
प्ा168 कलौ) 71 शाद्ट्ट्छडंला, प) + 1४166 07 व९्व्८ट८प्ता ग
९8९॥॥ 0 € {0110 एव, 098६१, पपाटपात्ा, एल॑ल् 1ल्र७७,
191६, 09062 168९३ न [9८012 1१5 ०६ 018192८; प्रााश्नाधि08^)
2110 शाण्हय. 0118 8८ पालय 80 € फत् ना€ व्ली 7 61116
©१५।1, [15 ०१९तानंप्र€ दप९३ स्म्] इताड ग ईव्पलाड, उत्पद्वा, 28700,
0४०85) पाकलो? पुात्९९+ ल्छाशद्चला+ 81661 87 ]11णला.
विपुरारि रसः
इताशमुखसंशदं रसं तास्बच्च गन्धकम् । लौडमशभर' विष' सैव
सव्व" जुय्योत् समांशकम् ॥ रसां मृतर्प्यञ्च श्रङ्वेराम्बमदितम्।
दिगुच्' मधुना टेयं सितयाद्रेरखेन वा ॥ ज्वरमष्टविध' इन्ति वारि
दोषभवं तथाः! . बलोदानमुदरं शोधमतिसार' विनायेत्। रोगाने-
तान् निष्न्तपराश शदःरस्िपुर' यधा ॥
177027८2" 1८44८
६4०२] पृप्पा्न्ंलड ग ॥दलाा, अपा, (नृणा,
17010, 169,
20 2९0४7६6, 271 अर्ल" 7811 10 पपार 0 ` 'पादलाः, ~४16 {0
160
चतुर्थख॒ण्डम् । १६१
06 (पत्त पवनाय प्रा {76 त्र 21101, 271 10246 1710
21115, (एण 1९5 वो फलं9]){, च्छल] 4 ९601111220111006001, प 81", ©
00110 0" शालाः [पां९९ प [नाक. वगा एलताल16 ला"6उ 21]
50108 1 `षता न1897ट०फाना{ त शृ1]व्ला, पतत 1002; 0410108
2110 वाग व्श
सव्येज्चराङ्क-श रसः ।
शडस्त तथा गन्ध मरिच `नागरं कणाम्। तलचं पालकं
ष्ट भुनिम्बं मुस्तक एयक. ॥ चृणंयित्वा समांणन्तु`कञ्जस्था सह
सेन्येत् । निगु ण्डाः सखरसे चापि आद्रंकस्य रसे.तथा॥ भावनां
कारयित्वा तु वटिकां कारयेद् भिषक्। वटिकां भच्यित्वा तु
वस्तवेष्टञ्च कारयेत् ॥ एषा सव्पैज्वराङ्शा ज्वराणां कुलनाशिमी ।
ण्यग. दोषांच्चविविधान् समस्तान् विषमज्वरान् ॥ . प्राक्त. वैश्ातं
वापि वातन्नेभक्ततं तथा । अन्तर्गत" वद्धिःखच् निरामं साममेव वा ।
ज्वरमषटटविध रन्ति वरल्तमिन्द्राशनिर्यधा ॥ ` ।
161
१६२ रसञजलनिधिः।
पुरुषोत्तमरसः ।
वरह्मरन्ध, रसः ।
रसाश् गन्धक' तालं हिष्ुल' मरिच" तथा । टङ्नं सैन्धवो
स््नांशमन्धत' तया ॥ सव्यैपादसमोपे तमहिषोपिन्तमर्हि तम्। त्र
रन्ध, प्रयोक्तव्यः सन्धासान्नानसङ्मे ॥ सहस्रकलमैः ज्ञानं ने
चन्दनादिभिः। इकतुमुत्तरस' भोज्य" तक्रमक्तं यथेप्सितम् ॥
104
चतुथैखण्डम् । १९३
6 7000411८-1*020
0710, "८450४.
सच्छन्द्नयक रसः ।
168
१६४ रंसजलनिधिः ।
काद्वल, स्थत 10065, वव्हभृ, धयटुदे, शात् |28२, 1
¶€ लकागाात् 18 ला #0 106 शा्रल्लैहत् ४0 एहद्दा8 पी
ध€ 11@ ग छक्का, 110 081, एि०, गात् [6८०युर, तप] व17154;
©0007ल्व] 77 8 177 लाालंए16, शात 062{6त 107" {लोर € . 10
छ फाच्छाड ग "6 न्त् [पत् म उपास्य वक्षणा 318 वाः
71 अलंछा४ ग पड फट्वाला)6 18 0 € †ण्दरा ०166 2 वध फा)
[द वात् शटल [पं ; व्वव्व्छणि ग पाटणातां 1९७ 24
१2६४ प्र]870 00138 67 70 एतदन्तं ला, एनंण्ड् =तत्प
9 1६४16 {€ प्श (18 7161616. {118 10601106 ©"
2} [९९88 (६)6 05) [तंत ग उवा 08 पलः ३१५
शाला ४8). 0160 0218 पणा[र धात् इ0प्र]) ग पत्य दा धा08,
श्रेभ्गैसेन्द्र रसः ।
गन्धक' पारदञ्चास्च' तररषण' जोरकद्यम् । शठी शङ्को यमानो
च युष्कर' रामठट तथा ॥ सैन्धवं यावशूकञ्च टज्कए' गजपिष्लो ।
जातौकोप्राजमोरे च लौ यासलवङ्कम् ॥ धुस्तरवोज' जैपाल
कट्फल्' चित्रक' तथा । प्रतिक काषिंक्धं षां शचत्षच ए" प्रकल्पयेत् ॥
पाषाणे विसले- पातन ष्ट पाषाणएसुद्ररः विल मूलरस' दन्ता
चार्वचित्रकदन्तिकाः॥ शिरो काञ्जिक वासा निगुरडौ गणि
कारिका। धुस्त्रक्लष्णजोरद्च पारिमद्रकपिष्पलो॥ कर्टकाथ्यो-
दरयोश्चौव -=लानात(नि दापयेत्। एषां मूलरसं दत्ता ष्टमातप-
प्रोषितम् ॥ गुच्ञाप्रमाणां वटिकां कारयेत् कुशलो भिषक् । घटौ
चतुष्टय' खादेत् निखमाद्रंकवारिर्ण ॥ उष्णतोयानुपानेन श्ेभव्याधिं
व्यपोहति }. विंशतिं श्ेष्मिकांञ्च व शिरोरोगांश्च दार्ग्णन् ॥ प्रमेहान्
विंशतिं चेव पञ्चगुल्मनिखदनः। उदरान्यन्तव्वदिच्चाप्यामवातविनाश्नः
पद्ठपाण्डामयान् ``₹न्ति क्रिमिस्थौल्यामयानपि । ` सोदावन्तं ज्वरं
164
चतुथखण्डम् | १६५
५11€5110-500011241"41 2*८ ४.
पर्प॑लोरसः ।
22८1८४४ 1454
(016 [प ग लाटा, वात् {प्र [095 ० इपााप्ाः "6 10 06
1110060 0९९४6 81 15.46 1712 » 012©द [006 11९11 18 पला
६0 0€ 71086 ऋध 06 उपा©€ ग 010109.8112. 16 ©070ए00पपत
18 {10671 ४0 06 णां ॐ6व ऋणा 0016 {0 10४8 वशा ग ९०006
811 1701; €&८}, त ४6 1018 पपि 18 ६0 06 1८8 770 शा
170) 170, ४© इप05्16€ 06०४ 10116, 0प्रला' एत रला 22411, 0
प्द्छा)ऽ ग हो ता 70त) 10 दगा त पीट [च्छन् ## 0
अगिलंलाधङक प्राल्ह्ठ, ४6 6ताला€ 15 ४0 € 0पा्ट्त पत ॐ
एव्र. [6 [18666 प्ता €छणत पए, अत 1 €ताश्न्ट$ {18860 09
8 01016 11246 ग 2100€' {01666 01 & 089 [€ 6० नभि,
प 1४ 2 वृप्क्नाप्नक (तपण. भ [रला इगोापा0ल्व अतव ९०७ग6त्,
†116 11616106 15 0 6 0फत€€प, 21व 8प्र०166६७१ 0 01921187,
{0 016 त४४, धा ४6 1१९९ न ४06 16४१6९8 9 7170. 1 15
{€ {0 98 अप्16९६66 ४५ 0 रथा, 10 ऽ€ण्ला १8४४३ ए] ४16
{प५६ ० त4९०८६०ण ग ४6 10110, (०णाफण९त् : -थ्श्ाध)
{1002 (12) =92.881६2, 01971, धनध, 01110812४, 0005
ग @प्पभ, अत 19000771. 7018 06्वा6्816 वणा" €8 21] 5018
{€ष९ तप ४0 श 82९6858 9 1071670. =46८९0ा109171170606, 06
1४) {€ प6८८९प्०य ग म्नि, ऽपि, 80 दपा.
लीहसमस्त रसः ।
लश्जमोविलास रसः ।
पलं छष्णाश्वचणस्यतदर्ध रसगन्धकौ । तदष्ं चन्द्रसंन्नस्य जाती-
कोषपफले तथा ॥ ठदहदारकवोजच्च वीज धस्तरकस्य च । तरःलोकय-
विजयानोज' विदारोमूलमेव च ॥ नारायणे तथा नागवला चाति-
वला तथा । वोज गोक्षुरकस्यापि नैच्ुल' वौजभेव च॥ एतेषां
कारिक च ण" पगपतरसैः पुनः । निखि्य वटिका काया तिगुच्जा-
फलमानतः ॥ निहन्ति सत्रिपातोल्ान् गदान् घोरांश्तुन्धिधान् ।
वातीलान् प॑त्तिकां्चब नास्तय्रत नियमः कचित् ॥ कु्ठमष्टा-
दशाखयाश्च प्रमेहान् विंगति तथा । नाडोत्रण' व्रण घोरं गुदामयं
भगन्दरम् ॥ स्रोपद' कफवातोलख' रक्रमां साथितञ्च यत्। भेदोगतं
धातुगत' चिरज' कुलसश्भवम् ॥ गलशोधमम्नठिच्छ
पा रं सुदारुणम् ।
167
१६८ रसजतलमिधिः ।
प्आामवात' सव्धरूप' जिद्वास्तम्ध' गलग्रहम् ॥ ` उदरकण नासालि-
सुखवैकतमेव च । कासपोनसयच्छा्शः सखौल्यदौगेन्धयनाशनः ॥
स््मरशूलभिरःशूलप्रमटागदसूदनः । वटिकां प्रातरेकैकां खादेननित्यः
यथावलम् ॥ अनुपानमिह प्रोकं मांसपिष्टः प्रयोदधि। वारिभक्ता-
सुरासोधु-खेवनात् कामरूपष्टक् ॥ वद्लोऽपि वतरूणस्मदलो न च शुक्रस्य
संक्यः। न च लिङ्गस्य शैथिल्य' न केशो यान्ति पक्षताम ॥ नित्य
स्वोणां शत" गच्छ्न् . सत्तवारणविक्रमः। ताच्चंन्द्रसंनिभाः दृष्टि
जयते पौ्टिकः परः ॥ | ` ` :
1,(151121 -011015८ 1८154
महाराजरसः ।
रसगन्धकमभ्च्च प्र॑तकः कषसश्रितम् । . ठददारकवङ्गश्च सीष्धः
कषद्क' चिप त् ॥ खण" तास्त कप रच्च प्रसोक' कर्षपादिकम् ।
शक्राशन वरो चव श्वंतसञ्न लवङ्गकम् ॥ कोकिलाक्त' विदारी च
168
चतु्ंखण्डम् । १६८
सुषनो शूकशिम्बिकम् । जातीफल' तथा कोष" वला नागवला तथा ॥
माषद्वयमित' भाग' तालब्बूल्या रसेन च । पिष्ट च वरिका कार्या
चतुग ्ञाप्रसाणतः ॥ मघुना भक्तये प्रात रविंषमज्वरशणान्तये ।
धातुस्थांश्च ज्वरान् सन्वन् इन्यादेव न संशयः ॥ वातिक पौत्तिका-
चंवशैभिक' सात्रिपातिकम्। ज्वर' नानाविध इन्ति कासं श्वासं
चय तथा ॥ वलपुष्टिकर' नित्य' कामिनो रमयेत् सदा। नच
शक्र त्य याति न वल" सतां व्रजेत् ॥ ऊर्घंग' शरेण" इन्त
सन्निपात सुदारुणम् । कामलां पाण्ड्.रोगञ्च प्रमेहं रक्तपित्तकम् ॥
मद्ाराजरसः खातो राजयोग्यश्च सब्धदा ॥ `:
10004014 145८,
(2116९ ६०1 › का, ण फलाठपााक; प्प्रा, शात् 1169 ; 016 का]
४०1४» (वटो), 9 566वः 9 न वव119-तत४ 0, शत् मा ; 0
{07४ ६०1४ + &01, ९नु0न, 81त (क्ा11010ा", 62४८}, 211 0116 61211४7
४01: ५२९], क ६५९५ 72 8, पोप कल्थ), 010र6७8,
हगतश्पशात एव, पपर, एषते, दनाध्9, 1४६०७, 0912
वात् 1४ /दपष 276 ६0 96 एप0०५त् 1006906" फा 6 1 पां९€ रग
पधा; दोष् कदतृ८ [1६0 13, जपा 186 10 शलं, 60610.
4 ९८कापुपयोप्रोला१,प्रगा९ई ज" 1४ लाः 2] 8008 त 10, (तप,
धा (कााहपकणप्तंठा, [भाफ्ात्166, पाप्मा, 21 ्रलणानवई,
सव्यैज्वरहर लौहम् ।
दविपलं जारित" लौट रसं गन्ध तितोलकम् । तोलक' तिफला
व्योष विडङ्ग मुस्तक' तथा ॥ स्रंयसो पिष्यलोम्ल" रिद च
चितकम् ¦ श्राद्रंकस्य रसेनैव वटिकां कारयेद् भिषक् ॥ गुच्ादर्या
वटौ कलवा मक्तयेदादंकद्रवैः। सव्मैज्वरहर' लौ सन्भैज्चर
169
२९
ॐ रसजलनिधिः ।
विनाशनम् `` वातिकः पैत्तिकञ्चव - शैमिकः सात्रिपातिकम् ।
क्षिमज्चं९ ~तोलयज्वर' ब्ोहानमेव च ॥ ` मासज' पक्जच्च॑व तथा
संवत्सरोयिितम्। सव्वानु . ज्वरान् . निहन्तत्राण भास्वरस्तिमिरं
-यथ्ा.॥: ` .: ` . | |
9८4४८ १८८४; १६ `#014 {41८00100
कखतर् रसः ।
विद्यावन्लभ रसः ।
172
चतुधखण्डम् । १७दे
1 १९2] दा) णात् {शल्र्ट [थर 01[1711€ा1६ ॐ€ 0 € "786
६0४6४67 प्र नट प्छ ० तष्ट्व्का०) ज 018 16618, 2,11त
हल आरा ४ [00 कध्व€ ग दग्, पठ] 18 ४० € (नील 01१,11]
0 एवाणीला वड18, ५06 [नपा 0 ला 15 ४0 76 0१]$ @०8त्व
00०7८ 1४ 1४ 6४४6व् 0 16118 0 {7 {0110 [सएव ग एष्णुप्स
पादपो), ४1] एष्वत्ङकु 8९त्व्ऽः प्ल्) पजा ४16 ]क्ाप्र्मा ` 0प्राऽ,
[ला ८००ृत्वे एफ पणवा) रग [तण 16 फल्ताल९6 8 10 06
पवा छप णत 0शएवलःत्वु. 0086: (0 1208 त्थ], {0 ८
पहला पा शाद ता]. ४ तप्र ए] जन ग ला7ना१८ {€
47 क्ध11 ४16 `एव ऋप् न, चणप्राध इ०ा18, ९९, 91९ १० 26
४08०1९13 [८ण01४९्व् परा९ ण्न 5 11९1678
जयमङ्गनल रसः ¦
18
१७४ रसजलनिधिः ।
8०६3८, दता, प्र), दकल कशा168, एतल् सष पात् ए):111. 13,
०९ ¶तणकप्ी नुप म 20त्, शात 006 लंद्ौधि णो स्म क ता
धात् € ]श्छा 21९ 0 96 ` #2९त् क्ल्य पात् ईप1८न््टत् ४0
1 18..42118/, {01 {16८ प्रौ, ९8८, (ध (€ 10110179, 1) नाा८८लत-
0 प्रं ग व्रपप्ाण 1९8१९8, पा्ठ ण शाकी 1९वफठत,
८८0८०) ग पात तदडोप्पापा0, आएत वष्छव्छ््ेणा ज दाप ध
भऽ 0 पाला ४0 © कवल, प्ण पषट्नड त कलौ ल्म्लौ,
4९८6ला६, "ताक परो) ०९०९१ 62/1४ लाप८्छ स्मृ]
80118 0 `{€ 1४ 18 & &०० 6ताल८ 10 =श्लाद्टुधी णप
7४101. `(81116 16 ग जप्ता) धात (0८ ८ त इउता8्वा0 १६
{0 © 80 10द07९6त् ४5 १0 ऋआल्ल्या ५0 १०1४5 (५५1६१, (0716
{018 ५{ 1८01, श्नात् 016 {ला म आलः) 7 ध्ी€ यत ० ४८९),
विषमज्वरान्तक्रं रसः ।
दिङ्गलसम्भव' सूत' गन्धे न कञ्जलीक्षतम् । पपटोरसवत्. पाच्य
सतांदधिः,हेमभस्मकम् ॥ लोह तास््रमश्कञ्च रसस्य हिरु तथा ।
व्क गैरिकच्ौव प्रवाल रसाशंकम् ॥ सुक्ताशङ्क शुक्तिभस् प्रदेयं
रसपादिकम् । सुक्ताग्धडे च संश्थाप्य लघुपुटेन पाचयेत् ॥ भक्तयेत्
प्रातरुलयाय दिगुच्ञाफलमानतः। श्रनुपान' प्रयोक्षव्य' कणादः
ससैन्धवम् ॥ चउ्वरमष्टविध' हन्ति वावपिष्तकपोडवम् । ब्ञोषाम
यक्लत' गुख्पं साध्यासाध्यमधापि वा ॥. सन्तते सतताखख्च विषभ-
ज्वरमाशनम् । ` कामला पार्ड रोगच्च शोथ" मेमरोचकम् ॥ ग्रहणो-
मामदोष'च कासं `्वासञ्च तत्र तत्! मूतरक्षच्छगतिसारख्च नाशयेद-
`विकंल्यतः॥ ` अग्निञ्च कुरुत दौषः वलवं प्रसादनः । विषमस्य
ज्वरस्यायमन्तकः कथितो भुवि ॥
1728007८ 7१८८4114 {44८ १८५5८.
` ` एमा: [धिह च्छल, ग ४6८प्ाःर ४14 उपप ४० ६५ ८ एलं
174
चतुथंखण्डम् । १७५
षड़ानन् रसः । |
आरं कांस्य छत तामः दर्द पिप्पलो विषम् । `तुखधांश'
मह् थेत्खक् याम गुड_.चोरसैः ॥ अधुना मष परित्वा तु गच्रामातः
लिष्ेत् सदा । चवर मन्दानले चव . वातपित्तञ्वरेषु च.॥ ज्वरे
वैषम्यतरुणे जोण'्यरे विशेषतः ।` सुद्वाब्र. सुदगयुष' वा .तक्रभक्ताश्च
केवलम् ॥ नारिकेलोदक' देयं सु्गपध्य' विररेषतः । षडाननो रसो
नाम सन्यैज्वरकुलान्सकः ॥
५८४१८६१4 2,450.
115
१७६ रसजलनिधिः ।
प 111 पलट दल; ४८ [0 [प्ल सध [1 व~ पालनत्प्र
(€= ६1] 55 01 पल ल्पता [वनः प.प प्त [दहल
016, चप) न प्रातस् सात्मा) [भापतिला क दर, मप त स्मा पत
वसन्तमानलतौ
ग्मः ।
विषसन्घरद्कद् रसः ।
1725417047
1044" 0744 1454,
पूणनन्द् रसः ।
पारद" गन्धक' शद्ध' तास्नमश्च्च माक्िकम् । हिरण्य तारतालच्च
वार्पभेक' थक् थक् ॥ खतकान्त पल' टेय' सव्धैमेकोकत
ष्टभम् । वच्यमानौषतरैभाव्य' प्रत्य कं दिनसपकम् ॥ कारवेल्ल
रसेनापि दश्मुलरसेन च । पपेटस्य कषायेण क्राथेन तफलेन च ॥
गुड़च्याः सखरसेनापि नागवल्नीरसेन च। काकमाचोरसेनेव
निर्गुणाः स्वरसेन च ॥ युननेवाद्रंका्मोभिभौवनां परिकल्पय च ।
रक्तिकादिक्षमेनैव वटिकाः कारयेद्धिषक्॥ पिष्यलोगुडस'युक्ता
वटिका ज्वरनाओिनी। ज्वरमष्टविधं हन्ति चिरकालसमुदुभवम् ॥
विविध वास्दिषोलख' नानादोषोदभव' तथा । सततादिज्वर हन्ति.
साध्यासाध्यमधापि वा॥ कच्षयोदुभवच्च धातुखख'ः कामश्णोकभव
177
द
१७द रसजलनिधिः ।
तथा । भुतावेशज्चरस्चंव ऋच्तदोषभव' तथा । अभिघातच्चर'
चं वमभिचारससुदभवम् ॥ अभिन्धासं महाघोर विषमञ्च
विदोषजम् ॥ शोतपूव्वेः दादपुव्यैः विषम भओौतल' ज्वरम् ।
प्रलेपकचञ्चर' घोरमदनारोश्वर' तथा ॥ यरोहज्वर' तथा कास' चतुधंका
विपययम्। पण्ड रोगगणान् सव्यानग्निमान्दयमहागदान् ॥ एतान्
सव्यान् निहन्तााश पतान न स'शणयः। श।ल्यन्न' तक्रसदहित'
भोजयेद् दिजस युतम् ॥ ककारपुव्धैक' सब्यै' वञ्च नोय" विशेषतः ।
सैधन' वज्जयेत् तावद् यावन् न वलवान् मेत् । पू्णानन्द्रसो नान्तरा
दुलंभो वसुधातस ।
01/211(140द
घ 205८.
चिरसुन्दर रसः
भागवय' खण भस्प दिभाग' तारमश्चकम् । सौहात् पञ्च प्रवालश्च
178
चतुधंखण्डम् । १९९
मौक्तिक तयसन्ितम् ॥ भस्मसुत' सप्रकञ्च सन्म" मद्धय'तु कन्यया ।
चछायाश्ष्का वटो काया कामीदुग्धानुपानतः ॥ न्तय' इन्ति तथा
कास गुल्मच्चापि प्रमेदनुत् । जोश ज्वरहर श्ायसुग्मादस्य निक्लन्तनः ॥
सव्वरोगदरश्चापि वारिदोषनिवारणः । एष कैदययशःप्रद; रसोऽय
चिरसुन्द्रः ॥
हिमांगुशेखर रसः ।
शएसूत' तथा गन्ध कारयेत् कष्जलो' शएभाम्। खतसूतः
छम तार" सौदमश्ञ्च ताम्रकम् ॥ तालसण्त्ल' वद्गभस्म मौक्तिक च
प्रवालकम् । सुवण माक्तिकञ्ापि च ए यित्वा विभावयेत् ॥ निगंर्ड
गवल्नो च काकमाचो च पपंटो। व्रिफला कारषैल्लच्च दशमूलो
पननेवा ॥ गुड.चौ हषकश्चापि शङ्नश्च कैणराजकः। एतेषाञ्च
रसेनैव भावयेत् विदिन' एरथक् ॥ गुच्ामाना वटो काथा हिमांशु
गरेखरो रमः। पिष्पलोगुडम"युक्तां निर्व वटिकां शुभाम् ॥
उ्वरमटटविध' दन्ति निगम साममेव च । सप्तधातुगतञ्चापि नाना
दौषोदभवः तथा ॥ सततादिज्वर' न्ति साध्यासाध्यमथापि वा।
श्रभिघाताभिचासेलं जोर ज्वर' विशेषतः ॥
179
१८० रेसजलनिधिः ।
1201012.(050४-500९&
001" 74501.
खतजोवन रसः ।
174८
0/ ८ (८1.01, 2250.
परश्चुनन रक्तः ।
1६1
१८२ रसजलनिधिः ।
(2217166), छगल, (णलः =ए68, =ष्ण एङः अपाप,
0161६, लषु, रला) भात् नि 26 ४0 06 प्लवे प्णडनील
४] 1176 †पां९८ 0 700४6 म कान छात् 11206 1010 11115) 016 18601
1 फलं, 0. 1४ 15 9. एलः ००६ 6वाला€ ग {९र्ल. 12161,
7616 66 ऋपा ल्पात्, 700६-8]६, कद्तेप्तं, धात् 00, 106
{01107 276 8180 उवप 10 06 प्ल --8णा62711् धा
०त४ घ्रा = ्व०6त् अमात् 95६6, अत् तकप्पद्रणह् ग ९०१
१९267. 1111, 90. ]पा66 ग &€€॥ 00106210112068.
सदाशिव रसः
५८८05014 24501,
182
¢
चतु खण्डम् । १८३
10 {0 (नाला 0 कण्वे, ८. 106 शत्यपणपौक्षाा, पप 1161086,
18 ५0 0५ 1९ $ €्था18 2 {1९ {एत् [तत ग 0811प}४.
पाप), 1] पाल प्ततव्ङु ६६०8 ९0४ प्ला 16 भण्ड.
४४ [€ ९०, ४1८ प्लवान् 78 0 76 च्थल) (प 0 कत९'न्त्,
211 71130 कप प्ी वणो स्वृ] वप 6$ ० [०९1५ 0191९९७.
{00०80 {0 14118 ध्वी. #0 06 (ष्प्ला धौ 1006 9त [प6€
01 116] 160१९०६. (118 716ताला16 (प्राह) 77 2 81107 प्176 {€ण्ला
तप्त 0 णो ९५८८ 9{ ए इरा. [ौ ला, 7 ४166 ०8४8, 21] 80118
01 कात, प्प, 10(पताााष्ठि भि, १४६1118, {05910}
9)
2110 टाप््राषपीत् {९6प४्8. |
चतुधंकनिवारण रसः ।
विभागः तालकः विन्द्यादेकभाग' तु पारदम्। तदर्ध
गन्धकः चैव तददद तु मनःशिला॥ कारवज्नोदलरसंमदथेद्
प्रहरतयम् । पाचितो वालुकायन्तं चतुथ कनिवारणः ॥
चतुथ कगजाङ्शः ।
स्याद्रसेन समायुक्षो गन्धकः सुमनोहरः । ददिमावल्लोतिगुशितो
188
१८४ रसजलनिधिः ।
निगुरडोरसमदितः ॥ सप्च॒ वारानि तद्योज्यमाद्र कसवरसेन तु ।
सन्ततादिज्चर' इन्या्चतुथ कगजाङ्शः ॥
८112 ६९१-८६॥०६4 447 ५८1९८50 ८ 74860.
011९ 1081", 68९1, 9 00ना$, अपा", 21 19166 19168 01
10101270:9111 (इप्रल्मनाशर 7८) ५76 ६0 06 ा००6€त् ६006016, 107 §€णला
{17188, 111 {16 ]पा८€ 01 € 16४९४८8 ग प्रपात. 118 06416116,
नव) 11) 10107061 00868, रए ६16 9८८0 एक्ाप्न0ला{ ग ॥0ाद्
8110 &£11€' }पा८९, 0प्+€§ |] 80118 ग ए168.138 119, 10लृप्ता1ए
(0 पपार 16९९1.
भूतभावन रसः !
कण्टकारो सिन्धुवारस्तथा प्रूतिकरल्ञकम् । एतेषां रसमादाय
त्वा खप रखण्डे ॥ प्रक्ष्य गन्धक' तत्र उवाल' अदग्निना
ददेत् ॥ गन्धक्के स्न हतापन्नं तत्सम' पारद क्तिपेत्। मिओोक्षत्य
ततो दाभ्यं द्रत तमवतारयेत्। ्रामदहयेत् तथा तत् तु वथा
स्यात् कव्नलप्रभम् ॥ ततस्त रक्तिकामस्य माषक' जोरकस्य च ।
माषकं लंवणस्यापि पणं छत्रा निषिवयेत् ॥ उ्वरे विदोषजे
घोरे जलमुष्ण' पिषैदनु। छया शक रया दव्यात् सामे दयात्
तथा गुडम् । चये च्छागभव' चोर प्रदद्यादनुपानकम् । रक्तातीसार
कूटजम्बुलवल्कलज' रसम् । रक्तवान्तौ तथा दव्याद्ड् म्बरभवः
जलम् । सब्मैव्याधिहर श्षौघ भतभावननामकः। भयु डिकरत्यं व
तच्चापि प्रबोधयेत् ॥
श्रोतघ्न रसः ।
कुष्माण्डच्तारचुर्णौदकतिलजष्यक्पाचित शडतालं तुल्य' सूतेन
पिष्ट तिदिवसमसक्षत् कारवत्नदरकषेण । चिषृ7 तत् खपेरान्त दिन
पतिपिद्धित' रन्ध,मप्यन्धयेत् त' नोरन्ध,' चुणपध्यागुडलवणखटो-
म्विरप्यन्तरालम् ॥ तद् वालुकाप्रूशंघटे विदध्याच्छनै; पचत्
तावद्पथयसुस्य । त्रिवि वंत्रसुपैति यावत ततस्तु शोत' विदधौत
चणम्॥ सिद' तच्च समाददोत तुलसोतोयेन वज्ञोन्मित' पश्चात्
चतौद्रकणासिताज्यपयसा क्षत्वालुपान' गदो । भृष््ोताथ पयोऽन्रसुन्न-
सहित साज्यच्च हन्यात्र.णा' ताप कालवशेन सच्चितमय' शोतन्ननामा
रसः ॥
188
२४
१८६ रसजलनिधिः ।
920८0 10110. 1"15८1.
वरहच्ज्वरान्तक लोम् ।
विक्रमक्षेशरो रसः ।
शल्वभेक' ददिधा तार' मह येदु विधिवद् भिषक् ॥ पञ्चाद् विष
181
एद रेसजलनिधिः ।
रस' मन्ध मेलयित्वा तु भावयेत् । एकवि'शतिवारांश्च लिम्माकं
वल्कलद्रव; ॥ रसः सिदः प्रदातव्यो गु्ञामातो ज्वरन्तकछषत् ।
सव्वैज्चरद्रः ख्यातो रसो विक्रमकेशषरो ॥
मेघनाद रसः ।
188
चतुथखख्डम् । १८०९
€
चतुथंकनिसूदन रसः।
दिगम्बर रसः|
0204016
14 125८.
190
चतुधंखर्डम् । १६१
07970008 डना, (तपदो, द्रल0ा 0 {०0त्, ठनगा7० कपल्ट्पछ्ो,
2110 01168,
उमाप्रसादटन रसः |
ज्वराश रसः ।
टङ्न' रसगन्धौ च समभागी प्रकल्पयेत् । ` नेपाल' दिशुणं
191
९०२ रसजलनिधिः ।
.1001"011221/50८ 105८.
चन्द्रोदय रसः ।
पटी प्रयोगः ¦
शव्वे'शवरवज्धिजयरसरशेन्द्रजवेन्द्रादिपप
टोसंज्ञका रसभैषज्याः
सब्प्रज्यरेषु प्रयुज्यन्ते । तेषां नि्राणप्रणलो श्रय ग्रहणोरोगाधि-
कारे द्रष्व्या ॥
198
१५
तोयोऽध्यायः ।
अथ ज्रातिसाराधिकारः।
+ अथ ्वरातिसार-निदानम् ।
व ॥ © * ~~~
(षरा,
194
चतुधेखर्डम् । १८५
ञ्वरातिसारे रसप्रयोगः ।
सुखस््नोवनो रसः ।
सिष्धप्राणिष्वर रसः ।
कीनकरुन्द्र् रसः|
196
¢
चतुधखर्डम् । ९८.७
कनकप्रभा रसः ।
गगनसुन्द्र रसः ।
रङ्न' दरदं गन्धमश्वकच्च सम' समम् । द्भ्धिक्राया रसेनेव
भावयेच्च दिनवयम्। दिगुक्ञ' मधुना देयं वह्नेन श्वंतसल्नसः॥
विविधः नाशयेद्रं ज्वरातोसारसुल्लणएम् ¦ पथ्य' तक्र एयम्ड्ाम-
माभशूल' विनाशयेत् । अ्रग्निव्रहिकरो छ्यघरसो गगनसमुन्द्रः ।
197
१९८ रसजलनिधिः ।
8€ ६0 € रश्व ६0द९ध€ 21 816०6 {0 0108212", 107
६1166 तृ, प्त) € ]पाद् ग वपद्वाा [18 21 पालय
६0 06 ग्ा्रत6, क्0 एथलौ8 वा लए, 69०, 4 (ल्म 06४,
1166 ८28 0 प]116 (लां वात् 9 11606 न 1016४, {118
116वालो€ सपा 2] 806 0 लकल 0) तांश] 87
(8९१९४, ६यपत् ९0116 वप्€ ४० पप्रला8, 1४ 17669868 [0 ग 01268-
1101. 101९६, एकत्र], ९०8 (पहर (तपा 20116 204 ०९००1७१).
प्रंतसच््लोवन रसः ।
रसगन्धौ समौ ग्राद्ली सूतपादं विष' च्िपेत्। सब्धैतुल्यः
खतच्चास्र' मय धुसुरजेरदवैः। सर्पाच्याश्च दरवर्थामः कषायेनाथ
भावयेत् । धातक्यतिविषा सुस्तं एर्डो जोरकवालकम् ॥ यमानौ
धान्यकः विल्वपाटापथ्यकणाज्वितम् । कूटजस्य तचः बीजः
कपित्य वालदाड्मम्। प्रत्येकः कषैमातः स्यात् कुरिति
क्राधयेन्नलेः । चतुगुण जलः दण्ला यावत् पादावरेषितम् ॥
भ्रनेन तिदिनः माब्यः प्ूवौक्तो मदितो रसः। र्दा तदु
वालुकायन्् क्षण खदम्निना पचत् ॥ प्रं तसच््ीवनो नाम चास्य
गुच््ञचतुष्टयम् । दातनव्यमनुपानेन चासाधामपि साधयेत ॥ षट-
प्रकारमतोसार' साधासाधा' जयेद् घ्र वम् | नागरातिविषामुस्तं
देवदारु कणा वचा ॥ यमानो वालक धन्या कूटजत्कहरौतकी ।
धातकोन्द्रयवौ विल्व पाठा मोचरसः समम्| चर्त मधुना
लेद्यमङुपान' सुखावहम् ॥
27८८ 5८770 164000 1450
198
चतुथेखणडम् । १९९
उचरातिसारे पथ्यानि । `
अधघातिसागाधिकारः ।
अधातोसार-निदानम् ।
(01270 द ८.
1८६5 ८८.5८8,
200
चतुथंखर्डम् । २०१
6०1] 81010618 17 प्3 त56986 15 #78 ; 6 प्ल
00000
{16 {011४6 व %््पऽ (श्ट) दना ग ४6 04 28 0115
]€)
16886816 17४6 ग 016 तादल्िणछ 81-8 ( ९ 10 {€
8{01719610); 18 पपं >९व्. कन 116 8100], 9० 8 वपणन तृण्ण) $
प.प 31 6068९ वपा 668.
अतिसारे रसप्रयोगः ।
अ्रभयनसि'ह रसः ।
दरदञ्च विष व्योष'जोरक' टजङ्न' समम् । गन्धकच्ाश्रकञ्चव
भागक शदसूतकम् ॥ सन्भतुल्यमडः फेन महयेन् निम्बकदरवैः
।
एकंक भक्तयेच्ातु जोरकमधुना सह ॥ त्रिदोषोखयमवीसार
सच्चर' वाथ विज्वरम्। स्वेरूपमतीसार' स ग्रहग्रहपी' जयेत् ॥
रसोऽभयन्रसि'होऽयमतोसारे सुपूजितः ॥
4८7*0 (0000८41 1८८1166 {10 ८2८1." ८६८,
40100110 11050700 450,
स्वि] पपात रज लोादवफथा, 6018, प्रतार, 16618,
0078; उपप, 70168, णात् ल्ल 276 ४0 26 एण& {06
57114 7०0०५ फा [लाता कपं९6 पछा६ 916 पला 0 06 246,
016 दी 771 एल), 66], 0 06 1णुद्छ श्रा] 1016 21
ए0फवलः त पणतव 10. (ऽ परल्वाला6 लाः ताभा52, वपर
॥0 शा 6५0८688 0 € {7766 १0०87४5 शात् =लप्णा० त} 20
2.80.
प्राणेण्वर रसः ।
रसगन्धकामभ्नञ्च टज्गणए' शतपुष्पकम् । यमानो जोरकाख्यन्च
रतये क' कषेयुग्मकम् ॥ कषेमेक' यवक्षार' हि'गु पदुकपश्चकम् ।
201
२६
२०२ रसजलनिधिः ।
विरङन््रयव' स्जःरसक' चाग्नसंन्नितम् । षष्ट च वटिका काय्यौ
नान्नरा प्राणेश्वरो रसः ॥
-01"८111251८4074 2८45८,
श्रखरताणेव रसः ।
01412140 2*454,
209९
चतुर्धखण्डम् | २०२
दुर रसः।
सुशच्छतोन्छचुण' तु रसेन्द्रसममागिकम्। काञ्चनाररसैष्टशट1
` सबव्यातोसारनाशनम् ॥ पिष्टः समेन तच्छ न काञ्चनाराम्बमरितः ।
पटपाकोऽतिसारघ्नः सुतोऽय' दद्रूराद्यः ॥
2411010 2050.
आनन्दमैरव रसः ।
सुघधासार रसः|
, 9४८4
-50 44 १८5८.
208
२०६ रसजलनिधिः ।
€ ६०18, €९}1, ग पात्ति" 1ताः2 8, 19©र 16& , 100४6 ग
ल्त, (रपत् दं ग ४76 51010917 ६66, लला, कात 86001६6,
6 @नपकतप्ात् 78 पा ४0 6 इणललल्त् 0 =02, णः
ऽ€श्छा ९8, ध ॥6 त्ट्व्व्तरंठप ग शापा, 7078 फल्वाला1€
10ल@ 665 71९ १065609 16. 11 11662868 णदं 6. =12086)
51; 18068 ८४, {0 05 ण्ट प्ाघ्ीा ता @96 त प्राप्त
210 5४8“ [68४६व प्0द6्धालः, 086 1010 & ]प], 2110 [16260
ए# 1168118 0 {16 8प्र€व21 श्ाद्राक्0. 07 †क्6]9€ ` 0110668.
1४, पर्ल णी ष्लव्ल्वे ति ९0क'8 0111 01८ दपा
1109764 7071 =20268 फणं], ोठत्तव् शोध, =०प्ालः =लण$ म
1६21016 {00 अररः शला) ०8 @एघ्€ा 08111978 ता दपाठा,
0161 12 [{पा18, छाल्ला 1791006 पा, भा 100 {01666
2110 पल्, 100९, व € (प्ा४. (018 0€्वाल16 7 गुणण1166
{1९6 01 11166 > पफ; दपा€७,) र्था पपाठ, 211 3008
त 9711069, चला४6 07 ©1101116, 01९८ पष्ठ7, 1088 ग 0 थ 9 01681010,
1116879] ०08प्पट0), व$ऽला्ला$; 01911068 11 {€< ९101619
01217108 प] णला5, शात् र ल6011 ६0 1006.
नागसुन्दर रसः ।
सुधासिन्धु रसः ।
201
२०८ रसजलनिधिः ।
101] ग अतर, {196 (द०्लात् 18 ला ४0 06 इप]6्26त्,
{07 880 7168, 10 0112./ए2ा)8“ 11 1116 १८८०६7०० ग =४1€
10008 0 ©101.2129. 1४ 38 € 0 6 10156 {7 1211 1/8
वपाक 9 12098279, 0060 क) 106 फण म पा,
70806 171६0 [प्र])8, 8० वतनं€त्. 11686 10108 276 € ६0
6 कपा 10६0 भी वलय क, पाल पालाः उपक्षि म काला
188 € 068९0 शा] 1106. {106 0) ज {06 00 18
{760 {0 € तपा ०086 एङ शा त्वकाल एकश; ४06 म
एन7@ (उलफलय४त्त् एङ फत् धति 7प्छ8, (116 0 18 {€ ६0
© इप०१<०४६्त् ४0 नः $ एप. ऽ 0९्वाला16 भा"68
त्9111082, 2.८प्€ छात् =ला1ता1९. 0086, †0पा 1208, 62९1; ६0 06
{धट पध} 100 पपथाल्व् पाठात <ी8 वनात् च 17४ध्€ ग वभ्नी6त् एपर्ल.
{2)1&६, 00116 1166 शना) (पप.
विश्वनाथ रसः ।
206
चतुथेखर्डम् । २०९
1768160 11 60 "8 1111, {11688 816]18 2176 {€ ६0 ०९
01९९6 0 ॥व्छ ॥़ [पर{थ्ा. #४एालया 60016 0 12090)
0 1169४, {€ ९068 816 0 06 #ध्€ा) गा ०५ 00त७०९
61 716. 12086) {07 1808 6260; {0 06 (ला पप्रं॥10 10069.
06्व्ल््0ा ग शापा, अ र38^ पाप्ञ+ १६९२२५३८ 21
0९]18“, 18 {0 06 वष्र लः पमा 1118 11646116. 91160
© 619.7111082 तृप्€ ६0 शा) 6280688 0 ए“.
पुचन्द्रोदय रसः ।
शुं च तालक" सीह मगन' च पल' पलम्। कप्रूर' पारद'
गन्ध' प्रत्येक' वटकोख्मितम्॥ जातिकोषमसुरापवर' शटोतालिश
केशरम् । व्योष चोच' कणामूल' लवङ्गः पिच्ुसम्बितम् ॥ भक्षयेत्
प्रातस्याय गुच्खादयप्रमाणतः। नानारूपमतिसार ग्रहणी
209
>.
२१० रसजलनिधिः ।
सव्यरूपिणोम् ॥ अन््पित्त तथा शूल शूलच्च परिणामजम् ।
रसायनवरश्वाय' वाजोकरण उत्तमः ॥
कारणयसागर रसः ।
240
चतुर्थखण्डम् २११
211
२१२ रसजलनिधिः ।
प्रताप मैरव रसः ।
महेगमङ्गल रसः ।
212
चतुयेखण्डम् । २१२
(115 पाल्वाल06 (पाल तकाभ्नः10068, कोति ठाः स्प्रंकिणा(ः ल्ल,
0४8९६67, 8110 ला10116 त181111062.
दाक्षायणो रसः ।
218
२१४ रसजलनिधिः ।
षड निष्क तैलम् ।
9411415९ ६८८१८70४.
श्रतिसारे पथ्यानि ।
अतिसारे अपथ्यानि ।
सखदोऽच््न' रुधिरमोक्तणमम्बपानम् चान व्यवायमपि
जागरधमनस्यम् । अभवज्जनः सकलकेगविधारणब्च रुक्ताणसाव्मा-
मनच्च विरुदमन्रम् ॥ गोधुममाषयववासुककाकमाचोनिस्मावकन्द
मधु शिग्र रसालपूगम् । कुरमाण्डतुम्विवदरं गुर् चान्रप्रान
ताम्बलमिन्ुगुडमद्यसुपोदिका च ॥ द्रा्तास््वेतसफल' रसोनञ्च
धात्री दुषटाम्बमसतु ए्टहवारि च नारिकैलम् । संख हन' खगमदोऽ-
खिलपव्रशाकः कारः सराणि सकलानि पुननेवा च ॥ णन्वरक'
लव्रसमम्त्रमपि „ को पिवर्मऽतिसारगदपोडितमानमेषु ॥
2198
२१६ रसजलनिधिः ।
(2४९ ८2४0 ८८40175 21.005 22 14177व्ट८.
0160901, 810011दव्0ा) अ 6011 कप, 8160112 - ८
21004, व0112 ग ए2६6ा" 171 65:6688, 02171, 8९ प्र] 1116
९0७6, (एव्दणं7& = 1216 =[गा18 2 710६ शाण, ऽए
21101011 16 00 1) ०1], अपणु<अ7 ` ९2118 ग =128 प7८
{8179 0. {00त 11670 185 ९029186) प9.९८प5६0106त, 871 11601
9९71128] $ ९0110190, 11689, 102/8119, 2181705, 02116, 098
19 18708/6112, 06118) [20६2609 27त 0्ल€ =पला, 510018.21512
1121020, 06६6] =पप्र, ` इप्ा0/त्2+ ` व्ृ8प) = प्रइ, {001
0171016 0 व, 0606 169५१९8, 087 86, 10126868, 'पए111
प 12068) =पिप्रा॥§ =ग 91119-061858, 297111९, ` 21.9.18.
1706 फलाः (णत्व लाप€त् कालप सला {871 (दपट))
९0९0, गा] =शा०७॥०९68, प्रञुर, 21] 80115 0 10४ =11€-08
211२2118, 1221106६; ए्ा19779ए2^ {धरधरध, 8811, 21 5०15 214
[धि] ६0 [08ध€ा105 अप्र 070 त1871*1068.
` अथ ग्रहणोरोगाधिकारः ।
ग्रहणोरोगनिदानम् ।
216
चतुथंखण्डम् । २१९
णाली १16४, मच्छ) 2{ 3 826, 561] =पल्मत्छा)ऽ 1116
त1दल्शाट 162४ पला =त879268 {6 छणोाधा =पश्लनं (0 11€
1108८16 11610; 0 168 ९011८107, कलन ऽ 100 111 86011961)
116), 206616्त् 0 ०९७ 0 0076 01 ४16 #}166 4081185, त1861191068.,
10 877 (09, {06 एठा #11€ 81010860, प्रलाः =पा५768६6त
01" 41268060 पा इत्र ्न ०09]$, 8010€01168 110 {116 100
10086 8 80761068 10 ६16 जिला 0 {ल76व शात्
8011त् 8001. {16 प्लाक्ष ९6१18 110 ॥75 व1568.86 216 ॐ ९6181011
#0 {00 8९] ग 106 1771098, 82त वपा10688 ग $€ वटव
1684.
ग्रहणोरोरी रसंप्रयोगः ।
वजकपाट रसः ।
217
२८
२१८ रसजलनिधिः ।
1९2४. =व१€ द्०गणजात् 15 ला 10 06 णणड6्त् ऋपा 90) € पर]
तपता 9 क्रा, 271 ददरपत्श््ा त 116 [ष्णा 319"111811;
68९}. {६ 38 ला {0 € >]}८९६6व 0 7119 19“, {07 86€फला
प्ि168, - ए1{11 =€ वृच्व्८्प्0ण ग 01108. 00 1 611
€ष्ला$ .{116 871 धाला त€त्. 0086, षवृ€ 19९05, 68९, 10
९८ परल पत्नौ [गाठ |
अरग्निकुमार रसः ।
सुवणसुन्दर रसः ।
विमूत्तिः रसः ।
पोदलोरसः ।
वह्किञ्वाला रसः ।
वञजुधर रसः ।
रसगन्धकतास््ाश' कारां स्तोन् वरुणा तषम्। शअरपामागेस्य च
्ार' लवण' दिदिमाषकम् ॥ चाङ्करय्या हस्तिश्ण्डयाश्च रसैः पिष्ट
पचेत् पुटे। भक्तयथिला ततो. ग्॒ञां ग्रहणणां काञ्जिकं पिवेत् ॥
पक्तिशूले च कासे च मन्दाग्नावाद्रंकद्रवम्। अम्लपित्तं च धारोष्ण
चौर' वज.धरो ह्ययम् । |
-2 4114 (441*4 24054.
221
२२२ रसजलनिधिः ।
१९९ कणत [तलः ; शात् का काणयुतरित्ैतः (कदंतष्ति (तापोान्त् पध
एा71णडा)€88) ऋध पणं] अध] कष कलाः 70116071.
ग्रहणोकपाट रसः ।
मक्ररण्डय रसः
` 4144464८ १५5५,
्रहणोश्णदं ल रसः ।
तोशा
224
चतुथेखण्डम् । २५
01068119 6४४, {दला 1111181, 91] 80118 ग 41811069, 8९}119;
81101012; 61121060 8116ल), 27 ©1110116 {6 रल.
ग्रहणोैरव रसः ।
स'ग्रहणोद्र रसः ।
वडवासुख रसः ।
6(07.40011122/20८ 2"050,
226
चतुथंखर्डम् । २२७
81 1720018,69.९1. (गुणऽ 1016त7ल06 =(पाइ ©, †€ रला 27
€ 1811211 0 1011 ऽत्,
ह'सपोद्लो रसः ।
दग्धकपह कान् पिष्टे त.षण' ट'कण' विषम् ॥ गन्धकः
शदसतच्च तुल्य' उ्म्बोरजै द्रवैः ॥ मद येद् भ॑क्तयेम्माष' मरिचाज्य'
लिहेदनु । निहन्ति ग्रहणोरोग' पथ्य' तक्रौदन' हितम् ॥
ग्रहणोवज॒कपार रसः ।
सूतं गन्ध' यवक्तार' जयन्तु््राश्चरङ्गनम् । जयन्तो ङ्कजम्बीर
द्रं; पिष्ट दिनतयम् ॥ यामां गोलक" खे व्य' मन्दे न पावकेन
च। शोते जयारससमैः शल्मलोविजयाद्रवैः ॥ भावयेत् सप्तधा
वजुकपाटः स्याद् रसोत्तमः। माषडय' तरय वास्य मधुना ग्रहणो
जयेत् ॥
"0410६ ९010 ९40.६८ १८७८.
ए0प९॥ पपशा.{68 ग लाला, इषा ीपा) 192 [8112 18)
1998709, 10168; 204 00 216 0 06 71260 ॥0ध6धालाः, शात्
141
रेट रसजलनिधिः ।
1००९, 07 016 कव व्व) पा 106 पां ग ष्प्,
0071022 1212; 211त् 11016 पा, 87 7246 10 > प}, {118
18 10 06 प्र् 7 ॐ श्यना 00, ६06 ना ग 11९)
18 0 06 009९6 शा 21 स्थला 09611. (118 701 †8 1167
10 06 06४6 0 > 1111]त 16६ {07 06 87 1217 0.
एला ९0016, ४6 लगणः 18 ४0 06 ऽप016०॥€त् ६० 01298112.
{0 ऽच्प्रला प्नि68, कात 6 रपांथ्० 0 19७८ ग 01478.
8112111002.11; 2&1त [श्छ 086, 12 0 18 1905, चबा 10
06 प्रथ 6} 1076. 1118 10616106 ना65 197)
नरपवल्लभ रसः ।
228
चतुधेखर्डम् । २२९
1]16पा710501, 0011९, =01118, 16008, 10 -पफ्छाा६, 0812.)
81211118, 1911089. [71168 30 7 भी].
नूुपेन्द्रवल्लभ रसः ।
230
चतुधंखण्डम् । २३२१
1101618, 22६03107 587 धपद(पषषप ; 011 1४,
187 77
08.171 {0 81] {17€ 27०९€-11811९0 110171४8
; त 160१९०९
शात] , छ [व 7 तृपश्या्निौ$ ६0 81] 116 200९0719,
11लप्ताा1ट 018 881४, 816 {0 € 115 ६९त 10दलौ71€,
वनात् उप्])}०लत्
10 018/ए8112^, {01 8€ण्<ा 1068 20९11, 1111 @2021"8
1717]ए 81
1९6 0 1त्नृप्ा02. =मा]8 816 भाला ४0 € (89व& {था
1१९5
61९16, 68९11, 0 06 प6त 77 8 8118. 119९6. {175
11611676
0168 एए6108र 01 {10 तूलं 11606. ९818111 01
1072 अक्ात्17द
26९०त९त् 1 1 प्रलयाऽ, पतन)8, 2116708, 101"
01186886, शता
210 [11101688 एकरात्र. अ] ण्दलाला 8]01€61, 818,
11118 १४९ ६० {116 ® ८९७8 {011 क, 01806668, ९०116, 8]{2९11118.{01168,
0ाकश06[88, =[6ुणा0ड, स्फटा, स्तिपा", 811 ९0191 त716 #८
८0110101}.
वासुदेव रसः ।
6 ८152८4८४ 2८5८४
23}
२२२ रसजलनिधिः ।
[086 {11166 14.078, €, {0 € प्श) प्र111 ०९८९0९६0
16672 101;:60 1४1 21186 1166. 115 11€016116 "68
[1 # [] [१ { |] क [| #| [| [| [|
232
चतुधंखण्डम् । २२२
सन्वारोग्य रसः ।
940"0040004/८ 2254,
238
|©
२३४ रसजलनिधिः ।
एप ६0188 त लाटाः $ 18 ६0 06 0प९व पा {€ 76116त 1620,
2० 0 ६0 € 43९ 0076. =व718 ९० 0प्राात 16 {€ 10
6 पल्ा पताा ४06 न्थ] वात् ला पना {जाः {0188
116166त इषा, 601६116 त) 0010006 1100 1007; 12९6 प001
४, 1111 €. {116 171९6 प्०8 876 ©) {0 06 1011606 {०४606 ,27
1015860 28 ०6 फा) †कएा ६0188 र 0 फ्तनद्व् गणाना,
त ‡{0प्7' ६018 ओ 62108. (116 66707007 18 धल ६0 06
1०१०७९५, ०४२७ श्त (न्व प्र {16 10100 -
{छपा 60188, 696}, 9 1161116116व 1624, €0ुग)€' [0ए1168) ६1818
1101; ©2180176 उल्वप्८ल्त् 0 28168, 11168, 7017909, 20
गपा ; 2त =पक० 1601218, 68], ग 89.012, = (9011918,
778 तप्राने
2, काणां; सकता 2) (लापा पञा18, 01181188,
प्राणना, 0197081 1887287) 101 [र०19., ©]1074-]ा8्0, प 27प्]8,
91
प 12 1105123 [1128-2 ऋत 86608 9 पत्या ; 6206
{0128 2 1222211, 214 2600166 006 एकल] ० 106 2160216
तप्र 9 811 ४06 8006-ा6प्प्06त, 1111686 76 ६10€1 {0 06
ां२७त् पाध) ‰ अप्ीलांला६ पाचन 9 आदा 21 16206 ४
0195208“ ए16]1 ४16 17166 01" तन्ट्वछमा ग 16 10110 काण 311
8१५९९७७0४ : --हष ]719्]9, 68818, 19४, 2176", 0813878,
210 017110218.{2 11118 216 †762 {0 06 ०1906, {प़्0 12008 17
111४, 69९0, {0 08 णद्रला 01066 ‰ वफ, प्ताः > शक्र 47006 ग
1016. {1118 11641616 &1१९8 1158 {0 1686 {06४6 11
0प्रा.€8 ९001619, 11९९०, चला६€ श्ण; 86890 07 6०४
11९0160 11 16604168 211 छर € 176 0, (0णडप्ीजा,
27161019; 81] 8018 ग ९0116, दपा, ९0], 23811019, [01168,
णठः, 80 071 01868868.
ग्रहणोगजकेशरो रसः ।
क 400072-
44वु 4-९९574204 2450,
2585
२२६ रसजत्तनिधिः ।
8 1 2 681 €0फ्रतपाि, ९०916 1 010्लः 016८८ ग
0118708 {€ {110८ €०प्ा00पत 18 ना (0 06 10त९'€त 171
7) छवः 29 0156 कध 0716 ४0]8/ ग ९न6 1168, {0
{0128 ० 7768 शत 06 णु, ©], ग 26017716, क्त्र,
तपा180182., €स्02.्०प् 0 87511197, 21 १६९६००४. ¶'1€ 01560
श7108{91166 18 {1670 ६० 06 8016९६6 ६0 19.90.108" ऋए1{10 1116 1प्९6
0 १६८०९४० ग थ्कुक्प्न, [916098, ए97112/, 28821101“, 2710
1021008012. 1 28 1168६ ६0 06 616 216 70९6५. 0086
66 18005, 6४८0; ४0 06 सल्ला ध्र ए0कत५८त् शाप्॥11 84
९121106 0. {1015 116व्स06 ©पा७8 2181801. 12161, 8102.11
८९1४068 ०97 ८1९0, {7211 शात ए€ाल्ीलं8् {00 19971 6
ए८0लन 0 (०८ णद 16 00९5 पपारल्त् ऋ > [४४6 ग
९121060 पल्ला, लपतत, 0 दा -्णा्. 1118 1166101116
112168868 90106016, ५1268४8 -†{0०06, 98तं 0068 ॐ 11 =प्रला्8,
ए1670 शा ्प्४€ 94९०ा090111 67168, 11 066 211 80118 न ताध 00०68.
[६ गऽ 81001 पा ्0पाः (भाअ) 18116106.
षोघ्प्रभाव रसः ।
पारद' गन्धक' व्योम वोच्छ' ताल' मनःशिला । सौवोरमच््नः
शद्वं विमल' च समांशकम् ॥ एभिः कञ्वलिकां कल्ला खल्पतेसेन
भञ्जंयेत् ग्रन्थिकः जौरक' चित दौप्यक' मुस्तकः विषम् ।
वालाम््र' वालविल' च मोचसार' समांशकम् । विचूणग पूठ्मैवत्
क्रल्क' तदेन विनिचिपत् ॥ पुनव्विमदथेद् यतुरदेकरूप भवेद्
यथा । भावयेत् सप्रवाराणि पञ्चकोलकषायतः ॥ अरलुलग्रसेनापि
दश्वाराणि भावयेत् । अनेन क्रमयोगेन रसो निष्यद्यते शछयम् ॥
जदो विश्वघनाम्दुना स हि रसः शोघ्रप्रभावाभिधो निष्का्प्रमितो
महाग्रहरिकारोगेऽतिखारामये । श्राध्यामे ग्रहणोभवे रुचिते वातं
च मन्दानले सुक्ग चापि मले पुनखलमलाशङ्गासु दिक्तासु च ॥
236
चतुधंखण्डम् । २२७
90100010 0060424 ८45८,
नरृपतिवकल्लभ रसः ।
जातोफललवद्ाब्दत्वगेलारङ्रामटम् । जोरक' तेजपवञ्च. यमानो
विश्वसैन्धवम् ॥ लोहमश्चः रसो गन्धस्ताश्नर' प्रत्य कशः पलम् ।
मरिच दिपल' दन्ता च्छगोक्तौरेण पं षयेत्। धातोरसेन वा पष्य
वरिकाः कुर् यन्नतः। ओोमद्रहननाथेन विचिन्ता परिनिभ्ितः
सवत् तेजसा चाय' रसो छपतिवज्ञभमः। टादश वटो खादेत्
पवित; सूथद्कः ॥ न्ति मन्दानल' सवेमामदोष' विसूचिकाम् ।
्गुल्मोदरा्ठौला-यक्लत् पाण्ड त्कामलाम् ॥ च्छल कण्ड शूलच
पाश्वशूल' तधैव च। कटिश्ूल' कुकिशिलमानादमटश॒लकम् ।
कासश्वासामवातांञख शषीपद' शोधमन्मै दम् ॥ गलगक्डगण्डमालामन्
287
२३८ रसजलनिधिः ।
पित्तञ्च गर्दभोम्। क्रिमि कुष्ाणि दद्रनि वातरक्तं भगन्दरम् ।
उपद'णमतिसा?ः ग्रहण्यश; प्रसेहकम् ॥ अश्मरो' मूतरकच्छुख
मूत्राघात सुदारुणम् । उ्वर' जोण' तथा पाण्ड तन्द्रालस्य' भम
क्ञमम्। दाच्च विद्रधि शिक्षां जड्गन्रटमूकताम्। मीच्यश्च
सखरमेदञ्च व्रधरहटदिविसपं
कान् ॥ उरस्तन्ध' रक्तपित्त' गुदभ्व'शरुचि'
ठषाम्। कण नासासुखोलयांखच दन्तरोगांश्च पोनसान् ॥ स्थौस्यच्च
श्ौतपिन्तच्च स्थावरादि विषाणि च। वातपित्तकफोलांश्च दन्दजान्
सान्निपातिकान् ॥ सर्वानेव गदान् हन्ति चर्डांश्रिव पापहा ।
वलवण करो हद ब्रायुष्यो वौथवदवनः। परो वाजोकरः खेष्ठः
पाटवमन्सिदिदः॥ श्ररोगो दीघंजोवो स्याद् रोगो रोगात्
प्रसुच्यते! रसस्यास्य प्रसादेन बुद्धिमान् जायते नरः ॥
-9724.62 0404604 745८,
एप" {02.58 68600, ग {21011518 1981109, 0812 पद थर,
€^, 0025, 710४, 1९ल.2न (69, 19024717, 300, 10लु६-3916,
11700, 01९2, 10कशष्टपाःङ, ऽप्यत वात &0णन, त 60 10198
० 71211619, 26 {0 06 पएप०त्त् प्र) 20808 ण गः 1९6 ग
277819२1, 2710 10206 1710 [118 1766 186४8 771 कल, 6४९]1.
एटा ग पल् 70118 शजत् 06 प्म 0 2 धप्नंला४ (016 {0
{766 06०४ पा 2 ५9, 28 16668821). 1118 116त्7ल०९ ©प7"€5
6811688 0 116 ५1681 11627, =प्ाप्रठाऽ, 00012, धा19्ए6त्
8]्छा, एषा, प्त878-10ट28, उञो], =शाद, धात पाश्च
01€' 01868868.
विघुमौलि रसः ।
रसगन्धकलौहाश्च' नाग' चितर' तित् समम् । र्ग जातोफाल'
हि्त्वगेलाव्दलवङ्गकम् ॥ तेजपत्रमजाजो च यमानौ विष्ठसैन्धवम् ।
238
, चतुथखण्डम् । २३९
प्रत्ये क' तोलक' चुणं' तथा मरिचतारयोः ॥ निरुलखकरटत' हेम
तधा दादशरक्तिकम् । श्राद्रकस्य रसेनैव धात्रमाश्च सखरसेस्तथा ॥
भावयित्वा प्रदातव्यो माषदइयप्रमाणणतः। भक्नयेत् प्रातरुलयाय पथ्य
भक्तंद्ययोचिवम् ॥ अगिनिमान्दयमजीणछच दुर्णीमग्रहणो' जयेत्।
्रमाजोख ग्रणमनः सन्धरोगनिसूदनः। विधुमौलिरसो नाम्ना
स्वौीदररुज।प्रगात् ॥
संग्रहणोकपाट रसः ।
ग्रहणोगजेन्द्र रसः ।
दर्दादि रसः|
दरद" गन्धपाषाग' तुगाक्ोध्धरिफेनकम्। तथा वरारिकाभस््
सघ्यैः क्षीरेण मद््येत्॥ रक्तिकायुग्ममानेन च्छायाशुष्कां वरी
चरत् । ग्रहौ विविधां हन्ति रक्तातिसारसुखणम् ।
020 "04 4४ 2,8८,
पपु =पधाप््रऽ म लोपकः, ऽप्ाापा, एतनोोक्वुाश्नाढ |
241
२१
२४२ रसजलनिधिः ।
0] 11; वात् [पाशा ९०11-0 €118 876 0 € 1100 ४०0लााल' ६]
10117 2114 17:46 100 11118, {प्0 1८78 1 एलका, ९68८), 1९]
16 {2 ९ वा6व् 7 29 शुीप्वुरः 118९९. 1118 1€वालाा1€ ८प"€8
९112171 ११६ 0100 वर्डदाप्€ान.,
वह्िटोपन रसः ।
249
तुश्रणर्डम् । २४६
जातोफलादि रमः ।
२
२४४ रस्रजलनिधिः।
#06€ 16268 9 €8.€11 2 {€ {0110 10, 11 5८८८8510 £--71एताता,
0118104/) ६00, =चकाक्नं, = 101९01ध18168) =वला], =14.11118^,
21त् 10.४12. 2118 276 पाला ६0 06 पाप्त्८, अड वल ता
७९11४, 68९1. {17718 106व1ल06 लाइ छान्दो], ८०], ४7
21121018. [† 1161८४ञ68 0, 0 ताटर५्ड्0ा. 1116 1107४
21.68 [01.011101६6त ४ पध्€ 116 2 थ 11६ 11601116 :-1{९्त्
081, 081 प 11166-6010प€त, 0919112. , 971त् एकत्वतां).
गन्धक्र रसः |
(0८412011420 2८15८.
244
चतु्थखण्डम् । २४५
18 ७ ५ 06 कणाः 8 {० ककल. 81€]]5, 176] 81. 10 1९
९०२.९त एण त९लु) पत्, णाऽ 18 पाल) #0 € वानल्त ४116 16816
0 [श्प परपश्ा, एला ठत्लल्त्, पाल पल्वल १ 1 06 18.1९7)
छपा णात् [0 वल'ल्त्. 1080, अङ 14.८.18, 10 06 र्णा का [101९४
11718 11601८16 ला7९5 @1211911), (1011106, आ [8/, त$हलाटाफ्,
८111167 त्15©25९5, धात् ¶८श्ला, 14 8 08106९1[]‡
४ ८प्रलं०पर
11 1862569 2,000{7111@ एएगाला कात् ला] त्८1,
मध्ुमालतो रसः ।
245
२४६ रसजलनिधिः |
(01 [1], तठतृर ०0 वक्षद (© [णा ), ताल,
तपथव्ा1 द, 1006 क न्प्ल, करद त रपद, णात् |८46
0| [पो ला्वा, 11) [> {1८ पाला {0 [06 को:4व्०, (6 ल्ल 7 लए.
111. (016 तत ]1]] 1 {0 ५ प्वप्रला दिष्लागः वषम 1 1140
(तक 018, {(9] ल 0 प्प लाप्त् 151) [6५ वष्र [न
{411९1112 111; 1 दल्वला८, विल ९ पा, [टर् न» स्द्रा,
1114 [पठा पां[६ धा लाली, (108 [11110 {1८ 11761
01 77) तला पाका 1120 ( अन्ना ६४5 06६८] [९८ 2011८, काहला
81५९0110 11 त्त ्ाा९) 10 10 06 पूकत्तल्व्, (णाह ल्वाला71८ लार
चा ९011 वाठ ५५ ालटा$) {ष्टा ल्क्एा, पलत, पहल,
2.11 तला ६८1४,
हिजसुि ग्मः!
सस्य शाण मंग्णह्य काञ्जिकेन नतु भोधयेत् चितकस्य
रसेनापि तिफसायाश्च वुदिमान् ॥ रमाद्रं गन्धक' शद' भृङ्गाजरसेन
वा। इभ्या संसूच्छनः छत्वा स्वरैः शागमंमिततै; ॥ खक्येत्
तु शिलाखण्ड क्रमणो वच्यम्रागज्ञः। निरु डोमग्ड वौण्ठंताकुचेन्ता
ग्रोपसुन्दरंः ॥ भङ्गान्कगराज्च जयेन्द्रागनकेत्कष्रैः। सर्षपाभां
वटो कछला दयात् तां ग्रहणोगदे ॥ मामवातेऽग्निमान्दयं च उरे
मरोरोदरेषु च । वातश्चे्मविकारेषु तथा स्ेषमगदेषु च॥ दधिमम्
विनिधिप्य मह्यला यथावन्! दातव्या गुडिका: सप रोमिषे
ग्रहणोगदे ॥ अम्बतक्रादिश्वान्तु कुव्वींत खे च्छया कड । श्रीमता
वैयनाधेन लोकानुग्रहकारिणा । खप्रान्ते त्राह मगस्येय' भाता
लिखितापिच॥
00/11/८५९0८४ „45४.
(216 {पप्रा {०४ उ पलद्६ ज प्लालपाा {8 ४0 ९ 11; 1116,
2406
चतुथेखण्डम् । २४७
1011060 11 (भाक, तल्दव्नाता च 1008 त लात्-पु तात्
१९९०९६० 0 00812 शात् 18 ॥6 € न्त काधि का संशोष
{018८ त नापा, एप्106€त् पाध #0€ प९८ ता 11981044. (116;
216 1160. {0 96 71006व् ॥0दव्४ाल सलं 0० हता] ६५०1१ त {11६
{1९८ ° ©8८॥ न 116 {01102 171 शटल पादपात्),
पात्रा) णठ पपन 18 10818 छानञणठ-हााा तुक्च,
णद 8० [९७18 [ववा 160र्@ क 01147198, वात् प,
71118 &€ ला 10 0८ 10व्€ ग पाल अंदर त ‰ 7801त ६९९,
62९11. [7 शापणापा7) 8८रला शानौ {01118 ध 9 ला€ 11€ 10 06 छोल)
0 06 [ष्पा पात्र 116 पल्ल ादा ग पादा, ल,
एप पो 1, ९८. (1018 प6्वाला16 ना1€8 पालां, 1741068-
11011, {शला ९९६९९88 [01160, 210 ला11260 श] श्ल).
च्रामपपटौ रसः ।
पके्टकादरिद्राभ्यामागारधूमकेन च । शोधितः पारदञ्चं व
काद्ध तुलया छतम् ॥ शङ्कराजरसैः शदः गन्धक' रससम्मितम् ।
दाभां कज्जलिकां क्रत्वा भाव्यमेभिश्च मेषज्ञैः। निगुण्डोपत्रमण्ड
कौ
केशराजस्तयैव च । निदाघमसुन्दरश्ापराजिता सोमराजिका ॥
रक्तचितकपत' च भाव्यभेषां रसेः क्रमात् ॥ सषंपाभा वटो कार्य
छायायां तां विशोषयेत् । ततः सप्त वटो द॑वयाद् दधिमसु समष्चताः।
नित्यः दघ्ना च भोक्तव्य कोष्ठदुष्टिनिघठत्तये। ग्रहणोमतिसारञ्च
ज्चरदोषञ्च नाश्येत्। अग्निदाच्छकरः खं ट आमपपःटिकाह्वयः ।
4172८ {1148 ?4४८
247
२४द रसजलनिधिः ।
1006व सा 1217 ‰ 101४. ज अपान [पाम्0तल्त् (ए ४16 प
५ 01111021212 पात् 108त्€ 31६0 ॐ पण्पोणो तः 01प्तृर 100पवय'
९ 111९]1 15 ६0 € अ0]९८(६€व् 0 [0118 /पव 19. एए] =#11€ [1८6 68९1
01 {116 {0110719 11 8110८९6881011 : --] ९४९८8 01 1117@ा1वा3 160 प्र0.-
1087701, [९8191418 1181018-डपाातृ्वा9, = वध इता, प्यव
1९0 © [प्र |€. 1118 ४४९ प्ला ४0 06 11846 01 {€ अ
+ 8 [पपात् 86ब्त, ९8८. ऽ€र्ला, पट) [1118 076 ॥0 06 पथ्या
(110 02 र लात्व्, (15 श्वाना नाल व111060, धल
धातं दा7ता1८, 016. 00116 11८८ रा €<पा्त.
शन्भृप्रसाद रसः|
248
चतुधंखण्डम् । २६९
[0 48 ० धऽ फन्वाजा€ पधा 6 2९९2011 [0211111€117 2
0पात, 15 {0 6 छ एला ६0 प€ [कन्न जा६ जा {16 एद 8.९. {1118 १08९
18 {0 6 11616286 $ 0116 796प्ं €ण्था तण्ड ध] 06 पाक्या
01 {61 12008 ० १०. 18 1690176 1118 1110.) 0086 ग घला
एवली18 9, वथ 18 10 06 60 ९व् 80 1011 28 116 08६ 18 10
९0101016] 6 €. (€ १०७९ 35 € 10 ४€ 1601060 0$ 016
746 2 08, 87त 116 6वालं7€ 5६०]01€्व् 2102661 ए 10611 {€
१086 २62९1068 0116 18011 8 8. {178 16016116 €प'68 811 8301118
01 21211811}.
विज्य रसः|
अ्रश्नरसायनम् ।
श्रय शस्य स्तूतस्य गन्धकस्यश्रिकस्य च । प्रत्ये क' कर्षमावन्तु
राह्म रसगुशैषिणा ॥ ततः कञ्जलिकां क्त्वा व्योषचृणं" प्रदापयेत् ।
केशराजस्य शङ्स्य निगुण्डया्चिव्रकस्य च ॥ गरोसुन्दरकस्याथं
जयन्त; सखरसं तथा । मण्ड कपर 7: सखरस' तथा शक्राशन
च ॥ श्व तापराजिताया्च सखरस' पणसम्भवम् । दापयेत् तत
249
२२
२५० रसजलनिधिः ।
तुल्यञ्च विधिन्नः कुश्लो भिषक् । रसतुल्य' प्रदातव्य' चुण' मरिच-
सम्भवम् । देय' रसा्चभागेन चं ' टङणएसन्धवम् ॥ शमे शिलामये
पाते घषनोय' प्रयत्नतः! शुष्कमातपसंयोगाद् ` वटिकां कारयेद्
भिषक् ॥ कलायपरिमाणणन्त॒ खादेत् तासु प्रयत्रतः। दृष्ट
वयश्चाम्निवल' यघाब्याध्यनुपानतः ॥ इन्ति कास' चय' श्लास' वात
समभवः रुजम् । परः वाजोकरः शं वलवर्णाग्निवर्दनः ॥
ज्वरे चैवातिसारे च सिद्ध एष प्रयोगराट्। नातः काम्यतरः कश्चित्
विद्यतेऽश््ररसायनात् ॥ भोजने शयने पाने नास्त नियमः कचित् ।
दधि चावश्यक' भ्छ' प्राह नागाञ्न्
`नोमुनिः ॥
( अत॒ रसतुल्यमित्यमेन यथोक्तभावनायुक्गसम्बिलितसर्वद्रव्य-
संतुल्यमित्य तद् वोदव्यम् ) ।
4002" 2"254"0/८12441.
250
चतुखण्डम् । २५१
0121711088, {6७ 01868868 वा€ ६0 1 6८९६8 0 = सद अत्
9002, 2816) ९0पए0., अ, €1८. 14 28 2 @००त 81110त1812९.
पोयुषवल्नो रसः ।
1 ४6८५९५९४ 1४5८.
अगस्त रस, |
सूतराजो हगस्तयः ॥
-440८54/८ १८४३८.
अग्निसुत रसः 1
भागो दण्धकपद् कस्य च तथा शङ्खस्य भागदय' भागो गग्धक-
सूतयोमिलितयोः पिष्ट मरिादपि । भागस्य लितय' नियोज्य
252
` चतुथंखण्डभ् । २५२
सकल निम्बरसे चणत नाला वह्िसुतो रसोऽयमचिरान् मान्द्य
जयेहारुणम् ॥ तेन खण्डात् सह भक्तितेन त्ीणान् नरान्
इस्तिसमान् करोति। समागधोचेणं्टतिन लोटा नरः प्रसुञ्धंद्
ग्रहणोविकारान्। शोषज्वरारोचकशूलगुलान पाण्ड दरौ
ग्रहणोविकारान् तक्नानुपानो जयति प्रमेहान् युक्तया प्रयुक्तोऽग्निसुतो
रसेन्द्रः ॥
-44011510८4 1050.
0006 02१ ० एप्ा४ (त्तं 80ल्]8, ‡क्० ए9ा8 ज एषा (छटा
8116118; 016 एवा ता पथो (ष्टा अपा राप्ाछ न पल्ला), 9त्
01166 21४8 0 [00फएप्<'९व पशम ८]18 26 {0 € पन्च {096
फ 1106 ]प्166 व् ०026 7010 118, ४1166 1928, €2९]). 1
668 62688 ग {116 वए6्5 प्रि 168६, [४ =ण्श्ट६ड 9 हर) 7181
पा] 210 801, 1 प्थद्रलाा प) ल] 86त् एपर््लः 9१त् 10128868.
10 27919111; 16 15 {0 06 मुरला 0 ए0कतवला७व 1669“ ०० ०191864
प्ल, क थण प्य एल -प्प] 5 1६ लााा65 10०88 0 =इ्टा@६॥,
लाः; #एलाशं0ा ६0 100, ९०16, हप्र =भावलण72, पतक, 1071168,
07, 20त् शु0ला186014-1088.
शिवसाधन रसः|
रसं गन्ध' विषं व्योषं टङ्ण' लौहभस्मकम् । शअ्रजमोदादहिफेनञ्च
स्वेतुल्य' ताभ्रकम्
ख ॥ चित्रकस्य कषायेण मर्हयेदु याममात्रकम् ।
मरिचिाभां वटो खादैदजोणे ग्रहणो तथा । नाश्येन् नात
सन्दहो रसोऽय' शिवसाधनः ॥
हिरण्यगर्भपोदलो रसः ।
एकांशो रसराजस्य ग्रान दौ हाटकस्य च । मुक्ताफलस्य चत्वारो
भागाः षड. दोर्घनिःखनात्॥ त्मा वलेवैराव्याश्च ट*कणो
रसपादिकः। पकनिम्बकतोयेन सव्यमेकत महयेत्। मूषामध्यं
न्यसेत् कल्क तस्य वक्त निरोधयेत् । गन्तं ऽरन्निप्रमाणि तु पुटेत्
ति'शद् बनोपलैः । खांगगोतलतां ज्ञात्वा रस" मूषोदरान् नयेत् ।
ततः खल्लोदरे सद्यः सुधारूप' समुदरेत् ॥ एतस्याखतरूपस्य
दद्याद् गु्ञाचतुष्टयम् । टतमाच्िकस युक्तभेकोनलि'शदूषणेः ॥
मन्दाग्नौ रोगसघेच ग्रहण्यां विषमज्वरे । गुदाङ्रे महाशूले पीनसे
श्वासकासयोः ॥ अतिसारे ग्रहश्याच्च यथौ पाण्डकेगदे । सव्वंघु
कोरोगेषु यक्त्प्रोहादिकेषु च ॥ वातपित्तकफोल्येयु इन्दंषु
तयजेष्ठु च । दद्यात् सव्वषुरोगेषु खं छमेतद्रसायनम् ॥
254
चतुथेखण्डम् । २५५
1060.118 त {014 [९68 ० 00रवा@ 08, £0प्ात् तन6त 7
एषञापा्प्6. =पवला 60016त्, (6 पल्वलं 18 10 6 6१९०९.
{20869 [णप 1608; 10 06 शला फा४[1 वृभ्न१6 एप्पल, 00,
91 पफला्किफणा€ 0180 ए06क0ल€8, 11018 11610116 @प168
एलष्1688 9 ताटल््णठु 6, =व्ाठपा€ {6ष्लवाद्मणनोकछ) =०080),
81104 5९111112 तप्र 0 &8€112. |
(२) ;॥
दग्धशम्बकसिन्धव्यं तुल्यः च्ौद्रेण लेहयेत् । . निष्क ककः
निहन्तराश ग्रहणोरोगसुत्कटम् ॥
(2)
(द्विप्र व्दारा श्प 811९158 त 706 -881
216 ४० ९ 11560 ध५७द्ल्ाला शात् 0 रला पध 0006, 1४ ८168
@1101116 तवाधा, 10९४€" 11817 ए). (3०86, ३ 1018).
[नीरव
५
¶ ४
२५६ रश्चजलनिधिः ।
सोवच्च लादि चणम् ।
= © €
(२)
सोवच्चःल' जओरकधान्यनयुग्म जया यवानोकणनागर च ।
कपिलखसारेण सम प्रबह्य ददोत तक्र; निशि तोत्रपित्तं ॥ गद्याणः
मात मघुखण्डयुक्ल तक्रोण युक्त त्वरुचिप्रणन्ंप। वातप्रधाने
च कफप्रधामे रात्रौ कषाय" कूटजस्य दद्यात् ॥
9020041".का 01८4९7.
(8)
एप] वप्थ्ण्प्त€इ ग इपर्ाठ]द]2 881६, [6० एकवद् 16९,
त090585 शपशुिं, 0097029 1270211}, एंए, शाणे, श्नात्
लनल} ग [9४४9 976 60 06 परत ध०दलौल' 87त =अ0ा6€व 1४
श तृप्र€ 0 9 शागाणत्म 6८७88 त र्ण, 08९, $ ४
018" ६0 € (शरा) सध पर्ल] ध 1101. 70 08068001
त 9१९75101) {0 {0०9७, ५8 60161्€ 28 ४० 06 (शृ्€ा) ६1 =पल्ला -
1071, णा३८6ते ऋतो 60९ भत आदत, [आ श्या वप ६0 पा
€९९९88 0 पर्प शात् ्व्9, 1 18 ९512016 0 16४ ॥1€ ष्णा
10 १६८०९४7०) क [प्राभि 2 0120४ 85 87 पछवृताप्गा] ४७160.
(४)
कशान्वजाजोहयमाक्तिकषेए कट्त्रथेनापि युत लनुष्णम् ।
चाङ्रिकाजोरकयुग्मधान्ध' दुग्धेन्दु शणकाय ददोत दश्ना॥ |
(4)
एवाप व्वप्र ह न 100४8 0१ नवा प्, 16 00व 19८ो६-
१66४ € पा क०यद्छ, ग [0एतदल्त् पद्ध, {छा ऋ
250
चतुधंखण्डम् । २५७
एप्प (प्रा नाछा ता211069. 06 01]नणट् एज0ल05
276 {0 06 {रला एध वा -- तण 0दलन, 166ा4^ , धद 1८लच'
0०९१
ए ए» 27 व1191052.. (1)०8९8, ई †012.^).
(५)
सुस्तावत्स्कपाटाभ्निव्योषप्रतिविषाविषम् ॥ धातकौमोचनिास-
श.लास्छि ग्रहणोहरम् ॥
(5)
तप्8। वपश्ण0065 ग पणाड; प्रपरभ9, 02.0108^ 1006
ल ्8, पापद्वय. ३६१18४4 20070116, 70४4 {10 द्धपतश्रत्तंला
2 81121181, @7त (लाल् ग 80068 ग 11911068, 116
10एक€९, ना७ शप्र (1०86, ‡ ६018 ग 116 ९0101000, ४0
06 धष) ध [जाल 07 एयात् 0 एकप] र).
दुगवटो ।
2/4 404-842,
287
२२
२५८ रसजलनिधिः ।
# 102-8{07€, कणत शं र्ड (0918 ज (1090940 216 0 06
0०64 ६0९ब्ला पी कणो, शात् &त€ 110 01118 0
18035, €2९}0. 0716 ©] 1111 18 0 06 दना 10 116 11011170
0०५ ऋाध् > [€ ग पए. 016६ 308गृप्पलर् (पाह पणा
(10६ ण्व ध्रा फ{&) पञ६ 0न16त अणव ९0५16, ६0 ८6
{ध्रा 77 वृपशा्नि५68 प र्पपिल€णा ६0 एष्यफ ४1067 97०4 प178६,
21६ अत् वपं ग क्राः 96 {0 06 ऽ्णङ एषजण०60.
7 {प॑ला8€ [175 2 ध ण (व्व्व्द्याप() कर्म्लाः 089४ 06
2110९. "1118 11601616 =उपा ष्णां ग 10 अदाता,
28६68, ९110716 €श्&, त 81118101.
पोयुष बट ।
रस' गन्धः विषः तासं गगन लौहतालकम् । दिष्गल
शाल्मसोक्तारमदहिफन' समांशकम् ॥ यवाद वटिका काया दुग्धेन
सह दापयेत् गोदुग्धे' हि सदा पथ्य' वारि च लवण त्यजेत् ॥
हन्ति शोधः तथातु ग्रहगोच्ध सुदारुणाम् । उ्वरमषटविध' इन्ति
सद्यएवन सशयः ॥
24/1050 026.
258
चतुथखण्डम् २५९
पपटोसेवने साधारणविधिः ।
आदौ श'करमभवच्य सखखचिनत्त द्दरियोऽपि सन्। प्रभाते
भक्तयेदेनां प्राग् रकतिदयसन्धिताम्। रक्तिकादिक्रमाद हदिर्मश्छा
नैव दशोपरि। आरोग्यदर्भन' यावत् तावद् इासस्ततः परम् ।
हष्णायां च च्ुधाकाले निजंल' तु पिवेत् सदा । गोदुग्ध' तशोतल'
नात्र कालविचारणा ॥ शलिषटिकयोरन्र' सदुग्धं सितया युतम् ।
गोधूमरोटक' चंव पोलिकां च तथैव च। सदो विरचिता
लाजास्तच् चूं लाजमण्डकाम्। अश्रोयात् सर्वाभेवत् तु
तधाकाङ्ानुसारतः ॥ फलेषु पापिताढप्यौ केवलौ खल्पमानतः ।
भक्षणोयौ मले वदे नातिसारे कदाचन ॥ अन्यदपि न भोक्तव्यः
द्रव्य किञ्चित् कदाचन । लवणं नैव भच्य' तु त्याज्य' वारि वित्रेषतः ।
नाजोणे भोजन' नैव पथ्यकालव्यतिक्रमः। सानाभय'ग दिवानिद्रा
व्यायाममतिभाषणम्। रातौ जागरणच्लव रोद्रानलनिषेवणम् ।
कटु-तक््णसुष्णखादय' विशेषतः तुहिनभोतल' ओव सव्येदा
यत्तस्तजेत् ॥ त्याज्यानि यानि यानि तु रसमद्मनिषेवशे। तानि
तु वजेयेन् नित्य' पर्पटीरेवनेऽपि च ॥ टणष्णायां च ्धाकाले सलर-
पानभोजनम् । विहितः सर्वकालेषु निभीयेऽपि निशक्तये ,
तुधाकाले व्यतिक्रान्तं यदि वायुः प्रक्ुप्यति। भिनूभिणीति
शिरःशूले विरेके वमथौ तथा ॥ टयूक्गेषेसहनातीते पित्ताधिक्यं
तथैव च ॥ नारिकेलपयः पेय' प्रयोजनानुसारतः ¦ . पातव्य
नाधिक' तत् तु शिशिरे हि विशेषतः॥ न पण्येन् न स्मशेदु
गच्छद् स्वियमपि कदाचन । निर्भय' तु पिषेद् दुग्ध त्तढष्णया
प्ररोचितः । खवप्र श्क्र्यतौ सत्यां क्षोर' पिकेत् तु ततृच्तणात् ॥
विदध्यात् तु ततः पर' प्रतिक्रियां कवीण्वरः ॥
259
२६० रसजर्लानश्चः ]
@@121८7*धट %27"20110105 ६० 8८ {017010९८ 0४ 10८ ६९01८ त 1021000
८ ०८85 0/ 272८५06412€5 ८८८९व् कक" ¦--
10८ 106्वाल€ 18 0 06 स्थित्या जण 00166 ॐ तश्र, 8
1116 कह््ः 01186. {116 008€ 00 € 18 त्श 18 ४0
19018 0111४, (18 १8 ६0 € 171८76886त् ए 006 18 2 पष्क,
111] 1४ 16168 ४116 पप्रा ग ला वदं 0 ४76 9४7
08. {६ 870प्ा 110४ 06 71616886त् शा 10016. 1118 11711070
०0०88 0 61 1905 9 तथ 18 #0 06 द07््प्€व् 80 101 >8
11९ ०186886 38 210{ लप्यल्व्. (ला), {€ =५€ ला1€ 18 &{6006त)
1€ ०8६6 ° ६76 716ताला9€ 38 {0 € 16वप्८ल्व् एर 0116 कथछ्परिं &
09४; 7] 1८ ए6्घ्ला€ 0गा€ ष्टप्रि; क्लः पला ६16 10616106
18 {0 06 8{00€व ६0दल््ालः. 016, च0ह्गप्रालङग [पा ८0 फ8
7011 (पााारव्त् ऋ भ्यः), प्क [प 0016 %1त 100
९००९8९0, ऽ 10 06 ८0016 श्रत् पाला वष्पणए, 1616" ६116
196४ ए पाषा 07 पाड. 106 पप्तं ग 111
वातार, =€५९11 ्रा€, 80 0पात 06 पड 28 तप्र] 28 16064 {0
18 पद्ला. वात {1506 श्तु 10६ 10 €७४५6७8 0 (र,
1९ €10€ अ0पातं + ०6 1688. (116 1011017४ 09 2180 €
त्थि) 8100 (श णा; 0ग16त 66 एशुण््ा6€्त् =, 01 819./11
0 ऽव एष्व, 8 11/06. ग शद्रा ०४ 097-6097र,
00116-109€ 1694 =णलृः€त 100 110 =(70) {लि ला$६व्),
1४ 17180 200 त€ए०॥ ग [प्रहु (16911 {0 € {शला 88
7.68 88 {00881016}, 0 9 ४6 88.116, 21त 12576 71९0916
{07 ६06 88.0९6. = प्रत8, ० 2 10116 ग वनं06 एष्कत 9
कण प्यक 06 थुरल, 1 €6 6 व०्ण्एी०प, 0 ८४३९
0 01811105, 10 प्र 8]10प्ात 06 2110766. पण 016 भ्र ८]€8
० {00०0-8 800 ८6 भ]1८ढ्व ४0 € ध्थ्ला $ ४16
7961, 8०४ 2110 शलः (10 तते णतं) 81101त ४८ "0101४66
०६०६6, 16 एष््लणाः अनात् ०० कलषा 0 6 धणक्रिपट,
80 100 28 06 0068 90४ ९ 8६ ० पदल; पलं धल 31010
76 06187 670 तातोपाोपष्ठ, फाप्ला 16 265 पाह ता पाछा.
260
चतुर्धखण्डम् । २६१
17 तलाः पतात) 16 18 (0 तातप्ु ी 25 8001 95 76
(९618 धप, 200 06 18 10 ताता फणा, फ 0 प्1]10ण४
80716 1000; ४8 80071 88 16 {6618 [पराद्ा. (16 10०1107
876 ६0 06 ८ वर्णव्ल्व् इ-- एषण, (तह 16 ॥०त्र
160 07] 0 15 पण 86 शृष्वुोप् 7 तश प्पा6 77058८४]
९९&6186; ६00 पला {०1 एव्र 1206 जाऽ 8६ वोदा,
6086 ६0 16 इता श्नात् 176, [पाटला8, इजा, धल, 88.1४,
10६ 100, ॐत =प्यप्टौ ९०ुव 00. 20110608 0 €
०086 ए९त ऋ 176 न6 ग पणत पलं पलहत लला] (866
४०1 1, 19.268 199 ४0 205) &०पात् ४18० ०6 005५९ = {€ भण नग
पष्ठ द णा पाल शन, व्ल पाहा 06 70 तलक
111 पव118् 106 26 {76 त्रा6 ग [प्णटुला कात पाडा, सहया
४ 1110 11176 श्नात् € शद-लात् ज प्र प्र 11 ४06€ लला
0 806 तलाध्पहलालोह ग णक, (थाऽत्त् ए भ]प्ा€ ग ईशत ०४
{0060 € [णलः पणाल ए नं 10 छा प्रपा ल््ाा
उ6ा18त1107 0 ष्मा 7 प्र ष्पा, ए0णांप्0टठ, ]प्ा्ा0य,
10६6186 11175, धात =€६८688 ग = ीत्णाा) 1 18 १८७1४716 ६
तादा (0(त्कापा भ्ल) 98 क्प्ल 28 (व्याल, (ण)8 18
10 लष 10४॥ {0 € तष्णार 11 ९८688, €8ु06्लं 1] 111 {ला
(211 771 ९०] = (वछ्यापल€8). 3€प्प2] = 10{द्ठना186€ 2116 लर)
{०९117 धत ={लाला ग का6 आतु (प्ल (लणुप्तण४्
एग 80प्रात 06 ०१०५१५६ गाष्णलणालः, धि 18 {0 €
वा. ऋ््0पा दशधा, ४8 पाट 98 38 26668881. ६0
01616 1117178 01" 0 शङ्कि प्रलया, [71 ८286 ग 110८8]
ला1188107} ग इल्ला, 0116 ४8]द्€ु) 01 18 ६0 06 तापा]
17016ता {€$ 2०0 लुऽ 500 06 प्भ्द्रला {0 801 168
४९011९९6. (16 10116 216 2 76 ग € (कृण्णन8प्तडः,
रसपर्पयो ।
262
चतुथंखर्डम् । २६२
रसेन्द्रपपेटो ।
~ ¢
सूतेन्द्रपप टो ।
रसस्य पञ्चभागाश्च तथैव तास्रभस्मनः। सुक्ता वेक्रान्तो माणिक्य
268
२६४ रसजलनिधिः ।
प्रवालश्च वराटिका ॥ भागैक' गद्यते भस्म प्रत्ये कस्य पथस्तरम् *।
गन्धकः सवेतुल्यच सव मद्य प्रयततः॥ पर्पटौ क्रियते पश्चात्
सव्याधिविनाभिनो । महष्वरप्रसादेन सिदभूरैवकल्यिता ॥
92/7९2047 {041१0 दए,
सौद पर्पटौ ।
रस' तदुदिगुण' गन्ध' कल्नलोक्त्य यलतः। शदलोहस्य चुण॑न्त
रसतुल्य' प्रदापयेत् ॥ एकौक्षत्य ततो यताल् लौहपात्रे
प्रमदि तम्। छतप्रलिप्तदर्व्या तु खं दयेन् खदुनाग्निना ॥ द्रवीभूत
समाहृत टठालयेत् कदलोदलते। शोतपयोऽनुपान' वा काथः वा
धन्धाजोरयोः । रक्तिदयात् समारभ्य वर्दथेद् दशरक्तितः ॥
सेवनोया यथाविधि यावदारोग्यदशंनम्। सूतिकाश्च चउ्वरद्छव
ग्रहणोमति दुस्तराम् ॥ अआआमशूलातिसारांश् पाण्ड रोग' सकामलम् ।
ओहानमग्निमान्दयञ्च भस्मकञ्च तयैव च॥ श्रामवातसुदावत्त
कष्टान्यष्टादभेव तु। एवमादो' स्तथा रोगान् गराणि विविधानि
च ॥ न्ताषालौहपपट योग्यकालनिभैवग्ात् ॥
# पयसि अले तरति ह'सवदिति पयस्तर' वारितरमिद्यर्थ. ।
क ।। |
264
चतुधंखण्डम् । २६५
,0८॥५ 0070 ८8.
खण पपेटो ।
रसोत्तम' पल" शुष तोलक' खण भस्मकम् । पञ्चतोलमितः
गन्ध' सन्यै' पाषाणएखलखकै। मह्येद्टट्पाणिभां यावत् कञ््वलतां
व्रजेत् ॥ ततः पाकविधानन्नः प्पटो कारयेत् सुधोः। रक्तिकादि-
क्रभेणव योजयेदनुपानतः ॥ ग्रहणो विविधां इन्ति खल्पशोष'
विशेषतः । . शूलमष्टविध' इन्त ष्या सव्वैरुजापहा ॥
91040020 {10 ४,
पञ्चाखृत पथयो ।
श्रौ गन्धकतोलका रसदलं लौह" तदे शभ लोषादंख वराकाः
268
६।।
ह
€
२६६ रसजसनिधिः.।
सुविमल' तास्न' तथाश्ना्चिंकम् ।. पातं लौहमये च महंनविधौ
चृणोकतञ् कतो दर्व्या वादरबह्िनातिखदुमा पाक" विदिला दले।
र्भाया लघु ढालयेत् पटुरिय' पञ्चाखता पर्पट ख्याता चौदरष्टतान्विता
प्रतिदिन गच््ञाद्य वदडितः। नानावणगरहृश्यामरुचिसमसुटये
दुषटदुणामकादौ चछट्याः दोर्घातिसारे ज्वरभवकसिते रक्तपित्तं
येऽपि । ष्याणां चष्यराज्ञो बलोपलितहरा नेतल्तेतद"्ध्लो तुन्द्
दोप्स्िराभ्नि' पुनरपि नवक रोगिदे' करोति । ८(रमदल' रसस्य
दल" गन्धकादंमित्यर्धः। कसिते इति कासरोग ।
4260८222. 0027004},
मर्ण पप ।
विज्य-पपट |
गन्धका' द्वित' क्रत्वा भाव्य ङ्गरसेन तु सपधा वा तिधा
वापि पञ्चाच्छष्क' विचरण
येत्॥ चृणएयिलायसे पात्रे कत्रा बह्िगतः
सुधीः । दुत अष्करसे किष तत उद्धत्य ` शोषयेत् ॥ तच्च गन्ध
पलच्खव' गन्धां शदपारदम्। सूता भस्मरौप्यच्च तदं खण
भस्मकम् ॥ तदष॑ खतवैक्रान्त मौक्तिकाञ्च विनििपेत्। एकौक्षत्य
ततः सवं कुयात् पपःटिकां शमाम् ॥ लीदहपावं समरस' मर्दित
कच्जलोक्ततम् । वदराङ्गारवह्निस्थं लौहपाल्न द्रवोकषतम् ॥ मय द-
चन्द्रिकाकार' लिङ्ग वा यदि दृश्यते। आययो इश्यते सूतः
खरपाके न दृश्यते ॥ रदौ न सम्यग् भङ्गः स्याग्मध्य भङ्कश रूप्यवत् ।
खरे लघुभषैद भङ्गो रुच्तः सुच्छोऽरुणच्छविः ॥ खदुमध्यौ तथा
खाद्यौ खरस्तयाज्यो विषोपमः । च्वराव्याधिशताकौण' विश्ठ' दथा
पुरा इरः ॥ विदघौ रसराजेन्दर नाच््ना विजयपरपटो ॥ दुन्भारां
ग्रहणो हन्ति द्ःसाध्यां वहूवाधिकौम् ॥ आमशूलमतोसार
सामञ्चंव सुदारुणम् । श्रतिसार' षड्शोसि चय" च सपरिग्रहम् ॥
ोधच्च कामलां पाण्ड` श्रोद्ानच्च जलोदरम् । पक्तिशुलञ्चास्पिन्त'
वातरक्तं वमि क्रिमिम् ॥ अ्रष्टादशविध कुष्ठं प्रमेहान् विषमज्वरान् ।
वातपिष्लकफोव्यांञ्च ज्वरान् हन्ति सुदारुणान् ॥ सेवकोऽस्या भवेदेव
26
र रसजलनिधिः ।
वपुषा निलः सुधोः । जोषेदु वषशतं ओमान वलौपलितवन्नितः ॥
प्रातः भुनक्ति सततः नियत' हिशुच्छां यस्तां. स विन्दति तुलां
कुसुमायुधस्य । श्रायुश्च दोधमनघ' वपुषः स्थिरत्व' हानि वतो पलि-
तयोरतुल' वलच्ख ॥
7 ८४ 041004८1.
1101 ४01४..8 ° प] प्रा, 0९21 एपा10€त (४1 116 1166
० 10110 ९9812, {0प्ाः 60188 0 फणललपाक, ६० ६0128 0 आणला,
076 #012* 9 &०1, ए 2 ६०४ = पक्षं 2०६0 (&81161, 16७९6 ६0
2831168), 8१1 1217 8, ६018. ग 06718 216 {0 06 "ल्त {06४2 ४0
{01 2 0189लुर 0५९ 11611 18 € ४0 06 {01810116 111६0
2 ु0धि02्र, 77 ६16 52116 पथ 28 (41252-10211108ध". 1175 16016111
©011,66 @1819.11 © 100 8६111, €0116 त्र€ ८ पाप्८य5, त181710608, `
10111518, 2961012, ]अ7त्९6, नाश, =श 19 1288, 65618 ०
211 80178, 716 &€ा1111४.
वजपपटो !
वज़ु' हेम रसस्तार मौक्तिक' ताम्रमश्कम् । सब्मैतुल्यं न
गन्धे न क्रियते वजुपपटो ॥ अरद्टतस' निभा चषा पयंटींकुलभूषणा ।
सन्भरोगनिसूदनो जराशत्वयपवारिणौ ॥
59409", {494
१११
२७० रसजनललनिधिः ।
77८णाइला९च्छइ 0 {16 ताोदल्छप्तिणट् ९ ; 2070121 &६९688 ग थका
(1) @‰€5 1186 0 0250444८ छा =प्रका 9 =पा्कधापा्कि 10 ६6
त19ल्3्ण४ 116, त् 9 स्वप्ता तआ ॥€ (जाताप्ठाणा 2 €
{11166 0081185 = शंषः = ४186 =10 = ०८५८८4८ == 07 ==7लणापि
0 {116 तदल ८०६. {116 षड [त =दा९€३ 86 0 ५1568568
तप्९ {0 1 80110118] ९6४९९88 9 {118 ; 1116 86601 {0 व156,868
तृप्ठ †0 & 200 गचा9] €९८३8 0 ष्मा, तात् 16 धण्त र%९8
1186 {0 ५18९४868 वृप्€ #0 दा 2.0110गा9] €६८७७8 01 रण, 2 21]
४1686 {गा 108 ग 01680108 60६ ४116 इका 18 ४06 168,
(१8191, 10 118 6६९९8 ए९1७88, 18 08116 0॥८८५५०८.2 4१,
श्रोणं निदानम् ।
अरत्यम्बपानाद् विषमाश्नाच च ¦ संधारणात् खप्रविपययाच्च 1
कालेऽपि साव्मम' लघु चापि भुक्तम् अन्न न पाक भजतं नरस्य ॥
आमाजोणं' जरत् पित्त विष्टब्धाजोणएमेव च । रसशेषक्षत' चैव
अजो" स्याच_ चतुर्विधम् ॥
(८८6९5 0} (11441९5 {260
270
चतुथखर्डम् । २७१
01 ध1€ 116, प्नाप् गाद चक्वा); एडम (३, © [0ताद्०-
011 2 वलत् कक शकपाला८ल); पात ए-86818 (712 (€एन्व्
१ (6.00
आमाजीणं लक्षणम् ।
तत्रामे गुरुतोत्ङक्षदटः शोथो गण्डाचिक्ूटगः । उह्धारश्च यथा
भुक्तमजोण
स्य प्रवत्तंते॥
विष्टम्भाजोग लक्षणम् ।
विष्टम्भ शूलमाष्मान' विविधा वातवेदनाः । मलवाताप्रवन्ति्
स्त्म मोहांगपोडनम् ॥ |
| 271
२७२ रसजलनिधि; ।
रसशेषाजोण लकणम् ।
[अ ¢
रसशेषेऽन्रविद घो हदयाश्दिगौरषे ।
9/00110८0025 07 2"250-560८211110 --
अथ विस्त्चिकादि निदानम् ।
4105000.
273
२५.
२७४ . रसजलनिधिः
7 0तृका1९)), {पि {71 0 पष्प 1४5 फक वृतप्ाप्फततऽ, {01९6 1४8लु† प)
211 ३.१6९९॥ 11५ 11९11. 1708४, 211त 1९94, €६९. छ ण्111द् १86 8006
{163 {0 7211111 उप्त [0 प्ी© आवृकना, 018611916 2 8001 त
प्रधा1€ 11 {113 0156856 78 60111016€]$ 5100006, 0110०64 0$
71186 पाड पात 06161109. 17116 {00 (धत्थ {8118 ६0 10106 18
फफ, प्) 07 00८, 871 कलण71718 ्07त1ए€8॥€त 81त =प्10९18796त 77
{€ प]0ए€' 16९6 ^ {16 8६071861.
(21101117 66001/.
अश्र प्रम्निवैषम्बचिकित्मा ।
नारोत्तोरेण संयुक्तं पिषेटौड स्बरो' त्वचम् । आभां वा पायस
सिद' पिकैदत्यग्निशान्तये ॥ यत्किच्चिद् गुर भेध्यच्च प्रेमकारि च
भषजम् । तदत्यग्निहित' सन्ध भुक्ता प्रसखपन' दिवा ॥
2२८4
चतुथंखण्डम् । २७५
सुडन्म्.हरजोणेऽपि भोज्यमस्योपकल्पयेत्। निरिन्धनोऽन्तर
लनृध्वा यथैनं न निपातयेत् ॥
4 एवप्ला( आरढ का [कडा थृर@117 8110011 ८ 2110क७प
॥0 {४6 {000; €ष्ला [रलाण& ६८ [ल््ननाऽ 1681 38 ९01 लल्
01९6516 ; 7पल ६९, € तूटच्छलेगद्ठ ति 10 ॥176 80100200 णवत
ता प्र ४116 तुऽ 0 (0 ३पद्ठानल्तील०४8 ग {176 ९०४,
11 ४९ 70्ला९€ 98 आ्िलंलातः वपा 0 ६०तत् 10 दता फार,
16४6170 दला) 10 {16 €} ० ६1८ [वपल
275
२७६ रप्षजलनिधिः ।
211९ € शील --उश्युण्टु 17 प पधणा€, ह्ण, कणत 8६8१०६६
४८ 8, [)1:,0€ 1079{८८1€त ताप ताक्पष् 0४5 का 17.
अग्निमान्द्यादौ रसप्रथोगः ¦
आदित्यरसः ।
हताशन रसः ।
गन्धं शटङ्णं कीक' विषमतर तिभागिकम्। अष्टभागन्तु मरिचः
जग्धराम्मोमदि त' दिनम् ॥ तद्वटौ' सुदमानेन क्षल्ारदरेए प्रयोजयेत् ।
भुलारोचकश्मषु विसव्यामभग्निमान्दयके ॥ अजोणं सत्रिपातादीं
शैत्यं जाद्यं शरिरोगदे ।
त्र (7८050410 145८.
(01९ [श्च 62011, 0 प्राणपाः, 106८ 81 00185, {1160 10818
0 29601116, 26 € 08168 0६ 0थतल]72 270 ६0 € पत्तं
{08 €प्ालः, {0 0716 १8४, 111 11761९6, त 0206 1010 0118,
{१0 1248 10 61४ 6४०. 4 66010109प्रा0604, एला {प ९6
४11 1016. 11018 10661616 168 00116; रदा"01 ६0 160०0,
21118, 0110162, 17त1686्0प, तप111688 ग ५6 51068४६ 0४
814 21110618 171 {16 भा.
र{मर्तण रसः|
278
चतुथंखण्डम् । २७९.
10 < वष्लतह्त् पफ प्रो कर्टालला८त {6 1८ लतापणिषणरषः
८०वाव0ाा ०[ 16 ततः, 1116 पाह्त्लाठ लफट दाषवत्पं तई 107
81871017, पपातताए, (णत [एतास 0.
अम्निसदयाय रमः |
समदहाग्निकारक रसः ।
अगिनिसदहाय रसः|
सदाग्निकारक रसः|
पाशपत रम्; ।
अररूतकल्प रस, |
1111८144 4 246.
सुधासिन्ध, रसः ।
282
चतु्॑खस्डम् २८२
1" ९1011 (त. ६11 1114व€ 11116 11118, 0116 1८ 11 लए
11118 (176्वाल16 7४ {0 ५ दलो प्रा ४ लप ९०1४
छ पणत् (४८५ [परमाण [| पाष्टः ालपााद्धा))
पत्म) पपा [द] ६८ वपल ५ 06 ताद्ल्डघ्ाद्ध
भक्षविषाक्त रसः|
0 1८८८८४८4 ०१५5१
288
चतुयेखण्डम् २८५
((1)20/1(0227"1
1८ ११८४७८४
उधाल्षानन रसः |
1041144111
(0 2८500.
289
२६४ रसजलनिधिः ।
ला ए]त्यल्त् ६५७ [द पणाके [01 उदण्ला निण्रलः, पप्रा ल ।प्ं५८.
(15 ाद्ताल्ा९ लताः ५1] इन त ताऽ९०६९७ री्टिपाष्ट {€ वगा.
11 76 ताश्छ्लतिाद, 11८८८ 0 211८६८९६ पात् एलारदील४ 10 ६1८
1९211.
वह्भिप्रदोपल श्सः |
लवङगदि रसः ।
मज्नसागादि रसः ।
287
रद्द गसजलनिधिः ।
2९201111.९, €) (प, 86९05 ^ तापर, द्रापः, दात् [ती्रद शा
10 ५ 7प०एष्त् (वडिलालाः ऋ [1८० पात् क्दव [10 111,
{11.९८ एष्टा18 1 पलद्रा) व्दष्णौ. 5 ान्ताप्ााल (ा८् वा 6
01 {€ ५1९6818 17४.
90८21
€.८1
1८८42. 2*(14८ (1 १7/14 11111111. 17
2⁄४
चतुथंखर्डम् । रे
(18 16606 18 69]1€्व् (भश 82111168
कशा. 18827, 14
110 27 रं 26 10156त् 71४1 1४. 11686 10616768 816 {0 06 {चप
10 प€ 0110 का) > [ध्प्€ ग प्लुत फलाः, (पट दपा+€
पर60]11688 0 1116 01680 11९» एलका" 1416800, 16षला,
71118, 90670187 16{0108, ©011९, 80€118.{011*62., 01168) €. £+रल)
810 प्रपश्य ]]$ 16 1168] 8 त16516त पप्य 0 ०060108
{1118 71601676.
महाश ख रसः|
पद्पच्चकहि'गुण््चिच्चाभसितव्योषवलोष्वराखतानि!। शिखि
ैखरिकास््लणप्प्रप्टगभाव्यानि यथास््तां व्रजन्ति ॥ महाशङ्करसः
ख्यातो भोजनान्तं निषेवयेत्। कशानुदोपनो इन्ति महा्शौग्रहणो-
सुरखान् ॥
1701 45001.20८ 7-4054.
सन्दोपन रसः ।
सव्वामयघ्न रसः ।
दन्तोवोजम कल्मषः सदन शग्टोलवद्ं समम्! गन्ध
पारदटङ्कणच्च मरिच' योद्वदारो विषम् ॥ खल्ले यामयुग' विमद्य
290
चतुथंखर्डम् । २९१
विधिनौ दन्तोद्रवैभावना । देयाः पर्चदशानु निम्ब् कलेस धातिधा
चित्रकेः॥ वेधा. चाद्रेकज रसैः शभधिया सप्तौव चावेगिना।
पश्चाच्छष कलायसंमितवटो कार्य्या भिषक्संमता ॥ च्तुदुवोधप्रकर
स्िशूलशमनो जो ज्वरध्सनः व । कासारोचकपाण्ड तीदरगंदान्
पामामरुड नाणनः ॥ वस्तप्राटोपदलीमकामयहरो मन्दाग्निसन्दोपनः।
सिद्योऽय' वै मह्ेरप्रकटितः स्वीमयप्नो रसः ॥
शख रसः।
चिञ्चाक्ारपल' पटुव्रजपल' निम्ब
रसे कल्कित' तस्मिन् श'खपल'
प्रत्तमसङत् ससखाप्य शोर्णवधि । हिङ्व्योषपल' रसाखतवसी
निचतिप्य निष्कांशिकान् वद्धः श"खरसः त्षयय हणोकास्कपक्ति.
शूलादिषु ॥
291
र्र् रमजन्नममिध्ि-
॥,॥
५५ री ‡ 9 २५6 १ 4५,
कम्बरमः ।
2५
चतुर्थखण्डम् । २९२
28168 ग 0] ग थानत 27 एप्षाौ ८०८) 80611 16 0 08
1211360 100 €्लः 87 808६€त 77 11006 ]प्८&) 0र्लः प्रत् 0र€
6810, 87त {6 तवा16त् &0त 810166४6त् ४० 1686 0 ष्पा, (116
011{00णा7त 18 धल 10 06 015 €त ऋध 016 [08४ 6४6, त आनो,
1110, 87त् प्1--21] 07 0686 लं४६ 7प००९७त 100 € 81 ००२,५€
111६0 01118 0116 78८ 71 फलं 11४, €४८1. (11128 11601116 11662.868
20]0€४71६6 . त ९78 ९011९, दनद, 88118; 086; 1869868 0४९
10 2. पतश्.-1028 05, €{6.
अजोर्णरि रसः ।
47 11.127" 2484
७» # 9
` 298
२८४ रसजलनिधिः |
भास्छर् रसः|
प्रदोपन ग्मः ।
महोदधि रसः ।
1110८011 2*04+८.
रसनागादि रसः ।
बड़वामिन् रसः ।
चछतमांसाशि रसः।
क्रव्याद रसः ।
पर्षटिः , ~
पपंटि-ः* “दध्यात् सस्य पान्न ध्ववपृत्तमम्िन् १ जन्बारजं पद
कि 7 म्ल दय + ङ) ध््न्रधर शव व्वा _ + प
त (प ५१५. नो
पि
५ ॥,1 ] ॥#
५
# 1 +; [ण [1 ॥ तु 7 78, 1 ०
= क, 1 हष १ ५ द 1 ^ \\ ॥* 1"
५ #
॥ 1 [१
[ ‡
५८ ज ५१ ~ .
ौ ~. ना ॥ ~ ५५ (ष त्क ष [मी = ~
५ |
~+ = ++ र =
श्र ह
॥। # ५४१ ई
४, ५ ¢ 1|
~
~नकि
+ +~ = ॥#
4 + + ~~ प ; द~ ५
4 ४
~ ६ ~~ = ,
+ "~~ ८ | भे 4 + | १ ह11) | ग५ +,| ज"न =
न्थ ज
९ 2 | रै ? [री । ~
[श ॥
तदा ~ =
५६ ५ = क [न तिरि) ~+
| ॥ श्न # | 01 क ~ ४ ॥ तीर
॥ श्च , ग ¶
९/१ ५ \ ~+4 4
#1
#ि . > म =
= ६ [व क १७ ह) न
न कि) = = ~ न ।
£ ^". ¶ [". रम् श्प द "= 1 उः द्ध णा
म
~.
ट च प
^ . ^ +^ १५ ˆ ८ + ५ >, द -" ५५ ^ 7 “ च #ष म
9
५५
क + + १५५,
न्,
ए ~ ४५
९५५१८६५
भ +
।
^ रक्तथित्तरकटस््रपित्तःः
+॥
१
४५० 1
=
1= ५ =
च~
~
५
1"
"~
५ ब् >
> ९ , 4
न
च ५ जजर
= [नी
५
^ क १
(कभ्य । =.म
+,
१
+
१४~ ~ [ह १।)
नै
क क |] =
~५, = <
~} 4 ~) + ना ----
"नाः +न र ११
५५ च्ष्ण्यान्य मृ क्व कर
ग
चु
1111111
[ष ५। 1
ऋ १-भ , हि ५~
(1
कक नि छद चचक न = ~ = 4 ॥ि ~ = * ~+ १५.५०
=
४ र
स
४ ॥ ॥
.- श्रि म~ + .~ म €~
तु = >
त्च द {५६ ८
# [|1) ¶# # 0 यु५ ४ द ॥ १ #॥ -नदै
४11 निह श्त 12
+~ ह
^ ;1 £
{ श ॥। #,
5 “^ 11 ५3 न श
= ५५५द „ ९ ५ "५
~ =
[द ^^ 1 व१. 111 ता,|[ननन ॥। न्वै हि [ज
थ)
न्न् शि (+ \ ठ सनरन 2 4 दक वि #
क 2, + ११५
५ ५१ | 4 ननौ
९ ~ '"+, ५ ४
.% द
^ + श२ ५ ° ¢ = (न
॥ * ^~ ह 1 ८५ दत ८.५त +: ब्र र
98) | ति#५।।
व्रेश्वानरपोदलो रसः ।
वड़वाननो रसः ।
एलायोघनभस्म वेल्लहलिनोव्योषाम्ब् निम्बच्छदैः संयुक्त हरिद्रया
समलवैः सादं च शुभ्वाख्तैः । अङ्गसोविषतिन्दुकार्टकरसैः संपिष्य
गुच्ञासिता संश्ष्काबड़वाभुखोति वरिका नाश्नीदिता तारया ॥ चिप्र
्त्परिवोधिनो खलु मता सब्भामयध्वंसिनो श्चेमव्याधिविघ्ुननो
कसनहच्छासापहा शूलतुत् । क्दैषम्यहरा च गुद्मशमनो सूलात्ति-
म्लङ्षा शोकाव्याधिहरात्र किं बहुगिरा सव्धामयोत्सादने ।
6 (1*८!
9८८/41 ८112 2*45८.
३01
२०२ रसजसलननिधिः !
विध्वस रसः,
२ -, + 1
[पष् वपन ८३ म परान्नः. ला ोद्रणा, पष्णू ॥ "एत ९ कष् ६)
06 कप0९त् {०५९11 ४ पात् उता मल्८८ ८१1 सदत + ०८९८7; प्रप्ता.
६] ५८ १९६८८६१. र] 10:४1 1 ?प्रल्तैालंत्र+ लोड ,* 00161
[2056 116 2तल8 लष, 10 06 11 (लाः भ्यौ दष 0167 तर ५
{07९0."1-6त् {कौ 3/7]5 ८1८९, पफोरत्त् शप्रो लप् पव् एन्य नः
6ष्ट्त् पता) 0:48 पाए
1९८2८
/ ~€ ४{/८"4, 145८4.
` 03
३०४ र₹सजलनिधिः ।
राजशेखर रसः ।
१२५4-5
‰ ९049-0 1454.
अरग्निसुह्ृद् रसः ।
शुदं सतं विष गन्ध दिन्तारं पटुपञ्चकम् । दशकं तुल्यतुद्यांशं
भजिंता विजया नवा । दशानां तुल्यभागा सा तस्या शिग्रमूलकम् ।
तत् सन्धेः विजयाद्रावैः शिग्रचित्रकशचज्गजैः ॥ द्वै दिनत्रयं मदय
रुहा भाण्ड पचेल्लघु । दोपाग्निना तु यामैकं शुष्क यावत् ससुखरत् ॥
304
चतुथंखर्डम् | | २०५
सधा चादरंकद्रावै भावयेचच.णयेदधिषक् । दोपकोऽग्नसुद्च. चषो
निषृकौकं म॒ना लिहेत् ॥ प्रतिकर्षः गुड शुरटौ अनुपान च
दोपनम् ।
46 21.2-52/700104-1*405 ८.
अर्त रसः|
राच्तस रक्तः ।
806
चतुथेखण्डम् । ₹२०७
जोवन रसः ।
7 ४४१८४ 9480
वडवानिभ रसः ।
2 ८41-८811116/0८ 205८4.
चअनलजनक रसः|
सव्वरोगान्तक रसः ।
व्रिफला-लौहम ।
विफलासुस्तषेल्लै्चसितया कणया समम ।
खरमच््रोवोजंचलौह' भस्कनाशनम. ॥
11110414“ 10८04102.
विश्वोदोपकाभ्म् ।
2 5100 41200/24/06
11100.
पपंटप्रयोगः ।
अग्निमान्दयादौ पप ¦ शुभफल प्रद एव ।
पअग्निमान्दयादौ © सोप्रयोग ~
-4120८164८0018 07 70104105.
10
चतुथंखरडम् । २११
अथय अग्निमान्यादटौ पष्यानि।
811
२१२ रसजलनिधिः ।
४7 6 १९७९०११ 9६ प, 7956 [16098 00 म]ल्व् ९७
1४166 ०६ पापतद्-एपा86, 11401, ०१९४६ ° १९, 16४८०, 1976,
18/22] ]8078 0 02] 281, 80०९} 0 0{-1 लः08 85 808/1111018., †©7तल
[68९९8 0 ९816-0], 093६3, 17088111, 0104/0ढजं, 8 इणा178-
व्78 &766ा। 1801810, हएत ]116, ण्ड8..102 ० 1012 8270778, 21661-
0212, तिपा ४6, 8 दाप -068118, [02.019 , 0६171६4 1द8,16ाा तत पिन ६१६20
व, 8206118 011108४ , पा1त 176, 1068119-3]प ०९३, 09] धर),
07211689 00106&172.08.1689 [0286 76[08८60 "010 087], [09108६8
1160 ण ९1186 एप्पल, कपा ]206४888., 11716 पा, लं प्ण्पड,
108; पाः, साभ्प06€व् एपरलः) एपष्लाः 0011६, इका प्118, ५1800 91र8,
१.17 2710 ४. ( 866 ९€ 38 20, ०1. 3 ), 0प5४द्ाप ग], एप्प, 891४,
, &111€1, 1219 "711, 70181612 17€{11,418759/,1661*2/, 216 0616] 16968,
10६ श 2&ा) [711260६8 210 016४6"6.
{1 ०601८168 [0761076त 1010 4 6न्८प्एर क्षात उपलाः णाा169.18
४76 {0 0€ 8 {€ . 11वघ० 2014 010&* 01098 07011016 ( 8९8 10268
196 ४० 205. %01. 1 ) 870५1त € > ०146.
अग्निमान्यादरावपध्यानि।
812
चतुय खण्डम् । २१३
21001061; ४9. {6811 {00५ एल0"6 ४6 एष्ट गाह ९०] 188 06
१७४९ब, 11 169], नूर 1216 [08 86 पट, + 1006,
100 प्ट, 07 ५00 11116, ० 2 1776] 10प्ा5, 81160171 9 ०1004,
91] 608 0 11868 2.1 6808; 81, 068६ ४116 2९ 6{8.01€ 12.160
00012 तलप 9 कला 11 ९0688, 0015088 = 1901089
10019068 ॐत अणा ४०0१8; 101 एण]ह 10106012615 ©प7त160 0
0911 11356 1४0 80716101 इ0पा', फलाः 6.9.606 00 00160
8011 11111, 10111, 80पाः 1011 6०460564 0 11621171, 5187
018801९त। 70६0 9.67, {161 ० ४16 8६006 ४ 817 प 287
1116 00 9 अ]070पा. 21] 80718 9 ०18 200. {208 [पाप्ाः6 र्ध,
{00 1९60772] र चठ धप्रठ ( 866 186 9 0]. [४ =) 100
9110 0111118 प्80008{0016त ४०6 11601 6712.1, {004 &र17£ 7186 0
12{16166 ४० 1८8. 1004.
813
३१४ रसजलनिधिः ।
पञ्चमोऽध्यायः ।
अध र््ररोगःधिकारः|
(८८२ ४.
11165.
अर्रोगस्य निदानम् ।
94/9000205 ग 17९5.
814
चतुथंखण्डम् । ३१५
अशंश्चिकित्सितम् ।
अशःकुटार रसः ।
11*८041100८00॥ 0 24८5.
41.510 204८0 "८ 1*८5८2.
वि्ुभूषण रसः ।
मूलारि रसः|
816
चतुथंखण्डम् । २९७
सव्वेलोकाखय रसः ।
941"0-1024507"4.4/0 2250.
8114
२९१८ रसजलनिधिः ।
ग 11611 18.58 980 8116 शलं४1 820. (116 एला पं {001
116 १6886], प्र] {0 ५6 110४7 9 {116 00116, 58 980 ४0
इए11 82.714. {106 0 0 ४116 6886] 18 ४160 10 06 © ८
11168718 01 21 6811609. 09.811. 1116 ६888] 18 ४061 10 96 68.
पाड 8 गाह, एक 71688 0 9 76 1086 4 000
९0०0160; $ †2.412101 ° 116६, {116 700४ 18 {0 06 ६४
००५९७०९५, 8110. 51164 0 1068118 0 2 {1606 ग ००{0. 1६ 18
06 एण ड66 फा €&1&1॥ 01878, 6861, 9 ©00€ 21 -ा(
६018.& 0 8000116, 91त अं उल्ला {0128 ग श्न ©18. € ४
ए 01602160, 18 10 96 {€ 1 ॐ 0 1026 2 ९060971
[0086 (0 12018, 62010, ६0 € (्थित€0 ऋ) 9 †€फ् ५.
©1211160 06८. {1118 1160161प्€ @ा€३ 211 {06 61868868
8.7. € 0688 01 ए. प 20त् [90 08. 7862868 धर्िल्छनं णह 16
१2.806, 91€ा7ा128; 60116 त्€ 0 सक, 91] 80168 01 {€ ए", 14
8716. &घ्]1019.. {४ ©ाा^6७ 011 61868868 2180; 11 णर 6). शा{1
2९60700क्11116118., = {४ =1061*69.668 {06 41689 1
वप€]$.
मूलकुटार रसः ।
-318
९
चतुथखण्डम् । २३१९
11006 ६०6 ला, 9० 1246 10 8 100 शा) 01611 18 {0 06
प्णारर6व्, (66 [0318, ©86]1, ज पं ९“ 80 8186] : ध©6 700 191
प्प, ; ०6 8 शवला एषं 86011116, 8.1त ४0 0918 01 7€1-
ला, 411 (686 96 10 6 ा906्त् +0दएल0&म, ज 11706 1प्९6, ४०
1२61 71 शा च्वााला 000) 10 ऋऋ) 1 38 ४0 € 8711016९{60 ६0
072 एषणा" पध #116 १९९०८४० ज प्रतं710219८. (06 07010 01 18
धिषछा 0 06 00716 फण न्ह ८८०८००5 ग वथ्शाश्णप]2 87
ञथ12. व; 71 उप्लव्च्छड0ा, पध] 1४ 18 तवत प. 115 916
पला 0 06 196, ४7766 78८8 10 एलो, ८४९0. वण78 0164} सं०९
0165 11168 216 ९0116.
वरनागादि रसः ।
वरनागं तधा व्योमसत्ल' शएल' च तच्एकम् । सव्वैभकतर विद्राव्य
चि्ठाल' चाल्यमल्मकम् ॥ चालयेदनिश' यावत्तालक' विगुण" खलु ।
ततस्तं न बिमद् प्राथ पिष्टि" कुथाद्ेन हि । ततो भल्लात कौठच्चसरूल-
स्थानं खनेच तान् । मासादाल्लष्य तां पिष्टि" गव्यदुश्धं विनित्तिपेत् ॥
ततो भक्ञातकोतैल' हत' पाताल्लयन्तः ॥ रायस भाजने लिण्धे
षिष्टिकां विनि्ेश्य च ॥ प्रखमात्र' हि तत्तंल' जारयेदतियल्नतः ।
तन् लभावितैरगन्धैः पुरित्वा भस्मतां व्रजेत् ॥ ततः कात्तिकमासो-
खकौरर्टदलज रक्षैः। रसं संमय संमद् घमं संस्थाप्य मारयेत् ॥
तद्भस्म मेलयेत् पूरव्धभस्मना समभागिकम् । वनश रणनिगु रडोः
मह्ारटीभकणिि का ॥ वजवन्नो शिखी चषां रसैः पिष्ट विशोषयेत् ।
तिवारे माक वद्रावरद्रीवयिल्ला च शोषयेत् च णीछत्य प्रयल्लेन
चित क्रापि करण्डके ॥ सोऽयं भूलक्टारको रसवरो दोप्याग्नि
वेह्लोत्तमसंयुक्षः सघतश्च बल्नतुलितः संसेवितो नाश्येत्। अशा स्वा-
नननासिकात्तिगदजान्यत्य ग्रपोडानि च प्रोषहानं ग्रहणो' च गुल्मय-
क्रतो मान्य च कुषटामयान् ॥
819
२२० रसजलनिधिः।
5 ८ ८-114/00*@४ 7.5८.
820
चतु्ेखण्डम् । ३२९१
१४८1, (४८1, 00 € प्छ नौ] 1.112.701, 10018 छा ना प्रणा,
[िप्पाषट, भात् लृभनप्तिल्व् एप 1118 11601616 (प्राच 10115,
तल सनदनि धात पजा), 7086, आत ९७8 ; एरर
11 [गाध {लज ८10 76८, 61197्ु€ताना† ग शल्या 21
11४4५" ातनाप्रठ वाप्ावा0८य, एप 110: 1४41880, 20 10008.
म्रहोदयप्र्ययसार रसः ।
321
४१
२२ रसंजलनिधिः ।
लाटा; ०91९६) =९जणएला, 9त् 1100 ; ॥0पा ४0०18/8 ग ल7081081)
61४6 0198 0 ९०6 -एक1६68, कणाः ५0188 ज श्ण [12 21
४0 018 8 0 960 ४6 2८९ ४० 6 7९०९ 0066167 101 86९67
02.58, पा 11016 फह्ला, 0946 110 > 1प्रण), 2 4116 10 ५16
श्र 107" 2, 6९१, (11118 ]पा 18 ६16 ४० 06 ५०४६९७५ 9] (तरलाः साध1
& 02876) 0716 ॐ0०्प] लर, {0160916त. प्ण) 2 6078] वप्र
0128868, 1106, पत् ए€धद्ुलाः, {प & ©ा7प८।०16€, एण ५कलुर€ ६०1 8 ०
00०९९ इपर, प्ए०ण० कणि©४0 ४16 1परण 18 ६0 6 (६60४, ५०९९6
11 धक € 10198 ग 0७.९८ 006४. 1160, 61086 {16
70 0 †16 लप्र ए16 रल (क्प. 1 18 ०6४ ४0 6 = ॥68४७व्
ए दभोश्कपतषण. प ल ८००16 0 19.12.600. 9 11626, {116 60716118
0 16 © "घला ए]€ 6 {0 06 प्ण 0४, ०५१९८९१. 4 5०1९५४6 ४०
01298118 01 86्रला प 168, नं {16 -पां९€ ० प्ादषए0०१७९. प 0४
016 1 € इपर, {06 इपण00९6 38 {0 06 "05564 शां 006 ध प४ंह्प
18 (पश्रि ० -्लला6त् पक्ष (28116). 1118 102त 16
6011768 211 8018 0† 11168; {00111878, 16107088, 1०010680, €0116,
12116066, दगा, 9811108; 31188115; 20010162$, 21] 80118 9
५1862868 ९९ ६0 20 6७९88 0 एकप, 211 30४5 ० 091 धपका६ न्र्शः
211 &07४8 01 त1889.868 016 #0 ॐ € ०688 0 ए.प्, 9११ {9 08, 804
01101116 01271062 0 100 8187012.
हिरण्यसुन्दर रसः ।
328
२२४ रसजलनिधिः ।
10212. $818 ४ ॥*6107, 2{00701€द$; 8.1त 911 80718 ° 1010
1९. 10086, 016 18६ 6867, 0 06 पथरला =कर10 006
01 00€$ 2त् 88.1त्]6 7286 ग]फ़ 10 ‡€ण्लः 66 0 [प्ण ;
पए 70 ्त९"6त 7911 = 10 ईन्त 0 001९).
1101 0पष्ल्लाः प्ट 10 ता8€868 वप 0 पकप आत् एभ009 ; का
९1४1106त एप, 10 01869868 त्716 ४0 2.) 27त् एध) ; ए
2106८ 10106 1 61868868 तप्€ 0 [६8209 8.० 10168 ; फ1711 169.68
07 11170707 10 61862868 ५४6 ६० {16 ६1166 त0888 ; ऋऋ पनं 00818.
17 00110 शात् ल70ा116 णलः ; ४ 11261 1166 1 17416860,
1116 १6९०९८०) [1812 ४४त 0019 17 088 &त् 16226116 ;
111 ५06 € ० 0473 10684 170 870091९ द४ 2० ५६5659३ तप्र ४0
21 €50688 07 [272, 27त् एकप ; ६10 091 द 10 09४9 २ $818,
प्िथिप8, 2ा7त् 17989 ( © 10116 ठवदकलानो) ) ; 61 6261064 एपला
810 0 ०१७९६ 1211618 70. 618, ©०प९]1 व्€ ६0 60080001,
84 ]1५7९6, {1 9217068“ ४0 0118708 17 ९0116 10 {06 12.96];
8010 11010686101, 1४1 {196 एकम {्धा६ 77 1088 97 2006४६6
8.0 †€छ 010 तात्€ {1716 प्र 6ा४७ 00 ९0286 कत् तए ;
211 ए 0018 71 869४९० 22600 001 0016-19]7 9 {16 28.
अक्र रसः।
नामं पारदगन्धक' विलवण' वप्रथथकज'मेलयेत् एकौक' च पलं
पल' तरयमतः पञ्च क्रमामयेत्। सब्धै' तदिवसत्य' तदनु तदन्ता
पुटं भावनाः कुयात् सतिफलाग्निबेतसरसैः पञ्चाधिका विंशतिः ॥
पञ्च तत्क्रम शस्ततो गुड़भव्रैदं तोऽस्य वल्लो जकैर्हन्तार्ण'सखखिलानि
श.रणवुतैस्तस्यात्रमस्मिन् हितम् ॥ चरकशे परिवज्य तामिति सुनिः
खोवासुदेवोऽवदत् कुष्मा्डोफलमाषपायसमति व्यायाममरकातपम् ॥
7८5८ 2*2.5८
824
चतुथेखण्डम् । ३२५
10 ; तमात् {कलाप {019/8 9 #116€ "66 88.118 ( 89116 19.08.,
0178, 87 इवा ९2111919, ९0101166 ), 816 ६0 € 1100९ {०१८
{07 "11760 १8४३, 1011 1116 [166 ग 16१८७ न ६2. (716 6071100५,
8 7610964, 18 0 06 169४७ 1 [पक्वम 811 ह्ला 8प्र]16५॥60 ४0
1011/9:1)8/ {07 ९ 0:98, 62010, फ =॥16 प 0४ त6८०८न० भा
13110, 8/8, 01011, 70048 9 ला199,1६४, 211 0 61288., 06
108] 1प्पालः न एाता8.३ एण एकक 01१७. 0086, 0166
12.018 68९11, ६0 06 तञ क} =100188568, 01830160 101 फटा.
116४, ६0 08 प्णृट्ा 011 ९8८06 एपठ सयत उपाक, 21167 {116
116त्{ 6716 38 त19५5४०, (5 ०९वले7७ 0ाप्ड 811 ३००८३ ० 11165.
6 {नानक 8९6 9 96 १०1१6, 86 016 पपठ ग ४7 {118
11177 016 :--तपा०त9, ०५/३३ -ु८क08, 106 67:7९. को =पाह,
058६९] 211 71611] 6616186. प €६९९७8, 210. ऽप 8 12.९8.
तोच्छमुख रसः ।
श्रर्धविनाश रसः ।
्भ विपक' प्रस्थं मूतस्य
शे छादन्यग्नियुग्मतिकटुकदलिनोपोलुङ्म
। लौहस्य व्रोणि तास्नात्
सख क्कपयसि रसपल' हं पले गन्धकस्य
329
२२६ रसजलनिधिः ।
कुडवमथ रजः क्तारयोश्वापि प्रच्च चिघ्रा सखाल्यां पचेत् तु ज्वलति
दहनतश्च.ण मशविनाशः ॥
त लोक्यतिलक रसः ।
{11111111 11
५२4
३२८ रसजलनिधिः ।
6168, {06 60णए0पाव् 18 € ४० 96 पणेरल्व् का 016 -600
118 पप्रा ग [तभ्यां ( डल्ला ऋत आ] पा पन्त 10
€] प्रापि€8, 0 [गा > 018९ 000९7 ), 814 06216 एर
एप) {07 पि 0068. [9 एर्व 116 208 ग [पध्यप्य,
९9.1€ 8०] 06 8 €) †0 866 {7187 {116 अपए82166 18 7006 शध
४116 11८6 ग "06 ए6९म06वै 1608, € 706, ४06 €
ग [प्ण 18 7650116त ॥0. ( [0 1116 128 ९286, {116 इप्08†81166 18
10 06 10136 001$ ०1९6, पाध0 2.118.171 80 7प००७् श्ण स26ा
011, 06016 द्धर् 26६ ग (पाप. ) 06 ©0ण0पपत् 18 पला
0 06 11156 सा10 8 602] पप्र 9 18719 101, २6१०९५६
10 28168; &1त. 7०0९ जाक ल] ्10€व् एला. =¶ृ06 ठ०ण०००५)
प्रा 01706, 18 ४0 06 १ा56त् ऋपा =गा6 शषा 105 वप्रा
वपव 200 66त् एफ एप. 07 ला प्066, ४6०६
0७९ €९॥ ध्ा6, 110 06 [प्ा९€ भ [श्प]. 1106 व0पठपणत्
18 1656८ ॥0 06 7711560 ऋध =006-6शा1४] 1688 वप्त 9 आच्ला
2116 16.167, ९0710160, 800. 16816 ए एप), {07 (€) 70 68,
0611 7००6 62९0 116, धा {€ ०४. 10 18 ॥70€0 {0 €
11156 1 0716-6 115 08.01 ग अप्पा 20 16216
0 एप, णाः (फला प्णा6७ एल 7पएन्त् छ्व्लो नप, शापा
॥16 10106 ई 1118700९ 018.. 06 ©0फ0०प० 15 716४४ ४0 06 101? €
षं} 9 त्वप वपथ ण उश्म6त् प्ट, [7नु)9*6त {76
019९६ ९०फ'ऽ-प्ण]ह. [1 28 ररौ 10 06 19156 कध गा6-लंष्टाध)
1४8 वप)४६र् 9 &010 € 10168, 2110 1162160 $ प, {01 ४ला
11068, 0612 7्206व् €2८7 776 111 ४06 1प166 ग 169१९७8
1110101.
116 ८0ण्णएकणप्त् 18 2 {0 06 756 फाध्ा 016-लद्ा्ी
103 वपन हव्131 ( 076्न्वे 9 पपएणिष्छ 6 पथा पपकत
0 0९0ण्छपाःष णत् अ] 00 214 06966 ए प्रधा, {07 {€ 068,
7000102 ९९9 06 पाप 26. 6 &0100प्५,
पऽ "606, 18 0 06 ग्णोञ6व् शा 006, 1६8
पप्च्छ 9 पपलालकत्वे रतद्तत1४8 (दकाः), 06.
अं दहल्नाध}) 108 पद्पाठ त 192 -प्थात ( [श03 19 ), 811
328
चतुथंखण्डम् । २२९
60 पव पप्श्णए 185909ण0िं (866 1206 262). 11 18 76६६
10 06 ऽप[01€6{6व् 10 1४218“ {1 {176 प्।७€ ० वल्व्व्ठ्०ा) ज
116 {0110 क्10, 70 शा९८्८्डड०ा :--ाडला, छप्पर), 0771६ 2091008.,
07102 10008 9 द्ध, पते कण, पणन 0 छ" त,
(08706 87त् पाणः ), कणत शं प्टछलः (0 6 88९0णत् पं ण€ )
प € 0160, € 1016 (ण 18 {0 6 ०५९6 27 51६6
0 0168118 07 2 [लं ग वणा. वणं 1061606 वपा 91] 808
0 01869868, 91 810९681], पव् एधा2.१ =९00801, 00116
09188 07 #16€ (गाद्वा6, वपणा10688 ग 101616४, अदला न्क, आपि द,
00116 {61६ 2६ {16 {1८16 ग तादल्स्गो ग 1006, 78618-एप् 1702, 2114
70811] 16182071. 216; 81 26601006 01111801॥ &6 {0 06
१६९१९ प007 17 €07806€द101 ग ४06 11816 ग 0186286.
करणामय रसः |
तीन्तणादन रसः ।
अश{कपाण रसः ।
880
चतुधंखण्डम् । २३१
चक्रधर रसः ।
खतसतास्वैक्रान्' तास्न' कांस्य सम॑ समम्! सब्धतुल्येन
गन्धं न दिनं भन्ञातकद्रवैः ॥ मर्दयेत् यत्रतः पञ्चाद् -वटी' कुर्याद्-
दिगुच्जिकाम्। भक्षणात् गुदजान् हन्ति अरशासि सपरिग्रहान् ।
चक्रधररसो छययं सत्वैगुदामयप्रणुत् ॥
(101*4101
41८, 1*450.
चञ्चतकरुटार रसः ।
381
२३२२ रसजलनिधिः ।
21त् 7९९ ]ष्क३, 69९], त 1995६79, 700 8816 27त् 00 ; 0115 -
४0 0915, € ९}, 0 ०४1*इ पात76, धात् कणा६ ग आप 276 0 6
1101560. 000 216 00]6€्त् 7 @ 100 0 $ 10710 1€2# #11
16 11016 {1179 15 516त प). 086, (नुप्र 18@्ं8 6४९70.
05 16416176 नाा'८३ ४1] 8018 त 1188. 81660719 10 तथ्$-्6
18 8}06612.11‡ {0 06 8००९५.
शिल्लागन्धकवटकः |
शिलागन्धकयोख.णे प्रधगशङ्ोरसाश्चु
तम्¦ सप्ताहं भावयेत्
सपि म॑घुभयाच्च विमर्दयेत् ॥ श्रश'सख्ानुलोम्याथं हताग्निवलव्ई
नम् !
रक्तिकाहितयं खादेत् कुष्टादिरहितो नरः ॥
902{4-1404/
4८ ९८4९८,
पञ्चमुख रसः ।
खतसताभ्बलोहानि खताकंगन्धकौ; सह । सब्भानि समभागानि
भल्लात सत्वेतुखखयकम् ॥ वन्यशूरणकन्दोरदरवैर्योग्य प्रमाणतः । मर्दथे-
दिनमेकञ्च माषमाव्र पिवेद्ततै॥ मकच्णाद् हन्ति सब्धानि चाशप'सि
च न संशयः । रसः पञ्चमुखादवयः कुष्णसांविनाशनः ॥
882
चतुधेखण्डम् । २२२
0241100 02114८20 2*05 (1.
नित्योदित रसः ।
{40414 148५४,
अष्ाङ्करसः ।
श्ररोगे पथ्यानि ।
अरष्ीरोगेऽपष्यानि ।
338
३२६ रसजलनिधि; ।
पञ्चमोऽध्यायः |
अरधोदर निदानम् ।
रोगाः सम्बे'ऽपि मन्द् ऽग्नौ सुतरासुदराणि च। अजोर््णन्मलि-
नैश्वानैजायन्तं मलसख्यात् ॥ रुडा खं टाम्ब वादोनि दोषाः खोतांसि
सञ्चिताः प्राणागनाापानान् स'टूष्य जनयन्तुव्रदर' रणाम् ॥ आध्मानः
गमनेऽणक्तिदौव्येलय' दुव्यैलाग्निता। शोथः सदनमङ्गाना' सद्लो
वातपुरोषग्रोः ॥ दाषस्तन्द्रा च स्वेषु जटरेषु भवन्ति हि। पृग्-
दोषः समस्तख धरोहवदत्ततोदकीः ॥ स'भवन्तुयदराणयष्टौ तेषां लिङ्ग
एथक् खण । तत्न वातोदरे वायुजौयते जठर सदा। सन्द मणि
पुरस्याधः ज्ञायते करचापतः ॥ उद्गारो जठरे भारस्तधा च मलबदता ।
स्फोतिश्च जटरस्यापि वाताधिक्छात् कदापि वा॥ दोषाधिक्यादपि
शोधः पाणिपान्नाभिकूत्तिषु ॥ कुलतिपाश्वगद्रकटोषए्टरुक् पव्वैमेदनम् ।
शुष्ककासोऽङ्मदोऽघोगुरुता मलसंग्रहः ॥ श्यावारुणत्वगादित्यम्-
कीस्याद् दिद्वासवत्। सतोदभैदमुदर' तनुक्ष्णशिराततम् ॥
आश्रातदुतिवच्छन्दमाहत प्रकरोति च । वायुश्चात्र सरुक् शब्दोवि-
चरेत् सब्बे तोगतिः ॥ वातोदरे चिरोत॒पन्ने नोपशान्तं जायते वै।
मणख्ुरसमन्तात् तु ्रत्यशिलायवाष्टिला ॥ तयेव क्षयसूचके चोरः
चतकरे तधा । काथः चिकित्सन' तयो्य॑लतः ` चयरोगवत् ।
नाभेरधस्तात् संजातः संचारो यदि वाचलः। श्रषठिलावद् घनो
ग्रिकूब मायत उन्नतः ॥ वावाष्ोलां विजानोयादु वहिर्मा-
गौवरोधिनोम् । ण्तामेव रुजोपोता वातविण सूत्ररोधिणोम् ।
प्रत्य्ोलान्िति वदेज. जठरे तोय्यं गुधिताम् ॥ पित्तोदरे
880
चतुरथखरडम् । २२७
ज्वरो मृच्छ दादस्त,ट् कटुकास्यता । श्रमोऽतिसारः पतत
त्वगादाबुदर हरित् ॥ पोततास््रशिरानदं सखद' सो दश्यते ।
धूमायते खदुस्श' चप्रपाक प्रद् यते॥ शेष्योदरेङ्सदन' सखापण्वय-
थुगौरवम् ॥ निद्रोत्क्ञो शोऽरुचिः श्वासः कासः शुक्ञलगादिता ।
उदर स्तिमितः लिव शुक्तराजोतत' महत्। चिराभिहदिकठिनः
शोतस्पमश' गुर स्थिरम् ॥ स्ियोऽक्रपान' नखलोमसूतविडात्तवैर्यु्म-
सधुहत्ताः। यस्म प्रयच्छन्तारयो गरांश्च दुषटाम्ब॒ दूषोविषसेवनाद्
वा॥ तेनाशु रत कुपिताश्च दोषाः कुथ: सुघोर' जठरं विलिङ्कम् ।
तच्छोतवाते शशणदुदिंनेच विशेषतः कुप्यति दद्यते च। स चातुरो
स्यति हि प्रसक्त पाण्ड,; कणः शति ष्णया च। दूष्योदरं कतित
भेतदेव ॥ यस्यान्तरमनन रुपक्तपिभिवां बालाश्मभिी पिहितं यथावत् ।
सञ्चोयते तस्य मलः सदोषः शनैः शनैः सङ््रवच्च नाडपराम् ॥ निरुध्यते
तस्य गुदे पुरोष' निरेति कछ्च्छादपि चाल्यमल्यम् । हन्राभिमध्य परि.
विमति तस्योदर वच गुद" वदन्ति ॥ शख" तथात्रोपदहित' यदन्त
भुक्तं भिनत््यागतमन्यथा वा। तस्मात् खुतोन्तात् सलिलप्रकाशः
स्रावः सवेद वै गुदतसु भूयः ॥ नाभेरधश्चोदरमेतितदिं निसुव्यते
दाल्यति चातिमात्रम्। एतत् परिसावुप्रदर' प्रदिष्ट जलोदर
कौत्त यती निवोध ॥ यः खरंहपोतोऽप्यनुवासितो वा वान्तो विरिक्त.
ऽप्यधवा निरूढः । पिवेल्नल' शोतलमाश् तस्य सोतांसि दून्यन्ति हि
तददह्ानि ॥ सख होपलिप्तं ष्वथवापि वेषु जलोदर पूव्यैवदभुपपैति ।
स्िग्ध' मदत् तत् परिवत्तनाभि समावत पूणमिवाम्बना च॥
यथा दतिः चुभव्यति कम्पते च शब्दायते चापि जलोदर' तत् ॥
वहृदरामयानां हि यद्धकत्र समन्वयः । मश्टोदर स एव स्याद्
रोगोऽयमति भोषणः ॥ |
381
४
= +> रसजलनिधिः ।
1+८ एर #¶।.
388
चतुथंखरडम् । २३५.
ए 1116 एभाऽ९ {6 ० णग 16 &197त्ऽ तत्र एलन्क् ४06
19.98]; {9४ $ 06 एणल्डडणा"€रज #06 87068 ; 0०) 68.917 688
{61४ 1 ४16 एना] ; 6०08 एकप ठ० ; 21त् 06९85 081 8९] 1110 07 {16
एवा पव6 ६0 एत्. 11 ०0८21९6] 81968, 1176 1869868 ‡8
2.06106व् कका) 176 {0110 0 8 11010108 87611112 0 02143,
1660, ०२.४९], धात् ए] ; 810 10 6 अतल ग ४1८ एना, 86070861,
एक18), 8.00 {116 09©ु ; 0. 10 ४16 10४४5 9 7008, त्र ९०८९१)
0817. 1 {16 11008) 16811688 10 16 10फलः एष 9 {16 00,
४९९11 प्]्प्0ा॥ =गा 8100] 10 106 171८8768, 1660180 212९1688
2 {€ अद्य, ९४९. 8160670 10616286 0 १९८1९986 37 116 8१26
1116 था ; एष 8ात क0060787166 ° 071 211 0190ृह 97एल68
21] 0लः {16 091] ; 2 186 ° 80णात 1 #6 261], "68ल1101108
{108६ ९0711 उप ० > 06110क्रड 6 010. 10त्, 170 {18 986,
11068 {0 8.06 {70 170 {76 061] वक्श09 एषम 27त 80प्०त्.
४ 8104218 0 1008 8{97016, 7 ०० ९प€त्, 15 @€पना४]]
10110064 $ 2 10६1 ( € ४0 € 6117109 0 ४€ @19008 10४6
900 116€ ०४९७] ). 1† 18 8001668 100९2116 9.7त 80100€00€8
1001010 ९2016, 4606 2 ४16 10), ० [106५० पए 208.
1 008८8 {16 02682968 9 पांत, 8001, शत् पा06. (118
210 {1 18 ९2116 25४0118; 111४ 18 75 एवल्क ५06 ०9्छ], २०त् ए19.19-
2811112. , 17 1॥ 18 2, 11४06 0प {8166 ॥176€ ०8९]. 3010 ज रल 218
17162018 0 2816 ( 0008पा0एप्नं
०प ) अत् 009 169 0 ०1068
10 06 [पऽ ( (भाश 80060066 शिष्ट गाः पठाधि० ज
10०0). 16 6 0 06 {6246त् @ध०ीङ़ 10 116 806 पधि 28
ए (2) (1८८०५८१५.
339
३४० रसजलनिधिः।
1€ 611, 11 {118 086९886) 06601068 € 171 7 680119.0011;
छापर [वधः 18 प्पएद्ठ 2 एपा71४छ 36188100, 8011 77 {0९ ,20
18 [0€1*२१९ब् 111 61१68 09ए 11 6110180 टे 0" 60006
116 6010पाह- {४ 8661008 {0 € 8016 ; 97 ` 2८४१०11 १€१९-
1008 पटलात्प्नंग) 10 ६४८ णद श् =इपा266 ऋप८ा 06९6०68 पि]1
017 00718{श्मभ){ भ.
(5 ८400414.
340
चतुथंखण्डम् । ३४१
08112 1716 [कला काला1९, धूण, ऋपा 15 1108६ ताछ क)
४11178४, 21त् 16४4112 #0 16 1088 2 178 ५००७0 प्57688 प्लान 10
260 {1161).
(9) (21098.
उद्ररोग चिकित्सा ।
76806 ० 4819 1008.
उद्ररोगे विरेचनम्. ¦ .
आदौ स्बौदरानां च देयसुक्त॒विरेचनम.। गोमू वाऽथ
गोत्तोरे र्यौज्यभेरण्डतैलकम् ॥ कष मातः प्रयत्नेन देयो ततो
रसः पुनः ॥
0/7" 0८10॥ १ ९407 104.
जन्तोदरे जलसूवः ।
नाभुप्रत्तरे जलसावममि शम्याज जलोदरम् ।
सव्बोदरदहर योज्य' गुडनागरयोः पलम् ॥
842
चतुतंखण्डम् । ३४३
1002104 ‰7 14८९7" ४ 0025.
तलोक्छसुन्दर रसः ।
848
२४४ रसजलनिधिः।
1012" 00, पा लः कथुतंण्ड 6 2006 पव्तलप९ ४ 006
08102 (64 ६0188) ग 005 छाप धत वष्टि 60198, €2.610,9
9 0506160 0018 ग (प्रय, शात् 19.प्र8]र8}12./78. 2168 10 06
०116 ( 05 पणात् [न्छः 70 का 770 व्थवप्०य) पा 256 ५०1०8
०? ©0क्७ प्रा8, 760 प्ल016 ० 64 ५०४8 ( ४0 96 516 ` 0
0168708 0 2 १९९५ 0 ९०४0 }.
इच्छरामेदो रसः ।
7000060८44 10454.
शोतसेवनान्त रसः ।
खं च्छरामेदो रसः|
सत" गन्धञ्च मरिच" टङ्कनं नागराभये। जंपालबोजसंयुतत
क्रमोन्तरगुणए' भवेत् ॥ स्ब्येगुल््मोदरे देयः खं चछामेदो त्यं रसः ।
दिविगा बटो. मुक्ता भक्ततोयं पिवैदलु ॥
910८८॥04-60८4॥ १८58८.
जलोदरहर रसः ।
पिष्पसौ मरिच तास्र' रजनोचूणं संयुतम् । चख होकोरेदिनं
| रेदि
© $
348
898
२४६ रसजलनिधिः ।
मर्य" तुद्य" ज पालवीजकम् ॥ नित्य गुच््ाद्य' खादेत् सद्यो हन्ति
जलोदरम् । जलोदरहये नाम रसो जलोटरग्रणत् ॥ रेचनानाच्
सर्वेषां दध्यनच्र' स्तम्ने हितम् । दिनान्ते च प्रदातव्यमन्र वा
सुद्नयुषकम् ॥
2 १०4 *४-‰ "८ 2" 450,
५
0716 1४1४. 68.९11, ग ए एएष्1, पाथम ला2, 60एएला, 26 {0९7७
प्र 0लानं ९, 80 {प्राः 8718 ग -ल©ा*00४ 86608 26 10 6 006
{0&€्लः, {07 ००८ 8, ४ 16 11111 आपं, 21 10206 1760
11118, ४० 19.608 17 कथं 1, 64९0. "1118 16176 अपा€७ 07008
एला 8007. 116४ वपात् प्णं९€व ऋ 0071160 ५९6) फ़11161॥ ९8
8६07 ए०श्छालण१६ ग ४06 00९18, पणाव1. 00116 11८6 1
{प ग ४पत६० 80प्ात् 2180 06 शाए6प 177 {106 2671100 1).
जलोदरारि रसः ।
546
चतुथंखणर्डम् । २४७
{0 012/ए12", {07 ऽल्णछ प्प 2९], + {1 [प1068, 768{0€0-
लुङ, ग 10068 9 वणप, [च्धच्च् ग शापा, छात् 16959 त
19812 18, {2086 ६0 06 त९्ल॑रदत्व प्00य तआ (नगाडंतवदभ््ठा ग
1106 2.९ 2710 87611811 ° 176 ए080€0६. ©नगत् ताल 18 #0 6 21961
फा, एप्लप्णा्र, पा 2 उप्फिलंला 060स्दणला न 106 00618.
एप्ला-01] र 18 0 6 वाणा ए € 102160४, €्षला$ 10 270
6. प 06्ता लए एपाःछ६ [9] ०त०४ ( तण ).
नाराच रसः |
बह्धिरिसः ।
पिष्यल्याय' लौहम् ।
पिष्पलोम्रूलचित्राभ्च-तिकल्रयेन्दुसैन्धवम् ।
सन्भैच॒ष सम लष इन्ति सरव्व¶दरामयम् ॥
2000140४
4/८ (८८4.
348
चतुथंखर्डम् । २४८
1६ व्य, कनं] 191४4 {11098 (00६8 ९11161*8]8; णाड{9^, 870
0708, ), (वणा110, 8 100ु९-89]। 276 {0 06
115€तु पधा 1४0,
60] 70 वृप्काप्ं 10891] {16 &00९-112.1
16त ©01070176त्. गा$
11601616 दप168 8] 5015 म पत६18-7008.
{ [)086, अर 19.08,
686]1. )
उदट्रारिरसः |
(01*411 2-८15641.
खोवैयनाधारेण रसः ।
वरिकदुकपारदपध्यासमभाग' कानकफल' दिगुणम् । माषप्रमाणा
वटिका काय्यं खरसेनाख्ललोनिकायाः ॥ प्रवलजलोदरगुल्मजञ्चर-
पाण्डमयनाशिनो प्रोक्ञा। सतिभिरपटलविद्रधिप्रबलोदावत्त -
(4 ©
849
२५० रखजलनिधिः ।
6 ८2 4 4/८114/(04"4९5 40 2*८5 ८.
बोरज रसः ।
62" 2*45८.
350
चतुथेखण्डम् । २५१
211त् 1016४, २० 10806 10 01118, 0 7४८ 77) फलं. 68९].
1118 10616016 ©प768 0101089, ०५278-708; 19710166, शाला,
11610808, 2818 1601068, 8016601, 204 प्रा.
विनोद-विद्याधर रसः ।
रसेन्द्रवलिटङ्ःलैः सजयपालवोजेः समे रसः सुख्छदितो भवेत् खल्
विनोदविव्याधरः। पयोगुडयुतो हरेत् सकलरेचनोयामयान् चउ्चरं
च जठरामयान् गुदगद' सशूलं दरणम् ॥ समग्विरेचनाभावें
सुद्रकाथं पिवेदनु। भेदाधिकेय पिवेत्तक्रं वव्वेराणां त्वचो
रसम् ॥
10044 24/04/047८ 2*८8८*
सुरेचन रसः
उद्रन्र रसः|
जीमूतलोहरसगन्धशिलालताम्न्व्योषाग्निकुसुसलोविषदोप्यच -
शम् । निम्बकनोरलुलितं गुटिकोक्षतं तद् भुक्तं निशासु मधुना
सकलोदरघ्रम् ॥
47417114 "450.
सतुयनिरोध रसः ।
388
२१५४ रसजलनिधिः ।
171€ाए18, 1 11९ 7४5६ १०६४८ कि]8 ६0 00 शकण चा 4९७1760
<€.
¶ृ"18 10661017)९ ८प1"९8 01868868 तृप्€ ६0 911 €६९६88 01 ॐ $,
|६६018, 8101688 त {1€ वाद्छसप्रा1 169४, 16१61, 20116, 911 8018
0{ ४181002, 01869868 2.९ =४176 एला, =शहा18, 5611111४
€ ४० 612 £प], दपना८ त129111088, €1181067674 ग ६16
3018, ९00801, र गण ्० वप्€ 0 एषा, ९०0, अण्च,
1116 1000प्ा1.
तलोक्यरद्न रसः |
354
सतुर्थखर्डम् । २५५
111781६, 2714 11118; 21त् 616९1 41.160. 036, {फ0 1900855
2 08; {0 06 ष्टा श) 8 5 67008 2 ९181106 प्राः.
1 ला1©§ ए8 {0तक्षा 19618115. 016 ६018 9 17€ 0 क्न7€त् एपर्ल्लः,
116110166 7610, 18 {0 0९ त्प ={€ 18110 016 71716€ताला1€;
816 890‰%€ :-~
एता ६0185 + 0 त61९6त् 7०0६६ ग स्रो ्त्रा 8 810 लं 11ह 101१8
0 ९0 प्र*8 गा11९ 816 {0 06 016 1४1 16 1018-8 ग कदट€ा" 8110
{प्ा1९त् 8€011-8017त. [६ 18 € {0 06 णातत परोधो 16 0188
008 006. ९1676, 27 0907166 05 2 पाति द, पला
1116 1106 18 {1€6व 17001 धल ( 6001170 ९] 206 =एपरल
0] ), 18९९ 11 01&6्त 0 पाट्छमा)8 0 8. 1668 0 लाका. {11९
11711, {णड 01च्लाल्त्, + 10 € पल्वे प्र, पाः (णुष्न
1811919, [0)086) 016 {012/7, 2 0४.
मह्ानल् रसः ।
358
२५६ रसजलनिधिः |
व पां८५८ ज 1६६९लह 04 {४+211, 1111] 0 इरा 101८८ ण 0४11 &2-
६", त९८८०८ 7७11 ।){ 11115 0 [पप पपात तदन्ता ५1]. 10४८,
0116-(0प्ा{7 ७ :॥ {च 10 एए प्रता कर्ती 1७॥ कपल, 1 1
11601८१।1५ # ४ ४५९ [पानुप्र*८. 01८0 0५1]८त् पटल की पालः
11{ 11015९त ९१111 10५६-७ (0 06५ पृला 1 76 त{{लानाकता
( 21167 {€ ८ण1[9८प्रंणा ज पषमोजा । ता ज ८०त्
‰४.1€1 1६ ४0 0€ अश्णंत८त्. (1 ाव्तालो16 लाल ५1] का
(व्म-7०.,
वश्ख[नर रसः ।
उदर मत्तचड़रसः ।
पलोन्बितस्य शलस्य सच्छपताणि कारयेत्! तत्सम' गन्धकः
द्वा खल्ल सत्वै' विनिक्ठिपेत् ॥ जम्बोररससंयुक्त' दिन' घम
निधापयेत् । ततः खं द्रवोभरते रसकष नियोजयेत् ॥ तत्
8596
व॑तु्यखरञम् । ६५७
¢
+
तास्रभद्य प्राग: ।
केवस' भसित तास््र' गुङ्कतेररमः सहत
दिगुञ्ञ' भक्तयत् प्रातः स्वौदरविनाशनम् ॥
.[1/), {7८.८0८ / (^ ८८११1१९,
पपेटो प्रयोगः
पपरसेमंन्नकानां सेजज्यानां सश्च यानि यानि उत्तमानि तानि
[नि सर्वेषु उदररोगेषु श्रतिमात' फलदाने वानुभूयन्त ।
1/1) 1८11८ ॥ ¢ ८7/11.
351
२५८ रस जलं निधि. ।
61168, १९ 10114 १८ 06 लान् नीका 111 ६१|| ०६ ^) पत्रे -
1088.
उद्र री प्यानि।
358
चतुधखगडम् । २५८
01 ५1९ [षद्ल = 111 प 0कहएव ४६ दया] अव्द्छ, ६१८ 10110
४16 ९0180676 ए 600५181 ---व्ण 0† ९9764 ! एप,
1100109 16 1016 0045 ऋ 9], 97 011९801 9 १०८१६
07 01] 01115.
उदररोगऽपथ्यानि।
32४
३६० रसजन्मिधिः ।
अथ श्रोहयक्लदुदरनिदानम् ।
721401६4. 2८5.
परोद्ाणव रसः ।
दिङ्ल' गन्धक' टड्मश्चक' विषमेव च। प्रत्येकः पलिकं"
भागः चणयेदतिचिक्षणम्॥ पिप्पलो मरिचश्चव प्रत्येकाश्च
पला्कम् । मर्ह यित्वा वट' इयाद् वक्लमातरां प्रयत्नतः ॥ रव्या
सेफालिदलजं
वटो माक्िकसंयुता। श्मोदान' षट्प्रकारद्च हन्ति
शोघ्र' न संशय ॥ ज्वर' मन्दानलच्चव कास खास वमि भ्रमिम्।
यीदाणंव इति ख्यातो गहनानन्दभाषितः ॥
861 ¦
४६
३६२ रंसजंलनिधिः ।
{८८0072८4 ८5८.
शोषणंल रसः ।
सूतक. गन्धक व्यो सममाग' एथक. एयक. । एभिः सम
तास््रभस्म योजयेद् वेद्यवुद्िमान् ॥ मनःशिला वरार्च तुल्य
रामल्त+प्द् । जयन्तो रोहितच्चव क्तारटङ्गनसैन्धवम् ॥ विड
चिव कानकञच्च रसतुल्य णृथक. णधक.। भावयेत् तिदिन
यावत् विदचित्रकणाद्रकीः॥ गुच््ामातरां वटो" खादेत् सद्यः
ओहविनाशिनोम् । मधुपिष्यलोसंयक्तां दिगुजां वा प्रयोजयेत् ॥
परोहानमयमां
सच्च यक्लद्गुलमं सुदुस्तरम् आमाश्येषु सव्व
चोदरे शोधविद्रधौ ॥ अग्निमान्य ज्वरे चव परोह्कि सम्धै्वरेषु
च। ओओमद् गहननाथेन भाषितः शवीहशादरूःलः ॥
८८00-5 40/1८ ?"15 ८1.
382
चतुथेखण्डम् । ३६३
1100911, 97 170 ]पा९€. 21118 216 {167 0 06 10906 076
1907 07 क 0 12008 10 21६9 6261, ४0 6 =ष्मुद्ला क्रा 0008
४10 00466 1100911, (11116 6त16706 पाह श शट्रु€ाल्ाा४
0 8166, पला प पाष]. 1४ 2180 (पाः 2018702./082, ( 55561117
211 80688 ओ 12 087 ० 716 एलशं०णप्रा0 10160 1168
0९०0 116 8116 अत् 16 प्ल ), शााश्द्टलाण
कण 9 ४06
116, ९प108, प्रा8, 81] 80४8 0 पत०४-022, 87९1110 ०1
116 000 तप 0 श्नणां2, 01त79्त0 ( 2 [16 ग पपाठ ),
0111-0688 2 {06 41085४0 6४४, 271व 21] 80118 ० {€श्लः,
परोदसूदन रसः ।
करतैक' तालचर्णस्य॒ ततृपार्दांश' सुवण कम् । पलाङ्क' सत.
ताखरच्च तत्सम" शदसमभ्रकाम् ॥ खगाजिनस्य भस्मापि कषमत
प्रदापयेत्। लिसमाकाङ्घ्िलचस्तदत् सतव्मैमेकतव कारयेत् ॥ रस-
गुच्छप्रमाशेन वटिकां कारयेत् ततः । मधुना .वद्धिच.ेनखाद
त्रितय यथावलम् ॥ असाध्यमपि श्चोहान' इन्तवश्य' न संश्चयः ।
यक्लत' पाण्ड रोगञ्च गुलमादिकभगन्दरान् ॥
1<८00८2-51/4८202८ 2*450/.
868
2६४ रसजलनिधिः ।
परोद्ारि रसः ।
पारद गन्धकं रङ्क' विष' व्योष फलतिकम्। तोलकस्य
समोपित' जं पाल तददैकम् ॥ कि'शुकस्य रसेनैव याममातन्तु
महथेत्। रुष्ट वो' कत्वा च्छायायां शोषयेत् ततः ॥
विकौका प्रदातव्या गङ्कवेररसेन च । गुदाङ्रे गल््मशूले भरोड-
रोये कफात्मके ॥ उदावन्तं वातशुले वासकासज्वरेषु च । रसः
सरोहारिनामाधं कौोष्ठामयविनाशनः। आमवातगदच्छेदो श्षेष्मा-
मयविनाश्नः ॥
7८९1 ८4/14 2*0850,
वासुकिभरुषण रसः ।
सद्योमृतुगच्य रसः|
वजुपाणि रसः ।
रमगन्धकलोहाश् कुनट मृततास्रकम्। विषसुष्टि वरारट्च
तुयं शंखोरसाच््ननम् ॥ जातिफलच्च कटुको दि्ार' कानक' तथा ।
व्योष हु सैन्धवश्च प्रतयकं सततुल्यकम् । ्च्छाचुरशीक्रित' सव्धै-
866
चतुधंखण्डभ् । ३६७
भेकत्र॒ भावयेत् ततः। चखधोवत्त रसेनैव विलवपतररसेन च ॥
सव्धावत्तन मतिमान् वटिकां कारयेत् ततः। प्मीदहान' यज्लत
गुख्ममष्टोलाच्च विनाशयेत् ॥ शअग्रमांस' तथा शोध तथा सर्व्व
दराणि च। वातरक्तच्च जाठर' चान्वविदरधिभेव च ॥ वज.पाणि
रसो ययं रोगानां वज, संनिभः ।
-5 1 7" 40 1४ 2*50,
लोकनाथ रसः ।
लोकराज रसः ।
388
चतुय॑खण्डम् । २९९
भ
01611 18 10 € णंड€व 006 £018. 01108, {0 0128 0 एना,
कति0 ६0198 ग (नृणएलय, भात् गपा ६0188 ज ्रललभल्व् लतकतं
8116118. {06 (0प0०पापत् 18 ४0 6 पपात् 707 066 पपा जा
॥06 1166 ° 0९] 16९68, धात् पाला अप्र7क९6त ६० € एष
[-भ्हापएपशर. 1706 पाल्तांल€ 18 ४0 16 शष) तफ कथा {€
एप्प &60§ 60016 एङ ग्थ्तार्भीमा म कव्म. 10086) दक्0 ए0ल5,
6460, {0 06 ध्थला 70 शालः [प०९, > [धल ज € स पतश्न्ैम)
०7 1116 2180172 एश 0, 6, (कल्याप) एनं वापा प॑ पलः
ध ५06 "16वाल16. (108 106; ७06 अण168 ल1197्न0ला६
8]16€0 97 [रल, 86] 1108 0०6 ६0 27€ण2, 0८110688 ° {16
01668102 1686, 2०त 21] 8018 ग हल.
लोकेश रसः ।
1,022800 1*45८,
869
|,ॐ
=|
३९० र॑सजलनिधिः ।
1ण०06ा०{€व, 21] एलं पण एन्त् प्ण्ुकणौला शौ ४6 [पं०
ए ध०2.९0ो, 2०त 71206 1010 9 [पु 21 18 ४० 96 तत6त् 2०
1626त् 0 ष्पा. प्र € ९००16 ए ८१ता860॥ न 116, ४९
60णण]00पााति 18 ४0 € थ्छ छप ग {16 पक्षा, 1086, {फ० 78८४8,
68010, {0 06 {दल श1{1) 1006, 1018 त्तालं०6 लयाः पप्रलद्
6191679४ 0 8]0]€ला त् ल) कु 1087188; 82 218
(शणान्ला॥ €), 01708, 21 19100166.
चित्रकादिलौह ।
(110८1.0.4॥ -7,42/12.
गणाधिप रसः ।
विद्यामय रसः ।
872
चतुध खण्डम् | ३७२८
©0700@ ८6४{द€ा 271 नष्टया 216 ४0 6 7ऋण०€त {096्ल 214
1116 8प०16९४6त 0 द एका8" {0 गा€ त ७8८], कध €
१७९०८४०० ग एणा ण्त् प्ण शण}. 0118 9.6 {€ {0 €
19208, धण66 8605 10 शहा, 68९}, 0 6 परभुर सपा 1006
&०१ ©0 फ 8 पा]. =8 पत्तालं6 ला€ हषा पत् =60] धाटुरणला।
07 8101661.
रसपति रसः
(९0500041 454.
रोदोतकं लौहम् ।
रोीतकसमायुक्त' तिकल्रययुतस्तयः ।
रौद।ननभर्भासच् शोध' हन्ति न सशयः ॥
878
३७४ रसजलनिधिः ।
1९001144 14400402.
यक्लदरि लौहम् ।
दिके लौह.स्यगगनस्य पलादंक' । कष शुदं खतः तास््र
लिम्माकाद्धि,
तवचं पलम् ॥ सगाजिनभसमपलः सव्पैभेकत्र कारयेत् ।
नवगृष्ाप्रमामेन वटिकां कारथेद् भिषक् ॥ यक्लत्भ्नदोदरष्चंव
कामलाञ्च इलोमकम्। कास खास च्वर' इन्ति वलवर्णाग्नि-
कारकम् । यज्लदरि त्विद' लौ वातगुल्मविनाशनम् ॥
व
(1.171.171
/// 8
यन्नकूोष्त्रापि लौडम् ।
हिंशलसम्भवः सत' गन्धक' लौषहमस्रकम्। तुल्य' दिगुण-
8
चतुथेखडभ । | २७५
तास््रन्तु शिला च रजनौ तथा ॥ जयपाल' टङ्कणद्च शिलाजतु
सम रसात्। एतत् सव्यै' समाहत्य च णोकत्य विमिश्रयेत् ।
दन्तोविहच्धित्रकञ्च निगु ण्डो त्एषण' तथा । आद्रैक' भेङ्गराजख
रसेरेषां पधक. एयक ॥ भावयिता वटो" क्ुाद् बदराखिमितां
भिषक.। सोडान' यक्छत्चव॒ चिरकालानुवन्धिनम् ॥ एकज
दन्द्जघ्चंवसव्येदोषभव' तथा । इन्यादष्टोदराणोह ज्वर' पाण्डख
कामलाम् ॥ शोध हलोमक' दन्ति मन्दाग्निलमरोचकम् । यक्षत्
भम् ॥
पनोहारिनाभेद' लौह" जगति दुखं
यक्तत्प्ीद्ोदर्र लोहम् ।
सीष्ाश्मश्चक' शध सूतमश्वाद्वंभागिकम्। तिगणामयसश्च.ात्
विफलां साकाश्चकात् ! दिर्ट वारिणो भागमष्टशेषन्तु कारयेत् ।
तेन चाष्टावेषेणए समैनाच्य न यल्लतः। रसेन वहुपुताया दिगण
879
२७६ रंसजलनिधिः।
स्ौीरसग्डितम्। लीदमय्या पचेषव्धैणा पात्रं चायसि न्ये ॥
दिव्यौषधिडहतः सौह' पुटित परुटनीषधैः । पचेत् पाकविधिन्नस्तु
वद्किना खद्ना शनैः ॥ अश्क निहत क्ष्ण सूतक' विधि-
मूच्छितम्। अयसखाबंभागन्तु आदौ पाके विनिक्चिपेत् ॥ कन्द-
कापालिक चव्य विड्ङ्क सव्रहदलम् ॥ शरपुषा च पाठा च
चितकञ्च महौषधम् ॥ लवणानि च सव्ाणि सक्षारो वद्दारकः।
दोप्यकञ्च तथा सिक्य' लौहाश्वकसम' चिपैत् ॥ शोदोदग्यक्षद्-
गुल्मान् हन्ति ्षाराग्निभिरविंना । प्रयोगोऽय' मदावोर्ययौ लौह
लौहविदां वरः ॥ श्ोष्ठोदरविनाशाय दद्याद् हं ईं पटे एथक् ।
माणेन घणर्टकणन शूरणेनाधिक' पुनः ॥
लोकाधोश रसः ।
शद्सूत' दधा .गन्ध' खन्न कला तु कच्जलम्। सूततुल्यः
सताश्चक' मह् येत् कन्यकाम्ब ना ॥ ततो दिगणित' दब्यात् तान्त्र
लौह प्रयन्नतः। काकमाचोरशेनैव सन्यः तत् परिमह येत् ॥
तत् भव्वैः गोनकौक्षत्वा यततम्तद् विशोषयेत् । सता्च दगुण
गन्ध' वराटौसभ्भव' रजः पिष्टा जम्बोरनोरेण मूषाभेकां प्रकल्पयेत् ।
त्मध्यं गोल्तक क्तिघ्रा वध्याद् यन्नन तनृमुखम् ॥ मूषां तां सम्पुटे
त्वा खद्भस्रलवणाम्ब
मिः । शरावसन्धिमान्तिप्य चातपे शोषयेत्
षणम् ॥ ततो गजघुट' दश्छा खाङ्शोत' समुदरेत् । पिष्टा तु सब्वै-
मेवात्र खापयेद् भाजमे शमे ॥ खाटेदट्वल्नदयच्चास्य मूतच्चानु पिवेन्नरः ।
मधुना पिष्यलौचणं' सगृडां वा इरोतकौोम् । श्रजाजो' वा गुडं -
नैव भक्तयेत् तुल्ययोगतः ॥ यज्ञत् श्रीद्ोदरोञ्च भ्वयथुञ्च विनाशयत् ।
वाताष्ठोल्ाञ्च कमटो प्रत्यष्टोलां तथेव च॥ कांस्यक्रोडाग्रमांसच्च
शूलच्चव भगन्दरम् । बद्किमान्यञ्च कासञ्च लोकनाथ रसोत्तमः॥
10९40119 2.50.
871
६८
३७८ रसजलनधिः
11710060 ६०९ ७€्. #0 {किना ४ श्लु 00कवलान 07 [9], स्रा)
भापि0ा 18.10 € पां उ९त् 016 एध न 11768, 21] ° {1686 061६
7006. प्ठटल्तष्लः ध प्ट [पोच ग णङरव, वृषल द०णण्पणते
18 {1160 {0 06 पा ]ए6्वै श्प ६0 8५४७ ० ९010] प [€ 5४.19९
तृ्ात्रिणि 0{ 101, तात् ०6 कधौ 116 1166 ग र्व[श],
पतत6 1110 > [घाप चत् वनेत्व्. 4 सप्ला 38 पाला ४0 6 एत्९
1 {प्0 एषण 0६ इण] [क्रापः अत् एकत [षाह ग प्ल्लमल्त् स्टान-
8106118 स्ध्0९व् पी) [१८ }प०६ व€ [प्ण 18 {€ ४0 6 एप
71906 {16 छप्ल]€, घल फण्पतिः ग काप्लाः 18 ६० ८ नज्छल्प्, क8
@7७101€ 18 धौ हा {0 © प्रद य शा दवन्ालः एवडाप ©0९९16त 0 2.11-
0प्राल, ६06 भे१४ 9 18 ०878 एधण 66067६6 $ 17168 01 ६
25806, 10806 9 पादि, 3.65, अग्, 87 स©, 16 {प+श्, {118
पिकुतः 15 ६० 06 ते€दे 17! € आप, 8 1616 0 0160718
0भ्पच्ाण, एल 5०016 एत पववत) न ल, #16 2064612
18 0 € शला कपाः आतप् 00पद्ल््. 0086, ॐ 1905, ४०1, {0
{2९
प्ष्ला साप) ९० ह प्रभाए, पतत् कापा 81 016 0 #0€ {0110 112:
{ 2 } 1100९ पापे [ृज्कतरहन्ते एप] ( 9 } 7018888 82 }८ वर्त्त
[पप २,{ ठ ) 1901958 छातं एण०र्पल्त्पत् 0व्ठर [तल्ला
, ४106 पप्शपि
म 6 एकपल 7 (8), (9), कत् (९ ) 09प् शं एवलंह @611.
पः पल्वरलनाट सदः साा्कद्लना
ग शूणल्ल 8पत् परय", &७1-
षट केण ६0 शालो, अलंकाइ' दशी ^ शणक्
नद्लला॥ ग शु)1व्ला)
९0ष्लाए ट एल्] 8 ९ थ्6
0६४ 10६0१86 ), 11178171,
ह्ा590 मनव, { दण ४5 ), अ्9४ा189
(0 7 8 [96९6 >
1168४. {प १५९ €्टेभा 1४ पएककल्ला
118 931९6 29 -प्ाह 1रला),
९०11८
. {१ , तैषापडस 9 प6 01०1० 16: ०
2078]1,
भग्निककमार लौहम् |
नन्यरामदयज्गानि मेनन धन्शञग्म्) यमानो मरि
नवङगनावि च" शग
ड्ङ्न्कम् \ प्रक" रोखकरं चबे लौह्न्त
च ुतत्समम् '
रसस्य गन्धकस्वापि पञैव कच्वदौखय
म् + शतेन मषुना खाद्य
च॑तुधंशर्छम् । रेऽमे
विश्वसम्मटे ॥
4८10८ ९८८।।।.८८१.८ (५८५५
(21९ {01६ ९५५८], † ९0 ध] ]019{९, 177, 00743, १७८६-8],
पारव, 10थयव, द्मां, पाला छपरा [भरव 4४, 618, 97
01111108 ; {रल् र6 {014४ 0 17011) पात् {ष० {0188; €धछी1, त आल्टप्ाार
०116 पापा, कएल ष्टुल्छाला #0 10 ६ ०1४८ 70कवलः
01 987, 210 ६० € ण7::6त (णद्र6्परील, साततं थला प आध
1०808 पश £ 1101165 रणात् (12110्व 0प1€1, {191६ 116तवाल11८ दपः६४
11961, अाल्या) छथ) 211 3४०४1८९, [६ 116८8868 ईला),
0९1, 01465619 16, त पप्प्रतप्न ००.
प्राणवल्लभ रसः ।
नीह ताम्रः वराटश्च तुख द्हिंगु फलतिकंम्। चखहमूल
वक्तारं जंपाल" रङ्न' तित् । प्रतकञ्च पल ग्राद्मः छर्गौ
दग्धेन पोषितम्। चतुगु ज्ञांबटो खादेद् वारिणे मश्चनापि वा ॥
819
८५ रसंजलनिधिः ।
0601-5 6608, 00.87, 8.11 {1107116 96 {0 6 1006 ४०४९४ाद' सप
२०५०७ 101 41 (४४५व€ 110 [01115, [0पा 1४८5) 11) ९21४, ५४८], ६0
6 भला प पमि" 01" [10116८5 000€ ४८८० फश्ा1116€ा118 1095 8
1580 [84111 २५४४ ५ 6 ८जतवा्तठा ०4 ५०८ १३४८४०७९, 106 १५६६४)
811 16 81016 ९011111 ५ (17८ 1श्वाला व षट ८५६९७,
{018 1१61८०८ छपा. कद्पात८ल) माला) वा4119, 5111८6]0०व४ ( न €-
1001119519 01" [1811 `, (प्राजा ५1४८०1४) दि्ावृ्षाा414 ( 8610
{7]४ ), (च्य011८1९) =प2०,८01, 04८५1०८५, 16105, 00118, धात् ग1€४
४[11-क18९०७७8, ={४ 15 9 ४९ एण् प्रह्वला {0 वप्प्ादा८९,
ताख्चकल्पम् ।
श्र्षपारदगन्धञ्च कषद्यमित' एथक्। स्वै; समः भषेत्
तासन जम्बोरा्नन मयत । सयावत्तं
रतैः पश्चात् कणामोच-
रसेन च । योजयेत् तोव्रघ््रं तु यावत् सब्ैन्तु जोवति ॥ जम्बो-
गस्य रसेभूयो रस" दण्डन चालयेत् ददु शिलामये पालन
च.ण
येदति शोभनम् ॥ रक्तिदयक्रभेणंब॒योज्य' माषद्यावधि ।
इासयेश्च क्रमेणव यथा चैन' विवर्धयेत् ॥ जीण" भुष्ोत शाख्यन्र
च्ौर' छतसमन्रितम् । हगरपणन्द" विविधां ग्रहणो" विषमज्वरम् ॥
चिरज्वर' योगद यक्छद्रोग' सुदुस्तरम् । प्रग्रमांस' तथा शोधः
कांस्यक्रोडः सुदुल्न
यम् । कमटश्च तथा शोधसुदरच्च सुदारुणम् ॥
धासुदिकर' दहष्व' बलवकर' शुभम् । सव्यो वद्किकरश्चौव
व्यन्भैरोगहर परम् । सुखशदिविंधातव्या. परे ्च.ण'समन्वितैः ।
ताखरकल्यमिद' नागरा सन्धेरोगप्रशन्तये ॥
(4.14. 41/11
580
€
चतुतखण्डम् । २८१
11९6 णः ९८८०९६० ज इपादरष्यय ।पात् 111010:11; स्मात् वद्वनता त
४४. [पधु}, धात् व् बा धट उ्ा) ७0 1078 ४७ 116 10ण्ाल्वाला(ऽ त्
१०४ 7 प्) {णदुलाल. 016 द्फकठप्रात् 15 पाला 21५ ए उप्7एष्व् ४८)
ए [1९ [प८९, वंत, 9114 तपल 0 कवलत, 1086, (५ 19८0718
01 110 [5 वृध, 1८ थलछंह 0 {९ न्त् 00, 91त् ७0 का ]) ६0
12 पवा8 ४ वथ (एलणड पला लर्त्व् एक ण्ट एला :सल १४४), 11८]
18 10 (0ात्रापा्€ पात्र +८८्८र्लन, {178 १०७८ ° 1 1010268 2 0४४ 1४
11611 ६0 ४८ ए५व्प्र८त्व् $ 016 [लति 2 ०४} ६]1 11 1*५६,<11८5 {० 1४01६
४ 0४४, ४6 ए01९]1 {16 १९तांल7० 18 10 7 ८011९ ४1060,
1216४, 0गो]प जना प८९, ९ क कणा]]६ ४1 लततव एषर्ि ; 10
०५ {षद्ल 26" 11९ एच्तलं7९ 38 01086, {15 (01(वाल1€ नाल
ध्टाता४‡ ४ 01110088, ध] 5018 जा ८1110111 त1:.1.11106४, ©1110111८
{एला {एषलाः 0 10पदट् उवोष, लाप्द्ुज्णला१ जं ४11९८ त् 11४९,
वणाात115:, इफ] [1171 तप्र ६0 दाला४, [115 -्णाचा, [६६10४
पधा { {0110186 -511210९व् अगला 9 ध्यात् ६] उणर5 रा पतृध्य४-00१,. 10
1166868 {116 तप ,पप्ि्ठा ,उप्लादह], एव्र, 011त 10८ ५1
ताढव्णा. 116 पकप 18 10 6 पत्त, 946 7], भम(॥ ०९६८]
1689९६8 [760त९व्, ४8 पञ], का 0600९16 11111९6, ९8.{९्ल]प्,
९६.
उदरामयकुम्धिकेशरो रसः ।
सगन्धकभस्मश्लृका . कटुकत्तारयुगः सटङ््णम् । कणम्ूलक
चव्यचित्क' लवणान्यं ब यमानिरामटम् ॥. सममागमिदः विभा-
वयत् खरतापं त्वध जम्ब॒वारिणा । उदरामयकुभ्भिकेशरिरस `एष
प्रथितोऽख माषकः ॥ सुरवाश्धतु दापयेद्धिषक. प्रसभ. इन्ति च
सत्रण गद यक्त क्रिमिमग्रमांसक' कमटं परौदहजल्ोदराद्वयम |
जठरानलसादगुल्मक परम. साममयाम्त्पित्तकम् ॥
001"21070.0/0- 00170
-८९50८
001 21561.
प्रवपया वपन्ति र लापा $, पारा, 0०, प्रतभाप,
विष
2-शोदाव, उ 80378; 0078६, 10008 र [नएषा, 1४.१2 7008
381
३८२ रसजं निधिः ¦
1 छवि कपुर [वपालोा-[पक्णाकक्र, पार्द, भात् 1111 ४16 {0 ९
1100९त् कधा [फ्र९ पट णात् वल्तप्व् 0९ धत {लि 6 102. ५ {10
51. 10८, अवर कवटा ४० 0९ [रला पंपा फलि 1:16 पजक
01 वाष५ 1८८ पष्ठ ग क्वा [ताव् णा) -2{€. (1
८०।५८८८त् य ध९ आजातिः फाला धल आ 13 71 #1€ 87911 [धा15
( ४1740 } ; ( > ) 1५९ पयणला, {>}. परथालः कठा प] शना, धात् ()
८०10 ४५८ वलर८व [पजा वातलो छोस्लंला. (५०९ उद 1014 1६481181
15 ्तालाा९ ८१८ एण], लो णहलााला(॥ ० [1 श्ल. ४1 8]210्ा),
प0ाा३ व्टापोधवास्ध, (णण आयव्त् इ) ल्ल), 01.01)5\" 10४5 1
10४७ 0 तालकः, हएपात्ात, शलताप्त पाता जात, धात् प्राजा
बारिशोषण रसः
0 44 5005८411 26196 ,
888
रेट रेसजलनिधिः
य्८लट्लल का, समौ {1८ वप्ा८् 0 १९९०८४० ग 16 101101४ :-
5९९्वृड 0 [8रपा2, 0108त, सारकं, एप्रतालोप, प्रत0185, 01409
तूदा |, त् रुका. [1 इवाप क्रिरे तरला, {0 18608 ग 0015
116त16171९, {द्रला पध 9 1८ व८०08 9 10ा1ल् त 8 1४16 9 0-
वृटा.ल्त् ्माला2 [105 0ष८द ८018017 688 1 {76 किला 1६ 18
अपां] 811 {० }6€ प 77 व5688€३ वे 10 ध) =21011011118] €0688 01
[स्मय 171 छामा), धात् 1) 1088 70 वाटली. [६ 18 ६0 06
छर्डा) 1 €118टल70€0 न 816, पाला, ९0116, 214 पतद0१
पए} {116 4€८तटप० ता चरण द्रषत पत् प्त0181द णत् 71) 1610708४ धा
{11९ 1८९ 91 [६2४ प्रवता. (115 6वाल16 1160868 00 €
0# व12९8ं0ा, एला) छात ला. 1४ पकः 06 प३6त् उ 8]
37115 2 पवा56४868 पाता =1€श (पप्र 0ा,
स््मतोभद्रसः ।
911801८8
40 दाष 1.
38
चतुधखण्डम् । २८५
पपरी प्रयोगः |
रकििकामितरामठसदहिता ब्राद्रंकरसमद्विताः पपंटीसंज्नका रसी-
षधाः; यज्लत्प्ो्ोदरे अत्यवशमफलप्रदाः ।
41211000001 0 (८410422
‰## €1101*€101९0४ 4 51९९1 (१ (20९1.
"116 068 0 ५6 एषाणुुष्प्ंऽ &€ {0पात् 60 06 पला 6ीएद्ल0पऽ 77
11686 ५0869868, 1£ 2010116 क 016 209 9 पदप 91व > 11066
2 10116 2114 2116 ]प्९८९,
अध पथ्यापश्य विधिः ।
70९ 7 ९१006 क 50८ च1८ (४४९7.
. [४ 18 {16 3876 88 711 ०९18-0.
अरधोदावत्त निदानम् ।
सन्तैः कोद्रवजीर्णमुदचरणकीः ५ क दोऽनिलोऽधोवदन् । रुहा
वब्म'मलं विशोष्य कुरुते विणमू्रसङ्कः ततः ॥ हतृ्ठोदरवस्तिमस्तकः
रजः सथ्वासकासं व्वरं। गच्छन्नूष॑मसौ हि नूनमनिधं कोपादुदा-
वत्त येत् ॥
{10104110 ०174 41204.
0908688 911 8 {01008 त प्रत्क्षरशा8.
1211108 711 ९२९6६8३ ग 100, 1101 ९०0 18४) शात् ग शली
1,1;८@ 0 ०04-शप 28 ०] पवद, =वथा? 21त् 00&ा हषण
20त00ला. प्रइ
लमाहछह आ तक्प्०ण ग एप ८6९7 111 €
2} फर}116}1 81001 276
अप 6, {16 प्र16 11068 ४0€ 10988968 1710
388
४९
२८६ रसजलनिधि. |
प्ा76 0288) 7 1071९68 ६ प्रलय), ए0ाऽ170@ प््ला{६३ 17 {116 16,
08९र+ 061, 2040, ४०4 76 ; 810 16€" शोपा, ९0०प९॥ 71
01680019 तारि८पा८. 11015 11 धल {01068 18 प्रद 00715181]
7102105 त 81768 ए) 81001 णत पाल06€. (18 18 196 18
1167६ 0 पत्र.
अथानादह निदानम् ।
आमं शक्षद्वा निचितं क्रमेण भूयो विवद" विगुणानिलेन । प्रवत्तं-
मानं न यधाखमेनं विकारमानाहमुटाहरन्ति ॥
(10६ एका 0 ६16 01516 1116 18 10६ (दगा र्ल+€व 17४0 ए1०0
{प८€8 ४16 {0} 0 एाप्र०यऽ 711 18 0790811 $ शटा] {लव 17 €
11९81768, 17 1015९त (ऋध) ६1€ (17. (णिः 18 7130 ४16 0886 पा]
80018, 1610 प्र] 0 प्रत, {11686 प्० {118 0071107; 770 पाला
9 0 ए १108; 01 एद 136 10 11106818] 00 द्नंठा), शदो
18 8116 वादा,
अथ उदावत्तानाह विकित्षा ।
हिंग॒माकतिकसिन्धलैःपिष्ट वेत्ति" विनिश्चितम् । टताभ्बकषा
गु न्यस्यं दुदावत्त विनाशिनोम् ॥
386
चतुथखर्डभ । २८७
वेद्यनाधभाषित रसः ।
पथ्या तिक्रदु स्तच्च हिगुणं कानकां तथा । मेकपणीरिसैरश्लोनि-
काया रसेः क्रता॥ गुडिकोदरगुरमादि पाण्डामयविनाशिनो ।
क्रिमिङ््टगालकण्ड पिड्काञ्च निहन्ति च ॥ रसः सिदफलश्वासौ
वैद्यनाधेन भाषितः ॥
विरेक रसः ।
सूतगन्धकतुल्यांशं मरिचं सूततुल्यकम् । टङ्कं पिष्यल शरी
ह्रौ हौ भागौ विमिखयेत् सव्वेतु्यानि वोजानि टन्तोनां निसतुषानि
च । स्रहौत्षीरिण संयुक्तं मर्दयेत् दिवसलयम् ॥ नारिकैलोदरे स्थाप्य
महागाढ्ाग्निना ततः। तत्कलक' पाचयेत् चिप्र खल्लयिल्ला निधा-
पयेत् ॥ तश्मध्यनाभिलेपेन राजयोम्य' विरेचनम् । वयिकालेपमातरे ण
दश्वारं विरेचयेत्। तद्गन्भत्राणमावर ण विरेको जायते प्रवम् ॥
61.220 "८5८,
ख च्छराभेदक रसः ।
शद्वं पारटटङ््ण' समरिचं गन्धाश्मतुख्य' तिषद् । विश्वा च
दहियुणा ततो नवगुण' जैपालचृण' चिपेत्। खक्ञे दण्डयुगं विमद्य
विधिना चारकेस्य प्नं ततः॥ खंदं गोमयवद्भिना च दुना खं च्छा-
वशाद्ध दकः ॥ गुं कप्रमितो रसौ हिमजलैः संसेवितो श्चयेद् ।
यावन्नोष्णजल' पितैदपि वरं पथ्यच्च दध्योदनम् 1 आरामं सव्वेभवं
सुजोणंसुदरं गुम विशालः हरेद् । वह दीपिकरो वलासहरणः
सर्वामयध्व'
सनः ॥
61/८८00.-60€004204 2८5८.
888
चतुथखण्डम् | ` २८९.
उदादन्त' पथ्यानि ।
सरेहखं दविरेकाश्च वस्तयः पलवत्तयः । अभघङ्गाख यवाः सव्व
टष्टविण मूत्रमारुतम् ॥ म्राम्यौदकानृपरसा रुवुतैलच्च वारणो । वाल-
मूलकश्म्माकतिव्त्तिलसुधादलम् ॥ श्ङ्न्वेरं मातुल यवक्षारो
हशरोतको । ललवङ्क' रामठं दाका गोस्रूतः लवणानि च॥ पथ्य
मेतद्दावन्तं तथानाहे विजानोयात् ।
10167 91 96078 59] प्क 17 पतव र2119 211ति 8108119 २--
ए00ला्थ्प्0ाा 0 ८06 0611 गला" कप00707 7 क्रा 61, [पद8-
॥100, 21162600 ° १०८१८, 100भश्एकं + ऽ{प्ा४६८त् ऋध 071 २.1
869
३८.० रसजलनिधिः |
€1{€1€व 170 6 (एष्टा ; पार्ट रम गं] 9 एरलाः ५06 ए०तर्
€ ९111110 लाताद ६५ [पष्ट ३0०], =पाना©, पयत् एत्, ऽप] ग
01601 0[ 2०५6, 1४7, तदल, 28106-(ए]) चात् 76, ©४३60' न], रदा
{1116 (६९९ [46 873, ५०. {11}, द्ट्ला [वत् , 1७४€८ 0 ६150112,
711९110; 11६, ( ध८डणाापा ), [6५५८ 0 शापा, एलः, र्पति)
1५४ -[तञातद, [धत्त [चरष्णाद्ुध [द्वप श्ाषण)66, ९0 प" 11116,
६116 &1]5.
उदटावत्त ऽपथ्यानि ।
वमनं षेगरोधच्च शिम्बोधान्धानि कौद्रवम्। नालोतणाकं शालुक्ष
जाम्बवं ककाटोफन्तम् ॥ पिन्धाकमालुकं सव्य" करोरं पिष्टवैक्तम् ।
विष्टम्भोनि विरुानि कमाधाणि गुरूणि च । उदावर्तं तथानारौ
थल्नतः परिवञेयेत् ॥
22९८ ८१९८ (८८८०।८७ ॥/15 ८८८१६५८१. ८/१ ९८८7४८7८ ८/१ 12.49८ ` --
५0011111, 8011011688101 01 ९1३ 07 पप, एप्1868 271त
06818, [00४92 1166, 1281168 16.68, ०५ ० सा©ा 1115; 19 फ
निा{8, प्रधा {४ 568द्र0प्राा 02806, 211 8016 ग 2019068)
[वथ ( 0911000 शूरता ); एञष ( 211 8018 07 {000 7681166 97
{11€ा1 २०४३६६५, 08160, 07 ०५16 ), {0० 161 0868 {1#पा€66,
{004 11९01609 0 ©001087100; ४8176068, धयत 068 र $ 1004.
390
२८१
^ {€ 0154
[010 2.11त 90018 710 [नं
0पड 77 01168 --
( 866 16 385 )}
0168४ ९1 006, 010; 01100608, 10, 26110] ग 2]
80118, (908 2.16 811९118.; €), {098६6 > 561 214 1118110
86608, ©11त्, [१०18 176])2160 $ 0681112 2 ९666918 9110
106) {0111712 07; 07 2088112 € 8व16, 1712188) 0810000
80105, 68118, ए] 8 {४.91 4एप, पत्ता ( > सत [00४
लग ), 11106 71810९8; प्रानः ° पाः 111४; 004 दध्र 160 .प-
1688 07 116 8{0118€1, 7688 प्रई {000, €ड00316€ {0 116 डता)
41171110 त णाली भा, ९0111112, 91101108प011 9 १०१९०१९,
416४ 1160010 ल1४} 0 ९०017801, 711 वा, आ]0101088107
(118 ¢ 10 .प्रा€ 8९२४] [11{लिदताा ३6) पतता ता 1018८-0षलुर,
{1119 111 501 171९0 एला1९॥7६ 08८९, वात =कप्९1€> 1०00 प्रा
{11लल ४109 ध1€ तव0डाप (व्ण) 71168. [17 श्ल्वापद् 1६8,
1116 1€ ९1018 [068 0€व 101 18.610. [01 ष्णा 216 2150 ६0 6
{01107९0.,
श्ुहिपवम् ।
श्रशद्धपाटः शुद्रपाटः पंक्तिः णम्
रब्ज्ञणः र्न: १६, १९ ६२
पद्यौ पल्ल २० १८१
* पत्नौ इत्यत्र माल्िगौ ।
वह्किरसः महावह्किरसः ३8६७
श्वोवैद्यनाधरसः वैद्यनाथरसः ३४९
१9
^ 21206116
112({€.2 ६८ 11८1८47८.
१
4 0112878 1111811208. 1-2.58.
^ 01118 12881 8112.111
4 @111118 81181४1 1288,
.41198. 1.8.32
-4&887‡8 18.88
4 21110108.1-त 11.118 12.58,
4 2111 प्र112..1.8 12111187)
4 ९11 प्रा188, 72.82
4 21182119¶४ 11238,
ॐ
6 011-871111 19.52
4 2111819, 1.8.88,
4 211-0111त1 1988
4 [11119 9128, 15828
4 11111911 1238
4 09, 02102. 7888
4111118, 1६91108. 12.88,
4707118 7092 [877 1.2.88
41111118, 22.88
4 11111191118
ए8, 1.8.88
41021818 11818. 988
4 12112 02110112.03, 1288.
411811५ 01121162 1६.58
4 (1121102, 82:५8 1888
41112112 01181188
41108 18 संशा दा 7888.
4 रपा पा 1282
-# 1"€818 18.88
<+109४2, 01121792, 1288,
-470052-€]1111 (18717 1888
4 15108-01118 8 1029-1358
4113118-[11271788
6418119 [६१11870 12.52
4.818.718, 1888,
५
उ |
^~
(1121282 85४, **" १९" 381
(1०९, 86 **" **० 881
(08110468
518 188: “* “““ 82
(11021179.01{-9, 1288, ००" “^ 14
(पणता, २६8 7888 **" 180
(11147 311९1184 1880 **- । 122
(18110108.$2 2.58 ५०५ ००५ 193
(परातर, हध2"पाचप्}9 1088, =... """ 184
( 9108. प}08 19112, 1188 ““" "` 188
(प्रणा 8प्त्ा18. 1888 -"` *"" 189
(पा
पा9 8 1988 °" °“ 154
(01111857) 1988 "` । 104
(0175 -आातश्रध 1६52 """ “"" 179
(11५६८ 19प])9 * ^" “^` 371
(पारावारे 18 हत “" "` | 146
0
15 80"54101 1250 ... ... 213
9124407 1888
*"' =" 24}
| उर ]
(शतप 1988 ' °=" ^ 208
1210211027:2 1282 “*“ ००" 190
/1:.1ह 1) ` ~ “^. 106
प८व09-फएन *“" ००० 257
1) फ19- ऽप] 1288 ° ““ **“ 246
` एषा ४4१2 1988 "^" ** 308
£
@०त्2पाा-६५१ 1888, ०“ **" 85
(2291128 71212, 1289 *“* - **' 1927
(021180111}08 11088 "^" “"" 372
0४211818. 2988 " "` ००" 244
01101.8 0118179} 1.958 । “^` 135
(01162 70258817 1289 **" "° 292
पञ हश््ा&/ 288 *** **० 150
(न118119. 11102119, 1282 ०*" *"" 209
(089 [0119118.ए2 1.2.58 | "°" * °" 225
(1.2.11911 02.11.9 1८270409 *-" "°" 227
01.4112.111-02.]2-]८6810814 "^" **" 235
(019 22160752 1288 """ "`" 241
01121121 [६2102712 1888 "^" "` , 222
(थाक 8108त्ा2 1888 "*" ~" 224
त्र
प्168 1000917 17888 "" “"" २४7
प्रा०.18प्-8]161र 11818 1889 ,.. „= 180
` [19112 2211018 7010811 19.88 ०" ~" 254
[ उश |
एशालाट्डाप् ४ 19852 85
एलातवहातााप 1868 282
1.
प तवाद 9,88 °" " * "` 232
{85 -[] 482, 1288 """ 1.68
{20709 [श्नु ०१" ° °" 265
1.४9 8112808. 1088, *** ११" 1687
9९10401 1258 8
{04115103 २888 -*" -" 3877
1.नभारव9 888 "" 868
{10181६18 1282 868.
101९8112 1.2.82. ०" **" 369
1.0 ना त7-8 1288 "^" **" 64.
1
‰{24}0 प्ा०६]8 प 7288 ११० ०९० 245
कध 9-ए्ां 19859 ०१, “*“ 348
धपा दा्र8 1982 ०५ “-" 280
21904214 [ता1519 7988 *** °“ 143.
01914] ्र्ार्व्क्र9 2288 ००" *** . 144
किदन काण)858 1989 „५. ... | 109
{41411818 2884 ... ,,. | 356
1111 ~ ~ ` 160
प्ण 2488 ~ = „~ ` ` 289
21294 80800
6 कष्य 1888 ... . 888
2181168119, 1021118 7988 = -*- 212
[ उञ ]
11206872 10810
212.1002011 1288.
१1200022 01.86
2$2828 7088
112.]19-8474त1 18.88,
14181652 1988,
1 ९118.11468 18.88 28
कतिध्थुएषा8 18.88
1118. +211110508, 18.88.
1109-88170902-80011114 011218118
18.88
11110-714108.119, 19.828
लहर
प-ए1 9 11.58
116कप्-01106त119. 1288
{कप्त 17982
1111४112. 9. 1882
1/1प12- ्४141*8 1.2.58
प्रानं 72888.
1१९६४01 1.2.82
पिद 8५10219 28.88, ००,
81101168}
पष2.1-8, 1888,
46189 1288
४र०-क91.9-11919. 1988
पपिर श्ना दान 1988
पप) 8३४. १.3४
29.९2.10 218/11 1880,
१९. 216012-81018, 1252.
1४.१21 721-6011411 18119 1882
पाश्पद्ाध08 1888
४ 01६४ 11288,
पप 09011.012. २888,
पष्प 02112009. २282,
१110५109 02112018, 1882
11/11, 8. | -- -- 07
ए0ाप्व्म [धपा -- -- 874
9.
19108९1 380
8:81. ~)... 11 370
1118118..08118 1888 330
(187 12 1888 3935
91101८2 11108110211 1982 141
10२ वप्ाणपाय 1888 84
[19110110 0118118, 1288 14
(19110४8 1811128. 18.88 3854
11 गररश्-प्कष9-19.88 327
(श्र$व उप्ा081०9 18528 348
{7160038 08180 478.18 1,288 101
([त०82 0202111819. 1888 126
10059 140 ्ा9]8 व }21160118 12.59 128
नत०8-11 181, इपर 1959 88
(पाणा पा् 2888 219
| इर्111 1
व 1100212. [शप]7द्ग])
[71४ 01४1208. 1.8.58.
[प्त] ६88,
[04111911 1.2.58
(वन्नभ्ड्12 12.88
(1वश्गा18.182त9. ८882
(व 2109क9-[109011-1;
8811011 1982
वभा 1282
[[व8-
11271 1977 12.88,
1080888, 02118“ 12.38
ग
गगमसुन्द्र रसः १९७
गणशात्िप रसः
२१
गदसुरारि रसः ८४
| उरशा ]
गन्धक् रमः २४४
शिरिग्रक्रर्गण रसः १५०
निरिग्रमुन्द्र रसः २.०९
ग्रदृणोौकपाट रम; २२२
ग्रहगो।मजक्रगरौ रमः २३४
गर. मनन्दर् रसः २४०
ग्रषगः चज॒कपाट रसः २२७
प्रषणीमरव रसः २२५
ग्रहणोप्रादुन रमः -“' २२४
घ
धरागलमिंष रमः ^. ~“ १३४
प्रवससानि ग्मः ^" " ^“ २९७
च
चक्रधर र्मः "~. *** २२९१
दद्कत्कुराम गसः “*" ““ २२९१
चथ पह रमः ष ” ˆ प्र
चलुधक गजहा रसः ` "^ "^" १८३
चलुधक निवारण रमः -"" "" ` १८३
चलृधकनिम्रटम रसः -"' ^" १८८
शलुदधयकारां रसः "^° “` . १५६
चण्ट्रभाधय रसः “"" {^^
चेन्द्र बमः ५५, ५०. १२१
शभादित्य गमः "१. "१" ९
| उर्डणाी |
जयमङ्ल रसः १२
जलमच्रो रसः ११४
जलोदरहर रसः २४५
जलोदरारि रसः २४६
जातोफलादि रसः ९४२
जोवन रसः २०
ज्वर कालकेतु रसः ११५८
ज्वरकुच््ञरपारोन्द्र रसः १५२
उ्वरकेशरो रसः १२४
ज्वरगजदहरि रसः ५८
उ्वरधृमकेतु रसः . ८१
त
तास कल्पम् । “"` ३८०
ताम्र खर वटो “" ... 5७०
तोच्छसुख रसः ~. २२५
तोन्लादन रसः .-. ... २२८.
विदोष-दावानल-कालभेव रसः -- ` . ` १२७
तिदोषनोदार सूर्य॑रसः . .““ 2
तदोष वडवानल रसः ¦ , ** ... १०१
तिपुरभैरव रसः ` `" .. ड
निपुरारि रसः “^ " .^- १६०
विफलालौद्धम् , =" ... २०९.
विमूत्ति रसः -. , , १, ... २१९
तरंलोक्यचिन्तामशि रसः , ... १२९
वर लोक्यङ्.म्बुर रसः . ८४
वरलोक्यतिलक रसः ,. .-. २२६
| अद |
. ॥ न
परोहाणएंव रसः
प्रोष्टान्तक रसः .. ..
य्ोह्ारि रसः .. ..
पुरुषोत्तम रसः
पूणंचन्द्रोदय रसः .. ,,
पूरणनन्द् रसः ... ..
पोलो रसः ,.. ,,
प्रचरतर रसः ^. .,.,
प्रतापतपन रसः ^. ...
प्रतापमैरव रसः ` ^ ...
प्रतापमान्तण्ड रसः
प्रतापरावण रसः
प्रतापलङ्केश्वर रसः
प्रदोपन रसः
प्राणवल्लभ रसः `
प्रणेश्वर रसः ^ १००
प्रेतसच्ोवन रसः .. „५.
वेञकपाट रसः
वजृघर रसः
वज, पपटो
वज;पाणि रसः
वटुकर्भंरव रसः --
वड काम्नि रसः ^-^ ५९.
दी |
वनानां रमः
२०१
वडकानन रभः ९०६) १०२
वडकवानम रमः
२०७
ववाशुस्र ग्मः २९६
वरनागादि रसः २१८
वसन्तमाम्तवी रमः १७६
यङ्किञपानला रमः २०
वङ्किदौप्रन रमः २४
वङ्किप्रदाप्रन स्मः २८६
यज्िर्भः २४७
वार्वपक्लान्सक्र रमः १५२
वारि शापा ग्नः शेयर
वासुिश्यूतगा रमः र९४
वाशुष्ेव रमः २११
विक्रामक्षभर रमः | १८७
विन्न पपटौ २६७
विशय रसः २४२
विथ्याधम रमः; १२५
विश्याकन्रभ रमः १७२
विद्या्नय ग्मः र
विधुना रमः २१५
विधमन रसः २८
विष्वस कमः २०२
विमादर्-विद्याधर गमः २५१ .
| $ ९.१.५१ |
विर्करमः
विश्वनाथ रसः
विश्प।स्ल-7 रसः
विश्ववन्द्य रसः
विश्व श्वर रसः
विश्लोदो पकाश््म्
विषमज्वरद्कदु रसः
विघमज्वराम्तकं रसः
वोरज रमः
वौरभद्राभ्जकम्
बेतान्तरमः
बेदयनाध रमः
वेद्यनाथभाषित रसः
वैश्मनाथारेश रसः
वश्वानर रसः
वैश्वानर पोलो रसः.
हव्वराहन्श रसः .
ठषच्छ्वराङ्कश रसः
ठशव्ठवरान्तक लौष्म्
ब्रह्मरन्ध, रसः
भक्दिपाक रसः
२८
भारकरं रसः
२८४
| पजर |
विर्कर रमः
विश्वनाथ गसः
विश्वपालक रमः
विश्वन्दया रसः
विष खर रसः
विश्वोहापकाभ्नम्
विषमन्वर्द् रसः
।वक्तमत-ततक रसः
वरज ग्मः
वोरमद्राच्रकम्
वेदासरमः
बेदाना् रमः
वेखनाधभाषित रसः
वैद्मनाधादेश रमः
वश्वानर रसः
वेश्वान्र पोटली रषः.
ठदख्वराहुश रसः
हश््वराङ्कश् रसः
ठहच्वरान्तक लौहम्
ब्र्मरन्ध, रसः
भक््विपाक्र रसः
२८३
भक्छर रसः
२२४
[ इरञथ्फयं |
† ५ | य
रद्रि लौहम् .. ,.. .. २७४
यङ्नलन् श्नाहारि लोहम् ~" ~^ २७४
यक्ततूप्चाहादरहर लोहम् “` "^" २७५
. १
स्न्नगिरि रसः ^ .-. ९७
` रसनागादि रसः --- ... २९१
र्खपति रसः ~" -“ः २७३
स्बघ्पेटो . - -" “` २६.१
रसुबाज रसः ०, ०. १५७
षड निष्क तैलम् `
षडानन रसः
सोभाग्यादिः रसः ` ७५
सवज्र लादि चुयंम् २५६
खंच्छन्द नायक रतः
खच्छन्द मैरव रसः
सखणं पटो ह ह. \'
|।
खं च्छामेदकं रसः
खं च्छामेदो रसः
सदं दशओेत्थारि रसः
ष्ट
हंसपोदलो रसः
हिमां श्शेखर रसः
हिरण्यगम पोच्लो रसः
हिर्यसुन्दर रसः
दताश्न रसः
त्त
चेमसुन्दर रस;
चेभेष्वर रसः
चधासिन्ध्, रसः .
४२९५4.
29.2९ १@. 9 1106 [४31 [प्र 016, 169त 288 0, 388
श्ना 18 1106 267 {0 967
# ॥।
(2)
410 ©. 1०22118, ^8800866 24100) "6८7९770८ 420९249" ६--
(11686 000६8 02.९6 066) ह्ला 9 80९6४ 12.66.10 {76 [17
ग 1106 [09], 7686. र९ {107 फ गणड आ111उ]1 26 लणां०७य०६र कणी
ग [06868107 10 106 64100890 ° {पत्ा€ &त1॥08.
. (8) |
एण. आ. कलि) < 1826 णार्धषध, ( (26010
810 णर1४) :-- ` |
1१५ १8 9 17668709 -€नात्एिपपठ 0 ०णम 0९0४९ .9
प्राएत्प त0लाणंश्रक, 21606, 20 6काल्रए€. -1 8094 ४४८6 8
प्नाघ्नंन ग कता हासौ कणर 19 06 १९९86 स्तो ण ४०] त
005 प्राण 9 [णता 116ाभ्पाः९.
| 2 ]
(4 )
(लाणं6€8] प्ल€कड 9 0१०0, ००६९१ 18-1-28 -
17. पतल णतप 98 प्तचच्थत्ला पाल ल्व ६98
2 00ाणुभा ए, २0 अणप्रह 10 रत]
प 68, 8 8 $ 8610916 2०१ &010016-
6९ प्यछरधं56 ०ण ष श्०8६ 1०6६ छत् क्ण एए०क्र४ इलं €१९९
ण -पताण्वेण लल, त18 95६ स०ापा० 28 शल्] ॥९तलंर्त्त्
-भणत् {116 86९0० क्र 188 पणन
1011096 1४. 8९५6661६
पण्डः सद] 9९ कलभधल्वे कध 1क्कक्तंडा€९. 77, 219 (००
हलः178 86009 सरणृप्णह णभ 08 प्र1€ 7६ उद्िार्तश्षत ज 015 078४,
धण्ते तड 2 रछणी6 ल्0णदतघीमपा 80 भलालकाटम् ६लभपा6.
५5 )
दण्शाःकल] ०६ धट ऽन्ललड म (ष्टणल्णा [1णएतप्ञर (1.00)
न्क 18, 1928 :-
क € €०१5६ 00 18 (2) १७8०४१७९ ४१ 115 {7} १०९८६०१)
07, (©) प्लव 0 1008, एप्त. कणां €8, छात् ९0668, 10४ 06 16-
९070.71611060ं॑ ४0 -€४व 118 800, 166 78 शा]] 8 1688४ 77
पठ) 2६ 18 ए८र्ल]. फ्र€ {&१1८ङ़ ध9४ 1105 ग [8 १९न॑ 65 सा1] ४6
€ 0 06 §ण्लाला$ ण दाला८ 1पतपड८४. -- - -गगीाऽ त
न्)
छाः ग्लपनं शात् प्रालद९९६९त् ा०क6ते४० (क्ण6 0 र,
006 एवोङ् विठा वललण४ 0 आत् कष] 7070 8 1681060
»०1 पाधा एए107 16 अप्ताल्त्. + 1@कालफ पत8 165 1866 97107
४706 120 लौलणभट्मय 76060165 .. .-. # © 100६ {0210 ४7 111
९0170716 €दलप्लपतलाा ६9 ४6 एप्प ग प. ग्लौं 78
01610162. 1 16812205 एप, 17 ६06 10९1716, ॥1€"€ (वथा 6 70
पठ 2 ६१६९ ल्पी ८४ ४)॥ 5 1670668
€ €००२8॥8 111 0लदाभ०1$ 2९ (था 1000९65 कण 11 प्छ
छपर £118 800.
2) ध, भण 9्द,
[ ॐ |
(6 ) |
गा ("व चमसोरस्ते, #ल्ट-लोषकाल्नलागः, कमाण िणोर्लक४$ -
11 1६ {ततर्त्ं "९1 (ता 016 0 एता ८0 108१6 6811166 गो
तेरे दकषत वर दुता (लप्र पात् कपाणांशो, ४16 ८6
५1१६ सपो दतफरृ्लाला्मरत फन,
( )
"दकल" १16 [र्पतां एलाह्णा 10821116 0 (81 दा १
आ पार, सरा दताषाप््ल्त्, शा 10 वपा 0९९ + 6 ४९
४१1 सतु ताह पत्त दणणृण्ठोपठा्ंभ€ नटः तः प्रवण 016
पत्वा" पि लोन... वृणुते पद्र्ौक 18 क्षो लोपा! ०१ अआ९-
४ [रौक्नानपो वपते काका [एकप 116 1४8 एला 916 ४0 चा
५ [हा पृर्तीः कष्ठ ४6 प्पल्वीस० प68च्धएन्त्
प १4, कु पातृ उललतप, [नकुनलपता§ इ हलान्, € 276 इ,
11/81/1111) 11;
( #‡ )
सए 1 त फोन्णण्पूः, (दपण {मणो 19285 ४
1 एद्पोएत पए पी पलपताह ४४ पोल आताः 10०५668
[४५ ५ [न पिकिण्णो ऋआ पलि, पह व 0 सत्र काश्च
५५114} ध तकत ऋतन 1।। 1 शलोक ककि एमि प्र 1
४, धपु ए५४न्न्न., ४ 18 पति ए (लपि ४8 छना कप्रभहाः।
{+ च, 1 रण्ये ४५ ५ एन) ५ पर्णप.
[पपत णिक, 6 प्रधी0 [त ६0 शश्रे 0 010६6
].. पपत स वषोप ६९ कोणालक 6 पात् धणति काः
{ङ्क फा | 11 पपच लीला # हल कवु ०४ धा क्#0018
111 क +|, 1111
| 4 |
प्र6 76600060 {10666 ०168 ६0 ४11 10१8 1 ^ 01.२60, 88 |
{16 17९2$€ 109४ 06 59 {0 0496 10"067९6त % ०6 ©ा2 17 {16
16९ 9 ^ इण €त:. € कजा] ङ 9्क् ४16 [0116000 ग
{06 9089171 ९०1 प्168.
0८ त्रा0प्$.
(1) [००.१1९ कण्डं 7 (97709108 911 2 0०6 2 ४6
(ना प्र1्1 (पा --
1 9१6 2076 क्रप्गाहौ एकप
"वप्ता (सणााढभन0ा 21 18
4 पवणो 71लध5ण16, भात 7 1 708. 06 लनणं ल्त् 10. इक
फा 1160988 7008 0 58९] ` (१6 00 छा०त्7©6 7 9 8101:
९०888 पाठा 026 18 10 ० &पत् क] 70076 पार 18 गला)
पप्रानएल्व, 1४ 15 06 एणण््लै ग शणाः गथ]प्916 ४10 शेकं]
पशश्कालौः 01 2 इप्रणिल्छं ोणंट)) 38 रला ला ०६८ ४० € 101 (~) +)
पता भणते सक्छ 10रथः ग 1072 2110 †0 716 1४ 188
€ ट]] -
01४ 3 एलधा88] `
2) 7. ण. 8. एदेण, ए1८-(कश्ास्या 0) (नवप
एणर्यधष्फ -
[1 [नीभ्न
^(==
13) पित181008व8
0 10६. 6, २६१ अगणा वा.
४106 (17166110, 41121272 [परल १-
1 धा श 16 फं] 06 एऽर्लपा. 1४ शाणप्-5 518 र [प्ली ~त,
{^ ९४, 96 [एनाः
(4) 00रलणः ईप्तु्प्वृ 13०86 4, 10. >. 1भ८नाः 4
7011८] §नंला९९, € पार्कप्र, 10 7. 6. +. :-
करणप [षठ पाप्वट > ण्ट तफलोषए (ताप्रतएत्का ६ 118
11001608 0८ [तो सास] दरष्ता) करटौ भट [0४८्३{7९@ पालाा-
8९1९8 पका ६010 लाति ग (16 पापदा साज ९९४९९-
1616, एणा 1846 8{10ष्ा ६८ पतर (८ इलालापञ 8प्,पव
8] [0102610 {€ ह{प्त$ क [पताना ला ्ा९