You are on page 1of 438

५९८

01.9.43. + 540.223. 2 न्र्‌

(€ 41 00700 #

ई ० इ6ात 018 2 01010880 0० 9


क्वा 6888 फा {8ि 0 एण्य 10 शङ ष्कृरा
01 पप8 000 0 106 240८688 हण) फदुण्ण )
0८ 11] 76661%5 2 000 &8 2 &14.

"^ 01, 11089 10 10 1686 ख्न८/1 07 1118


0001४ एलुए5 ष्च] 11 16 710९1१6
0681068 {17211018} 28818457166 कग]] 0९ हार्ड
107 1४1011६ 07 01711118 9 1116 ए111818,

16986 (0ा18.0 ‡
9 4 1, पि कवावववीवपं
प्िश्नाप्रा84801 87018 1९ 60477
4. त 7 > 4. 7. 1. (८. 0.)
(0शाण्याप्या)2111 1181102
अधाः (1, ) 4. 2. 52१ 309.

< दद > 29८ >> ल > >> > < > ऋ" ऋ न् क
+ॐ9
0
4
3क
श्रा पराशर सहता
(श्री हनुम स्वरितम्‌)

सम्पादकः प्रकाशकश्च;
प्रषः प्रवीण, श्ाहिद्य चिद्या प्रवीणः वैद्यविद्टान्‌" हिन्दी विशारद

दोर अन्नदानं चिदम्बर शास्त्री


1. 4, & ५4, &,, ?॥, 0.

प्रवाचकः
यसू० जण वी० संस्कुत कका
तिम्ममरमुद्रम्‌ - प्रकाश मण्डलम्‌ = आश्ध्रप्रदेशः
ईष्वर ~ हनुपज्जगन्ती
1997 - य

0010158 . 1000

71106 : त =° ॐ 00/--

707 (00168 :
4 ^ 1.61 एष
"14541
2 8]2,82.120 ([01.)
1 525 187. 4. ए.
1.4

11:10 0.9 क 5.411.111:


11८86४01 1624,
५ 1००९८९4 ४-520 002,
र11111.
५ >
५ ५3३
ण ६२
४1 >
नैर >
ग्र रः
3 ३
४ र
ए;
८ ४

५, ५3
५ 2
[0 ४3
3 >
नः >
म ५3
> ४
ध ¶ग18 2661 18 ए्181064 {0 ४6 र
श {11871612}. &8818127106 प
> [1 ॥^.^ ^ "^^ 5
् {7049 #167 86116716
६3 4.10 10 0115811 ए811्1{0प्§ 0018,
>
>
11111 नरनतनरमनि

॥15 0०11१0९७ [2८24६५४
भद 9४^ (0404
^ ऽफ्दा
9 81770४8पन्‌
1 1/4.
101:8 3 ५॥
000.587.4.1.1.4. 11.627 ६0४
121117६0

9/8 6--5--1997?

2279,8878 ६111४119 {8 2 पा?,8162 11666 01 प 8्1्-


प्छ) छपद्1676व 0 118 &768॥ कप 811 ८728272. [४ 18 छना
6165©1076468 0 प्रिव. त्िशाप्राप्काः (काा0 06
60728106760 88 & 1687467 1670 न किश्पातङठ8, 17)
गृ¶76्ा8शप्2. तप्र 18 60718116764 (6 16 (01476
1 तात्‌ {16 ईएषा6 02117112 1, 6.) ©268{07, 20728872
दिख1111108 18 41९1464 11४0 86९ 011201678+ 68.011
व्र क 80616 768४ कंश &ापञ†कादकप
पठ एनद्‌ 16 एद्दणाशङक्पा एकया शणलाकएण्पङ
8110014 ०८७1 1117 70 अप गद्व 2] ए प्णतशा6
7688108, 16 = शा णा7्ाह्ण्यङ्ग कडा 0 काव)
11018112, गृण6 22788812, 321111114702, 16 18 7109 करण]
ध716 17 छता 71ला 70281161 98 1† 7166548 एकप 71. 17 ॥116
ए872.8 418, धवा]11 4118. 18 1ए811167846त 7 10 विष्य
1.11, 1 ण्ल]] 16 पइ०्] 6 श्रू [प [पं कात्‌ ऋआ80 1
21020, "116 2188878, 8६.10}111118 7169048 2 ९146 भं२९य-
तष

18107 9] ण्डाः {06 पत्‌) 701 नङ एद 78181116.


17 {7 0 ल 0167 67८७७, एए @80 8 क प्रप
{1227181 21071 © 116 82116 41 {11617 168160116 11011167
{6071८6६ ,

11181186 4217180 वाद 1110810218 &2811$ 18


2वएकप्रप्पतपह 771 [१8 ठपद्ूह 8फत्‌ १५९०१४३. तठ 18 2116
0 1621186 {119 68८18 1411 18 पानातच॒ 67618168
2रत {6112014 1.2.188 84671178 18 115 ए701162.101
07 02228815 दकव1011112 171 कपर 271ण11 9, 6 1198 8178624
&01 {1118 71111160 ॐ71त. 8110 रऽ 716 1110086 0711164
10178 1116] 18 ४0 6 एए 47 {0 & 60811206.
6 7166048 67160122.&6 7679 111 2]{168066४8,

¶{ 01688 1111\ {0 29}6886 {1118 000 28 60]पर॒ &8


100881)0016 आत्‌ †प्णद्रि6ा ४ 17150117 16 2 1&71 18.69
० 8 दिव शाठ 6९ 401 106 07681047 11615 0
&11 8141198 66111411.

पप1111 22 811121111183
811 812 (विश्वा ात2, 112708ध्रा1 5 का)
पठ परवन्याठ, दिका वोवणङुच प्०द्ा19 8081001
पि्ा212" १२8112, 14111", न्वुश्वानर8 1५11, 1.111.198
म0ववायछा दा) सपाद श्नु] ०६१,
"6 ल 06४ 07 07९१९१8 11070117
ब्रह्म्री मदृदुलपल्कि माणिक्य शास्त्री

प्रशंसा
श्रीर्तु । श्रीमन्िः अन्नदानं चिदम्बर शास्तरि महाशयैः
एकादश रुदरभूव्यंवताराणां श्री पर्देवी स्वरूपाणां प्ीरमशन्द्र
परम भक्तग्रेसराणां येषां स्मरण मात्रेण सवैयूरपरारथं सस्पत्तिर्भवति,
तैषां हनुमत महालयं परतिमादका “पराशर संहिता" महाग्रस्थः1
सच ग्रन्थः कालवहेन अन्तहतोऽपि पहुतक्ठेशेन तदुगुरुराणां
प्रसादयशेन च सव॑जनानां एेहिकापुष्मिकं फचाऽतरप्त्ै तापसा -
क्षरः सम्यक्‌ प्रकाशित इति पदं प्रमोद मनुभवामि । अथं चाऽऽषे
ग्रन्थः, परम प्राभाणिकः, हुतुमहवताऽनूवहाभिलाविमिः स्वरपि
शिरसा संद्घाच्य पठनीयः । तस्रतिपादनानुसारेण हनुष्रानुपास्यः
आराधनीयः ध्येयश्च । भमाऽपि आराधन प्तौ हूनुमानेव रथम
माराधितः अनन्तरं सह्‌ गृह्णां मनुग्रहु वशेन परदेवतानुग्रह पडेतिः
ब्रह्मविद्या च छन्धा । चिदम्बर शास्ति महाशयः एतदग्रन्य
प्रकाशन दर्लनानन्तरं मम हदि मही- सन्तुष्ट. समजनीति
निवेदयामि ।
एवं निवेदिता
चिजयकाडा तकंवेदान्त सम्राट्‌, महामहोपाव्याय
१९-६- १९९७ मद्‌दुलपल्य माणिक्यं खासी

गैः
701. 9, 9, 6 7 17147106747.0
पता र्पल्लााणः

थद] ४2 88781111 प्र10 5270664४


(7 तोपा ण)
[स^ 11.511 50१ (4. ए.)
12816 14.10.199

060" 1, 111वक0278 6शफ

¶ पारा एण्य रथ प्रसा {0 8677417 †06 ००18


+> # ^ €^ 64 8.4.1४
त {4.4 वात्‌ काला पआ07 8, शाम्‌-
{1671 एङ एकप,

¶ 81106818 छुा6ल
2४6 06 80718 एप आ} शण्ष
1 0710 गा ४16 0001789 1116101 976 ९1९87 81 6071,
11616 771 श्‌] 2810608,

{ 189 ८७९2417 सतपा 00०९8 18 द416£ & 1691121


11888 णा'6 1112. 2 19671 9101

1 1 16६28,

08 81110661ए
(8. 2, ८^तप्एफ^
त ^तप्र ^ 4)
॥/-, -1111.111 11111114
"60118 ४1581808 1५५8४
१. #, $१।१॥॥ (५ ॥११ ५९४
1» 6, ?1, 0, (8।५.) ४. ^, (६0)
४, ^, (110५) पहन णिंशा। भ 716514611.8
(लपी0कढ म (07०५४
०6580 0 § 8751८1६. 0, ८. (पपन) ॥1४#0618080-800 016

¶1161"6 816 गा] 11098 07 46१०1868 0 {118 1.01 पच्य


एकवा 1111010 [018 10 2886291 सप्र) हप्र} ठक -
46766 {18 € 196 [ख्व {116 631081167106 0 115
{01.08 &78,60, {71 एश 018 28 071 4116160४ 0९५6288
10118, #8 2 8][170क) 8]0] 848 त्र8 0681जड
01 1118 १९१०१688 10 प्र6शछान्‌$ 16136 ए1061 1117) 1816
1108 8८ 28 121/81]18671069 8४611) 1871168, 00प्रा 6,
{687168871688, &००५ 11621410, श्ट) 11 &प्त शत] 17 8062
[त1&.

एप्र116 116 द्छ्पाकङखा2 भा पक्त 18 116 कपुद्


8एप्र५6 क 17्जि18. 01071 800४ 1116 ह6 1688 0 [श्प
1138) {02 11 [60018 11678 18 8 षठा 1प्रा
01, 2.289.829, £क्ा2}1142. 17 1111 6110.101678 (2,181.8)
00191661 ऊ ५७४९०५९५ {© 0686106 {116 11681015, 82110.
18 ६6 {116 &1628{11888 ° प्तक्नाए०९०. 1118 ताए 7101
18 1 1176 07711 0? 8 १180९ 09146911 =१2६०६४०7 810
11211162 १७६१६ {1 एका 018 1061048 ण सकाशः
ण पशात (1811788, 5711768 21 र वा{728 काण
पाङ धाक] 86५४8 60116616 करण 067,
१७९1], 471 41161671 नगोक्0{618, =45601010 =#0 1118
इशपा11#2 पतखप्रधा1811 (10 18 7766 1109 १०211 18 हने
0 16 9 6100407 171 16 7081 (72,
111

1118 011६ 171 ४16 ताता ग षो 0.16 पराठा008


128 66 76 0७ ङ ०९१७ ग इपर 67801189 {11 11617
110८8689 2६९ ए] 2116 7 78868810 171}1671164 {०71 7162
य.1668101089 50716 ग 761 तडा 1416 लतः कलाप
एप्700868 पा आतरष त (18 पड ए6कश्ष्ठ 1४8६8
88.९164 #1409 760 116 118 8 ण्डा, 118 00ागा+8,

1 {8 05 {716 61108 60718; 0087 10 07 {11.66


04080689 0 € ^ 1784 पा) (ता ०2 धकप
10 1128 {2.1611 11 2.8 1118 {11618 11188107 †0 0117६ 11118
7681 0६ 10 1114 10 "36 (1856 ग 21] 11086 10
216 {71{6768764 &14 8180 {07 116 1671-1} ¢ 116 10816.
{$ 1164 {6 18 0 फ 16111 क प01181164, 708111६ [8 101 (16
181 41116, {7 106प्रणाश्वव 8९11, 0114 07 15 (0
छ701.18 07 87} 5608 {0 [पा्डप्प6 {06 0 1678 9 118
11810807} [४8 10 8110 [171 160 84एवङ 11600 1४ फरूछपुतै
110{ {188 681 08817018 †0 [घ721131 11118 फर प्ल
1४ १ 11180 869) 170 @1† र > 1111] {0 116 &7९४॥ 6ा1{ ०
पता, वण धक 188 80 11716 16190}0168
पक्का प्रको) ५11 प्176 41061611 14111188 2.8 १6807108
171 1116 §2.11111 (8. 1787] ]§व 171 16.

1 1 806 174 1100 0804668 0 पकप्राा21


911] 06 16116616 ए 8 (प्तक 11118 दत1142 81
1606818 {126 &४९6 0 {116 [.01 विद्रा फ 0281111)
(1719 1117) 81116] 17 86601त8100 एश) 1116 "168
144 00] 7 11118 कणा.

18.-5-1997 फ 078
ति $१९९(०२ 2, 7 दरारगावपताप्तप
आमुखम्‌
(डाक्टर दे्युपाधि भाजः श्नीमपतः अन्नदानं चिदम्बर श्षास्तरि महोदय
गुस्कुल विकष्टत्व सहिष्णुतया विषां प्राप्तवन्तः गुरुजनाधमर्णत्रमपरे
अध्यापनमेव वृत्ति मवलम्ब्यापि भवीति, भोधाचरण प्रसारण. स्वविचया
चनुदशत्वं सद्टितवन्तः । एतेधां प्रवृत्तिः परिशोधन, प्रसारण प
भवृत्ता एन । तत्रत्यैः स्वशिष्यनिवहैः दिक्षु व्याप्त यशाः पृण्यश्चोक
“स्थानेषु हिष्यनिवहैः विनियुज्यमाना विद्या गुरष्ि गुणवत्तर मातनोतति
इति सुक्तिः एतन्महाभागेभ्यः सर्वधा सार्थक मभवदिति मन्ये ।
भगवते नुसते एतेधां भक्ति रनन्धा एकान्ति नेति जायते
भोला शङ्कुर पस्मेश्वर €व हुनुमानपि भक्तजन विषये अत्पसन्नोषी, भर
जन सुभ साध्यश्च । तदेकभकया प्राथितः सन हनूमान्‌ अद्यापि स्वभक्ताः
क्िप्र मनुगृह्लत्िः विपन्धचः तान्‌ ततु क्षणं उद्धरिष्थतीति शिष्टैः वृद्धजते
बहुप्रसगेषु विदितमेव ।
तस्य महात्मनः दामभक्त हृतुमतः सर्व॑कषं चरितं एतस्मिन्‌ पराशर
संहितायं चार श्पेण श्रथितम्‌। अरिमत्‌्न्थे धिशद्युत्तस्दत पटला, सन्तीति
ग्रन्थ परिशीलनात्‌ विदितं भवति । चारस्त्रिवर्थै- भगीरथ प्रयतेन मधुः
चिड्वत्‌ निविराम दिव।रात्र पारश्रपनेण एतस्य चयनं अकारि । नोचेत्‌
"तहि सवैः सर्वं जानाति" इति सूक्सयनुसारेण हनूमतः चर्व्िधिवये
अस्माक लानं वहुपरिमितं नास्ति सदृदामेवावधिष्यति । एतत्‌ महाकाये
डा० शास्विवथः भक्तजन संस्तुताः पठितृ.णां परिशोधकानां च महौपकार
भकुवंलिति नाऽत्र लेक्षौऽथि संक्षयः ।
अरय ग्रस्य. प्राश्चर मैत्रेयं संवाद स्वरूपः । ग्रन्थस्य विधये स्थाली
पुलाक भ्यायेन किञ्चि दिव पयामः । बाल्यात्‌ प्रभृति हतुमतः चरित
अदुभुत संनिवेश विशिष्ट मेव । विरजीषितं हनुमतः चरित त्रेतादारभ्य
युगत्रय परिन्याप्तं बहुगनन्थ परिभृष्ट च दृदयते । रासभक्तः हृमूपान्‌ दास
भक्तेः साकार मूतिः। यथा रामो विग्रहवान धमः इति उच्यतेः तथा
हेमुमान्‌ विग्रहवान्‌ भक्तिरिति च कथितुं शक्यते ।
"वैदेही सद्धितं सुरहुमतक्त' इति ध्याने श्योके यथा वितं "अग्रे वाचयत्ति
प्रमल्जन युते तत्वं मूनिभ्य' परं" इति पादेन ज्ञायते ततु पवमान सूतः
आध्यात्मिकं विधये परमाचायैः परम मुनीनामपि तत्त्वोपदेष्या च इति।
अयमेव तथ्यमूद्घोरितं षण्ठपट्के हुनुमज्जन्म कथत प्रसगे ~
"मह्‌। चलं महासत्त्वं - विष्णुभक्ति परायणम्‌
सवं देवमयं बीर - ब्रह्यविष्णू शिवात्मकम्‌ ।
वेदवेषाद्ध तत्त्वज्ञं = सवं धिश्रा विशारदम्‌
सर्वव्रह्य विदां श्रेष्ठं - समं दशौन सम्मतम्‌ ॥“ इति
एषः श्रथः बहु विषय विषयान्तर परिपुष्ट. विज्ञान स्वंस्वं क्षण
वृत इति भाति । हुनुमद प्रभाव कथनेन साक प्रसङ्कवशात्‌ भक्तोपयोभि
वेषधान्धनेकानिच वणितान्यत्र |
हनुमस्सम्बंधि मण्त्रकास्त्र विषथान्यपि भध्यां संहितायां सन्ति
हिवः । तदुक्ञा' पश्यन्ति ते वहुपकारकानीति लौकिकानां च । अस्ये च
[हिवः शरन्थक्र्ता, अत्मात्‌ ग्रन्थात्‌ उद्ध.तानि स्वीकुवंन्ति स्म इति । अस्य
धिस्य प्रामाणिकत्व धिदित मेव । वाग्येयकार पितामहः श्री ताल्कपाक
्नमाचायंः स्वस्य केषु चित्‌ पदेषु अव्याः सहित्तायाः बहून्‌ विषयान्‌
ग्यकररो दिति ज्ञायते चुलनात्मक परिशीलनेन । तथैव पुष्पगिरि तिरमनास्य
र्वि शिरौमणिनापि स्वस्मिन्‌ प्रये समीर कुमार विजय नामके, कांरिचत्‌
शान्‌ स्वौकृतवान्‌ इति च ।
सुवर्चा चरितम्‌, भीमसेनोपाख्यानं आदि हनुमत्‌ महिमा दोत्तकानि।
कुतः हनुमद्‌ विदा, तस्याः प्रचार पद्तिश्च सप्तधा विद्यमाना आञ्जनेय
न्त्रात्मक्रा विया, त्रयोदश हेदुंमत्‌ पीठानां च विपुलवणंन मस्मिन्‌.
हिताया प्रकाशिता एव । हनुमत्‌ वरत विधानः तत्सम्बधि मत्र, तस्वाश्च
वेशद रूपेण वर्णिताः 1 तत्‌ परिश्ीलनात्‌ ज्ञायते भगवान्‌ हनुमान्‌ स्वीय भक्त
तन रक्षण विषये अतीव श्वद्धानु दपालुश्च ।
ग्रन्थ संकरुथित्रा यदमिहितं स्वौय गुख्वस्णानां ब्रह्मपरी पारपति
किट सुब्बावधानिनां सदुपदेशेन आशेन च ग्रन्थोऽयं, बहुधा संपाद
शोध्य च ग्रथितं इति तत्‌ स्वधा, सरवंदा सदुपकारकं अतीव भैक साध्य
मति च ज्ञायते ।
अन्ठतो गत्वा वथमाशास्पहे, एतद्‌ ग्रन्थ प्रकारनेन ग्रंथकर््रोः आकां.
क्षतं ्रमाच सफलाभूत्वा रोके अय प्रचक्िष्यंति भआचन्द्रतारक येन देनुमव्‌
क्तानां मूमुक्ूणांचे काम्याः पूर्णाः भविष्यन्तीति । एत्तस्हाभागानां
रोपकारपरायण चित्तानां च जीवन धन्यं, सफल, स्तुत्य च इति ।
॥ इति शम्‌ ॥ इष्थम्‌
ठुषजच विपेयः
जोस्युल सुयेप्रकाश रायः
द्गादशहरा (विधत) माचा
¡५-६-९७ काशी हू विश्वविद्याल्यम्‌
7राणक्ती वाराणसो-५.
"^. ए. 27. पण 4
नपा ^प ५८.4.४4”
0. उभर (शाक ऽवशीक,
68061 ६
\/६।५0 0615061 060 शाह
$ नाऽस (68110106 & 11076मज्द्४
88118165 {117०५ 10५61511
भ ^ ^ प 810, 2,

प्रहंसा

श्रीमद्धिः अन्नदानं चिदम्बर शास्तरि महाशषयैः प्रकाशितः


पराश्षर संहिता ग्रन्थः हेनुमदहवता चरितिात्कः मया समब-
लौकितः । म्रथोऽयं पराशर मेत्रेय संवादत्मिक; । ग्रथाश्तरेषु
केष्वप्यत्रोपलम्यमानां हेनूमद्विषयका धिषयानोपकरभ्यस्त इति
ग्रन्थश्यास्य वैिष्ट्यम्‌ । ईदृशस्य महतः ग्रन्थस्य प्रकीशनेन
श्रीमन्तः हुतुमद्धक्ताग्रेसराः अश्चदानं चिदम्बर शाध्त्रिणः महान्त
मूपकारं हनुमद्धक्ताना मन्येषा्ाकार्षुरिति कथनं नाऽतिश्चयोकत्या
वह मिति मोमुद्यते मे चेतः \ आस्तिकजनाः दमं प्रम्थ मधील्यं
दिषठिकाभूष्मिकफल परस्परा मनुभविष्यन्ति हनुमकछरृप येति
विश्वसिमि ।
नैः
निवेदयिता
वाराणसी गन्बिट आञ्जनेयशास्वी
१९-६-१९९५७
202 8.४0)
41616711 [प्ता ध 11676 18 80 ०.8१ 1708 0678
18 ठ) 1 198 104 कलौ 8667 {116 11601 ० ४06 त,
०९१२8 80116 1000188 11181 796 {66 प्रषर्नप्रा] 10
716 00फ्रा्राल) प्रद 0कणपहा +06 298 216 हतप
001117६ ६6 110. 70 0 0८ © 278 8 पड्डाप
90018 96] ०द्ट8 118 "6 6.3 4.१. 8.4.41 1.6.१५

¶116 116 त 218 18 12466 प त6 31 &6006,


21, 11 1801116; प्रहकप्राा 8 1817110 , 17) स्‌] 8968
6 1111 {6760068 16 प्रश्न प्रााकष. गुषूाा0पष्टो) ए द] 14
1858782, ४16 11000 त 106 १७1५846 80 पश्यं
110710872116] 0? 1,034 1118, 311 16 ९&6 गा (वु! 618*
21016 6261160 6 0]. पत0क८ ७, 14 (क 06 नमत्‌
11384 47108} तिक्त81) 180 10 01167 0181601 96
81488 11218, ग¶ृ116 & 162 8866 28.78.888 1] 7111168 {11089
प्राता 8870668 17 =+06 "1878888 38111 1118../8
(4 88181118 87184 71121189 8.*-- 11768 1118 (ए 8181118. 198
1४ 8104 1 कोन तकन्‌ फ 1116506 ४06 कप1107 88 {116
88.86 1698202. {116 {616 9 21169 एद प्र2६३" प्र1071
1111168 17167706 च] {118 00प्एशाव1 पा (81118) ]कड्
00111180 17 {116 2161116९68 ©? 6 १७५०४९668 ०? 10त्‌
पिश्प्र8.1 171 1116 76771 9 द्वा नुलधा पाद्प्धतात 08,
{1 18 तलां, १७8४११68 116 0600166 1184075 .
2 107 तिक्र, 06 एत्यात प्व > &768# १6७६ ग
1211६. 3881185, 7612846 0 1.6एव पक्र), =वुषा18 18
छा 9262 ४ 71866 676 #6€ ए पा116 #016 &>68† 1060]
2.74 8^१4 ^^.

१06 &1684 60100897 पृ्]18ोप्ध, 4.17 श्ल] 68


1146 1186 ©† {1118 ९071106171 111 दक 04 1118 11511208,
एठा" उसा, 106 111) 11.1-148 1188 118 8011768 17
}%1

1108 318 0118046 ० 28118.8918 88111118. वृण06 1कप्8


11-1-149 811 11.1-566 0 6 {8664 #0 6 0068
44, 45, 46 8. 44; 11116 11108 31 &3त 163 कथा
10 010804678 48 8.1 50, 116 &"6† 09 प्रशव्द्धााण
गृण18124 36 वप्ता त "8 4.1 10.4. 044 ८
भव्‌ 6.४ ^^" 8180 न1०र९त्‌ 22.882 81111118, [71
2,888.८8, 98.1110178 6 {120 6914606 1० 710९6 {1181
6 ^. 82.718.471 171 वृ" प्रा1218 18 {116 1711 71866 ग 1.0
41112168 वुषपं8 0601 4180918 १७४४६ 7627018 ९९11
08 064769९2] 388७8 1116 116 10116118 त 10
2110120, 1118 11.11 11566 610, &षं 21201114 8148,
07811118 0118281 18 त७1&1ड8प्‌ 14 7716 900 &7त| 106
8 0010 © 118 ^ 811४2711.

पृ2दक्प्पष्य 8104 6.02 पात (12


21518 8 71, +109 1680 न 9111111671 2664118 5
01167 1110971 8616}818 111९ शणं 18608111 रश्द्ा16. १४,
पिकठका18 8281४, दिं वक्षा 18त 88 1184118.8
28.118. 321"118, 821 11112 6148, + ९112412. 6.2.108. 8880४»
81 विष्वरतपा श्ण कधा्& 6864, 81 8 प्क
88.1.81 1168९ 17888 ©) 11118 &68.४ 06111101}8.1671. ९
081 {त्‌ 761626101668 ‰© 28128818, 887111४8. 17\ &8६.॥
0008 116 811 न्प्स 18118 भ 14 2 0728.
616 › "118 श41107 ०६ 1116 {008 0001 ५५ (िदा119. 8119.
&9.6014118.78.* वघ७1९त्‌. 810}8.8 17671 २8.४2.888, &8.11111148,
कषक 11046] 8110108 100 8600601 106 वप्र्रालनक 2
8.2.88.118, &8.11111148..

{४ 18 884 #\&{ 8८ & &१68{ 900 1188 6४ (ना


1616] ९0716 10 1182104 €र्ञा 10805, प्र१6 1186 8611
22111671 ९५९11816 2348 17671 81] 66४16१8
&6९४ 4177 6प्रा$ 11 87 6068पछप्र7" 10 11806 ४116 61128
0001 06076 +€ [प्र४]16. कृ1118 667 + षष्ट (18
£7824 समत 184 88.816" 41117 1116 16861 ग ध]
311

060016- 01006 ०6618 91त 1971888 18 1171167


ददा प] {1 -४06 {074 11606 #084 2४ फणपाद्‌ 00106
300४6 ए686त्क८॥. कात्‌ 8 १6०1087 84 10 1018 761. ए
81667617 10796 (18४ रपर रण्प्ाध अ] नात6दन्छ्पाः 10
01008.82.16 {718 000 17 +© सथ 02४ 1८0 पल१66
11116]1॥ १1661 कणप 4प्रठपह४8, 87 लशाषठ]) ठप 11१8४
41). 16 86 प्}66 ० 8706 11466 77 6106281 कात्‌
0 1146 कप८ २७६९01४६ प 27्81, 77 एक प्ैठप्ार ;.

एण € [लाल ज प्राह एल्दवलय ३ एरय प््ण्वद्रलमः ६

(01106 पराठा. & 1176 9०&6 ४2142692, 670४७ र 1116


2162. 88.36 82०8१४९ 8090प+ {116 8.0606प्४ शात 86766
2 »७]1 {6 16 इलि 0118044 111 116 एर],
२९७ ° 811. {7 6186 2.78.8818, 28.५6 8.11 67008197
0 {16 &76240688 0१ 0 प्श्य प्राह, {+ {07118 1116
606 9 18 52.8218, 9171111 {8 16 1011067806 9
तिक्रा प त४8 &पतु {16 फफ उका प्7102्7 26
त 8] 16 1628 1818.46त 10 41112716 8"8 86९6 {नृत्‌
118.11102711178 प1तफ& ०४6 तर्त क, (16 ल 016
0०14 866 1,0प्त्‌ पतप 111. 1118 01618, 1771100818166
० प्तश्नाप्र5त्‌ प्86118.) 116 07 ठ प्हप्प्रा0् 80 1116
6018006 &0०प्६ 16 {एकार 01181011 9 6716 &1 0 0 4116
शि11) 17146 16 'पश्चतशा 8१८५7818 5८७ 068८7106. 11}
&१6४† 16७1811. (१6 ए 21112 श) 1118, {116 610६,05 म
0९०01 १04 16 पभठड् ग 1,61.8 0681468 1116
8० 9 {06 13 पसथापााक४ः 6610188 276 1872.४6त्‌^
¶116 हक 00 वशाया 0 (16 कऋलातताकक्ष1 8.7].
1098, पत18 वृतप्रा 68 0) 1118 0६116]. 874 110 ए 9.तपत्‌
11016018 118 16906068 9त्‌ प्र187168 {116 6४11 १०७४६ 276
11पच6तु {11 पाहा उदक व110168. 81 पतिश्07871 118.18,
श तणा8 1; 611 ९8708 6116111168 वत फ01610 प्रा 118
१68788 81त्‌. 0181180198 9] 67148 717त्‌. 118 पा] 600
81101) 171 {116 86.1111118. 116 कं716, 115.66, 0शपाः6१
13

त्‌ {6876 1685988 काति (कां48 शपा {व्016 100 ०8


ॐ"8 46६14 1 2 ]काष्टा, 116171110618.066 ण कठाशा्‌
11 (16 17171 0॥6018त्‌6» 06 हत[1&715018 0 पतिका प्8,
&7त {6 70९४ 0 प्क पा72. 17 एनाष्न1ाद् शत6ाणां९8
1116 01962 86 6 0} 2.1160 17 18 €8006 261846व
0 7011810 8 {174 प्रह्प्रपादषाा 6681171 116 गछ (णा,९
ए" 11118) € पत्‌ 8 00) 71]646 [1 8णाकक त 1.0प्प्‌
प्श क््तपद्दा 1116 268 11] ६} कप, ए
छात्‌ ए का8 711 {128 =ादेद्ठप्रप्ा) 008 1116 £7,8,82.88,
98111118.
1 कादं (6््वृद
एिाा8७९6 ए9कृभी एलाुरमं2 ऽपणद्वीषशापाण (भप
2 &४७९† 710828812.(1175.601110167} ग प्श््रध्ा91) 11028.1428,
४146 11111812 1116, 11६7464 ०९४८४ & 8718] 860116४0
1116 उपद्ाा060ा1ए01॥ 9 ९९58९४8 &8्1)1118. ति ४014 16 #0
&8{1167 16 0011}6४6 स0ण-16९रट? 06४ 24
7111 06 - &7त 10 01172 1४ (0 110४. [+ 18 7018 एप्#
7116 81 9 118 प] 51 01688128 11181 1 18
17161 परार १७१०४९९8 © ति 1 ऋ्रादद+ 22.16 416८1
10818 87 ९० पात्‌ एलं 1+ {0 ४116 768611६ 74710. { क्ष्र
667 81681प] {० 9] 11676 &7७९ह ५९७१०6९8 श];6 8.९६
16106 716 17 11118 ए९71{79

4.08 81], [ 62} ४688 11 81110616 1118778 {0 116


00रछा0116107 0नाकष्ष्‌ [वक्ष8०1110{ 1.10, ^ वफ
676 1 € पात 86606 & 780४ 871 07 2.1 8.82.08
87111148 [71 {1118 {11676 876 611 87 {68९९8 पुणु
00१70116) 9 {116 00 88 ०1५ 811 (7 531 ¶ 11] प७त्‌
214 1# 11288 65 1248188. प्0क69७२ [1 100 184 80106
11118811 0.6110118 (12९४०१88 ‰$ 60 28, & 54 10 84. 1४ 18
प्र एत {06 01687 2 10४ पतक्षप्8 {12६ 16
001 11 †106 17686111 70770 (उतर्णात 96 ष्लप्हो9 तप्र छ
188४,
14

1 प] ०0 1४ 76966166 84 116 [0प8 186४6


शि 871 81 818 01142842 21210411 ६ स $+ 0684
ण ८1218 6611871 107 1118 `91688178

प्श 8८811109801 ष्वव 8081) कक ्ः


88.871 धप, २९५, 8. ए. पिष्टा 0861187 2.+८01
2411818 = पिक्पाद९7तद्त्‌+ 21001088 व८कप.
82 0एण.82, 1६20, 822.111118.871 (8090648. 41157167
9887 इदप 81) 11811 0011678 110 1186 166
&४९७168 610 ४० 91688 1818 61068907 0 86719123
11617 1688118 8.70 0]171101)8. [ {18 7 1106 80110181
210 71611 9 16116४8 10 18.५6 61166प४९&6त्‌ 116 11 111
071 8716 #{1086 19 18.96 8प्एए0016त4ै 116 80 &671€ए९य
0 प (11617 7)8.70111067166.,

¶ क्५०७8 1 8110616 ग्वत ्त6 6 81 ह. ६


96 व्वा 1 880 110 1188 1614 116 2 1161717 122 1
11018 $61476.

पाता 8 प्रपाप्ीठ शप्तम्‌ (० .कत्‌ प्श्य २1


8110 9४ प्ु18 1111111115 78.66 07 प8 80 {1184 वत 18 फण
118. 08 7 0171116 (117०पष्टा 8,

[7 16 86%106 9 1.6एत्‌ पति8प्ा12

क्षा 8वद्ाादय) पौ 535


© 8. © ७ 9 ८4 8 £
1.2 पणा8 ९0ााक6ा38{107 06॥र661 28.92.8878 91
49४68 ०९ 06 86611 81 1106 0670 त. 1शाप
ए". 08188208 18 {116 18016" ग 8०6 ए .88
219 क क 1762, {&.पक्का0४ 70111080
ए # 1.४8.
2-41 ¶116 तण्डुल) 0 पुप्प ८6७ 21 416 पर 161
ण व1278 च ९०४ 6 पध छ ए;8 20112. 881४
0872 1709116 84822, {81148 6 1118 ग्ेशा18.क 218,
एद पणं ए8118" 168०068 प्रण8 70ण0 ग 1.0
पश्चा,
3-39 1† 18 6108 {1184 1.0 प्श्िप2 {716 0 (९0
1116 & प्र शाला 16 2.8 176 0४78 014, 801४ 19 6५1
06111 {84 {6 18 001) °0ा11 गला) ¢
4-72. प118 171 18 80118016 07 6१०5१०५ 01198
0 ए 16 १6५०868 {0 116 शचा 6814 ° प्रा १७६68.
$-8 7) प्र8 66746 ४06 प्रालपा817 ^नप९6।841"" 17
116 (71888. 8†8.16 18 97 ४९{61*७त्‌ 16.
5-82 ¶118 &10717188 प्रश्ण, 11 1118 3४ 1187008.
6-21 : %1118 18 7616876 #0 11 1116 क्षल 1874170
पला 1245610818, 171 “रक्वा. ए पतद78 @ा7त्‌ 17 {18
(1110 "87 48211 ऋं 1 01111186 06111768 171 116
^ 81111181 00808", 80 #116 ए प्र 0 811ए [11
11866 ९6प्र्‌त धा ङ 96 {118, (116 88&6 48.091 14. ६१8
10678106 11626. तिश्माप्र१& 71175816 1111118 8
11118 71866. 26५७ ङ 6 +#6पाक]्‌6 18 60०५९46त्‌
211त्‌ 06५0१6७8 8४6 11661118 {0 {+
6-%6 ‰6868.76116४8 {४0१९त्‌{1018 {06 कप्ीाब6 ण
१४४ °? 107 तिभ) & 80४6१९७ 9 प ७8.8. एणा)
1116 धपते ग 06 6मर =न८.118क8108. 38200्‌त्‌108.1-8"
00160४8 1111 (118,
6-40. 11118 70९68 {16 091108९ त पिश्वप्राका.
16
6-69-0 प्‌'16 ‰७६68 ‰%8 871 29 ४०५6 11248.
67 0 कङक 98861010118 (दा 6 (0प्फत्‌ वा एक्०पह
{62.98 800 06 108 8&6 07 10प्त्‌ प्ता, 41
{11086 110 0081117 1.074 प्ाप्रा2 26 2180 १6५०.
1668 0 1.01त्‌ प्रक्ण्रा९ 8711118 (0018677 8९610818.*
पष16ा6 ४४6 गाश 1671168 9 पकपकप पत्‌
अ्%९.60818. ¶116 &16ट पठा ्का18.फ8, 8210
वतना @ता16148 018 -- | )
५.

बरहमचारीस्यत्र काण्वायन स्पृतिरथंत उपक्रम्यते ब्रह्मचारी


चतुधिधः! १* गायत्रीः २` ब्राह्मः ३. प्राजापत्यः 1 ४. बृहन्‌ ...
इत्याद्य वत्या मृहस्थोप्येतेषु ब्रह्मचारिषु ब्रह्मचारिष्वेन परिगणित
प्राजापत्य ब्रह्मचारी भवत्येव तथैव सुण्दरकाण्डे ब्रह्मचर्यन्रने श्थितः
इति रामस्य ब्रहाचारित्व मृक्तं । अपिच श्रीकृष्ण विषयेऽपि
छृष्णोऽष्टमहिषी भर्ता ~ षोड स्त्री सहुलकः ।

अनादि ब्रहमाचारीति यथां विज्ञायते चरैः इत्यादि सणेना-


त्सोप्येद्श ब्रह्मचाये'वेति विज्ञायते हनूमत स्पुवचलेति भा्याऽस्तीतति
विज्ञायते इतर ग्रन्थेषु तथाहि = शौनक संहितायां -
आगच्छ हनुमहेक - स्वं सुव्च॑रया सह' इति, बानरगीतायु
साता सुव्च॑लादेवी ... पिता- मे बायूनंदनः इत्ति। अपि च
समायणे सुग्रीवस्य रामचन्द्र विधे हनुमस्रेषण समये गच्छ
जानीहि भद्ते वटरभूत्वा द्विजाकृतिः" इत्यत्र वटुर्भूत्वेति कथना-
दवटोरेव वटोभवन मिति । पुनश्च सुन्दरण ११ सर्गे ३८ षो
'परदारावरोधध्य प्रमुप्तस्य निरीक्षणं
दयंखलु ममाघ्यर्थं धमं लोपं करिष्यति
17

इत्युक्तत्वात्सदारस्यैष परदारव्यवहार इति वक्तुं शाक्यते


त त्वं दारस्ये व्यतो जायते हनुमन्‌ गृहीति......धरुवचैछासहितोऽपि
हनुमान्‌ अनेकत्र देनालयेषु प्रतिष्ठापितीऽपि दरीदश्यतएव गृहस्य
इति हेमन्त मुपासितास्संति बहुलता रौकेऽचयापि ।
गहृस्थो लक्ष्मी सहित्ती गणपतिः ब्रह्मचारी गणप्ति बालं
सुब्रह्मण्यः वल्ली देचसेना सहितेष्च सुब्रह्मण्य उपास्यते छोके
तच्त्धक्ति परतंतरैभैकवरेरिति ज्ञेयं धिवाहानन्तर मपि ब्रह्मचयं-
मस्तीति बहुधा श्रूयते ।

(2116 @170प्रा >}80 1886 एङ #16 27100 प्राक


06९7097 716111 ० 4114118. 21246810.

01766 ग € (गगणाःऽअजाल, प्रिवणभपाला5


कृष्णान 4, ?. किपलदय,
(1८पा87 प०. च 92, 704. 13.5-1999
{7116 111 0. पण ¶ 5 /15104/92)
$ 1 716 1617148 7610६ - 611 ्10प्रह 261107108.166 ०7
एपर्011213 41127168 8 [स्‌ 1
{61010168 6१86५ 11181{711610108 . 1887166.
<: 1) 1018 ०166 लौ प्लप्व ०, ४ 18997290. १,
१६.8५. 9.1.199
2) 1.2. ५४ 18-4-1992 ग प्र. त. वर्ह्व्ध पाप इध
शप्रारस कवा क) छिककणङ षं
81446851} 76611201}, ©6 पनथ),
3) 1.1. ५४. 4-5-9४ ० 871 (व्दपद्ाप]2 41115168
88716 07681461 इ प्तद्का18 = प्शणरहो05118
0व81805 पलाश) कप्प्ाः 018
18
1५ ल 1081201610118 ९66 1868064. 111 #15 १९6.
16106 {8‡ ७१60, #0 #016 956९ पक्रै९6 4 11001168 9 11€
{6111018 710 {0 €र्गणगा 4 19162 8 क्प 1९8.
11811. †7) {116 {€1117168.
8181112, (र18112.18 28218194, = ¶672411 अत
8 प्रद) 9 (0178170 19 1116 7606760068 ॐत 2.14
2110. &†{6त 16]07"68671160 {118 116 {र 8.1$8110188%8.70 1८
41112168, & कष) |एकान + 1081112 06810716 111 8
11111067 97 #67110168 && {067८8 छट6 8211 00810111 81766 8
1010& {1116 ॐत {16 26776. "56188878 &8.111}11 08"
111 8700 0 41617 6074611110118.
1106 1118. {67 1198 6611 6711718 (दादा]ऊ 5214
1४ 18 60७१५१७१ १6806 767 011६1111 16707 7167166
07 ए 2] 02101889871 †0 &11 47181650 & फा) पा" 68
76% ८8886 2714. 61810171 11 †116 † 6} 8 88 डप) 82१
26607011ए {116 {0110पटु 76 864 =118{कप९{1078 826
8866.
ग106 एञ6्०्यप्र6 4 ्र्00े्68 9 116 1611110168 276
167101{6व 10 1602711 9] फ श10188प 801 0 41187188,
धिषा पटच 28 067 ३8८ श्षाते लाजा 17 106 †8फष]९ह
28 प्रह्81.,
ग¶ु16 नप (जपा 881011678 2110 =4.8818 12204
00011188; 01615 876 16068464. 40 07119 11118 2691860
0176पा्‌श {11847 ठनि 018 #0 116 1101106 ग (16 एड€छपद्न र
4 00 पं 68 ग 716 16111168 171 ाला7 26810606 प्रं
1 8-
01001 17641261,
¶116 १6€८न70४ 0 ४06 लं76पो
8 8110ए्त 96
0०
फ]64860. 80706
(8 ०1467 9 {116 0071 88101167)
(84) ¶. 8.8. व ^74 4 व+ ^ य
44110118} (0711118810116;
(80)... ५०५०५००५
हिध06711176110611#,
19

%-19 18 ङा) 60008 शाका 16त्‌ 6016 प्ल) शो


16-8811188.
9.13 पोऽ 18 ४016 कशकष्करज 76 नतक पात
116 गि78॥ 07 {06 13 0९968 9 1.0. प्रश्पा०.
15-%1 18 71818788 १16 111810४ ० त्श्ात18, 1 0118,
18-6 41104116 18 २6848 -- ५ 81281 {88111
18.54 41011067 67 १९०08 --- “120 2{द181"*
%0-10 ¶28 17९०1६68 1.07 पतश्धप्र8 4); हणा
1181108.
22-3 =, 41118 ०8818 कोका आठ ण्ड] ग कत
06116 ० 1.0 क्क प्रा18,
24-7 41101067 १९४17 18 ^38118.7884878 &0ए0क्पश
%4.81 {18168 ० न ष्यङधया2" 01167 76दत1908 976
^0ि10कण्ु2" 2त "91081189
१5-81 पो कङ्ाणा नपतठद्प्रपाद्ााश्‌2 185 हषा सधि.
५९९ 0811ङ ४९७४९071 तप्रगि18 9] १९७९१२७४.
27-17 1 पलापछ9ह 126 पहम्‌ ठ "एफ,
31{-48 = पष8 76्श्थाह णाथ) ४8 9 हए७द प्रा लेक्रप
पृ शिप्ाणप्रड कृणुपद्ठप एकप्त्‌ 4 सा०छ६ 10 18
05701 (प्०. 51-1-148) १०६]8 सा॥ ्ा18 {71610604
55.11 1४ पा 8168 16 [णा ठ "इवय प्श्ये
98. ९8 जाप्ीौ 96 शोज्फा0 नैकङ 'क्णछ्ामुक्षधश्ध्य
38.61 8601116 0814 0 {16 नेह शौ 167 86618 {0 96
11188111 11676,
42.58 = 76व्प्‌ह पणा परा6 67०8 ज 116 17 मण्ड
"तिका दध2."
%0

44.15 14 १९४8 श ॥्र6 रोका 07 पश्र


0९67 81१2] 17.87118, गु118 91018049 811 हना
11167800पा कद्यं 17 4878 द्विथकाद$ुका2 दरत्‌
0111678,
48-93 1118 8271108 {6810011 10 #106 1118107 9
पतक्नप्रा8 0४67 1116 268 शवात्‌. 118 1170"
49.२4 गुग;8 18 {175 09171 01181.6€118110 का 16 8818.
21118, 07 871 ताडय.
$0-59 कृष18 68048 € ‰€ 70716 19 ‰06 1701 म
4 11118.7118.01187
$, (1071067 11246 प ०, 11-1-162)
५3.41 गुणु118 18 16 468८0४01 9 1.0 तक्धप््15
110 एला 1811048,
5458 ~ वण18 18 6 89046 ण 1.0द्व प्रपा.
60-6 -- (7616 %€ 1670168 107 11686 23116

7028 0 1.00 प्क 171 0्हनो6 लक्षा


+, 9 ^, ९2. 10418.
57.46 ` "11676 18 81101167 76767606 111 19116 24१४.
89-5 ग्‌1686 18 8 4680671011010 ० 1118 ^ए 2.18}4 ८३६
111 61.19
10-1 11118 7160688 एष {116 &11808 0 55४11
> 8181९.
विषय सूची
र| न सि ष
१ प्रथम मम्त्ोपदेश लक्षणम्‌ १
२ द्वितीय हनुमन्मभ्वोद्धारणम्‌ (|
8 तृतीय काम्यं साधनम्‌ ९
ॐ चतुथे सोमदत्त चरितम्‌ १७
नीलकृत हनुमस्स्तोत्म्‌ २४
५ पन्चम सोतदत्त-नीलचरितम्‌ २५
६ षष्ठ हनुमज्जभ्म कथनम्‌ ३४
७ सप्तम शी सुवर्चला हुनुमद द्वादशाक्षर
मनभ्नकथनं रातानन वधं च ४२; ८५
£ अष्टम ध्वजेदन्च चरितम्‌ ५०
९ नमं ,, ४, \&
१० दकम सुयंुता कथनम्‌ ६०
११ एकादश गाल रित्‌ ६४
१२९ द्वाद गुरुभक्ति कथनम्‌ ६८
१३ त्रयोदश हनुषदनूग्रहुम्‌ ७
१४ चतुदश ध्वलदत्त चरितम्‌ धष
१५ पन्चदद विजयः चरितम्‌ ८९
१६ षोडक अष्टाक्षरी प्रभाव विजयचरितम्‌ श
१७ सप्तदश भ्यास्षमुद्रादि रक्षण कथनम्‌ १००
१८ अष्टादश स्नान संध्यानस्तर विधिः १०९

__|
घ _ ___
__ _ _ |
_ _।र्ब.. सष
१९ एकोनविकषति षट्पल्लवादि विवरणम्‌ ११
२० धिरति श्ीहेनुभत्षोडक्षाणेव प्रभावकथतम्‌ ११९
२१ एकविशति कपिल चरित्र कथनम्‌ १२४
९२ दाशति केरयप चरित्र कथनम्‌ १२४
९६ त्रयोविरति हरिश चरित्र कथनम्‌ १३२
२४ चतुविश्ति नित्य कर्मविधान कथनम्‌ १६७
सवेदेवता स्तुतिः १४०
सप्ताक्षर मन्त्र विधानम्‌ १४३
९५ पश्चविकति श्री हनुमन्माल मन्व विवरणम्‌ १४५
श्री हुनुमन्माला मन्तः १५२
९६ षडक्िरति श्री हनुमम्मन्तर पुरश्चरण विवरणम्‌ १५४
९७ सृप्तविशतिं पम्पा सरो वणनम्‌ १६५
२८ अष्टाविति श्री नारव हुनुमत्संवादः १७१
२९ एकौनत्रिरति देवा श्वासनम्‌ १६०
३० तिक्षति त्रिशूल वध प्रतीक्षणम्‌ १८४
३१ एकत्रिशत्ति विशुल रोमवधः १८८
३२ द्वात्रिशाति नागकभ्यावुत्तांत कथनम्‌ १९)
६९ त्रयरित्रशति स्त रोपवध १९१
३४ चतु्तिशति पुमूखचरित्र कथनम्‌ ९०।
६५ पथ्चश्रिशति मैदचरित्र केणनम्‌ । २०१
३६ षट्ध्रिशति मदनक्षोभा निवारक मन्वकथनपरं २०८
३७ सप्तत्रिरति मारामन्त्र पभ्राव कथयनष्‌ २१
द्रे अष्टात्रिरति यवनाश्च धरित कथनम्‌ ९१
पुट
विषयः

एकोन चस्वारिकत्‌ हतुमद्िग्रहु प्रतिष्ठाकथनम्‌ २९६


चत्वारश्‌ श्री ++ 7? ९२९
एकचत्वारिक्षन्‌ पवैदिवस श्री हुनुपत्पूजा कथनम्‌ ९२३३
ध्री हुनुमल्सुक्तम्‌ ५६३५
हि चत्वारिशत्‌ वीरहनुमस्माला मस्त प्रभाक कथनम्‌ २३९
त्रिचत्वारिरत्‌ हनुमद्धक्त कथनम्‌ २४५
चतुरषत्वारिरत्‌ मैसत्रण मायाप्रकरणम्‌ २५२
प्चचत्वारिरात्‌ हेनुमत्पाताल लङ्क प्रवे कथनम्‌ २५९
षट्चत्वारिशत्‌ ५ + २६७
सप्तचत्वारिशत्‌ मैरावण क्घोपारयानम्‌ २७१५
नीलमेघ श्तुतिः ९५८१
भान्जनेय सङ्कल श्वोकाः २८२९
अष्टाचत्वारिशत्‌ वैनतेय गर्वापिहुरण कथनम्‌ २८४
एकोन पथ्चाचत्‌ हनुमत्पजा साधन प्रकाश कथनम्‌ २९३
पञ्चात्‌ परीमसेन चरित्र कथनम्‌ २९१५
एक पञ्चाशत्‌ पुरषमूगाहुरणोपाय कथनम्‌ ९०१
द्वि पञ्चात्‌ हतुमन्मानसिक पूजाकेथनम्‌ ३०६
त्रिपञ्चाशत्‌ विश्वरूप दर्शनम्‌ ३११
चतुः पञ्चारात्‌ भविष्यदब्रह्मता प्रभावकधमम्‌ ११६
पल्चपडबारात्‌ जपमाला लक्षणम्‌ ३२२
षट्पञ्चाशत्‌ स्वप्तहुनुमत्मन्त्त्रभाव वणनम्‌ २३१
सप्त पञ्वाहत्‌ मन्त संह्कार कथनम्‌ ३३६
अष्ट पञ्कादात्‌ हुनुमच्वर्ध्यान ध्रकार कथनम्‌ ३४२
क श्वर | विषयः च

५९ एकोन षष्टिः आचञ्जनेयं श्रीविद्या; मश््राणाम्‌


जाताशपैच मृताशौच लक्षणम्‌ ३४६
६० षष्टिः अवतार कथनम्‌ ३५०
६१ एकषष्टिः मूद्रा लक्षण ३५द
६२९ द्विषष्टिः हमुमद्विग्रहु लक्षणम्‌ ३५६
६३ चि षष्टिः होम प्रकरणम्‌ ३६०
६४ शचतुम्षष्टिः राजाभिषेक कथनम्‌ ३६६
६५ पंच षष्टि, अन्ति स्तंभन षदयप्रयोगादि कथनम्‌ ३७०
६६ षट्षष्टिः मन्त्रस्वरूप आपदुद्धारकं स्तोत्रकथनम्‌ ३७३
&७ सप्तषष्टिः नित्यकं विधि कथनम्‌ ३७२
६८ अष्टपष्टिः चक्र लक्षण कथनम्‌ देमदे
६९ एकोन सम्तत्तिः कर्मा्ररण विधानम्‌ ३५७
७० सप्ततिः हतुमत्तत्व कथनम्‌ ३८९
७१ एकसप्ततिः नवखण्ड हनुमम्मश् प्रभावकथनष्‌ ३९४
७२ द्विसप्ततिः स्तोत्रभ्रकार कथनम्‌ ४००
उतर संहितः
विषय सूची
पर्ल
स | विषयः ईट
स,

चिश्षप्तति श्री पञ्चमुख हनुमत्‌ हदयम्‌ १


चतुस्सप्तति हतुमद्पंचर कथनम्‌ ' ४
प॑ंचसप्तति श्री हुनुमदष्टोत्तर शतनामस्तोत्रम्‌ १०
षट॒सप्तति श्री वानखीत्ता १३
सप्तसप्ति हृतुमञ्जय॑ति कथनम्‌ १९
अष्ट सप्तति कवचयच्त्र प्रभाव कथनम्‌ २५
एकोचाशोति हमुमर्स्तोच रूपनाम कथनम्‌ ३
अशीति संतानहनुमन्मभ्तर प्रभाव प्रयोगकथनम्‌ ३६
एकारीति अष्टोत्तर स्त नाम कथनम्‌ ४३
द्रयशीत्ति श्री हुनुमज्जस्म कथनम्‌ ४९
श्यश्ीति पन्चर्ल प्रभाव कथनषू ५१
चतुरशीति हमुमहीप विधान प्रकार कथनम्‌ ५७
पन्वाशीति हनुभद्वादश माला मश्व कथनम्‌ ६९
षडरीति मभ््रसाघन कथनम्‌ दय
सप्ताश्षीलि वशिष्ठ महूर्षिप्रोक्त ५६
ध्री हुनुमच्छवचम्‌
अष्टाशीति श्रीरामप्रोक्त सख्य सहसनामस्तोत्रम्‌ ९२
एकोननवक्ति ॐ अनुपरन्धः
नवति रोगकृतिमभूतोच्वाटनं
मालामग्वकथनम्‌ १०६
एकनवतिं उहुण्ड हनुमन्मश्य प्रभाव कथनम्‌ ११०
पटल ^
स | विषयः

द्विनवति श्री हनुमत्‌ स्तवराजः


आञ्जनेयाष्टकम्‌
तरिनवति शरी हनुमत्कवचम्‌
चतुनंवति श्री हुनुमदण्टोत्तरशतनामे स्तोत्रम्‌
पञ्चनवति ध्रीरामग्रोक्तं हनुमदष्टोत्तर
शतनामस्तोत्रम्‌
षण्णवत्ति शृह्ुखावस्ध मोष्न मभ्वकथनष्‌
सप्तनकतति शरी हनुमत्पतताक प्रभौव कथनम्‌
अष्टनवति पश्चमन्त्र कथनम्‌
एकोन शत नित्यध्यान प्रकार कथनम्‌
शत रहृष्यत्रय कथनम्‌
१८१ एकोत्तररत छृष्णागसविग्रहु पच्चाक्षरी ~
दरावशाक्चरी प्रभाव कथनम्‌
१०२ द्विरुततरशत अपधिधान कथनम्‌
१५३ तरिश्त्तरथ्त॒ स्तोप्राष्टकम्‌
भीषण हनुमन्त उग्रहनुमन्भाला -
सन्त्र प्रभाव कथनम्‌
१०४ चतुरततरकषत प्रसूतिविषये मालामन्त्र केथतम्‌
१०५ पञ्चोत्तरशत मगृद्भुलाबंध मोचनमालामन्त्रकथनम्‌
१०६ इतरश्त त्रयौदशाक्षरी प्रभावे कथनम्‌
१०७ सप्तोत्तरङशत एकादश प्रयोगकथनभ्‌
१०८ भष्टोत्तरक्त प्रेतासन हतुमतपरमाव कथनम्‌
१०९ नवोत्तरशत सपिद्यैकाक्षर चिद्याकान्‌-
चेरित्रकथनभ्‌
परल
सं
| विषयः ट
स,

दशोत्तरशत नीलाद्वि प्रभात कथनम्‌ १९५


एकादशोत्तरशत रामदासत्व प्रकारकथनम्‌ २०२
द्रादशोत्तरशत विश्वकूप कथनम्‌ ९११
त्रयोदसोत्तरशत मृत संजीविनी विदयाकथनम्‌ ९१८
चतुदंशोत्तरशत पि 1) » २२३
प्चदशोत्तरसत श्पु्धलाबद्धमोचन प्रयोगकथन्‌ २३१
षोडशोत्तरसत कालकूट विषहर हुनुमन्मभ्त्र
प्रभाषं कथनम्‌ ९३४
सप्तदशोत्तरशत मन्त सिद्धि कथनम्‌ २३९
अष्टादशोत्तरशतत हुंकारहनुमन्मन्त प्रभावकथनम्‌ २४६३
एकोन धिकशव्युत्तरशत हुंकार हनुमन्मन्तोद्धासकथनम्‌ २५१
विक्षत्युत्त रसत पन्चश्वेत प्रभाव कथनम्‌ २६०
लक्ष्मीनारायणाह्खयौ

शो
नमामिवस्याईद्देहप्रदातारौ

सीतारामांवा
प्रत्यश्च

दैवते

शो
वण्देानिनम्‌

आचार्यदेवो

वेदमस्त्राममादिज्लं+ ॥
गुरं पालपत्येन्वयो
सुन्बावध


सुमुखं
पुज्यंद्वं
भव

उॐ

श्रीराम -- जय हनूमन्‌ ,

श्री आंजनेय चरितम्‌


प्रथम पटलः
सन्त्रोपदेश लक्षणम्‌

श्यो श्री जानकीपति रामं - श्रातृभिलक्ष्मणादिभिः।


सहितं परमं वन्दे ~ रत्नसिहासने स्थितम्‌ ॥
एकदा सुखमासीनं - पराश्षर महामुनिम्‌
मैत्रेयः परिपप्रच्छ - तपोनिधि मकल्मषम्‌ ।1
पमगवन्योगिनां श्वेष्ठ। पराशर महामते
किचि द्वि्नातु कामोऽस्मि - तन्ममानुग्रहं कुर ।
प्राप्तं कलियुगं घोर - मोहूमाथा समाकुलम्‌
अघर्मानृत सयुक्त - दास्थव्याधि पीडितम्‌ ॥ र

तसिमन्कलियुगे घोरे - कि सेव्यं शिवमिच्छताम्‌


पूवकं विपाकेन -ये नराः दुःखभागिनः |
तेषां दुःखाभिभूतानां - कि करव्यं कृपालुभिः
दस्युप्राया स्सदा भुपा - स्साधवो विपदान्विता; ॥।
पीडिताः कलि दारि्यु - द्याधिसिश्चापरे जनाः
कि पथ्य कि प्रजप्तन्य - सद्यो विजयकारकम्‌ ॥
संसार तारकं किवा- भौग स्वगपिवगैदम्‌
कस्मादुत्तीयं ते पार - सद्य आपत्समुद्रतः
कि मत्र बहुनोक्तेन - सद्य स्सकल सिद्धिदम्‌
शिष्यं मां कृपया वीक्ष्य ~ वद सारं कृपानिधे!
एतत्पृष्टं त्वया विद्धि - खौकाना मुपकारकम्‌
घोरं कलियुगं सवं - मधर्मानृत संकुलम्‌ ॥ १०

वेदशास्त्र पुराणौ - सारभरुताथं संग्रहम्‌


सद्य सिसिद्धिकरं वक्षे - शछणुष्व सुमना भव ॥ ११
तीथयाव्रा प्रसगेन ~ सरयूतीर मागतम्‌
मां वीक्ष्य कृपया साक्षा - द्रसिष्टोऽस्मत्पितामहः।। १२
उपादिदेश विद्यां मे - सद्यस्सिद्धि विधायिनीम्‌ १३
षेव वैष्णव शाक्ताकं - गाणापल्येन्दु संभवाः
न शीघ्र सिद्धिदाः प्रोक्ता - श्चिरकार फलप्रदाः || श्य

लक्ष्मी नारायणी विद्या ~ भवानी शंकरात्मिका


सीताराम महा विद्या = पंचवक्त्र हनूमत्तः । १५
विद्या चतुर्था संप्रोक्ता ˆ नृसिहानुष्टुभाभिदा
ब्रह्मास्त्र विद्या षष्ठीस्या - दष्टार्णां मास्तेःपरा ॥ १६

साम्राज्य लक्ष्मी स्त्वपरा - महागणपते रथ


महासौराभिधाविद्या ~ दक्षिणाकालिका परा
चितामणि महाविद्या - द्रवादक्षी परिकीर्तिता १७

एता द्वाद विद्यास्थुः - मन्व साम्राज्य ईरिताः


एतास्वपि महाविधयाश्सीध्रसिदधप्रदाःश्यृणु ॥ १८

दक्षिणा कालिका विद्या ~ पुरश्चरणतःपरम्‌


अनाचारे णैकरात्रौ - सिद्धिदा निरसाधनात्‌ ॥ १९
अष्टाख्या मारते: प्रोक्ता ˆ ततो प्यचिरसिद्धिदा
पंचाक्षदक्षराण्यव्रानुछोम प्रतिखोमतः ॥ २२०

विशिष्य मालया जप्या - गुहं संतोष्य यत्नतः


गृहीत्वा गुरुसान्तिध्या *दगा परमेश्वरी ॥ २१
प्रजप्य सिद्धिदा प्रोक्ता विद्या ब्रह्मस्व संज्ञिका
अनुष्टुबाख्यां नृहरे - स्ततौप्यचिर सिद्धिदा । २९
ततोपि फंचवक्तरस्य - भारते जंगदीशितुः
विद्या सिद्धिकरी शीघ्र - गूरवनुग्रहतो सुने! २३
नुलुकोदकवत्पीता ˆ स्सागरा स्सप्तयोगिना
अगस्त्येन पुरा जप्त्वा ~ विद्यामेनां हनूमतः ॥ ४१1

पार्थस्य जय सामर्थ्यं - भीसध्यारिनिवर्हणम्‌


अस्या एव प्रभावेन ~ सत्यं सत्यं वेदा म्यहम्‌ ॥ २५
श्रीरामानुग्रहा देनं - विदया्रप्ये विभीषणः
अचलां धिय मासा - छंकाराज्ये वस्र त्यसौ ॥ २६
अनया सदृशी विद्या ~ नास्ति नास्तीति मे मति;
परवृत्यर्थं न प्रशंसा = क्रियते सत्यमेवहि ॥ २७
1

विजयौ वहु सन्मानं - राजवश्य मनुत्तमम्‌


स्वरौ वदेयं जनवद्य च - महालक्ष्मी रच॑चला ॥ २
घर्माथं काममोभाघ्च - निवृत्तिः सकलापदाम्‌
शत्रुणा मपि स्वेषां - निग्रहानुश्रह स्सत्त(म्‌ ॥
२९
वाभसद्धिःपूत्रसंपत्ति ~ भोगा अष्टविधा अपि
यच दिष्टतमं लोके - तत्सिष्यति न संशयः ॥ ३०
गु संतीषत स्सिद्धि - स्शीघ्रमेव मविष्यति
एकाक्षर प्रदात्तर्‌ - थौ गुरं नाभिस्थे ॥
३१
स इवथोनिशतं गत्वा - चडाकत्व मवाप्नुयात्‌
गुर हृत्य तु कृत्य - उल्कंष्यानां गुरौरपि ॥
३२
अरण्भ निरजकेदेशे भवति ब्रह्मराक्षसः
दरिद्री गुरु शुश्रूषां - वल्सरदम, चरन्‌
विधां छब्ध्वा महासिद्धि - सयाप्नोति न संशयः ॥
३६
यत्किचिद्धनवांश्चापि ~ वस्तराठंकरणादिभिः
कलव प्रोणयित्वा तं - संतोष्य श्रीगु विभुम्‌
गुरुत्वा {प्धाद्ध माप्नोति - नान्यथा व्रतकोटिभि; ॥ (21
गुरु वाक्येन मन्त्राणां - भुरश्चर्थादिनापिं च
संतोषः जायते तस्मा - दित्याह्‌ भगव्‌।न्शिवः ॥
मन्त्रोपदेश समये - प्रजलि दिष्य) मने
स्वामिन्‌! गुदे! महाप्राज्ञ! यावञ्जीघं मह्‌ाविभो।।
३६
भवच्चरण ककर्यं ~ करो म्याज्ञां कुशष्व मे
इति स्वभाष यौच्चायं ~प्रदत्वा गुरुदक्षिणाम्‌ ॥ ३७
विधासिद्धि मवाप्नोति - नान्यधा त्रत कोटिभिः
मन््रोपदेशकले तु - गुरु रिष्टप्रद ममुम्‌ ॥ ठ

अष्टोत्तरशतं चैवा - प्यष्टाविश्ति मेव वा


जप्त्वा विष्परष्य शिरसि ~ दृस्तं निक्षिप्य दक्षिणम्‌
दक्षिणे कर्णमूलेतु - मुधमंत्रं वदे स्मूने।
वी्ंदिध्यै च भन्त्रस्य ~ जपं कुर्या च्च देशिकः ॥
जष्टोत्तरशतावृत्या ~ जपेत्संयुद्धमानसः
सर्वास्िमयि विद्याना ~ मयं साधारणक्रमः॥ ४१

विशेषेण महाविष्या ~ पंचवक्त्र हनू मतः


गुरसततोषतो रन्धा - साश्राज्यं प्रददाति हि ॥ य्‌
सदहृस्रसिरसा साक्षच्छरेषस्थाऽपि महापूने!
न शक्यतेऽस्य माहात्म्यं ~ ववतुः वर्षशतैरपि ॥ ४३
इति श्री प्राद्ररसंिताया पचमुख हनुमन्मन्त्र विवरणे
परासर मंत्रेय स्वादे मस्त्रोपदेशटक्षणं नाम
प्रभमपरछः

श्री परशष्र संहिता


द्वितीय पटलः
हसुमन्मंतौष्वारणम्‌
श्री परश्चर
मंत्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि - प्पृणुष्नैकाम्रमानसः
यस्य विज्ञानभात्रेण - विजयस्स्या न्नृणां सदा ॥
आदौ प्रणव मुच्चाय॑ं ~ हरिमकंट सब्दतः
मर्कटाय पदं वद्धं - जायां तु प्रोच्चरेचतः ॥

द्वादशाक्षर संयुक्तो - मन्त्रोऽयं समुदीरितिः
ओं नमः पचवदनाय - पूतैवत्कपिशब्दतः ॥
भूखे सकर शब्दं च रात्र संहूरणे त्यथ
ततो यकार मुच्चायं - हौ बीजं तु ततः परम्‌
महाबलायेति पदं ~ बद्िजायां समुच्चरेत्‌ ॥
त्रयस्तरिश दणैरूपौ - मन्त्रोऽय मिति कथ्यते ॥
ओं नमः पंचवदनाय ~ दक्षिणस्य मूचे पदम्‌
कराकाद्य नुसिहाय - क्षौ बीजं तदनन्तरम्‌ ॥
सकलेतिपदः चोक्ट्वा ~ भूत प्रमथनाय चं
वद्धिजाथां समुच्चा्यं - विद्येषा कामदाधिनी ॥
चतुस्तविशद्रणंरूपौ ~ मन््ोय सिति वक्ष्यते ॥
ओं नमः पचे वदनाय - पर्चिमस्य मुखै पदम्‌
वी रा्गरुडायेति ~ क्ष्यौं बीजं तदनन्तरम्‌ ॥
सकलेति पद॑चोक्त्वा - विषेति पदमुच्चरेत्‌
हराय पद मुच्चार्यं ~ बह्िजाया मतः परम्‌ ॥
एकतरिश दर्णरूपो - मन्त्रोय मिति कथ्यते
ओं नमः पंच वदनाय ~ उत्तरस्य ससे पदम्‌
आदिवराहमयपदं ग्लौ बौजं तदनंतरम्‌ ॥
सकठेति पद॑चोक्त्वा - संपत्कर पदं ततः
ततो यकार मुच्चायं वह्भिजायां समुच्चरेत्‌ ॥
एक विशद्रणेरूपौ ~ मन्तरोऽयमिति कथ्यते ।
ओं नमः पंच वदनाय ~ उच्वरे च्च तततः परम्‌
पद मूध्वेमुखे प्रचाध्दय - ग्रीवाय शब्दतः ॥

सवे्छष्टं महागोप्यं - स्हौवीजं तदनन्तरम्‌


सकलेति जनैत्युक्तरा - चनुध्यैन्त समन्वितम्‌ ॥ १६
वशीकरण शब्द च~ वह्िजायां समुत्वरेत्‌
द्रात्रिशद्रणै. मन्त्रोऽ ~ सागमन्ते श्च कथ्यते ॥ १७

प्रणवं हदयं पश्चा - तती भगवते पदम्‌


आंजनेयाय शब्द च चतुध्यैन्त समन्वितम्‌ ॥ १८

महाबल पद पश्चात्ततौ हनुमते पदम्‌


उच्चरे दद्िदयिता - विचैषा समुदीरिता । १९
त्रयौ्विशत्यक्षरोयं - मन्त्रहयुच्यते बुधैः २०

सप्तमन्त्रस्थवर्णानां ~ षण्णव त्यृत्तरामुने


दतसंस्येत्यागमन्नै" पण्डितैः जानीयते ॥ २९१
सप्तमन्त्रात्मिका विद्या ~ पंचवक्त्र हनूमतः
कलौ कलुषचित्तानां - प्रत्यक्षफलदानृत्ता ॥ २९
सास्रा सर्वं वियानां ~ महा सिदहयसनैरवरी
दृष्टादष्टफलश्राप्तं - सप्तकोटि सनुष्वपि ॥ २३
अनया सदृशी विद्या ~ त्रिषुलोकेषु दुभा
न तिथिर्तच नक्षत्र न योगः करणमेव च ॥ २४

न वार मापदो दोषा - विद्याया ग्रहणेमुने


न वेदै नगम दक्षास - न॑ पुराणैस्फु विस्तरः २५
ज्ञातुं शक्या हि विचैषा -श्रीमद्‌गुरुमुखं विना
गुरु कारुण्यतो लब्ध्वा - सर्वं साग्राज्यदायिनी ॥ ६
यथा श्रीगुरुकारुण्या ~ त्छम्यते श्रीहनूमतः ।
विद्या तथेव योगोय सर्धदियं इतिस्मृतः ॥ २७

सत्य सत्यं पुनस्सत्यं भृज मुद्धुत्य वक्ष्यते ।


यस्यास्ति गुरुकारण्यं यावज्जीवं महामुने ॥
स एव धन्यौ रोकेषु - कृतकृत्य स्सभाग्यवान्‌
दरिद्रो व्याधितो वापि अंधो वा वामनौपि वा| २९
गुरुरेव परंदेवं गुरुरेव परंतपः
गुरुरेव परध्यानं न गुरो रथधिकं भूवि ॥ ३०

मनो स्सदारिव ऋषिः छंदोऽमृतविरादततः


पंचानन विराइ्रूपी हुमा न्देवता भवेत्‌ ॥ ३१
ह्वाबीजं चैव हींशक्तिः (कीलक सितीरितम्‌
षडग माचरे त्पक्चात्‌ षड्दीयं युतं मायया ॥ ३२
ध्यानम्‌ -
प॑चास्य मच्युत मनेक विचित्रवीयं
संखापिचक्र विधुतं कपिराजवयं
पीरतांवरादि मकुटे सुपशोभितांगं
पिगाक्षमध्य मनिश्चं मनसा स्मरामि ॥ ३३
मकटेश। महोत्साह - स्थ्योक वितान
शनून्‌ संहर मां रक्ष - श्चियं दापय मेऽच्युत ॥ (21

इति ध्यात्वा जपे न्मंत्रं - प्रत्यक्षं नियतः पुमान्‌


सर्वा न्कामा नवाप्नौति ~ नात्र कार्या विचारणा ३५
अन्यं मंत्रं प्रवक्ष्यामि = पचवक्वरहुनू
मतः
श्पृणु मैत्रेय विप्रेद्र -गोप्य रोकोपकारकम्‌ ॥ ३६
आदौ प्रणव मुच्चायं - हौबीजं तदनन्तरम्‌
करौवीजं तत उच्चार्यं - क्म्यौीजंतदनन्तरम्‌ ॥ ३७

ततो ग्छौबीज मुच्चायं - ह.सौबीजं च ततःपरम्‌


महाबरायेति पदं - नमश्शब्दं ततःपस्म्‌ ॥ ३८
पंचवदनाय पदं “ ततो हुनुमतेषदम्‌
देसेहुंफट्‌ समुच्चा्थं - व्िजायां समुच्चरेत्‌ ॥ ३९
त्रिदादणं समायुक्त - स्सर्वकृष्टो महामुने!
ध्यालमात्रं पुथक्चोक्त्वा - तत्सर्वं पुवमन्ववत्‌ ॥
वंदे वानर नारसिंह खगराट्‌क्रोडाश्ववकतांचितम्‌
नानालंकरणं त्रिपंचनयत देदीप्यमानं रुचा
हस्ताण्जैरसि सेट पुस्तक सुधाकुम्भां कुशाद्री न्हलम्‌
खट्‌्वांगं फणिभररह्‌ च दधत सर्वारि गर्वापहम्‌ ॥
इति श्री पराशरसंहितायां पंचमुख हनुमन्मस्त विवरणे
प्राश्चर मैत्रेय संवादे पचमुख हुतुमन्मन्मो दारण
कथनं नाम द्वितीयपटकतः
# ॐ &

श्री पराशर संहिता


तृतीय पटलः
काम्यसाधनम्‌
# परारारः ~
री ॥ चक्राव्जकणिकावासं - कालाग्ति सदुश प्रभम्‌
चतुर्बाहुं विवृत्तास्यं ~ चतुश्वक्रधरं हरिम्‌ ॥
योगपट पिनद्धांगं = त्रिनेत्रं चोग्र विग्रहम्‌
ध्याये त्समस्त दोषघ्न - मशोकदुम मूकगम्‌ ॥

2)
१५

अथात स्संग्रवक्ष्यामि - मंत्रसाधन मृत्तमम्‌


यस्य विज्ञान मात्रेण - भवे त्साक्षा दिवस्पतिः
करते त्वेकं स्या - त्त्ेतायां विसषुखकम्‌
दवापरे पेचसाहल्र' - प्रजपे दयुतं कलौ \\
पर्वताग्रे नदीतीरे - श्रीगुरोस्सननिधौ तु वा
गोष्ठे बृन्दावने वा पि - नदीतीरे विशेषतः ॥
गुरो रनूज्ञया मंत्रं - प्रजपे द्विजितेन्ियः
सिद्धिनानेन सत्रेण - काम्य कर्माणि साधयेत्‌ ॥
पूर्णानुग्रहतो लब्ध्वा - श्रीगुरो देवरूपिणः
अष्टोत्तरशत जप्त्वा - द्वादसाहुं जितेंद्रियः ॥
सिद्धि ददाति महतीं - पुरश्चर्यां क्रियोद्धूवाम्‌
अथ काम्यानि कर्माणि - प्रवक्ष्यामि समानत: ॥+
द्मां भ्रीहनुम द्विया = मष्टाविक्षतिधा सदा
प्रजे ्िकि सायं वा ~ मध्या प्रातरेव वा ॥
स आपत्संघ निरभुं्तः - सव दुष्कृत वजतः
विजयी सततं भत्वा ~ राज विद्त्समासु च ॥
संस्तंभयति शत्रूणां ~ सतति दुस्तरा मपि
दीर्घायुष्य मथारोग्य - मचलां श्नियमृत्तमाम्‌ ११
प्राप्नोति सुमहत्तेजः - दुकंभं परमं यशः
सर्वाभीष्ट मवाप्नोति - त्रिमासानंतरं धुवम्‌ ॥ १२
मंदवारे जपैन्सन्त्र ~ मष्टोत्तर शतं वधः
हुने द्वादशधा वल्लौ - गव्यमाज्यं सुशोभनम्‌ ॥ १३
अपूपा स्वदुक( न्पच - प्रीणय द्‌भोजनेन च
षण्मासत स्सलमते - महां लक्ष्मी मचचलाम्‌ ॥ १४
१९१

मरणात वङीकुर्यात्‌ ~ राज स्त्री पुरुषादिकम्‌


विजित्य सकलान्शतरू - न्लभते सर्वेमनोरथान्‌ ॥
कारागृहे जपेन्मन्त्रं -त्रिदिनना स्मुच्यते बुध
त्रिदिना िगलाभ्रस्तो -मुच्यतैव न संशयः ॥
महाराजभये प्राण - संकटे दुर्गेमेपि च
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा - गच्छे दुभूपस्य सन्चिधिम्‌ ॥ १७
दासव त्सततं राजा - सद्यो वश्यो भवे ध्रुवम्‌
सुवणंवेष्टित श्वेत - गुंजामूलेन मुद्रिका
गुरु संपूज्य गृह्ीयात्‌ - वस्त्रारंकरणादिभिः ॥ १८
शिखाया मथवा कंठे ~ करे वामे च दक्षिणे
धुत्वा कटुर्यातु वा विद्यां - स्पृश्न्नेत्ां त्रिधा जपेत्‌
मनसा ्रीगृर नत्वा - पइचा च्छीवायुपुत्रकम्‌ ॥ १९
राज विद्र त्सभांवाऽपि ~ यत्र यत्रहि गच्छति
तत्र स्या द्विजयो लाभः ~ सन्मानं पौरषं भने ॥ २०

शत्रूणां वाड्मनस्तभं ~ क्षेममायुः पदेपदे


स लभे त्सकला न्कामा ~ च्विष्य मेवं समाचरत्‌ ॥ २१
वैशाखेमासि कृष्णायां ~ दमी म॑ंदसंयुता
पुवंप्रोष्टपदा युक्ता - तथा वैधृति संयुता ॥
तद्दिनं हनुमज्जन्म ~ दिवसं मुनिपुंगव
तस्यां सपुज्य रामस्य ्रियभूतं महाबलम्‌ |
गुरुं संतोष्य यत्तेन ~ वस्त्रालंकरणादिभिः
सत मष्टोत्तरं जप्त्वा - विद्या मेनां हनूमतः ।। (31

हुने दादशधा बज्ञौ गव्य माज्यं सुल भनम्‌


स्च स्सिद्धा महाधिया भवतीयं न संशयः ॥ २५
१२

जप्त्वाऽ्युत मिमां विद्यां ~ खादिरे रयूतं हुनेत्‌


शत्रूणां सुमहद्राष्टर ~ मपि सदो दहे दवम्‌ \।
लकाया दाहकं ध्याय - स्रजप्त्वा दीं मादरात्‌
पायसेन हुने दग्नौ - हुल त्रिमधु प्लुतम्‌ ॥ २५७

तस्मिन्नेव दिने शत्रु - रष्टरं संदह्यतेऽग्निना


लक्ष्मणप्राणदातारं - द्रोणक्ञैर सिथितौषधंः ॥ ~
ध्यात्वायूत भिमां जप्त्वा - दीर्घं मायुष्य मरतुते
, रात्रौ दिवा चप्रजपे - दष्टाविशतिधा तथा ॥
` मासे मासे महायोगिन्‌ स्वप्नेतस्यांजन सुतः
ददाति दैनं स्वस्व ^गुर स्तुष्टो भवे चदि ॥
प्रसन्ने रामदृतेऽस्य - कि मसाध्यं जगत्त्रये
ब्राह्मीमृहूुते चोत्थाय - स्मृत्वा श्रीगुर मादात्‌ ॥ ३१
अष्टाधिशतिधा विर्यं ~ जपेत्कारोस्तिवे च्छतम्‌ `
रभते भहती कीति - मचा श्चिय मुत्तमम्‌ ॥ ३२
विजयं राज सन्मानं - सौभाग्यं कोंतिभुत्तमम्‌
क्षेम मायुष्य मारोग्य - सर्वत्कामा न्समश्नुते ॥ ददै
शत मष्टोत्तरं यस्तु - जपे दूबाही मृहुतंके
त्य श्री हुनमा च्स्वप्ने - पक्षे पक्ष हि दृश्यते \ द

धनधान्य समायुक्तो “ गज वाजि रथाकूलः


एकवर्षे त्रिभिरवर्षे ~ रथ वा जायते धृवम्‌ ॥ दभ्‌
शनुखंधा न्विनिजित्य - आंजनेय प्रसादतः
दृष्ट्वा विषं नाशयति - ज्वरं श्चातुधिका नपि ॥
दृष्ट्वै बाकरषयेन्नारी = नुपकभ्याद्च दंभाः
मासद्रयात्परं भूपान्‌ - दृष्टूवं वाक्य व्यसौ ॥
१३

वत्सरव्रयत स्तस्य - ्ेचरत्वं प्रजायते


३८
जरामरण शून्योवै - स ललागभवेध्रुवम्‌ ॥।
संरयां मःकुरष्वात्र - संशयत्मा विनश्यति
वैशाल मास्यभाव।स्य ~ दिने ब्रह्मादिभिस्सुरः \ ३९

सूर्यं राहु जिन्क्ष॑तं - दुष्ट्वा शक्रेण विणा


वखप्रहार निहतो - हनु रेकिरातये ॥
स्वपुत्र पतितं दृष्ट्वा * वायुर कोपसमन्वितः
न सचचार ते तैत - न्पृतप्राय मभूज्जगत्‌ ॥1 ४१
तदागत्य हरिजरह्मा - शक्राथै रमराधिषैः
वराः सह्रशोदत्ता - स्ते नासौ वापुनन्दनः ४२
अनर्थत महावीर - स्सर्वैकाम समन्वितः
तस्मा दमादिने देवम्‌ ~ समभ्यर्व्याजनासुतम्‌ 11 दे
फलपुष्पोपहारैङ्व ~ विजयाच्यं जगतयत्तिम्‌
अष्ठोत्तरशतंजप्त्वा - हनेद्रादशधा धृतम्‌ ॥
गुरुं संपूज्य यल्नेन - दत्वा चं गुरुदक्षिणाम्‌
मंतरसिद्धि मवाप्नोति - नात्रकाये विचारणा ॥ ष्‌

मारनशीषे त्रयोददयां - शुक्लायां जनकात्मजा



दृष्टा देवीजगन्माता - महावीरेण धीमता द

तदा. तया वरो दत्तो -यस्त्वा मभ्यर्चैयिष्यति


दुःखसंध निवृत्तिश्च - संपदादि मनोस्थान्‌ ॥
४७

अवाप्नोति न संदेहः - इति दे व्यनुशासनम्‌


तस्मा त्तस्मिन्‌दिनेऽभ्यच्यं - वायुपुत्र जगल्रभुम्‌ 1
1.11

गुरो रनुज्या मंत्रं - त्रिशतं प्रजपे च्छुचिः


ा \॥
सिध्यत्येव हि मंत्रोऽ्य ~ नात्र कार्या विचारण
४९
१४

नित्यं द्विवारं प्रजपे - दष्टाविदाति मादरात्‌


रात्रौ दिवा च पुरुषौ - महाभाग्यनिधि भवेत्‌ ॥ ०

मासार्थे मंडकार्थे वा “ स्वप्ने देवं प्रपश्यति


असाध्य मपि देवानां - द्वीपांतरगतं च यत्‌
रमते सकराभीष्टं - क्षिप्रमेव न संहायः ॥ ५.१
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा - रणं गच्छति यः पुमान्‌
विचेतना न्विमूढांस्च - शस्त्रास्त्र कृत निशितान्‌ ॥ भः
मायासेम्य परित्रस्ता ~ न्कांदिशीकान्‌ करोति हि
विजित्य शत्रु संघाता - न्प्राप्नोति विजयं ध्रुवम्‌ 1 ५२
भानुवारे श्वेतगंजा = मुर मुधरुत्य यत्नतः ॥ 81
सुव्णवेष्टिति वेत - गुजामूलेन मुद्रिकाम्‌
कृत्वाष्चेषतु तन्मूटं - मंत्रेणानेन पंचधा ।॥! १.
कृत्वाभिमत्रित निव्यं - ताबलेन ततः परम्‌
भक्षयित्ना ततौ गच्छे -ञ्जनवश्यं महाद्भुतम्‌ ॥ ६
शुभदिने सुभेरग्ने - गरं सवूज्य यटनतः
यद्वा व्रतदिने ष्वेक - दिवसे वा विशेषतः । १५७
सिहासनेश्वरीविदयां - पंचवक्च हनूमतः
गुरोस्सकाशात्सप्राप्य ~ गृह्णयान्सुद्रिकां शुभाम्‌ ॥ भरल
धुत्वा तन्मुद्रिकां निव्यं - महाविद्या भिमां जपेत्‌.
अष्टोत्तरशतं वापि - अ्टाविशति मेव वा ॥ ५९
विपदोऽस्य विनश्यन्ति ~ लोकवद्यं महाद्भुतम्‌
जतवृक्यं राजवस्य ~ मंगतावस्य मूत्तमम्‌ 1
यावज्जीवं न संदेहं ~ रभे त्छकलसम्पदः
सर्वत्र विजयी भूत्वां ~ विजित्य सकला नरीन्‌,.
१५

पराप्नोति महदेद्वं - मच॑चर मुत्तमम्‌


हनूमतः प्रसादेन - सततं विजयी भवेत्‌ ॥ ६२
ग्रहणे स्पशे मारभ्य - मोक्षकाकात सादरात्‌
जपे दमुं महामंतरं - तदशस हनेदुधृतम्‌ ॥ ६३
तपये त्तदृशांशेन - बटृन्दादश भोजयेत्‌
सिद्धमंत्रोभवे त्लक्ष्मीः - कीत्तिर्माग्यनिधि स्सदा 1 द

स्वण संवेष्टित उवेत - गुंजामूलेन सृद्रिकाम्‌


सदा धृत्वाकरे विद्यां - प्राप्य श्रीमूरवंनुग्रहात्‌ ॥ ६५
त्रिशतं प्रजपेद्यस्तु ~ षण्मासं विजितंद्रियः
अध्शायी ब्रह्मचारी - सद्यभ्यच्यं जगत्पतिसू ॥ ६६
साधकेन्द्रो हनूमतं ~ चक्षुषा पश्यति ध्रुवम्‌
अणिमादि गृणक्षर्य ~ ददाव्यस्मै न सदयः ६७

लक्षमेकं जपित्वा यो - दशांशं कमकहूनेत्‌


निधय. इशंखपन्नाद्या ~ स्तं सेवंते न सशयः \ -

पर्वताग्रे जपेद्यस्तु ~ लक्षत्रय मतंद्वितः


अजरामरणो भूत्वा - पंचविसति वार्षिकः ।। ६९
भेतालसिद्धि मासाद्य ~ धाटिकांजन पादुकाम्‌
सेचरः कामरूपी च ~ विजयी सततं भवेत्‌ ॥
अथश्लायी ब्रह्मचारी - प्रजपेत्पंचं रक्षकम्‌
अजरामरणो भुत्वा ~ सदा विशति वाषिकः \। ७१
कल्पायुष्यं समासाद्य * विमान मधिरोहति
रमते दिव्यकन्याभिः ˆ नंदनादि वनेषु च ॥ ७२
अनेनैव शरीरेण = साक्षात्कन्दप कांतिमान्‌
अन्याहताज्ञ स्सर्वत्र मोदते काल मक्षयम्‌ | ७२
१६
किमुवते नाथ बहुना - विद्येयं सवसिधिदा
सततं नियतो यस्तु - प्रजपेन्मंत्र मूत्तमम्‌ ॥ 1.21

अनेनेव शरीरेण - दिव्या न्भोगा नवाप्य च


जीवन्मुक्तो न संदेह - स्सत्यं सत्यं वदाम्यहम्‌ ॥ ७५
अष्टाविरातिधा यस्तु ~ नित्यं नियमवान्‌ जयेत्‌
स अपत्सागरा स्सर्वा - त्समुत्तीर्णो महीतरे ॥ ७६
विजित्य सकला न्शतरू - न्परां लक्ष्मी मचंचकलाम्‌
दीघं मायुष्य मासेग्धं ~ पत्रा न्यौत्रा वनुत्तमान्‌ ॥ ७४

जनवदयं राजवद्यं ~ नारीवशषयं तथेव च


वाकिसद्धि सकला न्कामा - ताप्नो त्यत्र न संशयः ॥ ॥1

अष्टोत्तर शतं नित्यं - प्रजपे नियमेन यः


दीर्घायुष्य मधारोग्यं - धनधान्यचयं धियम्‌ ।! ७९
अचलां पृत्रपौत्रां स्व - सौभाग्य ममं शुभम्‌
अवाप्य सकला न्शत्रू - न्जित्वाही नरुडो यथा ॥ ८०५

महती सिद्धि माप्नोति - क्षोमं सवंत्रविदत्ति


अनेनैव शारीरेण ~ वत्सर त्रयतःपरम्‌ ॥ ८१
घटिकात्पादुका दष्ट - सिद्धीनां नायको भवेत्‌
द्रव्थापेक्षा यथा तस्य - चिधिसिद्धि स्तथा तदा ॥ कर्‌
हुष्ट्वेवाकषेय च्नारीं ~ नुपकन्याई्च दुकंभाः
सप्तद्रीपस्य पतयोऽ - प्यस्यदासा भवंति हि ॥ च
स्थावरं जग्म चाऽपि - कृत्रिम चाऽपि य द्विषं
एत त्र स्पशंनतः ~ सद्य एव विनस्यति ॥ ठ

चिरागुष्यं समासाद्य - भुकेभोगांद्च दुंभान्‌


एकाक दुष्याहिकादि - ज्वरा नपि सुदारुणान्‌ ८५
ततीय पटकः १७

ब्रह्मराक्षस भेताछ - भूत प्रेत पिश्लाचकान्‌


दृष्ट्वै वोच्चाय्ये त्सद्यो - नात्र कार्याविचारणा ८६
किमत्र बहुनोक्तेन - जीवन्मुक्तो भवे ध्रुवम्‌
अस्मि कलियुगे धोरे - लोभमाया समकरुले ॥ ८७
अयमेव परोधमं - स्त्विदमेव परंतपः
द्यमेव महाविद्या - इदमेव परंफलम्‌ ॥! त्त
साधनेषु च सर्वषु - पूरणं श्रीगुवनुप्रहः
अस्तिचे त्सवैसिद्धि स्या - दन्यथा निष्फलं भवेत्‌ 1 ८९
स एव कृतकृत्य स्या - द्यो गरौ दृढमवितमान्‌
गुरौ रभावे तत्पत्नीं ~ त्यत्र वा प्रतोषथेत्‌
तान्यथा सिद्धि माप्नोति - परस्वया शतैरपि ॥ ९०
इति श्री पराशरसंहितायां हनूमल्मन्त्र विवरणे
काम्यसाधनं नाम तृप्तीय पश्छः

श्री परादार संहिता


चलुर्थं पटलः
सोमदत्त चरि - नीलकरत हनुभव्स्तोतं
त्रेयः -
गरो ॥ हनुसद्‌व्रत मि्युक्तं ~ पूर्वाध्याये त्वया मूने
केन चादौ पुराचीर्णं - तत्फलं वद मे विधिम्‌ ॥ १
# परा्षरः -
अवरानुवणेयिष्यामि ~ कथां पापप्रणासिनीम्‌
याँ श्रुत्वा मानवो नित्यं ~ हमुमद्धच्तिमान्‌ भवेत्‌ २
3)
१८ श्री परयशर संहिता

सोमदत्तो महानासी - सुरा सोमकुखो.वः


राजा परमधर्मज्ञो - बंधुमा ननहंकृतिः ॥
सत्यवादी सदामौनी - द्यातिभरेयो बहुत्रतः
सत्सु पूजां प्रकुर्वाणः - छि नु शनुपराक्रमैः
बुभृञे भुव मन्यग्रः ~ स रत्नाकरमेखलाम्‌
तेन संपीडिता राज्ञा - समेताः शत्रवः प्रे ॥
माहिष्मतीपुरं याताः - तं राहतो रणेतु सः
अक्षौहिणी सहसरंश्व- ह्ययुतं; करिणां घटैः ॥
अश्वैः काश्मीरजं स्तैस्तु - लक्षकोटि समन्वितैः
संग्रामस्तुमुर स्तस्य ~ सौमदत्तस्य तै रभूत्‌ ॥
शवित तोमर खड्गैस्च - भिडिवाके स्तदाद्मभिः
यथा देवासुरं युद्धं - तथाभर त्किनु व्यते ।
परेहैत बरस्संख्ये - निशि संगृह्य देविकाम्‌
स्त्िथमंतम्पूरा तस्मा ~ सरागा सारम्यश्रमं प्रति ॥
तत्रेव पंचमासास्तु - स्थित्वा सोकसमन्वितः
पंगरतव मपि मूकत्व - मंधत्व मगमन्नुपः ॥
राज्यश्रष्टं पति धीरा - प्रप्तुकामं पुनः प्रियम्‌
प्रलपंतं मुहुः पुत्रान्‌ - हतान्‌ गुदे सुदुकंभान्‌ \
श्रियं राज्यं च भोगं च - समूदिर्य पूनः पुनः
आद्वासयती सा देवी - जगौ ष्रोक चतुष्टयम्‌ ॥
धर्यं विपत्तौ कर्तव्यं - कषपतौ च क्षमापरा
वाचाखत्वं सभामध्ये - तद्रे शास्त्र पुरस्सरम्‌ ॥
विक्रमं युधि कर्तव्यं - स्थिरत्वं स्त्री समीपतः
एेर्वयँ च तथा क्षांति ~ भक्ति श्शाष्वत्तु भुभुरे ॥
भवितव्यं भवत्येव ~ तारिकेकफखांवुवत्‌
गंतव्यं गच्छति घदा ~ गजभृवत कपित्थवत्‌ ॥
र पटलः १९

यावि तद्भवत्येव ~ यदभावि न तद्भवेत्‌


इति निर्चित बुद्धीनां - न चिता बाधते क्वचित्‌ ॥ १६
एवं मनीषिणः प्राह ~ नीतिसास्त्रविदो नुषः
मुंच शोकं च मोहं च ~ चितां देहवि्ारिनीम्‌ ॥ १७
गार्याश्रमोयं राजेन्द्र - प्रापथिष्यै तदन्तिकम्‌
स दास्यति धर्मात्मा - सर्वा न्कामा स्मुदुरुभान्‌ ॥ १८
सांत्वधित्वा ततो वीरं - नृपति राष्ट वर्जितम्‌
अशक्त गमने देवी ~ बिभ्रती निजकंदरे ।! १९
प्रापयामास मृदिता - गा््याप्निम सकल्सषुं
पति तत्र प्रतिष्ठाप्यं - मुर्नि नत्वा पुनःपुनः ॥ २०
कंपसाना तदा साध्वी - पीनोन्नत पयौधरा
चद्रानना सुकेशी च ~ बिबोष्ठी मंजुभाषिणी ॥ २१
कणन्तिनियना बाला ~ चंद्रिका मलिनच्छविः
देविकादेवि मध्या सा - पंचविंशति वाषिका ॥ २२
कोमलांगीतु सा देवी -श्यामला चोद्पलेक्षणा
मुनि प्रोवाच धर्मिष्ठा ~ पाहिपाहीति मे पतिम्‌ ॥ २३
भगव न्पतिनासा्थं - मागता शत्रूपीडिता
राज्यभ्रष्टो छययं रजा - त्वामेव शरणं गततः ॥ ४
मनि स्तत्र चिरं ध्यात्वा ~ ध्यानमागेण चक्षुषा
दृष्ट्वा न्वं मेवैत - द्राज्ञ स्तस्य महात्मनः ॥ २५
उवाच मुनिशार्दलो - राजानं महिषीसखम्‌
व ~~

युवयोः कष्ट मत्युपरं ~ सर्वाभावं सु दुस्सहम्‌ ॥ २६


येनेद मदु प्राप्त - तदब्रवीमि हितेऽधरुना
सषृद्रा प्युत्तमा विद्या - नौपास्ता विजयप्रदा ५ २७
२० श्री पराक्र संहिता

कृतानि न त्वया वीर - द्यू त्तमानि व्रतान्यपि


तस्मात्व मीदृशं प्राप्तो ~ भतिं दुरवबोधनाम्‌ ॥ रत
राजी उवाच -

उपासनाथ विद्याना - मशक्तोहु त्रतेषुच


यथाशक्स्या करिष्यामि - तथपि भगव न्मुने ॥ २९
सर्वमत्र महाराज - विशा मेकां फलप्रदाम्‌
श्रेष्ठं व्रतानां सर्वेषा - मेकं दीनाय मे वद ॥ २०
वात्सल्यवन्त स्सर्व॑षु - भूयं दीनेषु सर्वदा
यद्यपि मयि कारुष्यं - कुरुरिष्योऽस्म्यनुग्रहम्‌ ॥ २१
इष्युक्तस्तेन राज्ञा ~ वृद्धगार्ग्यो महामृनिः
क्षणं प्यरात्वा नुपं प्राह - श्रूयता मिह्‌ पूत्रकः ॥ ३२
राज न्सकरुविद्यानां - सारभूतो हनूमतः
पंचवक्त्राय विद्यास्ति - तां ददामि नृपौत्तम ॥ २३३
सथो दूरितराशिघ्नी - सकरा निवारिणी
अनायासेन जयदा ~ सास्नाज्यं फरदाथिनी ॥ ३४
तां जपस्व महाबाहो - जयसिंद्धिभवषिष्यत्ति
अन्यच्च तव वक्ष्यामि ~ व्रतं श्री हनुमत्प्रभोः + ३५
सश्चस्समस्तफल्दं ~ सततंविजयध्रदम्‌
वैरा दशमी कृष्ण - अमावाद्या ततःपरम्‌ ॥ ३६
साघादि पंचमासेषु ~ एकस्मिन्‌ शुक्लपक्षके
मंदवासर आशस्य ~ तारं मृगक्षिरोऽभिदम्‌ ॥ ३७
श्रावणे पौणैमी चव ~ कातिके द्वादशी तथा
भागंरीषं तथा चुकले - सप्रोक्ताच ब्रथोदशी । ३८
एतेषु दिवसे ष्वेक ~ दिवसे व्रत माचरेत्‌
भवितमांरचेत्सवे
दिने= भ्विदं प्रत मथाचरेद्‌ ॥ २९
चतुथं पटलः २१

एकस्मि न्तोरकं बध्वा = पजामातं ततःपरम्‌


कुर्या च्छी वायुपुत्रस्य = दिवे ष्वपरे ष्वथ ॥ ४०
बराह्मीमहुते भाय बा - मध्याह्ै प्रातरेव वा
पूजये दंजनामूनुं = गृसे रल्ापुरस्सरम्‌ ॥ ४१
स्वणं राजितं ताश्नेषु ~ भूर्जवा स्थंडिछंभसि
क्ष।मे वा पूजये द्ीमान्यंत्रे वा प्रतिमाश्रु व। ॥ ४२
त्रयोदश ग्रन्धियुक्तं - धृत्वा तौरक सत्तमम्‌
त्रयोदश वृतापूप - वाथनं तत्र दापयतु ॥ ४३
गुरं संभूज्य वित्ता - वित्तस्य विवजितः
वित्तशादूयषटतं छम ~ पुण्य तच्रिष्फलं भवेत्‌ ॥ ४४
ब्राह्मणे स्ह भुंजीया - चथाश्वित समाहितः
त्रयोदशे च वर्षाणि ~ ्िदधिकाम स्पणाचरेत्‌ ॥ ८१५
अनेन सकलाज्छन्रू - न्दुधं्पा नमरं शपि
विजित्य सुमह््राज्यं - चिरकाल मवाप्स्ि । ४६
भवित्री पूर्वसंपत्ति - स्तव श्रीः कीति संयुता
अत्रायं सप्रवक्ष्यामि - पूवैवृत्तात सदुमृतम्‌ ॥ ४७
विभीषणसुत इश्रीमा - न्नीरोनाम महाबलः
स्वेविद्यासु निष्णातो - नित्यं वमंपराथणः ॥ ४
सं एकदा महाराजं - विभीषण मरिन्दमम्‌
उवाच भभवन्नस्मि - न्पुरे लक्ष्मी स्वञ्चङा ॥ ४९
दवद्घीनं महाराज्यं = मिदं रद्धुपुरस्मते
चनधान्याकुलं सवं ~ मपि भोगसमन्वित्तम्‌ ॥ ०

अनघं सुक्तारत्ना्ै - दिव्य जा्रूनदादिकैः


इदं पूर च राष्ट च सुख संपत्समन्वितम्‌ ॥ ५१
तथापि पृथा सष्टर वा ~ तवं रजगृहेधि वा
न्वितामणिः कामधरनुः = कल्पवृक्षो न दृयते ॥ ५२
श्री पराशर षंहिता
२२

साक्षा जानकीनाथं ~ चरणां भोज सेवया


संप्राप्य महदैर्वर्यं - महाराजौसि सुव्रतं 11 ५३
व्ितासण्यादपो भोगा - न संप्राप्ताः कथं त्वया
31
य श्याज्ञा दीयते मह्य ~ मानेष्येतत्त्रयं पनः ॥
विभीषणं उषाव ~
श्रीराम चरणांगोज - मकरस्द सुधारे
भृद्धायते मम मन ~ स्सततं नीवारक 1 ५१५
ब्रह्मानन्द रसांभोधे - भग्नो तत्मसादत'
५६
तत्प्रसादा न्मया प्राप्तं - महदैश्वर्यं मक्षधम्‌ ५
दीर्घायुष्यं च सा्राज्यं - दुलंमं यत्सुरंरपि
५७
चिन्तामणि; कल्पतरः - कामधेनु स्सएव मे ॥
एकादिनापि वैकुण्ठे ~ हरे श्चर्णकिकरः
6-
एकसिन मथा प्राप्तं - परमंश्वय मध्यम्‌ ॥
श्री जानकफीश कृपया ~ शक्राय लौकपारकाः
मद्वशे संस्थिता देवाः - किमु मर्त्या महीतले ॥ ५९
किमल्पसारं मे नील ~ चितामण्यादिकंरमि
६०
इत्युक्त्वा स महाराजो - नीं घर्स॑परायणः ॥
अथास्यापि यकोभूया ~ दिति ध्यात्वाजत्रवीत्पुनः
६१
वितामणिः कल्पतरः ~ कामधेनु स्युरालये ॥
६२
अमर रेव भृज्यन्ते ~ दिव्यरत्नानि सव॑दा ॥
अकृ स्वाचायंशुशरूषा ~ मनुपास्य च देवताः
६३
भोक्तुं न शक्यते दिष्य - रत्नजातं महीतले ॥
तवापेक्षास्तिचे दिव्य ~ रत्नजातेषु पृत्रक
कुर ष्वाचार्थशुधूषां -सते घ्रेयः प्रदास्यति \\ ६४
इथ्थं विभीषणे नोक्तो ~ नीरः पुत्रो महात्मना
६५
आज्ञा प्रगृह्य शिरसा - पितरं प्रणिपल्यचच |
1
चतुर्थं पटलः २३

जगाम भागं शुक्रं - सेवार्थं गर मादरात्‌


पादसंवाहनाधेङ्व - दीप्त रत्नादिकापणैः ॥ ६६
भार्गवं तोपयामास - दश हादस्च वत्सरान्‌
संतुष्य त्वेकदा तस्यं ~ भार्गव स्तपसाँनिधिः ॥1 ६७
किमभीष्टं करोमीति - नीलं प्राहु महामतिः
सोऽपि विज्ञापयामास - स्वाभीष्टं स्व॑मह्ुतम्‌ ।\ 11

सु्री्तो भागैवः प्राह - ततौ नीकं महासुरम्‌


राज्ञी सकर विद्यानां - सद्य स्सिद्धि विधायिनीम्‌ ॥ ६९
उपदेक्ष्यामि ते विद्या - व्रतं चानृत्तमं भूवि
येन ते दिव्यरल्नानां ~प्राध्ति द्क्रादिकेरपि ॥ 99

अजेयत्व मवध्यतवं =दीर्घायुष्य सनृत्तमम्‌


किच ते कीति स्वा - जगति स्थास्यति ध्रुवम्‌ ॥ ७१
नक्षत्रं मृगक्षीष्यं - इवो नभतरोत्तमंशुभम्‌
कर श्रीरामदूतस्य ~ पंचवक्त्र हनूमतः ॥ ७२
व्रतं समस्त फलदं ~ सद्य स्सिद्धि विधायकम्‌
इतयृवत्वौ पादिश्च द्वि - आंजनेयस्थ मारतः ॥ ७द

कारयामास हनुम - द्रत परमशोभनम्‌


व्रतति भागैबगुरं - रने रयेदच पुष्कलः
पुजयित्वा महाविद्यां ~ जपच्यस्ते समाहितः ॥ ७४

ततः श्रीरामचंद्रस्य - सचिवाना सथाभ्रणीः


परादुससी त्रयस्त्रय ˆ त्कोट्यशरैदगणैवुंतः॥। ७५

तं दृष्ट्वा सह्‌ सोस्थाय ^ प्राजकः पुरतः स्थितः


तुष्टाव नीरो धम्मि = स्तोत्रैः पवननंदनम्‌ ॥
२४ श्री पराक्ञर २

नीलकूत अंजननेयस्तोत्रनू
ओं जय जय । श्री आ†जन्तेय । केसरी प्रियनंदन । वायु कुमार
पत्र । पा्व्तीगर्भसंश्रुत । वानर नायकं } सकर वेदजञास्वपारग ।
पवंतोसाटन । लक्ष्मण प्राणरक्षक । गुह प्राणदायक । सीता दुःख ?
धान्यमारी शापभिमौवन । वर्दी बंधविमोचतं । नीलमेध सज्य
सुग्रीव राज्यदावक । भीमसेनाग्रज । धनजय ध्वजवाहत । कालनेमि
सँराबणमदेन । वृत्ाभुरभंजम । सप्त भेंत्रिभुतध्वंसतं । दंद्रलिह्ध
अक्षकरुसार संहार । रछं्तिभी भंजन । रावणम । कुम्भके वधप
बंबुमाकि नियूदन । वालिनिबईैण । राक्षसकूल दाहेन । अश्ौकवनटि
छंकादाहेक । रृत्तयुलपधकार्ण । सप्तसागरकं सेतुकंधन ¦ 1
निर्गुण सगुणस्वरूप । हेमवर्णं पीतांबरधर । सुवचंला प्राणनायः
ल्िश्चक्कोदुयकुंद खगणपोषक । भक्तपारनचतुर । कतककृडका
रत्नकिरीट्हार नूपुर शोभित! रामभक्तितप्पर । हैमरमावन 1
वक्षताकित भेधवाहूक । नीरमेघश्यामं । सूक्ष्मक्राय । महाकाय ।
ग्रसन । छऋष्यमूकगिरि निवासक । मेरपीठकार्चम । द्वात्रिरदाय्‌
चिच्रवेणं । विचित्रसष्टि निर्माणकतं । अन॑तनाम्‌ ¦ द्शावत।र ।
धटनासमधं । अनंत ब्रह्मन्‌ । नायक 1 दुजैन हार । सुजनरक्षकर
वंदित । सरकलरोकाराध्य । सष्यसकत्प । भक्तक्तकद्पपू
स्फ । अतिः
देह । अकद॑म विनौदकेपन्‌ । कोटिमन्मथाकार 1 रणकेङिभर्दंन ।
माण सकललोक करक्षिभर । सप्तकोटि महामंत्र त॑चस्वकूप ।
पिक्ाच काकिनी ढाकिनी विध्वंसन । शिवि प्रतिष्ठापनकारण ।
विमोचन 1 दौर्मग् नादान । ज्वरादि संककरौगहुर । भुक्ति मुक्तिः
कपटनाट्कसूत्रधारौ । तलछाचिनोकित । कल्याणपरपूरणं । मग
गानो । गानभिय । अष्टांगयोगनिधुण । स्कल निद्यापारीण ।
मध्यांतरहित्त । यक्ञकतं । यज्ञभोक्त 1 षण्मत वैभवक्षानुभूतिचतुर ।
छोकातीत । विश्वंभर । विरवमूतं । विश्वाकार । दयास्वषूप । द
चतुथं पटः २४

हूदयकमलविहार 1 मनोवेगगमन । भावक्ञनिपुणः । ऋषिगणगेय । भक्त


मनोरथदायक । भक्तवत्सलं । दीनपोषक । दीनमंदार !सवस्वतंत्र । शरणा
गतरक्षक । आतंत्राणपरायण्‌ । एक असंहायवीर । हनुमान्‌ विजयीभव ।
दिशिविजयीभव । दिग्विजयीभव ।
दरति श्री पराशर सहितां पंचमुक्त हुनुमन्मन््र विवरणे पराशर
मत्रेय संवादे आंजनेयस्तोत्र कथनं नाम चतुर्थं पृटलः ।
४ ॐ

श्री परद्र संहिता


पञ्चम पटलः
सोमदत्त ~ नीट्चरितम्‌
शु ॥ अथस्तोत्रेण संतुष्टो ~ भक्त्या नीलक्रृतेन च
उवाच वचनं नष्टं - हनुमा त्वाथुनंदनः ॥ १
अग्रगण्यौऽसि भक्तानां - मम नीर सदा भवान्‌
विभीषण स्तवपिता - सखा मम महामते ॥1 २
सातं मथा तवाभीष्टं ~त हुदामि न संसयः
दवो महेद्रपुरं गत्वा ˆ जित्वा तंभवनेशवरम्‌ ॥ ३
चितामण्यादिक दिव्य ~ रतजात मवाप्स्सिं ॥ ;
रूप शील वयो भाग्य ~ सदिता वनसुंदरी
रत्न भूता सुरस्वीणां - सा चापि ब्राष््यतेस्वया।॥ ५
आगत्य तेतिकं पड्चा ~ च्चतुर्वक्त्रः पितामहः
अप्राधित मभीष्टं च॒ प्रदास्यंति महामते ॥ -
मद्विधां प्रजपे यस्तु - मद्‌त्रतं कुरुते भुवि
भवा स्यथा तथै वास्लौ ~ सद स्सिद्धि मवाप्स्यति।॥ ७
4)
२६ श्री परश्चर संहिता

पुरुषोत्तम संस्थानं - त्वन्नाम्ना द्यात्ति मेष्यति


मृगशीषस्यि नक्षत्रं - भ्रवनं ते भविष्यति ॥
ममत्वं दक्षिणे भागे - स्तिति प्राप्य महामते
सवे मनोरथाः श्रेष्ठाः प्राप्यते मस्प्रसादतः ॥
इत्युक्त्वा भगव न्देवः - श्रीराम प्रिय किंकरः
अंतदेधे सद्रगणै - स्सुरषिभि रभीष्टदः ॥ १०५

विभीषणसुत श्रीमा - नवाप्तं सकलेप्सितः


भार्गवस्य गुरः पादौ - भूयोभूयः प्रणम्य च ॥
कंका मागत्य पितरौ ~ ववंदे विनथान्वितः ॥ ११
ततो चील द्शौयैज्लील - स्सर्वरक्षो हितकरः
फलितोरु तपोवृत्ति ~ म॑नस्थेव सतर्कथत्‌ ॥ १२
वितधं बहिन श्शौरयं - शत्रुभीति मवुर्वतः
कुलवमं ससुरा न्जित्वा - कीत्य त्पादन मेव नः ॥ १३
विचिघ्येत्य सुराधीशो - दंडयावरां वितत्य च
दुतमेकं समाहूय ~ बभाषे परभीकरः ।\ १४
गच्छ दरतामरावासं ~ मद्वाचौ वद वचिणे
सम ज्येष्ठपितृव्यं इच ~ रावणो रणककश ॥ १५
पुरा योद्धुं त्व माहूत ~ स्तेन कोधसुसथुतः
युवयो रभव शुद्ध ~ भूरि मायास्व्रसायकैः ॥ १६
भवन्त मग्रजो वीर्या ~ न्मेघनाध स्तदा खलु
अनय च्च तदा कंका - ततो भ्येव्य पितामहः ॥ १७
बिनु स्यदरजि दि्याख्यां ~ तस्मै दत्वा मनोस्थान्‌
प्रययौ मोचयित्वा त्वां - वेत्ति सव मिदं भवान्‌ ॥ १८
तस्मा योदुधुंन ते शक्ति ~ दह देव भवा न्मम
चितामण्यादिकं दिव्य ~ रत्मजात मनुत्तमम्‌ ॥ १९
कामधेनुं च देहीति ~ दत स्तत्रहितो यथौ ॥ २०
पर्चस पटलः २७
अथ गत्वाऽ्सरावासं ~ ददशं च शवीपतिभ्‌
, सहाद्िपभ विच्छेदन क्षमं भिरं पविम्‌ ॥
पुलोमजालस द्याम ~ पावा निजैर सेवितम्‌
गधव्सिरोद्गीतं ~ वृहृश्पतिकृताशिषम्‌ ॥
परेयसं मप्तर। सास्य - भ्राजमानं समांतर
ततो नीलासुरे णोक्तं ~ कथयामास गर्वतः |
शरुत्वा दतेस्तिं वाक्यं - कोपा दूचेशतक्रतुः
बल पाकादि जंमा्या ~ मत्कराशनिना हृताः ॥
पाताले च भयच्छन्नाः ~ केचि त्तेष्वय माघुरः
दैद्येषु केन वा तुल्य - स्संरंभातिशयोजज्वरम्‌ ॥
व्रं दधानं मा मत्र ~ प्रपर्यतु पुरन्दरम्‌ ॥
शतकोटि प्रहारस्य - शतकोटि सुरारयः
न शक्ता स्सहने युद्ध - कीदुरौ मे पुरोऽसुरः ॥
उक्त्वा दतं ससरंभ ~ मवादी त्पाइ्वेव्तिनम्‌
दूतस्य हिसा नोकार्या ~ त दस्य करबंधनम्‌ ॥
कृत्वा वितनुत क्षिप्रं - शिखाच्छेद महृतः
श्रुत्वा च ते तथाच ~ स्स च सेदं प्रं गतः ॥
आतुर स्ततक्षणं गत्वा -प्रचर्थौ नीलरक्षसे
सचापि कुपितो घोरं - भेरी निनद भिन्नदिक्‌ ॥
रथकेतूत्थ पवन - जाल क्षुम्य च्रदीजकः
कैरस्फुरित कौक्षेय ~ रचिच्छन्न जनेक्षणः ।
सेनांग चरणाघात - चर्णीकृित भिरिस्थलः
सैन्यः प्रस्थल हैत्यस्सतमस्थु मुपाद्रवत्‌ 11
ग्वा विलयकारोत्य ~ मेव स्तनित भीकरम्‌
अद्रहासं चकारोच्चै - विव्यधुदिगधीइवराः
ससैन्या स्सहसा गत्वा - परिवन्र बैलातकमु ॥ ३१
शरी पसरर संहिता

तैस्समेतः स्फुर त्तीत्र ~ धार वज्र लसत्करः


जगा मायोघन भुवं - जिष्णुः पाद्वैगतामरः ॥ ३४
अथादितेय दैत्यानां ~ बभू वायोधनं महत्‌
जगतां भयदं भूरि ~ सिंहनाद समाकूरुम्‌ ॥ २५
ताराः पेतु रथ क्षीणा - वार्धय इशीतगु भ्रमन
ययौ दिक्ष्वपथा स्सूयं -द्चचाङ च वसुंधरा ॥ ३६
वव म॑हानिखा नेमुः ~ फणीद्रस्य फणाजनात्‌
एवं प्रवृत्ते तुभुले - संयुगे युर रक्षसाम्‌ ॥ ३७
निर्माय माया सुख - स्मुरा न्मग्नानिर्वाबुधौ
विषाय मोहिता न्सर्वा ~ न्सिहूनादा स्चक्रमुः ॥ दत
अशवताः स्थातु ममः ~ पलायंतौ दिशो भयात्‌
सचघवा न्वीक्ष्य सकङा ~ नमरो न्कोपदीपितः ॥
घोरारि भेरी रवण - मारुह्य धवं गजं
प्रत्यधि सर्म दलनं - कूकिडं पाणिना दधत्‌ ॥
दैत्यानांगण हुंकार ~ रहंकारं विजुम्भयन्‌
जंभारि रभ्यया च्रीकुं = रथाहानवनायकम्‌ 1
अब्रवीच्च समासाद्य - राक्षसाधिपति रुषा
मर दात्मसतंभवो वाल - त्व स्पिरृभ्रातरं पुरा ॥+
लांगूकरोम्णा तं बध्वा ~ रावणं वारिराश्िषु
मज्जयामास तत्सर्वं पितृन्या न्न प्रतं किम ॥
शक्र त्वा मग्र चये - मेघनादो भदग्रजः
स्वगृहं चानय दूबध्वा ~ वेद्रजि द्बिरूदांकितः ।।
एत ट्लोकत्रयं वेत्ति - तथा इद्र) न छज्ज
बर पौरष संशयानो - भवन्यपि समुद्धतः ॥
जारो गौतमजायाया - संगत्यै कुक्कुटी भवान्‌
अकार्षीः खलु ते छोके ~ विदितं लक्रपौरूषम्‌ ॥ २६

पञ्चम पटलः २९

इति सोल्लुठना नुक्त्वा सज्यं कृत्वा स कामुकं


नीलो विधाय धनुषा ~ बाणा स्रायुक्त वासवे ॥ ४७
सच्छित्वा तानृक्षणा द्बाणै ~ धनु दिचच्छेद रक्षसः
सोऽयं गृहीतवां सचापं - वहधेद्रोभिनच्चतम्‌ ॥ ठ
नीलोऽथ चंद्रहासेन - दंभोलि कुन्ठितं व्यधात्‌ ।
तत उशचीपत्तिः कोपा = दवरुह्य गजा त्मृणिम्‌॥। ४९
गृहीत्वा तेन देवारि ~ माजघान घनध्वनिः
गदा मादायस तदा - बरभभजाकुश्च माभुरः ॥ ५०
शक्र गृहीत्वा खड्गेन - नीलो हतुं सभृद्यतः
विदित्य ततक्षणा दैत्य - विधि मा साहसं करु ॥ ५१
इत्युक्त्वा तक्तरं रुध्वा - तरसा त मवोचत
नीर नीकलापते भक्तौ - जनक स्ते विभीषणः ॥ ५२
मूकुदस्याग्रज श्चायं ~ महद्र: श्रुणु मे वचः
मैत्रीं विधाय विपुलां - त्व मनेन पवि त्यज 1 ५३
चितासणि कल्पतरं - कामधेनु सहं चते
ग्रदास्थे देवरथेन - संत्रीयुक्त स्सदा भव ॥ १४
अन्यच्च श्रुगु वक्ष्यामि - विभीषणवराह्धज।
पूवं हिमाचले तीब' - चचारात्रिम॑हत्तपः ॥ ५५
तचचेतरा दुदभू च्चैकं - दिव्यं तेज स्तपोमयम्‌
तद वृक्षेषु बहुधा - जर्जरं सारतः स्वयम्‌ ॥ ५६
राशिद्रय चकाराथ - चंद्रस्तत्रैकसशितः
सौदथेकनिधि जज्ञे - द्वितीया द्रालित स्ततः ॥ ७
त्रिोककन्यका श्रेष्ठा ~ कम्था वं वननुन्ददी
ओषधीश्च स्ततो जात ~ दशभो मूर्धनि भूषणम्‌ ॥ ५८
मधुनावर्धयत्तां तु ~ कन्यकां वनसुन्दरीम्‌
दुदितरतवं गत्ता तस्यं =प्राप्य संपूणंयौवनम्‌ ॥ ५९
२०५ श्री पराश्चर संहिता

अतुदेन चकोराक्षी ~ सौर्येण विराजते


तां च देवीं प्रदास्यामि - चितामण्यादिभि स्सह्‌ ॥ ॥
भवतोपासिता विद्या - सवैसिहासनेकश्वरी
भरीराम सचिवाप्रस्य - साक्षा च्छीहनुमत्प्रभोः ॥
घ्नतं कृतं हनुमतो - नक्षत्रे मृगशीर्षके
अस्मदादिभि रभ्यच्थं - स्तेनासि सुसहामते ॥
रहस्य मन्य दरक्ष्यामि - सद स्सकलसिद्धिदम्‌
मया नौक्त सितःपू्वं - यस्य कस्यापि सुव्रत ॥
माघे श्री इद्रदैवत्ये - फाट्गुनेऽदितिदैवते
चैत्रे पुष्येऽकनक्षत्रे = पूजयेद्धनु मत््भूम्‌ ॥
ज्येष्ठमा स्यथवा दुर्या = दूत्रतं नक्षत्रपंचके
पु्वोक्तस्यैव तोरस्य - पूजां कुर्या हिनेदिने ॥
एकभक्तो ह्यथद्शायी ^ ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
जपे दष्टोत्तररतं = पंचवक्त्र महामनुम्‌ ॥
यंकंचिदपि तन्मन्त्रं ~ जपे स्सर्वंदिने ष्वपि
विप्रेभ्यः पंचसंस्येभ्यो ~ दया द्वायन मुत्तमम्‌ ॥
अपूपपंचकं नील - फलपंचक संयुतम्‌
आचार्यं पूजये व्पश्चा - द्वि्तशार्य वि्वजितः ॥
पूजये हटुका न्पंच ˆ ब्राह्मणानपि भोजयेत्‌
असि्मि्तरते कृते साक्षा - नू मत्कथयाऽन्विते
आयुरारोग्य मतुं - धनधान्यादि सम्पदः
विजयः पुत्रपौत्राश्च - सौभाग्य ममलं शुभम्‌ ॥
किमुक्त नाथ बहुना - सर्वसिद्धि भविष्यति
तःमाच्वं कुर यत्नेन - ब्रत मेत दनुत्तमम्‌ ॥
भविष्यति महासिद्धि - स्सतततं विजयप्रदा
रतवं सहक्लाणि - भुक्तवा भोगा न्सनोरथान्‌ ॥
पञ्चम पटलः
३१

एकांडिनापि वेकुठे - भगविककरग्रणीः


नीलाद्िरिति विख्यातं - क्षेत्रं श्रीपुरुषोत्तमम्‌ ॥ ७३
जगन्न.थश्रियो भूत्वा - चैकांशेन महीतले
दर्ाना स्मुमितदो नू.णां - सुंदर्यासह्‌ संततम्‌ ॥ ७४
कीतिस्ते लोकविस्याता ~ भविष्यति न संशयः ॥ ७५
इत्थं बहू स्वय स्छब्ध्वा - नीलो रत्नादिभिस्सह्‌
भुक्त्वा भौमा स्महायोगी ~ भगव््किक रोऽभवत्‌ः।! छद
इत्युक्तो गाग्य॑मुनिना - सोमदत्तो महीपतिः
पल्न्यासार्धं महाविद्यां - पचवक्त्रहनूमतः ॥ ७७
गुरो स्स्मीपे कृत्वाथ - वसन्‌ तदुत्रत मुत्तमम्‌
संप्राप्य सद्यद्चायुष्मान्‌ - कंद्॑सम रूपवान्‌ ॥ ।¬
हनूमतः प्रसादेन ~ खड्ग सिद्धि सवाप्तवान्‌
तत स्समस्तारिगणा - तेकाह्लं व विजित्य च ॥ ७९
स्वराज्यं पालयामास - गार्ग्यं कृ.वा पुरोहितम्‌
स्वणं कोटि सहघ्ाणि ~ तस्मा द्गार्ग्यो महामुनिः ॥ ८9

संप्रप्यवर्षसाहख - सत्रयाग मथाकरोत्‌


सप्तद्रीपवतीं धात्रीं * गार््यानुग्रहूतो नुषः ॥ ८१
पालयामास धर्मात्मा - विश द्र्षसहकम्‌
अष्टानू पुत्रा नवाप्याथ - ज्येष्ठं राज्येऽभिषिच्य च॥
८२
ब्रह्मलोक मवा पति - पल्यासह्‌ महायशाः
हनूमतो व्रत स्येव - प्रभावो सूनिपुंगव ॥ त
शरुतोवा पठितो वैद - सव॑दा विजयप्रदः
अथापरं प्रवक्ष्यामि - सवं ब्रतफल प्रदम्‌ ॥ (1
व्रतं हनुमतो गोप्यं ~ सद्यो विजयसिदिदम्‌
आदित्यहुस्तानक्षतरे - पूर्वैव त्पूजये द्विभूमू ॥ ठभ
६२ श्री पराक्षर संहिता

फलाक्षि का हविष्याशी - क्षीराहारो वा मून!


पूर्वोक्तां भृद्रिकां स्पृष्ट्वा ~ मनुमेकरतंजवेत्‌ ॥ [9

तरंतु प्रधिततं धृत्वा - यद्वा यज्ञोपवीतके


कृत्वा शृद्रादि संस्पशचं - रहितं साधकोत्तमः ॥ ८५

आदित्य हस्ता नक्षत्रे ~ मुद्रिकां पूजये त्सदा


वर्षे समाप्ते तोर तु ~ धारये दत्य दृत्तमम्‌ ॥
स्वर्णवेष्टित पूर्वोक्त - मुद्धिककंव संततम्‌
अस्पृष्टाधाये यस्तु - बूद्रा्ये स्सततं नरः ॥
हस्ता कुरते यस्तु ~ ब्रतमेत दनुत्तमम्‌
परे वायन दया ~ दुगुरं संपूज्य यत्नतः
हुनुमत्कथया युक्त - स्सततं विजयी भवेत्‌
धन धान्याकरुकां लक्ष्मीं ~ पुत्र पौत्रयुता मपि ॥
अवाप्य शक्र संकाशो - नृपा न्नारी न्नराधिकान्‌
दास भरता न्करोत्येव - प्राणैरपि धनैरपि ॥
दीर्घं सायुष्य मारोग्यं - वाविसरद्धि विपुला मपि
अवाप्य महती मद्धि ~ सव्त्वा भोगा न्मनौरथान्‌ ॥
अन्ते श्री तारकं ब्रह्मन्‌ ˆ कश्ध्वा मुक्तो भवे न्नरः
अष्टाक्षरेण वा कुर्या - चेनकेनापि वा मूने ॥
मंत्ररजेन वा कुर्यां - चेनक्रैनापि वा सुने
पुय पार्थो महाबाहु - रनः कृष्ण सारथिः ॥
हस्तादिध्यत्रतं कृत्वा - प्रज प्याष्टाक्षरं मनुम्‌
अतु्यं बलमासाद्य - विजयं प्राप्त सततम्‌ ॥
नक्षत्र पचके कत्वा ~ कृत्वा हनुमतः परं
भीमसेनो महाबाहु ~ जितवा न्सकला नरीन्‌ ॥
के वान पूजयती ~ प्रत्यक्ष वरदायकम्‌
अचेयंति हनूमंतं ~ ब्रह्य विष्णु शिवा अपि ॥
पञ्चम पटलः २३

हनुम त्सदृशं दैवं - नास्ति नास्त्येव भूतले


अनेनैव प्रमाणेन ~ जयसिदधिकरं परम्‌ ॥ ९९
तस्मि न्संपूजिते भानु - ङ्रह्या गौरी महेश्वरः
श्री जानकीपति स्साक्षा - दादिनारायणः प्रभूः | १००
ईश शक्रादि दिक्याराः ~ कुमारो गणनायकः
ब्रह्मर्षयो वरिष्ठाद्या ~ स्सनकाद्याश्च यौगिनः ॥ १०१
पितरो वसवो सदराः - पूलितास्स्थु नं संशयः १०२
हनूमंतं महात्मानं ~ जयकामः प्रपूजयेत्‌
तस्मा त्सवप्रयत्नेन - श्रीराम प्रियकिकरम्‌ ॥ १०३
य इदं श्रुणुया चित्यं - श्रावयेद्ा समाहितः
स लब्ध्वा सकलामीष्टान्‌ - ब्रह्मलोके महीयते ॥ १०४
चंद्रहीना यथा रात्रि - धनहीनो यथा नृपः
वृथा प्रवंधो हनुम ~ न्नामहीन स्तपोधन। ॥ १०५
मैत्रेय नील विजय ध्वजदत्त गाल
सैँदांगदांङ्व विजयं भरतं सुषेणं
हारीत क्यप्‌ सुपुष्कर सोमदत्तान्‌
पुण्यां स्मरामि हनुमत्पदपद्च भक्तान्‌ ॥ १०६
इति श्री पराशर सहितायां पंचसुख हनुमन्मन्त्र विवरणे पराशर
मैत्रेय संवादे सोमदत्त नीरकथनं नास पस््यम पटकः ।
ॐ# # ॐ

8)
श्री पराशर संहिता
प्रष्ठः पटलः
हनुमज्जन्म कथनम्‌
मैत्रेयः ~

शी ॥ भगवन्हुनुमन्मंत्र -प्रभायो भवत इश्रुतः


तस्योत्पत्ति स्वरूपं च - श्रोतुभिच्छा म्यहं प्रभौ ॥
हनुमध्नास वा कोऽसौ - कस्य पुत्र स्स कीदृ
कि कर्मा तस्य चोत्पत्तिः ~ कथं ब्रह्म न्वदस्वमे ॥
पराशरः ~

इतिहासं पुस वक्ष्ये - सेत्रेय श्रुणु तत्त्वतः


छाया नाम महासाध्वी - तनूजा विशवकमेणः ॥
सतां ददौ भास्कराय -सानं सेहे रेः प्रभाम्‌
मात्रा पृष्टाऽवद त्कम्या - दुर्गम. पति स्निधिः ॥
मात मंमाभू दधुना ~ तस्य तीक्ष्णकरेण वे
पुत्रिका वचनं श्रुत्वा ~ सा वदत्स्वपतेः प्रसूः ॥
भार्याया वचनं श्रुघ्वा - विदवकर्मा प्रभाकरम्‌
शाणतस्तं स्वत्पप्रभं - चक्रे स कर दीधितम्‌ ॥
भानौच्छिक्नकरच्छाया ~ कस्या जाता सुवर्चला
ब्रह्मादयो लोकपाला - स्तत्सौदय द्विसिष्मिरे ॥
ब्रह्माणं परि पप्रच्छ - देवा इद्र पुरोगमाः
एनां धृत्वा पतिःकोवा ~ भूया दब्रह्मस्वदस्व नः ॥
ब्रह्मोवाच ~
ईश्वरस्य महत्तेजो ~ हतुमा न्दिवि भास्करम्‌
फलबुध्यातु गृह्णीयात्‌ ~ तस्य भार्या भविष्यति ॥
षष्ठः पटलः ३५

राक्षसैः पीडिता दैवा ~ ब्रह्माणं शरणं यथुः


बाधंते राक्षसा नित्यं ~ ब्रह्मन्छोका मृषींश्च नः ॥
तेषां कुरु वधोपाय - त्वं हिनः परमागतिः
इस्युक्तः व्राहुता स्देवा - स्मया न ज्ञायते वधः॥
शकर परिपृच्छामो = गच्छामो रजताचल
तत्र गत्वा महादेव - मूचूस्तेस पितामहाः ॥
राक्षसानां वधोपायं - कुर सद्र महाप्रभो ॥
शंकर उवाच :-
नर नाययणं देव - मार्तानां च परायणम्‌
तिष्ठंतं परमक्षेत्रे - नित्यं बदरिकाश्चमे
तं पृच्छामः सुरश्रेष्ठा = गच्छाम स्तत्र माचिरम्‌ ॥
ब्रह्ेशादि सुरा स्सर्वे ~ नरनारायणप्रभुम्‌
नमस्कृत्य जगन्नाथं "पप्रच्छ रिद मादरात्‌ ।
बाधन्ते राक्षसानित्यं - नरनारायणप्रभो
एतेषां तु वधोपायं - क्षिप्रं कतुंमिहा्हसि ॥
समृहूतमिवध्यारवा - प्रौवाच सकलानुसुरान्‌ ,
भविष्यति नसंदेहो - राक्षसानां वध सपुराः ॥
इत्युत्वा स्वात्मनस्तेज - स्समाकृष्य जनादेनः
ब्रह्मणश्च 'सुराणांच ~ तेजसा साकमीदितुः ॥
पिडीक्रप्य ददौरद्र - पपौसर्वामि रा्मकम्‌
अथोवाच हरि व्यत्रिति ~ रेतत्तैजो द्वस्सुरा ॥
हरं स्यक्त्वा युरा स्स्व ~ गच्छतेति यथा गतम्‌ ॥
ततःकारे महादेवः - पय॑ट स्पृथिवी मिमां
पार्वतीसहित शीमान्‌ - वेकटास्यं गिरि गतः ॥ २१
नित्यं सिहतो यत्र - श्रीनिवासस्सतां गतिः
लभंते पौरषान्धन्‌ - यस्मित्पंडितं पामराः ॥ २९
६९ श्री पराशर संहिता

तौ तत्र दंपतीचैके - शेषाख्ये चित्रकानने


देरतुः परमामोदे - निभंरोद सरिदरे ॥
एकदा परमप्रीता - पावती पति देवता
क्रीडं तं सुरतासक्त - कपिभुमं ददशह ।!
ततस्सा हीमती बाला ~ सहदिवश्यपद्यतः
पष्पसद्रिषु कुंजेषु - तदा रंतु मनोरथे ॥
सरव्स्तदभिप्रायं - ज्ञात्वा स कपिरूपधृत्‌
रभयामास तां देवीं ~ कपिरूपधरां शिवाम्‌ ॥
सहला प्रमाणेन - क्रीडित्वा समहाच्ुतिः
तत्तेजः पार्वतीगमं - निधाय विररामह्‌ ॥
अग्नौ चिक्षिप तत्तेजः - पार्वती धारणाक्षमा
सचा प्यशवत स्तद्रायौ ~ विक्षिपन्‌ विससर्ज॑ह ॥
तस्मिन्केसरिणो भार्यां ~ कपिसाध्वी वरांगना
अंजनापुत्र मिच्छती - महाबल पराक्रमम्‌ ॥
तपश्चचार सुमह ~ धियतेद्रियमानसा,
तस्यै वायुः प्रसनात्मा - प्रत्यहं फक मवेयन्‌ ॥
भक्षार्थं मेकदा तस्या - स्तत्तेज इचापंय त्करे
फ्लबुध्या तु तत्तेज - स्ता प्यभक्षय द॑ंगना ॥
नाति दीचेण कालेन - चांजनापतिदेवता
स्वागिषु गभंचिह्लानि - सा दृष्ट्वा हीमनाह्यभूत्‌ ॥
विस्मयाविष्टचित्त तां ~ व्रतभंगविक्ंकितां
ध्यायन्तीं भयवितरस्ता - माभाष्याहाशरीरिणी ॥।
माभूत्ते मतर्भगोऽयं ~ माविधीद वरानने
देवप्रसादात्ते मभ - महाग्यकिति भविष्यति ॥
एव मुक्तातु सा दैवी ~ मुदा परमया युता ॥ ध
~ल
षष्ठः पटलः २७

वेशासेमासि कृष्णायां दशमी मंदसंयुता


पुवं प्रोष्ठपदायुक्ता ~ कथा वैधृति संयुता ॥ ३६
तस्यां मध्याह्ववेलायां ~ जनयामास वै युतम्‌
महावर सहाक्स्वं ~ विष्णुभक्ति परायणम्‌ ॥ ३७
सर्वदेवसयं वीरं - ब्रह्यविष्मुशिव।त्मकम्‌
वेदवेदांगतत्त्वज्ञं - सवेविश्चाविश।रदम्‌ \* £~
सवब्रह्मविदा श्रे्ठं ˆ सर्व॑दर्शनसम्मतं
माणिक्यकंडलधरं - दिव्यपद्ंबरान्वितम्‌ ॥ २३९
कनकाचल संका ~ पिगाक्षं हेममालिनिं
स्वण यज्ञोपवीतं च ~ मणिनुपूरशौभितम्‌ ॥ ४०
प्थजषेच्चाङ्ुदच्छत - पश्च रष्वा सयूतं
दीर्घरछगूरुसदहितं दीषैकाय महाहनुम्‌ ॥ ४१
कौपीन कटिसूतराभ्यां ~ बिराजितं सहामुज
आश्चयं भूतंलोकानां - वख संहननं कपिम्‌ ॥ ४२
सवंलक्षणसंपन्नं - किरीटकनर्कागदं
प्रभयाऽमितया विष्णो ~ रवतारसिवादरम्‌ ॥ ४३
पपात पुष्पवृष्टिश्च - नेदु ददुभयौ दिवि
ननृत दंव गंधर्वा - स्तुष्टुू स्सिद्ध चारणाः
वनौ वायु स्पुखस्प्डं - सरितो निर्मलोदकाः \+ ४४
यदांजना केसरिध्मेपत्नी - द्यासूतबारं कपिसतावं भौं
प्रदक्षिणाकारशिखं मुनीनां - तदैव वद्धित्रितयं विरेजे ॥ ४५
प्रसूति गंधानिकसंभूतेषु ~ वनेषु सत्तामकरंदनिश्चरेः
मिलिद संघा विचरंतिसर्वतः - सकोरकैःपट्लवितद्रुमेषु ॥ ४९६
पत्ति रत्नानि सुरेतराणां ~ किरीटकोरिग्रथितान्यकाडे
तद॑ंगना मानसगह्वरेषु - समर्भकंपं भयमाविवेक्ल ।॥ ४७
३८ श्री पकर संहिता

ततः प्रोवाच तं बार = इचतुष्पंच दिनातरे


अमायां मातरं दृष्ट्वा - आहारो मे प्रदीयताम्‌ ॥ 4

इत्युक्स्वा प्राह तं देवी - लालयती सुतं सती


सुपक्वं च फलं सूनो ~ यत्रकुत्रापि भूज्यताम्‌ ॥
आंजनेयः प्रहृष्टात्मा - दिव मुतपत्य वेगतः
शिशुरुदय॑त मादित्यं ~ फल बुध्या गृहीतवान्‌ ॥
मुदेन गलितं भानुं ~ दृष्ट्वा कोपाल्पुरंदरः
चित्तयामास कोन्वेष ~ सहा सत्वःप्रदुश्यते ॥
इति विस्मय मापप्नो ~ वच््रमुचम्य वृत्रहा
बाले चिक्षेप रोषाच्च ~ रोम्णा वजखरमपौोधयत्‌ ॥
मोधंतत्‌ कुलिशं दृष्ट्वा ब्रह्मणोऽस्वमयोजयत्‌
तच्चापि सेस्णाचिक्षेप - विस्मिताश्चाभवन्धुराः ॥
ततस्तंप्ार्थयाचक्नुः ~ पितामह पुसेगमाः
अंजना सूप्रजावीर - पवेतीग्वरसंभवः
समर्थोऽसिमहावीर ~ सदान पराक्रमः
नराणां च सुराणां च - ऋषीणां च हितायवै ॥+ 31

जगत्प्राण कुमारख्तवं ~ अवतीर्णोऽसि भतल


सत्क्रिया नप्रवर्तते - वेदोक्ताः करतवस्तथा
त्यज सूयं मितिप्रोक्त - स्समुमोच प्रभाकरम्‌ ॥। ५५
एत दाश्च मालोक्य ˆकुलिशं मेघवाहनः
समथंमपि चापल्यात्‌ - क्रीडासक््तं शिं कपिम्‌
हनौ चिक्षेप वेगेन - स पपात शिकातले ॥ ५६
मूर्छितं वालकं दृष्ट्वा ~ वाथुः परमकोपनः
प्राणरास्सर्व॑शरीरेषु - निगृह्य न चचाल्ह्‌ ॥ ५७

प्राणेषु निगृहीतेषु ~ प्रवृत्ताः क्रियास्ततः


अचेतनव द्यत = सम्भूढ म॑भव ज्जगत्‌ ॥ 41
षष्ठः पटलः ३९

ततो देवा स्सगंधर्वा; - सिद्धाश्च पस्मषंयः


ब्रह्मा विष्णुद्च दंभृश्च - शक्रश्चापि समागतः ॥ ५९
वरैप्तं छन्दयामासुः ~ वायुं वितुषदुर्टमैः
दीघंमायुबलं सर्य ~ आारोस्ेचाऽप्यधृप्यतां
बुद्धि विघयास्तपस्तेज( -वव्पटृत्व प्रसन्नताम्‌ ॥
चातुर्यं धैयवैराग्ये ~ विष्णुभक्ति कृपायुतां
परनारीषु वैमुख्यं ~ अपचारः सहिष्णुताम्‌ ॥
अजेयत्वंच सव्वरिः - सर्वेदवासुररपि
एता नस्याश्च कस्याण ~ वया च्दत्वा ययु सुराः |
तत स्तुष्टा वांजनेयं ~ ब्रहमरोकं पितामहः ६१
वरह्योवाच ~
साक्षादविष्णुरिव श्रीमान्‌ - देवा चुद्धारयिष्यसि
सर्ययक्षप्ष संहारं - करिष्यसि यथा हरः ॥ ६२
कंका दैत्यवधं कृत्वा ~ रामकार्यै परायणः
संजीवनाचं नीत्वा “ लक्ष्मणं जीवयिप्यंसि । ६३
सीताप्रवृत्ति समानीय ~ रामं संतोपयिष्यसि
त्वं वुद्धिमान्‌ महाशरो ~ सहाबरुपरोकरमः
भवानजेय स्सर्वास्वः - तथापिप्रा्थ॑नान्मस
अमीकर्यं त्वय वीर - क्षणं ब्रह्मास्तरबंधनम्‌ ॥ ६४

महदेव प्रभावाद्धि ~ सदर्यायित्ततैजसः


तेजसोपि सुसणां त्वं ~ एेश्चरंतेज ऊ्जेतम्‌ ॥ ६५
पार्वतीगभ॑संभूतेः ~ पार्वेतीगभेनामवान्‌
अम्िनाधा्॑माणत्वात्‌ = अ मिनिमभौ भवान्भवेष । ६६
वायुप्रसादजननात्‌ ~ कायुपुत्रोनिग्यसे
अंजनामर्भजननात्‌ ~ आंजनेय स्ततोभवान्‌ ॥ ६७
श्री पयक्ञर संहिता

केसरिक्षेव्रजन्यत्वात्‌ ~पचः केसरिणः कपैः


हनूवखप्रहाराद्धि - हनुमानिति नामति ॥ ६ट्र

ब्रह्मविष्णुशिवां सत्वात्‌ - त्रिमूतिरितिविभरुतः


स्वेदेवांशसंभूतेः - सर्वेदेवमयः स्मृतिः ॥
हनूमस्मूजयातश्मात्‌ - पुजितास्सवं देवताः
प्रतिग्रामनिवासश्च - भूयदद्रक्षौनिवारणे
इत्युक्टवाकोकनाधोऽपि - तत्रै वांतरधीयत ॥
आंजनेय स्वतःकाले - ब्रह्मचयंपरायणः
समर्धोऽपि महातेजः ˆसंपश्य न्टोकसंग्रहुम्‌ ॥
सूर्यमंडर मुसपत्य ~ वेदाध्ययनकारणात्‌
सप्र्य मुवा चेदं ~ नमस्कृत्य दिवाकरम्‌ ॥
सांगोपनिषदोवेदान्‌ ~ मम वक्तुं त्व मर्हसि
रविः प्रोवा चांजनेयं - अवकाशो न विद्यते ॥
ईरस्यवकेतिष्ठन्‌ - भ्रमामीह्‌ तदाज्ञया ॥
इष्युक्तो हनुमान्कोपात्‌ ~ निरुन्धे तस्य पद्तिम्‌
त्वमेवोपाय वक्तेति - सात्वयामास वं रविः ॥
सूर्योन्मखं पृष्ठतो - हनूमा नेकवासरे.
इदरव्याकरणं सूर्यत्‌ ~ धारयस्च महात्मनः ॥
ततो हन्‌मानेक॑स्वं “ पादं कृत्वोदयाचले
अस्ताद्राविक पादं च ˆ तिष्ठन्तभिमुखो रेः ॥
सांगोपनिषदोवेदान्‌ ~ अवाप्य कपिपुंगवः
भास्कस्तोषयामास ~ सवैविद्यविशारदः ॥
तस्यबुद्धि च विद्यां च - बल शौय॑पराक्रपान्‌
विचार्यं तस्मैप्रददौ - स्वस्यकम्यां सुवच॑खाम्‌ ॥
तामूद्राह्यमहातेजा ~ हुनुमान्मारुतात्मजः
भूयः किलाकिराकुवेन्‌ ~ पुनसयान्महुकपिः ॥
षष्ठः पटलः ॥

इदं हनूमच्चरितं - येशरष्वंति पठंति च


लिखति पूस्तकेवाऽपि - सवन्किामा नवाघ्र.युः ॥ ७९
भुवचंलासमेत श्री - हनुमद्‌ द्वादशाक्षरम्‌
ये जपति महात्मानः - लभेते ते मनोरथान्‌ ॥ ८०
जयंतीनाम पूर्वोक्ता - हनूभग्जन्मवाक्षरः
तस्यां भक्त्या कपिवरं - नरानियत्त मान्ताः ॥
जपं तद्चारच॑थंतर्च - पुष्प पाघ्यार्ष्यचंदनैः
धूपदीपिश्च नैवेचैः - फलबराह्मणभोजनेः ॥
समंवराध्यंप्रदान॑स्च ~ नृत्यगीतै स्तथेव च
तस्मा न्मन।रथा न्सर्वान्‌ ~ क्ते नात्रसंशेयः ॥ ८१
एकोदेव स्सर्वद रश्रीहतूमान्‌
एको मन्व्हश्रीहनूमत्परकाशः
एकामू्तिः श्रीहनूमस्स्वरूपा
चक कभ श्रीहृनूमत्सपर्या ॥ ८२
जलाधीनाकृषिस्तर्वा ~ भक्त्यगीनं तु दैवतं
सवं हनूमतोऽयीनं ~ इत्ति मे निश्चितामतिः ॥ ८३
हनूमान्कल्पुक्षो मे ~ हनूमानमभकामधुक्‌
चिन्तामणिस्तु हनुमान्‌ ~ कोविचारः कुतो भयम्‌ ॥ ८४
-: "अथ पूजांते अध्यंप्रदानं कव्यम्‌” :-
दकषम्यां मंदयुक्तायां - कृष्णायां मासि माधवे
पूर्वाभाद्राख्यनक्षत्रे - वैधृतौ हनुमान भूत्‌ ॥ ८५
(श्री सुवच॑लासमेत हुमतेनमः इद मर्यं समर्पयामि ।)
जातः कपिकुखांमोधौ - स्वणं रभावनाश्रयः
भक्तसरभ्षणार्थाय - गृहाणार्ध्यं नमोश्तुते ॥ ८६
श्री सुवर्च॑छासमेत हनुमते तमः इदमर्घ्यं समर्पयामि ।)
6) -
म्‌ श्री परश्चर संहिता

दुष्टानां रक्षणार्थाय * रिष्टानां रक्षणायच


रामकार्याथं सिध्यथं - जाहः श्रीहनूमान्कपिः ॥ ८७
श्री सुवच॑लासमेतं हनुमतेनमः इद मरं समपंथामि 1)
अंजनागभं सम्भूत ~ हनूमन्पवनात्मज
गृहाणार्घ्यं मयादत्तं ~ कपिव्यं नमोस्तुते ॥ ~.
{श्री शुक्चकासमेत हनुमतेनमः दद मर्घ्यं समप॑यामि ।)
पूर्बाभाद्र कूम्भराश्यै - मध्पराह्न कक शंशके
कौण्डिन्य वंशे संजातो - हनुमा नंजनोद्धवः ॥ ८९
(श्री सुवर्च॑छासमेत हुनुमतेनमः इद सर्घ्य समर्पयामि ।)
मन्त्रम्‌ :
श्री शब्दा द्नुमच्छब्दो - जयशब्दस्ततःपरम्‌
हसूमान्जयरशष्द हि = संपुटीकस्णं परः ॥
जयद्यावधि श्चोर्ध्वं हुनुमन्नामवं ततः
मंत्रोयं षोडशाणेरतु - महापातक नाशकः ॥ ९०
इति श्री पराशर सदिताथां पंचसृख हनुमन्मस्त विवरणे पराशर
मैत्रेय संवादे हनुमनज्जन्मकथनं नामं षष्ठः पटलः ।
ॐ #

श्री परार संहिता


सप्तमः पटलः
श्री सुवचंछा हनुम दुद्रादशाक्षर मन्व कथनम्‌
श्रीमैत्रेयः ४
आंजनेय स्वरूपं त - स्योत्पत्ति मंन्त्रवैभवः
कथितानि त्वभा ब्रह्मन्‌ - श्यतानीह्‌ मया प्रभोः । १
सुवचंलासमेत श्री ~ हनुमद्द्रादशाक्षरः
कीवुशस्तत्पुरस्चर्या - तस्योत्पत्तिश्च कीदृशी? २
सप्तमः पटलः 1

पुरा केवा पुरश्चर्यां ~ कृत्वा सिद्धि मवाप्नुवत्‌?


श्रोत्र मिच्छामि तत्सर्व" वर्णयतां भगवन्‌। मून] ~€

श्री पराशरः:
सप्तकोटि महामन््ाः - प्रौक्ता गौयेहि शम्भूना
दवार वैष्णवा स्सौराः ~ गाणापल्याः शिवात्मिकाः ॥
कौमारो भैरवा स्चान्ये - केनचि न्म॑त्रा हनूमतः
केचिद्भुक्ति प्रचुयं
न्ति- केचिन्भूक्ति दिशति च॥
देवतानां यथा विष्णुः ~ तक्षत्राणां यथा शी
ग्रहाणां तु सह्राजुः ~ नदीनां जाह्ववी यथा
तथा सुवचैकागुक्त - हनुमद्द्रादशाक्षरः
संचरः श्रेष्ठतर श्शीघ्रं ~ भूक्ति मुक्ति प्रयच्छति ॥
न काठदेशनियमो ~ नारिमिव्रादि शौधनम्‌
प्रसप्नोपासकगुरो = मुंखाल्रन्ध्वा मनुं त्वियभू ।
गुरुं संतोषये द्वीमान्‌ ~ शुश्रू स्वणभूषणैः "
वस्वरम्यै धूपदीपं - रभीष्टेः मृष्टभोजनैः ॥
गरो स्स॑तोषणेनेव - हनुमान्‌ भक्तवत्सलः
संतुष्य सकलाभीष्ट(न्‌ - ददतीह न सशयः ॥
अत्या मतिलुब्ध च - दांभिक ज्ञानवजितम्‌
असंतुष्ट मसातच -नं पापं गुह माश्रयेत्‌ 1
नास्तिकाय ठृतध्नाय - वंचका यातिलोभिने
अनाचाराय पापाय - नैतन्मंत्रं प्रदापयेत्‌ ॥ १०

जमल्मामतनूजत्वात्‌ - जगतःप्राणएव सः
तदधीन जगत््वे - मिति मे निरविता मतिः ॥ १९१
आदो प्रणव मृच्चा्थं - श्रीबीजं तं दनन्तरम्‌
ततः श्रीवेणं भुस्चाय ~ युव्च॑लापदे तथा ॥ १२९
५, श्री पराशर संहिता

हतुसत्पद मृच्चायं ~ नमश्लब्दं ततःपरम्‌


द्दशाक्षरमंत्रोऽयं ~ पुरद्चर्याविधि शृणु ॥ १३
जहूमेव क्षि स्तत्र ~ गायत्री छंदएव्‌ वा
सूवच॑लासमेत दश्री - हनुमान्‌ देवता तथा ॥ ४
मारतात्धज बीजं च ~ अंजनीसुत शक्ति च
कीलक वायुपूतवस्तु - ममश्नरी पद समुच्चरेत्‌ ॥ १५
सुवर्चकेशहनुम = त्रसादे विनियोजनभू
अगन्यासं करन्यासं = कुष मूलमंत्रतः ॥ १६
अजनासुतायेति च -ततो वै सुरम्ये
वायुसुतायेति तथाग्निमर्भाय ततः परम्‌
श्रीयम मृख्यदूतदच - ब्रह्यास्त्रादि निवारणः
भूर्मुवस्सुवरो मिति - दिग्बधनपदं वदेत्‌ । १७
यानम्‌ ~
सुवर्चकाधिष्ठिति वामभागम्‌
वीरासनस्थं कपिवृ्द सेव्यम्‌
स्व पादमूल शरणगतानाम्‌
“ अभीष्टेद्‌ श्री हनुमत मीरे ॥ , ८
धातिरे ~
भक्त कल्पतरं सौम्पं ~ रोकोत्तर गुणाकरम्‌
सुवचंरापति वन्दे - मारुति वरदं खदा ॥ १९
पासनं समास्थाय ~ पूर्वाभिभूखतो नरः
प्रात.कारु उपक्रम्य = अपरां जपे म्मनुम्‌ २०
जजनेयः पूजितश्चेत्‌ - पूजिता स्सर्वदेवताः
हनुमन्महिमा इक्यो ~ ब्रह्मणापि नर्वरणितुम्‌ ॥ २१
सिधु संगमसध्ये तु = नदीतीरे विशेषतः
हेनुमत्सचिधौ वापि - गृहमध्ये विशेषतः ॥ २२
सप्तमः पटः

अद्वत्थतरमूके तु = पर्वताग्रे तथैवच


अयुतं तु पुरश्चर्यां - भिताहारो जितेद्वियः ॥
जपमध्येऽप्यथददायी - हविष्यं भक्षयेत्ततः
प्रथमेऽह्ि यथाहारः - असमाप्ति तथेव च ॥
दशांशं तपंये द्वीमान्‌ ~ तदश हुनेत्तथा
पायसापूपदध्यन्नैः - ब्राह्मणान्‌ भोजयेत्ततः ॥
गोक्षीर शकंरज्यैदच - तपेणं तु समाचरेत्‌
सध्वाज्य शकंराभिश्च अपूपंड्च हुनेत्ततः ॥
सर्जूर कदरीभि क्व - चारफिकफरठस्तंथा ॥
मल्किका जातिपुष्पै श्च - चंपकं: वकुके स्तथा ॥
हुने दष्टोत्तरशतं ~ कुबेरसदृशौभवेत्‌
सुरराजसमं रोके - एश्वर्य शाद्वतं ध्रुवम्‌ ॥ २७
हनुमक्कृपया नित्यं ~ सवेंरोकोवकश्षो भवेत्‌
एतस्यैव जपे नंद्रौ ~ वृत्रासुर मभ्रुदयत्‌ ।। २८

इमं जप्त्वा भीमसेनो ~ जरासंध मसूदयत्‌


स्वास्वरविकारः सिध्यर्थं - मेत दुब्रह्मा जजामह्‌ ।
एनं विभीषणा त्लञ्ध्वा = ताक्ष्यौऽप्यमृत माहूरत्‌ ॥ २९
गर्गाचार्य दिमं लश्ध्वा - सीता सा जनकात्मजा
इषूनलीरुया पूर्वं - शतानन महासुरम्‌ ॥
एत स्म॑त्रपुरश्चर्या - कृता पूर्वं महत्मभिः ॥
शतानन ठद्म्‌
11

शताननवधं तीता ~ कथं कृतवती पूरा


रमे च लक्ष्मणे चैव्‌ ~ शवुष्ने भरते स्थिते ॥ ३१
हनूमत्यपि सुग्रीवे ~ तत्सर्वं वर्ण्यतां मने
श्रोतु भिच्छ।म्यहं ब्रह्मन्‌ ~ परं कौतूहलंहि मे ॥ ३२
४६ श्री पराश्चर संहिताः

सोताया स्वरितं वक्ष्ये -कल्याणं श्रुणु तत्वतः


या लोकमाता श्री विष्णोः ~ वट्कभा जगदीश्वरौ ॥ ३३
रामः कमलपत्राक्षः ~ सेतुं बध्वा महोदधौ
सुग्रीवसचिव श्रीमान्‌ - अवधी द्रावणं रणे ॥ ४

स्वात्मानं राघवो मेने - कृतर्थं दैत्यनाशनात्‌


एतस्मि चनतरे वाणी - अंतरिक्षे जगाद वं ॥ ३५
तयोजनभूताब्दौ - कियान्‌ दशमुखासुरः
सहस्रयोजनाब्दौ तु - गगने परिवर्तितः]
अजेय स्सर्वभरूतानां - जहि तं दैववैरिणम्‌ ॥
तच्छृत्वा राधवौ घीमात्‌ ~ अभूष््वितापरायणः
शतयोजनविस्तीर्णं ~ समूद्रे सेतुबंधनं
कृत्वा कष्टदशां घौरां - संप्राप्तावानरा इति ॥
साहस्रयोजनां भोधौ - सेतोकष्च बंधन" यथा
अतीवदुस्तरं ह्येत - दिति चितां करोति सः ॥
त मुवाच महतेजो - हतुमान्‌ भार्तासमजः ॥
प्रसायं संगूढ महु ~ सहल्लयोजना दति
अस्यंतकाय संयुक्तः ~ तिष्ठामि वरुणालये ॥
सप्तसाग रपर्य॑न्तं ~ वधंयिष्यामि सेतुवत्‌
कागूले नाबुधि तीवा - जहि तं हि शताननम्‌ ॥ २
इत्युक्तवा दी्षंकांगृं ~ प्रायं पवनात्मजः
मार्गं कृत्वा समुद्रात ~ मतिष्ठत्तत्र संस्थिते: ॥ दे
रागक रौमजालेषु ~ नक्षत्राणि तथा ग्रहाः
दृश्यन्ते दभेपुजेषु ~ यथैव हिमबिदवः ॥
ततो दाशरथी श्रीमान्‌ -चतुरगवटं स्वह
गत्वा वानर सैन्यैश्च ~ युद्धाय समुपस्थितः ॥
सप्तमः पटलः
४७

अन्तरिकषपुरं तस्य ~ ह्यगम्यं सर्वदेहिनाम्‌


अदृश्य मितरेषां तत्‌ ˆ असाध्यंदेवद(नवै; ॥ ४६
प्राकारोऽग्निसय स्तस्याः - अप्रधृष्यः पराक्रमैः
इत्याकाशवच इश्नुत्वा ~ र।घव श्चितितो बहू ॥
तदा हनुमान्‌ दुरदषेः - प्राकारागिनि सरित्पतौ
कषप्त्वा तस्ुरपर्यतं - स्वलांमक मवर्धयत्‌
तल्युरीसम रगरले - चतुरंगबरं स्सह्‌
भ्रात्रभि स्साक मारुह्य ~ चकार कथनं महत्‌ ॥
तचुद्ध मभव दृघोरं - तुमं रोमहर्षणम्‌
शताननस्य रामस्य ˆ वानराणां च रक्षसाम्‌ ॥
शिरांसि तस्य कृत्तेषु - तीक्ष्णे राधव सायकैः
पुनरेव प्ररोहति - घोररूप शिरांसि वै ॥
तस्य दैत्यस्य रतेन - संसक्ता भुवि पांसवः
भवन्ति तत्क्षणादेव - सर्वं एव्‌ शताननाः ॥
ते' युध्यति महावीरा - महाबल पराक्रमा;
शतालनानां सवेषां ~ याव॑तो रक्तबिदवः ॥
संभिक्ता भूपरागेस्थु - स्तावंत स्तु शताननाः ॥
एवं शतानना स्स - राधवै स्सह संगताः
यृध्य॑तो मूर्छिता इचक्गः - ातू.न्संग्राममूधंनि ॥
सूछितान्‌ राघवान्‌ दष्ट्वा - सीता चिताकुकाभवत्‌
एतस्मि न्नंतरेगगैः ~ समागत्य महामुनिः
हादजञार्णं मतुं तस्यै - ददौ सीता जजाप च
तस्मा त्रसन्नो हनुमान्‌ = अ भवं द्विरव रूपधृत्‌ ॥ ५५
वानरं गुखमेकं तु - द्वितीयं सिहयक्त्रकम्‌
तृतीयं गारुडं वक्त्रं - चतुर्थं सौकर मुखम्‌
हयाननं पंचमं चा - प्येकैकं नयने स्त्रिभिः
दशबाहुं समोपेतं ददाधुध समन्वितम्‌ ॥ ५६
श्री पश्र संहिता

तदा प्रभृति कथितः - पंचास्योहनुमानिति


रूप्‌ तस्य बभौ यद्यत्‌ -रुद्रस्य पुरघातिन
शताननानां सर्वेषां यावंति वदनानिवं
तावंतो पंचवदना - बभूव कपिक्‌जरः ॥
ततो हनूमान्‌ स्वक्कंधे - चारोप्य जनकात्मजाम्‌
भय मापादथामास - राक्षसानां दुरात्मनाम्‌ ॥
तत स्सीता भगवती ~ कारीरूपं दधौ द्रुतम्‌
भयंकरी बभू वाथ - युयुषे शरवधिणी ॥
तदुद्ध मभवद्धौरं -सीताया रक्षसां तथा
रक्षो रक्ताद्रे रेण्त्थ -रश्चसान्वीक्ष्यविस्मितः ॥
तस्थौ विस्तीयं रागक -हनुमान्‌ रक्तपातने
अभावा द्रक्तपातस्य - क्षितौ नष्टा इशतानना, ॥
सीताया इडरव्षेण - चैक ए वावशेषितः
तत स्ीता महाधोरं - शर भग्निरशिखोपमम्‌
संधाय धनुषि श्रेष्ठ - भिद माहु सुमध्यमा ॥
एकपत्नीब्रतौ रामो ~ यद्यहं पतिदेवता
पत त्यनेन बाणेन - शतानन शिरो महत्‌ ॥
इत्युकत्वा जालकी बाणात्‌ ~ पातयामास तच्छिरः ॥
पपात पुष्प वृुष्टिद्च - नेदु दुन्दुभयो दिवि
वानसयङ्व चराश्चैव - संतुष्टा स्सकलाभवन्‌ ॥
तेषां सतौष घोषेण - राघवा स्सहसोत्थिता
सीतां दृष्ट्वा हनूमंतं - श्रीरामो वाक्यं ब्रवीत्‌ 1
युवयो विश्वरूपं च ~ मम दशयित क्षमम्‌
सीता च हनुमांश्चेव - तदा श्रीराम मूचतुः ॥
स्वरूप मावयौ दष्ट्वा - भीत स्त्वं भवसि ध्रुवस्‌
उवाच प्रहसन्‌ वाक्यं ~ ता वुभौ रधुनन्दनः ॥
सप्तसः पटलः ९
ज्ञात एव प्रभावो वा ~ मतिदेवोऽतिदानवः
इति प्रशंर्यमानौ तौ - परमां मुद मापतुः ॥ ७०
हनूमंतं च सीतां च - स्तुत्वा जग्मु यंथाकताः
सीताया विजयं चैव -प्रभावं च हनूमत
यः पठच्छृणुया द्वापि -सर्वान्कामा नवाप्नुयात्‌ ।॥ ७१
यं्॑रोद्धार :
अथ पूजा विधानार्थं -यन्त्रलक्षण मूच्यते
सवयन्त श्रेष्ठतमं = भुक्ति मुक्ति फलप्रदम्‌ ॥ ७२
प्रथमं वतुं छस्यं -अष्टकोणं च विन्यसेत्‌
तद्बहिषै. त्त मालिस्य -षोडशलाव्जं च छेखयेत्‌ ॥ ७३
तद्बहि वैतत मालिस्य -लेखये डू. परदयम्‌
ततःपरं चतुर्वारं -सुन्दरं तद्टिरेखयेत्‌ ॥ ७४
परमोत्कृष्ट मोकारं -यंत्र मध्ये विलेखयेत्‌
अष्टाक्षरी महामंत्रं अष्टकोणेषु ठेखयेत्‌ ॥ ७१
एकाक्षरी महामेतं -देवस्य श्री हुनूमत
षोडशाब्जे चतुष्वंव दलेष्वेव विलेखयेत्‌ ॥ ७६
गोडशान्जे महारम्ये - पत्त्रेषु द्वादक्च स्वपि
सुवचा हनुमतो ~ ठेखथे दुदरादशचाक्षरीम्‌ ॥ ७७
भूुराणां षोडज्ञाग्ज - दलानां मध्यभागत
अष्टाक्षरी मंत्रराजं -चतुराशासु लेखयेत्‌ ॥ ७
चतुविश्च त्यक्षरं च - भूपुरेषु विलेखयेत्‌ ७९
यथा माता सुत रक्षेत्‌ -यथा युद्धेषु कचुकमू
तथा रक्षत्‌ महायंतरं ~ तद्गेहै यस्य चास्ति चेत्‌ ॥ ८०
ताम्रे वा रजते वाथ - सुवणे वा विशेषतः|
यंत्रं छिखित्वा प्राणस्य ~ प्रतिष्ठा माचरे त्ततः ॥ ८१
7)
।९। श्री पराशर सहिता

सूयन ग्रहणे काले “ पुण्यक्षेत्रे नदीतटे


अष्टोत्तरशतं सूर्थं - संस्याक्षसमनुं जपेत्‌ ॥ ८२
मध्वाज्य राकंरा क्षीरः - अभिषेकं समाचरेत्‌
षोडशं रुपलारं्च - पूजये चन्त मुत्तमम्‌ ॥\ ८३
सर्वकामप्रदं नृणां ~ मंदवारे विशेषतः
्रत्यह्‌ पूजयेयं ~ तत्र लक्ष्मी रचंचला ॥
यंत्रपजा यस्थगेहे - तत्र चौराग्नि नाशनम्‌
रक्षो भूतपिशाचेभ्यो ~ भयं तास्ति न संशयः ॥
राजद्वारे रणद्वारे - यंत्रधारी स सीदति
अरण्ये व्याघ्रसिहाध्ये - न हि तस्य भयं क्वचित्‌ |
इति श्री पराशर संहितायां पंचभुल हदुमन्पन्तर विवर्णे पराशर
मैत्रेय संवादे शरी सुवर्च॑लाहुम दद्ादलाक्षरमन्त्रकथनं
मागर सप्त पर्छः 1

४ ॐ

श्री पराशर संहिता


अष्टम पटलः
~: ध्वजदत्त चरितम्‌ :-
प्रेयः -
ढो।। पराक्षर महाप्राज्ञ! - हनुमन्मेत्र वैभवम्‌
भूयोऽपि श्रोतु मिच्छामि ~ कृपया वदमे प्रभो! 1
केन चादौ पूरा जप्तं ~ हनुमन्मंत्र सत्तमम्‌?
केनोपदिष्टं गुरुणा - कस्म शिष्याय धीमते?
कस्य सिद्धिप्रदं शीघ्रं - जप्तं विश्वास पूरवंकम्‌
विकंबितं फलं कस्य? - तत्सर्वं प्रतिपाच्यताम्‌ ॥1
अष्टम पटः ५१
श्री पराशरः
इतिहासं महापुण्यं - श्रोतृणां सवंकाम्यदम्‌
सव॑पापहुरं नृणां - नारीणां वा चिक्षेषतः॥
सनत्कुमार वदनात्‌ - श्रुवे ब्रह्मसंसदि
यथामरुतं प्र्ध्य.मि - श्रुणुष्व मूनिसत्तभ! ।।
पुय कृतयुगे भ्रूमौ ~ पुष्कराख्यो महामुनिः
सवंशास्ताथं तत्वज्ञ - सर्वागम विशारदः ॥
सांतोदांत स्सदाचारः ~ श्रद्धावाननसुथेकः
सवंवैदाथं सारज्नः सदा मंतरार्थं तत्परः ॥
एवं पर्वगुणोपेतः - दनुमान्भक्तिमान्पूनिः
कटाचि दात्मनो जप्तु - हृमन्मत्र सृत्तमपू
नैमिषारण्य मकीर्ण - सवर्मुनिमणै स्सदा
सिद्धाश्रम मिति ज्ञात्वा - सिद्धयोगी समाविशत्‌ ॥
तत्रग.वा महायोगी -पुष्करः पुष्करेक्षणः
जजाप परमं जप्यं - हुकमन्म॑च मुत्तमम्‌ ॥
सिद्धत्वान्मत्रराजस्य -फल्व्यग्नो न चा भवत्‌
नपिक्षां कुरते तस्मिन्‌ - सदा मंत्ररतौ भवेत्‌ ॥
अथाहिमि स्नतरे ब्रह्मन्‌ - भ्वजदत्ताह्वया द्विजः
वेदवेदाग सारज्ञः - दशिष्र। बहुपुत्रमा्‌ ॥
उपादानरतौ नित्यं - गृणामि सत्कुटंबिनः
नालं क्षुधात॑ये तस्य ~ सिशयुभ। धान्य माजितम्‌ ॥
शाकहारेण तार्या ~ जीवनं कुरते स्वकम्‌
शीलानाम्‌ सुक्ीखा च - महासाध्वी कुटूर्बिनी ॥
कदाचिदपि नोवेत्ति - ह्यन्तं वा सिद्धमात्रकम्‌
पातित्रत्या द्विवेकाच्च ~ सा नौपारभेते पत्तिम्‌ ॥ १४
निजकमेफलं नूनं भोक्तव्य मिति जानती
पति शुशरुषमाणासा-न च कपेक्ुधावती ॥ १५
भद -श्री पृरुश्चर संहिता

शोकमात्रेण सा साध्वी - बहुकालं निवायह्‌


न विवैद पत्तिस्तस्याः शाकाहार कदाचन ॥
अन्तं भुक्त्वावशचिष्टं तु ~ भौक्षती त्येव मन्यते
सापिन प्रेयसी प्राहु - नान्तं मेऽस्तीति भामिनी ॥
ध्वजदनत्तौ महाप्राज्ञ - उपादानरतोऽपिसन्‌
अध्यापयन्‌ बहुन विप्रान्‌ - तस्थौ सब्रह्मचारिभिः ॥
अथासीनौ बदहिर्वेयां ~ परीक्षां कतुं मूतः
सामगान्‌ कतिचिद्धिभरान्‌ - याजुषान्‌ बह्ु.चा नपि
अन्या नाधवंणां द्चेव ~ गंधर्वा नपि गारुडान्‌ ॥
हनुमदेद शिरसि ~ निष्णाता नपि वै द्विजान्‌
न्मोड्का नपि नानां र ~ तापरीक्षितवा न्नः ॥।
आहूतवाच्िजं पृत्वं ~ ध्वजदत्तः परीक्षितुम्‌
आहूतोऽपि न निष्क्रंतः ~ क्षुधार्तो मातुसन्तिधेः ॥ २१
्षुधितापि महासाध्वी - शाकाहार स्वकं ददौ २९
पुत्राय क्षुधिता यासु - परीक्षा दीयता मिति
पत्रे चिरायमाणे तु ध्वजदत्त उपागमत्‌ ॥
ददशं भक्षमाणं तं - साकं तन्मातृसश्िधौ
अथात्रवीत्सपुत्रां तां - प्रेयसीं मितभाषिणीम्‌
त्वया कि भक्ष्यते साध्यि- यतो ना याति पूत्वरकः ॥ र
स्ववृत्त दर्शनात्साध्वी - ठकज्जिता च मूहुमूहुः
उच्चमानापि भर््ासा - नोत्तरं प्रतिपश्चते ॥ २५
विलबासहमानस्सन्‌ - शाकमात्रं त मस्पृश्त्‌
अच्नाभावा दिदं भुक्तं इति नि्िष्णमानसः ॥
निनिदात्मान महुद्धः - थि म्जीवन भिदं मम
भुतं धि इमेऽखिलं शास्त्रं - धि गाचार मितीरयन्‌
थत स्साध्वी महुप्राज्ञि ~ शाकाहारेण जीवति ॥ २७
अष्टम पटकः ५३

अथोवाच प्रियां विप्रः - दययाविष्टचेतनः


दुःखगद्गदया वाचा - प्रेयसी दैन्यदर्शनात्‌ ॥ रम
यत्र कत्राप्यटन्‌ भाथे! - त्व न्मुलांभोज दशैनात्‌
विष्पृ्याध्वपरिश्ाति - सद्योनिवुंति माप्नुयाम्‌ ॥ २९
स्त्रीणां पुत्रः श्रियौ भतुंः - लोके सवत्र दुश्यते
मयि तेतु परा प्रीतिः - पुत्भ्यौऽप्यतिरिच्यते ॥ ३०
प्रसच्च वदना नित्यं - स्मितपूर्वाभिभाषिणी
स्वप्नेऽपि प्रतिकूला त्वं - न जानासि हितैषिणी ।। ३१
जल शाकं च मूलं वा ~ त्वया संपूणं चित्तया
दत्तमदताम्यहुं नियं - अमृत देवता यथा ॥ ३२
यौवनं मध्यमे लोके - प्रसूत्यंतमिती रितम्‌
बहुपुत्रापि रम्यात्व ~ यथा षोडक्ञया्िका ॥ ३३
वाती माल्िकावत्वं - यदा शय्या मधिष्ठिति
तदाहु तृणवन्मन्ये - गंधर्वी वा सुरगनाम्‌ ॥ ३४
आनुक्‌ ल्याच्च नारीणां ~ प्रा्तिकूत्यं परं स्मृतम्‌
वियोगे प्रतिकूछायाः ~ पतिस्सतोष मिच्छति ॥ ३५
मत्परवपुण्य विभवा = त्तव दृष्कृतकारणात्‌
मन्ये पाणिगृहीतां मे - भवती ममसंभनाम्‌ ॥ ३६
अरुधत्या अहट्याया - द्रौद्या अिभुत्रते।!
ताराया अपि सीताया - स्सत्यवस्या स्तथ॑वच
अन्यासा मपि नारीणां - पातिव्रत्यं मनुत्तमम्‌
इतिहास पुराणाः - शरूयते नवदुद्यते ॥ ३७
भवत्यां तु विशेषेण - कालेन महता श्रिये!
पातिद्रत्यपरान्‌ धर्मान्‌ ~ दृष्टवा नस्मि सांप्रतम्‌ ॥ इण
कत्याणगुण पूर्णत्वात्‌ - पश्यतोऽहनिशं मम
चक्षुष्मत्तेय मन्वर्था चिराय चरितं प्रति ॥ ३९
(81 श्री पराश्षर संहिता

सहस्र मधंयेऽक्षीणां - तवं सौदरयं मीक्षितुम्‌


्वाणितुं तव सं।सील्यं - सहृख रसना अपि
स्ख्रभुजलाखक्च - तवाग॑भुपशृहितुम्‌ ॥ ४०
अति सौदथ॑सारिऽपि ~ गव॑लेशोऽपिनास्ति ते
न चावमन्यसे कांचित्‌ ~ कुरूपा मपि भामिनीम्‌ ॥
तव सदयं संपत्त्या ~ पातिब्रत्य गुणेन च
दारिद्र्य मपि दृधंषं ~ मनुमन्ये कथंचन ॥
दुली भवतीं भार्या मातेव ध्यायतीं सदा
विहाय क्व गमिष्यामि -प्रिये दारिद्रय कारणात्‌ ॥
मदीयं गृह माविद्यं - किंनु भुकं? व्वया प्रिये?
धमथ काममीक्षाणां - स्वं मूर भिति निश्चयः ॥
अद्यपाने यथाकामं ~ वस्त्र राभरणै रपि
न प्रीणयति यौ भार्या - स पुमान्‌ पुरुषाधमः ॥
पिता र्ति कौमारे - भर्ता रक्षति यौवने
पत्रा रक्षन्ति वार्धक्ये - न स्वरी स्वातन्त्य महति ॥
अनुकूला प्रिया साध्वी - यस्यास्ति निजमंदिरे
तदेव भवनं नोचे ~ धथारण्य तथा गृहम्‌ ॥
पतिव्रता सुशीला च सुरूपा साधुभाषिणी
कुलजा भवती साध्वी = कथं त्वां त्यक्तु मत्स?
साध्वी भार्याच यस्यास्ति ~ स मान्यो बन्धुभिर्जनैः
स एव पुरुषश्चाष्यः ~ सयोग्य स्सवं कमसु ॥
वृद्धौ च माता पितरौ - साध्वी जाया सुतरिशशयुः
अधप्यकायं सतं कृत्वा ~ भतेग्यामनुरब्रवीत्‌ ॥ ५१
पकिभेदी पृथक्पाकौ - नित्य ब्राह्मण दूषकः
विप्रदरव्यापहूर्त च-्रह्यहुता तथैव च
एवं मुखा स्वतुदेरा ~ महापातक सं्िकाः ॥ ५२
अष्टम पट्टः ५४

तस्मा दुपेक्षमाणस्य ~ साध्वीं त्वां हितभाषिणीम्‌


प्रायश्चित्तोपदेशं भे ~ वक्तु महसि साप्रतम्‌ ॥
इति तिदित मात्मानं - विदतं च पुनःपुनः
भर्तरि प्राह सा साध्वी - किमर्थं शौक ईदृशः ॥
उचितं कि महा प्राज्ञः - धीरोदाप्तस्यते प्रियः
सव॑शास्ताथंतच्वज्ञः - किमर्थं कथ्यते प्रभो!
निजकर्माणि सर्वाणि ~ भोक्तव्यानि त संशयः
ईदुशान्येब कर्माणि - कृतान्थस्माभि रजसा ॥
कणमात्रं जलंवापि - अन्नं वा सिद्धमात्रकम्‌
सत्पात्रे नापितं यस्मा - त्तस्पाहारिद्रय मागतम्‌ 1 3,
कौ वा विचारये दर्थे - ह्यवश्यं भावि नीदृे
तस्मा द्िवेकिन स्तत्र - विचारो नै वसाप्रतम्‌ ॥ भ्र
इत्युक्त्वा वचनं साध्वी - पादयो निपपातह
निपतत निजां भार्या ~ आदिग्य च पुनःपुनः ॥
आदृत्य सांत्ववचसा ~ देशक।रोचितेन सः
आदाय देवतां स्वां च - उपादानपसे ययौ ॥
तदेव चितमानस्य - गच्छतो दिश मुत्तरम्‌
चिता समभव त्तस्य ~ ध्वजदत्तस्य धीमतः॥
तपसा वा महोश्रेण - वेतने नाधवा पुनः
यजनाध्यापनाभ्यां वा ~ आनयिष्ये धनं बहु ॥
इति मुदितमना ह्यूपाययोगात्‌
निज सुखलेश पराङ्मुखाभिमान,
ज्वलिति हृतभुजं प्रभातकाले
मुनिवर मंडित मभ्यगा दृद्टिजेद्रः ॥ दर्‌
इति श्री पराश्चरसंहितायां पराशर मैत्रेय सम्बादे श्री सुवर्चा
ह्‌प्िदट्वादशाक्षरमाहास्म्ये ध्वजदत्तचरित कथनं नाम
अष्टम पटलः
1 ।1 1
श्री पराष्ररे संहिता
लतम वटतः
~; ध्वजदत्त चरितं +
यः ~

7 ॥ कि मार्ष इनं गत्वा ~ प्वजदत्तः पराशर


तदनं वा किमाश्यातं?- तम्मेकूहि महामुने !
परारारः ।

तद्वनं नमिचारण्यं - यत्रास्ते पृष्करो मुनिः


यत्र संति मुन ब्राताः जपरे कश्यपादयः ॥
जपतो भव्य मंत्राश्च ~ ध्ययंत शचेष्टदेवताः
प्रायशो हनुम भक्ताः ~ तत्मंत्र जपतत्सः ॥
नित्य होमपराः केचित्‌ ~ काम्य होमपराः परे
अन्ये कमेपरित्यक्ताः ~ केवल ध्यान तत्पराः ॥
इत्येवं विवि व्याप्तं - बहुभ मुनिपुंगवैः
ध्वजदत्तो वनं वीक्ष्य ~ विस्मयं परमं ययौ ॥
दंतधावसपर्णानि - सिष्पुष्पफलानि च
गृहीत्वा निजपाणिभ्यां - प्रविष्ब वनगह्वरम्‌ ॥
यत्रास्ते पृष्करोयोगी ~ हनुमध्यान तत्परः
सुयेबिबसम ज्योतिः - हवुभन्म॑न्तर वैभवात्‌ ॥
ते देश मगमदीप्तं ~ शर्बर्भीत महात्मनः
तुष्णीं तस्थौ तदभ्यासे - विस्मृत स्वार्थसंश्नमाः ॥
यदृच्छया मुनीद्रोऽपि ~ माध्या्खिक मूपासितुम्‌
निवुत्तयोग स्तत्रैव ~ निवृत्त स्स्वांत रात्मनः ॥
ध्वजदत्तो महाप्राज्ञः - वीक्षमाणे महामुनौ
उपहारं निवेचयादौ ~ सास्टांगं प्रणतोऽभवत्‌ ॥
तवम पटलः ५७

अथा्रवी न्महाभागो ~ ध्वजद॑ततं हिजो्तमम्‌


किमर्थं मागतो ब्रह्मन्‌! केनवाऽपकृतो भवान्‌! १०
निविण्णवदनौभूत्वा चिताक्रंत इव स्थितः
एत त्सर्वयथापृष्टः - विचार्यं बरहितत्त्वतः ॥ ११
श्रुत्वा तद्वचनं विप्रः - पुष्करस्य महात्मनः
प्रत्युत्तरं यथान्याय्यं = वतु समुपचक्रमे ॥ १२९
कूडिनंनाम नगरं आसीत्‌ त्रंशोक्य विश्रुतम्‌
यत्रादुया वणिजा नियं ~ कुबेराधिकसंपदः ॥ १३
बराह्मणाश्चापि विद्वांसः ~ सुरराजगुरूपमः , ्ि
नित्यान्नदान निरताः - नित्य हौमपरायणाः ॥
स्त्रियः पतिव्रता स्सर्वाः = शूद्राः ब्राह्मण सेवकाः
क्षत्रियाः धर्मयोद्धारो - स क्वचि द्रणेसंकरः ॥ १५
नाभ्रू दविद्भान्‌ यः कोऽपि - ना वादकुंशक स्तथा
ना षडगविदत्रासीत्‌ - नायज्वा तत्र पटरणे ॥ १६
एवं सवंसमू द्धंऽस्मिन्‌ - ध्वजशर्मा बहुश्रुतः
बह्वचो माम्यगोत्रकष्च जितातर्बाह्यशात्रवः ॥ १७
तस्याऽहं अयेष्ठपुत्रर्च ~ कनीयान्‌ मम भद्रकः
तस्याऽनुजौ भद्रबाहुः - सरवे वेदपरायणाः ॥ १८
अनुजौ तौ महापुर्यां उपादानपरायणौ
तेषां ममापि पूत्त्रासे नालं क्षुक्षतांतये! मने ॥ १९
पुत्त्रामे बहव स्संति साध्वी भार्या प्रियंवदा
उपादानाजितं धान्यं नालग्रास्ायनो मुने ॥ २०
शाकाहारेण सा साध्वी जीवं कुरते भ्रुशम्‌
उपवासपराप्रायः - साकाभावे पतिघ्रता ॥ २१
तदैन्यदशना देव - कदाचि दर्तिचितितः
अवास्य तां प्रियंर्वाबियैः कंचयित्वाश्हु मागतः २९
8)
भ श्री पराक्षर संहिता

तस्मादू.शिक्षहन्तारं स्वं सौभाग्यदायकम्‌


सवंदूःखहरं चाऽपि - ह्य.पायं वक्तु महसि ॥ २३
बहुनाऽत्र किमुक्तेन? ममेतद्वचनं श्रुणु
दारिद्रयसागरे मग्ना - नस्मा नुद्धारधिष्यसि ॥ २४
इत्युक्तवा ध्वजदत्तस्तु - पादयो्निपपातह
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा - दया्रं मनसो मनैः
न्यपत नऋ्णतध्यांगे नेत्राम्या मभ्पुविदवः
हनूमंतं हूदिष्यात्वा धेयं मास्थायं पूष्करः
ध्वजदत्तं सभूत्थाष्य माभंषी रिति चात्रवीत्‌ ॥ २५
अस्त्यन्धंपरीहार - समर्थो हनुमान्‌ प्रभुः
वतते हानुमन्संत्रः - देन्य किमु? द्विजोत्तम! ॥ २६
दैवतानि कतिसन्तिन भूमौ
नैवतानि मनसो मतानिमे
वीक्षितं जडदसरिद्ररक्षणे
दैवतं हनुमदाख्यमेव यत्‌ ॥ २७
मत्रजाल मपि.नाञन्यगौचरम्‌
रोचते कमपि मंचकं विना
कारणं करि मतिरिक्त मत्रनौ
बायुनंदन मनोःपरिग्रहात्‌ ॥ रय
ब्रह्मविष्णू शिव मैथिली क्लिवाः
काय॑सिद्धि शिथिलोचमा मुहुः
अंजनासुत मनु प्रभावतो
भुंजते शख महनि द्विज ! ॥ २९
तत्र तत्र भवते मनूत्तमम्‌
कायेसिद्धिविषये दृढ श्रतम्‌
दानपात्र भवत दिल्लाम्यहुम
पुण्यतीथेसकिले विगाह्यताम्‌ ॥
तवम्‌ पटलः ५९

इत्य माह्‌ वचनं मनोरमम्‌


ब्राह्मणं मृशदरिद्र शेखरम्‌
नित्यकमं निधयो मुनीश्वराः
पुण्यतीथं मविक्ञ न्सहाऽमुना ॥ ३१
यत्रसिद्धि मगमन्मुनीद्वसाः
स्तानपान हतकिल्बिषाः क्षणात्‌
तत्र पृण्यसलिलि द्विजस्स्वयम्‌
स्नानपूवेकं विधि चकारवे ॥ ३२
स्नात्वा तु पृष्कर दरीघर - पुण्यतीर्थोदके शुभे
कृत माध्याह्िका याथ ˆ ध्वजदत्ताय धीमते ॥ ३३
सूवच॑ला समेत श्री हुनुमन्मंत्र मुत्तमम्‌
द्वादजाश्चरविष्टेति - प्रसिद्ध जगतां त्रये
हनूमध्यान सास्थाय ~ ध्यात्वा गुरुपदाबुजम्‌
विन्यस्य मस्तके हस्तं - विप्रा योपादिदेश ह ॥ ३४
ध्वजदत्तौ महासत्र ~ मुपदिष्टं महुषिणा
अत्यादरेण जग्राह ~ निक्षेपं निर्धनो यथा ॥ ३५
ततो नियम मास्थाय - जजाप हुनुमन्नुम्‌
गुरूपदिष्ट विधिना ~ तत्र पृण्यजखातरे ॥ ३६
उपदिश्य महामंत्रं ~ पुष्करोऽपि सहामुनिः
ध्वजदत्ताय विप्राय ~ जगा साश्रम मात्मनः ॥ ३७
स्वावेक्षणोघ्युक लसन्मुख छृष्णनागा
माकासितात्महितलोभ खगेद्रनाथाम्‌
आसादिताऽतिथि बिख्प्रकर्रागणाग्रा
मध्वस्त पृष्करमुनि निजपणेक्ञालम्‌ ।। ३५
इति श्री पराशरसंहितायां श्री पराशर भेत्रेय संवादे ध्वजदत्तचरित्र
कथं ताम नवम पटलः
श्री चसद्रार संहिता
दशम पटलः
~: सूरयसुता कथनम्‌ :-
श्रीमैत्रेयः :-

शो ।। ध्वजदत्तो जपन्म॑तरं ~ कदा सिद्धि मविदत?


पुर्चर्या कतिकृताः? पराशर! वदस्व मे ॥
श्री पराक्र ४

शास्व्रक्तयिधिना विप्रो ~ जपन्स महनिशम्‌


सिद्धि नावाप मंत्रस्य ~ तथापि जपत्िस्म सः ॥
ग्रीष्मे तप्तरिायांच ~ वर्षाधु शिकतातले
हेमन्ते शिशिरतौ च ˆ रत्रौ शीततजटखतरे ॥
जपन्नपि महामंत्र सिद्धि नैवाप सद्विजः
निराहारो जितस्वापः - सर्वदा विजितैद्रियः
मन स्तत्रैव संयोज्य - बाह्यं तैव विवेद सः ॥
गुरुदेवपदं चैव - विना विदति तदद्धिजः
तस्मा त्प॑चपुरह्चर्या - विधावपि सिध्यति ॥
दैवमेव महामान्यं - ततो मान्यौ महामनुः
इति निद्वितवान्‌ विभ्रो - नल्वैवं गुव भवम्‌
चिसयापि महामंत्र - सिध्यभावादुद्िजोत्तमः ॥
निवेदं परमं चागात्‌ - गरुविश्वासवजंनात्‌
सिध्यभावे निदानं यत्‌ - गुरुविदवासवज॑नम्‌
एवं न ज्ञातवान्‌ विप्रः तदेव ज्ञातवान्‌ गुरः ॥
सप्तकोटिषु मंत्रेषु ~ विध्यमनेषु पृष्करः
ं ।1
दिष्टवान्‌ जडमंत्रं मे = यतस्तन्मं्रवचकः
दरम पटः ६१

महतो मुनय स्संति - ता सवेक्ष्याय मथितः


मां जहातिन दौर्भाग्यं - वने वा पटुणेऽपि वा
इत्येवं खद्यमानस्सन्‌ ~ जपा दुपरतोऽभवत्‌ ॥ ९
अथास्मसि चतरे व्याधो - गाखोनाममहाधनुः
महाग्याधिषरीर्तागो दुःखितौ व्याधिपीडया ॥
मृगयावशच मापन्नो - चैमिशारण्य माविशत्‌
ध्वजदत्त' ददरशणदौ = दरिद्रध्वजमुत्तमम्‌
तत्समीपं समागत्य - व्याधो वचन मन्नवीत्‌ ॥
ब्रह्मन्‌! मे व्याधिपीडास्ति - केनोपायेन ज्ञाम्यति?
त मुपायं वद स्वामिन्‌ त्वस्सेवां करवा ण्यम्‌ ॥ १२
इत्युक्त स्तेन विपोऽपि व्याधं चेद मुवाच ह्‌
अहं दादिद्रयदुःखाब्धौ - मग्न स्त्वां कथमुद्धरे
करिच त्युष्करनामास्ति - ह्यास दत्रंव लक्ष्यते ॥ १३
त मुदिष्य नगन्तव्य ~ यतो वंचकशेखरः
दरिद्रता विनाशाय ~ बहुधा प्रथितो मया
सं्राभावं ममादिश्य वंचयित्वा गतो यतः
संत्रभासं जप न्भूयः - सिधि नैवाप्तुया महम्‌ ।। १४
दुश्चरं हि तप स्तप्तं ~ तत्तथाऽपि नसिध्यति
पुरदचर्याश्च बहुधा - ता स्सिद्धि न॑दृश्यते
तस्मात्‌ प्रारन्धकर्माणि भोक्तव्यानि न संशयः ॥ १५
दैवं नास्ति मनु र्नस्ति गृर्नस्तीति मे मतिः
अथवा विद्यते मंत्रो - गुरव दैवतं तथा
कितु पुष्कर मासाद्य - मागृह्तीप्व मनुंत्विमम्‌ ।
इत्युक्त ध्वजदत्तेन - व्याध इश्रुत्वा प्रियंवचः
ध्वजदत्त निषिद्धोऽपि ~ दिदृक्षु. पुष्कर मुनिम्‌ ॥
निवृत्तिकामो रोगस्य - तमेव शरणं ययौ
अत्रवी्ुष्करं व्याधः - सास्टांग नतिपुवैकम्‌ ॥
६२

जात्पाहुमृगयुत्रह्यन्‌ ~ गालो नाम्ना महामूने।


व्याधिना दुनिवारेण - पीड्यमानो दिवानिशम्‌ ॥
अन्नं नरोचते मह्यः - न वा भार्याऽतिसुदरी
नवा वस्त्राणि सुद्यानि - सुगंधकुसुमान्यपि ॥
चंदनं चंद्रविवामं - शय्या वा हुंसतुकिका
रसाद्च षड्विधा वाऽपि ~ नरोचते सहामूने।
नोत्सहे कानि वस्तुनि ~ व्याधिग्रस्तः निरंतरम्‌
आसेटनापदेदोन - पयंटम्पहनातिरे
पुवंजन्माजिता व्पुण्या ~ दद्रक्षं त्वां महाभूने! २३
अधुनाऽहुं ृतार्थोस्मि ~ मन्ये व्याधि विनाशितम्‌ २४
सम्य वपरीक्षितुं - सीरं - व्याधस्य मुनिसत्तमः
सम्भृहूरतापदेशेन - कारक्षेपं चकारः सः ॥ २५
तथापि मृगयूर्गलः ~ परिचर्यामुपाचरत्‌
फलानि परिपक्वानि ~ मधुरास्वादनानि च
मुनये दत्तवान्‌ गाढो मृहीष्वा वनगह्वरात्‌ ॥ एद
समित्पल्लव पुष्पाणि - ब्हिर्चाऽपि सकदकम्‌
समाहुत्यार्पयामास - पष्कराय महात्मने ॥ २७
तथाऽपि पुष्करोयोगी - किचिन्नादत्त गालकातु
सौनमेव समास्थाय ~ परीक्षन्‌ व्याधवतंनम्‌
मनसैव मुमोदांत - तस्य विश्वासदर्शनात्‌ ॥ ९1
एवंबहुविघः कालः - तस्स्याऽभूत्परिचर्यया
उत्तरोतर मत्य॑तं - विश्वासं रभतेस वं ॥ ५९
तमेवं परिच्य॑तं - व्याधं व्याधिनिपीडितम्‌
कृपया वीक्षयामास - कदाचि त्ृष्करोमुनिः ॥ 1.

कृपया वीक्षणदेव - गार स्संहृष्टमानसः


निवृत्तं तु तदा मेने ~ रोगाक्घि भयपीडितः ॥ २१
दशम पटलः ६१
अत्रवीद्पुष्करो वाक्यं ~ व्याधं गुरूपरायणस्‌ । ३२
व्याधस्य संत्रदानार्थं - संदेहेन महामुनिः
हनूमंत निजा भीष्टं - दध्मौ दवत शेखरम्‌ ॥ ३१
हनुमान्‌! देवदेवेश! स्वभक्तानां परिपालक)
श्रीसमचंद्र संप्रीति कारण! व्वामुपाश्रये ॥ ३४
ध्यातद्च हेनुमां स्तेन - भक्ताम्याश मुपागमत्‌ ॥ ३५
सुवणं कूडकर च्ोति - दीप्त गडस्थल दय
हैमोपवीत संवीतो ~ दिव्य पीतांबरावृतः ॥
रल्नककणसन्नादी - ध्वन न्मंजीर मंजुलः
नवरत्नांशु संवीत ~ महाह मवुटोज्वरः ॥
पक्चाल्टबि शिखौपेत ~ क्वधित स्वणं वर्णकः
सुवर्च॑छां दधानश्च ~ वामभागे निजप्रियाम्‌ ॥ रद
हनुमत्‌ पादपद्मा न्यस्तनेत्र मधूत्रताम्‌ ,
ध्यायतं हृदि भर्तारं ~ पावंतीमिव शंकरम्‌ ॥ ३७
कंबुकटीं महाभागां ~ पीनोन्नत कुचद्वयीम्‌
किकिणीजाल सन्नादि ~ मेखलादाम शोभिताम्‌
पदागुष्ठ नलनज्यौति - जितोद्य च्चनद्रमेडलाम्‌
आदशंसदुश प्रख्य गडमाग स्पुरन्मुखाम्‌ ॥
स्वं ताटंक संरोचि - दश्रीकार सदृश श्ववाम्‌
नवचंपक सूनाभ ~ नासां चंद्रनिभाननाम्‌ ॥
कर्णान्तायित नेत्रां तां - काम चापायित भवाम्‌
भगरूर बह धम्मिल्लां - कलहंसगति स्थिताम्‌ ॥ ४१
पक्वविबाधरोष्टींतां - स्फररदुशन दाडिमाम्‌
मूक्ततिलक संाजित्फाल पदां मध्यमाम्‌ ॥ २
किरीषपुष्प मृदुर - बाहुयुग्म मनोरमाम्‌
अंगुलीयक मुद्रति ~ स्परदगुलि पाणिना
६४ श्री पराक्षर सहिता

वीजयंतीं स्वभर्तारं ~ चाभरेणशर्श्शनं ।। ४३


रभा सौद सर्वस्व - हारि रभोरं संश्रमाम्‌
सिकतामय सौदययं - जधनां घन विश्रमाम्‌ ॥ ४
आवतं निम्न विवर - स्फुर न्नाभिगरहातराम्‌
रक्तपंकेरुह्‌ प्रख्य - रोमराजि विराजिताम्‌ ॥1 ४५
मुक्ताहार स्फुरद्गरीवां ~सर्वाभरण भूषिताम्‌
मंदस्मितं सुवर्णाभां - सूयैपुतरीं सुवच॑लाम्‌ ॥ ४६
कौडेयं परिधानं च - दधानं च कुशेशयम्‌
एवं सवंगुणोपेतां - प्रेयसीं माश्तासजः
वामभागेवहन्‌ भार्यां - क्षणा प्प्रदुरभू न्मूने ॥ ४७
करभकरभवाहुः स्वणंरभावनांतः
प्रचल दचलम्परद्धो व्यक्तचंचत्करान्जः
अधिकरुतलमगात्त लुष्कराधिष्ठितं यतु
रविसुतकरधारी ठंबहारो हनूमान्‌ ॥ ठ
इति श्री परास रसंहितायां पंचमूख हनुमद्धिववस्णे श्री पराशर त्रेय
संवादे सूर्यसूता कथनं नामं दशम पटलः
५1 र ।1

श्री पराशर संहिता


एकाद पटलः
~; गार चस्तिम्‌ ~
श्री पत्रेयः ~

शो 1 हनुमन्मूनि संवादं - श्रोतुमिच्छा म्यहं मुने


तं ममाचक्ष्व पापघ्नं - पराशर! गुरूत्तम। १
एकादश्च पटलः ६५
श्री वराह्यर्‌ः ४
त मागतं हनूमतं - स्वदष्टि विषयं द्विजः
दृष्ट्वातु सहसोत्थाय ~ साष्टांगं प्रणतोऽभवत्‌ ॥
पुनरुध्थाय संतुष्ट स्तुष्टावाभीष्ठ दंवलम्‌
हनुमत मुवाचाथ पष्करो दीनवत्सलः ।}
गारोऽयं सूगयर्वीचः ~ कथं मंत्रस्यतेप्रभो
योग्योऽयमिति सदेहो - बाधते मा महनिशम्‌ ॥
अयं तु चिररात्राय - मामूपास्ते कृतांजलिः
कपीद्रस्तमुवाचाथ - मा कुषष्वत्रि संशयम्‌ ॥
गन्मन्त्रजाक विषये ~ मद्भक्त मय्यपि हिज!
उपदेश गुरौ घापि भक्तिरे नात्र कारणम्‌ ॥
द्रोवा विप्रकीर्णोविा - वैश्योक्षा क्षत्रियोऽपि वा
पिप्रोवां यद्चतश्चापि ~ योषिद्वा पुरुषौऽपिवा
मन्मन्त्रविषये सरवे - प्त्राण्येवं न सरायः ॥
तचकाय कृत्नाय - दांविकायाऽति लोभिन
गसं विदवास् हीनाय नद्यं सन्त्र मृत्तमम्‌ ॥
तस्मादस्तस्य विदकवासः ~ स्थिरा भक्ति रभूदद्विनः
देयन्नेवाश्य मंत्रं मे ~ हादशाक्षर मुत्तमम्‌ ॥
इत्युक्त्वा हनुमान्‌ भवतं - तत्रैवांतरधीयत ॥
ततस्पारस् चक्रांग - हंसकूजित शोभितम्‌
नख्कूवकुटकोयष्टि कात्यूह्‌ कककूजितम्‌ ॥
विकचत्कमल त्राति - श्रममाण सधूत्रतस्‌
मल्लिका जाति रुकरुच - सुरभि कात काननम्‌ ॥
हृगुमत्पादनिर्माल्य ~ शोभितोभयपाव॑क्म्‌
पुरघ्रीकुच हारिद्र ~ रंजितोस्र विराजितम्‌ ॥
9)
~ 1: १५1 ९ ३१८९५११

जपता मुनिबृन्देन - सेव्यमान महनिशम्‌


सर्वपापहरं नृणा - सविदूरं भयापह्‌ ॥ १४

्रण्यतीथं मिति स्यातं ~ त्रिपु लोकेषु विश्रुतम्‌


दक्लेयामास गाछाय - पृष्करो हश्त संज्ञया 1 १५
पूण्ययीर्थ प्रद्यु - प्राह गां मुनीश्वरः
स्नात्वा तत्र महापुण्ये - सीध्रमागम्यता मिति ॥
गालस्तमत्रवीद्धिप्र ~ भवत्पादाबु दीयताम्‌
तदेव पुष्करं गंगा - तदेव कुशिकात्मज
कावेरी यमुना चैव ~ कृष्णवेणी सर स्वेती ॥
तदेव मानसंतीर्थं ~ तदेव सरयूनदी
तदेव चन्द्रभागाऽपि *फल्गुनी सिधुसंगमः ॥ १८

यस्याऽपि नात्र विश्वासो ~ गुरपादोदके शुभे


नपुलस्त्यथ दु्नीति ~ तीर्थानामयुता न्यपि ॥ १९
हस्या रशतसहस्नाणि - ह्यगम्धागमनानिच
स्वण॑स्तेयादि पापानि ~ सुरापान छतान्धपि
गुखपादोदक स्पर्शात्‌ - सर्वधान विनाशस "1
तस्मादिदं शरीरं मे - भवत्पादाु धारकन्‌
आपाद मस्तकं शीत्र' - सिच्यतां करुणानिधे
यद्वैभमवा दह्‌ सद्यः - कार्यसिद्धि मवाप्तुयाम्‌ ॥ २१
इत्युक्तः पृष्करस्तेन ~ व्याधेन वृढबुद्धिना
स्वगुहं च हनूमन्त ~ ध्यात्वा यौगिदां वरः
घ्रोक्षयामास तध्यगि - निज पादोदकं मुनिः ॥
गुरं पादोदकस्पशं - विद्वत्ता तं किल्बिषः ।
सद्यो निवृत्ति मगमत्‌ - व्याधेः व्याधौ दुरात्मनः ))
ततो विमख्देहस्य ~ गाक्स्य विभलाल्मनः
सुवर्चला समेत श्री हनुमदूढयादश्षाक्षरम्‌
संत्रराजमिति स्यातं - दिष्टवान्‌ करणानिधिः॥
एकादश पटलः ६७

गालो जपन्‌ मह्मं - सच्निधा वैव सद्गुरोः


अष्टोत्तर दतावृत्त्था ~ सद्यरिसद्धि मवाप सः॥
गुर विश्वास माहाल्स्वात्‌ ~ गृरपादाुसेवनात्‌
मनोनमेत्यवत्वा च्च ~ सद्चःस्सिद्धि मवाप सः॥
अतीद्रिया्थजालानि - भूत भव्य भवन्ति च
दिष्टमात्रे महामंत्र ~ बुद्धवा स्मृगयुस्तथा ॥
एवं सर्वां विज्ञानात्‌ - प्रागहं सृप्तवा नपि
बुदढधोऽह मधुनाचेति - जजाप व्याधवल्लभः ॥
निधयोऽपि सम्रद्धाच ~ विषयास्तस्य चक्षुषः
गरुविश्वास माहात्म्यात्‌ ~ अभवन्‌ तस्य वर्यगाः
खेचरत्व मभरत्तस्य - सचार स्सवंविष्टपे ॥ २९
सिद्ध चारण गधर्वाः - इन्द्राद्या अपि देवताः
व्याधस्य गुरं विरवासातु - विस्मयं परमं ययुः ॥ ०
पपात पुष्पवृष्टि इच ~ तनृतु श्चाप्सरो गणाः
देव दुन्दुभयो नेदुः ~ वपर्वाता यथा सुखम्‌
ततः परम संतुष्टो - मालो गुर मथान्नवीत्‌ ॥ ३१
कृतार्थोऽस्मि महाभागः = तव पादांबुसेवनात्‌
महामंत्र प्रदावा च्च ~ सिद्धोऽस्मि जगर्तांत्रये ॥ ३२
संप्राथ॑ये परं ब्रह्मन्‌ - भवंतु मधुना गुरो
तव पादान्ज युगले - भक्तिर्भूयान्निरन्तरम्‌ ॥ ३३
इदमेव ममाभीष्ट ~ मितौऽन्य नास्ति मे मुने
आदिस्यता ममाज्ञाप्य ~ माभूत्कार विपयंयः ॥ {21
व्याधस्य वचनं श्रुत्वा ^पुष्करः पुष्करेक्षणः
तथेति प्रतिजग्राह - मुख्यश्चिष्यो भवानिति ॥ ३५
मंत्रस्सिद्ध इतिज्ास्वा - न व्याज्योहि कदाचन
प्रत्यवायोभवे न्नून ~ दारिद्रयच भवेन्महृत्‌ ॥ ३
दण श्री पराशर संहिता

यथाशक्ति जपः कार्यः ~ हनुमस्प्रीतये सदा


भोक्तव्याहि महाभोगा ˆ यथेष्टं बन्धुभिस्पह्‌ । । ३७
भुक्त्वा भोगान्‌ ततो गाः ~ हनुमत्पद माप्ुहि
इत्युक्त्वा प्रेषयामास - व्याधं तद्रइम पुष्करः ॥ २८

प्रेषितो गुरुणा गालो ~ विसृज्य बाष्पमुत्तमम्‌


प्रदक्षिण नमस्कारैः पूजयामास तं गुरुम्‌ ॥ २९
अथं शर पद पद्म रग्न चेताः
श्रित निजकायंभरो मुरं प्रसादात्‌
निजगृह्‌ मुपचक्रमे निग॑तु
निज गुर संप्रिपन्न सौम्य भावः ॥ ४०

इति ध्री पराद्ारसंहितायां ध्री पराशर पैतरेय संवादे


श्री गाल्चरितं नाम एकादश पटकः

1 (1 1

श्री परारार संहिता


व्क पटलः
~: गुरुभक्ति कथनम्‌ :-
श्री मैत्रेयः :-
कायंसिद्धि मुपागम्य ~ व्याधो मन्मथ सुन्दरः
ततः किङकृतवात्‌ गालः - मध्ये मार्गं पराकर। ॥
श्री पराशरः
मेत्रेय! श्रुणु. वक्ष्यामि ~ गाल वस्तं यथाक्रमम्‌
यदुवृत्त दशेनादुभूयो ~ देवा अपि मुदं ययुः +|
हाद्ररा पटलः ६4
गच्छन्मार्गे सरनरगा्ठः - ध्वजदत्त मवक्षत
दृष्टमात्रे द्विजे तस्मिन्‌ ~ त्मक-वा तत्पदवीं हठात्‌
भीतो माग्तिरं प्राप्तो गुरं निदाप्रतोऽभवत्‌ ॥
गच्छन्त मदुमृताकारं = सूयंबिब मिव स्थितम्‌
दृष्ट्वा तं सहसोत्थाय ~ विप्र स्तियं क्समागतः ।
जवेन महता धावन्‌ ~ महाविशवास भुत्मृजन्‌
महता रहेमा सोऽपरं ~ क्षणा दुगालेन संगतः ॥
तं तथा गाल मासाद्य ~ विप्रौ वचन मन्रवीत्‌
मामुपेक्ष्यवव गतासि? सुहृस्राण समो मम्‌ ॥
त्व दागमन मेवात्र - प्रतीक्षयाऽह्‌ मवस्थितः
ऋजुगावें परित्यज्य कथं गतासि वक्रताम्‌?
इत्थं रूपं कुतो रुभ्धं ? कदपंस्याऽपि मोहनम्‌
कस्सितं पूवं सूपं तु - निवृत्तं केन हैतुना ?
एतत्सव मम'ख्याहि - पृच्छतो दीनवत्सल
एवं संप्राधित्तो गालो ~ यथा वृत्त मवेदयत्‌ ॥
पृष्कस्स्तु महायोगी ~ गुरं गौ रव गोचरः
निज पादोदकेनैव - दुर्दशां मे जहार सः ॥ १०
तदनुग्रह एवाऽयं - श्रेयोहेतुः पर मम
तती रूपमिदं प्राप्तं - रमणीयं मया द्विज ॥ ११
इदानी महुमागच्छन्‌ - मृगयाम्यास पाटवात्‌
चमरी द्रष्टुकामस्सन्‌ ~ वक्रमागं मुपःगतः
इत्युत्वा व्याधवर्योऽपि ~ निजवेदम क्षणादगात्‌ ॥
अग्य स्वगृहं गालो -भुंजन्‌ भोगान्‌ यपेप्सितान्‌
पुत्र मित्र कलत्राचै - बहुकालं विहृत्य सः
हनुमन्मंत्र माहात्म्या - दगम त्रमांगतिम्‌ ॥ १३
ध्वजदत्तोपि विप्रे्र - स्सिद्धयभावा च्चिरादपि
न्याधाविरंब सिदूधेश्व “ मिद्धे परमं गतः ॥ १४
१ १ २२.५१

महायेगेन संभ्रांतः ~ पृष्करं पुन राययौ


प्रणम्यदरिरसा विप्रौ ~ वचनं पुनरब्रवीत्‌ ॥ १५
ब्रह्मस्नहुं द्िजेष्ठः - वेदवेदगपारगः
सवंशास्चार्थं तत्वज्ञ ~ स्सदाचारो जितेंद्रियः
एवं विधो जपन्संत्रं - न सिद्धि कथ माप्नुयाम्‌ ॥ १६
पुरश्चर्यां बहुधा - कृताअपि महामूने!
महतानियमेनाऽह मजपं मतमुत्तमम्‌ ॥ १७
निराहारो जितस्वाप - स्नात्वः पृण्यसरिज्जले
यर्धासु सिंकतास्येव ~ हैमते जलमध्यमे ॥ १८

ग्रीष्मे तप्तशिलायां च ~ जपश्लपि महामनूम्‌


सिद्धि कदापि नैवापं - विटंबः केन हेतुना ?
व्याधस्तु तीचजन्मोऽपि ~ दूराचारो द्िपात्पशुः
क्कूरकमं दुराहारा ˆ स्सदा विषयलम्पटः | २०

सुरापान रतश्चापि ह्यगम्यागमनोत्युकः


दुराचाराश्च येचाऽन्ये ~ तेषु स्बेत्र तत्परः २१
कथं मंत्रस्य योग्योऽयं = कथं जानाति तद्विधम्‌
भवतावा कथं दत्तं ? व्याधाय ज्रूरकमेणे ॥ ९२
कथ महति गारोऽ्यं - इवा यथा हूविराध्वरम्‌
आग॑त वा कथं योग्यः - शुनीवाध्वर मंडपम्‌ ॥
अथवा जपतो मंत्रं -किन सिद्धयति? मे मुने! २३
इत्यु्तव॑तं ध्वजदत्तमग्रतः
किमेत दावं ? भिहेति चितयन्‌
निवारयामास स गरलदहूषणातु
रानैदशनं स्सात्ववचोभि रात्मवान्‌ ॥ [41
द्वादस पटलः ७६

कषिप्रं दिदृक्षु दिशधिकान्यक्कत्यो


भहाभनो स्सिद्धिमिलंबहेतुम्‌
परत्यण्दृशा दैबित सावंभौमम्‌
विभाव्यामास नि्जतिरंगे ॥ २५
ततो योगं समास्थाय ~ दृष्टवान्‌ निखिरजगत्‌
वर्तमानं यदेवास्य - भरत भावि च यत्पुनः ॥ २६
विचच्य सकर पशयन्‌ - द्विजवृत्तांत संग्रहम्‌
निल््विकाय महायोगी ~ हतुं दास्य विरम्बने ॥ २७
निदविचघ्वैव सुमिस्सम्य - रध्वजदत्त मथाब्रदीत्‌
अविक्वासो महानस्ति - द्विजते गखोचरः
तस्मा ्िकम्बते मंत्र ~ विधिवञ्जपतोऽपिवा ॥ ण
मंत्रे तीर्थे ्िजे दैवे - दैवज्ञे भेषजे गुरौ
यादुक्ली भावना यत्र - सिद्धिभेवति तादृशी ॥ २९
मत्रे दवेच भिदवास - स्तवास्ति द्विजसत्तम।
कितु नास्ति तव श्रद्धा - गुरौ संत्रोपदेष्टरि ॥ २०
देवादप्यधिकं मान्यो ~ गुर भ॑स्त्रोपदेशकः
दैवश्वरूम मिं - मौोधितं येन चात्नः || ३१
गुरु विइ गस महात्म्या - द्गालो नीचतरोऽपि वा
इष्टसिद्धि मवयं - भरंडते भोगान्‌ यथेप्सितान्‌ । ३२
गुरुरेव परदैवं गरोर्वा व्यद्धि किचन
गृरुदैवतयौ रक्य भावात्तरति चेतनः ॥ ३३
गृरुणोदीसितिं वणं - व्यर्थ वां साथ मेववा
तदेव तारकं मंत्र - भिति वेदविदो विदुः ॥ ३४
त्वदथं महुमुदिरय ~ हनूमन्त मभावयम्‌
मा मन्वगृह्णक्छृणय। यथा्थकथनेन सः ॥ ३५
ध्वजदत्त] भवानेव ~ सर्वदास्त्रा्थं कोविदः
गुरु विइवास हीनत्वात्‌ ~ मन्त्रसिद्धि न विदति। ३६
श्ना पराशर प्रहिता

गुरुविदवास पर्यंतं - पुरस्वर्या विधियुथा


मन्त्र दवत माहातमयं ~ यस्मादृबोधयति स्फुटम्‌
तस्मादुगुर्म॑हादेव ~ भित्यवोचत्कपीडवरः ॥ ३७
तदिदानीं पुनविप्र| गुरु विदवासपूर्रैकम्‌
इद मेव महामंत्रं - जपं निश्वल मातसः
ततस्सिद्धुयति म॑त्रंते- मा कुरुष्वाऽत्र संशयम्‌ ॥ 3
इत्युक्त गुश्णा विप्रौ ~ हित विक्वास पूवंकमू
ध्वजदत्तः पुनः प्राहु - गर दैवतसञ्चिभसू ॥ ६९
पापोऽहं पापकर्मा ~ पापाञ्त्मा पाप सम्भवः
अविष्वसरान्ि मग्नोऽहं ~ तस्मा न्मा मुद्धर प्रभो? ४९
गुरुविद्वासं दीनस्य - प्रायदिचित्तं वद प्रभो!
प्रायश््वित्त विष्टीन्य नास्ति कर्माधिकारिता ४१
अधिकार विहीनस्य - कृतं कमपि निष्फलम्‌
न हि कषुद्रहृत्री यागः ~ फल्ती त्यमुशुश्रुमः ।। ४२
तस्मा त्पापापनोदाय - प्रायरिवत्त विह्यच्यताम्‌
दुलंभं सुरुमं वापि ~ करिष्ये नाऽत्र संशयः ॥ ५३
एवं दृढयति विप्र - मकृतार्थं दरित्रकपू
हनूसत्पादतीरथेन ~ प्रोक्षयामसि पुष्करः ठ
संप्रोक्षणा निवृत ~ मूर्वैविश्वास कर्थमः.
ततो गुर पदांभोज ~ जलेन स्तानमाचरत्‌ । ४५
इदमेव ममानंत ~ जम्म संपादितैनसः
प्रायदिचित्त मिति व्यक्त -मुच्चैरुच्वारयन्‌ द्विजः ॥ ४६
अद्यप्रभृति योग्यो - सव॑कमं स्वि तीरयन्‌
पादसक्तमरदा तस्य ~ चक्र स्वस्योध्वै पुण्ड्िकिम्‌ ॥ ४७
ततो विप्रौ गुरं नत्वा जप्तु तेन प्रबोधितः
कायंसिद्ध समरदिदमं - पुण्यत मुपागमस्‌ ॥ र्त
४१५ ८,
७३
आचम्य विधिवत्तत्र ~ ध्यात्वा गुरुपदांबुजम्‌
समभावनयां युक्तो - गरुद वतयोद्रयोः
अष्टोत्तरशतं भूयो - जजाप द्वादक्षरीम्‌ ॥
सिद्धप्राये महामन्त्र - जप्तमाचरे महात्मना
आयास्मन्तरेणैव ~ सिद्धि स्तस्याप्यजायत्त ॥
ततौ जपत मन्यग्रं ~ पुष्करस्वात्रमुत्तमम्‌
सुवच॑छापति दश्रीमान्‌ ~ कतु वै विप्रवीक्षणम्‌
अंगदादीन्महा भक्ता ~ नबादीत्कपिनायकः ॥
सज्जं भवंत. कुन्तु - वाहनं गमनाय मे
यत्रास्ते पृष्करच्छात्रो - ध्वजदत्तौ महामत्तिः ॥
त पञ्चरत्‌ महापोरं - पुण्यतीथं जलांतरे
सिद्धि नाविन्दताऽ्यापि - सदेशो गम्यता मिति ॥
भरतं, राज्ञावच शभरत्वा - सर्व प्रीति मवाप्नुवन्‌
भवरत्नांचिताकार - सहासन समन्वितम्‌
उष्ट्र हेमाद्रिसंकाशं - निस्युः परिजना जवात्‌ ॥
भानीत मद्भूुताकार ~ मुष्टं वायुजवान्वितम्‌
नीलदत्त कालम्बौ - दुचुमा नारुरोहु तम्‌ |
मृगेच्् इव शेलन - मिन्द्र एरावतं यथा
हरि य॑था गरुत्मतं ~ वृषं वृषभ केतनः ॥
वाहनोत्तम मारुह्य - हनुमा न्मार्तात्मजः
चित्रावसुङ्ृत स्तत्र - सेनांगद पुरस्सरः
जगास निजवामाक ~ दीप्यमान सुवचैलः । ७
अथ गुरुपदपद्म भक्तियोगात्‌
छत निजमन्त्र फकेफलोन्मूते च
द्विजवर वरदान संभ्रमोऽगात्‌
निजपरिवार श्रुतो गतो हनुमान्‌ श्य
10)
2, ॐ पररार ६ टूरता

करभ कलभ संनिरीक्षणाच्च


जय निनद श्रवणाच्च मागधानां
हनूमदभिख्य जयांकित ध्वजाग्रा
त्परिबुषुभ्रे निजदेवतं द्विजेशः 1 ५९
इति श्री पराशरसंहितायां श्री पराश्नर मेत्रेय सरवादे
श्वी चुषर्चला हतुमदुद्राद्ाक्षरी माहात्म्य
इादश्ष पटलः

श्री परद्र संहिता


त्रयोदश पटलः
~: हचुमदनुग्रहेम्‌ ~
श्री मैरेयः :-
टो ॥ ततः कि मकरो द्विप्रः - निषचि त्याशु स्वदैवतम्‌
आख्याहि तन्महाभाग - पराशर कृ्पाबधे ॥ १
तस्य तद्वचनं भत्वा - महायोगी पराशरः
तत्कथाश्रवणे व्यग्रं - मैत्रेय मिद मत्रवीत्‌ ॥ २
श्री पराशरः
मैत्रेय! स्वं कृतार्भोऽसि - यतस्ते धार्मिकी मतिः
हनम द्धक्ति विषये - नालं बुद्धि तु विदत्ति ॥ ३
अनंत
रतुवुत्तातं - ध्वजदत्तस्य धीमतः
मैत्रेय! ते प्रवक्ष्यामि - सावधानमना इष्यृणु ॥ ४1
ततः प्रेक्ष्य हनूमंतं - वरदानाथं मागतम्‌
प्रस्युत्था नाभिवादास्यां ~ पूजयामास वैद्धिजः
निजदेवशुवाचेदं ~प्राजल द्विजसत्तमः ॥ ५
श्रयादशर पटक) ७५

इद ष्यं मिदं पराच्चं - पलां कुसुमान्यपि


फला तनिमानि गृह्णीष्व - भक्तानुग्रहतत्पर! ६
पत्रं पुष्पं फलं तोयं - यस्ते भक्त्या प्रयच्छति
सिदुध्यन्तितस्य कार्याणि ^ श्रेयः परं च विदति ॥ ७
तदत्र गृह्यतां स्वामिन्‌! जल पष्प फलादिकम्‌
भक्त्या समपितं तात! मदनुग्रह कक्षया ॥ :
इत्येवं प्रथितो भक्त्या ~ हतनुमास्मारुतात्मञः
विग्रौपहारं हस्तेन ˆ स्पृष्टवान्‌ सादरं हसन्‌ ॥ ९
द्विज स्सन्तुष्ट चित्तस्सत्‌ - उपहार परिग्रहात्‌
यथामति यथान्यायं ~ तुष्टाव प्रयर्ताजलिः ॥ १०
वेदवेद्य] सहाभाग। - पुराण पुरषोत्तम,
तव संदशंनेनैव ~ दुरितं मे निवतितम्‌ ॥ ११
तथ संदशैनादेव - योगिना मपि दुलभम्‌
बहुजन्माजितः प्पुण्यात्‌ ~ लब्धवानस्मि साप्रतम्‌ ॥ १२
ब्रह्मादय स्मुरास्सवे ~ काक्षते यस्यदशंनम्‌
निजहंस्ताबु जैनितयं ~ पूजयंभ्ति पदद्वयम्‌ ॥ १३
गर्वनग्रह माहास्यात्‌ ~ सत्यं साक्षाकृतौ मया
तदस्य दुर्लभं प्राप्तं ~ मद्धूाग्यं केन गण्यते ? १४
सववेद स्िरोभिस्त्वं ~ भगवान्‌ भूतमावनः
स्तोतु न शक्यसे देव! कियान्‌ स्तौतु मह प्रभो॥ १५
य॑स्य स्वरूप मज्ञात्वा - तत्वत स्सचराचरम्‌
जगद्श्रमति संसार - चक्रं नक्रायते बृणाम्‌ ॥ १६
किमन्य दधिकं म्ये त्वत्पादांबुज सेवनात्‌
अतस्तदेव मे भूया - ज्जश्मज्मातरे ष्वपि ॥ १७
अपवगे निदान स - दशनं भवतः पूमान्‌
विचियुदते भवे नीचे = सर नीचः परमो मत्तः ५
४६ श्ना पराक्षर साहूता

त्यघ्नामश्परणे नैव * महापातकरारयः


नश्यतति तत्क्षणे नैव - तूर भार मिवाग्निना ॥ १९
प्रसीद जगतानाध! ~ दीनबन्धो दयानिधे
दिशुभावाक्छृतं यच - त्तदागः क्षतु महंसि ॥ २०

त्वामामनंति श्रुतयो ~ जगतां मादिकारणम्‌


त्वामेव सृष्टिकर्तारं - पुरषं प्रकृतेः परम्‌ \। २१
आनन्दाबुधि मग्नोऽहं - विस्मृतान्य प्रयोजनः
कि कार्यं करवाण्यच्च = हनुम न्मुच्यतां प्रभो ९२९
अघ मे पितर स्सर्वे - परागति मवाप्नुवन्‌
त्रतानि फलिता न्यद्य ~ फलिता ब्राह्मणारिषः॥ २३
फक्िताइ्च तपदचर्था - बहुजन्माजिता अपि
गंगादि सबेतीर्थानि ~ फलितान्यद्च मे प्रभो! २४
अध्य मे सफलं जम्म ~ पिजीं च सुजीवितम्‌
गता न्यहानि सर्वाणि ~ दुदिना नीति मे मतिः
यत्स्वं साक्षात्कृतो देवौ - ब्रह्मा छरपि दुरंमः ॥ १२५
प्रमादा दथवा लोभा - स्प्रेयसी दैन्य दशनात्‌
दौशवा द्वा मया पूर्वं ~ कांक्षिता स्सं्वसंपदः ॥ २६
अधुनातु तताः कांक्षे = दुःखलभरूता हि संपदः ॥ २७
देवे] त्वां प्रणिपत्य तश्र रिरसा याचे वरं साप्रतम्‌
भावस्ते पदपंकने भवतु मे भक्तिः पसं शाइवती
त्वह्यव स्तव भक्तं जाल विषये भ्रधा्तदेवाश्नये
स्वतिकांक्षित मेत देव हृनूमच्नत्वा चरं प्रार्थये ॥ ९
इत्ये वजदत्तेन ~ ध्प्राथितौ भक्तवत्सलः
सुवचं कामुखे परेक्ष्य - जहास पवनात्मजः ॥ २९
प्रमाहदस्त्‌ ५दस

सुवच॑से । पश्य निरतांतवत्छभरे ।


गुरप्रसादा म्मतिमांश्च तापसः
मक्त भक्ति निरपाय निम॑लां
पृथ ग्जनेर्दुलेभ नामधेया) ॥ ३9

अहं तु सर्वलोकस्य - पूज्यो भास्कर नंदिनि ।


मद्भक्तो ममपुञ्यस्श्या - दयं पूज्यतरः प्रिये ॥ ३१
सद्वंशो भिरहुंकारो ~ जितामर्षौ जित स्पृहः
बहुश्रुतो महायोगी ~ तस्मा द्पूज्यतरो मम ॥ ३२
जितेन्द्रियो जितस्वापो - जितद्रद्रौजित श्रमः
अध्यात्म विद्यानिरतः - सर्वभूत दयापरः ॥ ३३
आत्म प्रशंसा विमुखः - सुमुखो मत्कथाश्रुतौ
परनिदा वि्टीनङ्व - पचयज्ञपर स्सदा
ध्वजदत्तो द्विजश्रेष्ठः ~ तस्माद्पूज्यतरो मम ॥ ४

दुख्चरं हि तपस्तप्त - मनेन श्रांत वम्षंणा


तस्य श्वमापनोदाय ~ त्वया सह्‌ समभ्यगाम्‌ ॥ ३५
प्रचलेदपि मेर्वा ~ नेदीयान्‌ भस्करोऽपि वा
मन्दक्तश्य परिथाति - नद्रक्षयेऽहुं कदाचनं \। ३६
ममावज्ञां च दुस्सोढां वियोगं व सहे तव
मद्क्तविषये दैत्यं कदाचिदपि नोत्सहे ॥ २३७
सद्येग्रवीमि सुश्रोणि श्नुणुष्वानस्य मानसा
मन्दूक्तस्यावमान तु - हृदि शल्यायते मम ॥ ३८
इ्युक्तवंतं निजनमे वत्कभम्‌
सुवचेला प्राह शुचिस्मितासती
जिज्ञासमाना ध्वजदत्त वैभवम्‌
पिकस्वरा भास्वर हैमभूषणा ॥ ३९
ध्न

कथं नु पप्तं कथयस्व धैवत


व्परि्रमो भक्तजनेन दुकंमः
अयं लुते भक्त इतीरितं पुरा
विरुद्ध्यते पुवेमिदं परं प्रभो |
इतीव संदेहपरं प्रियाक्चौ
निशम्य भर्ता ध्वजदन्त सन्निधौ
प्रचक्रमे वमतु मसुंशयं वच
स्सुधारस स्यंदि पदेपदे पूनः ॥ ४१
ध्वजदत्तस्य वृत्तांतं - वदेयं तव सव्रते
यश्य श्रवणमात्रेण नप्येत्संदेह्‌ ईदृशः ॥ ४२
अथं प्रिये । पूवंभवेऽय मुत्तमम्‌
जपन्‌ हि मंत्रं ममसप्तवणंकम्‌
फरस्पृहा कन्ध विरंब मत्सरः
तत्वाजि निदां गुर माचरस्फुरः ॥ द
पुराऽयं पुरुषश्रेष्ठो - धसारो महानभूत्‌
्रुति स्पृति पुराणज्ञ - स्सवं योगांग वित्तमः ॥
81
नित्यकर्म॑परो नित्यं ~ सदाचारेषु तस्परः
स कदाचि दिदजश्ेष्ठ - दिशष्यसंधै रनुद्रतः
समिष्पष्प मुपाहं ~ प्रविष्ट उपवह्वुरभ्‌ | ४१
तत्रापश्य दमं सारः ~ भरतं क्षत्त्रियोत्तमम्‌
हनुमद्धक्तंमघयर्थं “ तृणीकृत जगत्त्रयम्‌
व्यभ्रं जपत मल्युच्च - हनुम स्सप्तवर्णकम्‌ ॥ दै
गुरुदेवत मंत्रेषु - सम विदवास संभवात्‌
स्थिरीकृत्य निजस्वातं ~ ध्यायतं निजदैवत्तम्‌ ॥ ४७
तंतु दुष्ट्वा महात्मानं - सवं विस्मय मागताः
त्समीपं शानैगेत्वा - घमंसार स्त मब्रवीत्‌ ॥ 14.
लप्यते कि मिदं मंत्र ~ मनेन विधिना मुने!
मत्रतूपांश्ु जप्तव्य ~ मिति योगविदो विदुः
त्वमेवं भैरवस्वानं - मन््रोच्चारण संभवैः
प्रोसास्यत्‌ महास्त्वान्‌ - किमिदं जपसे स्वयम्‌ ॥
न श्रुतोऽपि नवा दृष्ट - दईदृक्षो जपसश्नमः
मुद्रां का मातुके्यासं - भंगन्यासरं पुनःपनः ।।
न्यासहीनजपान्सेत्रः - निष्फछः परिकीरितः
केनाय मूपदिष्टस्ते ~ संतव्राभासोगव जितः ॥
द्िपात्पशयु तंसंदेह्‌ः - स्वेकमं बरहिष्ृतः
त्वंचाऽपि तादृशो मूढो - यौग्योऽयोग्यौ न बुध्यसे ॥
आचार्यो वेद संपभ्नो - विशुद्धात्मा जितेन्वरियः
चिमत्सरः एतज्ञक्व - मत्रांग न्यासकोविदः ॥
अध्यात्मविश्ा निस्तौ - निर्मायो निरतिः
जितक्रोधो जितस्वापो ~ मंत्र ध्यान परायणः
यस्तु नैवं विधः किचित्‌ - पश्रु रेग न संरेयः॥
अथवा मूनिवेषेण - मयता परूपषंम
मनो विनोद लाभाय - जपाभासः यदीप्सित्‌ः
तथाश्रमाक्निरेकस्ते ~ नि सहारछृतो षुधा ॥
अतिमात्र कृशत्वेन - निराह रोऽनुमीयसे
इह चामुत्र चाश्रयो ~ मुढोवा नैच्छति स्वयम्‌ ॥
प्रयोजन मनूदिदयं ~ न मन्दोऽपि प्रवर्तते ॥
इति भिस्नोऽपि वाग्वज्रं; ~ क्षत्रियो ह्िजनन्मनः
सच कम्पे विज्ञालाक्षिः धाराहतं इवाचछः
तथेवोष्च जपन्नास्ते ~ गृरदेवत मावनः ॥ ६०

इति हृत्य राजद्रं - स्मयमान मुखो द्विजः


फलपृष्पादि छोभेन ~ चचार वनमंडङे ॥ ६१
| 71 श्रा पतर सहता

अथांतरे सहाप्राज्ञं मृकंडुं मर्हितत्रभम्‌


सप्तकोटि महामंतरान्यघेष्टं दायक नृणाम्‌ ॥
ददं सपरीवारं - ब्रह्माणं काश्यपं यथा ॥ ६२
ततः प्रणम्य विधिवत्‌ ~ धमं॑सारो मुनीश्वरम्‌
जगद परम प्रीतः - कंचिस्मंत्रं दिशेति सः ॥ ६३
मृकंड्‌ रपि धरम्मि ~ प्रा्थयंतं महामनुम्‌
अनुजग्राह विप्रदरं - कृपया दीनवत्सछः ॥
दिदेक्ष धमंसारस्य ~ मंत्रं सप्ताक्षरं मनुम्‌
यथा ध्यानं यथा स्यां - प्रयोग मुप संहतिम्‌
दिष्टवान्‌ सरहस्यं च ~ धर्मसारायवं मुनि- ॥
गुरूपदिष्ट विधिना ~ धम॑सारो मनुं जपन्‌
मंत्र्िद्ध तु नोकेत्त स्वय पंडितवानपि ॥
क्षत्रिय स्यावमानेन ~ तद्गुरो निण्या पुनः
न प्रसन्नो महामंभ - स्ततो दुःक्ल मवापसः
ततो निर्विण्ण चेतस्क - स्त्यक्तवान्‌ म॑त्रमूत्तमम्‌ ॥ ६८
क्षत्रियस्य च धिक्कारात्‌ - मद्भक्तस्य महात्मनः
मंत्रसार विहीनोऽभूत्‌ - धमंसार स्तथाप्रिये ॥
उच्चंसपांशुवा मंत्रं - जपन्‌ भक्त्या न सीदति `
स्वाचारो वा दुराचार - स्सद्टशो वाऽपि दुष्कुलः
स्त्रीक पमान्‌ वा यःकरिचि न्मम भक्तः प्रणद्यति ।
मघ्रत्यागा स्तथा विप्रो ~ सर्वज्ञान कारणात्‌
तदवि्वास वगो - मग्नो दारिद्रयवारिथौ ॥
तत्सस्कारवक्शादेवं - भवेऽस्मिन्‌ सू्॑नंदिनि
गूव॑नुग्रह हीनस्सन्‌ - सिचि नाविदत द्विजः ॥
ततः प्रसादयां चक्रं - स्वगुरुं सिद्धि कारणात्‌
निवृत्त वासनो बिप्रो ~ गुरखपादांबु सेषनात्‌ ॥
यदभावास्सु विप्रस्य ~ परिश्रातिरभू्ुरय
तत्परसादा स्महामंत्रः - सिद्धयति स्म सु्वच॑ले ॥
ध्वजदत्तः कृतार्थोऽद्य ~ विहाय फठकामनाम्‌
महामंत्र प्रसादेन संसारं ततुं मिच्छति !!
एतत्ते कथितं दे - द्विजस्ष रितं महत्‌
यस्य श्रवणमात्रेण - भक्तिस्स्या दतपापिनी ॥
द्विजस्य चरितंभुत्वा - भरवां सम्यर््यवस्थितम्‌
भरयोऽपि श्रोतुक्ामेव - प्रिया वचनमब्रवीत्‌
किमीभ्सितम्‌ द्विजस्यास्य किमुदिश्य जपत्यसौ
त्वया फि दातुमुदयुक्तं ~ तत्सवं वद मे प्रभौ ॥
एवं संप्राधितो देव स्स्वभार्या मत्रवीद्धिजः॥।
विप्रोयं पूरवसंस्कारा - द्रिद्रत्व मुपागतः
उपादद त्सदाविप्रो - बहुकालं निनायह्‌ ॥
कदाचित्सकलव्रस्य ~ देन्यद्ैन विहुलः
धनमाहतुं कामस्सन्‌ = नैमिशारण्य मागतः ॥ ८१
इदानीं मस्वमाहारम्यात्‌ - गृरवनुग्रहु वैभवात्‌
महाफलाभिलाषस्सन्‌ ~ जहाति धनवांछितम्‌ ॥ ८२
तथापि मम भक्तेन ~ कांक्षिताः धन संपदः
मतस्तु ध्वजदत्तोऽयं निजबन्धु समावृतः
मुनक्तु सकलान्‌ मोगा - नन्ते गच्छतु मस्दम्‌ ॥
मम संदद्ेना देव सिध्येत्‌ कैवल्य मुत्तमम्‌
महाफलाभिलाषोऽस्य ~ पृतश््तस्युवचंले ॥
अतोऽस्म ध्वजदत्तस्य ~ सबंसंपत्समनद्धये
समर्पय भ्ियंसाक्षा - दंशभूतं तब ्रिये। ८५
एवं संबोधिता भ्रा - तथाज्ञां प्रतिगृह्णेती
निजांशं प्रेषमामास = ध्वजदत्त बृह प्रति ॥ ५६
11)
हन्‌मदनं श्रुत्वा ~ तिजसंपत्तिकारणम्‌
ध्वजदत्तः पूनः प्राहु - स्वदेवं प्रयतांजलिः ॥ ८७

स्वामिन्‌] कुतो ममाज्ञातं ~ पुमस्संसार बंधनम्‌


तव संदशेनाज्जंतु - स्तरे त्स॑सार सागरम्‌ 11 (1

दुंमंतव पादाम्जं - त्यज्येयं कथ मीश्वर।


संसारवंध विच्छेदः - कांक्षितोऽचयमया प्रभो!
सफठं कुषं मत्कामं - विलंब न सहाम्यहुम्‌
सिद्धं फलं प्राप्य को वा - कथं जद्यात्तु वुद्धिमान्‌ ॥
अतस्तुच्छफलं माभूत्‌ - दीयतां शाश्वतं फलम्‌ ॥
एव संप्राथितो देनी ~ ध्वजदत्तेन धीमता
गृहीत्वा चुबुके विप्रं = प्रार्थयामास मारतिः ॥।
इदमेकं मद्वाक्यं - श्रोतन्यमनसुययां
भोक्तव्या हि महाभोगा ~ स्त्वयाद्य सहबन्धुभिः
त चे स्कोकापवाद सस्यात्‌ ~ याव दाचंद्रतारकेम्‌ ॥
ध्वजदत्तो दरिद्रस्सन्‌ ~ हुनूमन्मत्र तत्परः
संपत्कामो जपत्‌ भूय - स्संपदं साप्तवाभिति ॥
अतो मत्र्य सिध्यर्थं - ममाज्ञा पालनाय च
सन्भत्र जप सिध्यर्थं - मोगान्‌ भुंक्ष्व यथासुखम्‌ ॥
ततो मत्पदमासाद्य ~ सर्वौपिप्ठव वजितम्‌
संसार सागरोत्तीर्णो - भविष्यसि न संशय, ॥ ९६
भक्त संरक्षणार्थाय - पयंटन्‌ तव वेश्मनि
बसामि पिदहित्ताकारः - सर्वोपद्रवनाश्षकः ॥ । ९७
डिडिमध्वभिना विप्र! प्रतिजानीहि सत्वरः
यत्र कुत्रापि बिषये - नं मे भक्तः प्रणद्यति ( ९
इत्थं प्रमंजन सुतेन निजोन्मुलेन
संबोधितो द्विजवर सचवायंमाणः
अद्वैत निरिचितमति बंहुमाश्यदेव
मद्खीचकार निपतोदय मात्मभोगम्‌ ॥ ९९
कामं विभाय सफर द्विजनम्दनध्य
वातात्मजौऽपि गमनाय मतिचकार
सूग्रीव मेन्द पनसांगद गीयमान
रीलावदातमहिमा गुणभूम दामा ॥ १००
अथ निजपदं मन्ड रष्ट्‌ वाहाधिरूढौ
हरिरिव गरडांको धममंपत्ती सहायः
जयजय शुभशब्दै रूपणीय प्रयाणः
सकलनिगमवेद्च रक्री हनूमान्‌ जमाम ॥ १०१
षति श्री पराशरसंहिता्यां श्री पराशर म॑त्रेय संवादे
शी मुनचंला हनुमन्मन्तर प्रभावैः ध्वजदत्त चरित्र
कथनं नामं ब्रयोदक्ष पटकः
४४ 1 ।1

श्री पराशर संहिता


चतर्वथ पटलः
~; ध्वजदत्त चरितम्‌ +
'मत्रेयः ~
॥ किमकारि द्विजेनाथ - ध्वजदत्तेन भीमता
पराशर) महाप्राज्ञ! वृ्तातिं ब्रूहि मे प्रभो! १
पयशरः

प्राप्तकामस्तु मैत्रेय] वित्र स्सन्तुष्टमानसः


उपपेदेयतात्मानं - पुष्करं गुरुमात्मनः ॥ |
श्री पराश्चर संहिता

प्रदक्षिण नमस्कारः - पूजयन्‌ विधिवदगुरम्‌


मुख्रसादस्ं मान्य ~ कायंसिद्धि मगोचत ॥
ब्रह्मन्न कृतार्थोऽस्मि - तवानुग्रहु वैभवात्‌
दैवतं च मयादृष्टं - ब्रह्याध्ैरपि दुर्लभम्‌ ॥
शरेबसौऽल्य भवान्मुख-मतस्त्वां शरणं त्रजे
त्वदनृग्रहखेक्षेन - दसरिद्रोधनितामगाम्‌ ॥
कण श्रतिङ्कृति क्तु - न शक्नोमि महामुने!
अनेकजष्न साहस्रं रिति मे निरिचता मतिः ॥
भावतः श्रियश्षिष्येण - विघेमेन मथा गुरो!
करिविधेय मिदानीं ते ~ तद्ब्रूहि करवाण्यहम्‌ ॥
इत्युक्तो ध्वजदत्तेन ~ पुष्करः शिष्यवत्सलः
जगाद वदतां श्रेष्ठ ~ स्मितोदचितकांङ्‌पूनिः 1
हसूमतः प्रसादेन ~ कतक्ृत्योऽस्मििष्यक।
नास्ति छृत्यावशेषोऽद्य ~ निष्कामततपसौ मम ॥
हनुमदक्तिविषये - माक्रुधाः व्यग्रतां द्विज ।
त्वमेव योग्यकारेषु - हनुमन्संत्र मुच्चरन्‌
प्रमादं माभल क्वापि - भजतो निजदंवतन्‌ ॥
अस्माक मिष्टदेवस्य - त्वमाज्ञां परिपाल्य
उपभुज्याखिन्‌ भोगान्‌ ~ शीलया साधुवृक्तया
अम्ते हुनुमतस्थानं - प्राप्तुहि द्विजसत्तम
अहेवसामि दाच्रैव ~ चदाज्ञा गौरवात्सदा
हितोपदिष्टो गुरणा ~ ध्वजदत्तो मह्ामतिः
तथेति मरतिलग्राह ~ पादमूल मुपागतः ॥
अथ सम्मानितरदिशिष्यः ~ पुष्करेण द्विजोत्तमः ॥
द्विधास पदविन्यासा ~ मनुयातो महात्मना ॥
चतुर्दशा पटलः त

तियंगकृत्य निलग्रीवां ~ गुरं पश्यन्‌ मुहुमुहुः


तत्पदान्जं हृदि ध्यायन्‌ ˆ जगाम निजयपटुणभू।
रनेर्गच्छन्‌ तथा विप्रौ - ददश निजमंदिरम्‌
सुधासंडख संस्पधि - प्रासाद श शोभितम्‌ ॥
नाना रततांचिव द्वारं - हैमं प्राकार वेष्टितम्‌ `
ध्वजदत्ताभिधानाक - ध्वजश्च समलंकृतम्‌ ॥
महाजटमेहोत्स हिहैयैर्न परिबारितम्‌
एेरावत समाकारगंजख्व गजमुधपेः
उष्टरण्टवदाकार ~ बंष्टितं च यथाक्रमम्‌ 1,

आपीन भारवह्नात्‌ ~ गश्छतीमि स्पमंजुरमु


धेनुभि बहु संख्याम ~ स्समंतात्परिवेष्टि्म्‌ ॥
दाशीभिर्दासिमुख्यैरच = सेवितं तु दिवानिशम्‌
दवीपांतर समानीत ~ मानावस्तु समस्वितम्‌ ॥
राशीषृतंधनेधनन्यिः रत्वैर्च धिविधैरपि
पष्टवस्व
म॑हामुल्ये ~ दिग्यपीतांबरःरपि ॥
दुकूल भूषणेस्वापि ~ समता दुपशोभितम्‌
अनवे स्स्वणंपात्रैक्च ~ सवेलस्समटंकृतम्‌ ॥
एवं सर्वसमृष्दं त ~ दुगृहुरल्नं निरीक्ष्य सः
विस्मयं परमंप्राप - हनुममवं स्मरन्‌ ॥
निजागमन संश्रातं - बन्धुभिर््राह्यणोत्तमः
्रस्युद्गत स्पुहु षन - प्रवितेह गृहोत्तमम्‌ ॥
स्वगृहीतागृली भिश्च - सखीभिस्संहतोखुभिः
पश्यन्गृहगरीयस्त्वं - निजातःपुर माविशत्‌ ॥ २७
तच्रसाध्वीं निजांमार्थं - सख्लीभिः परिवारिताम्‌
महाभाग्बबतीव्येष ~ नित्यं बंधूजनैस्स्तुताम्‌ ॥ एष
, श्री पसर सहिता

सर्वलक्षणसंपन्ना वामांगं वारिजेक्षणाम्‌


तारानध्यगतां तभ्वीं - चंदरेला मिवस्थिताम्‌ ॥ २९
स्वणंताटंक संरोच् - त्कपोलद्रय जुस्मिताम्‌ ॥
नवरत्न प्रभाकिप्त मेखलादाम शोभिताम्‌ \। र9

क्वणत्केकण विद्योतति -मणिवधां सुमध्यमाम्‌


केठलंवि महामूल्य ~ मूक्ताहार मनोहराम्‌ ।
मंजुमंजी रनिनदां ~ दित्यपीतांबरांचिताम्‌
एवं विचित्र भरूषाढ्ां ~ बालां दृष्ट्वा द्विजोत्तमः
उवाच वचनं धीरं - ुहूद्बन्धु समायुतः ॥
अयि प्रिये! कृतार्थोऽस्मि ~ तव सौक्ञीत्य वैभवात्‌ ॥ ३३
पुष्करोनाम धम्मि - महायोगी महातपाः
साक्षत्छृत हनूमांश्च ~ सर्वभूतदयापरः
सवंशास्नाथतस्वज्ञः - सदाचारो जितेद्वियः।। ३५
एवंभूतस्तु वितरद्रो - नैभिशारण्यगह्वरे
पुण्यतीर्थं समासाद्य - जपस्नास्ते निरंतरम्‌ ३५
निष्काम जपकर्तासन्‌ - हनुमन्मंत्रतत्परः
संपुणं सवंकामोऽपि - दीनानु्रहवांछ्या
जपत्यनुदिनं साक्षात्‌ ~ हनुमद्वादशाक्षरीम्‌ ॥ ३६
अथास्मिन्नंतरे साध्वि तवदैन्य निरीक्षणात्‌
अतीवदुःखितोरूवा - त्वत्संभाषण विह्वलः
उपादानच्छलेनैव निष्करंतोऽहं गृहांगणात्‌ ॥
निर्भव्यतु चिरंध्यात्वा ~ स्मृत्वा तव मुखा बुजम्‌
क्वगंतव्यं मयाचेति - चिताक्तांत मिवाभवम्‌ ॥
ततोधेर्यसमास्थाय ~ स्व॑संपञ्जिधुश्चया
निद्राहारविहीनोऽहं - मैमिशारण्य माविक्षम्‌ ॥
चतुर्दश पटलः ८
प्रचिद्यतु महारण्म ~ मद्राक्षं पुष्करं मुनिम्‌
दृष्ट्वातु सुमहात्मानं ~ जपंतं पापकोपमम्‌
विज्ञाप्य ममवृत्तान्धं - गतोऽस्ि शरणंमुनिन्‌ ॥
ततरशरूत्वातुमद्वाक्यं - पृष्करो दीनवत्सलः
हुनुमन्संत्रदानेन ˆ सद्योमामनुमुह्लतं ॥
तदनुग्रहुमाहात्म्या - द्दष्टं देवतमुत्तमम्‌
तत्तो हनूमतातेन ~ दत्तो मे वर उत्तमः 11
इह सव॑समृद्धिर् ~ परत्रच परागतिः
एवं वर गृहीत्वाऽह्‌ - मागतौऽस्मितवां तिकम्‌ ।।
दिनि तवं वियोगातिः - नास्तिक्छेशो ममप्रिये |
त्वन्य स्मरणादेव ˆ भेदोभर्यति नान्यथा
तयथ्यैव तु महाकष्टं - भुक्तं दारिद्रय संभवम्‌
इत्युक्तवतं प्रोवाच - पतिश्गीला पतिब्रता
स्वामिन्नकिचित्कष्टं मे ~ त्वत्पादासक्त चेतसः
कितु धिङ्मामिमां दुष्टां - त्वद्वियोभेऽपिजीवितम्‌ ॥।
स्ात्वातु नानुगत्रीं मा ~ मवतः पादपद्वत्तिम्‌
अंतरङ्खमिद मन्ये - ातुरेव न संशयः ॥
त्वद्गतं खिद्यमानाया - स्तद्ार्ता मे न बक्ष्यति
उपक्रीतु तप मन्ये - मेनां लु कथंचन
यया वियोगदुःखानि - नैव ज्ञातवही ह्यहम्‌ ॥
पुरस्सरं ममस्कातं ~ त्रवमामं प्रदशकम्‌
पुन्नगयाति शत्रुत्वा - तबामुपादाय संभ्रमात्‌ ॥
हइदानीं बहुमन्येतां - मथां जं त्यहं पुनः
स्वदृदौन महानंद = समूद्रोदक संप्लुताम्‌ ॥
एवं वद॑तीं भार्या तु - बष्पपूरित रोचपः
आङ्ग जवा द्विप्र परमानन्द निभेरः ॥
21 श्रौ परश्चर संहिता

ससस्पंतुष्टचित्तस्सन्‌ - स्वभार्यामिदसव्रवीत्‌
कष्टान्यहास्यतीतानि ~ रंधितौ दुःखसागरः
इदानीं द्यन कष्टानि ~- हनुमहूय मा प्रिये ॥ न्ट

सधुना त्वं महाभागे - भुंक्ष्व भोगान्‌ यथेष्सितान्‌


भुनक्तु सककात्‌ मोग्रान्‌ ~ भब्रबाहु यथेप्सितम्‌
भद्रगौऽपि महाप्राज्ञो ~ भ्राता मे श्रावूवत्सलः ।
गुवनुग्रह माहात्म्यात्‌ ~ हनुमभ्मंत्रवै भवात्‌
तवं भाग्योदयान्चव - समृद्धा स्सवंसम्पदः ॥
अतो यथेष्ट मननानि भुजंता मथिन्‌ स्सदा
बान्धवारच यथाकाम - मीप्सितार्धान्‌ भुजंतु नः ।
इत्यादिश्य बधं विप्रो - विरम महामतिः
शक्रे तदाज्ञां शीापि - भशीला भर्रुंचोदिता ॥ ५६
ततः कंदाचि द्विप्र ~ पुण्यकाले नदीसटे
स्नात्वा सुकषीलयः पूर्वं ~ शीलया भायंया सह ॥ १७
यथाविधि यथान्यासं - हभुमद्वादशाक्नरम्‌
दारिग्रूय्॑करमन - मज्ञानध्वांत नाशनम्‌
एवं विधं महामस्ध्ं - कलत्राय दिदेश्च सः ॥ ष्ण
अष्टाक्षरं महामन्त्रं - भद्रकाय दिदेश्वं
सप्तमंत्रात्मिकां विद्यां ~ भद्रबाहोस्तु दष्टवान्‌ ॥ ५९
एवं हनूमतो संत्रान्‌ ~ पितृ मातृ कुलद्रये
विप्रः प्रषत॑यामास ~ यथान्यासं यथारुचि ॥
भ्वजदत्तो महाप्राज् - स्ुहुद्बन्धु समन्वितः
यथामुखं यजान्याथ्वं ~ सर्वान्कामानभुंजत ॥
चरुर्दय पटलः ९

इति बहुतिधिकालं भुक्तभोगो द्विजेन्द्र


दुरित चरित दुरं बायुसुनो पदं तत्‌
लभत सुकभात्मा शांतचित्तप्रचारो
भव निधन निरासं कतुकाम स्सक्ामः॥ ६२
इतिश्री पराशर संहितायां श्री परक्षर मंत्रे अनरे
सुवचा हुनुमन्मनत्त विवरणे भी सुवेल हुम दुद्रादलाक्षर
प्रभाते ध्वजदत्त चरित्र कथनं नाम अतुदंक् षटक्लः
र 1 ¦1

श्री पराशर संहिता


पञ्चकश पटलः
~: जिजव चरितम्‌ +
भरी मैत्रेयः :-
श्छ ।। हनुमन्मंत्र रानश्य ~ दादशाक्षर संज्ञितः
प्रभावस्तु परिज्ञातः * त्व। त््रसादाम्महामूने ॥ १
अष्टाक्षरी प्रभावतु ~ श्रोतु मिच्छामि संप्रति
तल्नभावं समाचक्ष्व ~ श्रोतुकामस्य मे प्रभौ |
यप्रभावेन रोकोऽयं ~ मुच्यते भवबन्धनात्‌ ॥ र
एषं सम्बोधितस्तेन - भेत्रेयेण महात्मना
पराशषरस्तु तं प्राह - विवकमेन्त बभगम्‌। ३
# पराशरः
धन्योऽसि कृतकृव्योऽसि - मैत्रेया मुनिसत्तम?
यतस्ते बुद्धिमारूढा - संत्रनिद्या हनूमतः ॥ ४
, 19)
भी पराशर संहिता

मग्नोऽह्‌ मधुना ब्रह्मन्‌ = परमानष्दसागरे


स्मारयन्‌ म्त्र विद्या = माकृतारथं करोषियत्‌ ॥
तस्मादष्टाक्षरी विद्य - वणंचिष्ये यथामति
यद्रणेनेन सद्योऽहं - जन्मसाफत्य माप्तुयाम्‌ ॥
आदा वष्टाक्षरी मन्त्र = समुद्धारं वदामिते
गोपनीयं तु यत्नेन - योगिनामपि दु्खंभम्‌ ॥
आदौ प्रणत मुच्चायं - हृन्‌मद्नीज मुच्चरेत्‌
आंजनेय पदन्ञेयं ~ नमद्शन्रं - समुच्चरेत्‌
सोऽयमष्टाक्षरः प्रोक्तं - ह॒न्‌मन्मंत्र सत्तमः ॥
तस्यपि रीश्वरः प्रोक्तः - छन्दीनुष्टु प्तथैव च
हनूमाम्‌ देवता प्रोक्ता ~ बीजमामिति कौततितः 11
नमद्रक्तिस्तु विज्ञेया - मध्ये व्युक्तं तु कौक्कम्‌
श्रीहनूमत्मसादार्थं - जपेस्तु विनियोजनम्‌ ॥
त्रिभिराद्यस्वरैरदीर्धे - जिन्दुक्रान्तैस्तथेव च
अंगुष्ठांयगलिन्यासान्‌ - तरीनप्रकु वीत म॑त्रवित्‌॥।
अवरिष्ठागुलीन्यास - म॑मौकुर्यात्ततः परम्‌
चिसजंनीयमात्रेण = करस्य तखपृष्ठयोः ]- १२
न्यासंकृत्वा ततः कर्य ~ दयाह्या बन्धनं दिशान्‌
ततस्तु देवताध्याये - दैवंरूपा मत्तः ॥ १३
भ्यानं -
जनेय मतिपाटलछाननम्‌
काचनाद्ि कमनीय विग्रहम्‌
पारिजाततरुमूल वासिनम्‌
भावयामि पवमाननम्दनम्‌ !। १४
लश्चसंद्या पुरश्नर्णा * दशांशं तप॑णंभवेत्‌
हवनं तदृकषांशं स्या त्दृशांशं तु भोजनम्‌ ॥ १५
पञ्चदश पट्टः ९१

मधुत्रयेण हवनं ~ कुयम्मित्रविचक्षणः


गोक्षीरश्शकंरामिश्रैश्तपंणतु समाचरेत्‌ ॥ १६
एव लास्वोक्तविधिना ~ जपष्नष्टाक्षरीं मनुम्‌ ।
अष्टाक्षरी प्रभावेन - शुद्धत करणो भवेत्‌ ॥ १७
सिद्धिच सवंकायंस्य ~ प्रसिद्धि जगतांत्रथे
अन्ते कंवत्यसंपत्ति ~ कभते नात्र संशयः ॥ १८
अत्रेवोदाहरं तीय - मितिहासं पूरोतनम्‌
सर्वंपापहरं नृणां - सवंसंपत्ति कारणम्‌ ॥ १९
योऽयं श्रवणमात्रेण = सङ्ृद्रा भूनिपुंगव!
वक्तारं पृच्छकः श्रोतरून्‌ - त्रीन्‌ पुनाति नसंशयः ॥ २०
आसीत्वरेतायुमभे भूमौ ~ चंद्रकोणं सहापूरम्‌
सवंवस्तुसमृद्ध'त - तरिरोकेषुच विश्रुतम्‌ ॥ २१
तत्रामू द्विजयोनाम - क्षत्रियो रिपूमदैनः
महाशरो महेष्वासो - युद्धकमे सपूस्सुकः |! २२
स कदाचि न्महावीरो - राच्यमारोप्य नंदने .
चकमे दिग्जयं कर्तुं - विजयो नृपसत्तमः ॥ २३
ततः प्रतस्थे चृपति ~ विजयो जयकांक्षया
मध्येमार्गं ददल्लयि - गर्गनाम महामुनिम्‌ ॥ २४
दृष्ट्वा मुनि तृपाध्यलतः - तुरगा दवतीयेसः
दूरे निहित संन्यस्सन्‌ - मुने रतिकमायमौ ॥ २५
ततः कृतानति स्वा - राजा तस्थौ कृतांजलिः
गर्गोदृष्ट्वा महमराज ~ मन्रवी न्पुनिसत्तमः ॥ २६
इत एहि तृपश्रेष्ठ| कत भागसनं तव? ,
कच्चित्ते स्वागतं राजन्‌ - सर्वव कुशलं ननु ॥ २७
कच्चितते शवसा मताः - प्रयच्छंति बलि बलातु
इत्युक्तो बिलयस्तेन - गर्गेण सुमहात्मना
परत्युवाच मुनि राजा ~ विजयो जयतां वरः ॥ एत
९१ शी पराशर संहिता

भवतोऽनुग्रहा दब्रह्मन्‌ = सवं कुशकिनो वयम्‌


दिग्दिगषु रहं तात] चद्रकोणा दिहागतः ॥
तव संदना दश्च ~ कृतार्थोऽस्मि महामूने!
इतःपरतु कर्तव्य ~ मुपदिश्य ममाधुना
अनुगृह्तीष्व दीनं माँ - स्वमेव शरणं मम ॥
एव सप्राथितो गर्गो - विजयेन जयाधिना
उपदेष्टुं हितं तस्य चकमे दीनवत्सलः ।
हनूम स्मशत्रराजं च - गृहाण विधिव स्मनुम्‌
आयास मंतरेणैव - विजयस्ते भविष्यति ॥
एव मुक्ठवा मुनीद्रस्तु - प्रादा दष्टक्षरं मनुम्‌
यथाबीजं यथान्यासं - मंत्रोद्धारं प्रणीतवान्‌ ॥
उपदिष्टं महामन्त्रं - गर्गेण सुमहात्मना
प्रतिजग्राह राजेन्द्रो - निगृहीतेन्द्रियस्तदा ॥
गृहीस्वा म॑त्रयजं तु ~ जजापाष्टोत्तरंशतम्‌
गरदं वतमंत्रेषु - सभविश्वासगौरवात्‌ ।।
जप्तमात्रं महामंवरे - हृमुमान्मार्तात्मजेः
आविर्बभरुव तस्याग्रे - सुग्रीवादि समन्वितः ॥ ॥1

तमागतं हनूमंतं - दृष्ट्वा नृपतिनन्दनः


साष्टंगप्रणतो भूत्वा = लुष्टाव प्रयतांजलिः ॥
अतुमुंख ष्वण्मु्लो धा - सहस्रवदनोऽपि बा
यथा विस्मयमपिदे ~ प्रशशंस तथा नृपः ॥
तस्य स्तमेनसन्तुष्टो - षायुपूनुस्तमत्रवीत्‌
अनेन स्तोत्रपाठेष - प्रीतोऽस्मि नृपनन्दन!
धरंवरय भेद्रते -मा करुष्वात्र संरयः ॥
इत्युक्तो नुपशादखौ ~ दैवतेन हनूमता
्रसयुवा्र विनीतस्सन्‌ ~ विजयो वदतां षरः ॥}
पञ्चता पटः ९६

स्वामिन्नद्य कृतार्गोऽस्मि - इवसंदशनादहप्‌


शरेयस्स्यादिद मत्वर्थ - ब्रह्माद्यैरपि दुलभम्‌ ॥
कितु सद्यो जिगीषास्ति - मुसलाग्रमते म॑म
यथा मदीप्सित सिद्ध्ये - त्तथा मयि दथां कुड ॥
इति संप्राधितो राज्ञा = हमुमान्मार्तात्मजः
उवाच विजयं देवौ - भक्तानृग्रहुतस्रः ॥
विजयस्व यथेच्छं वै ~ दिशो दश महामते
कित्विदानीं दिशौजेतुं ~ न यतस्व सराधिप ॥
दवापसस्येयुगे राजन्‌ - कार्यहि महृदु्यमम्‌
त्षयाविना महाबाहो ~ तत्कार्यं नब सिध्यति ॥
भतो ममाज्ञया राजन्‌ ~ दृष््रसूनुत्वमाप्स्मसि
कृष्णं सारथि मासाश्च ~ र्णरद्धं सराधिप।
तदा बिजयनाम्नेव ~ कौ रवास्त्वं विजेष्यति ॥
ततो यथाक्रमं राजन्‌ दिरोदश विभेष्यसि
भजेथा विजया यति ~ वैजयन्ती जयांकिला ॥
बहुनात्र किमुक्तेन - भ्रत्य पराजितः
कपिध्वज इति स्याल - गभिष्यसि स संशकः | ९
इति विअयपरुदीयं कायंसारम्‌
पबनसुक्घस्तु तिरोदभौ तदानीम्‌
सरपतिरपि पटुणं प्रपेदे
गुखमभिवा्च गृहीत देबतज्ञः ॥ ध्र

इति श्री षराशर संहितायां शी परश्चर मैत्रेय संबदे


पञ्म्बमूस हुनुमन्संतर विवरणे निजवश्रित्र
कथनं सामं पञ्चदश पटलः

1 ; |
श्री पयरारे संहिता
ल्मोद.थ पटलः
अष्टाक्षरी प्रभाव ~ विजयचरितम्‌
धरौ मैत्रेयः ~
शो।। गत्वातु विजयस्तत्र ~ किबुद्धिरभवस्पूने १
पराक्षर महाप्राज्ञ! ~ तद्वतं वक्तुमहैसि 1
श्री षराशरः :
विजयो गृहमसाश्च ~ प्रजाधर्मेण रंजयन्‌

भुजान स्तकलास्भोगान्‌ ~ बहुका तरिनाय सः।
राजा हनुमदादैशा ~ ज्जिवृत्ु रपसा तनुम्‌
दे
सुखतामपि पूर्वातु -भेने भ [रिवात्मना ॥
ततो हित्वा तनुपू्ा ~ विजयौ जयकक्षिया

पांड्पल््ा प्रथार्यातु - लेभे देवेन्द्पूत्रताम्‌ ॥
य्याग्रजो महाराज - स्सत्यसंधौ युधिष्ठिरः
॥। र
तदश्रमो भीमसेनः ~ भीमकर्मा महाबटः
तस्थानुजस्तु विजयो - ववृधे मातृ स्धिधौ

स एवा्जुननाम्नाऽसौ ~ जगृहे सकलाः कराः ॥।

कदाचि द्विजयोराजा - जगदेकधनुर्धर

प्राचीदिदय मगादर्वं - जिगीषु स्सपरिच्छदः ॥
्राचीनान्शतुसामंतान्‌ “ जित्वा मुजबलेन सः
^;
अगूयातस्तु तैभषिः ~ प्रपेदे दधिणां दिशम्‌ ॥
दाक्षिणात्यान्निपूश्राजा - प्रोत्सायं च गुणर्वनैः

सेतुं ददद विजयः ~सूत संस्तुत विक्रमः ॥
विमेतदिति पप्रच्छ - भत्र न्वुद्धास्पुराविवः
१०
तैरूचे विजयो राजा - सेतुदशेन विरिमितः ॥
षोडशा पटल, ९५

राजन्‌ रधुपती रामौ ~ रक्षणस्य दुरात्मसः


वधाय बंधयामास - समुद्रं पव॑तोत्तमैः ॥ ११
शतयीजन प्थ॑ता - सेयं सेतुरिवाबुधौ
दति मंत्रिवचश्रुत्वा - जहास विजयोनृपः ।। १२
स्वयं धानुष्कतां प्राप्य - शराणामपि संपदम्‌
किमथ मन्वभूदराम ˆ प्रयासं रघुनन्दनः १३
शरपंजर बधेन - सूतरोऽयं तु सागरः
प्रयोजनं न जानेऽध्य - प्रयासस्य महात्मनः ॥ १४
अथास्मिन्नन्तरे श्रीमान्‌ ~ हृतुमान्मारुतात्मजः
रामवृत्तात विज्ञाना ~ दाजगाम कृतांजलिः ॥ १५
भब्रवन्मादतिर्भूप ~ गर्वाधततमसावृतम्‌
धदुक्तमधुना राजन्‌ ~ भवता हेकयावृतम्‌ ॥ १६
भापात रमणीयत्वा - त्तक्क्षोदश्चमंवचः
ऋक्षवानर मुख्यस्तु - महापवंत सक्िभाः
शरपंजर मागेण - तरेयुजेलधि कथम्‌? १७
शकूम्त पात मात्रेण - भिद्यते शरपंजरः
एतादृशतु पंथानं ~ श्रद्धधातु कथं जनः । १४
पिपासौ रधिकं लंतौः - पिधाय मधुरोदकम्‌
मरीचिका तौयमिव ~ भवे सजसपद्धतिः |} १९
मथवा जानकीनाथो ~ ममस्वामी रघूदृहुः
अधिमरदय कथं कुर्यात्‌ - बृधालापे रलं तब ॥ २१
भहैत्येष समारोहं - यदिवा शरपंजरः
गजवाजिरथोपे्तां ~ तथा सेतां वहिष्यति ॥ २१
इत्सुक्त; कपिनाथेन ~ नृपो वचन मब्रवीत्‌
बध्यते जलधिरधीरः - मया सायक पंजरैः
रिथिरीकुरतां तत्तु ~ सभं शरपंजर ॥ ९६
९६ ध्री पराशर संहिता
दृढगत्या यथाशक्ति ~ धावनेन जवेन वा
` येनकेनापि यौगेन ~ शिथिली कुर पंजरम्‌ ॥ २३
समयः क्रियते सौम्यः - मया निकष बुद्धिना
भिद्यते शरबंधोऽ्यं - भक्ता यदि मारुते
तदा सद्यः प्रवेश्यामि ~ सगांडीनो हुताशनम्‌ ॥
इत्युक्त्वा शरजालेन ~ बबन्ध जलधि नृपः ॥ ॥~
कपीन्द्रोऽपि तदा दृष्ट्वा - शरबन्धं तथाविधम्‌
राजान मब्रवीद्राकयं = सीताराम सवुस्मरन्‌ ॥
सीतारान पदन - ध्यान संभृत विक्रमः
भजेयं श रबन्धं ते - पदेनैकेन भूमिनः ॥
न चेत्तव पताकाको ~ भवेयं विजयोन्पुखः
इत्युक्तना हनुमान्भूपं ~ प्रहुसन्प्रुच पङ्कजः
्वितरस्तु पदविन्यासै ~ बेभ॑ज शरपजञ्जरम्‌ ॥
दृष्ट्वा पञ्जर्भगतु ~ नििष्णवदनो नृपः
गांडीवं पातयामास ~ किमेतदिति विस्मितः ॥
निनिन्द बहुधाऽऽत्मानं ~ गाण्डीव॑च पून पुनः
भथ चितां समापेदे - विजयो जय निस्पृहः ॥
अधप्रभृति मच्छवते - रवसादोऽथवा ननु
रक्षो मायाथवानूनं ~ स्वप्नोय मधका पनः ॥\
यदिवा मम दिड्मोहः - बुद्धिभ्र ल्ोऽपि वा पूनः
अन्यथा कथ मेतत्तु - विपरीतं मह्‌द्धवेत्‌ ?
इति संचित्य मनसा - सह॒ नृपनायकः
भ्रज्याल्य पावक तत्र ~ प्रवेष्टु मुपचक्रमे ॥
भथासिमन्नश्तरे कृष्णः ~ पाण्डवानुलिवृक्षया
तं देशमागमात्तूर्णं - निरस्ताभ्यप्रयोननः
भागत्य वासुदेवस्तु = पप्रच्छ हनुमघृपौ ॥ २५
षोडश पटल)
९७
युवाभ्यां कक्तं घौरौ - वद तं मे नियुंनतः
किमर्थं ज्वलितोकद्भिः ~ भग्नोवा शरपञ्जर ॥ ३६
तावघ्रूतां यथावृत्तं - कृष्णस्य परमात्मनः
भुत्वा निगदितं ताभ्यां - प्राह्‌ तौ गरुडध्वजः ॥ ३७
असाक्षिक भिदंकमं - कृतवंतं कथं युवां?
शरपञ्जर संस्थानं - कीदृशं भवताकूतम्‌ ॥ दष
त्वया वा शरबन्धस्य ~ विदलेषः कथमाहृतः
पश्येयं युवयोः कमं - पुनरेव विधीयताम्‌ ॥ ।
३९
श्रुत्वा छष्णवचस्तत्र ~ पांडनो हृदयप्रियम्‌
बबन्ध जलधि तूर्णं - पुनरेव शिवैश्रैः ॥ ४५
ततौ हरिस्तु सर्वात्मा - सवभूत दयापर
अधस्ताच्छरबन्धस्य - प्रविष्टः कमठाकृतिः ॥ ४६१
हनुमानपि सन्नद्धः - शरपंजर भंजने
आरुरोह शरारोहं - पंजरीकृत निग्रहः ॥
४२
अवष्टभ्य पदषन्द्रम्‌ - यथाशक्ति स मारुतिः
भवोनिनीषया तूर्जं ~ चालयामास पंजरम्‌ ॥
४६३
तथापि दृढसंस्थाना ˆ स्रचचछेषु संहतिः
घावतिस्म ततःदशीघ्र - मारतः शरवत्मना ।।
४४
तथापि न चकपेऽसौ - कूर्मावष्टेम वैभवात्‌
उद्धीयोड्धीय वेगेन ~ न्यपत त्पूतविक्रमैः॥
४५
तथापि शर संघातः - किचिन्नैवापं वैकृतम्‌
दृष्कर प्रतिघातस्य - स्ववीयंस्य जग््रये
अपूव प्रतिघातेन ~ वह्ुमन्यत सोऽलनम्‌ ॥
४६
हनूभत्पदविष्टंम - जर्जरीकृत चपणः
कमटेरवर पृष्ठाभ्रा - त्यूखावासुदनधीततः
४७
13)
१, श्री परार संहिता

अथांजनायुतद्भीमान्‌ - निजविक्रम वक्रताम्‌


अभडमयं जल॑चापि ~ निरीश्ष्यावररोह सः ४ 11
कपीन्द्र भक्तवात्सत्या - द्ररदानत्स्वयं पुख
लक्ष्मीदचपक्षपाताच्च - निवृत्तः ररभंजनात्‌ ॥।
स्वभव्तं विजयं वीक्ष्य -संप्रहष्टमनाभृशम्‌
पराजितोऽहमस्मीति ~ बभाषे वायुनंदनः ॥!
राजन्‌ त्वमपि मद्भक्तो ~ विजयः पूवंजन्मनि
मन्म॑तरजपनिष्णातो - निष्णातौ नित्यकर्म॑मु ।। ५१
दिग्जिगीषुः भवान्सद्य - स्सत्वरं स्वंबिग्रहुः
सत्वंमयासुनौतस्सन्‌ - भाविकाय वशाद्भरशम्‌
निवृत्तो विजिमीपातत - स्तदानीं नृपनंदनः ॥ ५२
इदानीं सम्रयोराज - न्विजेतुं सकलादिशः
अद्यप्रभृति शत्यो - नस्थात्तवपसभवः । ३
दुर्भरोध्यं महाभारो " सद्धक्तस्थं पराभवः
ससरित्सिन्धुशेलाभरू - न॑मे भारायकल्पते ॥ ४४

घरदान प्रतिज्ञातु - विजयागुन जन्मनि


पराजय छकेनाद्य ~ प्राप्नोमि ध्वजचिह्वताम्‌ ॥ ५१५
दव्युक्तवा वचनं श्रीमान्‌ ~ हनूम न्भक्तवत्सलः
विजयस्य स्वभक्तस्य ~ रुयातये जगतांत्रये
प्रतिज्ञारश्चषणार्थं चं - लेमे तस्थ ध्वजाङ्कुताम्‌ ॥ ५.६
तदाप्रभृति लोकेषु ~ पाण्डव स्सफलोद्यमः
कपिध्वजदति ख्याति - जगाम जगतांचरः ॥ ५७
ततः कपिध्वजो साजा - स्मयमान मुखांबुजः
कृष्णं निरीक्ष्य वश्यं - वचनंचेद मत्रवीत्‌ ॥ ९;
कृण! प्य मम प्राज्ञ - भुजवीयं मनगैलम्‌
समेऽस्ति वरिषुकोकेषु - प्रतियोद्धा कथंचन ॥ ५९
षोडश पटलः ९९

अजेयोऽमुरजेतापि - हनूमा श्डिघनन्दनः


भुजवीर्याञ्जितो यस्मात्‌ - ध्वजलक्षणतामगात्‌ ॥ ६०
इति गधितचेतस्कं - पाण्डवं यदुनन्दनः
उवाचवचनं धीमान्‌ - तस्यगवं प्रशांतये ॥ ६१
यदा ते विजिगीषा स्या- स्प्रतिज्ञापूविकाजुनः
तदाश्रमातिरेकोमे ~ दीयते सुहूदात्वया ॥ ६२
प्रणवामो वयं पार्थं - सदा स्वाभीष्टदेवताम्‌
प्रनलद्रेषिणं जिष्णो ~ संयद्वाभा भवत्विति ॥ ६३
नृपते समयोत्सेक ~ स्तावको मामकं वपुः ॥
हनूमत्पदविष्ट॑ब ~ बाधितं बाधते पूनः ॥ ६४
पर्यराजन्मदीयागं - सोणिताक्तत्वगन्तरम्‌
रिथिरीङृतश्यत्याग्रं = निष्ट्ूत बहुमेदसम्‌ ॥ ६५
त्वत्प्रतिज्ञां समालोक्य - कूमेनायकविग्रहुः
अथस्तास्पंजरस्याह्‌ - मवष्टभ्यावतस्थिवान्‌ ॥ ६६
तदापादप्रहारेण - वायुसूनोमेहात्मनः
जजरीकृत सर्वगो - बहुसंकटममभ्यगाम्‌ ॥ ६७
को वा युधि कपीद्रप्यं ~ स्थाताऽतिकुपितत्मनः
यत्र वच्रादिशस्त्राणि - तुलप्रायाणिजग्मिरे ॥ ६८
कितु मच्छुम वेदित्वा -दरदाना्तुते पुरा
भाविकायं प्रभावाच्च - ध्वजाग्रे समूपस्थितः ॥ ६९
इत्युकस्वा तस्य तोषाय - प्रशशंस हरिः पचः
वुतार्थोऽपि महाभाग] - हनूमान्भक्ति तोषितः
आस्ते ध्वजपताकायां ~ जयमिच्छस्सदा तव ॥ ७०
इति सांत्व वचस्तारे - स्तदवज्ञां ममाजं सः
ततो हृष्टमनाः पार्थः ~ कपीदर्वज साभतः
अविष्टदिश स्सर्वाः - जिगाय भुजविक्रमैः ॥ ७१
१०५ श्री परारार संहि

इति पवनसुत प्रसाद रछाभात्‌


सककहरिज्जय संप्रहुष्ट चेताः
अलभत निजमन्दिरं सजिष्णुः
पथि यदुनायक दत्त सूतभावः ॥
अथ सुरपतिसूनु रिदतेजाः
सकल दिगीदा किरीट जुष्टपीठः
चिर मर्मत कृष्णया सकृष्णः
कुरुपति गौरवभद्ध दैतुलीलः ॥
इति श्री परश्चर संहितायां धरी पसशर मैत्रेय संवादे
पञ्चमुख हुनुमन्मंवर विवरणे हुनूमदण्टाक्षरी प्रभाव
विजयनचरित्र कथनं नाम षोडशा पट्टः
1 1 1

श्री परद्रारं संहिता


सप्तदश वट्च्छः
- ग्यासमूद्रादि लक्षण कथनम्‌ -
शरी मरत्रेयः ~
समस्तागमजालानि - श्रूतानिं स विशेषतः
पुनविशेषं पृच्छामि - स्वामिन्मे वद मारुतैः \
स्नानं संध्या जपौ होमः - मुद्राऽऽवर णदेवताः
अगमंत्रा न्यासविधिः - प्राणायाम श्छ तप॑णम्‌
पीठपूजां हनुमतो ~ मे षदस्ष महाष्रुने ॥
शरी पराशरः:
राय मुहु चोत्थाय - शुचि भूत्वा सितांबुजे
असन्तदकर संदीप्ते - कणिकामध्यमे शयुमे ॥
ब्सदरा पटलः

ध्यायेन्मुध्ति सितांभोजे = सहुघदख संयते


सर्वान्तर्यामि्तं देवं - मगर्वंत' सनातनम्‌ ॥
प्रात दिश्षरसि युक्लान्जे ~ द्वितेवं दिभूजं गुरुम्‌
वराभयकरं शातं ~ स्मरेत्तं नामपूदकम्‌
गुरं चा मेदबुद्धि वं - ध्याये त्तन्मध्यमे सुधीः
खिहासने पुरोदेशे - संस्थाप्य गुरदै वतम्‌ ॥
गुकारं गुखे दद्या - दुगणनाथाप्य गं वदेत्‌
क्षं वदेत्‌ क्षेत्रपालाय ~ सरस्वत्यै च सं वदेत्‌ ॥
पकारंच ततःकुर्यात्‌ - परमात्मन इत्यपि
नमस्वुर्यद्गरं मूध्नि - गणेशं दक्षिणे भुजे ॥
धामेभूने क्षेत्रपाङं - दक्षिणांसे सरस्वतीम्‌
वामांसे परमात्मानं ~ कमेण विधिना मूने।
गन्धपुष्पेद्व धूपैद्च - दीपे नामिततेजसा
सँवेचये्तच संपूज्य - नमस्पुर्याद्चणाविवि ॥
आदाय स्तालसामग्री - नदी मभिवसेत्ततः
यभाविधि वतःस्नीयात्‌ - स्मार्ताचारानुसारतः 11
मंत्रस्नानं ततःकर्यात्‌ - एवं तदष्धिधिरुच्यते
हृस्तेम फोनं निष्कास्य ~ आत्मनः पूवैभागतः
वतुं कवचेनाऽथ - विषलिलित्तत्र संमतः ॥
भ्रिक्लिञिदष्टकोण च ~ चक्रतत्र प्रयत्ततः
मन्त्रराजस्य वर्णां इच - अष्टकोणेषु विस्यसेत्‌ ॥
अष्टाक्षरीं वरिसच्चायं ~ अष्टमुद्राः प्रदशयेत्‌
तदीयमुदकं तत्र ~ भावये दभरतात्मना ॥
तत्र दिग्यानि तीर्थानि ^ अंकररेनाऽऽह रग्न!
सूुथेमण्डलमध्यस्थं - हनूमंतं प्रयत्नतः
प्रसन्नमु्रया तत्र - चक्र संस्थापयेदृदुधः ॥ १
१०२ श्री पयश्षर संहिता

प्राणायामं तत करत्वा - तततः स्तानंविधीयते


तत्पादोपरि मूर्थानं = त्रिवारं प्रापयेज्जले
जपेदष्टाक्षरीं तत्र मन्वराजं त्रिवारकम्‌ ॥ १६
मुखादि स्वंगात्रेषु - प्रोक्षे स्युम्भमुद्रया
निवार मष्टवारं वा - मन्त्रराज मुदाह्रेत्‌ ॥ १७
सहार मुद्रया देवं ~ स्थापये प्परवमण्डले
ततस्तीरं खमासा्य = धारये द्वौतयुम्मकम्‌ ॥ 4;
मन्त्रस्नान विधानोऽयं ~ सकलागमसम्भतः
स्मातंसध्यां ततकृर्यात्‌ - मंत्रस्या पुनस्ततः ॥ १९
पूर्वैव द्विकिलिच्यक्रं - प्राणायामच सूरतः
तच्चक्रमध्ये हनुम - स्ादपद्मोदकं निभिः
आचम्य मूलमंत्रेण - स्पृसेदंगशाति सूकुतः ॥ २५

त्रिवार मष्टवारवा - भाजनं भस्तकादितः


मूलेन सकलगानि - पूनराचम्य भूरतः
मनुना म॑व्रगायत्या ~ दद्यादष्यंत्रयं ततः ॥ २१
आत्मप्रदक्षिणं कयत्‌ ~ मूरमन्त्रेण यत्नतः
सूठेन पूचसाचम्य -- प्राणाद्राभं चरेत्पूनः ॥ २२९
मूलमस्त्ंच गायत्रीं ~ यथाशक्ति जपेल्मुधीः
प्राणायामं पृतचः करयति ~ आचम्य किधिवद्पूनः ॥ २३
संहारमुद्रया चकग ~ स्थितंवेदं हुदिन्यतेत्‌ ॥ २४
निद्यमस्त्रजपं वक्ष्ये - स्पृणुष्व वूनिपुद्खुवः
मखेन पृलदचम्यं प्रणायाम जयं पूतः प ९५
विरेच्य दक्षिणनासा ~ त्रिवार मुलमन्त्रतः
लासारंघ्रेण बाभेन ~ षड्वारं पूरयेत्ततः ॥ २६
कुर्भये न्मनुना चेन ˆ द्वादशावृत्तिमात्रतः
पड्वारं रेचयेत्तत्र - पुनद॑क्षिणभागतः
एवं हनुमतो संव - प्राणायामस्य लक्षणम्‌ ॥ २७
सप्तदश पटलः

भुशुद्ध भूतश्ुद्धिन - न्यासान्युरयात्‌ प्रयलतः


कमेणवक्षये मौनींद्र ~ समाहितमना दृण ॥
भूशुद्धि मादौ वक्ष्यामि ~ श्रुयतां मुनि पृद्खब।!
पृथिभ्या दत्युदीर्यादौ -मेरुपृष्ठ षिस्तथा ॥
सुतर छम्दहत्येवं -कूर्मो दैवतमुच्यते
आसने विनियोगेऽपि -एवं फिचिदथो न्यसेत्‌ ॥
ततोऽनन्तासनायेति -नमोन्तं समुदीरयेत्‌
केमलासन शब्दं च - चतुर््यतं नमोन्तकम्‌ ॥
विमलासन शब्दं च ~ चतुर््यतं नमोऽन्तकम्‌ ॥
पृथ्वी! त्वया धृता रोका - देवि! सवं विष्णुनाधृता
त्वचधारयमां देवि! - पवित्रं कुर चासनम्‌ |
अपसमतु ये भूता - ये भूता भृविसंश्थिता
यभूत विशचकर्तार -स्ते नश्यन्तु शिवाज्ञया ॥
त्रिवारं घातयेद्भरूमा ~ वासनेवामपाष्णिना
तालत्रयं प्रकुर्वीत -कराभ्यां सूलमन्व्रतः॥
मूलमन्त्रेण दिग्बंधं -कुर्यान्नियतमानसः ॥
मल मंत्राभिबीजाभ्यां ~ कुर्यात्राकारमात्मनः
एवघ्रकारा भूषयुद्धिः ~ यथाज्चास्त्र मुदाहूता
ब्रहमह्यारिरस्कंच ~ स्वणंस्तेय भुजद्वयम्‌
सुरापान हूदायुकतं - गुरुतल्प करिद्रयम्‌ ॥
तत्संयोग पदं -मंग म्रत्यंग पातकम्‌
उणपातकरोमाणं -र्तविश्रुत रोचनम्‌ ॥
भच॑तन्य मथोषकतरं -दग्धपादप सन्निभम्‌
अगरुष्टमाव्र पुरषं -दुरात्मानं दुरासदम्‌ ॥
खडङ्गचमघर कृष्णं = कुक्षौ वामे विचिन्तयेत्‌
एवं विचित्य पाप्मानं ~वामकुक्षौ प्रयत्नतः ।।
१०४ श्री पराशर संहिता

त्यागं सर्वतःस्थाप्य ~ तज्जीवं मूध्नि विभ्यरेत्‌


तस्यैवागं प्रयत्नेन ~ वायुबीजेन शोषयेत्‌ ॥
ततः पावकबीजेन - तमेव प्रदहे्पुनः
ततो मारुतजीजेन - भस्मी भूतंविसजंयेत्‌ \ ४२
दिव्यमङ्खर रूपां * मनसा कल्पयेतुनः
देवं मूध्नि स्थितंतत्र - प्रविश्याऽपृतबीजतः
प्राणम्रतिष्ठामन्तरेण - प्राणास्तत्रोपकेट्पयेत्‌ ॥ ४२
हये न्यस्तपाणिस्सन्‌ - तदेकाग्र महामनाः
प्राणप्रतिष्ठामंत्रं च - निवार समुदीरयेत्‌ ॥ ४४
वाथुबीजाऽग्निबीजेन ~ दक्षिणेन प्रपूरयेत्‌
प्राणान्‌ संरुध्य विधिवत्‌ - वामेनैव विसर्जयेत्‌ ॥ ४५

व्‌॥ अस्य भी अन्तर्मातृका सरस्वती महामन्त्रस्य । ब्रह्म


-षिः। गायत्री छन्दः । अंतर्मातिका सरस्वती देवता । हकः बीजानि ।
।राष्शक्तयः । धिदवः कीलकम्‌ ! मम अम्तमातूका प्रसादसिद्धय्े
पे विनियोगः ।\
नम्‌ -
बंधूकाभांतिनेर्चा पृथुतरविरसच्छुक्तिमद्रक्तवश्वाम्‌
पीनोत्तुङ्घप्रवृ ्स्तनजधनभसां यौवनारम्भरूढाम्‌
सर्वालद्धुरयृक्तां सरसिजनिलयामिन्दुसं क्रान्तसूतिम्‌
अम्बां, पादयाकुंशाढधां अभयवस्कराम॑विकां तां नमामि ॥ ४६
अधांतमत्काग्यासः - कण्ठहुत्राभिगुह्यके
पायौ श्न.मभ्यगे वक्तं - धोडश द्रादशान्विते
दशपन्नेच षटूपत्रे - चतुष्पत्रे द्विपत्रके ॥ ४७
गप्लदश्च पटलः १०५

आधारे लिद्ध, नाभौ, हूदयसरसिञे' तालुमूले, ककटे


ह्ौपत्रे षोडारे, द्विदकश्, दरदले, द्वादशा्धं, चतुष्क,
चासांते, तालुमध्ये, ठ फक ट सहिते कष्टमूले स्वराणाम्‌
हं क्षं तत्वाथेयुक्तं सकल मुनिनुतं वेल्पं नमामि ॥ ५.
व॥ अस्यश्री बहि्मत्कामन्यस्य...... .अन्तर्मव्रकावत्‌ ॥)
ध्यानम्‌
पंचाशलि्किपिभिविभक्तन ुख वक्षस्थलाम्‌
दोमध्यस्थ
भास्वन्मौक्िनिबद्ध बन्द्रराकखा, मापीन तुङ्घस्तनीमू
मद्रा मक्षगणं सुघाढयकलकषं विद्यां च हस्ती्जैः
विभ्राणो, विशदप्रभा, त्रिणयनां, वाग्देवता माश्रये ।{ ४९
व्‌ आसन हृत्कुक्षिशरुतिनासागण्डोष्ठ दन्त मूरथध्यिदोपत्संव्यु-
द्यश्ेषु पा्वंद्य पृष्ठनाभि जटरेष्वधोगूखपरगल कक्षेषु
हदिकरपदद्टय जठराननयीव्धपक सन्ञात््यतते दक्षरान्करमशः
(ग्रन्थान्तरे) ५०
शिरी बदन वृत्ते च ~ चक्षु शभौत्रद्येपि च
नासा कपोरयुगले ~ तथोष्ठाऽधरथोरपि
उरध्वथो दन्तपक्तौ च ~ मूधस्य षोड्डा स्वराः॥ ५१
कच वर्ृद्ं बह्वीः ~ पच्च सन्धिस्थकलि न्यसेत्‌
टत्‌ वेद्यं पादं - सं्यगरेषु तथान्यत्‌ ॥ ५५२
पवर्म पाश्व॑युभले - पृष्ठना स्युदरेषु च
यकारादि क्षकारंत - दशवर्णा भ्समुस्धरेत्‌ ॥ ५३
हृधर्मुख ककु कुक्षि - हृदादि करपद्रये
जठराऽऽननयौर्वत्र - व्यव विनियोजयेत्‌ ॥ भ
14)
१०६ श्री पराशर संहिता

च्षिश्छन्दो देवता च - बीजं शक्ति च कीलकम्‌


शिरोवदन हृद्गुह्य - जघ पादा र्न्यसेत्कमात्‌ ॥ ५५
च्छषि मूर्धि मुखे छष्दः - देवतां हृदि विन्यसेत्‌
आधारे शक्तिबीजं च - कीलकं पादयौ न्येेत्‌ ॥ ५६
स्यासात्परं प्राणति रोधनं मूने।
ध्यानं च कृत्वा विधिव ज्जपे न्मनुम्‌
देहगृिन्यास विधि च कृत्वा
ध्यात्वा च संक्षिप्य जलं विसजंयेत्‌ ॥ ५७
ततोऽद्ध मन्वजाकानि - जपेच्छास्त्रानुसारतः
प्रवक्ष्याम्यद्खमस्त्राणां - लक्षणानि यथाक्रमात्‌ ॥ ५०
हनूमत्सवमन्त्राणां ~ अङ्कमन्तरा वितीरितौ
सुग्रीवाद्धद मन्त्रौ दरौ - तत्प्रकारं वदेच्छृणु ^ ५९
आदौ प्रणव मुच्चार्यं - सुप्रीवपद मुच्चरेत्‌
नमश्शब्दं ,ततः कय ~ देत देवांगदस्य च ॥ ६०
ब्रह्मा ऋषिब्धैयोर्मन्वो - गयत्री छन्द एवे हिं
तहैवता प्रसादार्थं - विनियोगं वदेन्मनौः ॥ ६१
ध्यानम्‌ ;
सुग्रीवं हृदये ध्याये “सूयेपुत्रं महद्बलम्‌
देदीप्यमान सर्वागं ~ रामकायै दुरंधरम्‌ ॥ ६२
अगदाय नमस्तुभ्यं - कनकाङ्कद बाहवे
सर्वाद्धलक्षणंयुंक्तं - गदा संयुक्त बाहवे ॥ ६३
हनुमन्संनजाकानि - जप्त्वाऽनन्तर मुच्चरेत्‌
सुग्रीवाद्धद मंत्ौ दौ ~ तैन सिद्धिभंविष्यति ६४
कु्यान्नित्यजपं चैव - तपैणं विधिता म्पृणु
संत्रांग तर्पणं वर्या - दिति पुव॑वदाचरेष्‌ ॥ ६५
पप्तदश पटलः १०७

जले चक्रं छिले त्सम्य - गमृतं भावये ज्जे


तपंये च्व स्वहस्तेन - स्वर्ण॑पात्रंण तज्जलम्‌ ॥ ६६
गरडोदकेन बा वुर्या * स्नारिकेलजकेत वा
हाद्शांजछिभिः क्षीरं - हनूमंतं प्रतपेयेत्‌ ॥ ६७
इत्युच्चायं प्रतिदिनं - तपंणं कारयेत्सुधीः
उत्पत्तिस्थिति सहार ~ न्यासभेदाः त्रिधा स्मृताः ॥ दण
ब्रह्मचारिणि आद्यस्य - द्वितीयो गृहमेधिनः
यतीनामंत्यमः प्रोक्तः - क्रमा दाश्रमिणां बिदुः ।॥ ६९
ब्रह्मघ्नं समारभ्य ~ पादांतोत्पत्ति रुच्यते
ब्रह्मरध्यादि नाभ्यं ~ लिगं जान्वादि मरतः
स्थितिन्यास इति प्रौक्त - व्यवस्था गृहमेधिनाम्‌
पादादि ब्रहमरघ्रांतं - संहारो यतिसम्मतः ॥ ७०
शिखा लक्ाट नेव्रास्य ~ मल दोह दयेष्वपि
सकरुलि नाभि किगाख्य - जानु पादेषु चिन्यलेतु ॥ ७१
हुत्कृभि नाभिषु तथा - गृह्य जानु पदेष्वपि
करकंठास्य दद्नास - शिखा त्वं च विन्यसेत्‌ ॥ ७२
सपाद जानूयुगकले - लिद्धनाभ्युदरेषु च
हदोगं लस्य दृड्नास - शिखास्वक्षरशौन्यसेत्‌ ॥ ७३
एतेच त्रिविधा न्यासा - स्सम्य गेवं फलं शृणु
संहते सवेसंहारः - सृष्टेश्च शुभसृष्टयः ॥ ७४
स्थितश्च शांतिविन्यासाः - तस्मात्कार्याघ्ियोमतः
एतद्रूपं म॑त्रवर्णेः - क्रियते संत्रवेदिभिः ॥ ७
हूदयाय नमः प्रोक्तं - स्वाहा तु शिरसे मता
शिखायै वषडित्युक्तं ~ बौषण्णेत्रत्रयायवे ॥। ७६
ततः पर्मसंकोणे ~ मुच्चरे त्कवचाय हुम्‌
ततोऽस्त्राय फडिल्यंते - हुदयन्यास लक्षणम्‌ ॥ ७७
१०८ श्री पराशर संहिता

बहुधा मुनिभिःख्याता - न्यासमद्राऽसनातिं च


प्राणायाम न्यासविधं - लधुनार्गेण ते वदौ ॥ ७८

जप्यमंत्राद्धमंत्राश्च - न्यासाश्च बहुधा स्मृताः


प्राणायामादयश्ष्वापि = आसनानि बहून्यपि ॥। ७९
यच्चापि कीतितं तत्र - बहुधेव प्रकीतितम्‌
तथापि गुरुणोक्तेन - प्रकारेण समाचरेत्‌ ॥
य्यदेवी पराश्चक्तिः - यथा देवे तथा गुरौ
तस्यैतेकथिता्यर्थाः - प्रकाश्यन्ते महात्मनः ॥ ५१
गुणदोष विमशंन ~ गरोमूंढः पते दधः
निज विश्वास संदिष्टः - गुणदोष समोभवेत्‌ ॥ ८
युद्रा्षोडरविद्याताः - न्यासपन्चक भिघ्युत
प्रसन्ना, गालिनी, पमा, शङ्कु, चक्र, गरत्मती ।।
धेनु नत्येकुरा मृगी - कम्भ संहार मृद्रिकाः
मस्लताण्डव वाकास्या - हनूम दभिधाऽ्पि च
मुद्रा ष्षोडश संप्रोक्ता - इत्यागमविदो विदुः ॥
हनूमतो विशेषेण - कथिता मुनिसत्तम]
गरध्याने मृगीमुद्रा - तीर्थाऽऽकषंेऽकरुरम्‌ ॥ ८५
स्तानकल कुम्भमुद्रा ~ समाप्तौ हरणं तथा
अन्याऽष्टमुद्रिकास्सचं - कर्मसु प्रतिदक्येत्‌ ॥ ८६
जपादौ तीर्थपात्रे च - स्नाने चक्रविलेखने
पत्रतर्पण संध्यासु - शंख दैवतपूजने
एतेषु कर्म॑सु प्रोक्ताः - अष्टमुद्रा प्रदयेत्‌ ॥1 ८७
गालिनी पञ्च चक्रे च ~ शंख गारुड धेनुकाः
नुति प्रस्ना इत्येता - अष्टमुद्राः प्रकीत्तिताः ॥ (1
सप्तदश पटलः १०९
अंतबंहि मवृकयो = रंगुखी देहो म॑नोः
न्यास पञ्चक मेतच्च ~ कुर्याच्छीहुनुमन्मनोः
जप्त्वातु विधिवन्म॑त्र ~ मिष्टदैवं प्रपूजयेत्‌ ॥ ८९
इति श्री परारार संहितायां श्री पराशर मैत्रेय संवादे
पञ्चमुख हुनुमन्मंत्र विवरणे न्बासि सुद्रादि लक्षण
कथनं ताम्‌ सप्तदश पटकः
1 र ॐ

श्री पराद्रारं संहिता


अष्ट्पदथ पटलः
~ स्वान संध्यनन्तर विधिः :-
श्ो।॥ चित्रासने समायीनः - पश्चासन विधानतः
उदड्मुखः प्राङ्मुखो वा - पूजये दनुमसरभुम्‌ ॥ १
प्राणानायस्य विधिवद्गायत्री मन्त्रपूवेकम्‌
भूशुद्धि चप्रकुर्वीति रंगवल्लीं स्यसेदृबुधः ॥ २
सिंहासनं न्यसेत्तत्र ~ वस्त्रारुफार संयुतम्‌
चक्गं काणकयायुवतं - अष्टकोणं प्रकल्पयेत्‌ ॥ ३
मन्त्रराजं सप्रणवं - भावये दष्ट वणेकम्‌
परि सवेदा ॥
अमकंमण्डलायाथ - उपयु ४
चं चनद्रमण्डछायेति - ध्यारवाध्यात्वा नमाम्यहम्‌
र मभ्निमण्डलायेति - संपूज्येव प्रयत्नतः ॥ ५
कमलंगितयेत्तत्र ~ दकाष्टकसमन्वितम्‌
विमलोत्कषिणीज्ञान - क्रियायोगाढय इत्यपि ॥ द
नमाम्यहिसासत्याम्यां - ईलान्ायैदर्लतरे
अनुग्रह्मयै नमः कुर्यात्‌ - ओंनमो भगवऽतेपि च
विष्णवेचेति तत्रैव = सवंभूतात्मनेऽपि च ॥ ७
११० श्री पराशर संहिता

पूतरोकारमुच्चा्यं = योगपीठात्मनेऽपिच
पुनःप्रणवमुच्चा्थं - भंत्रपीठात्मने नमः
इति ध्यात्वा ततधकुर्यां - दावाहुन भुपक्रमम्‌ ॥
पूर्वादीनि च चत्वारि - द्वाराणि परिकल्पयेत्‌
द्वारपाङाग्यथापूर्वं - पूनयेत्तत्र संयुतः ॥
संतप्तहेम वपूषं - ब्रह्मविष्ण्वीजञ संयुतम्‌
हनूमत्परमात्मानं ~ ध्यायेदेवं जगत्पतिम्‌ ॥
उपरिस्वामिनंकृत्वा - आक्षाहित इतीरयेत्‌
स्थापितस्सननिधिशचैव - सघ्चिरुदधो भवेत्यपि +
सम्पूखो भवतस्याऽगरे ~ अवकुण्ठोभवेत्यपि
प्रसन्नोभव चेत्यग्रे - अगृतोभव सम्मुखे ॥
प्रसीदेति प्रसीदेति ~ स्वागतं समुदीरयेत्‌
चतुरण्वाऽऽवरणेष्वेवं - कीतं वेह वताः क्रमात्‌ ॥
घडद्धुन्यास संज्ञं च - प्रथमावरणं विदुः
द्ितीयावरणंचापि ~ विदुर्जाबवते नमः ॥
तृतीयावरणंचेव - लोकपालास्यया यूतम्‌
तुरीयावरणंचैव - तदायुधं पाचयेत्‌ ॥
षड द्धाऽऽवरणस्यैवं - प्रकारोध्यं बुधैस्पृतः ॥
आमंजनासुतायेति - नम द्युक्तिपूरवकम्‌
हदये देवमिच्युक्त्वाऽऽबाहयामीति संवदेत्‌ ॥
ई शुद्रसूर्तंय इति - नम इत्युक्ति पूवंकम्‌
शिरसि देव मित्युक्तवाऽऽवाहयामीति सवदेत्‌ ॥
ॐ वायुपुत्राये्युक्त्वा ~ नम इद्यृक्तिपूवंकम्‌
शिखायेदेव मित्युक््वाऽऽवाहयामीति संवदेत्‌ ॥
ठ मभ्तिगभ॑कायेति - नम दइ्युक्ति पूवैकम्‌
कवचे देवमिल्युक्ट्वाऽऽवाहयामीति संवदेत्‌ ॥
अष्डादड पटः १११
ओँ र॑ममुख्य दूताय - नम इयुक्ति पूर्वकम्‌
नेत्रत्रयाय देवं चाऽऽवाहुयामीति संबदेत्‌
अः ब्रह्मास्तवरतिवारणाय ~ नम इत्युक्त पूर्वकम्‌
अस्त्राय देव मिष्युक्त्वाऽऽवाहयामीति संवदेत्‌ ॥
एवं षडङ्घ वि यासं ~ प्रथमावरणे विदुः ॥
जांबवा न्विनितो नीलः ~ पवनो गन्धमादनः
सुषेण मन्द द्विविदा ~ द्वितीयावरणे विदुः ॥
इन्द्राग्निर्व यमश्चंव - निर्‌ति, वरण स्तथा
वायुः कुबेर ईशन्था ˆ स्तृती यावरणे विदुः ॥
व साक्तिर्च दण्डर्च - खड्गः पारो ध्वज स्तथा
गदा व्रिशकंचेति - तुरी यावरणे विदुः ॥
एता न्यावरणाङ्खानि - कर्यात्पूजाविधिहरेः
न कुर्यादन्यकाे तु ~ आवरणानि कदाचन ॥ २७
धाता विधाता प्राणट्रारे - जय विजयौ च दक्षिणे
चण्डप्रचण्डौ परचिस्यां - उत्तरद्ार संस्थितौ
बलप्रबक नामनौ - द्वारपाला वितीरितौ ॥ रद

दे्वर्याऽनैश्वयौं तौ - उपपालकसं्ञकौ
प्राकाररक्षकावेतौ ^प्रपूज्यौ देवसल्चिधौ ॥ २९
ततः पुरुषसूक्तं च - कीतेयेदवितश्दितः
षोडरोह्य.पचा रांख्व - कर्याद्योगौ हनूमतः ॥ ३9

सर्वावरण देवाद्च - सायुघास्सपरिच्छदाः


सयोग्य वाह्ंच्छत्र - विजामर विभूषणाः ॥।
सोपस्करा नदीमुद्रा ~ सहिता सुखिनोभृशम्‌
तिण्ठंत्विति समुच्चायं ~ स्वाहांतं प्रजपेद्गृही । ३१
सुषेणांगद सुग्रीवा: - जाम्बवान्नीर सं्निनौ
गक्ष मेन्द द्विबिदा - इ्शरभो गन्धमादनः ॥ ३१९
११२ धी पराशर संहिता

गवयदच प्रहुस्तद्च - सुशेण नलनामकौ


हनूमत. प्रसादोऽयं - सर्व॑गृह्तन्तु वानराः ॥ ३३
नित्यहोधविधि वक्ष्ये - हृयेत्स्मार्ताभिन्ीत्रके
पंचद्रादज्ञ घा प्रोक्ता - आहुतीर्मिव्यषहोमके ॥ ३४
हव्येन तण्ड्लर्तथ ~ गोधुनैन विशेषः
सप्ताक्षरी हनूमतः - प्रौच्चरन्‌ प्रत्यदहहुनेत्‌ ॥ ३५
सकाकनियमस्तत्र ~ चोक्ता होभविधानकै
क्तिणस्तु यथाकर्ं - कमंणानन्तरं धिदुः ॥ ३६
पूरश्चर्याङ्गद्येमेपु - तत्कलत्पौक्त दशां सतः
अनेन विधिनासाङ्ग - माचरेधघ्तु कम॑तः ॥ ३७
सयाति पर्मांसिद्धि ~ यथाशास्त्र तरिघानतः
मुधुक्षरच॑येस्तत्र - निवेःधोञ्तर न पिद्यति ॥ द
यदाकदा वा यत्किचि - व्वूर्याच्छ्यत्यानुारतः
तावस्मात्रेण संपूण - फलमप्नो त्यपश्चयः '1 ३९
दुर्वारयुग्मं जुहुया ~ देकं च समिध तथा
फलपत्रघयुमान्धेकं -चरमामरकोपमम्‌ 1 ४०
धारारूपं धृतं दद्या - न्मंत्रगि हीम कर्मणि
तजनीमध्यमानासु - सवंभिस्तण्डुलान्‌ हुनेत्‌ ॥ ४१
हनूमन्‌ भंत्रमाहादम्यं - केनस्तोतु हि शक्यते
साकल्येवाद्ुवेकत्ये - मेश्तुत्य फलं लभेत्‌ ॥ ४२
तिष्ठनच्छन्समासीनः ~ शथालुर्वा स्वपन्नपि
भुंजानो भाषमाणो वा ~ मलमूत्र विसर्जने
अनुलोम विलोगाभ्यां ~ हनुमस्प॑त्र मुच्चरेत्‌ ॥ ४३
समुनाधिकाक्षरत्वेन ~ रतिकालेऽपि श जपन्‌
परा सिद्धि मवाप्नोति - नात्रका्थं विचारणा ॥ 4;
देवतातर्‌ मंत्रणां ~ सराह्घ-वेन फरंलभेत्‌
दपन्संत्रस्य वैकल्ये - व्याप्ता भवेन्तृणाम्‌ ॥ ४५
अष्ठटदश पटलः १११

बहुनात्र किमुक्तेन - वाचापि मतसा भून!


ठेहिकामुष्मिकिभ्यो वा - हनूमद्क्तिमान्‌ भवेत्‌ ॥ ४६
अनौपाधिकभक्ति स्स्या - हवते यत्रयस्यच
अनायासेन तस्यैव ~ तन्मंत्रसिसिष्यति ध्रुवम्‌ । ४७
करुशेऽपि च चक्र च “मुद्रिका न्दशंयेत्तततः ॥ ४.
मस्त्रस्तानं मंत्रसध्या - कर्तव्यं सदनेष्वपि
भुशुद्धिभूतशुद्धि छर - मातृके बहि रन्तरे
समस्तमन्व्रजालानां - समानं मनु रत्रवीत्‌ ॥ ४९
देश्व्यार्थं चरं भक्षेत्‌ - मधुरत्रय संयुतम्‌
शकंरामधुसर्पीषि ~ मधुरत्रय मरितम्‌ ॥ ५
हनुमन्मत्रचक्राणां “मृद्विका ष्षोडकश्च स्पृताः
अवराणि च चत्वारि ~ कतव्य स्यासप॑ंचकम्‌ ॥ ५१
उपदिष्टैषु मंत्रेषु ~ प्रथमो मूल मुच्यते
प्राणायामत्रयं कर्य ~ म्म॑त्रस्याद्य॑तयो भूते ॥
इतरेषांतु मंत्राणा = मेक माद्यतयो्म॑तम्‌ ॥ ५२
यथ्यन्मंतरं जपेत्तत्र ^तैस्तैः प्राणाल्चिरोधयेत्‌
आद्यन्तयो स्सदा क्या म्मारांत्र्य मूलतः ॥ ५३
अङद्कन्यास करन्यास - ध्यानानि च पृथकपृथक्‌
युद्धा नमता स्वार्हाता ~ तपैणांता जयांतिकाः
स्रवृत्तयः पंचधा स्थुः -माछासु निखिला स्वपि ॥ ५४
शुद्धा संबुद्धिमात्ा स्या = न्जपस्तेन विधीयते ॥ ५५
मनसा पूननंदेव ~ पादुकां पूजयामि च
स्वहैति होमरचना ~ तपेयामीति तपैणम्‌
जयदन्द्र समायोगः - स्तुतिरुक्तातु पंचमी ॥ ५६
15)
११४ † ध्री प्रसार संहिता
यो छित सवदेद्ध्याये - -दूावये स्रतिपाध्येत्‌
पूजये सपुस्तकं धन्यः - समर्यो भक्तिमान्‌ भवेत्‌ ॥ ५७
जानूर्वोरंतरेसम्य ^कछृत्वा पादतले उभर
ऋजुकाय स्समासीनः ~ स्वस्तिकं तस्रचक्षते ॥ भण
अव्न्यामात्मनः पावे - गट्फौ निक्षिप्य पादयोः
सव्ये दक्षिणगुल्फन्तु - दक्षिणे दक्षिणेतरम्‌
एतस्य स्वस्तिकं प्रीक्त ~ नवंभाप प्रणाशनम्‌ ॥ ५९
ऊ्वङ्पिरि विप्रनद्रः - कृत्वा पादतले उभौ
पद्मासनं भवेदेत -त्सर्वेषामपि पूजितम्‌ ॥ ६०
एकपाद म्थँकस्मिन्‌ ~ विन्यस्योरुणि संस्थितम्‌
इतरस्मि न्तथाचोरं - वीरासन मृदाहूतम्‌ ॥ ६१
मेदा दुपरिनिकषिप्य ~ सम्यगगु्फं तथोपरि
गृल्फातरं तु निक्षिप्य - सिद्धिस्सिद्धासनं विदुः
हनुमन्मंत्रविषये - आसनानि शुभानि व॑ ॥ ६२
दरति श्री परश्चर संहितायां पञ्चमुख हुनुमन्मंत्र विवरणे
श्री पसर मैत्रेय संवादे स्नान सध्यानन्तरवित्ि
मामि अष्टादन्न पटलः

1 (1 (1

श्री परद्रारं संहिता


एक्ोन7लथातितमः पटलः
~; षटूपद्लवादि विवरणम्‌ :-
भैत्ेयः :-
षटूपललव प्रकारस्तु ~ षटूप्रयोगस्तु कीदृशः?
केवा श्रीयत पुमंत्र - क्टीबमंत्राः स्मृताः सूने! ॥ १
एकोतविशति पटल ११५

हनुमन्मंत्रसंह्याका - चक्राणां च विशेषतः


भक्तिः कतिविधाजञेया ~ कथं जप्यं हि सूतके ॥ र्‌
सोमसूर्योपि रागेच - पुरश्चर्यां कथं भवेत्‌?
मस्तच कोऽवंणं प्रोक्त ~ मविरोधी च कि पुनः ३
इन्‌मन्मन्वजार्स्य ~ विरुद्ध' वा किमुच्यते
एत त्संगृह्य वक्तव्यं - कृपया मूनिसत्तम! ४
श्री पराक्षरः :
षट्पल्लवादिकं पृष्टं ~ भवता मुनिसत्तम!
अधुना तत्रवक्ष्यामि ~क्रमेणैव विभाव्यताम्‌ ॥ ५
प्ल बादच प्रयोगाश्च - बहवस्सम्ति वै मुने!
नमौ वषट्‌ च लेखे च हुं वौषट्‌ फ़डित्यपि ॥ ६
एते षटूपह्लवा प्रोक्ताः ~ षटूप्रयोगे एलंश्णु ॥ ७
नमस्संपदषड्वश्ये ~ वौषडाकरषेणे तथा
द्वेषे च फड्च्चटे - देवेच मारणं विदुः
स्वाहा पुष्ठ्किरं चेति - परट्लवाग्रे निमद्यते ॥ य
शांति रुच्चाटनं देष ~ स्तंभनं मारणं तथा
वद्यं चावदय मीषच्च ~ षटुप्रयोगा उदाहृता, ॥ 1,
तत्तत्पत्छव सत्वेऽपि - वण॑संज्ञा पूरयेत्‌
उचितं षटुप्रयोगानां ~पुनः पल्लवमूच्यते
पूनः पट्छवसंयोमे ~ प्रत्यवायो न विद्यते ॥ १०
स्व्रीमंत्रस्तु नमोन्तस्स्या - स्स्वाहांतः पुरुषस्तथा
कलीबस्तु वषडंतस्स्यात्‌ ~ स्तरीक्लीबाश्च अमीस्मृताः ॥ ११
स्त्रीमंत्र दशीघ्रफकदः - भगरस्यं पुरुषस्य च
वेरीनौ महाविरंबर्च ~ एतेषां फलमीरितम्‌ ॥ १९
करत्यांजनेय मनवः - इति वक्ष्याभिते श्यृणु
सुवचंला समेत श्री हमुमद्रादशाक्षरीमू ॥ १३
श्री परदार संहिता
११६
सव्यंजनेऽव्य॑जनेषु ~ व्यु्रमश्चं क्रमोपिच
महर्षयो मंत्रसिद्धाः ~ एतद्प जपान्पुते ॥
१४

दंमूलाचोपदिष्टं त ~ वपार्वत्यै हित काम्या


खिर संयूतया चैवं - प्रत्यपादि मनोमुने ॥
अत्रैषा विविधारौक्ता ~ केवक्दूद्रादशाक्षरी
अष्टाक्षसी कपीन्द्रस्य = पंचथा परिकीतिताः
पंचाक्षरी तु तस्यैव - त्रिविधा परिकीत्तिताः ॥। १६
पंचधिशति संख्याका ~ माक्ामभ्त्ाः परकीतिताः
एकाक्षरी महामन्त्रो - द्विविधा परिकीर्तितः
पडक्षरी चतुरथातु ~ कीतिता हमुमलख्भो{ ॥
१७
आरस्यैकाक्षरी मंत्रं - वायुसुनो म॑हात्मनः
१८
द्वात्रिं पथन्ताः - मन्त्रास्तु सुन्यबस्थिता' ॥
रप्तमन्त्रास्मिकाविध्या ~ पञ्चवक्् हनूमतः
सप्तविशति मंतरैशच ~ निद्या त्यैव धीमतः
शौनकी संहितायां तु - सम्यगेव व्यवस्थिता ॥ १९
शावरा अपि मस्त्रा्च ~ बहवः कथिताः कपे
हनुमन्म्॑रनालानि ~ सतपश्वक संस्थया ॥
इतिहास पुराणेषु - कथितानि महापते ॥ २२०

पुरप्चर्या मवेधते - महामंतरास्तु सर्वशः


शायराणां तु मंत्राणां - तदपेक्षा न विद्यते ॥ २१
गुरूपदिष्ट मंत्रेण - यथाशक्ति जपेत्सुधीः ॥ मद्‌
मंत्राणां समसंर्यानि ~ चंक्राण्यपि हनूमतः ॥ २३
भक्ति बहुविधा प्रोक्ता -तथा नवविधा स्पृताः
श्रवणं कीतंनं विष्णोः - स्मरणं पादसेवनम्‌
अनं वन्दनं दास्यं - सख्य॑चात्मनिवेदनम्‌ ॥ २४
एकीतविक्षति पण्छः ११७
उपदिष्टानि सत्राणि - मृतजातक सूतके
जपेस्थित्वाहि मौनेन - जपेदेव न संहायः ॥ २५
अन्नानाचयदि बा लोभात्‌ - मंत्रव्यागे दरिद्रता
सोम सू्योपिरागेषु ~ जपेन्मंत्र मतेद्वितः ॥ २६
ग्रस्व्यमानै भवेत्स्नानं - ग्रस्ते होमो विधीयते
सच्यमाने भवेध्यानं - मूक्ते स्नानं विधीयते ॥ २७
मूच्यमाने वदेन्म॑त्रं ~ जपेदेव परागके
पूरश्चर्या विधानेन - यथोक्त फलमाप्तुयात्‌ ॥ म
कुयदिवावकाशे तु - तथा होमं च तपंणम्‌
नास्तिचे दवकाशस्तु ~ परेचयर्होमतपंणे ॥ २९
अवेणं ते प्रवक्ष्यामि ~ मंत्राणा मितरेतरम्‌ ॥ ३०
स्वप्नदत्ते स्त्ियादत्ते ~ मालाभंतरेऽत्र बीजके
श्रीविद्या सिद्धविद्याभ्यां ~ सिद्धारी न्नैव शोधयेत्‌ ॥ ` ३१
स्त्री दत्तं स्वप्नरन्धं बा ~ भाषाभन्तरं त्वज्ञाबरं
प्रणवं वेदिकं चव - अरिमित्रं न शोधयेत्‌ ॥ ३२
प्रणवच्यक्षरी भूया * द्रयोमभावा षडक्षर
प्रसादा बहुरूपी च - सवंसाघारणा स्मृताः ॥ ३३
ततोऽतिरिक्त यन्त्राणां ~ शौधये दात्मनोऽ्वेणम्‌॥ ३४
जननं जीवनं चैव - ताडनं बोधनं स्पृतम्‌
अथाभिषेको विमरी ~ करणाऽऽप्याथिनी पुनः
तपेणं दीपनं गुप्तिः - दकता मंत्रसंत्कियाः ॥ ३
चितामणि कातवीयै = नामत्रय सुद्नम्‌
आजनेयं हयग्रीवं - राममन्त्रं न शोधयेत्‌ ॥ ३६
युदबैनो वराहश्च ~ नारिह्‌ स्तथैव च
श्रीमदष्टाक्षरीचंव ~ चत्वारो मन्वसत्तमः ॥ ३७
११८ श्री परश्चर संहिता

सुदशंनो विशेषेण ~ चतुर्णा शीघ्रसिद्धिदः


सर्वेषां मघ्व्रजालानां ~ वाग्भवं भूवनेद्रम्‌
मह्मलक्ष्मीं पूरस्कृत्य - जपे त्सर्वाथ॑सिद्धये ॥
तारादि वासरादि वा यदि वाऽप्यथबापि वा
वाद्मयादिक मन्त्राणां - जपः प्रोक्तश्च दोषहूत्‌ ।
प्रसादं प्रवणं लक्ष्मीं - अष्टाणं द्रादशाक्षरीं
गोपां वामनं विष्णुं - मित्रारी स्नव शोधयेत्‌ ॥
प्रणवेन विहीनस्तु - तन्मंत्रः प्राणहीनकः
स्वैमंत्राक्षरार्णा च - प्रणवः प्राण उच्यते ॥
सप्तकोटि सहामन्त्राः ~ पिना ब्रह्मास्त्र विद्यया
हनुम न्मत्रजाटं वा - मंत्रानेति विदुवंधाः ॥
यस्योच्वारण मात्रेण - देवताह्वान माचरेत्‌
देवता निविष्टं त - द्नीजाक्षर मुदाहृतम्‌ ॥
सहामन्तरेषु सवत्र - व्णैसंख्याः व्यवस्थिताः
क्वचित्प्रणव साहित्या - स्व्वचिलस्मणवं विना ॥
तस्मान्युनाति रेकतवं - संदेहो नंवुज्यते ॥.
मौक्षकामी शुक्लवर्णं - पीतं तु धनकामवान्‌
वश्यकामो रक्तवणं * सारणं नीलवणंकम्‌ ॥
उच्चाटने धूञ्नवणं ~ विदषे ह्यभ्निवणेकम्‌
सर्वेजन वङ्यकामः ~ पद्यवणं मतुस्मरेत्‌
अभीष्टदेवतामेवं - षटुप्रौगेषु चिन्तयेत्‌ ॥।
इति भी पयक्चर संहितार्यां पञ्चमुख हुनुमस्पंत्र विवरणे
श्री पराक्षरत्रेय संवादे षद्पल्लवादि विवरणं नाम
एकोन विद्यति पटलः
1 1 1
श्री परश्षर संहिता
द्विदितमः पटकः
~: श्री हुमुमत्पोडसाणेव प्रभावकथनम्‌ ;-
पराशरः

ग॥। हनुमत्षौडशार्णस्य ~ माहात्म्य मधिकं द्विजः


शृणु वक्ष्यामि मंत्रोयं - भुक्ति भुक्ति फलप्रदः ॥ १
अगस्त्य्छपिरेतस्य - गायन्ती छण्द उच्यते
सुवर्चसावल्कभस्स - हुनूमान्देवता भवेत्‌ ॥ २
वीजं पिगलनेत्राय ~ शक्तिरवंष महाबलः
धनलय सखानाम - कीरकं समूदीरितष््‌ ॥ २
सुवर्चला वल्छम स्स - हनूमान्‌ देवताभवेत्‌
तत्परसादस्यसिष्यर्थे - विनियोगः प्रकीर्तितः ॥ ४
न्यासदयं ततःकुर्यात्‌ ~ क्मणैव मुदाह्रेत्‌
आदौ संजीवनी ह्रे - कालनेमि हुसयच ॥ ५
भीमसेनाग्रजायेति - भरतं रक्चकाय च
धान्थमाखी शापहूतरे - ततः छाया प्रहारिणी ॥ ६
दैवतति करति च ~ चतुरध्यां च नमो भवेत्‌ ७
आद प्रणवमुच्वायं ~ मायामीजं ततः परम्‌
श्रीं बीज-ततौच्वायै ~ श्रीपर्णं च ततःपरम्‌ ॥ ५
सुव्चसावल्लमभेति ~ हनुमतसद मुच्चरेत्‌
अन्ते स्वाहावदेदेवं - मर्त्रमेनं प्रपूरयेत्‌ ॥ ९
निम्‌ ~

एवेनाभयदं प्रेण वरदं भौज्यं परं चाऽपरे


अन्येनापि सुवर्चला कुचयुयं दृस्तेन संविशत
काशण्यामूतपणंटोचनयुमं पीतांबराकृक्ृतम्‌
रम्यं वायुसृतं चनुर्भुजयुतं ध्याये हनूमल्रमूम्‌ ।} १०
१२० शी पराशर संहिता

लक्षमेकं पुरश्चर्यां ~ दशांशं तपंणं भवेत्‌


तदशांशं होमकमं ~ तदुशांशं तु भोजनम्‌ ॥ १९१
अ््र॑वोदाहरं तीय ~ मितिहासं पूरातनम्‌
बार्हस्प्यपुरनाम - गद्धातीरे भहामूने। १९
्थितो जनपदस्तत्र - कपिखोनाम्‌ मुरः
सर्वशास्वाथंतत्ज्ञः - वेदवेदांगपारएः ॥1 १३
दरिद्रौ बहुपुत्रस्य - व्वीतसगस्तु रौधनः
भागीरध्यां जपेन्मवरं ~ हन्‌भत्योडशाक्षरम्‌ ॥ १४
भसायं प्रत्यहं शाकं - गृहीत्वा गृहमेति सः
इतस्ततस्तस्य भार्या - याचित्वा तण्डुलादिक्‌ं
अन्तं पचति तच्छाकं ~ तेन जीवति निव्य्चः ॥ १५
एवं बहुतिथ तस्य देहयात्रा प्रकरर्वेत
व्यतीताय सुखेनैव - प्रत्यहं निमिषोधया ॥ श
प्रातःस्तात्वा शुचिभूत्वा ~ भागीरथ्यां शुभोदके
जपतो हनुमन्म॑वं ~ कपिलस्य महात्मनः ॥ १४
आविर्बभूव हनुमान्‌ - एकदा भक्तवत्सलः
सुवचंलापति इश्रीमान्‌ - ध्यायमानो रघृद्हुम्‌ ॥ (4
चतुभज स्च॑दसम प्रभावान्‌
सितोपवीति नवरत्न कुण्डलः
दुकूख मुक्तामणिहार शोभितः
पिशङ्ध भौजी घव लोष्वंपूष्डूः ॥ १९ =

करेस्चतुभिश्चतुरो पुमर्थान्‌
ददाति यो भक्तजनाय निध्यम्‌
सीता गनौल्लासकयो हनूमान्‌
पुनाति छोक चित्यं महात्मा ॥ २०
विभतिपमः; पटलः १२१
जांबनानू विनता नीर ~ पनसो गम्धमादनः
मुषेण भंन्द द्विविद - मूखैः परिवृतः कपिः ६। २१
त्रिलोक्यतं स्तोत्र परस्पराभिः
स्तुवक्षमस्कार पुरस्सर हिज;
विधायपूजा मनसोपचरंः
स्मितो सुदा बाष्पकणाकुलेक्षणः ॥ २२
भक परहरत निम॑ज्ज - महृदानन्दसागरे
चिराय न्ध्व संज्ञाव - इद माह कथंन ॥ २३
अद्य प्रभुति योग्याहुं स्वया सन्दक्षेनास्रभो।
सबेताप विनिमुक्ता~ नस्मरेयं मयासूयम्‌ ॥ २४
ममत्यासमपितं तात! - फलं वा पत्रमेव वा
मदनुग्रहुकाभेन = गृहण कपि पृङ्खव! ॥ २५
जायाचाऽपि सुवर्चला रविश्रुता - दिव्यं च हैमाबरम्‌
माणिस्यांचितकुण्डले श्रवणयोः = कण्ठेच मुक्ता क्लि २६
सुश्रीवाद्कद गन्धमादनमुखाः ~ सत्षाषदा स्सन्तिते
कि दास्यामि मनभ्प्रियं हि हनुमान्‌ - संपू्णकामोभवान्‌ ।।
एवं सं हनुमान्‌ तस्य ~ कपिकस्य महात्मनः
भवेस्यदरेकं समुद्रीक्ष्य ~ नन्दयामास तं वरैः ॥ २८
न याचे वरं कंचि' ~न्मुमुकषर्वीतदागवान्‌
हनूमन्त मुवाचेदं ~ एते के वानसेत्तमाः ॥ २९
मरी हनुमान्‌
गन्धमादन नाम्नावै ~ पवेतौ धातुमण्धितः
हैम रम्भातरूवृतः ~ श्रीमान्‌ किखरभुषितः ॥ ३०
16)
श्री पराशर संहिता
१२२
ः दिजः
एते तत्र महाभगा ~ स्संति मल्पार्षद
धमादनः
जांबवान्‌ विनतो नीलः - पनसो गन्
राः ॥ ४१
सुषेण मेन्द द्विविदा - ममकाथं धुरन्ध
निध्याभिषेकं कुर्वन्‌ तं ~ धूपदीप फलश्रदः

दिनाभिषेकतीर्थेन ~ वालाग्राल्युतेन
बालसागर नाभ्नात्र ~ नदी जाता सूपावनी ॥
तत्र स्नात्वा च पापात्मा - शुद्धोभवति मानकः
सर्वसिद्धि मवाप्नोति ~ शीघ्रमेव न संशयः
अनेनाराधनेनाह ~ सन्तुष्टो द्विजसत्तमः ॥
चरयध्वं यधा न्यायं ~ इत्यवोच न्महात्मनः
, ऊचृस्ते परमप्रीता ~ जांबवस्भुखा इमे
्रापतुयामः परं पा ^ भवता वरणे वयम्‌ ॥
उत्तमान्त म्महाभागान्‌ - जाराध्य प्रयमं द्विजः
अनन्तरं तु तत्पूजा - दुर्वतु ममचौत्तमाम्‌ ॥
मन्धक्ताराधनदिव ~ अस्यन्त परितोषवान्‌
मदूक्तस्यावमानेन - ह्यत्यन्त मवमानितः ॥
ममावताराः बहवः - मद्रूपानि बहूनिच
यथाभां भजतेभक्त ~ स्तथंबाविभ॑वाम्यहम्‌ ॥
एवपूक्तस्तु कपिलो ~ नमष्छत्यांजनासुतम्‌
एवं हितोपदेशे - तोषयित्वा द्विजोत्तमम्‌ ॥
जगाम मनसा रामं ~ चितय न्तंजनासुतः
संध्यामुपास्य विधिवत्‌ - कमि खस्सदनं ययौ ॥
तस्यभार्यावद द्विप्र ~ शाकं नानीतवा नपि
सोऽवदत्तामद्य साध्वि " हनूमान्‌ जपतस्सतः ॥ ४१
भगवान्भक्तवात्सल्या " न्मम ब्रतक्षतांगतः
तेन संभाषमाणस्य ~ प्रव्युत्थानाभिवन्दनेः
स्तुतो नावकाशोभर *च्छाकस्या हरणे मम ॥ ४
विक्षतितमः पटलः
१२१६
इतिभ्यृत्वा वचस्तस्य - भार्या कौतुकान्विता
हनुमान्‌ यदि ते ब्रह्मन्‌ - देवः प्रत्यक्षतां गतः
अस्मद्गृहे महत््रूर ~ दारिद्र्यस्य स्यि्तिः कथं? ३
देवं यदिभवेत्सव्यं - प्रत्यक्ष वा भवेद्यदि ।
सव॑ कामाः प्रसिध्यन्ति - ह्यतोमिध्येति मे मततिः । ४४
त्व््रसादास्मयां छन्धाः - कुमारास्च कुमारिकाः
बहव र्सूयं संकाज्ञाः - चन््रेखासमा इमाः ।। ४५
नाम्नाप्येषां न वस्त्रं वा ~ न सुवर्णादि भुषणम्‌
न विवाहूचूत्सवानां ~ मन्मनोरथसिद्धयः ॥ . ४६
कि केवले वेदपाठः = श्रौतस्भार्तादि कर्मभिः
न वा दंदह्यमानानां ~ बालानां जठराभ्निना ॥ ४७
कथं रक्षति देवं ते - हनुमान्‌ वरदोह्यतः
कथं वा त्रायते सोऽस्मान्‌ - क्षुधार्तान्‌ सहपुत्रकान्‌ ॥ छल
अविज्ञाय तथाप्यस्तं = मृतानश्ना नवत्यसौ ॥ ४९
पितामेन विजानाति ~ भवन्तं पुरुषाधमम्‌
अष्टौ बत सुता बालाः - मनसैवाच्च भोजिनः ॥ ५०
पटच्छधैः कन्दमूल; - पत्र्ाक बिसजंलैः
भृत्याचोपािते्वन्यिः - अपयप्तिर्च वस्तुभिः ॥ ५१
शरीरस्थिति मात्रेण ~ पत्रा जीवंति मेधरृशम्‌
हितं सर्वमपि व्यक्तं - तपसाचैव तेनते ॥ श्र
विवाहाब॒त्सवैरल्यैः ~ तथा पूसबनादिभिः
प्रीतिदामैश्च बन्धुभ्यो - मूकुन्दाराधनौत्सवैः ॥ ५३
वैतानिक क्रियाभिश्वा - प्यातिथ्येन च सवदा
हृष्टपुष्टा इच दृश्यते - न पोष्या गृहमेधिनः ॥ प
इति श्यत्वाऽवदद्िभरो ~ भार्या दारिद्रूवकशिताम्‌
श्रुणुसूढे! न भोगार्थं ~ तपो मे सुक्तिकारणम्‌ ॥ 1,
शी पराशर संहता
१२४
साहित्वाऽवदत्साध्वी ~ नददा व्यै हिकं सुखम्‌
आभूष्मिकं कथं दद्या " दुंवतंयोगि दुंभम्‌ ॥ ५६
दति श्यृत्वा तदाविप्रौ - हवुमदुदेषणं कवः
` तस्माद शादवक्राम - द्वीतरागस्तपोधनः ॥ ५७
ततः प्रादुर्मूत्त्र ~ मुम दू्तवघ्छलः ॥ भरण
दैव्यानामश्शनि्णां कपिवर -स्स्यादंजनायारिशुशः
मृत्यु रावणराक्षसस्य नितरां ~ रामानुजप्राणदः
सीतार्पधुरन्धरो रधूपतेः - कयंप्रधानाग्रणी
योगिध्येयसुवचंला प्रियसख ~ स्तम्मंदिरं प्राविक्षत्‌ । ५९
द्रति श्री पराश्षर संहितायं श्री परक्नरप्रै्ेय संवादे
श्री हनुमत्‌ पोडयार्णव महामंत्र प्रभावकथनं
नान विशतित्तमः पटः
नैः तै मैः

श्री परदार संहिता


एक्7क्रेतितमः वटः
~ कपिल्चरित्र कथनम्‌ ~
श्री पराशरः
उवाच कुशषलभार्या - तव किं वक्ति मे वदं
तमुवाच महाबाहु - पोष्यवगेस्य कारणात्‌ ॥ १
वन्यज्ञाक मूपादाय ~ जपति गृहुमागतः
नयामि दिवसा नच - शाकं नानीतवानहम्‌ ॥

अतएव विधावाचः *क्षुधार्ता वक्ति मामिति
्रहस्यावाच विद्र - हुनुमा न्भूतपरावनः ॥

र ।
एकव्िसतिसः प्रदः १२५

वरंवरय भद्रते - माकर ष्वात्र संशयम


भुत्वा हनुमतो बाक्धं - कपिकतो हृष्टमानसः ॥
उवाच वचनं धीमान्‌ ~ देलकारोचितं यथा
वरमभ्यं न याचेऽहं - त्वस्पादांबुज भक्तितः ॥
ततः प्रोवाच हनुमान्‌ - भक्ति मूर्धित ददामिते
तवभार्या वद ब्रह्मन्‌ - पश्चा गे गुहुस्यते 1
बदरीबृक्षमूरेतु - निक्षेपो वतते महान्‌
तद्गृहीत्वा धनं प्राज्यं - यधेष्टं भुज्यता मिति ॥
तथैवोक्ता स्वपतिना “ प्रहुस्य प्राहु तंद्धिजम्‌
अहत मंदभाग्यास्मि ~ सदुक्ली न जगत्रये ॥
यतो दारिद्रयदुःखेन - स्वेषामसिम्‌ मौचरा
गृहेतु परुपंचोर ~ मादिर्य बिकभेदने ॥
वृथा मांबाधतेत्रह्यन्‌ ~ एतहैनस्य वचनम्‌
अथवा विद्यतेनाथ! कट धनसंपदाम्‌ ॥ १९५

तमृद्धतुं कथंनारं - दैवंते गिरिभेदकम्‌


कथंवा शचितरदरतुं - क्ाकसाक्कृतवत्मनः
नितांतछृरदीनायाः ~ क्षुधिताया दिवानिशम्‌ ॥
अस्मासु य्नृक्रोशः ~ कपिराजस्य धीमतः
उभ्धूत्य नखराग्रेण ~ दीयतां धनपेटिका ॥
अस्माक मतिमूढानां ~ हतभाग्योपजीविनाम्‌
नवास्यमहतोखोके ~ विद्यते शक्ट्यगोचरः ॥
शिरिच गिरिग्पगाणि - वहतो रीकर्याकपेः
निक्षेपपात्राहुरणे = कियास्मारो भविष्यति ॥ १४
उपच्छेदेनवाग्येन - नसंतोषो भवेदिति
इतिशरत्वातु हनुमान्‌ = निग्राच भजते वधू; ॥ १४
१२६ श्री पराशर संहिता

ततोगस्वा धनस्थानं ~ हमुमा व्पादकुदनैः


भित्वा तद्धनपत्र॑मे - शिरसि स्थापयद्टिज! ॥ १६
इल्युक्तः प्राह तंविप्रः - कथते शिरसिप्रभो!
स्थाप्या मीदुरां भार --मपराधस्य कारणम्‌ ॥ १७
तमुवाच हरिषिप्रं = ममभक्ता्थं भारतः
नमेग्लानि भवेदेव ~ महात्मा ततु सीदति ॥ १७
पुराऽहं सेतुब॑धार्थं - समुद्र रामचोदितः
कनकाचलमारोक्य ~ वालिनोष्दतूं मीप्सितः ॥ १९
एतदुज्ञात्वा सुरश्रेष्ठो मा प्राधयितु मागतः
अवोचं स्त्िदशा स्सर्वे - लोकपारा मरुद्गणाः ॥ २०
वसवस्सिद्धसाध्याश्च - गंघर्वप्सरसगिणाः
देवषंयोवसन्त्यत्र = कथंनेतु मिहाहैसि ॥ २१
विरिनिनैवमुक्तोऽहं - अवोचं भारतीपत्िम्‌ ॥ २२
रामोदाशरधि इशीमान्‌ ~ सत्यसंधो महाबलः
रावणं जेतुकाभस्सन्‌ - सेतुवंधं समुद्यतः ॥ २३
तद्धंमेनं हेमाद्रि - शीध्चनेतु निहागतः
किमन्यैः प्वैतस्तोकैः= इति मत्या निमंतरितः ॥ २४
प्रसारयामि कागूकं - तस्याग्रे सवैदेवताः
तिष्ठंच्विमं महार - नत्यजामि कथंचन २५
श्यत्वातु मे बलोवेतं ~ चल्वाक्यं पितामहः
उपायेन जगत्कर्ता ~ सुंदरं रामविग्रहुम्‌ । २६
कल्पयित्वा तन्मुखेन ~ मोव्यदारय दीश्वरः
वृर्तातमेत दुज्ञाठ्वाऽ्पि ~ रामशासन गौरवात्‌
अमरं परित्यज्य * गिरीनन्या न्हीतवान्‌ ॥ १७
एकविशतितम. पटलः ११७

मदानीतैश्ववै रामो ~ बंधयामास सागरम्‌


अतोधनकटाहौोष्यं - नमे भारययं कल्पते ॥
द्विजस्संवोदिलोऽप्येवं - कपीन्द्रेण महात्मना
सभेने तस्य तन्द्रं ~ मूर्ध्ना वाहयितुं पुनः ॥
कपीन्द्रोऽपि निरीक्षयेवं - तस्यभक्ति महैतुकौम्‌
स्वयमे वानूमेनंतं ~ भारमुद्रोटु मादरात्‌ ॥
इतिनिस्चित्य मनसा - भारमूद्राह्य मौलिना
निद्वाखोष्िजिभार्ययाः + पुरोदेशे न्यपातयत्‌ ॥
ततः कपिलमाहूय ~ हुतुमा स्भक्तवत्सलः
आमुष्मिकंच दास्यामी ~ स्युकवैवांतरधीयत ॥
सावधूः प्रातरुत्थाय ~ धनराशि विरोक्यतम्‌
कौतुहृर समाविष्टा - प्रोवाच स्वपतिसती ॥
तपःप्रभावं विपेश््र - तवपूवं मजानती
साधारणं द्विजंमत्वा “ त्वातु छोकविलक्षणम्‌ ॥
दारिदूयकरिता नित्यं - कूक्तीणेश्चेव बालकं
अबोचमह्‌ मेतावत्‌ - तन्वन्तु महसि ॥
इत्युक्तो ब्राह्यणघरेष्ठो - भार्या सुतसमन्वितः
भुक्त्वाभोगा न्वीतसमः - काले भुक्तिमवापसः।।
इत्येवं षोडशाणेस्य - महिमा स हनूमतः
कथितस्तव मैत्रेय! पुनःकि भोतुभिच्छसि ॥
द्रति श्री पराश्चर संहितायां श्री पराशसपै्रेय संवादे
षोडशाक्षरीप्रभाव कपिलचरित्रकथनं नाम
एकविसतितसः; पलः
मैः नैः नैः
श्री पराशर संहिता
व्द्दंथादितमः पटलः
~: कदयपचरित्र कथनष््‌ :-
शरी मत्रेयः :-
शयो ।॥ महादेवांशसंभूतं - वायुना प्रेरितंबलात्‌
अंजनागर्भं संभूतं - हनुमत मृपास्महे ॥
हुनुमास्संतर माहासम्यं - शरुतं विश्तरतौ भया
तद्भक्तानां प्रभावं - भोतुमिच्छा स्यहु्रमो ॥
श्मी पराञ्चरः
बरह्मावतंदति ग्रामः - सर्व॑संपत्समृद्धिमान्‌
ब्राह्मणः कदयपोनाम ~ रिथतस्तत्र गृहाश्रमी ॥
सदाचाररतर्शांतो ~ वेदवेदागपारगः
हन्‌मंतंभजन्निव्यं ~ अध्यपाद्यासनादिभिः ॥
ूषवैःपत्रै्ूपदीपेः ~ वकिभिर्वदनैःस्तवः
नामसंकीतेनैध्यनिः ~ सदाराधनतत्पैरः ॥
एवं निवसतस्तस्य ~ भिप्रस्य द्विजपुंगव!
हनूमानेव धर्मिष्ठ ~ धनादूधानां हूदिस्थितः ॥
प्ररयन्‌ स्ववस्तुनि - तैदापियति नित्यश्च;
धनेनवहुनतिन ~ समृद्धोऽभू द्विजोत्तमा ॥
तस्यहतु धनंचौरं - करदिचश्िर्वितपापमभृत्‌
अवकाशंप्रतीक्षन्वे ~ करोत्येव गतागतम्‌ ॥
यदायदातद्रटःमेतचोरः
तदातदाभिश्चविचित्रवेषः
विभीपयत्येन निगुढकूपः
कपिप्रवीरः परवीरहेता ॥
एकविकतित्भः पद) १२९

दंडीकदाचि न्मुसखीकदाचित्‌
खड्गीकदाचिं क्तवचीकदाचित्‌
हिखीकदाचि द्विंरिखीकदाचित्‌
विप्रःकदाचि त्मुभटःकदाचित्‌ ॥ १०

एवं सदारक्षणततत्पर.प्रभुः
विलोचन पक्ष्म यथाकरपी्र
स्वभक्तवात्सल्य मथप्रकाशयन्‌
गृहेतुकामो नहि दशेनंगतः ॥ ११
अवकाशितन्नोरन्ध्वा - संतोषेणमलिभ्युचः
चिर्यथितयामांस - प्राप्तमेवमहाधनम्‌ ॥ १२
अद्यास्यविभ्रस्य - गृूप्रविष्टः
प्रार्यंधनंप्राप्य = नयामि गेहूं
मार्याचयुवतिः तनयाग्कुमारिकान्‌
संतोषयिध्यामि सहात्मबंधुभिः ॥ १३
इतिबध्वा परिकरं - चतुभिस्तदहुब॑धुभिः
आजगामास्यविप्रस्य ~ गेहुपाटच्चरःखङः ॥ १४
निशिसर्वेषुसुप्तेषु - धनंहुवुंमथैकदा
कुड्यंभित्वालनित्रेण - प्रवेष्टुमुपचक्तमे ॥ १४
हनुमानपिसर्वाल्मा - भक्तपालनदीक्षितः
प्रविशंतंबिलद्वासय ~ चोस्लग्राहपाणिना ॥ १६
केदियपंवेषनाधरित्य ~ चोरांतिकमुपागतः
दृष्ट्वा चोरानुगाद्चेनं ~ दुहुवुर्भेयवि ह्खाः ॥ १७
बरादाकृष्यमाणेऽपि ~ गृहीत्वोखुगे मुहुः
ननिर्गच्छतिरोभेन ~ ब्रह्मस्वीपरुमलिम्नुचः ॥ १८
नहिनस्तिकपिश्चैनं - स्ेभूतदय।परः
निवतंयितुकामस्सन्‌ - आचक्ंपुनःपुल ॥ १९
14)
श्री पराश्षर संहिता
१२३०

चोरस्पुधनरोभेन -बलदपणभूयसा
मामाक्रष्टुमयं विप्रो =नालमित्येवमन्यते ॥\ २०
कपिस्त्वाकृष्यचोरंवै -ताडयामासमुष्ठिभि
इदमे वैनसश्तस्य - प्रायदिचत्तमितीरयन्‌ ॥ २१
अहतोऽपिनचक़्ंद - भिदुरं सिवमृष्ठिभिः
तथाहुनूमान्तवंलः = कद्यपदयस्वरूपधृत्‌ ॥। २२
कःकोऽत्रइति शब्देन ~ उच्चैश्चो रमथागिरत्‌
नजानंति यथागेहे ~ सवऽपि गृहिनः ॥\ २३
तथा गृहीत्वा तंचोरं ~ बहिसनीय वेगतः
. मष्टिजानुपदाघातैः - अकरटर दरिदमः ।। २४
अक्षमःकरदितुभूयो ~ धैर्योणत्रपयापूनः
असोढयेदनश्ष्चोरः - उच्चैद्चक्रंद दीनवत्‌ ॥ २५
तस्याक्रदनकषब्देन - संबुद्धाशप्रािवेिकाः
विलोक्यानुनय॑तस्ते -तथा तंगृदुमेधिनम्‌ ॥ २६
राजभुत्या वधं कुर्यु -ज्ञयियु यंदि यामिका
इतिष्वोरं विनिभंसस्यं -पुनरेवं चकुविति ॥ २७
कपया मोक्षयित्वा तं = सवेजगमु यंधागतम्‌ ॥ २८
ततः प्रात स्समुत्थाय - क्यपो ब्राह्मणोत्तमः
भिलिरेध्ं समालोक्य ~ विस्मयं प्रमंगतः ॥ २९
बहिरागत्य तद्रीध्यां - चौराद्चोौस इतिन्रूवन्‌
कर'दयामास वच्छत्वा - तमूचुः प्रातिवेशिकाः # ३०
अकांडे चरियतेजह्यन्‌ - किमिदं क्रदनंवुथा
अस्माभि मोचितरयोरो - निष्पिष्टो भवतानिक्षि।। ३१
याभिका यदिष्पण्वंति - ह्यनधंस्तु महार॑भवेत्‌
इत्युवतः कदेयपोविप्रः “ तूष्णीं चितापरोऽभबत्‌ ॥ ३९
दाविक्नतितमः परल १३१

हनुमल्कछृत्यमेतद्धि ~ नास्यधा भवतीदशम्‌


चोरयेव महाधस्मो ˆ हनुम म्मु्तिदकेनात्‌ ॥ ३३
पाणिपादतलस्प्शं ~ प्राप्तौनास्तितुतन्मम। ३४
सदातदाराधनतत्परोऽपि
मप्राप्तयेबाह्‌ ममुष्वदशनं
चिरंमहूापाप परायणस्य
चोरस्यदेवः कथमाविरासीत्‌ । ३५
मलिम्नुचोयो मनूजाधम"कथं
मुनीद्रबम्दैरपिमार्ननीयः ।
यमंजनेयो निजपादपंकजैः
संमधेयामास करांबुनैरपि ॥ ३६
अह॑तु निर्माग्कतरो वृथोद्यमः
खलश्च नीचौऽतिनुशंसचेष्टितः
कथधंतमद्राक्षि महंकपीश्षरं
तपौबदेनाति निङ्कष्टकर्मणा ॥ १७
खोरोऽपितेनंव समीश्चितोमहान्‌
साक्षात्छृतोनैव मयाषमूरतिना
श्यृतोमया चोर कपीरबरोच्यमो
मदीय दौ्माग्यविभरूतिरीदृशी ! इष
अथवा मय्यनुक्रोशो ~ विद्यते मार्तेधं.वभू
कथंरक्ितु मारग्धः = चोरं मत्पीडनोधमम्‌ ॥। ३९
योगीश्वसणामपियत्दुरेभं
यहुरंनंकिच सुरासुराणां
पापीयसादष्टि पथंमतोयः
संवानरेदरं सरणं भजामि ॥ 1)
११२ श्री पराशर संहिता

लश्षयोजनविस्तीर्णं - द्विलक्षोच्चत भास्करं


नमोऽस्तु वायुपुत्राय ˆ ग्रसते बाररीलया ॥\ ४१
उष्य स्ताचलष्वदे - पादमूप्रसा्थैच
अध्येतुंभास्करादेदान्‌ ~ भच्िला न्गृह्ुतेनमः ॥ ४२
सवेदेदातवेद्याय ~ पूर्णायपरमात्मने
सस्तिदानदरूपायं - भविष्यद्‌ घ्रह्मणेनमः ।+ ४३
दत्यसतौकरयपोविप्रः - स्मरण्हुनुमतःकरपाम्‌
बुभुञेसकलार्मोगान्‌ ~ पूतरेमित्रकलत्रवान्‌ ॥ ४
भुक्त्वातु सकलान्भोगान्‌ - इ्राचयैरपि दुकंभान्‌
अंतेजगामकेवल्यं - हृनुमच्छरपयाद्विनः ॥ ४५
मैत्रेय। वायूतनभस्य हरेः प्रभावं
भ्या स्युणोति कथय' त्यमषटं जनेभ्यः
यस्सवेकामनिवहुं परिमुज्य रोके
संसारतापविरति सपुमान्लभेत्त ॥ ४६
दति श्री पराशर संहितायां श्री पराशरप्रैचेय संवादे
कष्यपचरिश्रं कथंनाम द्वाविश्चतित्तमः पटलः
नैः नैः नैः

श्रौ पर्ष संहिता


त्रयोठथ7तितमः पटलः
~: ह्रिशममंचरित्र कथनम्‌ -
पररय

पनर्वक्ष्यामिरमत्ेय ~ हनुमन्भूक्त सत्कथाम्‌


ग्यृणुष्वावहितोत्रह्मनुः * मनोमेपुप्रसीदति ॥+ १
त्रयोविद्यसिद्तमः पलः १३३

पुण्ये गोदावरी तीरे - महामुनि निषेविते


ब्राह्मणो हरिदर्भति ~ न्यवसल्कुशतरपणे ॥
वेदवेदांगसारज्ञो ~ दुढभक्तो हनूमति
तस्यमन्ताचनध्यान ~ नामकीैन तत्परः ॥
सत्थवादी तपोनिष्ठो - बिदुद्धात्मा जितेद्दरियः
गुरौच हनुमद्षते - ष्वन्यविद्रत्मु सत्सु च ॥
विनीतस्सत्यस्म्पन्न) ~ सर्व॑भूतहितेरतः
करोति हनुमस्प्ीत्ये - श्रौत स्मातददिकाः क्रियाः ॥
एकदा चिस्तयामास ~ सचरु तीर्थपरायणः ॥
अहसंसार जभौ ~ निमेग्नोढुरिताच्ये
बध्वा भार्या सुतान्कण्ठे - तरितुं नैव शक्तवाच्‌ ॥
किभियंममदुबद्धिः - हनुमन्लाम्निसंस्थिते
पासांतुमशक्तस्सन्‌ = कापेण्यंपरमंगतः ॥
लस्थप्रसादतस्सवे ~ पृण्यक्षेत्राणिपयंटन्‌
सवैपाप विनिमक्तो - गच्छामिपरर्मागतिम्‌ ॥
एवंनिरिचत्य विग्ेद्धो ~ निगंत्यस्वगृहात्तदा
श्रीलैलमागेतौ गच्छन्‌ ~ भाससादमहानदीम्‌ ॥
कृष्णवेणीमहमभागां ~ कृष्णदेहसमुषद्धवाम्‌
तत्र स्नात्वाचपीत्वाच - तपेयित्वा पितृनथ ॥
निवासं पावेतीजानेः = संप्रप्तः श्रीगिरि द्विजः
त्ेगत्वा महादेवं ~ देवदेवं वृषध्वजम्‌ (+
प्रणस्याराधनं चक्गे ~ भवानीसहितं रिकम्‌
ततोगच्छम्सविप्रद्रो ~ गरुडाद्विदिदृक्षया ॥ १३
आससादमहापुष्यं - श्रीगाञ्दीमदहौषिकम्‌ं
तव्रलक्षमीसमायुवतं - नृसिं करणाक्यम्‌ ।\ १४
१३४ श्री पराक्षर संहिता

चैरोक्यनाथदेवेदं = घ्रज्ञादप्रणवंहरिम्‌
श्रीभूमिसहितंदेवं - श्रीनिकेतं नरंहरिम्‌ ॥ १५
हिरष्यकरिपृष्नं तं ~ भक्ताभीष्टवरप्रदम्‌
भक्तिपूर्वं नमस्कृत्य ~ स्तोतरस्तुष्टावचक्रिणम्‌ ॥ १६
सरःस्थानानिपुण्यानि - समाराध्य महामतिः
तपयित्वा पितस्तत्र *वेद्कटास्य शिरिगितः +! १७
मार्गेचण्डांशुकिरणैः - तप्तदेहः क्षुधातुरः
तृष्णापरीतस्तन्मागें ~ सुष्ठितोन्यपतःभूनि ॥\ १८
हदुमान्भक्तवात्सत्यात्‌ - दृष्ट्वाविप्रं कृतश्रमम्‌
आगल्यशुद्ररूपेण ~ तमुवाच दयाकूलः ॥ १९
उत्तिष्ठविप्रकिरेषे ~ भूमावातपतापितः
किमथेमागतः किवा - तबागमनकारण॑म्‌ ॥ २०
इत्युक्तः प्राहृतं शूद्रं - वेद्धटेश दिदुक्षया
समागतः श्भुधार्तोश्ं - मूत विजनेपथि ॥ २१
उवाचासौममाभ्यासे - पेटिकायां महागणम्‌
व्ततेऽ्रं दास्यामि - भुक्त्वातृप्तिमवाप्स्यसि ५ २द्‌
उवाचत्वं सूद्रवणैः - कथमदनाम्यहं द्विजः
सुपक्वानि फलानि त्वं - देहि कारुण्य भस्तिचेत्‌ ॥ २३
इल्युक्तस्स ददौपक्व - फलानि विविधानि च
रंभाग्नबदरी जबर - कपित्थ पससानि च ॥ २४
आनीयामूतकल्पानि - भ्रुगन्धीनि द्विजातये
भक्षयित्वाष्ठिजस्तुप्ति = मवाप्य विगतश्चमः # २५
तेनसंभाषितं बुध्या - समग्तादवरकयन्‌
न ददश द्विजष्शुद्रं विस्मयं परमं गतः ॥ २६
[किमाश्च्य॑मिदं द्रौ - मद्य दत्वा फलानि च
क्रणेनाऽतदंघेकोऽयं - हनूमाग्वा भविष्यति ॥\ २७
श्रयोविशतित्तमः पटः १३५
बाव्यास्रभत्यचयतो - जपतः स्तुवतस्तदा
स्वरूपं द्रष्टुकामस्य ~ हुनुमान्वान रोत्तमः ॥ २८
कदाविदपि मर घ्रीतो - नहि परस्यक्षतांगतः
पापीयसोमे दौर्भाग्यं - महदस्ति न संसयः ॥ २९
महापदंवा गच्छामि - श्रवेक्ष्पामि हुताशनम्‌
वदन्ति वेदतत्वज्ञाः ~ दैनमस्तीति संदा ॥ ३०
संशयोमे महानत्र - भिथ्येव प्रतिभातिमे
इति वित्तापरेविग्रे हुनूमा भ्कृपयाऽच्वितः ॥ ३१
स्बरूपंदरौयामासत - देवानामपि दुरंभम्‌ ३२
कण्ठेहा रंक्रवणवुटयोः कुण्डलेस्कन्धदेशे
ब्राह्म सूत्रं करकमलयौः कंकणा्यंचितानि
मध्येपीतं कनकव सत्रं चौध्वंपुण्ड रुके
वामेदेवीं मिहिर्तनयां भिश्तं वानरम्‌ ॥ ३३
विषछोक्यविरस्मितोभूत्वा ~ प्रणस्यरिरसाहरिम्‌
स्तोत्रंस्चविविधैनंत्वा - भदश्षिणपुरस्सरम्‌ ॥ ३४
ननाम्िरसाभूयो ~ हरिदर्माजनासूतम्‌
बाल्यात्प्रभृति तेरूपं ~ द्रष्टुकामोऽहमीरवरम्‌ ॥। ३५
भवाश्कदाचिदपिमे ~ नचक्षुविषयंगतः
इतिदुःखागरुलस्वासीः ~ भवान्कोचनगोचरः ॥ ३६
धन्योऽहुंकृतकृन्योऽहुं = नास्तिमत्सदुृशोभुवि
इत्युक्तःप्राहहुतुंमान्‌ ~ नाऽहुवतेत्वयाविना ॥ ३७
निगूढूप स्सततं - त्वयि भक्तिपरायणं
ममभक्तदति ब्रह्मन्‌ - इदानीं शूद्ररूपिणा ॥ ३८
फलैरथृतपिडाभैः ~ भवान्संत्पितोमया
वरंवरय भद्रते *प्रसन्नोऽहं तदानघ ॥ ३९
१३६ श्री पराशर संहिता

इत्युक्तःप्राह्‌ वि्रेद्रः - तवपादाम्जभक्तितः


त्व क्तजन वात्सल्यातु ~ नान्यसिच्छा स्यहुवरम्‌ ४०
इतिधरुत्वाऽवदद्विप्रं -हनूमान्भक्तवत्सलः
भर्वसुवित प्रदास्यामी - त्युक्तवैवांतरधीयत ॥ ४१
हरिदर्गाऽपिसंतुष्टः ~ प्रमावं श्रीहुनूमतः
स्मरन्वेकटरौरस्थं - बेकटेश मुदीक्षितुम्‌ ॥ ४
गत्वाकुमारसरसीं ~ संप्राप्तः पापनाशनम्‌
तच्रस्नात्वाचपौत्वाच - संतय्यैच पित्रूनथं ॥+ ४३
शरीवेकुटेपरित्यज ~ रुक्म्यासह भुदायुतम्‌
आनंदनिलयातस्थं ~ नारायणमदक्षत ॥ 11
प्रणम्यरिरसाभूयः - प्रदक्षिणपुरस्सरम्‌
नानाधिधैःस्तोत्रजालैः - स्तुत्वा मुदमाप सः 11 4.
प्रसादान्तं समासाद्य - मधुरं पावनंहरेः
सेपापविनि्मक्तो - वभूवविगत ज्वरः ॥ द
समस्ततकूभंडितं - सकलपुष्पसंवासितम्‌
सहलगिरिनिरघरं - सकल्सिहशाबाकरम्‌
विक्षालसरसीयुतं - विविधविध्वदाराधितम्‌
सरोजवन वासिनी - नखविराससनचारितम्‌ ॥ ४७
शेषाचरंसमालोक्य - वैबुंठच्छांपरित्यजत्‌
उवासकतिचिन्मासान्‌ - मूकदाराधतेच्छया ॥ 11

ततोधरदराज तु ~ स्तितकांच्यांविरोक्यच
शरी रगदिव्यभवनं ~ द्रष्टुकामो ययौद्रिजः ॥ ४९
तत्ररभयकावेरी ^ मध्ये श्रीर्मंदिरे
स्वयन्यक्तं जगन्ताधं - भुर्जगशयमींश्वरम्‌ ॥ {१..
लक्ष्मीभूमिसमायुकतं ~ युक्तंपरमयोभिभिः
चंद्रपुष्करिणितीरे - विराजंतं श्िय.पत्तिम्‌ ॥ ५१
प्रयोधिद्रातितमः पटलः १६३७

दृष्ट्‌वास्तुत्वास्तवैभूयो ~ मुदापरमयायुतः
तत्रस्नात्वान्वपीत्वाच - संत्प्यैच पितुनथ ॥ ४२
महापापहरसेतुं - दुष्ट्बातीर्थं हनूमतः
तस्यतीरेहनमंतं ~ विलोक्यतमपूजयत्‌ (\ ५३
ततोसमेरवरदेवं ~ अचंयामास सष्ठिजः
तस्माहंयात्समृहाधंः - पूनस्स्वयुहुमागतः
भुक्त्वाभोगान्सधर्मास्मा ~ कलिमुकितिम॑वापह्‌ ॥ ५४
हति शरी पराशर संहितायां श्री पराक्षर्‌ परैत्रेय संवादे
हरिश मंचरित्र कथनंनाम त्रयोविश्नतितमः पटकः
नैः नेर ५.

श्री पराशर संहिता


चतर््िथदितमः पटलः
~: नित्यकमविधान कथनम्‌ :-
श्रीमैत्रेयः :-
हनूमान्बलसंपश्चौ ~ ह्य'जनानंदव्थनः
कस्मिनदेदो निवसति - किमाचरति सव॑दा ॥ १
कीदुशापाषैदास्तस्य ~ किकुर्वन्तिमहात्मनः
किभाहारोविह रोवा - कालक्षेपंकथंहुरेः ॥ २
श्रोतुमिच्छास्यहब्रह्मन्‌ ~ वक्तुमर्हुसिसूव्रत! ॥ ३
श्री पराशरः
साधुपृष्टं त्वयाविदन्‌ - हनूमच्चरितंगुभम्‌
स्पृणुष्वेकमनाभरूयो - वक्ष्यामि मुनिपुंगव! ॥ .
18)
१३० श्रौ परदार संहिता
सुमेसौःनैरुतेभागि -पवेडोगंध मादन
सवंपादपसंकीर्णो -विचित्रोधातुमंडितः ॥
नानाशकुतविरुतैः - नानाङ्कुयुमराशिमि
सुवणंकदरीषंडैः - तीरध्रफलराजिभिः ॥
भरुनीनप्णंशालाश्च - ब्रह्ययज्ञसुशोभना
गंधवंमिभुनारनाच क्रीडाकूंजास्सहलगः ॥
एलाठवंगतवकोक -चंदनागरशाखिन
कपू ररंमाजबीर ~ कतुलुगकदबकाः ।
नारिकेलाश्नपनस - जंदूखनुरदाडिमाः
्राक्षागदरनारा “ सेमंतीर्च॑पकादयः ॥
पुन्नागासोकमाछत्यः ~ वासंतीनवमरिककाः
तारास्तमाठाहिताकाः ~ बषरुलाःकेतकादयः ।
तत्रप्यसबेसत्वानां -जात्तिवैरनविद्यते
तरव स्सवकालेषु, फरितिं स्तत्रपुष्पिताः ॥ 1
पृष्पाबुकुत्यास्वत्र =कस्पूरीभृगिण्रस्तथा
बहुकुकुमकेदासः “ सन्तिकपुःरराशयः ॥
एवंविचित्रदीलेदरे -कपीद्रोगंधमादने
मनोहरैः महाकृजैः *मकरंदस सेवर: ॥\
सवेतुगुणसंपन्ने ~ सवंप्राणिपुखावहे
भिरिनिधंरसाहस्व्ैः - रतेश्चकमलाकरेः }
सिहव्या ्रवराहैस्व ~ शरमगवयैश्शैः
ममेरस्यविजैरन्यैः - दवापदैरचसमाक्ुरे ॥1
तत्रदिव्धगहारम्या - विशालायुक्तमारता
दशायोजनविस्तीणै =सृुर्णमणिरंजिता ॥।
तश्यांहनूमसरीत्यथं =नि्िताविदवकमेणा
महेपरस्याजियारत्न' -दाकासौवर्णशाखिकाः ॥
चतुविशत्तितम. पटलः १३९

कारिचद्गारुडशालास्च - कारिचन्मौक्तिकशाङ्किः
दूद्रनीलमयाश्लालाः - प्रवाटखचितांतराः ॥ १२
पद्मरागमयाःकारिचत्‌ ~ कुरिनिदैद्चभषिताः
वैदूयंमणिक ङ्याश्च - शुद्धस्फटिकवेदिकाः ॥ १९
शातकुभमया्तंभाः ~ दांतराजिततोरणाः
पुष्यरागमयद्राराः - मणिकुटटिमभूमयः ॥ २९
मूक्तावितानसाहखं :~ ग्रधिताइच समंततः
महासस्करणोवेताः - वैजयंताधिक प्रभाः! २१
सुधर्मातुल्यसोभाग्याः - विचित्रापुष्पकोपमाः
सुवर्चला युतोनिष्यं ˆ तासुक्तीडतिमारुतिः ॥ २२
हनृखान्‌ प्रातरुत्थाय - स्मरन्‌रामं गुणोत्तमम्‌
पद्याक्षतुलसीमाला - नृध्वंपुटंच धारयन्‌ ।। २३
कृत्वामं त्रादिकंसव - प्रतिष्ठा देवताल्यम्‌
राधवं जानकीनाथं - भरतादिभि रूजितम्‌ ॥ २४
अर््यपाद्यादिभिरधूषैः - दीपैवंलिभिरुत्तमेः
तुलसीपुष्पमालल{सिः - गन्धकस्तुरिकादिभिः ॥ २५
आराधयित्वा देवेक्ञं - पाषदेस्सहभक्तमान्‌
चृत्तगीतादिभिर्वचैः - प्रतूरये बंहुभिस्तवेः ॥ २६
पुलकांचितसर्वागो ~ बाष्पपर्याकरलेक्षणः
ध्यायन्मुहूतं निश्चेष्टो ~ परमानदक्प्लुतः ॥ २५
ततोभागवतान्धन्यान्‌ - अचंयित्वामहामतिः
सामोपभोगत्वमांध ~ वासाकछंकारभूषितः ॥ २८
तस्यै गोपनिषप्पुण्य - मीमांसाश्नरवणोत्सुकान्‌
आनंदयितृमासीने - हनूमति षरासने ॥ २९
सेवार्धकपिसिहुस्य ~ सायप्रात्तस्समाहितः
गंध्वाप्सिरसोदेवाः - सिद्धास्साध्याल्वचारणाः 1! . ३१
१४० श्री पसर संहिता

विद्याधरा्च यक्षाश्च - नागास्च सहकिन्नरा


समाप्य प्रयत्नेन ~ भ्ुनयः परमषेयः ॥ ३१
आराधयंतो सततं * गानोपायन पाणयः
गंघपुष्पाक्षतेश्चैव ~ नङ्िभि ्युपदीपरकः ॥ ३९
दिव्यांवरं मुषणैदच - फकलैरमृतसन्निभैः
नृत्यंतश्चाऽपि गाय॑त - स्तुवत पष्करकैस्तयैः
एवंसं भावयंतस्ते - गच्छस्त्येवयथागतम्‌ ॥ ३३
सवंदेवता स्तुतिः
गद्य :- श्वीवर मस्िरुवेदस्वङ्प मभितप्रतापं अंजनागभैसंभूत,
अल्िलभुवनप्रश्यातं, केसरिप्रियनन्दनं, कौँडिन्यवंयो इवं, कवबरीषृत
भालमानु, गंभवहुसुने, सुश्रीवसचिवं अभ्ितप्रभावं, रामकयेधुरंधरं,
राक्षससं हार, सागरलघनजंघाल), सामगानलोरः दशश्रीवेदपैहुर, दास्तिाक्ष
प्रसुखामुरनिकरं, सीतारोकपिनादिनं, प्रीरामप्रीतिवधेन, मकरीशापमोचन्‌
भदितकारनेर्भि, मैरावण मदन सौभिश्नि प्राणदातारंः सक्रख्लोकाधारः,
श्रीसौताराममीः परमसस्तोषयोगकारणं, शि तभक्त मन्दारं, भविष्यदुशरह्य
क्यं भगनस्स्व हप, घनवारु रोमनिर्मित चिवि, क रणतसग, उदयास्ता
सङचितपादयुगर, सुरसुमिविनुत सुचरितं, श्रीसुवचलाकलन्रं, भक्तप्रततिक्ना
निर्वंहणचातुय॑, भृक्तिमुक्तिदायकंः पुरषव ण्यं आदिपुरुष? अत्िविजयं,
श्रीमतं हनुमन्त मुपास्महे | ३४
इध्यारच यैकरं तस्य - पुष्दरत्वं सुरादयः
दृष्ट्वा भभस्ति निश्चेष्टाः ~ काले मदन मोहिताः ।\ ३५
रावण्पं सवेलोकस्यं = राक्षीभरुत मिवस्थितम्‌
दृष्टूवाप्मानं विनिदंति - जयंत मदनादयः ॥ ३९
वायोःकुमारोबलकान्‌ ~ पुण्यगंघमयदशुचिः
नारण्यवर्णो दीर्घो - पृधुवकत्रः कपीर्बरः ॥ ३७
रूपेधारयतेदिन्यं ~ तत्तत्काके यथोचितम्‌
वदनामृतकासार ~ संभूतनयनांबुजः ॥ ३ण
सतुविद्ातितमः पटल; १४१

गंगाप्रवाहुविलस - ल्छागुखककृतमेरुवत्‌
विकक्षणतमस्चाऽस्मिन्‌, ~ रत्नसिहासनेस्थितः ॥ ३९
ददातिसकलान्कामान्‌ ~ वार्यायन्ब्रह्मसंहिताम्‌
अपचारक्षमीवीयं शौयंतेजः पराक्रमः! ४०
रस्मतेजघ्र भासूयं ~ यथाचेदरेऽपिचंद्रिका
मतित्रयातरमकेतस्तिन्‌ ~ नित्यंसम्तिस्व मावतः ४१
श्त्मादुष्ट्वाचरित्राणि - भूर्मुवस्स्व्गबासिनः
महजंतस्तपस्सत्य - लोकस्था अपि नित्यशः ॥ ४२
अद्भूतंपरमंगत्वा ~ संस्तूवन्तिमहात्मनः
ततोषध्याङ्ञसमये - नि्वतर्याव र्यकक्रियाः ॥ ४३
पूनेवद्रामचद्रष्य - समाराधनमीहते
तच्छेषफलमूकान्न = मास्वाद्यसमहामत्तिः ॥ ६४
रामायणकथांदिन्यां ~ पुसवाल्मीकिनाकृताम्‌
आसायमनुसंधत्ते - रामसंतोषकारणात्‌ ॥ ४५
कृत्वासायंतनंकमं - पूवंवज्जानकीपतिम्‌
भभ्यच्यंराममंत्राथं ~ तत्परोध्यानसश्रृतः ॥ . ४६
ग्रोगतिद्रा मनुभवन्‌ ~ सुखशय्यां भजत्यसौं
कदाचिदुष्टमारह्य मनोवेगं महाबलम्‌ 1 ४७
पयंटन्सककान्लोकान्‌ - संतोषयतिदेवतान्‌
एवदृष्ट्वा हनुमतो ~ मदिमानंमहाद्धुतम्‌ ॥ ण
इद्रादयोरोकपाकाः ~ विस्मयंपरभताः
हनुमद्विग्रहानष्ट ~ दिक्षुसंस्थाप्य भक्तितः ॥ ४९
तत्पाषेदेभ्यः प्रददुः - अष्टौतेगंधमादने
गुहायाः पूवेदिग्भाये ~ दूरतस्सरसीतटे ॥ ५०
हनूमतं प्रतिष्ठाप्य - शक्रोजांबवतेददौै
आग्नेयेपावकरश्रीमान्‌ ~ आंजनेयनिधिद्युभामू ॥ ५१
१४२ ध्री पराशर संहिता

संस्थाप्य विधिवद्या - विनताय ददौप्रभुः


तथैव दक्षिणेभागे - ध्म॑राजंसभक्तिमान्‌ ॥
नीलायप्रददौदेवो ~ हनुमस्प्रतिमांदयुभाम्‌
नैरुतेऽप्यथदिग्भागे - फलादानमधीद्वरः
पनसायददौप्रीत्या ~ हुनुमन्मूतिमस्पृशन्‌
वरुणःपशिचिमेभागे - व्यानाय हनुमत्तमम्‌ ॥
गंधमादनपूजार्थं - समाराध्य ददौसुषीः
वायुँ वायुदैवत्ये - हनूमद्धिग्रहं शुभम्‌ ।
आंजनेयप्रियार्थवै ~ सुषेणायपंयेत्मुधीः
कुमेरस्सोमदिगभागे ~ यक्षं धवंनायकः ॥
हनूमति प्रतितं ~ मदाय प्रतिपादयत्‌
ईशान्ये पावतीनाधः ~ शकरो रोकशंकरः ॥
हनूम दुपमदिनो ~ दिविधाय प्रदत्तवान्‌ ॥
देवैःकृताभिषेकोत्य - तीर्थेनहनुमल््रभुः
वालाग्रात्रच्यतेतेन ~ नच्यास्तेवालसगराः ॥
राजहंस सहस्राणि - सूनणे कमलानिच
स्वणश्रमर बृन्दानि - चक्रवाकामि तत्रवे ॥
हैमवेतसकुंजेषु - गंधर्वाप्सरसांगना ः
क्रीडतिमिधुनीभरुयाः - तत्रपष्पफलेषुच ॥
तस्यांसवे निमज्जते ~ मुनयो देवमानुषा
चतुविधा स्पौरुषार्थान्‌ ~ प्राप्ुवंति सुनिमेलाः \।
एवंमहात्मापक्नाजोहरिः
रामाभिधानस्य परस्यपुंसः
नित्यंसमाराधनतस्रोबली
प्रतीक्षत ब्रह्मपदं भविष्यति ॥ ६१
.-सतुधिशतितमः पट १४६

चतुभ.जो भक्तजनावरीम्य
स्सिहासने स्त्मयेनिषण्णः
अध्यापयन्‌ तारकमंत्रयजं
धिराजितेऽसौ कमरासनो यथा ॥ दर
चतुर्मुखः पंचमुखश्च षण्मुख
स्पहस्रनि हाद सम्मुल्ाना
तरिमूक्गितेजौलथ मांमनेयं
ज्ञातुसमर्थोऽस्ति नहित्रिलोक्याम्‌ ॥ ६१५
~: अथ सप्ताक्षसी संतर विधानम्‌ :-
अथ मत्ररव्रकष्यामि ~ सम्तवणहुनूमतः
बोददाति नृणांोके - पुरुषार्थास्वतुधिशान्‌ ॥
उच्चार्थतारंश्रीवर्णं - ततोहतुमतेवमः
अंगन्यास करन्ासौ - मूलमंत्रेण संस्पृशेत्‌
इद॑सप्ताक्षरं ख्ब्ध्वा - गुरोलक्षत्रयं जपेत्‌
वत्तदशांशतःकुर्यात्‌ - तपंणं हौमभोजने ॥
ऋषिदगौनकएवात्र - गायत्रीछंदएुषच
हनुमाम्देजतानीजं ~ मारतात्मजएवच ॥
शक्तिरत्रांजनासूनुः = बायुपुत्रस्तुकोरकम्‌
दिर्नेधनंतु गायध्या - कृत्वाध्यानं समाचरेत्‌ ॥
ध्यानम्‌ :
चितिता्थंप्रदंदेवं ~ शांताकास्महाप्रभुम्‌
संतर्तंचितयेच्चित्ते - हनूमंतमनूपभम्‌ ॥\ ७१
ऋक्षवानरगोपुच्छ - इमंमंत्रमुपासते
जांनवानूविनतोनीलः - पनसोगंधमादन)
सुषेणमेदद्विविदाः - प्रधःनास्तत्रवानरः ७
१४ भरी परदार संहिता
अन्येच बहुवदशुयः महात्मानौ महाबलाः
परिवारी स्वर्याति - त्कोदटूयवुंदगणे वृतः ॥ ७३
अकुतोभय संवारो - एवंस रमयतेहरिः
नमस्काराद्च साष्टागा ~ पंचसंख्या प्रकीतिताः॥ छद
प्रदक्षिणविधि स्तद्र - त्कधित श्रीहुनूमतः ॥ ७१५
अदौ नीलं नमस्कृत्य - परवा च्छीहनुमलत्रभूम्‌
यः करोति नमस्कारं - स धन्यो टोकपावनः ॥ ७६
हनुगमक्षिणेभागे ~ स्थितोनीरस्सुपेवितः
पश्चात्सेव्यो सहाभक्त्या - हनूमा श्मूनिसत्तम ॥ ७७
ज्येष्ठशुद्धदकषम्यांच - पवमबधु स्परुबचंराम्‌
हनृमते ददौबालां - स्वतनूजां महात्मने ॥ ७
अंजनागभं संभूतं ~ बहुथान रसंयुतम्‌
सवेदेवमयंदेवं ~ हनूमंतं नमाम्यहम्‌ ॥ ७९
ज्येष्ठशुदधदशम्यांच ~ भक्त्या पूजाकरोति यः
उपचारैः हुनुमते ~ सभवेस्समनोर्थः ॥ ८०
बीजावापे विबाहेच ~ प्रयाणे प्रभूदरेने
सिद्व मकरव्वाघ्र ~ सपंदोषादिसंकटे । ८१
आपत्कलेऽप्यरण्येच - नगव्याभरणधारणे
नदीसगृद्रतरणे ~ गृहश्तंमे महामये ॥ ८२
गृहप्रवेशेुद्धे च - विद्याभ्यासेचसंगमे
षुतेचयूतेविनोदेच = जुम्भणे शुभकमंसु ॥ पदे
धारणे नव्यवस्त्राणां - जौषपे भोजने तथा
उदंगेपमहोत्पाते - गजाश्वा रोहणे तथा ॥ >,
भरतप्रेतपिशाचादि ~संकटेस्फोटके तथा
दुस्स्वप्नेऽपि महाव्याधौ = तापज्ञीतञ्बरेऽपिच ॥ +.
चतु्िश्चतितम, पटलः १६५ .

पविव्रंहनुमन्नाम - दादश्नावृत्तिमात्रतः
येस्मरंतिजनास्तेषां - कायंसिद्धिर्भवेद्वम्‌ ॥ पद
हरिः ओं तत्सत्‌
एति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर प्त्रे संवादे
निद्यकमंबिधान कथंनाम चतुविक्षतितमः पर्ल
नैर गै नैः

श्री पराशर संहिता


य॑चाद्िथदितमरः चटकः
~: श्री हनुमन्माला मन्त्र विवरणष्‌ :~
श्रीमैत्रेय :
पंचास्यहनूमन्मालछा - मंत्रं मे वद सदुभूरो! ॥
श्री पराशरः:
सरहस्यं प्रवक्ष्यामि - ब्रह्मविष्ण्वीशकृद्पितम्‌
पावत्यैच पुराप्रोक्तं - शंकरेण महात्मना
मैत्रेय तत्प्रवक्ष्यामि - श्यणुष्वानन्य मानसः ॥
श्रीकराकारदृदुमूतं - मीहितालिलमूतेये
स्व्ीपुंसमाय महते ~ परेशाय नमोनमः ॥
वागधंचृष्टिविषये सुरवैरि निबर्हणे
रामदुक्पद्मरवये - भविष्य दुब्रह्मणे नमः ॥
तद्रहुश्व मिद॑मंवं - सांगं सम्यश्नवीमिते
तं श्युणु ष्वेकचित्तेन - गुह्य मिष्टाधेदं भूने ॥
19)
१४६ ध्री पराक्ञर एषिता

मेत्रोद्धारच यंत्र॑च छष्दषिन्यासदेवताः


संत्रसंग्रहमेवास्य - पुरस्चर्या क्रमपुनः ॥
नित्यमंत्रक्रम॑चाऽपि ˆ प्रयोग्य पृथक्पृथक्‌
ततदासनमेदाश्च ~ मानकालफलान्यपि' ॥
हवलक्रममेतरांग - कलशौ रभिषेचनम्‌
कालविज्ञानमानस्य ~ विभूतिर्योगिमेवच }]
स्वस्वरूपानुसंधान - मेनमाघत्रसन्तिना
सवनितान्‌ क्रमान्‌ वक्ष्ये ~ विषिच्यैव पृथकपृथक्‌ ॥ #1
श्बृणुष्वावदहितोभूत्वा ~ सम्यग्वक्षयामि पार्वति
जापद्द्ारकविव्यं ~ अयत्नफलदं दृणाम्‌ ॥
सवंघांचैव कोकानां - साधनं त्वभिलाषितं
निरोषतो नृपाणांच - शतरुविद्रावकं महत्‌ ॥
स्तम्भनोच्चाटनोद्धारं - शांतिप्रजञाविवर्धनं
भ॑गन्यास करल्यासत ~ देहन्यास समन्वितम्‌ ॥
नकन्याससमायुम्तं - सांगावरणपुर्वकम्‌
नहृमुतान्वितं यंत = मुलमंत् पूरस्सरम्‌ ॥
प्रत्यधिद्त मंवराभ्ति ~ यंमौद्यामय नाशनम्‌
पायशोकप्रशमनं - सर्वंशत्र विमदेनम्‌ ॥
ऽवेरापस्पार्‌ रोगाणां ~ क्षयादीनां विजञेषतः
नाचनं स्मृतिमात्रेण ~ संत्रराजप्रभावत;
राज चौर ग्रष्ादीनां - शमनं सुखवर्धनम्‌
चित्तशुद्धिकरं मोक्ष - दायकं सवंसिदिदम्‌
रहस्यातिरहधये ॥
श्री - करं त्ररोक्यदुकंमम्‌
पनेहादर्षयामि ते मं - मंवसास्च त्व प्रिये ॥
मासक श्रिय मत्यत्तं ~ सर्वोल्ष्ट मनुत्तमम्‌
सवंकामार्धदं राज्यः ~ भोग श्रीकर मुत्तमम्‌ ॥

वंचविशत्तितमः पकः
१४७

अवितक्यं मनिदेदयं - देवदानव दुंभम्‌


अविकास्यमिदं मंत्रं = सर्वशक्तिद मद्र तम्‌ ॥
स्मरणादेव नश्यंति ~ भूत प्रेत पिक्षाचकाः
विद्रव॑ति भयाद्‌भ्राताः ~ शक्रस्य वासुरादथः ॥
पठेद्वा धारयेद्धस्ते = पूजयेद्वापि `पुस्तके
चोराग्निजं मर्य॑नास्ति ~ बालरोग ग्रहादिकम्‌ ५
नास्तिमारीभयंतन्र ~ सवत स्थुखं माप्नुयात्‌
आयुसरौग्य स॑द्वर्यं - पुत्रपौत्रादि संपदम्‌ ॥
लभंते जातकस्याल्य - पुस्तकस्याऽपि पूजनम्‌
मंत्र यंत्रादि संहार ~ मपमृत्युं तरिष्यति ॥
कालमूत्यु मतिक्रम्य = जीवेदयुक्तायुषं नराः
यो नित्यं जपते तस्य ~ सम्य वक्ष्यामि तत्फलम्‌ ॥
सेवकाद्रव भरुपालाः - दासीजन इवांगनाः
वश्या भवंति चावश्यं फकाथते च शत्रवः
नचीरादिभयं तत्र - नास्ति व्याधि मृगा भूयम्‌
लाभास्ते सिन्वय स्सवं - विधा हुमुमदाज्गया ॥
नाभिदघ्नजले सम्यक्‌ ~ जपेद्ठा सिद्धिमाप्नूयाल्‌
अयुतं जपतस्तस्य ~ भवेद्र बंथमोक्षणम्‌ ॥
सरोककामदं सचः - श्यृणु पंचदशाक्षरम्‌
एतद्धिज्ञानमात्रेण = सवंशत्रुजयं भवेत्‌ ॥
सर्वेदवयंकरं हृं - सनंकामप्रदं नृणाम्‌
सेचरत्व॑च घटका = चाऽदृर्याऽचाऽपिचांऽजनम्‌ ॥
मृत संजीवनं पादु ~ कागित॑च ददात्यसौ
पंचववत्रस्य हनुमा ~ सुक्तानुष्ठानकारिणः ॥
तस्मा त्सवं प्रयत्नेन “ यंत्रद्धारण पूर्वैकम्‌
मंत्र स्वरूपं विज्ञाय - यंत्रं चाऽपि विशेषतः ॥
१४४ भरी पराश्चर संहता

हनुम स्मतुमुस्येषु ~ सवैकामाधे सिद्धये


इम मेव परं जप्यं ~ मंत्रराज मयोच्यते ।! ३२
अथेदानीं जगत्पूज्यं ~ पंचवक्त्र हनूमतः
पंचाक्षरी महामंत्रं - षट्प्ल्व समन्वितम्‌ ॥ ३३
हरि नरसिंहं पक्षीद्रं - वराहूं तुरमाननम्‌
घट्पटल्वेन संयुक्तं - मंत्रमिष्टार्धंदं नृणाम्‌ ॥ ३४
पंक्तिश्छंदो ऋषिस्तस्य - ईश्वरः परिकीतितः
देवता पंचवक्त्राख्या ˆ हनुमा स्नीजमंशवरम्‌ ॥ ३५
नुसिहशक्ति रिप्युक्ता ~ फट्‌ कीलकं मदीरितम्‌
करंगन्यास मेवास्य - मंत्रेणैव सुविन्यसेत्‌ ॥ ३६
क्षिरोवदनहत्कुक्षि - गुद्यव्यापकमाचरेत्‌
मेतराक्षर विधानस्य - न्यासं सम्यक्प्रकीतितम्‌
दिग्ब॑धर्नतु पूर्वेण - ध्याधेहवंसमीहितः ॥ ३७
ध्यानं :-
बेदे वानर नाररसिह्‌ खगराट्‌ - क्रोडाइव वक्ांचितं
नानालंकरणं त्रिप नयनं - देदीप्यमानं रचा
हस्ताभ्जैरसि खेट पुस्तक सुधा - कूर्मा कुशा्रीन्‌ हलं
खटुवांगं फणि भूरहुव दधत - गर्वारि दैच्यापहृम्‌ ।॥ ३
आथ मंवांतरवध्षये - स्वाहतं प्रणवादिकं
हरिमकंट मकंटाय - इत्युक्तं तन्मनुस्मरेत्‌ ॥ ३९
छंदौमाव्र॑तु जगती ~ पृथगुक्तं महेदवरी
भेदभेवदहि मंत्रस्य - तत्सर्व पुवमंत्रवत्‌ ॥ ४०
एदध्यात्वा जपेन्मंत्रं ~ नवरक्ष भिमं श्रिये !
पुरदचर्याक्रमंचाग्रे - छ्यच्यते सर्व॑संगरहुः ॥ ४१
अथ मंत्रांतरंवक्षये ~ पंचवक्त्र हनूमतः
प्रत्यथिकारितस्थास्य - श्युखरस्य विभेदतः ॥ ४९
पंचविशतितमः पल्ल) १८९

आदौ प्रणव मुच्चायं - हुरिमकैटमकंटः


मकंटायापदंचौक्त्वा - परिक्तिस्यति लिद्पते ॥
ततो भूमितचेत्युक्त्वा ~ यदिनदयति नश्यति
ततो वामकरेद्युकत्वा - प्रतिमुंचति मुंचति ॥
अथ शु खलिकांचौक्त्वा - मंत्रमेवं पठेचदि
अष्टोत्तरसहस्रंण- श्यखला स्पुच्यते नरः ॥
मासत्रिततयभूद्िश्य ~ पठते नियत पुमान्‌
नामघेयपदक्िप्त्वा - त्रिपु सराहयेधुबम्‌ ॥
षट्कोणे रिएटमाक्िस्य ~ कोणेऽ्वनरसं मवान्‌
बीजान्विटिर्य तद्बाह्यं - वायुबीजां समारिलित्‌ ॥। ४७
अंमारेणैव संलिख्य - तथंत्रोपरिसस्थितः
मासमात्रं जपेन्मव्रं - रिपुं ना्षति धृवम्‌ ॥
अथेदानीं प्रवक्ष्यामि ~ पंचवक्त्र हनूमतः
मच्रौत्पत्तिच छंदपि - देवत्ताशक्तिकीलकान्‌ ॥
बीजं दिग्बंधनंचाऽपि - तस््रयोग पराक्रमान्‌
सतारकसितचादौ - समुच्चार्यारिमदनम्‌ ॥
संबोधनपदंचौक्सवा ~ मकंटायेतिचौच्चरेत्‌
सपंचवक्तो हनुमान्‌ - देवता परिकीिताः ॥
वराहबीज मु्चायं ~ षटपदंसमुदीरयेत्‌
योजये इद्धिजार्वाह ~ एषापंचदशाक्षरी ॥
अस्य छदोऽमृतविरा - डीश्वरो ऋषि रच्यते
सपंचवक्नौ हनुमान्‌ - देवता परिकौतिताः ॥
जीजंच शिवबीजंस्या - च्छक्तिप्याद्वह्नागनाम्‌
नवात्रिषटुपदंचैव - कौलकं समुदीरितम्‌ ॥
शत्रुसंहार एवास्य ~ विनियोग मुदाहृतम्‌ ।
चडि मं्रपदेण्यसि ~ द्वयं मंत्रागमूरतः ॥
१५० श्री पराशर क्षंहता

कृत्वा दिग्बंधनं पक्वा - दक्षरन्यासत माचरेत्‌


उत्पत्ति स्थिति संहार - न्यासान्‌ कर्णा द्विचश्चणः ॥ ५६
मुलमंतराक्षरे णैवं ~ मूखवर्णस्य सक्रमात्‌
रिरो ललाट नेत्रास्य - कंठहून्नामि गृह्यके ॥ ५७
भृजपादवेच पददेदरे - सवेण व्यापकं न्यसेत्‌
न्यासमेवं क्रमाल्ृत्वा ~ ध्याये दुद्रात्मकंहरिम्‌ ॥ ५
ध्यानं :-
ध्याये द्वानर नारसिह्‌ खगराट्‌ क्रडादववकर्ताचितं
फालाक्षस्पुंट पंचवक्व स्चिरं - बाराकंकोटियुतिं
हस्ते इशक कपाकरु मुद्गर हटं कौमोदकी भूरुह
खट्‌रवांगाकुश पार पवेत धरं पीतांबरं वानरम्‌ ॥ १९
पंचवकव्रं महाभीमं - त्रि पंच नय्नैयुंतम्‌
दराभिर्बाहुभियुक्तं - सवेकामाधं सिद्धिदम्‌ ॥ ६९
पर्वेतु वानरं वक्व - हदयं सूयंसल्िभम्‌
सूयेकोटि कराभासं - कपिवकतं सुतेजसम्‌ ॥ ६१
देष्टाकरारुवदनं - भृक्रुटीकुटिलेक्षणम्‌
अध्य प्रदक्षिणं वक्त्रं ~ नारसिंहं महाद्भुतम्‌ ॥ ६२
अघ्युप्रतेजोञ्वकितं ~ भीषणं भयनाशनम्‌
परिचमं मारुडं वक्तं - वजतुंडं महाबलम्‌ ॥ ६१
खवंरोमप्रशमनं - विषभूतनिवारणम्‌
उत्तरं सूकरं वक्त्रं - कृष्णदीप्तं न भोनिभम्‌ ॥ ६४
पाता सिद्धिदं नुणां ~ ज्वर रोगादि छतनम्‌ [18
ऊर्वं हयाननं घौरं ~ दानवांतकर परम्‌ ॥ ६५
येल वक्रेण विप्रदरं ~ सवंविद्या विनिय॑युः
एतसवमूखं तस्य ~ ध्यायत्ता मभ्यंकरम्‌ ॥ ६६
पं्धिशत्तितमः परसा १५६

खड्गं त्रिशूरं खट््वागं - पार संकुश पवेतौ


दमं कौमोदकी मुंडं “ दधानं हलमुत्केटम्‌ ।
द्रौ मुष्टि संगतौ मूध्नि - सायुधे दंश्भिभुजैः
एतास्यायुधजालानि ~ धारयंतं यजामहे ॥
दिव्यं मा्त्यांबर धरं ~ दिन्य गंधानृकेपनम्‌
पीतांबरधरं देवं ~ दिव्याभरण भूषितम्‌ ॥
प्रेतासनोपविष्टं तं ~ पंचवक्त्रधरं विभुम्‌
विनियौगकरं विश्वं ~ मौनं सर्वंसाधनम्‌ ॥
सवंरोग प्रशमनं - सर्वपापहरं गम्‌
सवनु क्षयकरं ~ सवंसामध्यं दायकम्‌ ॥
पंचवक्त्र हनूमंतं ~ सवंलोकेक पुणितम्‌
एवंध्यात्वा जपेभ्मन्तरं ~ प्रस्य नियतः पृगनू ॥
अष्टोत्तर सहस ण॒चापमृ्यु तरिष्यति
कि वक्तव्य मिहैवाग्ये - प्रणश्यन्ति क्षुधामयाः ॥
पापाः प्रणश्यन्ति - चेकावृत्तं वततक्षणात्‌ ॥
वानप्रस्थो गृही भिक्षुः - अज्ञानादुगर्दुषकः
अनुक्तमन्वजापीच - सुरापी स्वणंव॑ंचकः
द्विरावृत्याच तत्पापं - हस्सयेव नसंशयः ॥ ७४
बुद्धिपूवं छृतौषेषु ~ ग्रस्तोऽथ गुरुतल्पगः
भ्रणहा गुरुनिदार्थी ~ मित्रघ्मी गृरकंचकः
त्रिनाराभ्यासमात्रेण ~ पापराशि क्षणाहुहैत्‌ ॥ ७५
मन्त्रस्योच्चारणेनेव ~ विद्रवं ्यघसंचयाः
आवृत्या षट्‌सहस्रस्य - सवेष्याधिहुरं परम्‌ ॥ ७६
भूत प्रेत पिशा चौग्र ~ भेतार ब्रह्मराक्षसाः
अष्टोत्तररतावृत्या ~ व्याधयः पूवंसम्भवाः ॥ ७७
१५२ श्वी पराशर संहिधा

एकाहिकं च द्वयाहिकं ~ च्याहिकं चतुरादह्िकम्‌


मासिकं ज्वर म्यप्र ~ सहस्रावृत्तिमाचतः ॥ ७"
क्षयापस्मार कुष्ठाज्ञं - भगन्धर महोदराः
कणं नेत्रौद्धवान्योगा न्सहखावृत्तितौ हरेत्‌ ॥ ७९
इत परन्तु देवेशि - विस्तरेण मयोच्यते
यन्त्रागं मूलमन्तरागं - पच्चवक्तर हनूमतः
मूमन्त्रश्च वक्तव्यं - यन्त्रपूर्वा्थं मादरात्‌ ॥ ८९
~: धरी हुनुमन्माका मन्तः :-
णोंदह्टौक्षौं ग्लौं हुंहसौ ओं नमो `भगवते पञ्चवक्त्र हनूमते प्रकट
पराक्रमाक्रान्त सकर दिड्पण्डल्ाय, निजकीर्ति स्पूतति धावत्यं वितानाथ
मान जगस्तितयाय, अपुलबरेदवयं सद्रावताराय, मैयावणमदवारण गवं
निर्वापणौक्कण्ठ कण्ठी सवायः ब्रह्यास्त्रगर्व सर्वकषाय, कजलरीराय, कंका
छद्धुार हारिणे तृणीकृताणं वक्तधनायः अक्षरिक्षणविचक्षणाय, दशग्रीव
गवेपवतोप्पाटनायः लक्ष्मण -प्राणदाधिने, सीतामनोल्सासक सय, रमभानंसं
वोः मत्तक शय, भणिघरुण्डलमण्डितगण्डस्थलाय, मम्दहासोज्वलन्मुखार्‌
विदाय, मजी कौपीन विराजत्कटितटाय कनकय्नोपवीताय, दुर्वास्वार-
कीति कम्निखायः, तध्त्कटि समुज्वल्पीताम्बराख्कृत्ताय, तप्त
जादूनद प्रभाभासुरसम्य दिव्यमङ्गल विग्रहायः मणिमय ब्रैवेाङ्खदहार
किकिणिकिरीटोदारपूर्तये, रक्तपद्धु रुहुक्षायः करिपञ्चनयन स्फुरःपञ्च-
वक्र खद्वाङ्घ त्रिशुक्खङ्गौग्रपाशाकुशच क्ष्माधर भूरुह कौमोदकी कपाल
हकभृदकभुजायोपप्रततापभूधणाज. वानरनृ सिहं ताक्ष्यवराह्‌ हुयग्रीवानन
धरय निरकुसवाग्वेभवप्रदायः तस्वज्ञानदायिनेः सवे्छिष्टफल्रदायः
धुकुमार ब्रह्मचारिणे, भरतप्राण संरक्षणाय, गम्भीर शब्दानि, सकेपाप
विनाशाय, रामसुग्रीवतन्भानचातुर्यं प्रभावाय, सुप्रीवाह्दकारिणेः वालि
विनाककारणाय, सद्रतेजस्विने, वायुनन्दनाय, अज्जनागर्भरःनाकसरभृत-
करायः निरन्तररामचन््रपादारविन्द मकरन्दमत्तमधुक सयमाण मानसाय,
निजवालवल्यीकरत कपिसेच्यप्रांका
रायः सक कछजगन्मोदकोक्कृष्ट कार्यनिर्षाह
काय, केसरीनन्दनाय, कपिकरुञ्जराय, भषिष्यद्‌ ब्रह्मणे ओं तसो भगवति
पञ््चववत्रहुनूमते तेजौ रशे एह्यहि देवभयं भभुरभयं गन्धव भयं यक्षभयं
पं्विशत्ितमः पटल) १५३

ब्रहमराक्षसभयं भूतभयं प्रेतभयं पिशाचभयं विद्राव्य विद्रावय, राजभयं


्ोरभयं रान्रुमय सपैभयं वु्टिविकभय मृगभयं पक्लिभयं क्रििभयं कीटक
भयं खादय खादय ओँ नमोभगवते पञ्चवकत्र हुनूमते जगदाश्चर्यकरशौयं
शालिने एह्यहिश्रवणरजभूतान दुष्टिज भूतानां शाकिनी हानी कामिनी
मोहिनीनां भेता ब्रह्मराक्षस सकण कूरमांडानां विषदुष्टानां बिषम-
विक्षेषजानां भयं हरहर मथमय भेदयभेदय चदयशचेदय मारय मास्य
शोषयश्येषय प्रहारय प्रहारय ठटटढ खलंसस सेखे-भौ नमो भगवते पञ्च्‌
ववत हनूमते गुद्कलाबन्ध धिमो वनाय उमामहैश्व
रतेगौमहिमावतार सै
पिषमेदन, सर्व॑भयोत्पाटन सर्वस्वस्च्छेदन स्व॑भयभंजनः ओंनमोभगवते
प॒ञ्चवक्तर हनूमते कवलीकरताक मण्डल भूमण्डल प्रेतमण्डल पिदाचमण्ड-
साक्िर्घाट्यनिर्घाटयः भूतज्वर प्रेतज्यर पिदाचज्यर माहैर्वरज्वर भेताल^
ज्वर ब्रह्मराक्षसज्वर एेकाहिकञ्वर द्चाहिकिञ्चर त्यादिकञ्वर चातुर्दिनज्वरं
पान्च-रात्निकञ्वर विषमज्वर दीषपमनज्वर ब्रह्मसाक्षसञ्यर भेताकपाश
महानागकुखधिष निविपं कुस्कुर भट्ट दहदहू-ओं नमो भगवते पञ्वयक्त्र
हनूमते काकुष्दर
संद्रवतार सवग्रह्‌ मुच्चाट योच्वाटय अहह एदिहि वंश
दिशो वेधवघ सवतो रक्षरक्ष सवेरात्रून्‌ कम्पयकम्पय मारयमारय दाहय
दाहय कललयकबलय स्वजना चावेशय आविश्य मौहुयभोहेय अकषय
अक षंय-भों नमोभगवते पञ्चवक्व हनूमते जगद्गीत कीतेये प्रवय
दकनाय परसन्त्रदपं दलनायः परमन्त्र प्राणनाक्षायं आल्मपन्त्र परिरक्षणाय
पर्वं खादय खादय क्षोभय क्षोभय हास्यहारय त्वद्भक्तं सतीरथानि
पुरयपूरय सकर संजी षिनीनायकवरं मे दापयदापएय । ओं नमोभगवते
पञ्ववकत हनूमते ओं छौ षू कन्रयौ ग्लो हसौ धी सीरी त्रु
कटी. दह ह्लौं ल्लः इंफ्‌ सेके हुंफट्‌ स्वाहा 1 1
द्रति श्वी परश्चर संहितायां श्री पराशर मँत्रेय संवा
श्री हुतुमन्पाला मंत्रादि विवरनाम
पञ्चविशतितमः पटलः
नैः नैः नैः
~ ‰0)
श्री पराक्ञर संहिता
ब्किथतिवमः पटलः
~: श्री हुनुमन्मन्त्र पुरस्चरण विवरणम्‌ :-
भौ पराशर,
शो॥ यस्तृणीकृत ब्रह्मास्त्र - सारस्सवं सुराचितः
शौयंसर्वकष प्रज्ञा - स्तं वन्दे वायुनस्दनम्‌ ॥
ईश्वर उवाच)

अथात स्संप्रवक्षयामि = पुरश्चर्याक्रमं प्रिये!


शुणुष्वेकग्रचित्तेन ˆ गोप्यं लोकौपकारकम्‌ ॥
पुरश्चर्यां विधानेन ~ विता मन्त्रं न सिध्यति
तस्मारकार्था पुर्या ~ देशकालादि मन्त्रतः
पुरश्च विधीयन्ते ~ श्रुणु वत्स शुभप्रदम्‌ ॥
सुढादिसंयूते कारं - परित्यज्य दृढव्रतः `
परिशुद्ध दशुद्ध काले - स्वस्थचित्तो जितेन्द्रियः ॥
आलोक्य शुद्धकालादीब्‌ - पनश्चर्यां मुपक्रमेत्‌ 1
प्रीष्मकारेतु सन्तापे - वर्षाकाखाबु मध्यमे
शीतकाले प्यट््यां तु - तत्र सिद्धि भवे नृणाम्‌ ॥।
प्रीष्मकरतु मध्याह्ञ - वर्षाकाले द्विसंघ्ययोः
शीतकाले प्यधरात्रौ - जापकस्येष्टसिद्धिदा ॥
वसन्ते गहने याप्ये - ग्रीष्मर्तौ पवंतीपरि
वर्षाया भुषरक्षेत्रे - शर त्पुङिनिमध्यमरे ॥
हिमस्ते सरि मध्ये - रौगिरे स्िकतास्थले
ऋतु ष्वेवं फलं सत्वा ~ प्रयतेन जपेस्पूधीः ॥
चैत्रमासेभ्थं हानिस्स्यात्‌ ~ व्याधिना पीडितौ भवेत
वैश भूमिलाभस्स्यात्‌ -ज्येष्ठे तु सरणं विदुः ॥
षड्विंशतितमः पट्लः १५४

बन्धुनाशन माषाहे ~ नभ स्यागष्करं भवेत्‌


पुत्रह्ठानिर्भाद्रपदे - स्या दाइवीजे न बृ्धि्त्‌ ॥ ११
कार्षिके वद्य माक्ष - मार्भंरीप जुभावहम्‌
स्थाननाराःश्च पौष्ये च - माघमासोऽ्थंलाभदः॥ १२
फाल्गुने पल्तिहानिश्च ˆ एवं भासफरं विदुः १३
सौम्येष्टकायं सिध्यर्थं ~ प्रजपे दुत्तरायणे
मारणा चश्रकार्यर्थं - प्रजपे दुक्षिणायते ॥ १४
स्तस्भनं चैव हेमन्ते ~ शैषिरे मारणं विदुः
आकष॑ंणं वसन्ते स्यात्‌ ˆ ग्रीष्मे विद्वेषणं विदुः ॥ १५
उच्चाटनस्स्याद्रषैतौ - वद्यं च शरदि स्मृतम्‌
प्रजपेत्‌ सर्वमन्त्रार्च - सवतुषुमुमुक्षुः ॥ १६
एवं त्ऋतुफलरं चात्वा - जेयं दिनफकं ततः
प्रतिपद्धिष्नकारी स्यात्‌ - द्वितीयाभीष्टदायिका॥ १७
तृतीया विजयप्राप्तिः - चतुर्थी फरुहानिङृत्‌ ,
पञ्चम्या मिष्टसिद्धिश्स्यात्‌ - षष्ठि तुच्वादसप्रदा ॥ १०
सप्तमी कायेकारी स्यात्‌ - अष्टम्यां मोहनं विदुः
चिद्रेषणं नवम्यां तु - दशमी वर्यशृघ्परम्‌ ॥ १९
एकादक्ली ज्ञानदा च - हादी व्वथंछत्पय
स्व॑सिद्धि स्त्रयोददयां ~ शातृवृद्धि चतुदंशी ॥ २०
आकर्षणं पौणमास्यां - अमावस्यांतु मारणः
उपरामादि संक्रान्तौ - पुष्करेषु यथा तथा ॥ २१
मंत्रसिद्धि भवेन्नूनं - सत्यं सत्यं मयेरितम्‌
सूर्योदयं समारभ्य ~ धटिका दशकं क्रमात्‌ ॥ २२९
वसन्त ग्रीष्म वष॑तुं ~ शरदं मन्त हरिरा
पुरश्चर्योपदेशानां - योगेषु शिवरात्रिषु ॥ २३
भी परार संहता
१५६
न ्तिथि्न च नक्षत्रं - न मासो नाऽपि चर्वणं
२४
न मंत्रः बुभदः प्रौक्तः स्वयमाट्रय दीयते ॥
एवं दिनफकं ज्ञास्वा ~ ज्ञेयं वारफलं ततः
२५
मन्त्र स्यारम्भणे भातु ~ वासरो वद्यक्ृत्परः ॥1
इन्दुवारे तु मोक्षस्स्यात्‌ ~ भौमे मारणं मुच्यते
स्तंभनं सौम्यवारे स्यात्‌ ~ गुरौ चाकषेणं विदुः ॥ २९
विद्धेषणं भृगोवारि - स्तम्भनं रचिनन्दने
एवं वारफलं ज्ञात्वा ~ ज्ञेयं कारुफलं ततः ॥ २५
उदयं याम पयंन्तं ~ हेमन्ते स्तम्भने जपेत्‌
शौलिरे प्यस्तमानादि ~ द्ियामे मारे जपेत्‌ ॥ २८
द्विया माचम्त माक्ष ~ वसम्ते प्रजपे स्युधीः
तृतीयप्रहुरे प्रीष्ते = जपे दिदं षकर्मंणा ॥ २८
वर्षागमे चलुयमि - जपे दृच्चाटनं बुधः
अर्भरात्रौ शरत्काे - प्रलपै हहयकमंणि 1 ३८
मध्याह्ने सवंक्लुषु - मोक्षार्थी अ्रियतो जपेत्‌ ॥
संदा भानुं सुतोपेता स्तम्मनेऽतिप्रशश्यते
भद्र न्दुगुरुणायुक्त वक्यकमंणि दाइयते ॥ ३:
जया भ्रृगसुतोपेता - प्रशस्ता कर्मणीरिता
रिक्ता भूमिसुतोपेता - शस्ता सारणकर्मणि ॥ द
पूणं सोमबुघोपेता - प्रशस्ता श्लुभकर्मणि
दृष्ट तिदृक्षवारेषु ~ सारणौच्चाटनादयः
मन्ताङ्खमेषु सच - प्रशस्ता शङ्कुसोदिता ॥ द
सौम्यक्षं तिथि वारेषु ~ सौम्यकमे भ्रश्यते
सिध्यंति सवंका्याणि - संक्रांति ग्रहणादिषु ॥
संशोध्यंवं प्रकुर्वीत - मांत्रिकास्तत्व वेदिनः ॥ ३६
षड्‌विरातितमः पटलः १५७

ुर्वाह्नो बदयपृष्टचर्थं - मध्या स्तम्भते जपेत्‌


मोक्षे शोतौ चाथंरात्रौ - ततोर््वं सर्वकर्मणि ॥ २७
. एवं कालफलं ज्ञात्वा ~ ततः कत्पौक्तमागं वत्‌
अनुक्त काराय क्तस्यात्‌ - पृष्यकले समागते ॥ ३८
पुरश्चर्योपदेशादौ ~ मान्त्िकोऽवेण पूवकम्‌
सर्वानितान्विदितवाथ - ध्यक ज्ञात्वा समाहितः ॥ ३९
शिवालये नदीतीरे ~ पवताग्रे जलाशये
गोगृहे तुलसी बिट्व ~ समीपे शक्ति मन्दिरे ॥ ४०

स्मशाने चान्तरिक्षे च ~ पाताले च गवाङ्कणे


पुरग्राम महातीर्थं - सागरे सिन्धूसद्धमे ॥ ४१
विष्ण्वाल्ये महोद्याने - स्वगृहे विजनेऽपि च
सिद्ध साध्य सुखिद्धारीन्‌ - संशौध विधिवत्पुनः । ४६
कूम चक्तानुसारेण - गुहायां विजनस्थले
शुद्धं स्वाभिमते रम्ये - निर्बाधे निरुपद्रवे ॥ ४३
स्थिद्वाथ दोषरहिते' - शुक्ल पक्षो शुभे दिने
चन्द्रताराबलोपेते ~ विध्युक्तं स्नानमाचरेत्‌ ॥ ४
भौमं वारुण माग्तेयं - वायग्यं दिव्यमेव च
कापि मातर माकाशं ~ नवनीतं च मानसं
एते दक्षविधा स्स्तानाः - तेषु मानस मुत्तमम्‌ ॥ ४५
तत्तत्काणोक्त विधिना - तदुक्त स्नानमाचरेत्‌
नचयादि सलिलस्नानं ~ अभ्यङ्ख' तैरखकृतः ॥ ४६
मन्तरोदकेन संप्रक्ष्यं ~ स्थलशुद्धि विधाय च
माङ्खल्यवसनोपेत ~ सुददोन मथोपरि ॥ ४3
ध्यात्वाथस्वगुरं क्षेत्र - पालकं चैव संस्मरन्‌
ताभ्या माज्ञापितस्तत्र - सप्रारय्थेवाथ मेदिनीम्‌ ॥ 11
१४८ श्री पराशर संहिता

भूतापसर्प॑णं कुर्या ~ तारा शक्स्यनराक्षरः


एवं कृत्वातु विधिव = त्सम्य गासन पू्वेकम्‌ ॥ ४९
तत्तदुक्तानुसारेण ~ फं तवे वासनादयः
अनृक्तासन मासीनः - प्रजपे स्मंत्रविन्मनूम्‌ ॥ ५०
तस्यायुः क्षीयते पत्नी ~ हानि विध्नं च विदति
तक्ष्मादुक्तासने ष्वेव ~ जपन्त मस्त्रसाधकाः ॥ ५१
अतोह्यासन भेदानि - प्रपचे त्वं श्रुणु प्रिये ॥ ५२
चतुरश्रं दृढतरं - समी वीनकृतं मृदु
हस्तमात्रमपि स्वच्छं - तं देवास्तरणं विदुः 11 ५३
ताद्‌ गाक्षन मासीनो - जपेरमंत्र मनन्यधीः
स्तंभनोच्वारने प्रोक्तं - गोचमेष्यष्टूचर्मणि ॥ ५४
अदवचभेणि विद्रषं - मारणं महिषाजिने
सौभाग्य न्नैणवं चमं " मोक्षध्री व्याप्त चभ्रणि ॥ ५५
जञानं कुशासने सौम्ये - मोक्षदं वसनासने
निष्फलचासने दारो; ~ पशोहानि स्तुणासने ॥ ५६
दुःखं क्ित्यासने प्रोक्तं = रोगस्स्यादृषदासने
अज चर्मासिने वद्यं - आकर्ष कम्बरासने ॥ ५७
कभंति सिद्धय स्सर्वाः ~ चिव्रकम्बरुविष्टरे 1 प्रत
गज वार भल्लक - बिडार शिवछृत्तिषु
मोक्ष वारण चिद्धेष * व्याधि बिद्रावणादिकान्‌ ॥ ५९
` कुवन्ति इवान मनुज - खर छृत्तिषु मारणम्‌
विद्धंषेमारणे चोक्तं - दावकेशकृतासने ॥ ६०
वस्त्रं कृष्णाजिनं चै व - कुशासन मनुत्तमम्‌
बस्ताजिनं कम्बरं च - व्याघ्रचर्मं दुभावहुम्‌ ॥ ६१
ब्राह्मणौचित मिव्याहुः ~ कृष्णाजिन कुशासने
उवतासने समासीनः - प्रजपे त्मंत्रविभ्मनुमू
वजये दासनं मभ्वी - दारिद्रय" व्याधिदुःखदम्‌ ॥ ६२
षड्विशतितमः पटल १५९
वीरासने स्तंभने स्या - दुत्तानं मारणे विद्‌
मारण स्तम्भ नोच्वाटा - चग्रकम॑सु सवत
मात्रिकद्च प्रयोगज्ञैः ~ कापालासन मुच्यते ॥
आसन्नां फं ज्ञात्वा - सम्य गास्तन सुस्थितः
विकलीकुत चित्तस्थः - श्वसन्‌ क्षुभित सद्खतः
अुचिजंनसंयुक्तः ~ प्रकपन्‌ भक्तिवजितः
कदापि न जपेन्मन्त्रं - जपेद्यदि विनिष्फलमर्‌ ॥
एवं विज्ञाय शास्त्रोक्त ~ विधिनाच्छादितौ ब्रत
आच्छादनाँबर चाद्ध ~ ठेपनं जपमालिका॥
तिरक चासनं चैव - हुवमद्रव्य मेवच
तत्तत्फलानि दीयते ~ रक्तपीत सिताऽसितैः \1
रक्तमाकर्ष॑णं प्रोक्तं - शांति मोक्षप्रदं सितम्‌ ॥
प्राड्मुखौदङ्शुखो भूत्वा - मोक्षार्थी जपमाचरेत्‌
प्रमुखौ वद्य मित्याहुः - मारणं यमदिडमूखे ॥
व्याघ्रासनने समासीनः = प्राङ्मूखोदद्परसौऽपि वा
भस्मस्नानं ततःकृत्वा - योगकशास्त्रानुसारतः ।।
भूर्शद्धि भूतशुद्धि च - गुरुवन्दन मेव च
हृनुमन्मनुना कुर्यां - ददादिग्बन्धनं क्रमात्‌ ।।
पापपुरुषस्यः दहन - माप्लावन मतःपरम्‌
कत्वंकपिण्डीकरण - मुक्ितिमागद्धिचक्षणः ॥
प्राणप्रतिष्ठां कृत्वाथ ~ योगन्यास विधानतः
ऋषिच्छन्द करो मन्तो ~ मन्त्रा्यक्षर मंगुखिः
हत्स्वादङ्ध व्यापकानि = नेवन्यासाः प्रकीर्तिताः ॥
अन्त्यस बहिर््यासौ - हनुमरूयासपूवंकभ्‌
बन्धन्यासं च धट्‌वरिशत्‌ ~ कलान्यास पुरश्सरम्‌ ॥ ७४
उत्पत्ति स्थिति संहार -न्यासं कूटा समाहित
सोऽहंभावनया तिष्ठेत्‌ -युक्तां गोपप्लव स्सुधीः॥ ७५
श्री पयशर संहितां
१६०

ध्याननिष्ठा परः पूर्वं ~ मन्त्ौक्त भ्यासपूवेकम्‌


सम्यगेवं विधानेन सम्यङ्मन्त्रं विशोधयेत्‌ ॥
मृत स्पुप्तस्च मूकश्च नभ्न दशुन्यौ वुधाक्षरः
भूजद्खो वीर्यहीनस्च - कीक्तदचे त्यमीनव
सर्त्रस्य दोषाः कथिताःतेभिन्नाभीष्टसिद्धिदाः ॥
हिरोहीनो भरतप्रोक्तो ~ सुप्तस्या दासन विना
विना न्यासेन मूकश्च ~ नग्नः परलवन जितः ॥
शन्यश्च जपकषेतु - शणो त्यन्यस्य' उच्यते
उपदेदोन रहितो - ह्य.च्यते स वृधाक्षरः ॥
स्यक्तछन्दक्छषि मन्त्रो - भुजद्खः परिकीर्तितः
स्यूनाधिकाक्षर युक्तो ~ वी्ेहीन स्स उच्यते ॥
कीलित इचोद्यते मन्त्रं ~ अभ्तरावाक्षरं युतः
इत्येवं सवं मालोच्य ~ ज्ञात्वा सम्यक्सुविष्तरम्‌
सर्वलक्षण संयुक्तं ~ गुरोमेस्त्रं समाचरेत्‌ ॥
नमन्तः प्रणवान्तश्च ~ क्षान्तिः पृष्टि विवर्धनम्‌
स्वाहान्तस्सिद्धिदोऽभीष्टं - वदयाकषेणमोहने ॥
पुष्ट्यादि सन्धको वौषदू - पल्लवेन युतौमनुः
हुंकार पलक्वोपेतः - विद्रे मारणेऽपि च ।
इच्चाटे वषड्वक्ये -खे खे मारण कमणि
स्कहावाकर्पणे द्रंषे ~ हुं नमदश्षभ्तिरीरितः ॥
स्तम्भने ठठ इत्युक्तः मन्यौ सम्मोहुनेऽपिच
इत्यादि पल्लवोपेतो ~ मन्तोजापक सिद्धिदः ॥
“लेखे पल्लव संयुक्तौ - मन्वोऽसौ मारणे विदुः
भय विद्रावणे घोरे - यन्तर तन्त विदारणे
वपड्तो नमः ्रौक्तः - ग्रहुषाधा निवारकः ॥
पष
फड तूच्चाटने चव ~ मत्राष्षट्पल्लवान्विताः
पल्लक्ोस्त्यायमे मन्त्रे - पल्कवो नास्तिवैदिके ॥
|
षड्िरातिरमः पटल १६१
पल्लवेन विना मंत्री ~ जप्ये वेद समुद्भवः
नाप्युक्तो ब्रह्मणा पूर्वं ~ वेदमन्त्रस्य पल्लवः ॥ ल
पल्लघस्सवंमन््राणां ~ उत्तमाङ्ग तद॑रकम्‌
सपल्लव मनुस्सवं ~ कामदः परिकी तितः ॥ ८९
सम्यगेवं हि विज्ञेयं ~ मन्त्रके मनुं जपेत्‌
गणेशार्कोदयात्पुवं - पूर्वाह्णं सौरवेष्णवाः ॥ ९०
निलीधे शाक्तिकैया स्स्युः - दिनान्ते श्चैव भैरवाः
सारस्वत्याः प्रभाते स्थुः ~ सदा हुनुपदादयः ॥ ९१
ततोक्तकालं विज्ञाय - प्रजपे चुक्तमाक्या
विशव्यष्टोत्तर दातं ~ तदर्थं बा तदर्थ॑कम्‌ ॥ ९२
उत्तमं जापक युक्तं - जपकालोक्त कमणि
अङ्कष्ठग्रेण यो मन्तरं ~ जपेदद्ध्‌.लि पर्व॑ ॥ ९६
मंत्राङ्घमहद श्योक्तं मोक्षं खोकवकंकरम्‌
अद्ध.ष्ठानामिका योगे - प्रजपे चछंतिकषैणि
मध्यमाङ्ख्‌ षठ योगेन ~ जये दा कषेषिद्धये ॥ ९४
अङ्ख.ष्ठ तर्जनीयेगे ~ विद्ध षौच्चाटने जपेत्‌
कृनिष्ठाङ्ग.ष्ठयोगेन - जपे न्मारण कर्मणि ॥ ९५
शतसाहुसगुणितं - जपे दक्षरमाल्या
मन्वरज्ञस्सम्यग््राह्यः ~ दहन्तं कणंमालिकाम्‌ ॥ ९६
अव रोहेच्छतां भूयो - विसर्गान्तं यथाक्रमः ॥ ९७
अन्तरिदुम भासमान भूजगी-पु्ोक्त वर्णोज्वला
मारोहादवरोहतश्च समयीं ~ वर्णाष्टकाष्टोत्तराम्‌ रक,
हुंसब्रह्मषिषेय मेरुरिखरीं ~ श्रीमातुकाक्ावलीम्‌
विद्यां नौमि विचित्रमंक्रजमनी-वोधेक दीपाङ्कुराम्‌ ॥ ९९
अष्टोत्तरदातं चाष्ट - सिद्धि स्स्याज्जपमाल्या
अष्टविशति सुच्चाट-सप्तविशति शान्तिदः ॥ १०४
21)
४६२ श्री पराशर संहिता

द्ातिक्षद्धनयशि स्स्या न्मोक्षार्यी पञ्चविक्षत्तिः


विद्रषणे पन्चदश - स्तस्भने षोडशोच्यते ॥ १०१
पञ्न्वाकशन्मारणे प्रोक्तो ~ वद्य चाष्टौ प्रकीर्तिताः
आकषंणे चतुष्षष्टिः - दरत्युषेता जपमाल्िकाः ॥ १५:
अनाभिका्रयं पवं - कनिष्ठादि क्रमेण तु
तजनीमूरु पथेन्तं ~ करमासः प्रकीर्तिताः ॥ १०:
त्जन्यग्रे तथा मध्ये ~ योजपे स्सिद्धिमानसः
त्वार स्त्य नदयंति ~ आयुर्वित्तं यशो बलम्‌ ॥ १०
आरभ्यानामिकायास्तु - मध्यमे पवंणिक्रमात्‌
तजेनीमुलपयन्तं ~ जपेदहृशसु पवंसु ॥ १०
मध्यमाद्ख लि मूलेतु - यत्सवंद्ि्रयं भवेत्‌
तद्रमेर विजानीया ज्जपेत्तं नाडिल द्येत्‌ ॥। ˆ १०
अद्ख -लीजप मेकंक - फलदं शतवृद्धिकरत्‌
आरभ्यानामिकौयास्तु - जपादृ्षगरुणं भवेत्‌ ॥ १९
पवेषु जपमाभीष्ट ~ सिद्धये न्यस्य पाठतः ॥ १०
राज्ञ इशतगरुणं प्रोक्त - जपेत्स्फटिकमाल्या
तद्रत्मतिष्ठासिध्यर्थं - जपे स्मौकतिकमाल्या १०५
चतुविथाथे सिष्यर्थं - जपे सन्नाक्षमाल्या
पद्चरागादि मणिभिः ~ माक्या लौकवश्यष्त्‌ ॥ ११
समस्त फकदा प्रोक्ता ~ पुत्रजीव्यक्षप्ालया
नियमे चैव मोक्षार्थी - तुलसीमालया जपेत्‌ 1 १
वारिजैस्तिर निष्टृयुत - लाक्ष दंखोक्षपाख्या
, निधान मक्षिणीसिद्धिः - सद्ोभवति निदिचितम्‌ ।॥ १।
स्तम्भ नाकषेणार्थयि ~ हृरिद्रामारया जपेत्‌
स्त्री राज नर वश्यार्थी ~ कुन्दकट्मर्माक्या ॥ १
षड्धिश्त्तिततमः पटकः १६३
हरिद्रावस्तर सम्पन्नो - जपे - दष्टोत्तरं रतम्‌
सदयोददयकरं प्रोक्तं ~ माधवीमाल्यां जपेत्‌
निधि पश्यत सुश्वेत गञ्जा बीजप्तमालया ॥ ११४
विष भूत निवृत्यर्थं - नीखुवस्त्रेण संयुतः
विषत्िदुकगीजाप्त - मालया साधको जपेत्‌ ॥ ११५
पश्वास्चनिब बीजाप्तं - माल्या साधको जपेत्‌
मोक्षार्थी खोक वध्यार्थी - ग्रथित रक्त तंतुना ॥ ११६
दुरश्रवणदष्ट्यर्था - जपे दक्षरमालया
पोतया रक्तसूत्रेण - पदयमसूत्रेण वाथवा ॥ ११७
अश्वदन्तेभदंतद्च - सुसौम्य जपमाल्या
शतरुमच्चाद्ये च्छीघ् ~ अथवा मारणं जपेत्‌ ॥ ११८
खर माहिष ब्रुखणां - दशनैःकृत मार्या
शीघ्र मूच्चाव्ये च्छीघ्न - शतुमारण कमेणि॥ ११९
कराव्रसुव ग्रधितं - नुकरात्युग्र माल्या
उमदाने जपतस्तस्य - सद्य स्स्या स्मारणं रिपोः ॥ १२०
साध्यकेशेन संस्थूत - प्रदतंतोप्त पार्या
त्रिवार जपमात्रेण - सद्यो विद्वेषणं भवेत्‌
अथवा व्याधिनामग्रस्त प्रत्यर्थी मृत माप्नुयात्‌ ॥ १२१
भ्रति प्राप्नोव्यरि स्सद्यो - जपे दङ्गार माल्या
यद्यत्काय॑समृद्धि स्या - न्मात्निकाः प्रजपेन्लिशि॥ १२२
जपमाला विक्षेषंण ^ तत्तत्फल मवाप्नुयात्‌
एवं स्वं विहेषन्ञः ~ निष्चखा नल्यधी स्घुधीः | १२३
सम्यङमाला गृही त्वाथ्‌ - हयष्टलक्षजपं जपेत्‌
संकल्पः प्रत्यहं पौर = इचर्या दशसहृ्कम्‌ ॥ १२४
कुवे त्विध्युक्तमार्गेण , नियमेन भांनिकः
पुरस्चर्या दिनारभ्य तत्परंतु परित्यजेत्‌ ॥ १२५
१६४ श्री पराशर संहिता

लशुनं लवणं तैकं - तिक्तं क्षौद्रं रसायनम्‌


काण्गिः कतकं बिल्वं - आरनाल मृदुम्बरम्‌ ॥ १२६
माष पुद्गश्च सूपादि - चणका कोप्रवाशनः
असन्टाषण मन्योन्यं ~ क्रोधं दान परिग्रहम्‌ | १२७
असत्यभाषणं गीतं ~ ताम््रूलं संधधारणम्‌
कौटिल्य कांस्य मभ्यंगं - अनिवेदित भोजनम्‌ १२०
पराधीनत्व मशुचिः ~ देवतांतर पूजनम्‌
इतीदधुक्तं कतेव्यं - यदिनच्छेत्सिद्धि मात्मनः ॥ १२९
स्वाभीष्टसिदि भाप्नोति - द्यक्त मार्गातुव्तैकः
अगब्यं क्षीरदध्याज्य - तक्र च परिवर्जयेत्‌ ॥ १३०
भिक्षाशी पायसाशी वा - फरूपिष्टादनोऽपमि वा
पञ्चगव्यं हविष्यं वा - प्रिगगौदन मेववा | १३१
अदृष्टमपि यत्लभ्यं ~ त दोक्तव्यं वरानने ५ १३२
उदयाद्यस्तमानातं ~ जपंस्तिष्ठे दतद्रितः
विरात्यष्टोत्तर शतं - सहस्रः वा तदर्थकम्‌ १३३
जपस्य दश्षमोभागः - होमस्तस्य द्शांशकः
तप॑णात्तदलांशं तु - ब्राह्मणान भोजनम्‌ ॥ १३४
दवप्नक शिखामध्ये ~ यथानीहार विदुवत्‌
तथेवं निष्फकं कमं-होमं विप्राच॑नं विना ॥ १३५
सत्यमेव मया चौक्तं - देवि! तात्रधिच।रणा ॥ १३६
इति श्री पराशर संहितायां श्रौ पराशर मैत्रेय संवादे
उ्चमुख हुनुमन्मस्व पुरश्चरण विवरण नाम
षड्विशतितमः पटलः
नैः > नः
श्री परष्ार संहिता
सष्ठक्चितितमः पटलः
-: परस्पा सरो वर्ण॑नन्न्‌ :-
श्रीमैत्रेयः :-
श्ो॥ स्वामि न्तत्र कृतार्थोऽहं पराशर जगद्गुरो
तवसन्दशना न्नूनं ~ जगत्कालव्रयोऽपि वा ॥ १
सांसारिककथा ग्रीष्मं ~ सन्तप्तं बहिरन्तरम्‌
मा मसिच्धवा नयस्मात्‌ ~ आञ्जनेय कथामूृतैः ॥ २
न केवल महं तीर्णो ~ दुस्तरं भवसागरम्‌
भवच्छृपाप्लवे नैदं - त्रितय जगता मपि ॥ ३
यत्तु सदाहतो मूढः ~ त्यक्त्वा नाम मनृत्तमम्‌
सोऽयं भ्रमति ससार - सागरे भ्रम संकरे ॥ ॥;
कितु पम्पास्तरस्तीरे - हेनुमान्मारतात्मजः
कथं चिक्रीड सामात्यः ~ षालक्रीडाभि रुद्रुतम्‌ ॥ १
कानि दुष्टानि सत्त्वानि - शिक्षितानि महात्मना
कानि सत्त्वानि शिष्टानि ~ रक्षितानि महात्मना ॥ ६
यत शचान्यद्च कृस्स्नं मे - ब्रूहि पाराशर प्रभो
अज्ञातं व्रिषुोकेषु - त्रिषुकालेषु वा त्वया ॥ ७
न किचि द्वियते ब्रह्मन्‌ - हनूमक्रपया मूने
अहीन दृश्यते तप्तिः - आञ्जनेय कथाश्रुतौ ॥ ५
हनूमतः प्रसादो वा ~ पृण्यश्चीर्वा ममोत्तमा
सत्सद्धस्य प्रभावो वा = कारणं किर्नबुध्यते ॥ ९
शिष्ये मयि कृपां कृत्वा - भवत्पादनते भरणाम्‌
आस्याहि हनुमद्ा्ता ~ सवलोक शुभावहाम्‌ ॥ १०
इति तद्वचनं श्रुत्वा - व्यासस्य जनको मुनिः
हृष्टरोम भव स्सद्यः ~ हनुमद्धक्तं शेखरः ॥ १४
१६६ श्री पराशर संहिता

उवाच वचनं धीमान्‌ ~ मेत्रेयं मुनिसत्तमम्‌ ॥ १३


श्री पराशरः:
कृतार्थोऽसि महाभाग - माँ छृतार्थं करोषि च्‌
यद्विहाय तथा मह्य ~ मनौ वाक्काय कमभि
हनुमत्कथयाकालये - चीयतेऽहनिशात्मकः ॥ १३
रोकयात्रानुसन्धान ~ व्यग्रभावमनो मूमः
आञ्जनेयकथाप्ररन ~ वा गुरासंयतो मम ॥ - १४
हनूमतः कथाप्र्न - पुनाति चतुरो जनान्‌
वक्तारं पृम्छकं श्रौतृन्‌ - अनुमन्तार मेव च। १५
धर्माथं काममोक्षाणांः - चतुर्णा प्रतिभू रयम्‌
अतोऽहं मविरंवेन - यंधामति यथाक्रमम्‌
हनूमतः कथा पुण्यं - वणेयामि महामे १६
अस्ति पम्पासरो नाम ~ महापुण्य जलाक्चयः
हेमाम्भोरुह राजौभिः - विकचाभिनिरन्तरम्‌ ॥ १७
कूरुद्रय समाकीर्णं = मुनिमण्डल मण्डितम्‌
तीर्थैरमित संख्याकैः - निष्पन्ने वालुकांकिततंः ॥ १८
हस सारस चक्राङ्गं - जलरकुक्कुट शोभितम्‌ ।
विकसत्पव्मबृन्दरेषु - भ्रमद्भ्रमर्‌ संकुलम्‌ ॥ १९
हेम रस्भावन च्छन्न - प्रान्तदेशं मनोरमम्‌
लीन ~ महाफणि फणाद्भुतम्‌ ॥
दौवालमनञ्जरी, २०
तत्रासने मृग त्राता ~ विहाय कठहुंसज ˆ
विरोधिनोऽपि पतगाः - सखाय स्सहजा यथा ।४ २१
तरवोऽपि सुपुष्पाहया - सवेतु फलमम्पदः
बिसप्रभुन सञ्चारः - तत्र हसारिरसबः ॥+ २२
आह्वयन्तीव कन्दप - निनदः कलकलारवैः
सकूत्परभृतालपः - कामवाधाश्चकासकते ॥ २३
सप्तधिकशषत्ितमः पध्छ) १६७

मत्तषट्पद सञ्चारा ~ क्दपजयकषब्दबत्‌


श्रुयन्ते विततास्तत्र - सलयानिरशेखसाः ॥।
यूनां प्रणय संरंभाः - तवर पुण्यसरोवरे
क्षणास्शिथिकतां यान्ति = नीहासदइव भास्करे ॥
मुग्धा युवतयः पुष्यं - पीत्वा तज्जलमुत्तमम्‌
कुल्येयसिति मन्यन्ते - स्वर्गा दृत वाहिनी ॥
रस्ते देवगन्धरषाः - किन्नरा स्साप्सरोगणाः
तन्न केचि न्महात्मानो ~ मन्तरसिद्धास्तु वणिनः ॥
स्वरूपध्यान मास्ताय - ब्रह्मान्दानुभूतयः ॥
गृहिणस्तु सदाचाराः - अगिहोत् परायणा
स्वाध्याय निरताश्चवासन्‌ ~ आचरम्तोऽतिथिक्रियाः ॥
वानप्रस्थास्सु मुनयः ~ चतुष्पावक मध्यगाः
कलाटान्तर मार्ताडाः ~ तप्यन्ते दुक्चरं तपः ॥
यतयऽपि महात्मानो ~ निरस्त दँतभावनाः
विहित प्रणवाचाराः ~ मन्यन्ते स्वपरं सदा ॥
एवं सवं समृद्धं स्मिन्‌~ पम्पासरसि पावने
हनुमाश्सपरीवारः - विहर्तुं चक्क मे मुदा ॥
गभ्धमादन ज्ञैलाग्र - स्वेणे रम्भावनाश्चयात्‌
उष्टुमारद्य हनुम - स्टेमास्तरण भूषितम्‌ ॥
नवरत्नांचित स्वं ~ किकिणीजार शोभितम्‌
मञ्जीर कत्पनादेष ~ समत सरच्छदम्‌ ॥
प्रलबि चञ्चरोष्ट्‌ाग्रं ~ तीक्ष्णकण्टक खादिनम्‌
दीर्धग्रीवं महाकायं ~ ऊश्थंपृष्ट सुवाकधिम्‌ ॥ ३५
वलणितत श्वणं रतनाद.यं ~ हिभाच्क समुन्नतम्‌
अरोग मजर पूतं - द्वादशाब्दं मनोजवम्‌ ॥+ ३६
१६ श्री परार संहिता

शिरीष पुष्य मृदल - सर्वावयव शोभितम्‌


गंधमादनकैलस्य - धुनेरव्यद्धः.तोदद्धवम्‌ । ३५
रेषाहि फणि माणिक्यं ~ तेजप्पुंज मिव स्थितम्‌
आजगाम कपिश्रेष्ठः = पंपातीरं मनीरमम्‌ ॥ ३९८
छत्रधर्तो सुषेणो वै - मेद नीलौतु चामरौ
मागधो मामधाचारः ~ पुरोग गधमादनः ॥ ३९
विविधा द्विविदो वाची - श्रावयत्वेन मंजसा
पवनः पादुके गृह्णन्‌ ~ पदाभ्यां निरीक्ष्यते ॥ ४९
हितत माचसते वुद्धो - जांबवान्‌ नीत्ति माचरन्‌
विनतो विनयग्राही - भुजाखंबं ददौ तथा ॥ ४१
अन्ये वानरमृद्याद्च = गदीक्षप्रपुसा अपि
अनुजग्मुः कपित्रेष्ठं ~ अति संकटगामिनः ॥ ४२
कीतितान्यपदानानीः ~ गंधमादन वेदिना
सुखं युश्चाव हमुमान्‌ ~ सधुवाणी षुनःपुनः ॥ ४६
एवं छृत सुखाखापः ~ श्यृण्व न्मध्यैपदं हरिः
अपि गम्य बिलेबेन - क्षणा स्राप सरोवरम्‌ ॥ ॥#
आसाद्य हनूमा न्पपां = दद दकाभ्रमानसः
विस्मयं परमं लेभे - सरोवर निरीक्षणात्‌ ॥ ४४
सरोदशेन फुल्छा्यं ~ हनूमंतं कपीश्वरम्‌
उवाच वचनं धीमान्‌ जांबवान्‌ सुविचक्षणः ॥ ४4
सुवचंलापते} पश्य! - पंपायाः रमणीयता
कादंबनिकुरंबाभ्जं - व्योमेव विततं सरः ॥} ‰\
ष्वेतगुंजा विराजं ते - तारा इव सुनिर्मलः
दौवालपरला भांति ~ इयासला इव नीरदः ॥ ४८
सप्तवणच्छ्दा यिम - सपुष्पाः प्रतिबिबिताः
सप्तषेय इवाभाति - स्तोत्रानतयः पुर ॥ ४८
सप्विशतितमः पटलः १६९
ज्वर्‌ त्पाककसद्काशो - रक्तोत्प सथुच्चयः
अद्खारक इवाभाति ~ शुभस्थानगतो महान्‌ ॥
उदेत पुण्डरीकालिः ~अदध्र विशदभ्रभा
भरभातसमयो व्योम्नि = गुरोरेव महा्तिः ॥
हेमाबुलवनं पूर्वं -उदुबुद्धहूदयं पुरा
उदैति मण्डल भानोः - तथाऽरुण पुरस्सरम्‌ ॥
पर्थ॑त विसर ध्वांत -विध्वंसनं विचक्षणः
शुक्रोदय इवाभाति - कमुदानां महोदयः ॥
शनैश्चरति पद्मषु -मधुकोभान्मधुत्रतः
शनंश्वर इवाश्चर्या - च्छुभराशिगतास्पदः ॥
मुक्तामणिमय स्सृक्ष्मः ~ सपंमौलि प्रतिष्ठितः
लन्द्रपुत्र इवाभाति - गगनाङ्खण राजितः ॥
इदं मणाल माभाति - लूनपुष्पमुखा द्विजैः
अदृश्यमान पूर्वाङ्ख ~ केतुच्छायाग्रहो यथा ॥
ग्रसमानः फणीशं ख - शुभ्रमूषक संभ्रमात्‌
राहुग्रस्त यथा चन्द्र -माभाति विवृताननः ॥
चक्रश्चन्द्रभ मेने मे -राङ्कुदरंन विह्वल
फणितद्‌गृहवैकायां -भजन्ती प्रीतिमुत्तमाम्‌ ॥
विष्टन्धनाकर हेमान्जं -समारोहति हंसक
भक्तनायक पाथेय - वैजयन्त्यां भवन्त्यथा ॥
नीलोत्पलगुणोभाति -रक्तोत्पङगुणास्पदः
आरूढ गरुढारूढ - श्रिय:पति रिव प्रभुः ॥
नक्िनीनयनाकारेः - नलिन्यै दछीनकांतिभि
सुवच्छेच कल्याणि ~ भवंतं क्षते मुहुः ॥
पमपेयं वीचिबाहुभ्यां - कस्यै व पितरं स्वकं
चिरा त्समागतुं बन्धुं -भयन्त मुपगहति ॥
2४)
शनी परयदार संहिता
१७०
पूर्वमे वेय मघ्यर्थं - दर्सनीय गुणान्विता
अधुनातु विषेण - मवदागसनात्प्रभो ॥
नीरन्घ्रविटपच्छायाः ~ तरकौ बहुपल्वाः
युगपन्धुरास्वादैः - फः पुष्पंङ्च संवृता ॥
उपधार्थं तथा गह्य ~ तरूनी तोवृतो मधुः
संगुद्य फलपुष्पाणि ~ शाखाग्र रष रोहति ॥
विरोधिनोऽपि सम्भूय = कन्दरपिकरृता इव
तरवस्तन्वते रम्थां - पस्पाभूयवनं तथा ॥
अन्तराय बहुत्वेन -विष्यमान स्थर न्तरे
गणोऽपि योगिना मत्र ~ मन्त्रसिद्धि तु विदति ॥
पीनापीन भरा गावो - दुह्यन्ते क्षीरसम्पदः
दालयप्तु शिखाग्रेण - भवंतं प्रणता टव।।
चिरत्यञति वंध्यत्वं ~ तरवः पशवोऽपि वा
प्रसूनैः प्रभव वापि - सवदामम वैभवात्‌॥
इति निवेदित मत्तम संपदं
सपदि जांब्रवतो हृदिभावयन्‌
अनुमुमोद गूणग्रहदेखरः
त मुपपुल्जितवान्‌ कपिशेखरः ॥
तदनु जाम्बवती पितर्‌ वच;
पतनसूनुरवोचत मंत्रिणम्‌
कति दिनानि वसाम्‌ सचे! वयम्‌
सरसि सर्वसमृद्धि मनोहरे ॥
अनुवदन्ति परिश्रम माहित्म्‌ ७१
कपरिकरखनि फर्बुनिषेयणैःः
परिता व्यभयंतु मदाज्ञया
द सले विदरन्ु निजेच्छया ॥ ७९
सप्तबिशतिततमः प्ल! १८१
यथान वार्येति मूनीद्रमण्डलम्‌
चिरं छृतावासर मिहाभमोत्तमे
तथा चरेयुः दृढ सत्व विक्रमाः
विमृश्य शाखामूगूधपा स्ससे ।1 ७१
इति निदेश ममृष्य वितीये वै
करभ डिम्भतला दवतार्यं सः
भूव मगा त्पनसाङ्खद रवितो
द्वििददित गम्थपथः पुरः ॥ ७४

दति श्री पराशर संहितायां श्रौ परादार्‌ मैत्रेय संबाके


पम्पासरोवर्णनं नाम सप्तविद्यत्तितमः पटलः
नैः नैः नैः

श्री पराशर संहिता


अष्टाक्िधदितमः वटलः
~ श्री सारद हुनुमत्संमादः :-
ध्री मैत्रेयः :-
छ्॥। ब्रह्मन्‌! पर्पां समासाच्च - कपिनाथानुधाभिनः
भतुराज्ञावचं श्रुत्वा - किमकुर्व॑ति तद्वद्‌ ॥
भरी पराशरः ;
मतय श्रुणु वक्ष्यामि - क्रोडांतानि वनौकसाम्‌
सवे भूतांतरावासो - हलुभान्‌ प्रीतिमापयैः ॥
गवाक्षद्शरभो नीरे ~ गवयो गन्धमादनः
नो गजः प्रहुस्तङ्च ~ दर्दुरो वेगवानपि ॥
१७२ श्री पराशर संहिता

एते दश महावीरः ~ नीत्वा कोटीवनौकसाम्‌


चेरः प्पापुरोदेशं - समृद्ध फलपादपम्‌ ॥
कऋषभस्सुभूखस्चंव - पृथुदेधिमृखस्तथा
ज्योति मूखोऽपि सम्पातिः - शन्घरश्रीवश्तु केसरिः ॥ न्ट

अष्टावेते महासत्वाः ~ नीत्वा छक्चाति पञ्चच


पस्पापा दक्षिणे तीरे - विचेरु मधु संभृतम्‌ ॥
मरीचिः केसरी रम्भः - तरुणो गोमुखौ महान्‌
एते पञ्च हरि श्रेष्ठाः = सहृ्ाणि चतुदश
गृहीत्वा वानर श्रेष्ठान्‌ ~ विचेषः परिचमे तटे ॥
सूवेषो हरिलोमस्व - चिद्य ष्टौ जितश्रमः
अन्य ददातवलिर्चैव ~ चत्वारोऽमित विक्रमाः
नीत्वा नवसह्लाणि - चेर रुत्तरतरुश्तटे ।
जांबवस््रमुखा श्वाभ्ये ~ परिवार्पाजनःसुतम्
चेरस्तत्र तदभ्यासे - फलपृष्पवनांतरे ॥
पम्पां फलफलानस्र ~ पादपोद्यान शोभिनीम्‌
शुद्धस्व बनाकीर्णं - बह्व मन्यत मारुतिः ॥
केतुत्विजेतु ृष्पाणि ~ दूरालक्ष्या च चम्पके
श्रमो स्पमन्तं संसृत्य - संघर्ष दुदुघ्ुवृ्िधः ॥
अभ्ये तायव पुष्पाणि - गृहीत्वा तलक्षणातरे
प्रतिज्ञां विद्धी वक्रुः ~ अहं यूनां युवानिति ॥
समुद्धूय परेतानि - करस्थानि होत्तरैः
उदडतानि गृहीत्वासु ~ तैरानचं; कपिप्रभुम्‌ ॥
दृष्ट्वा कपिवर इशधरीमान्‌ ~ त्रयाणां व्यावृति तथा
ननन्द परमोदारः ~ सवभूत दयापरः ॥
केवित्पक्वानि जम्बूनि ~ मधुराणि प्ृथून्यपि
तस्मै निवेदयां चक्रुः ~ मनो वाक्काय कमंभिः॥
अष्टविशतितमः पटलः १७३

हुसुमानपि विद्वात्मा ~ तद्रसं सूयव चसम्‌


स्वगोच राच्च भक्ताना - भिव भक्तिममन्यत्‌ ॥
अन्ये समर्च॑यामाभुः - अरुणबैदरीफलैः
संक्षिप्त निकटध्वांत - पद्यरागैरिव प्रभुम्‌ ॥
फलानि भृक्तिष्टाति ~ स्वय मवितवा स्प्रभुः
प्रसादमिव भक्तेभ्य ~ यथोचित मरिदमः ॥
अन्ये समपंयामाचुः - कदलीफलमज्जरिः
सुवर्णकेतकी पुष्प ~ मनञ्जरीरिव भूयसीः ॥
मधूति मधुरास्वादि - संभृतानि बहून्यपि
अन्ये निवेदयां चक्रुः - गृहीत्वा तल्छृेपारसम्‌ ॥
अमृतास्वाद पूर्णाति ~ द्राक्षा चूतफकानि च
खजुर पनसा न्यस्य - समानेयु वंरीमुखाः ॥
मधूनि फलपुष्पाणि - षल्छ्वानि मृदून्पपि
मवतेभ्योऽपि ददौ श्रीमान्‌ - फलानीव स्वकर्मणाम्‌ ॥
स्वक्षणायेव चूतेन ~ दशितां फलमञ्जरीम्‌
अध्यादरेण जग्राह - स्वहस्ते नैव भारतिः ॥
तत स्तच्निहिता स्स - जांबवल्मुखा अपि
परिवब्रूमंहात्मानां - मञ्जरी दशनेच्छया ॥
जाम्बवत्‌ मरवा चेदं ~ हनूमान्‌ भक्तवत्सलः
रमणीय तया त्याः ~ विस्मयाविष्टमामसः ॥
अहोरूप भिदं पश्य - सौरभं वा निरन्तरम्‌
माधुर्यं मधिकं चास्याः ~ सुखस्पर्शं सुख श्रुतिः ॥
पञ्चेद्ियाणि युगप - स्मञ्जरी सिधानतः
एकन्न विषयादानात्‌ ~ मजंते प्रीति मूत्तमाम्‌ ॥ २७
स्मणीयतया चक्षू - मदुतवेन त्वगिच्छियम्‌
रसनां मधुरत्वेन - सुगन्धे नैवनास्िकाम्‌ ॥ 31
१७४ भी पराशर संहिता
शरोत्रं सौरभभाङृष्ण ~ भूङ्खं क्षंकार सन्निभैः
इमां पृष्पां महारम्यं - कोवासर प्रीति माप्नुयातु ॥ २९
सकृदु्ानमात्रेण ~ य दस्मान्मीणय त्यसौ
अनया सहकारोऽयं ~ जन्म साफट्य मनुते
स्वकीय मञ्जरी दान - तोषितावयः मीदृकाः ॥ ३५
नार्दागमनम्‌ :

इति वेदति सविस्मयं कपीस


निजपरिवार पुरस्सरे पुरस्तात्‌ 1
भुबनहित विविष्ट सौम्यभावः
समवततार न नारदोऽन्तरिभात्‌ ॥ ३१
सित मणिवलयं परमृक्षुधायंम्‌
श्रवणत्क्ते स हि दक्षिणे दानः
पच्नदशचर दुगुणाभियोगाम्‌ ,
निजमहतीं अनुसन्दधान चेता ॥ ३२९
सूयंबिव मधः किन्तु ˆ ज्योतिषां सण्डलं चिम
अथोगा प्रनर्ज्यालं - तैजोवल्लि मंहात्मनः ॥ ३३
उद्यततीत्राशचु बिबक - वा निर्गेच्छस्राग्विहायसः
इति संशय मापन्चः - कपिवृन्दे तदुन्मुसे
केसरी नन्दनाभ्याक्षे - क्षणा दाविरपर न्पुनिः ॥ ३४
अवतीर्णं मुनि दृष्ट्वा - सवे विस्मय मागताः
प्रत्यासन्नं ततस्तुत्य ~ मनुसन्धाय नारदम्‌ ॥ ३५
हतुम्‌ सहसोत्तस्थौ - सण्त्यक्त्वान्य प्रयोजनम्‌
समस्वक्र कपिश्रेष्ठः - नारदाय महात्मनः ॥ ३६
सामात्य स्सान्तरद्खक्च ~ प्रदक्षिण पुरस्सरम्‌
खपवेश्य मुनि श्रीमान्‌ - षुप्पपल्छव संस्तरे ॥ ३७
अष्टाविशत्तितमः पटकः १७१५

उपचार वैहुविधैः - प्रीणयामास मारुतिः


यथाविधि यथा न्याये रिष्टाचारल्तु पालयन्‌ ॥
मुनि समर्च॑यामासुः - ब्रह्माण मिव वासवः
ततोऽतरवीस्पुनिशेष्ठं ~ उपविष्टं सुविष्टरे ॥
कृताञ्जलि पुटो भूत्वा - मारुति वदतां वरः ॥
ब्रह्मन्‌ सुदिन म्ासी - दशना द्वतो पुने।
स एव पुरुषप्राञ्यो ~ यस्यस्यात्तवदनम्‌
कस्य वा श्रेयसे नस्यात्‌ - अमोघ दर्शनं तव ॥
शुभोदर्क॑तु जन्तूनां पूर्वपुण्पोतर्याजितम्‌
अधुना वति श्रेयो ~ यथात्मानन्द भागभूत्‌ ॥
तपः प्रभाव सिध्यर्थं - निस्तरद्कान्त रद्धिणाम्‌,
भवादृशां सदायत्तः - करिचदर्थो न धिदयते \।
अतः प्रयौजन प्र्ना = क्िरालम्ब स्त्वदागतिः ॥
तथापि जगतां मन्ये ~ योगक्षेमानुसस्धये
वृत्ति भवादृशा नूनं - परार्थो हि सतां गतिः ॥
सर्वत्र कुशल किस्तु ~ शक्रादीनां सुपवेणाम्‌
रक्षोभिः कुटिल भरजञैः - तपोभिरंब्िपौरषैः ॥
अस्युःकटबलँः किच ~ स्स्वाराज्यं न विहन्यति ॥
पृथिवी शासते कच्चि = दभूपा नीति पुसस्ससः
अधर्मसक्रमः करठिच - घ्नादत्ते हि पदं क्वचित्‌ ॥
दत्तानि विधिवत्काटे = हवीं ऽ्बादायं यज्विभिः
देवमातूकदेशेषु - करश्च दरषंति वासवः ॥
सद्यद्चाप्रतिबन्धेन ˆ प्रवहत्यपि सागरम्‌
ऋषयोऽपि महात्मानः : रक्षोभि निषपद्रवाः ॥
अथवा ध्यद्विरेषेण ~ वक्तन्यसपि किञ्चन
आदिश्यत भिदानीं नः = त्वदधीना वयं मून
१७६ ध्री पराशर संहिता
भरस्यग्दष््टि प्रभावेन - ब्रह्मन्‌ व मनीषिणः
ब्रह्माण्ड प्रिर साक्षात्‌ ~ पाणा वामल्कं यथा ॥ ५०
इत्युक्तवन्तं मीशान - जगता मञ्जनासूतम्‌
तुष्टा वोपनिषद्वाक्यैः सारदो मुनिसत्तमः ॥ ५१
नारदस्तुतिः :
आञ्जनेय समस्तुभ्यं = संसाराणंब तारक)
प्रसीद जगतानाथ - देवदेव नमोस्तु ते ॥ ५२
त्वामामनन्ति भ्रुतयः ~ पुरुषं प्रकृतेःपरम्‌
महदादि विकारेभ्यो - विविक्तमपि मारुति ॥ ५३
अकर्तार मभौोक्तारं - असङ्क' परमेश्वरम्‌
सत्यसन्धं सहा सत्वं ~ भक्ताधीनं दयानिधिम्‌ ॥ ५४
ज्ञप्तिमात्रे मुदासीनं - अद्टयानन्दरूपिणम्‌
मोक्तारमपि यज्ञानां - फल्दातार मद्यम्‌ ॥ ५५
त्रातारं सवैलोकासां - संहर्तार मपि प्रभो! ५६
नमस्ते विद्वरूपाय - ज्वोतिषां पतये नमः
अबाधित स्वरूपाय - पूर्णाय परमात्मने ।। ५७
सूत्रात्मने नमस्तुभ्यं - सूक्ष्मरूपाय विष्णवे
शङ्धुरायादिदेवाय ~ योगिनां पतये नमः ॥ ५४
ज्योतिरूपाय रूपाय - विरूपाय सुरूपिणे
भुवोर्भाराश्ताराय - दिग्यमङ्खल रूपिणे ॥ ५९
सूवचंलासमेताय - पावंतीनन्दनायं चं
नमो वेदान्तवेद्याय - शरण्याय नमोनमः ॥ ६१
अहोचित्र सहोभाग्यं - पम्पातट निवासिनाम्‌
तृणानां तरुगुलमानां ~ मुनीनां मृगपक्षिणाम्‌ ॥ ६१
ध्वज वच सरोजाद्कु - भवत्पादाभिस्परंनात्‌
चिराय धभ्यतां लेभे - तृणानि स्थावरण्यपि ॥ ६२
अष्यविशकितमः ष्छः

यत्ते पदतलस्पर्षं - प्रायरिचत्त 'कृताथंताः,'


संप्राथितापि बहुधा - ब्रह्माचैरपि दुभा ।(-
तर गुल्म रुता श्चापि - फुट पुष्प निवेदनैः
मुनयो दक्षनाद्योग ~ विधिनापि सुदुलंमात्‌ .
पदस्पृष्ट तृण ग्रासा प्रबला लालसा अपि (1. ६४
सहवासतया चात्र - भुगा भेजुः कृताथंताम्‌
पक्षिणः कलहंसायाः ~्राव्पैः कंलकलारवैः
मनोविनोदकरणात्‌ ^ कृतवन्तः कृतार्थताम्‌ ध: ६५
वध्याः प्रसूताः पशवो मृब्राद्याः ,
प्रसन्ननीरा मरुभूमयश्च ~ ` .
वृक्षाश्च सम्यक्फल पृष्पयमाः
पम्पा प्रविष्टे पवमाननन्दते, ॥~ ^. ›, ६६
अहो पम्पा महापुण्या = सुद्रमानि पदान्नयोः
दत्त स्पर्शानि नीरेषु - संकतेषु विरोषतः ॥ | ॥ ९७
इतिस्तवे नाभिभृखं स मारुति
सिभरात्मकं पावक नन्दनं प्रभुम्‌ = ,. +
जगाद वाक्यं जगतां सुखावहं
दुरात्मभूभार रघूकृति मूभिः ॥ दयं
अवेहि सवत्र सुखं जनानां
कुतो विपत्ति इ्शरणे त्वयि प्रभो !
कथं भवे दावरक. त मीदुशां
देदीप्यमाने दिति प्रुयंमण्डिते ॥ 2९
अनन्तरूपाणि बिभर्षि लीखया
विना परप्रेरणया हनूमान्‌ {
सतां हि रक्षो विषये मनीषिणाम्‌
भवानि योगः पुनर््त एव ॥
२9) ।
१७८ श्री पराशर संहिता

तथापि वाचारतया निवै्ते


मास्य किञ्चि ज्जगक्तीपततै तव
अनभ्यसाध्यं यदुदोह्ं परेः
अशक्यसंश्राव्य मसंसृतं पुरा ॥+ ७१
आसी दसिर्नामदनो स्मुतौबली
तपोभि रराधित पा्ैततीपतिः
तस्यां य मास्म सुत ओौरसः खरः
विशुरुरौमायित दन्ति विक्रमः । ७२
समा स्सहुल' स चचार दुस्सहम्‌
तपो भिरीशं प्रति गौतमी तदे
ततद्चं भूते ष्वदेथा मृपाददौ
स्वयं बलोत्सेके तृणीकृतेतरः ॥ ७३
एष राक्षस शाद.लः - पम्पाया मविद्ूरतः
विषमाद्रौ कृतावासौ ~ भेदतेऽहनिशं मुनीन्‌ ॥ ७४
अजय्यो देवगन्षर्वैः - वासव रमुरं सपि
अन्यंरपि सुदुधंषः - सन्तापयति देवताः ॥ ७५
बखाद्गृह्णाति रम्भाद्या = देवतास्तरी बंलोद्धतम्‌
अव जानाति देवर्षी ~ न्कद्यपादीन्‌ महौजसः ॥ ७६
दिक्पाला द्राचिता तेन - त्याजित स्वाधिकारिणः
निरीक्षे तन्पुखान्जानां - स्व स्त्रीणां बिभ्यति स्वयम्‌॥। ७४
अह्नात कि मुक्तेन - सवतो निर्भयो प्यहुम्‌
तस्माद्धिभौमि दुद्शीकात्‌ ~ तपोविच्छित्ति कातरः ॥ ७
तदत्र दीयतां दृष्ठिऽहुनूभन्‌] करुणानिधे
रक्षणे जगतां सद्यः - त्राता नास्ति त्वया वितता ॥ ७८
जहि व्रिशूलरोमांणं ~ लोकविद्धेपिण खरम्‌
तदर्थो ह्यवतारस्ते - कच्चि ज्ञानाम्यहुं प्रभो! प।
सष्टाविश्शत्तितमः पटलः १७९

पुरा बदरिकारण्ये ~ नरनाराधणाकृतिः


भवान्बभूव भूतात्मा - स्वूप ध्यानतत्परः ॥
तदा ब्रह्मादयो देवा - राक्षसेन समुद्धृताः
अनन्यशरणा स्सवें भवतं सरणं ययुः ॥
व्वासुचृस्ते महात्मानं ~ नरनारायणाकृतिम
बाधन्ते राक्षसाह्यस्मान्‌ ~ निर्दयो घौररूपिणः ॥
अजेयः क्ररकर्माणः - सुप्रसन्नः कथंचन
अस्मानुपद्रहुन्‌ स्वामिन्‌ ~ त्वमेव त्रातुमर्हसि ॥
इति सप्राधितो देवैः ~ अन्रवीत्तान्भवानमि
शरुणुध्व देवतास्सर्वान्‌ - वक्ष्यामि हित मुत्तमम्‌ ॥
जातोऽहं मीद्वरां गौर्या - हनूमान्नाम नामतः
अनिवायं बलश्रीमात्‌ - वधिष्ये सवराक्षसान्‌ ॥
इतःपरं भथं त्थाज्य - घुखेन स्थातु महंथ
इति सछालितौ देवाः - नरनारायमात्मना ॥
यथागत तथा जग्मुः - ध्यायन्तस्त्वां मनींऽुजे
इति प्रति चूतं विदन्‌ ~ पूवमेव दिवौकसान्‌
पालयस्व महाभाग - सत्यसन्ध नमोऽस्तुते ॥
इति हित भुपदिषश्य विष्टपानां
रवि तनयापति मत्य लोकनाथं
गतिमति मषतान्यचैव ... ...
मुनि रपि पद्कुजजन्मनः कुभारः ॥ ८९
सपश््यतां दिवि तथा वदयुधामरेनः
निर्थापिततोत्तम पराक्रम संक्रमाणाम्‌
उत्पुल्छ वकत विनिवेदित कायंसिदधिः
आराध्यं वायुत्तनयं त्रिदिवं जगाम ॥ ९०

षति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर मत्रेय संवादे


श्री नारद हूनुमल्संवादोनाम अष्टाविक्षतितमः पटलः
नैः नैः
श्री पराशर संहिता
दक्रोनद्विशातेतम, पटलः
~ देहुक्वासनम्‌ ~
शरी सैतरेयः ~
्ुो॥। पराशर नमस्तुभ्यं - जगदानन्द हेतवे
सेतवे सवेधर्भाणां - धवे कद्णाबुनाम्‌ ॥
पौरन्दरीं पुरि प्राप्य ~ नारदो मुनिसत्तमः
अक़ृतानन्तर कि वा - ब्रूहि मह्य दयानिधे ॥
धी परा्नरः
रक्षः पीडित देवानां - रक्षणाय महामुनिः
जवा दुपगतो रम्यां - सुधर्मा धमंवत्सलः ॥
कस्त्राता नोऽ भीतानां ~ उद्धरेदापदम्बुवेः
अधिकुर्यात्रिष्वस्मान्‌ - न्यघाश्वः कः पुमानिह ॥।
पुरा संभुत्य भगवन्‌ रक्नामिति दिबौकेसः
अस्महौर्भाग्य सम्पत्या - सतिस्मारः श्विय-पतिः
अव्यथा कथ मश््माकं = दुरन्तास्यु विपत्तयः
इति संचित्य मानानां - देवानां दुःखचेतस्राम्‌ ।1
कथा कथयतां धीमान्‌ ~ शनै रिव दिवौकसाम्‌
व्रिशुलरोम्णः वीर्याणि ~ कोकदुःख कराणि च
स्मारं स्मारं अथा न्योन्यं ~ ज्ञाडति त्रस्यतांसताम्‌
प्यतिस्म सदा शक्रं ~ प्रहुस न्निव नारदः ।+
इन्द्रोऽपि सहसोत्थाय ~ नारदागम विस्मितः
चकार विधिवन्पूजां - आसनापंण पूवेकम्‌ ॥
इन्द्रः कतांजलि भूत्वा - देवेतवणंमुखाम्बुनः
सम्रग्रीवस्स्थकं द्वाचा ~ नारद स्यप्रतो रुने ॥
एकोनतिश सितम; पटकः १८१

तस्थौ बाष्पैश्रयक्तस्सन्‌ - दैत्यं पुत्र पराभवात्‌॥ १०


अजान शिव योगी्रौ - वेङ्ूतं तु शचीपतेः
रभतां तिदिवेशाना ~ भिद माह बृहस्पतिम्‌ ॥ ११
वृहस्पते! युराधार्य | कथ भासते सूरेदषरः
पराजित इवाभाति ˆ केन वापृकृतं स्वयम्‌ ।। १२
कि निभित्त मिदं सर्वं - पृच्छतो ब्रूहि मे यथा
इति वादिनि देवषौ - बभाषे गीष्पपि वचः | १३
त्वया प्रत्यग्दला ब्रह्मन्‌ - तरिविधं तु सुभाशुभम्‌
साक्षा स्संदृश्यते नून ~ जगतां हित काम्यया ॥ १४
अध्यापि विकृतं घोरं - ज्ञात मेव त्वया मुने
तथापि सूच्यते किचित्‌ - ज्ञानतो मुनिसत्तम। ॥ १५
अस्ति त्रिबुलरोमाख्यः ~ राक्षसो दृढविक्रमः
शम्भोकंब्धवरो भूत्वा - दर्षो देवदानवैः ।। . १६
स वाधतेऽखिलान्‌ रोकान्‌ - इन्र मेनु विशेषतः
अत स्त्रिविष्टपाधीज्ञः ~ कञ्जयावनत्ताननः
त्वया संभाषितुं नालं - स्तोतुं च भवतो गुणान्‌ ॥ १७
इतरे वरणाच्यस्तु - कांदिशीका यथायथं
न गृह्णन्ति हवि देवा - भसिपुत्रभयान्पूने।! १८
नित्यकर्माणि तष्टानि - तथा नैमित्तिका न्यपि
श्रौतस्मार्ता न्यपि तथा - दूषितानि दुरात्मना ॥ १९
तन्सहपद्रव प्राप्या ~ केन शाम्येन बुध्यते
भव दागति मेवात्र ~ कांक्षते विबुधा अमी ॥ २०
केरुणाद्रं मनस्कानां - परार्थं हि सतां गतिः
भव दागमना देव ~ लब्धसंज्ञा पुरस्सराः
प्राणंति ग्रीष्यसंतप्तौ - सीतवातादरुभिर्यथा ॥ २१
भध ~ दागस विल्लम - वशतः पुनरागताः
एषां स्थंर्याय संयोगि; ~ भगवन्नुपदिर्यताभ्‌ ॥। २२
१८२ श्री परदार सं

भवादृश्ाहि सर्वत्र - स्पष्ट एव मनीषिणः


निवतयन्ति दुःखानि ~ योजयन्ति सुखान्यपि ॥
त्रिशुलरोम दुष्टात्मा ~ केनोपायेन वध्यते
तमाचक्ष्व मुनिश्रेष्ठं - दुभ जीवनं ततः ॥
आहूय प्रतिजानीहि - सवन्दिवा न्मयान्वितान्‌
अपन्न रक्षणायैव - संभृतो वलयन््विति ॥
इत्याकण्यं गुरोवक्ं - नारदो मुनिसत्तमः
नेत्राभ्या मश्ुपूर्णाम्यां - नाल द्रष्टुलचीपतिम्‌ ॥
ततस्तु धैेमास्ताय = नारदो विजिवेद्रियः
बाष्पं जलावसे केन - माजंयामास पाणिना ॥
ततो नारायणं देवं - ध्यात्वा हुरिपरायणः
देवान भयदानेन ~ जीवधामासि नारदः ॥
पुरा बृहस्पते साक्षात्‌ ~ रक्ष्मींशं शरणं गताः
तत्र तैन प्रतिन्नातं - हनिष्ये सर्वरक्षसाम्‌ ॥+
आंजनेयावतारेण - संभवामि भूवस्थले
तदा भव॑त स्सुखिनः - सर्वतो ग्रिहपद्रबाः ॥
इत्यादिश्य हरिदश्रीमान्‌ - देवो नारायण स्तथा
आज्जनेयावतारेण - जातः संरक्षितु जगत्‌
स इदानीं कपिश्रेष्ठ - पम्पाया कानने शुभे
बालक्रीडप्रदेदे तु ~ निगृह्णाति दुरात्मे ॥
दम मेव दुराह्मानं - असिपृत्रं दुरासद
संह्‌ारयितु कामेन ~ हनूमन्तं गतो स्म्यहभ्‌ ।४
रश्चोवधं समुहिश्य - बहुधा प्रथिता मया
मा मब्रवीत्कपिश्रेष्ठो ~ भक्त पालय तत्परः ॥
किमर्थं प्राध्यंते ब्रह्यत्‌ - असिगुत्र वधस्त्वया
मभावतार स्सर्वोऽपिदुष्टानां निग्रहाय हि ।।
एकोनध्िशतितम, पटलः १८३

शिष्टानां रश्चणार्धाय - विद्धि स्वमपि नारद


विश्ेषेणावतारोभ्यं - हनुमान्छोकविश्रुषः ॥ ३६
हन्पु तरिुल रोमाणं - सवलोक भयावहम्‌
देवतानां हितार्थ - मद्भक्तानां विरेषतः॥ ३७
अञ्जनायाः फलं दातुं - तपसां गभंसम्भवात्‌
इत्येव मवतारस्य ~ मुख्य मेतत्प्रसोजनम्‌ ॥ डे
त दत्र प्राता ब्रह्मन्‌ ~ पिष्टपेधण सन्निभा
अचिरादेव तं हन्ये - न भेत्तव्यं केदाचम ॥ ३९
त्वभ प्युज्जीवय ब्रह्मन्‌ - हितवाक्य सुधारतैः
दुष्टदानव दावाग्नि ~ संतप्तां तरिदिवौकसः ॥ ४०
दव्यादिष्टोऽहुमे वाद्य - आज्जनेयेन धीमता
आगतोऽस्मि महाभाग! - दिवि देवसभां प्रति॥ ४१
अतो वे त्यज्यतां त्रासो - रक्सो वरगतितात्‌
आञ्जनेये सति प्राज्ञे - केव भयं क्व प्राभवः॥ ४
इदानी मेब दुबु द्धे- रसिपुत्रस्य रक्षसः
श्रुणुध्वं वीर मत्यर्थं - सयं सगुरवश्घुराः ॥ ४६
इत्युवतं नारद श्ध्रीमान्‌ ~ तेषां प्रस्ययकारणात्‌
जहार संदयं तेषां - हस्त विध्यप्त मस्तके ॥ ४४
इति वादिनि योगीन्द्र - प्रीतोऽभूत्पाकशासनः
उदुग्रीव त्फुहलवदनः ~ व्यक्त गदगदविश्वरः ॥ ४५
तुष्टाव परमस्तोतरे ~ नारदं मुनि सत्तमम्‌
नारदस्य तु तद्वाक्यं - श्रुत्वा देवाश्च सूनृतम्‌
जहृषु विस्मिताश्चैव = तुष्टुवु श्च मुनीश्वरम्‌ ॥ ४६
१८४ ` श्री पराशर संहिता

आदवास्यचेव तु -सुरान्विधिनन्दनोऽपि
विज्ञाप्यं बायुतनयस्य महाप्रसादम्‌ `
॥1

अपृच्छ दवतगुरं प्रथमानुरिष्टं `


लोकेश विष्टपं सगाद्धवनावमोत्कः ॥ ४७
, प्ति धी पराशर संहितायां धी पञ्चमुखं हृन्मन्त्र विवरणे
। दैव।श्वासनं नाम 'एकोन भरिकषतितम" पटलः
| ॥1

नै, च ऋ
श्री परार संहिता
„~ व्रिथात्तितनर' ट्ठ, , ,
“ ~ त्रिदुखवध प्रतीक्षणम्‌ :-
शी मैत्रेयः ~
्यो॥ प्रयति ब्रह्मते -नारदे मुनिसत्तम!
पम्पातीरे कपीन्द्रेण ~ किं छृतं बद सुव्रता १
धी प्राक्षरः 17 + द ६

ततश्मु सपरीवारो -हनूमान्धूत भावनः


प्मायाः कानने रम्ये क्रीडमानो मुदं ययौ २
विचित्र फलपुष्पाणि - विचित्राणि सरांसि च
उत्फुरर पद्मकोशानि - पश्यन्‌ रम्ये,महाकपिः ॥।

इत(तत्र स्सदेलानि ˆवृत्तानि पृथक्‌ पृथक्‌
चचार सुनिराकारः -सनीरो वायुनहदनः ॥ , ४
मृगयया; विहारेण - क्लातदेहाः पिपासुकाः
पम्पासरोजरक्रीडा -ममन्य॑त कपीदवरः ॥

प्रिंश्तितमः+ पटकः १८५

केचि पिपास मल्यर्थं - उत्प्लुत्य थं योजनम्‌


पेतुः पम्पासरोमध्ये -भृगुवतुंख मार्तयः ॥
केचि दुच्चतरं साल - मारुह्याति जवास्विताः
विवृत्य वदनाग्राणि - वेतु जंलजिधृक्षया ।।
अम्तरज॑कं निमज्ज्यान्ये = पिषन्तश्च यथासुखम्‌
अन्तधेत्या मगम्याति - मून्पमञ्ज जलोदराः ॥
क्षिप्ट्वा जलानि वालाग्रैः - केषु चित्कपियुधपाः
निमज्ज्या तज॑लेनैव ˆ दुदुःबु भयविह्वलाः ॥
केचि ल्क्षप्त्वा जलेना यैः - स्थिरीक्ृत्वा मनस्वकान्‌
पुनश्चचिश्िवृस्तेस्तैः - कपयः समरहसः ॥
गण्डूधयान्ति कै ष्वन्येः - जल जंलजवासितैः
लापदे पद्कु मुद्धृत्य - अगाधत्तल्मामिनः
अन्या न्विक्ेपयासोसुः - यथा चन्दन कर्दमैः |
अन्योभ्यािम्रुख गत्वा ~ जलस्यांतस्य केचन
आघतयन्ति पादेषु ~ मदोभ्मत्तगजा यथा ॥
कक्षे कृत्वातु पीनारच - उदतोऽपि महास्वन;
अन्तजले चरन्तोऽन्ये - दष्टाः ककषेषु तत्यजुः ॥
हठा दाूढवन्तोऽन्ये ~ स्कन्धेषु पृधुलोमयु
धा सुप्राप्त कोपाच - तेऽपि तै्ममस्जिता जज्ञे ॥ `
इति क्रीडाविनोदेन ~ किचित्कालं निनाय च
जलक्रीडा सुखास्वाद - निवृत्त मृगयाश्रमाः
उत्तस्थुः कपय स्वं - पम्पायाः परिचमं तटम्‌ ॥
सुवचलापति इध्रीमान्‌ - ~ परभ्पाया अपि हरतः
सुश्राव सामगातानि ~ मतीनां सत्रयागतः ॥ १६
‰4}
१८६ भरी पराशर चंदि

यज्ञभु ग्यज्ञफलदः - हनुमान्साम गाथिनः


आमन्त्रितो मन््रविधि ~ संप्राप्तो यज्ञवाटिकाम्‌ ॥
आदिदेश स्वकान भृत्यान्‌ ~ सरव॑भूतदयापरः
संवादोत्र न कतंग्यं ~ आश्रमे मुनिसेविते ॥
दत्यादिष्ट(ः करीन्द्रे - कपिवरः परस्परम्‌
वुक्षलाखान्‌ समालंब्य ~ तस्थु हिचत्रापिता इव ॥।
स्वंभूतान्तरस्थौऽत्ति ~ निजभक्त परायणः
हुनृ्ानपि शाखग्रे- सभलीयत स्वदृक्‌ ॥
अथांतरे महाकायः - क्रूर कर्मासि पत्रकः
विशयुकूरोमः निर्यातो - दैवाद्शहन गह्वरात्‌ ॥
श्रुत्वा तु सामगानानि - राक्नसो खोककशंनः
परुषं भीषणाकाये - भीषय स्व्सदन्‌ मुनीन्‌ 1
तेन नादेन संवस्ता ~ स्तप्त यन्नाद्खं साधनाः
बभूवु इलोकनिविण्णाः - असमाप्त क्रतुद्यमाः ॥।
समागतो यथापूर्वं - विष्नकर्तासिपुत्रकः
क्व गन्तव्य मिदानीं नः ~ विहाय कतु सत्तमम्‌ ॥
असमाप्तौ कतौ नूनं ~ सद्यः कर्ता विनश्यति
अथवा स्थीयते ह्यत्र - रक्नो तृनं वधिष्यति ॥
कस्त्रता नोऽद्य भीतानां - दरण्य इसरणाधिनाम्‌
इति व्याकुलचित्तषु - ब्राह्मणेषु क्रूुत्तमे ॥
सद्यः पपात रभांडं - दैत्यः परमक पनः
हाहेति प्रोचुश्देगात्‌ ~ कक्यपा्या महर्षयः
अथासुरो भनान्प्राहु ~ कौप संरक्त लोचनः
किमेत स्कियते कमं ~ भवदिर्भीति वजितैः ॥
उपेक्ष्य मां क मुद्िश्य - क्रियते मग्दवुद्धिभिः
मद्विना वरदोऽयस्च - कोवाऽऽस्ते जगतांत्रथे ॥
त्रिशतितम. पर्छ) १८७

हूयते किदं वह्गौ ~ इन्द्राय स्थनलायच


वायवे वरुणायेति - स्वेति च मूहुमूहुः ॥ ३०
एते विशु रोमाणं - जगदीक्ञं न बुध्यते
खिटीक्ताहिबहवः - क्रतवौ सदना कृताः ॥ ३१
जानन्त्येव भवतोऽपि - हयतुभरूत मिदं पुरा
तरिबुलरोम नामाभ्यं - स्ौत्कर्षेण वर्तते ॥ २२
ब्रह्मादय स्पुरेद्राङ्व ~ मत्तो भीताः पकलाथिताः
उपहुता मया दैत्याः ˆ इतरेर्षातु क! गतिः ॥ ३३
अद्य प्रभृति वो कायं - सकार्यं धृव मीदुश्शम्‌
इति द॑ष्टादरोष्ठेन ~ दन्तान्कटकटाप्य च
तर्जितः बरुनयस्सर्वे - तेन हुंकार पूवेकम्‌ ॥। ३४
इद माज्य मिदं पिष्टं ~ कपालेषु च संतं
पुरोडाश पदां च - मह्यमेव प्रदीयताम्‌ ॥ ३५
श्ुणुध्वं मुनयस्सर्वे - ममवावयं हितावहम्‌
मयि तुष्टे जगन्नाधे ~ सूय सुखुभजीवनाः ॥ ३६
इत्युक्त्वा राक्षस श्रेष्ठः - श्रुण्वतां तु तपस्विनाम्‌
हविमृ'हीतकामीऽभूत्‌ ~ पिशुनः पिशिताशनः ॥ ३७
ह्विबु भुक्ा मवगम्य रक्षसः
सर्वातरस्थो भगवान्कपीश्वरः
हयेषु विन्त परिहतं मासुरम्‌
पदेनवार्यं सुनियाग कमणः ॥ दप
हति श्री पयक्षर संहितायां श्री पराश्चर मत्य संवादे
त्रि्युकवध प्रतीक्षणनाम चिशषतितमः पटक

नैः नैः नैः


श्री पराशर संहिता
एकच्चिथम्तितम' पटलः
~ तरिचयुरुरोम वध >
श्री मैत्रेयः
षु विध्नक्षांति भभिग्रीव्या ~ माति कोकिरक्षणः
अकरोति वद स्वार्भिन्‌ ~ यद्यस्ति सयिते दया ॥
श्री पराशरः;
प्रसारयति हस्ताग्रं - हविभगिच्छया सुरः
निपतन्मूध्नि वृक्षाग्रात्‌ ~ कपीन्द्रो तस्य रक्षसः ॥
पतना हज्रसंकालात्‌ - कुकषिस्थजगतः कपेः
दृष्ट्वा स्वरसनां दै्यः - पपात धरणीतले ॥
पातयित्वा दुरास्मान - सृुत्पपात पुनः कपिः
दैत्यो तिवृत्तमूषंस्सन्‌ - दिशौदश विलोकयन्‌ ॥
तं ददर्शन्तिरिक्षस्थं - गतिलाधवं संयुतम्‌
उत्पपाताथ दैत्योऽपि - तं देशं यत्र मारुतिः ॥
तभरत्पतंतं हनुमान्‌ समीक्ष्यवे
जघान विन कटोरवक्षसि
त्रिश्रुलरोमाऽपि गृहीतवालधीः
निपातयामास सुवचंलापत्तिम्‌ ॥
अस्पृष्ट्वेव भुवं सद्यः पुनर्ण्लुत्य मारतिः
जगृहे कन्थरातस्य = राहुश्चन्द्रमसं यथा ॥
निवुत्तनयनस्तेन ~ नासाभ्यां स्यक्तशोणितम्‌
अत्मानन्तु स नस्मार ~ दुढकण्ठग्रहेण सः ॥
ततप्राणसंकटान्दृष्ट्वा - सरवंभूतदयापरः
स्कन्धं तस्याररोहाथ - गलनाल विभूज्य सः ॥
एकत्रिरतितमः पटल

विक्रमं कपिराजस्य - दुष्ट्वा भुनिगणां स्तदा


विस्मयं परमं जगुः ! दृष्टवन्तः परस्परम्‌ ॥
इतरे केपय स्तुष्णौ - मासन्‌ हनूमदा्ञया
नचेलुनैच सम्पेतुः - न बिभ्यु नंच वश्नम ॥
निजस्कम्ध समारूढ - निपपतिह्या कपिम्‌
(कि, कम्पयामास दुष्टात्मा - निजदेह्‌ स राक्षसः ॥
तथा प्यपतमानेऽस्मि ~ ग्नथोमृख भयापतत्‌
पतमानन्तु तं दृष्ट्वा ~ कपिराजो महामतिः ॥
अपसायं शनेः परचत्‌ ~जानुधातै रघातयत्‌ ।।
ततः कृद्धौ महाकायः ~ गृहीत्वा कारधौ कपिम्‌
भासयामास संरभ - त्सनारमिव पङ्कजम्‌ |
ततो मूनिग्रणा स्सवं ~ भीत भीतयिवाभवन्‌
द्द्रा्या अपि देवा स्व ~ संशयापन्चमानसा
अतरिकषे स्थितप्रोचुः ~ भुयान्मार्तये शुभम्‌ ॥
हनुमा न्विजयध्वेति - कुर दृष्टवधं प्रभो
देवेभ्यः कुशलं भुयात्‌ ^ब्राह्मणेभ्यः शुभं तथा ॥
इ्येवं विविधास्तेषां ~ कमपि इन्युत्वा जयाशिषः
अद्यंव जगतां प्रीप्ये ~ वधिष्ये राक्षसं रिपुम्‌ ॥
इतिमत्वा महाशरुरो ~ पवने हिमवा निव
घ्रवृद्धेतु कपिश्ेष्ठं - दुदेमं तस्य वालधिम्‌
ददश तीत्ररदनः - त्रिश्ुलाकृतिरोमनान्‌ ॥
कपींद्रो रश्चसा दष्टः - पदाघात मघातयत्‌
ततस्तु राक्षसः कृद्धो - मुष्टिना समताडयत्‌ ॥
दुदेशंमपि ोकानां ~ मनः पीडाकरं महत्‌
मल्लयुद्धं तयोस्तत्र - कृष्णचाणूरयो रिव्‌ \1
१९५ श्री पराशर संहिता

अयोघनसमाकारः ~ मुष्टिभिश्च परस्परम्‌


प्रजहूत्‌ रुरोदेशे ~ मस्तके च विशेषतः ॥ २१
अन्योन्य मष्टिधातेन ~ शिधिलीभरूत शल्यकौ
परस्परं प्रश्ं॑संतौ - मुष्टियुद्ध मतन्वताम्‌ 11 २२
हनूमा नतिस क्रो - यथा मति यथा बलम्‌
ताडयामास तं मूध्नि ~ विदीणं ब्रह्मर॑प्रकम्‌ ॥ २३
दृढ्ंताडितौ सूध्नि - करुणां भिर मन्नवीत्‌ `
हा तात हा ममश्रातः ~ हा मातार्हाः च राक्षा
कपिना मारितो नून - मिति चितापरोऽभवत्‌ ॥ २४
नायं शाखामृगो कश्चि - न्न देवो नच दानवः
अन्यधा कथ मेकश्य - प्रक्र न्मयि चिक्रिमः॥। २५
देवाङ्च दानवाश्चैव - पश्चगा अपि निजिताः
तिरश्चां एलजीवानां का कथा वनवासिनाम्‌ ॥ २६
किरु छोक हितार्थाय ~ कपिरूपो जगत्पतिः
लोक विद्ध षणो नूनं - मम प्राणहरो ह्ययम्‌ ॥ २७
इति निरविचित्य मनसा ~ पलायन मथाकरोत्‌
विषमाद्वि ततश्राप *राक्षसो भयविह्वलः ॥ र्व,
आञ्जनेयमयं सर्वे ~ तस्याभ्र ज्जगतां त्रयम्‌ ॥ २९
ततो दैत्यो भयावेशा - दनन्यशरण स्तथा
हुमायो महाकायः ~ कुत्वा सूक्ष्मवपुस्तथा
सर्वेत भय मां शक्य स्फाटिकं भमु माविशत्‌ 4 ३०
मा्गंमाणोऽपि पृत्रं तं ~ हृनूमान्लोककण्टकम्‌
प्रत्यम्दशा समानुद्धचा - स्फाटिकं समबुध्यत ।1 ३१
इनूमान्यान निषूणः = गानविद्याविश्चारदः
त्तो गुण्डक्ियायाततैः अगायत भहास्बनः ॥ ३९
एक्िकतितमः पटलः १९१

तेन गानैन पाषाणो . जलभावं जगाम सः


ततस्सुलाव सलिलं - शीतलं वंतौमूखम्‌
समन्ता विव नीहारो - हिमवत्पवेतोत्तमाम्‌ ॥ ३३
शीत्रेयः :-
पुरा गुण्डक्रियो केन ~ पाषाणद्रविणीकृता
श्रोतुकामय मह्य त्वं -त्रहि पाराशर प्रभौ ॥ ३४
तुम्बुर्नारददइवेति - द्वावेतौ गरायकोत्तमौ
सद्खीत विद्याविषये = विवादं चक्रतुः पुरा ॥ ३५
अन्योन्यविजयाश ङ्मौ - हनूमन्त मुपागतौ
ऊचतुस्तौ हनूमन्तं - नौ परीक्षस्व गायक ॥ ३६
सवंविद्याप्रवीण स्त्वं - गने ष्वत्यन्त नैपुण
तारतम्य परिन्नाता ~ विज्ञान ब्रह्मसम्पदि ॥ ३७
एवं तदुक्तो हनुमा ~ नन्नवीद्मायकौ उभौ
वीपेय बृहती रम्या ~ कलावत्यपिनाकिनी ॥ ३८
निधीयतातु पाषाणे ~ कठिने पुरतस्स्मिते
इ्मुक्त्या क्षिप्तवन्तौ तौ ~ वीणे द्वे तत्र गायकौ ॥ ३९
ततो गृण्डक्रियां चक्रे ~ हनुमान्मारुतात्मजां
विचित्रतानु सम्पन्नां सवंशूतः मनोहराम्‌ ॥। ४०
तदा जलमयो जातः - पाषाण कठिनोऽपिसन
निमग्ने ते उभे वीणे ~ प्राषाणजल बुदबुदे ।\ ४१
विरराम तदा गानं ~ हनूमान्तौ परीक्षितुम्‌
तत्क्षणादेव पाषाणः = पुनः कठिनतां ययौ ॥ ४२
पुनः प्रोवाच हनुमान्‌ - तुम्बुरु नारदं तथां
द्रवीभरतं विधायैव - पाषाण गान सौष्टव।
गृहीतव्ये उभे वीणे ~ भवद्भ्यां गयकोत्तमौ ॥ ४
१९२ श्री पराशर संहितां

तास्तम्यं तदा वश्ये ~ सङ्गीत विषये हिवामु ॥41


एवं संबोधितौ तेन - पृथक्‌ तुवुरन।रदौ
दरवीकर्तुं हि पाषाणं - अगायत पृथक पृधक्‌ ॥ ४५
यथाशक्ति यथाशाध्वं - गीतवन्तौ स्वरे मुहुः
कदाचि दुच्चै््यात्ताऽस्यौ - जतुनीचंरसंवृतौ ॥ ४६
समाहार प्रकारेण ~ जगत गनि लोलुपौ
तथापि कठिनाकारः - पाषाणो न द्रवीकृतः ॥ ४७
ततोनिवायं हनुमान्‌ - तुम्बं नारदं तथा
स्वयं गुण्डक्रियागानैः - अगायत मनोहरम्‌ ॥ त
ततपकटिन पाषाणो - जलबुद्बुद सन्निभः
तस्मादुद्धृत्य वीणे दे - बृहतीं च कलावतीम्‌
तदास प्रददौ ताभ्यां - युवां चोभौ समा विति।॥ ४९
परस्पर समत्वेन - विकसन्पुखपद्धुजौ
हनूमन्तं प्रणम्याथ जग्मतु स्तौ यथागतम्‌ ॥ ५०
द्रवीभूतेतु पराधाणं - तदन्तस्थोऽसि नन्दनः
तस्मादुत्थाय वेगेन - पर्यतिस्म कपीदवरम्‌ ॥ ५१
उधुत्य दल्िणं बाहुं - चचाकाभिसुखं कपेः
एकताल महावात ~ प्रेरितः पवतो यथा ॥ ५२
ततो पतस्तं वालेन ~ मध्ये वध्वा कपीश्वरः
भ्रामय ्वहुधा क्रूरं - ताडयामास पवते ॥ ५३
स ताडितो महाक्नूरौ ~ बदनोद्गीणं शोणितः
समार सहसा वत्य ~ सुखेनैव सुखोचितः ।, १६
ततो देवा स्सगन्धर्वाः - सिद्धाश्च परमर्षयः
तृष्टुवु्च महाशरं ~ सवंरोकोपकारकम्‌ ॥ ५५
अञ्जनागर्भं सम्भूतं - सर्वेपि बहुमेनिरे
देवशत्रौ मृते तस्मिन - पुष्पवर्षं पपात खात्‌ \\ ५६
एकत्रिरतिततमः पटल १९३

देवदुन्दुभयो नेदुः ~ ननृतु स्वाप्सरोगणाः


असुरः क्रूरकर्माऽपि ~ नीचजन्माऽपि मुढधीः ॥
साक्षात्कारा त्कपीन्द्स्य ~ तद्वा स्पक्षेनादपि
मुक्ति जगाम देहान्ते - योगिना सपि दुभाम्‌ ॥
हृस्वा त्रिशूल रोमाणं ~ हनूमाम्वायुनन्दनः
यत्रानते मुनित्राताः ~ तं देश मम त्पुनः॥+
त मागतं हरि दष्ट्वा - मुनयस्सव्रयाजिनः
अस्तुव न्परमस्तोत्रैः ~ स्तुत्यं स्तोत्र विशारदाः ॥
सत्रयाग मूनिस्तुतिः -
भगवन्‌ देवदेवेश - पुराणयुशषोत्तम ।
आपक्नाखिरुकोकानां - त्वमेव परमागतिः ॥
न जानीयो दयं नूनं - तारं त्वां जगत्पते
अद्यप्रभृति लोकारच - सुखिनस्यु नंसशयः ॥
भच प्रभृति यागद्व ~ प्रवर्तते न संशयः
इन्द्रोऽपि हित्वा सत्रासं - रंश्यते प्रिययासह्‌ ॥
यथा स्व मष्टदिक्पालाः - प्राप्स्यंति स्वपदानि वे
तव संदर्शना ननोऽदयं ~ क्रतु्साद्धो महानभूत्‌ ॥
त्वमेव यज्ञफलदः ~ भोक्ता च प्रभुरव्ययः
यज्ञानां च कृतं किच्न्वि- स्परमादादपि कामतः ॥
तत्सर्व प्रीतये भ्रुयात्‌ ~ भवतो जगतांपते ॥ ६५
तमो तमः कारण कारणाय,
निष्कारणा याद्भुत वैभवाय
भक्तत्निया थामित विक्रमाय
वेदान्त वेद्याय नमो नमस्ते ॥ ६६
26)
१९४ श्री पराशर संहिता

इतिस्तूत्वा कपिश्रेष्ठं - कर्यपाश्चा महर्षयः


समापितमलास्सवं - प्राप्तवभ्तः परामुदम्‌ ॥ ६७
स कि पुरुषखण्डस्य - दशोनं चकमे ततः
दिदृक्षु नागकन्या स्वां - उत्पलाक्षी कपीश्वरः ॥ ६८
इति मूनिमखविष्नं ष्वंसयित्वा हनूमान्‌
ऋषिवरनूतवृत्तो वेदवेदान्तल्यः
असिनुतवधतुष्टै राघवं स्समेतः
फलकुसुमपरीते कानने सक्निविष्टः ॥ ६९
हुति श्री परारर संहितायां श्री पराशर मैत्रेण संवादे
व्रिशुलरोमवधो नाम एकत्रिशत्पटलः
नैः ५ मैः

श्री परद्रार संहिता


व्वात्रअत्पटलः
~ नागकन्यावृत्तान्ति कथनम्‌
श्रीमैत्रेयः ~
शमो] पराक्चर महाभाग ~ हनूमच्चरितं शुभम्‌
अन्य द्रदस्ष पापध्नं - श्रोतुमिच्छामि सुत्रत!
भी पराशरः ४
मैत्रेण मुनिशार्दृल - हनुमान्पवनात्मजः
किपुरषखण्डन श्रीमान्‌ ~ कृतवान्‌ कयेमद्धुतम्‌ ॥
श्री मैत्रेयः ~~
कि कार्थं कृतवात्‌ं तत्र ~ पराशर तपोधन
विस्तरेण तदा चक्ष्व कृपा मयि' तवास्तिचेत्‌ ॥ ४
द्रातरिक्ष्षटलः १९५.

क्षी पराशरः
कश्चि तत्रास्ति पुण्यात्मा ˆ सानी परमपावनः
सुशील स्सत्यसंकटपः - सवंभूतदयापरः ॥
तपस्वीसवेधमन्ञः ~ यशस्वी गुणवान्‌ कृती
हनूमच्चरणां मोज ~ भक्तियुक्तं स्सदाशुचिः ॥
आध्णिषेणानुजो धीरो ~ जितक्रोधो जितेन्द्रियः
सूधेणो नाम गन्धर्वो ~ कुटुम्बी वेदपारगः ॥
परोपकारनिरत - स्वजन रभिसन्तूतः
सवीतरागो गंधवंः - पुष्पैः पत्रैः फलं शशुभः ॥
पञ्चागृतैदिव्यतोयै ~ इचंदन मंणिभरषणैः ॥
सत्कमेभि इवामित दिव्य संस्तवैः
तपोभि राश्चयंकरं स्सुदुष्करंः
त्रिथा प्रमूजनंरदानिमहद्िः `
हवनैमैहद्धिध्यानिं रसम्तैः ॥
नै
वेचंष्षड्सोपेतैः - भक्ष्म भोज्य समन्वितैः
तस्थौ कपूर ताम्बरकेः - हनूमन्तं मजन्‌ सदा ॥
तस्मिन्काके महापुण्या ~ नागकन्या परतित्रता
देऽताराधनपरा ~ सुशीखा मन्जुभाषिणी ॥
से.कर्मनिरता तम्वी - सवंभूतहिते रताः
सवलक्षण सम्पक्नाः ~ सर्वाभरण भूषिता ॥
मुसृखी पणं सरवीद्धी = सुकेशी तनुमध्यमा
काविश्नास्ता चोत्पलाक्षी - नागसोकैस्ति भामिनी ॥
सा भीता रक्तरोमाख्य ~ रक्षसा क्रूरकर्मणा
गधर्वनायक्‌ं देवी - सुषेणं शरणं गता ॥
उवाच वचनं इछाघ्य ~ स्वंलोक सुखावहम्‌
व्रिकालवेद सवज्ञ ~ प्रुषेण सुगरुणाकर ॥
१९६ धी पराशर संहिता

कृतार्थोऽष्मि महायोगिन्‌ - त्वत्पदाम्भोज दशनात्‌


शुणु गन्धवं{ मद्वाक्यं ~ अभयप्रद! सुत्रत। १६
यक्षकिन्नर गन्धवं - सिद्ध विद्याधरं स्तुरैः
राक्षसं रपि दुर्दषं - तिरु पराक्रमः ॥ १७
रक्तरोमाख्य दनुजो ~ कामरूपोऽति दारुणः
नागलोकं समागत्य - नागान्‌ संपीड्य तेजसा ॥ १८
अनन्तबक सम्पन्नः = पञ्चघाण वरदगतः
ग्रहीतकामो मां दृष्ट्वा बरत्कारेण पापधीः ॥ १९
ज्ञात्वाऽहं भीत्तिघंयुक्ता ~ रक्तरोस्णो मनस्तथा
शरण्यानन्यशरणौ - त्वामस्मि शरणं गता ॥ २०
राक्षसस्य वधोपायो - यथा भुवनरक्षणम्‌
निभंयत्वं मम यथा - तदाचक्ष्व ममानघ ॥ २१
सुशेण उवाच:
श्रुमू्पलाक्षि सद्वाक्यं ~ सवंभीति निवारणम्‌
सवेश्रेयस्करं तेऽद्य - मनसः प्रीत्तिकारणम्‌ ॥ २२
पावती सम्भूतः - केसरी प्रियनन्दनः
धीमा नुदारो निदशंको ~ सर्वभूत दयापरः ॥ २३
सव॑रोकाधिप दश्चीमान्‌ ~ कामरूपो जितेन्द्रियः
दतेयगण दपेघ्नः - मनोवेगो महाबलः ॥ २४
वेदवेद्यो यन्न भोक्ता ~ परेदैवं पर्तपः
दुष्टनिग्रहु रक्तश्च ~ शिष्टरक्षा परो हरिः ॥ २५
व्यदेहो भहाकायो - ह्यापन्न भनरक्षकः
हृमूमानिति विख्यातो ~ सर्वंदेवशिखामणि. ॥ २६
तन्मुलमन्तं शुक्छाष्यं - प्रवदा मुत्लाक्षि ते।
तस्मात्तवेष्ट कामार्थं ~ सिद्धिशीघ्र भविष्यति ॥ २७
हातिदातितभः पटल) १९७

तन्मन्व जपसामर्थ्यात्‌ - सुलवानस्म्महं चिरात्‌


मद्वाछ्तानि पर्वाणि ~ सफलानि भवत्विह ॥ २८
साक्षात्कारो हनूमतः ~ भवेन्मम महमहः॥ २९
इ्युक्टवा नागकन्यायै - सुषेण इश्रीहनूमतः
उत्सलाक्षयै मलमंत्रं ~ ददौ मन्वसत्तमः ॥ ३०
आदाय हतुमन्मंत्र - सुषेणा न्नायकन्यका
नित्यं जपपसा तस्य - समीपेन बभूवह + ३१
नागकल्यक्रा गद्य “~
ग. श्रीभकन्निरंतरकरणामृतसारविर्ण, पिगलाक्षं, अमोघं, महेष््राथुध
क्षतांचित महाहमूः अरुणाघरविबभषित मुखचंद्रमडलं, आतप्तकरातैस्वर
भास्वर कातिच्छटाकांत्ति कलितत चृडाविराजित, अप्रतिमदिव्यमाणिक्य
कुग्डलमन्डिति गंहभगिं, असमान माननीय रमाकांत करकमर कीर्ति
पांनजन्यवन्धुकम्बुधरं, एेरावत नासादन्ड सुमत्तरीर्घभुजागंल, अतन्यसाधारण
सकत्प सम्भवास्थानपीटपरिणाहिबाह्न्तरं अमूल्य प्रीतांबराछंफत
करिप्रदेश, भनवस्त विनततजनमनोरथ साधनपादयुगल, उष्टरवाहुनं, भमर
गंगानदीपसिविष्ठिति हाटकाचल्न दीर्घखागूल गमदुततुग मगर्कागकः
अजनानन्दव्धन, अमलो ध्वंपुन्डु, तदुपरि कर्परसस्मिधित बुश्रविभ्रुतिधारणं)
वज्ञोपवीत तुलसीपन्नाक्ष रदराक्षमालाभिरामः श्रीयमनन्छचरणादविन्द
पन्धित हुदया रिद. अखिलछकर्याणगुणवन्तः श्रीहुनूमन्त गुपास्महे ॥ ३२
तस्मिन्काके महाबाहो ~ वरदो भीमविक्रमः
परिवारयुतौ धीयो - सामात्यो भक्तवत्सलः ॥ ३३
सर्वाङ्धुर संयुक्तं - उष्टुमारह्य वेगवान्‌ ।
तनिभूरव्यास्मा महावीरः - हनुमान्‌ समुवच्लः ॥ ३४
भक्तसंरक्षण धिया ~ भगवार्वायुनन्दनः
सम्मुखे नागकम्यायाः - प्रादुरासी त्महाकपिः ५ ३५
ति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर प्रैचेय संवादे
नागकन्याबृत्तान्त कथनं नाम द्वातिशत्पग्लः
न नैः नैः
श्री परक्षार संहिता
त्रयस्त्रियल्पटलः
~; रक्तरोमवध ~
धीमैत्रेयः :-
शयु अथागत्याञ्जनासूनुः ~ नागमकन्यो किमुक्तवान्‌
प्रति्नातंच किमिति ~ तदाचक्ष्व कृपानिधे !
श्री पराशरः:
तत्सवं कथयिष्यामि - श्रुणु नाभ्यनना मुने ।
नागकस्या सभुत्थाय - साष्टं प्रणिपत्यसा
तुष्टाव श्री हनूमन्तं - वचोभिरवेद गोचरैः ॥
नागकन्यका स्तुतिः ~
आञ्जनेय प्रभो! देव्‌ - देव्‌ वानरसत्तमा
वेदवेद्य महायोगिन्‌ - पुराणयुरषोत्तम ॥
जगद्रूप जगन्नाथ ~ जगदानन्द कारण
पञ्चाननः परंज्योति - ज्ञानानस्दमय प्रभो
सवंभूतान्तरद्गस्थ - सववंब्रह्माण्ड तायक।
परापरज्ञाः चिद्रूपा - कपिवीर। नमोऽस्तुते ॥
एवंश्ुत्वा नागकन्या - कृतस्तोवं हरीश्वरः
प्रीतोऽ्रवीदुत्पलाक्षीं ~ दीनां नघ्रमुखांबुजाम्‌ ॥
श्री हुुमान्‌ ;
कस्माद्धीतिः कथं दैन्यं ~ देदात्यागं कथं? तव
किमभीष्ट तत्करोमि ~ सत्य नद वरानने
नागकन्यका :
स्वामिसातं जनाधारा रक्तरोमो महासुरः
नागलोकं समासाद्य - तत्रत्या नखिकलान्‌ जनान्‌ ।
चरयरस्िशप्पटल, १९९

स्त्री बाल वृद्धान्‌ संपीड्य - गर्वोत्कषं समन्वितः


महदैक्वयं सम्पन्नां - नागलोक निवासिभिः ॥
सदा ससेवितां पूज्यां - सिद्धचारण पर्नभैः ॥ १०
नागलोकाधिपां दुष्टो - मां दुष्ट्वा मदनातुरः
नीचवृत्या दुराचारः - पापब्ुद्धि तदाप सः॥ ११
अतः पलायमानःऽहूं - सुषेण दरणं गता
आवास्य सोऽपि मां दीनां - त्वन्मत्र मुपदेष्टवान्‌ ॥ १२
तन्म॑ जपसमर्ध्यात्‌ - मस्पूरवसुकृता दपि
त्व त्पादयुगर दृष्टं - ब्रह्मादीनां सुदुरभम्‌ ॥ १३
मम राज्यसुलावाप्तिः ~ नागविष्टपवासिनाम्‌
यथा सुखच भवति - तथा वद दयानिधे
इत्युक्त्वा श्रीहनूमतः - पादयो निपपादह्‌ ॥ १४
उत्तिष्ठ नागकन्य! त्व ~ भय त्यज महासुरात्‌
कर्य मभीष्टसिद्धि त्वां - देव्यागच्छ मया सह्‌ ॥ १५
सहौत्पलाक्ष्या हनुमान्‌ ~ प्राप्य तन्नागविष्टपम्‌
रुधिरखाव रोमाण ~ रक्तवणं विरोचनम्‌ ॥ १६
शेलनायक संकाश ~ शरीरं घोररूपिणम्‌
दष्टराकरार वदनं - सर्वाधूध करद्वयम्‌ ॥ १७
दुष्कमंशीलं ब्रह्मांड - व्यापी गाद॑भनिस्वनम्‌
चंडप्रतापिनं यक्ष ~ गधर्वसुर रक्षसाम्‌ ॥ ८
दुर्धर्षं नीतिरहितं ज्ञानहीनं महासुरम्‌
तं दृष्ट्वा रक्तरोमाणं - आश्च्यैकरमानसः ॥ १९
समीपस्था मुत्पल(न्षि ~ अत्रवी त्सवगोच्तमः २०
नानशेरेषु ककेषु ˆ नानारण्येषु मानिनि
सङ्कटेषु महायुद्धे * ष्वधकष्ट परायणम्‌ ॥ २१
२०० श्री पराशर संहिता

मीमाकारं भीमशोर्थं - विकृतं लोककण्टकम्‌


गर्वोन्मित्त महाकायं ~ महोग्रं राक्षसाधमम्‌ ॥ २२
एवं विधं यातुधानं ~ न पश्यामि कदाचन ॥ २३
सवेधामि त्यसाध्यं तं - मत्वा दैत्यं कपीडवरः
हेतुकामो ययौ तस्य ~ समीपं दुष्ट रक्षसः ॥ २४
आगच्छतं हनूमतं - गतभी इचण्डविक्रमः
रक्तरोमा महावीरः ~ प्रोवाच करिनोक्तिभिः २५
अहो वानर दुर्ष्दे - कथ मागम्यते त्वया ॥
बरह्मादीना मसाध्यमां-न जानासि हरीश कि? २६
इत्येवं रक्त रोमाख्य - यातुधानस्य भाषितम्‌
रत्वा कठोरं हनुमान्‌ = स्थितो शद्र॒ इवापरः ॥ २७
नानाविधं चित्रयुद्ध ~ कुपितो रक्षसासह
कृत्वा वालेन सम्बध्वा ~ जवे नाभिजघानह्‌ ॥ २०
हनुमत्ताडितौ रक्त ~ रोमाख्यो दनुजो रुदन्‌
भूकम्प जनयपन्भरुमौ ~ पपातेव कुलाचः ॥ २९
गतासुं रक्तरामाणं - कृत्वा विजयवानभूत्‌
तस्मिन्काले पुष्पवृष्टि ~ मुमचु स्सुरसत्तमाः ॥ ३५
यक्ष पन्नग गन्धर्वाः ~ तारदाद्या स्सुरषयः
तुष्टुवु शश्रीहनूमन्तं ~ जयश्रीमन्त मव्ययम्‌ ॥ ३१
-नागकन्ये! श्रेष्ठतमा ~ मद्भक्ताना मपि धृवम्‌
इत्युक्त्वा हतृमान्तस्म - सर्वाभिीष्टव रान्ददौ ॥ ३२
अगणित महिभी हि कन्यकां ताम्‌
मुनिवरः! पन्नगविष्टपेऽभिषिच्च
वनचरकुख्शेखरो हनूमान्‌
प्रमुद मवाप शुभा मवाप्य पम्पान्‌ ॥ ३३
भथरित्ररात्पटलः २०१

तत्र पम्पासर स्तीरे - कञ्चित्कालं विहृत्य सः


स्थवतुं परिचितां पम्पां - नालं स्वांतविनोदिनीम्‌ ॥ ३४
स्वणैरम्भा वनौद्धास्र - परितोपत्य कम्बलात्‌
इयेष परीवारः ~ स ग्तुं गन्धमादनम्‌ ॥ ३५
ततः कपिकुलाग्रणी) ~ शिखरीशेखरकादलम्‌
स्फुरत्पक सुपालिका ~ सुववरश्रधार प्तम्‌
नदत्पिककूखावलि ~ श्रुत्तिमुखं स्फुट राविणं
लगाम करभाचुनं ~ समधिरुह्य षाहोत्तमाम्‌ ॥ ३६
ति श्री परश्चर संहिताथां श्री परश्चर परतरे संवदे
र्तसेमयधोनाम त्रयस्विशत्पश्यः
नः . नैः

श्री परष्ार संहिता


चत्सथत्पटलः
~: सुमूखचरित्र कथनम्‌ :
शरी मैत्रेयः :~
ष्ो।। पराशर नमस्तेऽस्तु ~ भगवन्कसणाकर !
सप्ताक्षरी प्रभावं ते ~ कथय त्वं हनूमतः ॥ १
क्री पयश्चरः ;
मुत्तित्रेयाध्सकं यश्य ~ प्रणवं प्रथमाक्षसः
मोक्षायकलत्पते भूयः - भमूक्षूणां महात्मनाम्‌ ॥ २
सव॑सम्पस््मदं तृणाधू ~ द्वितीयाक्षर मिष्यते
कक्ष्मीकलात्मक वर्णं - श्रीकार मिति विश्रुतम्‌ ॥ ३
26)
२०२्‌ श्री पराशर संहिता

विसाद्स्वष्प संकाशं - हत्य कोटि रातानि च


तृतीय मक्षरं हन्ति -हकार भिति गीयते ॥ द
तमो नुदति बाल्यात ~ सूधेमण्डल वर्चसम्‌
तुथ मक्र सद्यः -मकार इति कीर्यते ॥ ५
नचवनद्रमण्डल विद्चोतं -पञ्चमाक्षर मुत्तमम्‌
ह्लादय त्सकलान्‌ लोकान्‌ - मकार इति गद्यते ॥ ६
पष्ठवर्णं महापृष्यं - व्रेताभ्ति समधिष्ठितम्‌
चिनौति सकलान्‌ धर्मान्‌ ~ तकार इति चोच्यते ॥ ७
सप्तमाक्षर मल्यर्थं - ब्रह्यानस्दात्मकं पुनः
आनम्दय व्यमरत्यानि वै - चकार इति गण्यते । ;
कारशक्तिसयं वर्णं ~ अष्टमं कष्टनादनम्‌
मारय व्यखिलास्शनरून्‌ - मकार इति लक्षयते ॥ ९
सोऽयं सप्ताक्षरीमण्त्र ˆ प्रभावोगद्धितौ मया
न प्रपचय्‌ चैत्रेय 1 - सर्व॑मन्बोत्तमोत्तमम्‌ ॥ १०५
उद्धान मथूखमंडल निग श्प्रीकुण्डरारुङृतो
यः पद्मांसिर कणिका समतनुः - पीतांबरालंकत
तस्म दिभ्यविभूतये हनुमते ~ वेदांतवे्ायते
चश््रादित्य हता चक्रुष इदं - भूयोऽपि भयौ तमः ॥ ११
लक्षमेकं पुरश्चर्यां - दलांज्ञ तपण भवेत्‌ .
दशांशं होमकमं - तदशांद तु भोजनम्‌ ॥ १२
एवं कृत्वा पुनिश्रेष्ठ -वाज्छासिद्धि रभेध्वुवम्‌
चतुर्णामपि वर्णान ~मन्त जप्यौ न संशयः ॥ १३
शुणु मैत्रेय वक्ष्यामि ~ इतिहासं पृतनम्‌
यष्य श्रवणपात्रेण - चरोऽभीष्ट समश्नुते ॥ १४
श्रीभद्र नाम नगरं - स्ंलोकेषु विधुतम्‌
सुगरुखोनाम तत्रास - द्विजौ धर्मपरायणः ॥ =, १४
चतुर्स्तिश्पटलः २०६

हृनूपच्चरण ध्यान - विमशीकृत मानसः


सप्ताक्षरी जपपरः - सदा ब्राह्मण पूजकः ॥
हुनूमत्प्रीतये नित्यं - विप्राणा मन्नद।यकः
तस्यैव द्विजवर्यस्य - कुर्वतो नियमं सदा ॥
समीपग्रामनिदयौ ~ गोपालो बहुगौधनः
धेनुमालीति विख्यातौ - निध्यभाजयं प्रयच्छति ॥
क्यविक्रय सम्बन्धं - तयोरेव प्रकुवतः
व्यतीताय महन्‌ कालाः - हुतुमतकष्णाक्डयात्‌ ॥
एकदा गोपव्ं स्म॒ - स्कन्धे नाज्यं निनीषितः
मागंमध्ये गिरिनदी - प्रावतेत दिनद्वयम्‌ ॥
धेतुमाखी नदीकूले " तस्थौ ततुं मज्ञकनुवन्‌
दिनद्वयं च मंत्रे ~ विप्रशापं भयाकुलः ॥
सूमुखोऽपि तदा तत्र विघ्रा नाटय स्वंशः
अग्यं गहीत्वा नायाति ~ धेनूमारी महादिजाः ॥
तत्रात राय कि जातः - घृतानयन कर्मणि
अद्य प्रतीक्षया तस्थौ ˆ हनूमन्तं मितीस्यन्‌ ॥
भक्तबात्सल्य निरतो ~ हनुमन्‌ करुणानिधिः
भक्तसकल्प विहति - न सहै लोकन यकः ॥
तथा गोपालवेषेण - स्कन्धे नाज्यं समृद्रहन्‌
दिनद्वयं च विप्राय - ददौ वानरनायकः ॥
एवं दिनद्वयेऽतीते - धेनचुमारी समाकुलः
समारुह्योड्पं कञ्चि - द्रस्य निकटं गतः ॥
दिनद्वयस्य पर्याप्त = माज्यं बहू समुदरह्‌
आगद्य विप्रमुखस्य - पपात चरणाब्जयोः \
अभ्यं गृहीप्वा नायाति - गोपाक इति भूुरः
माकृ मयि कौपं त्वं - मार्गदयं वदामिते ॥
२०४ श्री पराशर संहिता

मय्यायाते शिरिनदी ~ मागंमध्ये द्विजोत्तम ।


कूलङ्कुषोदका जाता ~ समर्थो नाऽस्मि तास्तम्‌ ॥ २
तस्मादिनद्वयं तत्र - स्थित्वा भीत समाकुलः
गतोऽध्मिते विप्रवयं! - अरह्योडुप मंतिकम्‌ ॥ ३<
मयि संस्याप्य करण्यं - मां च क्षन्तुं त्व मर्हसि ३१
सुप्रलौोऽपि तदाश्चर्यं; श्रुत्वा गोपाकुभाषितम्‌
मेने ह्याज्य प्रदातारं ~ हुनूमन्त कृपानिधिम्‌ ॥ ३२
एवं मत्वा लदा विप्रः *तुष्टाव जपत्तांवरः॥ ३१
नमस्ते देवदेवेश नमस्ते राक्षसांतक ।
नमस्ते वानराधीश। नमस्ते वायुनन्दन । ३४
नमस्तिमुति वपुषे ~ वेदवेद्याय ते नमः
नमस्ते लोकनाथाय ~ सीताशोकापह्‌(रिणे 1 ३५
स्वाभिन्‌ त्वथाक्‌तं हुश्च । यदाज्यवह्नं मम
जातं भा मपराधाय - तत्क्षमस्व दयानिधे ३६
त्वयायथा नियुक्तोऽहं - तथकुर्वेवचान्वहुम्‌
साधुवा यदिवा साधु - मम दोषौ नविद्यते ॥ ३७
इति स्तुवन्तं विप्रेद्रं - दुष्ट्वा वायुतनू भवः
तप्तकांचन संकाशं *मुक्ताहार विभूषितम्‌ ॥ ३८
दिष्य पीताबेर धरं - मणिकूडर मडितम्‌
ददौयामास चात्मानं - इदं प्रोवाच तं द्विजम्‌ ॥ ३९
मवल्मतिज्ञं विग्र! ~ सत्यां कर्तु मयाकृतम्‌
भक्तप्रेम्णाज्यवहुनं ~ गोपवेष भवत्तथा ॥ ४०.
विग्र्॑तदेव गेकृत्यं ~ नान्य द्वियते मम
यद्धिताभीष्ट्करणं ~ भृत्याऽनिष्ट निवारणम्‌ ॥ ४
तवसंततया भक्त्या - तुष्टोऽस्मि द्विजसत्तम!
यद्यदिष्टतमं छोकरै * तव सर्वं भविष्यति ॥ ४२
चतुरित्रशपटलः -२०५

लोकेऽस्मिन्‌ अखिलान्‌ भौगान्‌ ~ मुक्त्वा दिव्यान्‌


महाफलान्‌
कन पुत्र पौत्रेश्च - सहितो धेनुमाङ्िना
` दिव्यदेह समायुक्तो - ह्यते मोक्ष मवाप्प्यक्षि॥ ४:
एवंदत्वा वर॑विप्रं ~ चाभाष्यानिलनन्दनः
अदृश्यत्वं गतो योगी ~ तद। चिग्रस्थ वर्यतः ॥ ॥
+
तद।रभ्य पूनविप्रो ~ नियमासक्त मानसः
ददौनित्यं हनूमन्तं ~ जप स्सप्ताक्षरीमनुः ॥ ४५
एकं प्रभावो मन्त्रोयं हनूम स्प्रीतिपादकः,
कचितं दिविद्धि माश्च मयातुभ्यं ुभावहम्‌ ॥ ४६
दति क्री परार संहितायां शनी पराशर मत्रेय संवादे
सुमुख चरित्र केथनंनाम चतुरितरशत्पटलः
नैर नः ।

श्री पराशर संहिता


यल्चच्ि्त्पललकः
~: मैदचरित्र कथनम्‌ :-
श्रीमैत्रेयः ~
श्यो।। आञ्जनेय वतुविन्च ~ त्यक्षरी मुनिसत्तम
अष्टादशयाक्षरी चेति - माहात्म्य मुभयोर्वदा १
श्री प्रश्रः,
मन्त्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि ~ श्रुणु मैत्रेय तत्वतः
भदौ प्रणवमुच्चार्य = समो भगवते ततः ॥ २
आञ्जनेयाय व महा ~ बलयेति ततमपरम्‌
स्वाहापदं समुच्चार्य ~ मनु रष्टादन्ञादमकः ॥ ४]
२०६ ध्री परश्चर संहिता
मन्त एषः क्मेणैनं जेय स्सर्वेरपासकैः
ध्रीयुक्तहनृषच्छब्दः -पूर्वमन्त्रेण दीरितः ॥
तथैव स श्चतुविद ~ त्यक्चरी मत्र उच्यते
अस्मिन्‌ मन्तरह्योः ~ पूज्योह्यगश्त्यौ भगवान्‌ ऋषिः
गायत्री परमा छन्दः ~ हृमुमानू देवता भवेत्‌ ॥
प्रणवं बीज मित्युक्तं स्वाहया शक्ति रुदीरितम्‌
आञ्जनेयाय च ततो ~ कौलकं समुदाहूतम्‌ ॥
चिन्तिताथप्रदं देवं - शान्ताकारं महाप्रभुम्‌
सततं चिस्तये च्चित्ते ~ हनुमन्त मनूपमम्‌ ॥
मनोजवं मारत तुल्यवेगं
जितेन्द्रियं बुद्धिमतां वरिष्ठं
वातात्मजं वानरयूथमुख्यं
श्रीरामदूतं शिरसा नमामि ।।
इतिध्यात्वा जपेस्स॑वरं - अयुतः नियुतः पमान्‌
सर्वान्कामा नवाप्नोति ~ सवैत्र विजयी भवेत्‌ ॥
अत्रेतिहासं वक्ष्यामि - श्रुणु चित्रं मुनीश्वर!
मेष्दो नाम द्विजवरो - ज्ञानी परमपावनः॥
वेदशास्तराथै तत्वज्ञः ~ सुन्दरीचगरे स्थितः
उक्त मन्तद्टय जपा - सक्तिभान्‌ धर्मतरः ॥
तती मैन्ददिजः काशीं - यातुकामस्तपौधन.
गङ्गानदी समासाद्य ~ न।वमारुह्य दुस्तराम्‌ ॥
गङ्खा मध्यैव हिथिला - नौकादी ज्जलपूरिता
नवेदृष्ट्वा जचपेतां ~ मेन्दो भीति समकूलः ॥
वस्त्रेणाच्छाञ्च वदनं - भक्तियुक्तो हनूमतः
मत्रमेनं जपेत्तस्यौ ~ शुद्धात्मानन्यमानसः ॥
तत्काले हनुमान्‌ शीघ्र - भक्तभात्सत्य बुद्धिना
नावं धृत्वा श्िरस्येतां ~ महावानर रूधूत ॥
पञ्चत्रिरयघ्प्क. २०७

गद्खातीरं निनायाशु - पक्यतां तीरवासिनां


कपिवेषधरो देवः - तत्र वान्तरधीयत ॥ १७
महाप्लवङ्ख मानीतं ~ नावं दृष्ट्वा सूीइ्वर!
आश्चर्यं परमं प्रपुः तत्रत्यास्तीर वाङ्न: ॥ १८
मैदोऽवरद्य तां नावं तीरस्था नखिक्ान्‌ जानन्‌
दृष्ट्वास्चयंगतो भक्तो - प्रोवाच श्री हनूमतः ॥ १९
जनाः किमघं माद्चर्यं - महत्तर मकारणम्‌
युष्माभि्ग॑त मरेतस्मं - शक्ता यूयं विवक्षितम्‌ 1 २१
केनचित्कपिना नीता - तीरं नौ शिरसा द्विज!
तस्मास्राप्ते तदस्माभि - रपूर्वं महदद्भुतम्‌ ॥ २१
यतदष्टो महावीरः - युष्माभिहेनूमान्‌ जनः
तत्त युधं भाग्यवन्तः ~ कृतार्था पुण्यदालिनिः ॥ २२
सयातं हनूमन्तः - श्रीरामांधि प्रपुजलम्‌
स्वप्नेप्यदुष्टो हनुमान्‌ - पापोऽहं सन्दभाग्यवान्‌ ॥ २३
नास्तिचेत्स्वामिन स्धवं - कामदः दक्शनं मम
करोम्यश्चैव गङ्कायाः - प्रवेशं रोकगहितम्‌ ॥ ४
तदा श्री हुतुमान्‌ धीरो - भक्तवात्सत्य बुद्धिना
पीतास्बरथरद्श्रीमान्‌ ~ स्मितवक्त्र इचतुर्भ्‌जः
सदस्य पुरत स्शीध् -प्रादुरागी क्छृपाम्बुधिः ॥ २५
समागतं हनूमन्तं - दृष्ट्वा मदो महातपाः
साष्टांगं प्रणिपत्याथ - पूजां कतुं मनौदथे ॥ २६
उष्टरारूढ! सुबच॑लासहवर - स्सुग्रीवमित्रांजता
सूनो वायुकुमार! केसरितनू-जीक्षादि दैस्यांतिक
सीताशोकहराश्निनन्दन! सुमि - च्रासम्भव प्राणद)
श्रीभीमाग्रज चम्भुपुत्रा हनुम = न्पञ्चास्य तुभ्यं तमः॥ २७
०८ श्मी परर वंहिता
सर््यपचमन पाचैश्च - गन्ध धूप प्रदीपकः
ननाविधफलैः पुष्पैः ~ पूजयामास वायजम्‌ ॥ २४
पूजां मैदृतां स्वामी ~ तुष्ट. स्वीकृत्य मारतिः
मदायच बरान्दत्वा - तमुवाच कपीश्वरः ।+ २९
भक्तसं रक्षणाथि - त्वत्समीपे वसाम्यहम्‌
इहमक्त्वाखिलान्‌ भोगान्‌ - अन्तप्रप्यसि मलदम्‌
इत्युकत्वा हनुमा स्वप्र = तत्रैवान्तरधीयत ॥ ३०
इति श्री परश्चर संहितायं श्री परदार मैत्रेय संवादे
मरैदचरित्रकथनं नामं पञ्चत्रिशत्पटः
नैः नैः ५,
श्री पराशर संहिता
षद्द्रिशलत्यटल
~: मदनक्षोभा निवार मस्त्र कथनम्‌ ~
श्री परश्चर, ~
्ो॥। मन्त्रातरं प्रवक्ष्यामि ~ मँतरेय श्रुणु मास्ते
मनोहा ऋषिर्वैव ~ गायत्री छन्द उच्यते ॥ १
हनूमान्‌ देवतां च - बीज द्धी शक्ति रुच्यते
छौं कीलकं महाभाग - विनियोमपदं भवेत्‌ ॥ २
हा भिव्यंगुलिच्यासः - हृदयादि स्तथैव चः
कुर्यादिग्बन्धनं तत्र छोकत्रयेण बुद्धिमान्‌ ॥ ३
ध्यानम्‌ : ।
आञ्जनेयः मतिपाटलननम्‌
कीञ्चनाद्वि कमनीय विग्रहम्‌
पारिनाततसपरल वासिनं ,
भावयामि पवमाननन्दनं ॥ . द
घटुत्रिशल्पटलः २५९

आदौ प्रणवमुच्चायं ~ तमो भगवते पवं


अन्तरं हनुमते ~ ममक्षञड स्ततम्परम्‌ ५
मदनक्षोभं मुच्चाये - संहरेति द्विरुच्चरेत्‌
भत्मलतवं ततश्ष्येव - प्रकाशय द्विएच्यते ॥ ६
वाराहबीज मुच्वायं - फदर स्वाहा ततःपरम्‌
एक चत्वारिकषद्रणं - मन्त्रौ चिदयाप्रदोहुयः ॥ ७
पुनर्मत्रातरं वक्ष्ये - पिश्ाचादि निवृत्तये
कस्मिन्‌ कुक्षौ वरवर - अञ्जनावरपूते चे
अविशावेशय पदं - ओँ हीं हनुमतस्तथा ॥ ~
फटप्वाहेति मन्त्रोयं = तरिशद्वणं समर्वतः
ऋष्यादि ध्यान न्यासादीन्‌ ~ पूवेमश्रवदीरितः (४ #)
सत्रातरं पुन वक्ष्ये * भूमे! रोकोपकारकम्‌
वरिष्ठकऋ.ष रस्यैव ~ अनुष्टुप्‌ छम्दउच्यते ॥ १०
हनूमान्देवता प्रोक्तौ - ह्वीं वीजं तदनन्तरम्‌
क्ली शक्तिः कीलकं कोच - ममेति च पदं तथा॥ १६
हनुमस्मसादसिध्यर्थे - विनियोग स्तथौन्वरेत्‌
ओं तमो भगवते च - अंगुष्ठाभ्यां विनन्यसेत्‌ # १२
मप मदनक्षोभं तजनि 1
सहर संहुर चेति मध्यमा |
आत्मतत्वपदं चे त्यनामिका ।
प्रकाशय पददरनदर' कनिष्ठिका ॥ १६
(ओफट्‌ स्वाहेति तथा करते विन्यसेत्‌
एवं हृदयादि न्यासः)
27)
२१० ध्री पराशर संहिता

ध्यानम्‌ :
वामे जगनुनि शमरहृश्षत मपरं ज्ञानाख्य मुद्रास्वितम्‌
हदो कल्य युतो मुनिगण - रध्यात्मदक्षेक्षणः ॥
आ्षीन. कदटीवने मणिभपे ~ बाराककौटिप्रभः
ध्यायन्‌ ब्रह्मपरं करोतु मनस -ददुद्धि हनूमनमम ॥ १४
आदौ प्रणबमूच्चायं - ततौ हनुमते पदं
ममेति पर पुच्चायं - मदनक्षौम मेवच ॥ १५
संहरेति द्विरुच्चा्थं ~ वाराहं बीजमुच्चरेत्‌
फट्‌ ध्वाहैति मन्त्रोयं ~ सप्तत्रिक्षति वणैकः \1
शीर्षाटीक श्रवण नेत्र कपोल नासाः
पादसन्धि कटि नाभि पादवं हृ्सुकरां
स्तनयुग मुखं मूध्नि च क्रमेण
, मन्तराक्षरान्‌ न्यसेत्‌ शुद्धमतिः स्वदेहे ।
कदलीफले द्व पनस ~ फकंदच सधुभिधिततैः
हनूमद्‌ वता श्रीद = होमं वुर्या विचक्षणः ॥
लक्ष मेकं पुरश्चर्यां ~ दाशं तर्पणं भवेत्‌
दशांशं हवनं कुर्यात्‌ - दसषालं भोजनं ततः ॥
अथ पूजाविधानार्थं ~ यन्तरलक्षण मुच्यते
सवशक्तियुते पीठे - शवेन वैष्णवे तथा ॥
सामान्यपीठे चावाह्य ~ पुजये स्समुदाहूतं ॥
आदौ बतुंल मालस्य - पश्ममष्टदक तथा
पुनवेतुंल माकिर्य ~ भुपुरहय लेखनम्‌
चतुरं समालिस्य - चक्रलक्षण मुच्यते
काणिकार्थां लिकित्तारं - साध्यगर्भं च तद्बहिः ॥ २३
अष्टपत्रे केसरोद्यत्‌ - स्वरद्र टर मनौःक्रमात्‌ २४
घट्‌ पटलः २११

आध्यं सप्त द्वितीयेच ~ चतुरार्णो ततीयके


सप्ततुये पञ्वमेच - त्रीणित्रीप्यक्षराण्यपि ॥
षट्सप्ताष्टम पत्रेषु - चतुरस्चतुराक्षरान्‌
वृत्तील्छसत्कादिवर्णं - भूपूराश्रीस्थ तारकं
जतुरावरणां श्चैव - चक्रस्यास्य विटेखयेत्‌ ॥।
` प्राणप्रतिष्ठा कुर्वीति - कार्थसिद्धि्वेद्धूवम्‌
हनूमतो यस्त्र मेतं - द्वाल्छिताथंरदं परम्‌ ॥ (१\

इद मेव विलिख्य साधुयन्त्रं


नवनीते प्रतिजप्य सरत्रमेनं
परिभक्षयता मनद्खपीडा
प्रशमं गच्छति चुद्टमेति नेतः ॥ २९
आदाय दोष्णा सिलं प्रसन्नं
प्रजप्य मत्रं प्रपिबे््िवारं
रागादि दौषध्रतिमाय बुष्दै
ल्{नोदयाय प्रक्षमाय वृत्तेः | ३०५

षति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर मेत्रेयं संवादे


मदनक्षोभा निवारकमन्तं कथनं नाम षदटूतरिशस्पटरः
नर नैर नर

श्री परशर संहिता


सप्ठद्रिशत्पटलः
-; माला्म॑त् प्रभाच कथनमु ;-
श्री मैत्रेयः
श्यो।। पराशरान्यं हमुम ~ स्माला मन्तरं महाद्भुतं
वदस्व श्रोतुमिच्छामि ~ सर्वभीष्टाथेसिद्धये ॥ १
११२ श्री पराशर संहिता

श्री पराशरः
अगस्त्य संहिताया सुतीक्ष्णाय पुरामूने!
उदीरित भगस्त्येन - तद्वदामि श्रुणुष्व तत्‌ ॥ २
सुतीक्ष्णः
सर्वजन! सवैदेवाथं - तत्वज्ञान सुनिश्चलः
सम्यक्संलिक्षित श्चाहं - बहुधापि कृपावुधे।
त्यया कारुण्यनिधिना - पू्व॑मज्ञस्तथा जडः (1 ड
त्वल्मसादेन संजात - ज्ञानोऽस्मि गतत कल्मषः ॥ न

सामात्मनि परे ब्रह्म - ण्यासक्तं मानसं मम


लक्ष्मणेपि यथा रामे ~ किञ्विदु देऽपि नैवहि ॥ भ
हनूमर्मभ्् इत्युक्तः ~ स्वयावै मुनिपुद्गृव
तस्थानृष्ठान मखिलं ~ ज्ञातु भिच्छास्तिमे प्रभो।
मथिप्रपन्नः सकल - माचक्ष्वासु दयानिधे, ६
अगस्त्यः

स्मारित स्सम्य गेवाहं - स्वया श्रद्धावता मून!


आज्जनेयमनुरकि ~ भुक्ति शुव्यैक साधनम्‌
प्रकाशितं शङ्धुरेण ~ छोकानां हितमिच्छता ॥ ७
भूत प्रेत पिक्षाचादि ~ शाकिनी ब्रह्मराक्षसाः
दृष्ट्वैव प्रपलायस्ते - मन्त्राचुष्ठान तत्परम्‌ ॥ प
तऋषिरीश्वर एवाश्य - अनुष्टुप्छन्द इष्यते
हुमान्‌ देवता प्रोक्तो - क्रों बीजं शक्ति हीं तथा ॥ ९
कीलकं हत्रयं प्रोक्तं ~ पदकं तु हसौ पुनः
हत्‌मत्प्रीणनं चव - फरुमाय मुदीरितम्‌ ॥ १५
सवेप्सितानां ~ दातृत्व मध्यैवास्ति न चान्यतः
प्रभावे नास्य बहवः - सिद्धिमापुस्तपोघन । ११
सप्ठति्ललपटखः ९१३

भनस्त्रोद्धार प्रवक्ष्यामि = श्रुणुष्वानभ्य मानसः


सायमादौ प्रविन्यस्य - ओं नमो हतुमस्दम्‌ ॥
तत्तस्मकट संयुक्त - पराक्रमपदं तथा
तदाक्रात पदोपेत - दिडमण्डल मुदीरयेत्‌ ॥
यक्षैथितान धवली - कृत जगस्त्रितयाय च
वज्देहेति स्प्ेति ~ अवतोरपद तथा ॥
संबरुध्यतं तथा छंका ~ पुरी देहन मीरयेप
उदधे बधनं चापि - दछशीर्षं पदं तथा
करतांतक पदं चोक्त्वा - सीता समाश्वासन पदम्‌ ॥
अञ्जनागभं सम्भूत = रामलक्ष्मण पदं तथा
आनन्दकरं पक्वात्‌ - कपितैन्यपदं तथा ॥
श्राकार' पद मुच्चाये ~ सुग्रीवपद मुच्चरेत्‌
सन्धानपद मुच्चायं ~ पवैतोत्पाटनं पदम्‌ ॥
बाटब्रहमाचारि चिति - गम्भीर शब्द पद तथा
सर्वग्रह नाशनैति - सवैज्वरोल्चाटनं तथा ॥
दाक्षि विध्वंसिनि पदं - तत स्तार मुदीरयेत्‌
माया हत्रय युच्चायं - हसौ देहि वदेत्ततः ॥
सवैविषपदं चोक्त्वा - हरह्रेति पदं तथा
प्रवल क्षोभय दरन््' ~ ममेति पद मुच्चरेत्‌
स्थेकार्याणिपदं चौवत्वा ~ साघयेति द्विरुच्यते ॥।
हुंफट्‌ स्वा हेति मन्त्रोयं - माकार्यः स्वकमधुक्‌
भगवते चाञ्जनेषाय - अंगुष्ठाभ्यां समन्ततः ॥ २१
रद्रमूतये इत्येवं तजंनि ।
वायुसुतायेति मध्यमा ।
अभ्मिगर्म पाताभिका ।
समदूतप्य कनिष्ठिका ।
ब्रह्माश्च निवारणाय)
अस्यरमन्त मूदीस्तिम्‌ ॥ २९
२१४ श्री पराशर संहिता
प्रणवादि समरशब्दं = षडङ्कानि समुच्चरेत्‌
एवं षडद्ध च मुखे ~ त्वा ध्याये दनभ्यधीः ॥ २६३
नम्‌:
स्फटिकाभं स्वणं कांति - द्विभुजाय कृतांजलि
कुण्डलद्रथ संशोभि ~ सुखास्मोज महं भजे ॥ २४
अयुषतु पुरश्चर्यां ~ रमध्य्रे क्षिवस्य वा
पूलातु वैष्णवे पीठे - दवे वा विदधीत वै ॥ २५
दशांशं तर्पणं होमं - भोजनं च प्रकीरितं
संस्कारेण विना बीयं ~ मन्त्र स्याध्यन जायते ॥ २६
आवृत्तिभितिना नित्यं - निष्फलं विजितेन्द्रिय!
कषद्ररोग निवृत्यर्थ = अष्टोत्तरशतं मुने ॥ २७
जप्त्वा त्रिदिनं मेकन्ति - तैम्यौ मृन्येत तत्क्षणात्‌
क्षुद्रभूत प्र्ा्यर्थं - शतमष्टोत्तरं पुनः
दिनत्रय मतो जप्तवा ~ भुतानां मुच्यते मयात्‌ ॥ रण
भूत प्रेत पिश्चाचादि ~ शान्तयेऽ्ष्टोत्तर शतं
जप्त्वेव तूया स्मुक्तो - भवत्येव न संशयः ॥ २९
महारोगादि शान्त्यर्थं - अष्टोत्तर सहृलकं
तप्त्वा तस्माल्रमुच्येत - नियतो नियताक्षनम्‌ ॥ ३०
जयादिकांक्षिणां राज्ञा - यस्मा दन्यो स विद्यते
ध्याये दृदुष्टस्य हन्तारं - अयुतं नियताशनः ॥ ३१
जपस्षयुतमां श्चैव - जये दृदुर्जय मस्यकि
सन्धानार्थ तु भरग्रीव ~ सन्धातारं स्मरन्‌ हदि
अयूतेनेव बलिना - सन्धि साप्नो त्संशयः ॥ ३२
लद्धुयां दाहकं ध्यायत्‌ - जपन्नयुत मञ्जसा
शावुराष्ट्रं दहेषटैव - दुस्साध्य मपि चानध। ,
जया्थेदशातु संधान ~ मस्मा दन्यो न विधते।। ३३
सप्तत्रिशत्पट्लः २१५

यस्तु गेहे हनूमंतं ~ सवदेवा श््रपूजयेत्‌


तद्गृहे तत्य मन्त्रेण ~ तस्य रक्ष्मीर्चञ्चला ॥। ३४
दीघंमायुमे देवं - स्व॑तौ विजयी भवेत्‌
मार्यादि भरत सक्षोभं ~ तद्देोनव भयते ॥ ३५
शत्रव स्सवदाभित्र - भावेनैवासते परं
दौवानां वैष्णवानां च - षट्कर्म धक्तचेतसाम्‌ ॥
नाम्यत्साधन मश्स्येव - मन्ता दस्माद्धनूमतः ॥ ३६
चोर व्याघ्रादि भूतानां - अयमेव परायणं
परापहूत राज्यानां ~ घितानां परेः पुनः
सन्नाह भाजां युद्धेषु ~ यौद्धानां परसैनिकैः ॥ ३७
यात्राकाले हनूमतं ~ स्मरन्‌ यस्तस्वकादृगृहत्‌
निगच्छति स वं सद्यः - स्वेष्टा्थं मधिगच्छति
स्वापकलले पष चित्य ~ चोरभूतानि वारयेत्‌ ॥ ३९८
कुण्डिनं ताम नगरं - श्रीभद्र कुशतरपण
पस्पातीरं चन्द्रकोणं ~ काम्भोज गन्धमादनम्‌ ॥ ३९
बरह्मावर्तपुरं चैव - बाहंस्पत्यपुरं तथा
माहिष्मतीपूरं चव - तभिज्ञारण्यं मेवच ॥ ४०

सुन्दरीनगरं चैव ~ रम्यं श्रीहुनुमत्पुरं


एतानि हुनुमदद्धक्त ~ पृण्यस्यानानि निव्यशः
य स्मरेलात रुत्थाय ~ भूति मुक्ति च विन्दति ॥ ४१
षतिश्री पराशर संहितायां श्री पराशर प्ै्रेय संवदे
श्वी हुमुमन्माखा सन्वप्रभाव कथंनाम सप्तत्रिशस्पटलः
नर रैः रः
चु
श्री परार संहिता
अण्टग्ि-त्पटल्ः
~: यवनादव चरित्र कथतम्‌ :=
क्री मैचरेयः :-
छे परश्चर महायोगिन्‌ - मारुतेः परमद्भुतं
वद मन्त्रप्रभावं मे - व्रोतु मिच्छामि तत्वतः ॥
श्री पराशरः;
पुरा वा्मीकिना प्रोक्तं = हनूमन्मध्त् सुत्तमं
संक्षेपतः प्रवक्ष्यामि ^ श्रुणु नान्यमना भूतै
पुरा काम्भोजनगरे ~ यवना इति श्रुतः
ब्राह्मणो जटिलो निव्यं - शिवपूजा परायणः ॥
उपवासमिषे णैव - मोहयामास लौकिकान्‌
शक्तिकषेतरं समागम्य ~ चोवास बहुवत्सरम्‌ ॥
अपिं करुयुमं चापि - पंचगव्य फलानि च
केनापि नैवमोज्यानि - आन्धकूपे व्यतिक्षिपेत्‌ ॥
षण्मासं तत्फलाशी च ~ क्षी राज्यं मधुसेवकः
आपस्मारी समभव - तस्मिन्‌ जन्मनि तद्विजः
तेनापितं तु यद्वस्तु - तदिव्य वस्तु भक्षयेत्‌
यध्संत्यजे ससाद तं मप्ारी स जायते}?
एवं गते बहुदिने - ब्रह्मणो ग धिनंदनं
प्रणम्य स्वस्य वृत्तांतं = स्वदेहूस्थिति मेव च
विज्ञापयामास तदा - यवनार्वो द्विजोत्तमः ॥
्रुत्वाद्विजस्य वृत्तान्त ~ मरेषं च तपोनिधिः
दयाद्रँ मानसोभूत्वा - विदवामित्रौ महामुनिः
ध्यात्वा चोपदिदे शास्म ~ सुष्दरी प्रथमं श्चैनुम्‌
अष्टातरिश्रत्पटलः २१७

श्रीयुन्दरी प्रथम मन्त्रस्य - वाट्मीकि ऋषि श्यते


आञ्जनेयो देवता च - मारुतात्मज बीजकप्‌ ॥ ११
शक्तिरचाप्यं जनासूनु - वयुपृत्ेति कीलकं
मम सकल शाब्दं च - पुरुषार्थं च उच्चरेत्‌
विनियोगपदं चैव - क्रमेण मनु रच्यते ॥1 ११
ध्यानम्‌ :
आञ्जनेय मतिपाट्ाननं
काञ्चनाद्वि कमनीय विग्रहं
पारिजात तरमूलवासिनं
भावयामि पवमान नन्दनम्‌ ॥ १२
इतिध्यात्वा जपेदार्तो - मास्ते भ॑नुमादरात्‌ ॥ १३
हनूमा नञ्जना सूनु - बायुपूत्रौ महाबलः
कपीन्द्रः पिङ्गाक्ष द्व - छद्ध्रीप भयङ्करः ॥ १४
प्रभञ्जनघुतो वीरः - सीताशोक विनाश्चकः
अक्षहुन्ता रामसखः - रामकायं धुरन्धरः ॥ १५
महौषधिगिरेरहरी - वानरप्राणकायकः
हरीशतारक इचैव ~ मैनाकगिरि भञ्जनः ॥ १६
निरञ्जनो जितक्रोधः = कदलीवन संवतः
उर्व॑रेता महासत्वः - - सर्वमन्त्र प्रवर्तकः ॥ १७
महालिद्ध प्रतिष्ठाता ~ भाष्यकृज्जगतां वरः
शिवध्यानपरो नित्यं - शिवपूजा पराणः ॥ १०
सप्तविशति संख्याक। - न्येतानिं शरी हनूमतः
पठ्नामानि सोविप्रौ - नियमेना प्यतन्दितः
तेन शांति स्समभवब " दपस्मारस्य धीमतः ॥ १९
28)
२१४ भी परार संहिता

बहुकालं हनूमन्तं ~ ध्यानं कुवेन प्रपूजयन्‌


यवनाशवो महाविप्रः ~ श्लाध्ये कांभोजपदूणे ॥ २
पुत्र मित्र कलत्राद्यैः - परिचारं स्व वन्धुभिः
इहमुषस्वाखिला स्भोगान्‌ - पुज्यानपुण्य फलाजितान्‌
आञ्जनेय प्रभावेन - विष्णुलोकमवाप सः ॥ २
कथा मन्यां प्रवक्ष्यामि - प्रतापं श्रीहुनूमतः
शुणु मैत्रेय विग्र ~ सम्यग्भक्ति समन्वित ॥ २
रामे विरलं दन्तत्वं ~ लक्षणे पादङद्धणी
सीताया च्छित्निरोमाणि - तस्पाक्लेश्च सहिष्णुता ॥ २६
ततो रावणनीतायाः - सीताया द्शत्ुकर्थ॑नः
इयेष पद मन्वेष्टुं -चारणाचरिते पथि ॥ २)
सयुद्रमध्ये हय त्पनचाः - अन्तरायाः पथक्‌ पृथक्‌
तानि सर्वाणि नष्टामि ~ दान मश्रोत्रिये यथा ॥ २५
ईश्वर
श्रीरामविनां नृणां ~ न फदाचि तक्षयः प्रिये
श्रीरमस्मरणा देव - तरंतिभवसागरं ॥ २९
सामांकितभेरो वार्थि ~तीणंवान्विक्रमेण हि
प्रदोषे प्रविराल्छंकां - हनमा व्वानरेश्वरः ॥ २७
रंकाध्रवेरे सपथे - कंकरानाम निशाचरी
पद्मासना द्लब्धवरा ~ ताडयामास वानरम्‌ ॥ रण
नारीति मन्यमानेन ~ ताडिता वामबाहुना
विह्वला विकृताकारा -पपात समरक्षितौ ॥ २९
विह्वखां भिनी ज्ञात्वा - ब्रह्मलोका चिक्षाचरी
विषूची छोक संह - कका घोररूपिणी ॥ ३९
आगत्य हनुम ललिकेट - मुवाचेदं महास्ठना
ब्रहुपज्ञाकतिनी द्यं
षा " रंकायां कामरूपिणी ॥ ३१
अष्टात्रिज्ञघ्पट्लः २१९

हता त्वया कथं वीर - रद्किणी भगिनी मम


यदुब्रह्मवर छन्धाहि - त्रिविक्रमविशालिनी
तस्मादहं हनिष्यामि - क्षणेन त्वां समीरज ॥ ३१
वक्रदण्डं गृहीत्वा सा - हनूमन्तं समाययौ
हुनरमन्तं तु दण्डेन - कशा ताडय त्स्वयम्‌ ॥ ३३
तां ज्ञत्वा लोकसंहृतरीं ~ तद्वस्ताद्क्रदण्डकम्‌
गृहीत्वा ताडयामास - सा पपात ममार च ॥ २३४
तस्मिन्‌ क्षणे समायातो - ब्रह्मालोकेपितामहः
उवाच रामदूतं तं - क्रोधविस्पुरितोष्ठकम्‌ ।। 2३५
ज्ञानी त्वं दोषराहित्यं ~ आकल्प परिवतेनं
दत्वा मदन्तिके बध्वा - स्थापिता लोकघातुकी द
मा मनादृच्य सा दुष्टा - विषूची लोकवातुकौ ॥ ३७
इदं लोकहिता यैव ~ जपतां पवनात्मन!
अनया पीडयवानानां = भर्त्यनिं मतुंमिच्छताम्‌ ॥ दष
त्वन्नाम स्मरणेनैव - त्वन्मं्र पठतादपि
त्व त्पादधूजना च्चापि - ब्राह्मणानां च पूजनात्‌ ॥ ३९
रातिनित्यं भव स्येव जपा दस्माच्च मारते ॥ ४४9
श्रीराममुद्रादानं चये श्रृण्वं व्यादरेणतु
निजिव्य शवृन्संगरामे - स्थिरं राज्यं प्रजेति ते ॥ ४१
भवेत्लोक हितो धमेः - विषूची वधकारणात्‌ ४२
सप्तविदशाति नामानि - लोके तव पठंति ये
विषुची व्याधय स्तेषां - न भवंति कदाचन ॥ ४६
रा्माकितधरो भूष्वा - प्रणयित्वाथ जानकीं
सन्तुष्टमनसं रामं - त्वा कपिकरुलोच्म । ॥#.
श्रीरामात्‌ परमं श्रेयो - खन्ध्वा कीति च सुह्थिरां
नाना लोकाधिपो भूत्वा = देवदेवो भविष्यसि ॥ क्‌
९२० श्री पराशर संहिता
दष्युक्त्वा तं समाधाय ~ ययौ रौकपितामहः
शव्वार मारुतिलंकां ~ राक्षसानां कुलेकुले ॥1 ४६
ददं राक्षसां स्तत्र ~ वेदघौष समन्विता
अग्निहोतरां्चं वेदांश्च - राक्षसानां कुलेकूुरे ॥ ४७
दया सत्यं च शौचं च ~ राक्षप्तानां नविद्यते
भक्षति मदवस्तूनि - ये जनाः ताम्तात्मना ॥ ॥
तेषां दया च सघ्यं च - शौचं नास्ति न संशयः ४९
पुरांधकायुरो मौर्या -दुष्टाचारो यथाहतः
तथा हृतो दक्षग्रीवः * सीतया च भविष्यति ॥ ५०
पावेत्यै शंकरे णैवं - वृत्तांत स्समुीरितः ५१
ईयर :
न्राह्मणार्नां युरपिय - मौड्याद्याः पापकास्णाः
सुरा कल्प्यान्य भक्ष्याणि -श्रुतिस्तुन सुरां भिबेत्‌ ॥ ५२
आप्वैकं सगुडं मघः - संन्धवं बाडब तथा
नारिकर्छबु कांस्ये च तथा सम्मिशितो गुडः ॥ ५३
सर्षपं चेव तक्रं -स्यात्ताश्नगव्यं सुरासमं
ताघ्रं गडरसं चैव - सुराया तुकितं वुधैः ॥ ` ५४
न शब्द भक्षणं चापि ~ तजंन्यां दन्तरोधनं
शूदर प्रेषित भुक्तं च - पुष्पिणीपुखसेवनम्‌ ॥ ५५
अकालेऽम्यज्जनं चापि - शिष्टतंलस्य भक्षणं
पलाण्ड्‌ पललाण्डंच पीयूषं व्यञ्जनं तथा ॥ ५६
कंदं च रक्तकंदं च * रक्तरिश्रं तथेव च
उपोदकीौं कुम्भ शाकं - स्त्रीभि भुक्तावरिष्टकमू | ५७
लं दोषा मातरुकल्पाभरु परलोकस्य पीडकाः
शुक्र शापत्पुरा देवि! सुरापानं न दुष्यति भख
अष्टात्रिशत्पट्छः २२१

अत्रेतिहासं वक्ष्यामि - श्रुणु दँलसुते। श्रिये!


पुरा सधंतरे कल्पे ~ वतेमाने कलौयुगे
कत्पातर वधार्थाय - गते मयि शुचिस्मिते ॥ ५५९
अन्धको नाम दैत्येन्द्रो - ब्रह्मदत्त वसो बली
बरह्माणं विणं जित्वा - चक्रपाणि समनन्तर
गोवधनं शि{रिवर्‌ - प्राप्तवान्‌ जयकाक्षया ॥1 ६०

शौलाधिवासर मजनि जायमानेऽन्यधलबण ६१


त्रिशुल क्षतगात्रेम्यो - ह्यन्धकस्य शिवेन वै
तत्र तच्रोऽपि बहुषो - ह्यन्धकाकार वच॑सः ॥+ र्‌
समुसन्नास्तु तैः पूणं - त्रैलोक्यं स चराचरम्‌
पराङ्मुलगतो नन्दी ~ शिवध्यातःपुरं गतः ॥ ६३
त्वद्गृहे शेपुपीं कृत्वा ~ त्वां ध्यायन्‌ त्रिपुरेदवरि
स्वदरक्षमा्थं निरहिष्ट विष्णुमायां विदोरदाम्‌ ॥ ६४
अभ्यणं मागतां ज्ञात्वा ~ असृजत्‌ साहि कामिनी
देव्या विधृष्टा देवेशि! - खद्रूपिण्यो वरानने ॥ ६५
ता स्वेकां परिजग्राह मृडानी राद्धा किल
वितिगंते विषूपस्ते विष्णुपायावशा दभ्रुत्‌
पुनरन्य च सःप्येव - पुनरन्य च सप्यभरूत्‌ ॥ ६६
एवकाले तहुगते देवि! क्रोधवशंगताः ६७
नवह्मरं दुखधर्षा ~ निस्य पृष्टा करीषिणीं
पीयूष परिखां दिव्यां ~ दिग्य संस्कार संस्कृतां
सृष्ट्वाधिष्ठाय नमरीं ~ सृष्टा देव्या महाबलाः ॥ ६५
नित्याच नित्य क्लिन्नाच ~ चामुण्डा वद्भिवासिमी
सदद्वापि योगिन्यी ~ वशिग्या यारशुचिस्मिताः
तास्सर्वा स्भक्षयामासुरदेत्या नन्धकवतू स्थितान्‌
२१२ क्री परश्शर हता

नित्यविलन्नापि सहसा जठरे राक्षसषभं


कल्पं बभार कल्पति - जीर्णोभ द्राक्षसर्षभः
तद्ठदिव्या रमदेभ्याः - प्रतिबिब सगुत्थिता
नीकासिता वेदवती - स! जाता जनकात्मजा
रोकरसंकषंणार्थाय - साधुतिष्ठति शोभने!
सीतादशंन माकरण्यं ~ बीतरोौकौ भविष्यति
लक्ष्मीस्तद्य गृह नित्यं ~ अनपायी भविष्यति ॥
पुत्रवृद्धि ज्ञानवृद्धि - धान्यवृद्धि तथैव च
गृह्यसम कलत्राणां वृद्धि्तित्यं भविष्यति
प्रस्थानं रोचयामास ~ रावणस्थ वधायवै
शरुत्वा यः परम प्रीत्या ईहनूमद्विजयांकितम्‌ ॥
आञ्जनेय प्रसादेन - विष्णुलोकं स गच्छति ॥
इति मारुति वाक्येन - प्रीतौ रयृुति भ॑.शं॥
श्रीरामः ~
एकैक स्योपकाराय " प्राणान्‌ दास्यामि हि क्पे
प्रत्यहं क्रियमाणेन ~ शेषध्य ऋणितो वयम्‌ ॥
अङ्कुष्वेष जरायांतु - यत्वयोपकृतं कपे
यन्निसीधे च हनुमान्‌ भ्रति मे जीकितस्त्वया ॥
उपकारेण चुभ्रीवो ~ राज्यं कक्ष न्विभीषणः
निष्कार्णस्तु हनुमन्‌ ~ त्वमेवातः प्रमोदकः ॥
सवंस्वभूतं गृह्णीष्व ~ परिष्वद्खो मया कृतं
वर ददामि पिद्धाक्ष - सवेकार्यपरोभव।
त्वन्मन्त्र जापिनां नित्यं त्वन्नाम स्मृतिकारिणा
त्वदरूप पूजकानां च “सवंकायेपरोभव 1 ५१
मत्कथपेक्षिता यावत्‌ ~ यावत्प्व॑त संस्थितिः
यावज्चन््रदच सूरयश्च - तावत्वं प्रुखितो भव ॥ णप
अष्टात्रिशत्यटखः २२३

पश्चाच्चतुर्युलौ भूत्वा ~ सृष्ट्वा लोकान्‌ यथाविधि


मुच्छोक वसिभि स्तां - मत्स्वह्प मूपष्यसि
इति दत्वा षरं रामो ~ अनुजग्राह मारतिम्‌ ॥ ठ
इति श्री पराशर संहिताया घ्री पराशर मेतरेय संवादे
यव्रतारव चरित्र कयन नाम अष्टात्रिश्चत्पटलः

£ 1 £

श्री पराशर संहिता


एकेन चत्व7रि.अत्पटलः
~: हनुमद्धिग्रह्‌ प्रतिष्ठा कथनम्‌ :-
श्री मैत्रेयः ~
श्ौ॥ हनूमद्धिप्रह प्राण - प्रतिष्ठापन लक्षणं
तत्प्रकार समाचक्ष्व पराशर महामूने। १
श्री पराश्य
रजतेन सुवर्णेन - तारण हिल्यापिवा
यत्किचि द्रलितं स्वणं - मिध्ितेनाऽथ वा सुने २
ताग्रण विग्रहं दिव्यं - ध्यान मार्गेण कारयेत्‌ ॥ ३
श्रावणे कार्तिके माघे - मारगंशीपंऽथ फाल्गुणै
वैशाखे ज्येष्ठमासे च - शुभररने शुभदिने ॥ .
शातिन शिस्पकारेण - विग्रहं कारयेत्पुधीः
सन्तुष्टमानसं कृत्वा - शिल्णकारं गुणोत्तरम्‌
यिकिचि त्पादमूल्यं च ~ दत्वाचिग्रहुमादरात्‌ ॥ ।
हनूमद्धग्रहुं देव ~ मादाय चं शुभेदिने
श्रावणे कात्िके माघे ~ मागैरीर्णेऽथ फाल्यण ॥ द्‌
९२४ श्री पराशर संहिता

ज्येष्ठे वैशाखमासे च - पुष्यमासे विक्षेषतः


गुविढ भरृगुवारेषु ~ मन्दवारे विशेषतः ॥
आरद्रादि पञ्चके चैव - रोहिष्या मृगदीषके
उत्तरा हस्त चित्ता सु पूर्वाभाद्रास्य ऋक्षके ॥ #
श्रावणे च धनिष्ठायां - पुष्ये शतभिषे तथा
एतेष्वखिकदेवानां -प्रतिष्ठा फलदा स्मृता ॥ ९
निवत्यं कर्ता पूर्व - नित्य कमे यथाविधि
दनृभद्िग्रह प्राण -प्रतिष्ठां सिद्धक्मणि ।।
करिष्या मीति संकल्प्य - कृत्वा पृण्याहुशचनम्‌
शुचो देशे महारम्ये - मण्टप चतुरश्रम्‌ ॥
कत्वा संस्थापयेत्तत्र - कदली पादपान्मुखान्‌
पटलैः कौम: पुष्पैः - नानापणिगणंस्तथा
अलद्भारयुतां स्तत्र - तोरणादीं श्व कारयेत्‌ ॥
विचित्र रद्खवल्छीं च * लेखये त्सु विराजितम्‌
त्रि वारं मण्टपे वास्तो - ध्यत इत्युर्चरेत्ततः ॥
स्थापयेत्‌ स्थूल कलशं - मण्ट्पे तण्डुरोपरि
अथाष्टदिक्षु दिक्पाल - कठशां स्थापये म्युधीः |
आदो ब्रह्मकरशं च ~ स्थापये पूवं भागतः
सवेषां कलशानां च - कण्ठेषु मुनिसत्तम
तन्तुना पञ्चथाऽष्वत््या ~ कारये दुबन्धनं ततः ॥
जम्बूप्लक्ष पटाङ्वत्थ - रसाल्रुम पल्लवाः
इत्येते मुनिशादरूर ~ वक्ष्यन्ते पञ्च पल्लवाः ॥
परधानकलश स्वान्तः - निक्षिपेत्यञ्व पल्छवान्‌
नदीजलं समपूय - फलपुष्पाणि निक्षिपेत्‌ ॥
पठे च्च ब्रह्मजिज्ञासं - ब्रह्मणः कलशस्य च
आराधनं प्रक्रर्वीत = आचाय करशध्य च
आराधनं पूरं व च्व - मूलमन्त्रेण यल्नतः ॥ १५
एकौनचत्वारिशिल्पटलः ९२५

प्रणवादि चतुथ्य॑न्ते मँ - सोन्तैस्स्व स्वनामभिः


इन्द्रादि सवेदिक्पाल - कलशा नपि पूजयेत्‌ ॥ १९
एते ष्वष्टकरशेषु - नमो तै स्स्वस्वनामभिः
प्रणवादि चतु्यन्तैः ~ पूजयेस्व यथाक्रमम्‌ ॥ २९

जांबवाद्धिनताय्यं र्व - करर्यादावरणं ततः


जस्ना न्विनतो नीलः - पनसो मन्धमादनः ॥ २६
सुषेण नैद द्विविदान्‌ - कलकषेषु प्रपूजयेत्‌
यथाक्शक्ति हिरण्यं च - कठक्षेपु विनिक्षिपेत्‌ ॥ २६
गन्धपुष्प रलकृत्य - वस्त्रालकरणं ततः
ब्रह्मा विष्णु महादेव ~ दुर्मा गणपतीं स्तथा
सूर्यादि सवेदेवां इच - नमस्कृत्य यथाक्रमम्‌ ॥ २३
आप्याय स्वेति मन्तरेण - क्षीर मानीयतां ततः
सुक्रमस्येति मन्वेण - चृत समानीयतां मुने! ॥ २४
दधिक्रावुण्णो इति मभ्त्रेण दधि मानीयता मथ
सधुवातेति भम्त्रेण ~ मधु मानीयताभुने ॥ २५
शकेरेति च मन्नेण ~ गुड मानीयतां ततः
अयं गौरिति मन्त्रेण = गन्धहारेति मन्त्रतः
एतम्मन्त्रह्मयं चोक्त्वा - गोमयं संग्रहेततः ॥ २६
गायन्या च गोमूत्र - मानीतं सङ्खलप्रदं
हिरण्यवणं मन्त्ंण ~ जलमानीयतां ततः ॥ ९७
जलेन पञ्चमव्येन - मेलनं कारयेत्घुधीः
प्रधानकलशे रम्ये - सरव॑मेत स्प्पूरयेत्‌ ॥ रथं
गोमूत्रं गोमयं चैव ~ गोक्षीरं गोघृतं तधा
गोदध्यैतानि पञ्चानि - गव्यानीत्ति विचक्ष्यते ॥ २९
29)
१२६ श्री पराशर संहिता

गोक्षीरं गोधृततं चैव = मधु गौदधि शक॑राः


पञ्चामृतानि चैतानि * कथ्यन्ते मूनिपुङ्कव।
कर्मण्यस्मिन्‌ प्रतिष्ठाख्ये - त्व माचार्यो भवेति च
द्विजोत्तम नियुज्यैकं - कर्तातु स्वयमेव वा ॥
आपौवेत्ति च मन्त्रेण - प्रधान कल्शौदकं
करे निक्षिप्य विधिवत्‌ - अभिमन्त्य मुनीश्वर]
परिवेष्ट्य नवं व्व - दूर्बः पुष्पाणि चंदनं
तुलसीं च कुशाग्राणि - फलानि विविधानि च ॥
यथाराक्ति हिरण्यं च - घटमध्ये विनिक्षिपेत्‌
बन्धनं कारये द्वीमान्‌ ~ ओदुम्बर समित्रयम्‌ ॥
द्भैरञ्ञ्वा त्रिरावृत्य ~ पृष्ठभागे हनूमतः
स्थापये त्पीठमध्ये च ˆ हनूमद्विग्रद्‌ ततः 1 `
कस्तूरी चन्दनाद्यं श्च- तिलकं धारये स्सुधीः
परिवेष्ट्य नवं वस्त्रं ~ मुलमभ्त्रेण यत्नतः ॥
स्नानं पंचामृतंदिव्यैः - कारये न्पूखमन्वतः
अग्लिद्धमस्तरः कुर्वीत - स्नानं शुद्धोदकैस्तथा
पञ्चोपचारा न्देवाय - यधाविधि समपयेत्‌
गन्धं, पुष्पं च धूपं च - दीपं नैवेद्यमेव चं
उपचारादच पंच॑ते - मुनिभिः परिकीतिताः॥ ३५
सुगञ्चमेति भंत्रेण - घटे देवं विनिक्षिपेत्‌
सन्त्रे रूपनिषद्धिर्च ~ तथा वारुण सूक्तकैः
अब्लिद्धमंत्रैश्चाव्येश्व ~ तथा वे दशा शांतिभिः ॥ ३९
पञ्चामृत श्युदतोये - स्नापये इनूमस््रभूम्‌
पञ्चौपचारा न्दवाय ~ दिवपालेभ्य स्समर्पंयेत्‌ ॥ ४०
हनूमदक्षिणेभागे - नीकं चव प्रपूजयेत्‌
जक्ाधिवासः करव्यो - यामसात्रं च स्वामिनः ॥ ४१
एकफोकचस्वरि्चत्पटलः २२७

कारये द्रदयघोषं च महोत्छवकरं यथा


एवं जलाधिवासव्यं - प्रकारः कथ्यते बुर्धः ॥ द्‌
उत्तिष्ठ ब्राह्मण इति - जलस्थं देव मदरेत्‌
कंदलीवन मध्येतु - रद्खवललीं प्रकल्पयेत्‌ ॥ ४१
तत्र पीठे महारम्ये * याममात्र मनन्तरम्‌
सुगञ्चमेति चौच्चायं - स्थापये दज्जनासुतम्‌ ॥ ४४
हनुमत्तापनीयेव - देवं पञ्चामृत देशुभैः
स्नान शुद्धोदकदिव्यैः - कारये च्व यथाविधि ॥ ४
कृत्वा पञ्चोपचार श्च - गीतावाचांश्च कारयेत्‌
एवे च कदली वासः - प्रकारः कथ्यते बुधैः ॥ ४६
उत्तिष्ठ ब्राह्मण इति - कदलीवन मध्यतः
पूनदेवं सरद्धुत्य ~ याममात्रं ततःपरम्‌ ॥ ४७
कदली चूत खर्जूर ~ नारिकेर फलादिषु
सुगञ्चमेति मन्त्रेण - स्थापये द्नुमल्मभुम्‌ ॥ +
हनुनष् दकिरस। - पूनः पञ्चामृते द्युमः
हनुमद्धिग्रहुं पूज्य ~ मभिषिच्य महोत्सवः ९
पञ्चोपचारा न्देवाय - यथाविधि समर्पयेत्‌
एवं फलादि वासश्च ~ प्रकारः कथ्यते बुधैः ॥ ५०
उत्तिष्ठ ब्राह्मण इति - स्वामिनं फलवासतः
उदुधृत्य च पुनदवं - ततः पञ्चामृतेषु च
सुमञ्चमेति चोच्चायं - याममात्रं विनिश्चिपेतु॥ ५१
पञ्चामृत दशुद्धतोयं ~ नेमकेनाऽभिषेचयेत्‌
पञ्ज्योपचारा न्छररवीत - नृध्य गीत महोध्सवैः ॥ ५२
पञ्चाभृताधिवासं च हुमुमल्मु मुदधरेत्‌
उद्धृत्य धान्यरारी च - विध्युक्तं स्थापये त्ुधीः ॥ ५३
श्री पशक्षर शंहिता
1

्ीहुयस्वम इत्येव ~ मभ्व मुच्वा्यं यत्नतः


लाना धान्यानि संगृह्य ~ एकरादि च कारयेत्‌ ॥
सुगच्छमेव चौच्चायं - विग्रहं तत्र निक्षिपेत्‌
पन्चामूर्तश्शुडतोयै - रभिषेकं च कारयेत्‌ ॥
ततः पञ्चोपचारां श्च - कपीशाय समपयेत्‌ ॥
अधद्शयन माचार्यो - ब्रह्मचर्थं तत परन्‌
चितेन्द्रियः फलाहरः - कुर्याससूर्मोदयावधि ॥
तुर्य गीतादि वाचदच - पुराणवठनेन च
वेदपारायणे नैव - कुर्या ज्जामरणं ततः ॥\
एवं धान्याधिवाक्षस्य -प्रकारः कथपरते बुधैः
एवं पच्चाधिवातेषु - क्रमेण मुनिपुंगव!
सुवणं पुष्प ताम्बूलं शरद्धायुक्त स्समपयेत्‌ ।।
प्रातकत्थाय शुद्धात्मा - हतुमद्भक्ति संयुतः
स्नान संध्यादिकं कमे - निषैत्यं नियतेन्द्ियः ॥
उत्तिष्ठ ब्राह्मण इति - हनुमदिग्रहुं ततः
धाच्याधिवासा ददुधूत्य - पीठमध्ये विनिक्षिपेत्‌ ॥।
प्वामृतै.श्च शुद्धतोयैः - कुसोदक फलोदकैः
पुष्पोदकः पश्छगव्यैः ~ परुष भुक्तेन वै ततः ॥ ६२
विधिनारनापये हवं ; पष्ुयस्त्र समपेयेत्‌
पच्धोपचारा स्देवायं - तूलं च परमपंयेत्‌ ॥ ६६
द्रति श्री प्र दहिया शची पकर मँत्रेय संवादे
श्री हूम्िग्रह्‌ प्रतिष्ठा कथतनाम्‌ एकोनच.वाररिञ्चल्पटः

कैः रैः नैः


श्री परदार संहिता
चत्व7रिथअत्यपलट्लः
श्वी हुनुमदविग्रहु प्रतिष्ठा कथनम्‌ :-
धी परालरः।
श्यो स्वगृह्यीक्त विधानेन - षट्पात विधिनापि वा
चतुष्पात प्रयोगेन - भूर्मुवस्युवरोसिति ॥
मन्तरेणारिन प्रतिष्ठाप्य - दर्म॑षुष्पाक्षतै शुभैः
अग्निहोत्र मरुक्रत्य - कुयिध्यानादिकास्पूने ॥
अथाज्येनच व्याहुद्ि - जुहुया दाहूती क्रैती
आवातवाहीति च्चा - द्रादशाऽऽवृत्ति मात्रतः |
आहुती मुरुमन्त्रेण - जुहुयाद्गोघुते न चं
दाम्यदवत्य सञ्निद्धिश्च = चरुणा गीधुतेन च
मधुसम्मिश्चिते रहि - पिष्टयुवते रयुभै स्तिलैः ॥
अष्टोत्तर सहस्र वा - अष्टोत्तरशतं च वा
आहृती मूलमन्त्रेण - चुहुयाच्छ दयान्वितः ॥
गायत्या जुहुयादष्ट ~ विरति स्वष्णा ततः ॥
अथोपदेष्टा तस्तं च - निव॑तयं विधिपूर्वकम्‌
अनन्तरं गयस्फानो ~ सन््ेण चरुणा ततः
हुनेरिस्थिष्टङृतं विप्रः ~ यदस्येत्ति च मच्व्रतः
समिधाऽसन्य तिलैश्चापि = बुहुयाद्द्रादशाहूतीः ॥
संशेषिताज्येन हनुम “ द्विग्रहाङ्खानि संस्पृशेत्‌
प्राणघ्रतिष्ठा समये - विग्रहाऽऽ्वायेयोद्रंमीः
नवीनेन च वस्त्रेण कुर्या - दाच्छादनं प्रि ॥
सुय॑मण्डलमध्यस्थं - उष्टारुढं भहौजसं
सुवचंलायुतं हेम - वर्णं पिगाक्ष मव्ययम्‌
आवाहय नूम द्धि - ग्रहे अंकुश मुद्रया ॥
३० श्री परश्चर पंहिता

देवस्य. हूदयेऽङ्ग.ष्ठ ~ माचायंस्य विनिक्षिपेत्‌


जपेद्धनुमद्गायत्रीं ~ अष्टाविति संख्यया ॥ ११
सप्ताक्षरीं हनुमतः ~ प्रजे त्मूयं संख्यया
अनन्तरं मूलमन्त्रं - अष्टोत्तर शतं जपेत्‌ ॥ १२
प्राणप्रतिष्ठा मन्त्रं च - छन्दषि म्थासपूवेकम्‌
त्रिवार मुच्चरे ध्दीमा ~ नंगुष्ठं च विसजंपेत्‌ ॥। १३
अस्यश्री प्राणप्रतिष्ठा महामन्त्रस्य...विनियोगः॥ १४
मू;
रक्तांभोधिस्थपोतोल्लसदरुण सरोजाधिरूढा कराब्जैः
पाक्ञं कोदण्डमिक्षुद्धव मणिगणमप्यकुकं पन्चबाणानु
बिश्राणासुक्कपालं - त्रिनयनविलसत्पीन बक्षोखहाद्या
देवी बाराकेवर्णा भवतु सुखकरी प्राणशक्तिः परानः। १५
अद्मन्‌ हनुमद्वि्रहे प्राणप्रतिष्ठा हनुमतः
जीव इृहस्थितः आंह्टीक्रोंयंरंककशंषं
सं हंठक्षं हंस स्सोहं अस्मिन्‌ विग्रह प्राण दह प्राणः ॥ १६
अंद््ीक्रोयंरंल्वंशंषंसंहुं
ठंक्ष अस्मिन्‌ श्री हनुम श्रोवत्ववचक्षुभिह्वु घ्राणाः।
अस्मिन्‌ हुम द्विग्रहेवाक्पाणि पादपायूपस्थाः
अस्मिन हुनुमद्िग्रहे वचनादान गमन विसर्मानिन्दाः
अस्मिन्‌ हनुमद्िग्रहे मनोबुध्यहंकार चित्ताः
यस्मिन्‌ हनुमद्धि्रहे प्राणापानव्यानोदानसमानाः
सवे इदैवागत्य सुखं चिरं तिष्ठन्तु स्वाहा ॥
(क्रो हीं । इमं संतर त्रिवारं जपेत्‌) १७
उद्‌धाटूयाच्छादितं वस्त्रं - दैदायाऽचायैयौरपि
उन्मीलनं विग्रहुश्य - चक्षुषा कारयेत्तथा ॥ १८
व्त्वाशित्प्लः २३१

वयस्मुपणं मन्त्रेण ~ विग्रहस्य प्रयत्नतः


संशेषिताऽऽन्यं कुर्वीति = वृष्टि स्वणेज्ञलाकथा ॥ १९
आवाहुना चष्टमुद्राः ~ विग्रहुस्य प्रदर्शयेत्‌ ॥ २०
सूपापूपादि संयुक्तं - नानाफर समन्वितम्‌
नैवेयं षड़तोपेतं - विग्रहस्य प्रदापयेत्‌ ॥ २१
तार मंत्रयुष्पं च - बाद्यघोषं च कारयेत्‌
तथाऽऽवरणदेवानां ~ नैवे्' च प्रदापयेत्‌ ॥ २२
सम्यग्ध्यात्वा ततो देवं - ब्राह्मणां श्च प्रपूजयेत्‌
वस्त्रं राभरणैदिव्यै - गुरं चापि प्रपूजयेत्‌ ॥ २३
अभाष्ट कलशानां मूकमम्त्रेण भक्तितः
वेदं विद्भ्य श्च धिप्रेम्यो - दानं कुर्याहिचक्षणः 4,
रौप्येन वा सुवर्णेन - हनुमद्धिग्रहं ततः
कारयित्वा सुशीलाय - ब्राह्मणाय प्रदापयेत्‌ ॥ २५
हनुमतपरीतये कुर्यात्‌ ~ गोदानं स्वैकामदम्‌
अनन्तरं यथाशक्ति - कुर्यादिब्राह्मण भोजनम्‌ ॥ २६
स्वयं देवात्मकं ध्यात्वा - चिरं सुविहरे्सुखी
देवो प्येवंकृते साक्षात्‌ - विग्रहे सुस्थिरी भवेत्‌ ॥ २७
हनुमघ्पुरतो दिव्य - मुष्टं संस्थापय द्विजः
पूजये स्परमप्रीत्या - संप्राप्नोति मनोरथान्‌ ॥ २८
चक्रपाण प्रतिष्ठायै ~ कमंनिवस्यं पूवंबत्‌
अंगुष्ठं चक्रमध्येतु - निक्षिप्य विधिपूैकम्‌
प्रजपे न्मन्त्र गायत्री - मष्टोत्तरशतं द्विजः ॥ २९
“ं्राजाय विद्महे वरप्रदानाय धीमहि तस्नोम॑त्रः प्रचोदयात्‌"
सवेदेवात्मकं ध्यात्वा - प्रधानं चेष्टदेवतम्‌
स्थापये सीठमध्येतु - कृत्वा पूवं दिश्ामूखम्‌ ॥ ३५
सर्वानिर्तरदेकां इच - परिवाद कारयेत्‌
कस्तूरिका चन्दनादि - सूुगन्धद्रव्य चितः ॥ ३१
५६२ श्री परशर पहता

कर्ता चोदड्‌मूलौ भूत्वा ~ संसिद्धो नियतेन्द्रियः


परध्यान विदहीनस्सन्‌ - पूजये दिष्टदं वत्तम्‌ ॥
पूजादौ धी हनूमन्तं - पूजति मुनिपुज्ञव।
दिनेदिने यथाशक्ति * मूलसन्तरं जपेत्सुधीः ।॥
अभ्यदेवं परिष्यज्य - एकं यदहंवमेव यः
भजेच्च तस्माष्ैवाच्च सैमाप्तनो स्यसंक्षयः ॥ ३४
पूलार्थं श्री हनूमतः - सुने वक्ष्याम्यह्‌ श्रुणु ॥
ताप्रण रजते नैव - सुवर्णेन विदोषतः
कुर्मास्पात्र इये दिव्ये - उपचारा इच तिरात्ति ॥
पूर्णं च विनियोगं च - पात्र इय मुदाहूतम्‌
पणं पात्रस्थ परुदकं ~ विनियोगे वि निक्षिपेत्‌ ॥
सप्तवणंमनुं विप्र - उच्चर च्छौहनूमतः
कारयेच्च प्रतिदिनं - उपचा रांर्च विशति ॥
आवाह्‌ नासनं पा्च ~ मध्यं माचमनीयकम्‌
स्नानं वस्वोपवौतं च - गन्ध पुष्पाक्षतादयः ।!
धूपं दीपं च नैवेध' पानीयं तदनन्तरम्‌
ताम्बलं "मन्त्रपुष्पं च - नुप्य गीतं तथैव च
अदक्षिण नमस्कारौ - उपचारंश्व विशति ॥
पिपीलिका मध्विकादि - स्पृष्टं यद्‌दृढनीजकम्‌
मृ च्छा केशदुष्टं च - यद्य प्यञुचि पाचितम्‌ ॥
अति पव सपक्वं च - तद्िहाय सुपाचनम्‌
नैवेद्य' दीयते तुभ्यं - हुमात्‌ प्रतिगृह्यतां ॥
प्रतीक्षते चुरा स्वे - धूप स्याब्रसरं यततः
तेन दुष्टो भव श्रीम - त्नांजनेय नमोस्तुते ॥ ४
एला गुगुरु संयुक्त - गव्याज्येन सु््प्लुतः
धूपोऽयं गृह्यतां देव! आञ्जनेय नमोस्तुते ॥ 1.41
चर्वश्शित्पटलः ` २३३
एवं यः पूजये ननिघ्यं - प्रतिष्ठित मतन्द्रितः
इह भुक्त्वाऽखिला न्भोगा ~ नम्ते मुक्ति स विष्दति । ४५
हनूम दायं ग्वा ~ तलादासक्त मानसः
सप्ताक्षरीं हनुमतो ~ दशवारं जपेत्सुधीः ॥ ४६
इति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर पत्रे संवादे
भी हनुमद्धिग्रह्‌ प्रतिष्डाकथनं नाम चस्वारिरल्यदलः
नैर गै म

श्री पराशर संहित


एकदचत्वप्रेत्पटल'
-; पवेदिवस श्री हुनुमत्पूजा कथनम्‌ :-
श्रीमैत्रेयः :
टो ॥ कीदृशे दिवसे मासे - क्षत्रे व।पीच कीदुरो
भाग्वादिवासरे योगे - संपूज्यो हुनुम््मभुः ॥ १
पूजयित्वा परा केना - सङ्गताः कीदु्षं फलं 7
तम्ममाचक्ष्व योगी - पराशर) कर्पा २
धी पराशरः
मूने। चित्रं प्रवक्षामि “ गृद्यादुगद्यतमं महत्‌
सव॑लोकोपकाराय - सावधानमना रभरुण्‌ ॥ ष
चैत्रे पुष्याख्य नक्षत्रे - मैँदोनाम द्विजोत्तमः
भजमानो हनूमतं - अभर व्पृणंमनो स्थः ॥ ॥,
आदलेष कक्षे वैशे - प्वजदत्तो महाद्विजः
संपूज्य श्री हनूमन्तं - महदैश्वये मासवे ॥ ५
30}
१६४ श्री परश्चर एंहिवा

वैशादेमासि हष्णायां ~ दसम्यां यवसाश्चकः


पृजयित्वा हनूमन्तं - अन्ते मूक्ति मवाप सः ॥
व्येष्ठेपासि मखा ऋक्षे - हरिशर्मा द्विजोत्तमः
हवमन्तं भजन्नास्ते - निदृत्तान्यप्रपौजनः ॥
तीर्थयात्रा मदन्‌ ज्ञातुं ~ परितः किलाऽध्वना
तदा किरतवेषेण - हभूभा ल्दभावनः
ददौ फलानि पक्वानि - भक्ताय हुरिशमंणे ॥
भ्येष्ठशुद्ध द्वितीयायां - गाखोनाम किरातकः
सुवर्चछापति ध्यात्वा - कुष्ठ्व्याधिच तीणंवान्‌ ।
भ्येष्ठश्युद्ध दशम्यांच ~ पुगरुखी प्यञ्जनाधुतम्‌
भजमानो हनूमन्तं - प्रत्यक्षं तस्य लब्धवान्‌ ॥
आषाढमासे रोहिण्यां ~ इन्र्संपूज्य माति
जितवा व्वुत्रनामानं - अभुरं लोककण्टकम्‌ :।
श्रावण्यां पौष्सास्यांच ~ कश्यपः केसदीपुततम्‌
संपूज्य संकलाभीष्टं - अवाप सूतिपुमतरा
मासे भाप्रपदेऽश्िन्यां - नागकन्या सुमध्यमा
हरुमप्पूजया शीघ्र ~ नागलोकेशता मगात्‌ ॥
मृगक्षीषष्यि तारायां - आद्विनैमासि मार्तिम्‌
संपूज्य द्रौपदी भक्व्या - प्रसिद्धि मतुका सगात्‌ ॥
द्वादश्यां कातिकेमासि ~ शुवलपक्षेतु कुभ्भजः
हमुमन्धजना देव - चुलुकेऽन्धि चकारवै ॥
मागशीर्षे चरयोदद्यां = सोमदत्त कपीश्वरम्‌
हनुमन्दजने नैव ~ राज्यं पूनरवाप्तवान्‌ ॥
उत्तरायां सुषेणाद्यौ - गन्धैः पुष्यभासके
आञ्जनेयं समम्य््यं - गानविद्या विचक्षणः ॥ १७
माधे चाद्रास्यनक्षत्रे ~ हुनुमन्तः भजं स्ततः
विभीषणस्‌तो नीलः ~ सर्वाभीष्टा नवापसः ॥ १८
एकचध्वारिदित्पस्लः २३५

पुनवस्वाख्य नक्षत्रे ~फाल्पुणेमासि चाङ्गद


हु्मन्तं भजन्‌ शीघ्र ~युवराजप्व माध्तवान्‌ ॥ १९
आदित्य हस्ताक्षर - शौ्शादी धनजञ्जयः;
हेन्‌म॑तंभज कृष्णं -सारथि कृतथाहरिम्‌ ॥ २०
मृगशीर्षाय क्षत्रे - भानुवारे धूकोदर्‌
हनूमतं भजन्सश्चः = जित्तवा नक्षिकानयीन्‌ ॥ २१
पूर्वाभाद्राख्य नक्षत्रे -पुष्करे वानरेश्वर
भजन्लोके महाख्यात्ि ~ तपस्सिद्धि मवापसः॥ २९
सततं मंदयारेषु - भरतः क्षत्नियोत्तमः
हनूमतं भजन्‌ तस्थौ = निरु पराक्रमः ॥ २३
प्रति्वभृतियोगेषुं ~ संपूज्य पवनात्मजम्‌
लेभे दढा तपस्सिद्धि - दूर्वासो मुनिपुङ्क्वः ॥ रष
अमायुक्तेन्दुवारेच ~ हुनुमद्धजना रिकल
तारया सङ्खतः श्रीमान्‌ - सुग्रीवो विगततव्यधः (+ २५
भौमवारे हनूमतं - सीता संपूज्य यत्ततः
गतव्यथा मनोवाचज्छा ~ सिधि शीघ्र मवापसा २६
तश्मादुक्तेषु कलेषु - मंत्रेय मुनिसत्तम,
भजस्व वायुदु्र्वं - सर्वाभीष्ट सबाप्स्यसि ॥ २७
यई हनुम सूक्त - कौतयेच्छृणुयादपि
सोऽपि कामा नवप्नोति = नात्र कर्याविचारणा॥ २८
श्रौहूनुमस्सुक्तम्‌
श्रीभष्तः स्व॑लक्षणसम्पन्चः, जयप्रदः सवभिस्णभूषितत पुरर,
र त्नतोष्टरमाकः, केसरीप्रियनन्दन , वायुतनूजम, यपेच्छपस्पातीरविहारः
षृगादनसश्चार हैम्राक) रचितकलककदलीषनान्तरनिवाक्षः परमासि
चरशपविभमोचनः, हैमवणनिनारत्नखचिताममूत्यठरां मेदां स्वर्ण
गतां, कौकेयवसतंच सिभ्राणः, सनातनः, परमपुरुषः, महावलः, अप्रमेय
एपशाद्वी, रजितवणेः शुद्धस्फटिक सद्भुशः, पञ्ववदन- पञ्चदरपेतरः,
१३६ धरी पराशर संहिता
सकरदिन्णास्तघारीःधीमुषर्वला रमण" मै चण्टदिकवोखक त्रय्तविसदगी
वणि मूनिगणगन्धवंयक्षकिन्नसपस्षगामुरपुलित पादपद्यधुगकः नानावर्णः
कामरूपः, कामचारः, यौरगिष्येयः, भीहुमूमन्‌, भआल्जनेयौ, धिराड़पी
तिन्ा माः, विश्वष्प” पवननन्दनः पयेतीपुत्रः, ईश्वरतनूमः, सककमनीर
थानौ ददातु ॥ २६
व. ददंश्री हुमूमत्मूक्तं यौ धीमन्येकारं पंठे द्यदि
सभ्यः पापेभ्यो विमुक्तौ भूयात्‌ |
द्विवारं यदि पठेत्‌ समस्ततीथंस्नानः सववेदाङ्कपारग
इ्च भुयात्‌ ।
हदं त्रिवारं यः पठेत्‌ श्री हतुमत्सायुज्यं प्राप्तुयात्‌
सवन्किामा वाप्नोति ।\ १०
एषु पवंदिने ष्वैवं - संपूज्य कपिशेखरं
तथा द्वादश्शवारतु जुहुया द्गौधृतेनच ॥ ३१
यथाशक्ति ब्राह्मणांश्च - भोजये दिष्टवस्तुभिः
भाज्जनेय प्रसादन - सर्व्कासा नबाप्तुयात्‌ ॥ ६२
अन्यद्रहुस्यं वक्ष्यामि - श्रुणुष्व सुनिपृङ्धव
व॑शासेमासि कृष्णायां - जयन्धयां दशमीतिथौ ॥ ३६३
यथाशक्ति सुवर्णेन ˆ तारेण रजतेनवा
हम दविग्रहुंधीमान्‌ ~ कारयित्वा प्रयत्नतः ३४
बराह्मणाय सुशीकाय - दानंवु्यत्कुदु म्बिने
जयं्तिदिवसे पूजां ~ कृत्वा हुनूमतप्रभोः ॥ ३५
उपवासो यते प्रोक्तः - गृहीणां भोजनं भतम्‌
प्वाप्रोष्ठपदायुक्ता - जयन्ती द्चभीतिथिः ३६
तत्र नक्षवरष्षैरूप्ये - तिथिरेव प्रयोलितः
वैशालेमासि यतेन - कुर्थाद्धमं मनुत्तमम्‌ ॥ ३७
एकरचत्वािशत्टलः २६३७

असक्द्रा सकृद्वापि ~ पराङ्ति मवप्नुयात्‌ ॥


वैदाखमास माहाश्यं - कल्पकोटिशतैरपि
नशषक्यं बणिवुं ब्रह्मन्‌ ~ ब्रह्मणापि समन्ततः (।
सुवचंरापतिः श्रीमान्‌ ~ अञ्जनगभभसम्भवः
हुनृमाम्सारतिः श्रीमान्‌ - अम्तीर्णोऽरिशिक्षकः ॥
तदाप्रभति मासस्य - वैशाखस्य महात्मनः
स्नानदानादि योग्यत्वं - हतुमज्जस्पकारणातू +
इति निदिचत्य मतिमान्‌ - स्नायाद्नाह्य जकूतरे
सन्त्ये पितु स्तत्र ~ ददयाद्धिप्राय गां धनम्‌ ॥!
दापये दुदकं चान्नं ~ हनूमल्प्रीतये तथा
बराह्मणः क्षत्नियौवापि - वैदहयोवा सूद्ररववा
स्वियः पुमा स्स षण्डो वा - यथाशक्ति निवेदयेत्‌ ॥
ततस्तु हनूमासरीतः - दय्ान्िज पदांतिकम्‌
भानुवारे शवैतेगु जी ~ नादा यात्िप्रयत्ततः 1
सप्तमभ्त्रास्मिकां विं - उच्चरे च्छु हनूमतः
भमौ खनित्वा मंत्रेण ~ मानुवारे विनिक्षिपेत्‌ ॥
इमं संचरं पठन्बीज - मूलं तीयेन सेचयेत्‌
फलितं कास्थे त्सम्य ~ गेवं गुञ्जावनी एहम्‌ ॥
अनन्तरं भानुवारे - सप्तमन्त्रास्मकं मनुम्‌
शुचिर्भूत्वा पठन्‌ श्वेत - गुञ्जागूकं च संप्रहेत्‌ ॥+
हेस्ते निक्षप्य तन्मूलं ~ सप्तमन्त्रात्मकं मन्तुम्‌
अष्टोत्तरशतं जप्त्वा - उपचारः प्रपुजयेत्‌ ॥
ततो द्वादशवारं ˆ जुहुयाव गोघृतेन च
भूसुरान्परच संख्याकाः - न्यथेष्टं भोजये दूबुधघः,॥
एवं तेऽपि तन्मूलं = हेमुमत्समतां ब्रज
प्रतिवर्षं तु तन्मूलं ~ सर्व॑क।लेषु पूजयेत्‌ ॥
श्री परश्चर षिता
३४

-वयन्नरं च तन्पूलं त धारयेधः वमा भुवि



तस्य संददयनह्देव ~ सर्वलकक्य भवेत्‌ ॥
अपसेऽयि विश्ेषौस्ति “~ सावसंपत्प्रदायकः
राम्तैतरेय नूनं ति ~ मचत गोप्यता सयम्‌ ॥ ५१

तरावोदय प्नतटक्षणं :~
अर्षादयमारभ्य ~ तस्य वास्तमयाऽववि
५१
रावरचुतवववानां - अपूपानां हूते ॥
[निमदितानां विग्रेभ्यः - ्नोत्रियेभ्य स्समर्पणात्‌
स रावोदय नामैवं - व्रतानां उत्तमं त्रप्‌ ॥ २
मृकणडुमुनिना चीरणं ~ पूरा वदरसिकाशमे
माकण्डमा बहायोसी ~ चिरञ्जीवी जियेन्दरियः
पूत्रो ख्यो सहयोगी - सव॑रकेषु विश्रुतः ॥
दद तरतं महःपुण्यं - सुवैकाधफशप्रदम्‌ ॥
यस्थ कायस्य संसिद्धि ~ रिष्यते सवेजन्भुभिः
जव्राप्यतते हि सा शीघ्र ~ मितरोषाय दुलभः ॥
माल्तिकाय कृतघ्नाय ~ दाम्भिकाय बुरारमनै
ह्ातदयि नो विश्र) - रहश्यंन दिश च्ुधीः॥
-तगदित्त हनूमन्त सद्ुप्रभाषं
कछ भुवनं रक्नाकृत्यदन्लं मुनीन्धप्‌
पदि समभि नन्द्य स्तोत्रेण भूयः
वदहनुमदहिश्चा भित्यवोचं त्कर्थां सः ॥ ५७
धति श्री प्र संहितायां श्री पराहार मैत्रेय संवादे
दिच्श्व श्री हुमुमस्पूजा कथननाम पुकरन्वा्किलवट्छः
नैः ऋ |
श्री परषशार संहिता
#

~> त्व ध
द्दिवत्वारि.थत्पटलः
-: वीरहनुमन्मालामन्त प्रभाव कथनम्‌ :
मैत्रेय
)॥ परारर) महाप्राञ्च! सवंमन्त्र विशारद
वदस्व वीरहुनूम - स्माखामन्त्रं विडारद ॥
` प्रारारः।

ज्ञाते विरगे हरिभक्ति भवे


धुतिस्थिति प्राणबलेषु योगे
बुधौ च नान्यः हुनुमत्समानः
पूमास्कदाचित्कषच कर्वनैव ॥
हवानां परम इवो - वैष्णवानां प्रधानतः
दति मत्वा हनूमन्तं - पुनय स्सपूपाच्रिताः ॥
सन्त्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि ~ सन्त्र माहुदम्य मेवच
त्रेय मुनिशादरूःल - श्यणुष्वानभ्य मानसः ॥।
आदौ प्रणव मुच्चायं - नमोभगवते पदं
वीरप्रतापविजय - हृनूमत्द मुव्यते ॥
स्तंभिनी सोहिनी वी ~ करणी पद मुच्चरेत्‌
ततो विद्वेघणी चैव ~ मारणी पदमुच्चरेत्‌ ॥
ततश्च पञ्ीकरणौ - तथा नामपदं वदेत्‌
ततोवै बम्धनबला ~ मुखबन्यन चा प्यथा ॥
ततःपरं ग्राममुख ~ बन्धनेति पदं ततः
नारीगरुखपदे चैव “ बन्धेति पदं ततः ॥
सकषरचोघ्ष्टिपदं - बभ्नेति समुच्चरेत्‌
ह व्यान वरेति - ततो वै सरप॑वृश्चिकौ ॥
श्री पराशर संहिता
२४०

्न िब ाध ा च ~ पा षा णपद, मुस्चरेत्‌
भूतचौराग
र् वा त पद मु च् चा यं “ सववैदिुलं तथा ॥
नि जर ेति पदं वदेत्‌
तत ोच ्च ार यं ~ कु ञ्
वन्धनेनि ूक मु षध बन्धनम्‌ ॥
ततो बर ुष भम दह िप ~ भत ्ल
चापर | वीरशन्वश्च - हनु
म मुख्चरेत्‌
अयशवरस्यरूपेति ~ तथाव वायुनन्दनः ।1
अथास्जनाभुते त्युक्त्वा - पातुपातु पद वदेत्‌
बान्थव विम पदं - श्ीव्णं च सशुन्वरेत्‌ ॥
दं
रामदूतपदं चैव - ागुविध्वंसनप
्षपायच ।1
ततो महाभैस्वेति - ततः ज्रु
्रणवं च ततोच्वायं - हां दीं ह एहि एषहिच
ततो सर्वधरिषये ~ स्वजन पदं ततः ॥
वजीकरणे तिपदं - पश्चात्परबकुं ततः
स्वादयति दवि सच्चार्यं ~ पश्चात्‌ ममपदं ततः ॥।
सवदार्याणि पदं चोक्त्वा - साधयेति द्विखंच्चरेत्‌
मम याचुक्षमं चैव - कुर कुविति संवदेत्‌ ।॥
्रपव्च ततोच्चायं - वां हीं हः. पद मुच्चरेत्‌
घराद्वीज मुच्वायं - फट स्वाहा च पदं वदेत्‌ ॥
घ्नां च फंटूपज्चार - इत्तर शतद्वयं
बुधै ॥
सर्वमन््रष्वयं सन्तं - श्रेष्ठ इव्युच्यते
मन्त्रस्यास्य पुरद्चर्थप - होमस्तर्पण मेव च
परताप हनुमन्माला - मंत्रव्‌ दक्ष्यते मुने)
निम्‌:
उद्यन्मातरण्डकोरिप्रकररुखिकरं चारदीरासनस्थं
विध्नाण हेम्मजीं करधृतकमल नागयज्ञोपवीतं
धीरं सपंदु माकि बरमणिमकटं करण्डलाभास्गण्डं
भीमाकारं त्रिनेत्रं ममदुभफकदं वायुपुघ्रं नमाभि॥ २१
द्विचप्वा्विस्पटकतः २४१

ऋषिर्न रीश्वरश्च त्वष्टप्ठन्दः प्रकीर्तितः


कालाग सदर श्रीमान्‌ - हनुमान्‌ देवता भवेत्‌ ॥ १२
प्रणवं बीज मित्युक्तं - स्वाहा राक्तिः प्रवक्ष्यते
हनेमान्‌ कीलकं चैव - मम सर्वाभीष्टसिद्धये
भये पदं समुच्चयं - विनियोग स्तत. परम्‌ ॥ २३
कमशो मूलमन्त्रेण - षडद्धन्यास माचरेत
अत्रैव चोदाहरण - मितिहासं पुरातनम्‌ ॥ २४
यरास्स्थं स्वरगद नूणां - अपवगंफलग्रदम्‌
यस्य श्रव्रणमात्रेण ~ सद्य स्घुल मवाप्नुयात्‌ ॥ २५
युधि यमौ दशग्रीवं ~ हत्वाऽन्त बलान्वितम्‌
जानकी सहित दश्रीमान्‌ - सूग्रीवादि प्लवद्खमेः।॥ २६
विभीषणादि दनुजः ~ सुर ब्रह्मविभि स्ह
पुष्पक तत्समारुह्य - न मोमारमण सत्वरम्‌ ॥। २७
अयोध्यानगरं प्राप्य ~ सुचिरं सुमहोदयः
कदाचिद्राघवो दुष्ट्वा - हनुमत महाबलम्‌
परतापञ्चालिनं वीरं - कपिवय मुवाचह्‌ ॥ (५;
हुमान्‌ बुद्धि सम्पन्न - महाबलपराक्रम
भवदी योपकर॑णां - हदये प्रिधावताम्‌ ॥ २९
इष्कराणां विरिञ्चा्चैः - मादृन्चानां तु कि पुनः
केवा प्रत्युपकार ते - करिष्या म्यधुना सकष} ३०
थम दुगे रम्ये - सीता विरहकातरः
इति करतव्यता मूढः - सीता ध्यान परायणः
जहं ममानुज इ्चंब ~ भवता प्रापितौ घृतिम्‌ ॥ ३१
ततस्मुग्रीवसाचर्यं ~ वाद्मनस्तुल्य चेष्टितम्‌
त्वयैवावहितो - नूनं - सिन्धुमध्ये प्ठवौ यथा ॥ ३२
1)
९४९ श्री पराशर संहिता
ततरसीतां मृगयत्ता - भवताकारि यत्सते।
दुवेचं तन्म माह्यापि ~ कतुं वाकथ मीश्वरः ॥ ३६
मत्सन्देश्च हरे णैव - सीता संलाक्तिा स्वया
सीताऽपि विगत प्राणा - पुनरुज्जीविता त्वया ॥ ३४
बहुनात्र किभूतेन ~ कक्ष्मणः प्राणसन्निभः
पुनरुज्ओीवितस्तेन - त्य कपक्ृति वदेत्‌ ॥ ३५
एकंक ध्योपकारस्य - प्रतिकतुं मनीश्वराः ३६
सोदर्या स्षहामात्या - स्सकछव्रा स्सबान्धवाः
अभये मद्रंशजा नून - मृणिका वायुनन्दन ! ३७
तथापि प्राथंया म्यद्च - करिष्ये भवदीप्सितम
तस्म माचक्ष्व भद्रते - श्रुणु मत््रार्थनां कपैः ५
इत्युक्तौ रामचन्द्रेण - वायुपुत्र महाबलः
विनयावनतो भूत्वा - बभाषे रघुनन्दनम्‌ ।। ३९
भव त्पादाक्जयुग्मे स्मिन्‌ ~ भक्ति रस्त्वनपाथिनी
सर्वेषां श्रयसां मूलं - ब्रह्माचैरपि दुभा
यद्यस्ठिते कृपा स्वामिन्‌ - वर मेष वरो मम! ४०
द््याकण्यं तेच स्तस्य - प्रहुम त्रघनन्दनः
अप्वं भवतः काम. - द्ादवतः पवनात्मजः
क्रतु मस्रार्थेनां श्रूत्वा - गृहाणेमं बरं पुनः॥ ५१
भवतत. पूजनार्थाय - प्रतिमाकूपघारिण. ॥ ४२
हनूमघ्पूर नामानं - श्रातं माचन्द्रतासकम्‌
गृह्ण मदनुज्ञातः - प्रतिष्ठा सिद्धये तव ॥ ४३
तत्र ग्रामे द्विज ष्ठाः - श्रोत्रिया सोमयाजिनः
सवंसास्तेषु कुशाः - तित्यकमंपरायणाः ॥ ५४
स्वाच्चारनिरत। नित्यं - भवन्त पयणाः
भवन्तं पूजयिष्यंतः - त्वामेव शरणागताः ५
द्विचत्वारिशित्पटलः एड
भक्त्या तवर मभिचारिण्यः - त्वम्यावेितवेत्तसः
इति वादिनि राजेद््रे - कौसत्पानम्दवर्घने
सुवचंरपतिः प्राहु ~ ततकारसदृशं वचः + ४६
भगवन्‌ देवदेवे! - पुराणपुरुषोत्तम! ४७
भृत्यभावेन मे संस्था - भवद्धिगरह सन्निधौ
अन्यधा ममन प्रीतिः - इति स्नेहा दभाषतत ॥ य
हदुमान्‌ प्रतिजग्राह - प्रामं विप्रनसाश्रयम्‌
हिमप्राकार सहितं - कलधौतं गृहोउज्वद्यम्‌ ॥ ४९
चन्द्रमण्डल पयंन्त - व्याप्त प्राकार शोभितम्‌
तानामाणिक्यद्लचितं ~ गोपुर रप्यलंङृतम्‌ १०
अश्वं भंद्रगजर्गोभिः - स्यन्दने. परिपूरितम्‌
लनागग्ितत वीवीषु * भरूयुर रम्निहोतरिभिः ॥ ५१
वेदशास्त्र पुराणौघ - पोषेश्च परिशोभितम्‌
हंसकारण्डवाक्षीणं ;- कुमुदोत्वल पद्ध ५२
अलंक्ृतैस्तटाके इच ~ दीधिकाभि प्िरालितम्‌
ब्रहम क्षत्रिय वैदयादि ~ नाना वणः प्रपूरितम्‌ ॥ ५१
खर्जूर नारिकेङादि - पगीकदलिकादिभिः
तित्रिणी चूत पनस - जम्बीर हरिचन्दनैः ॥ (31
कपित्थ बिल्वामरकंः - वरन रन्यैश्च शोभितम्‌
केतकी मल्लिका जानि - पु्तागै उ्चंपकं दशुमैः ५५
ववुःखादिमि रम्यस्व - कुषुमैस्घुमनोहरैः
रम्य समृद्धियुक्तं - एव विध मनुत्तमम्‌ ॥ ५६
मेरोदंक्षिण दिग्भागे ~ दशयोजन विस्तृतम्‌
आयत च तथा चैव - घन ग्रामं तदा तत्तः॥ ५७
हुमा नपितं ग्रामं ~ ताम्ना च हुनुमस्पुरम्‌
कृत्ता बहुभ्यो विप्रेभ्यः - ददौ आचन्द्रतारकम्‌ ॥ ५८
ए श्री परर संहिता
तस्मिस्पुरे विप्र मुर्ाः - परिपुणं मनौस्थाः
देवारखयान्हनुमत ˆ स्सहुघ्ाणि चतुदश ॥
कारयित्वा महाभागं - हनूमद्धक्ति संयुतौ
चतुम्‌ जान्‌ दकमुजान्‌ - वीररूपां स्तथैव च ॥
भीमाकारा ्पञ्च मुखान्‌ - उष्टरारूढा न्महौजसः
ततो मुकरुख्ितिकरान्‌ - शान्तरूपं स्ततःपरम्‌ ॥
तथा सुवच॑लोपेतान्‌ -उग्ररूगान्‌ महात्मनः
एवे विधा न्विग्र इच - कारयित्वा हनूमतः ॥
ते ष्वालयेषु संस्थाप्यं ~ नित्यं सेकापसयणाः
महोत्सव रतारचंव - तस्थु स्स्वर्गेऽमरा इव ॥
कदाचि त्कालयवन ~ नन्दनः सुरकंण्टकः
पापिष्ठो दुमुंखोनाम ~ महाबल पराक्रमः ॥
चतुर ज्गबलोपेततः - मदान्धशष्च भयङ्करः
विप्राणां धनधान्यानि - हनूमस्पुरवािनाम्‌
हरिण्या मीति दुद्ध्या तद्युर दुमूखो पयौ ॥
पुरस्य निकटं प्राप्यं ~ यवनो दुपुख स्तथा
पुरस्ता न्वि्रमुस्ां श्व ~समहू यैव मब्रवीत्‌ ॥
भौ! भूसुर! बुष्मदीयं - चिरकालाजित धनम्‌
सर्वं दत्वाय मे यूय - पृरत्यक्त्वा बहूजितम्‌ ॥
सकखत्रा स्सपुत्रा रच - गच्छध्वं च सबान्धवाः ॥
इत्येवं दुमखवचः - श्रुस्वा सर्वँ महा्िना
निर्भया धेये सम्पन्ना - स्तमूचु दुःुखं प्रति ॥
त्रेतायुगे हनुमता ~ वीरेण पुरघत्तमम्‌
अस्मभ्य दूजितं दत्तं -स्थानत्यागं तु नोचितः ॥
सवेथा यदिन त्याज्यो ~ प्रामोऽयं चिरसंधितः
तदि दाता हनुमान्नौ - य च्वास्म तछुलदैवतम्‌ ॥
वरर्यारिश्त्म्ल) २४५

किनु निष्काभ्रये दस्मा - स्स्व वाभितन्‌ प्रभूः


तदा यामो वयं क्वः - प्राम मद्व दूर्मुल॥ ७२
दुप्युवत्छा सवनयृतं द्विकानि चदु
निर्भकिं हनुग्दनुग्रहु प्रभावात्‌
पादाव्न दृखदवतध्य चनो
हृ-पश्पु विभव्रयां बरवः ॥ ७३
द्रति शी पराय संदिताय दा यनयर मैत्रेय भुवा
श्री वीरहुतुम््मालापस्तर भमवनम दिवया(रियटः
1 मः नै

श्रो परार महिता


ह्म दत्दरशल्यद््न,
<> ५ > ~

~: हुन्‌मद्भक्त शयनम्‌ :-
श्री पराञ्चरः।
यो इदं श्रुत्वा ब्राह्मणाना ~ वाक्यं यवननन्दनः
सामपुक्तौ वुष्यत्मा - प्रत्युवाच सत्तप्रति ॥ १
हनुमान्नाम को विप्रा ~ यस्तु मूः प्रगते
अहु तु राजा सेषं - लोकाना मपि चेश्वरः ॥ २
मदस्यभजना स्तवे - हतभाग्था हतौजसः
अद्चपान विद्धीने च ~ गमिष्यथ यथाययम्‌ ॥ ३
युप्मश्चवद्यताबुच्या ~ नहन्या स्यह मीदुान्‌
यादनागच्छयाद्यव- ब्राह्यणा नपि पौडये ॥
एव श्रुत्वा मुने] निप्र - व्रत यवनोदितम्‌
श्धो गच्छामो वयं सवं - दरःयुषवा विविदुः पूरम्‌ ॥ ५
९४६ धी पराद्यर हिता

प्रवेशय च तदा देवं - हनूमन्तं महाबलम्‌


तुष्टुवुः केचि दपरे - पूर्जा वङ्कू स्समाहिताः ५
केचि हृध्युः कृतात्मानो ~ जेपु स्तन्मस्त्र कौविदाः
धिप्राणां ध्यायता मेवं ~ दण्डव स्मतां भुवि
हनूमदाल्ये भुयः ~ जपतां मन्त्र मूत्तमम्‌ ॥
अपूपा सधुरा स्वाद्याः ~ फलानि विविघानि च
निवेदिततानि देवाय - सथ्रमा द्विजपुद्धबैः ॥
हुमुमान्‌ कस्य चिस्स्वप्ने - जगाद षछोकयोयुंगम्‌ ५
मान्धाता च महीपतिः कृतवुग।रद्कुरभरुतौ गतः
सेतुथैन महोदधौ विरचितः क्वासौ दज्चास्यान्तकः || १
अन्यै चापि वृुधिष्ठिर प्रभृतयः ते कीतिक्ञेषंगताः
नेकेनापि समंगता वसुमतीं नृनं त्वया यास्यति ॥
आत्मदत्तापहारी यः ~ इमश्रो नीचितसोदहिसः
अन्यैस्तु छदितं भृंदूते ~ न स्वात्म छदितं क्वचित्‌ ॥
शोकंद्य भवन्तो - यवनं श्रावयन्तु तम्‌
श्रुत्वा स गच्छे स्नोचेपतु ~ प्रतित्य करो म्यहम्‌ ॥
हवयुवत्वांतद॑धे वीरो - हनुमान्मक्तवस्सलः
तत उत्थाय विप्रे - ब्राह्मणेभ्यो यथातथम्‌ ।
वंणयामास वुक्तांत - श्रुत्वा ते हृष्टमानसाः
गत्वा परे, स्ते विप्रा - स्तस्मं श्योकयगं तथा ॥
श्रावयामास रहाय - यवनाय दुरा्मने
श्रुस्ैव राक्षसेन्द्रोऽपि ~ कोप विस्फुरिताधरः ॥
हुंछ्य विप्रा्गच्छष्वं - शीघेण वे त्यचोदयत्‌
शरुत्वा संमल्संनं वायं ~ श्वस्तु गच्छामहै वयम्‌
एवं समाधीय खलं - विविगुः पुर मृत्तमम्‌ ॥
तत्र सस्भूय विरे - उपायं तन्निव्त॑कम्‌
चिन्तयन्तो नतम्रीवाः - जानुस्वित पुखाम्बुजाः \
द्विचत्वारिशच्पटलः ९४७

कस्त्राता नौऽ्च सवषां ~ दुस्तरा दापद॑बुधेः


अम्पौन्य मिति जल्पतः - प्रव्येकं दुःखविह्लः ॥
अमुच ताश्नुवर्षाणि - धारा इव घनाधनाः
रुदतो ब्राह्मणश्रेष्ठान्‌ - दृष्ट्वा सवं पूरोभवाः ॥+
स्त्रियो वृद्धाश्च बालाश्च - दुरुदु मूक्तकठछ
गृहपाल स्ततौ भुयः - दास्पाखाः परस्परम्‌ ॥
गोपारोद्यानपाल्ाश्च - विकीर्णं हृदया इशुवि
तत्र के चिन्महात्मानः ~ धयं मास्थाय यलतः ॥
वारयांचक्रिरे दुःखात्‌ - दुःखितं पौरमन्डलम्‌
हनुमा नेव न स्वाता - स्मृतस्सर्वाघनासचनः॥
इत्येवं भाषमाणास्ते - मुमृजु द्‌.लकदंमम्‌ ॥
स्वयं तदा समराघाय - मानसं दुःखचञ्चलम्‌
जेषु स्सवं तदा वीर्‌ - हनुमन्त मुत्तमम्‌ ॥
जिताहास जितक्रोधा - जितत दीप्तोष्णवायवः
ध्यायते हूदयाम्जे स्वे - हनुमत्पदपंकजम्‌ ॥
व्रते शरवोदय नामसंयुगे
दया बहुभ्यो द्विजनन्दनेभ्यः
अपूपसारान्‌ सधुतान्‌ सपायसान्‌
सतप॑यामासुं रथाजनायुतम्‌ ॥
शरावोदय निष्णाताः - वाग्यत नियतव्रताः
च स्समाप्तिते तत्र - हनूमद्रत भत्तमम्‌ ॥ २८
दूति भक्तापदं वीक्ष्य = हनूमान्‌ करुणानिधिः
उवाच मधुरां वाणि - अदुश्यनिज्बिग्रह्‌ः ॥ २९
भोभो विप्रा महाभागाः ~ न बिभ्यत कदाचन
मयि त्रातरि भक्तानां - नादुभं विद्यते क्वचित्‌ ॥
ष्व श्री पक्र सुद्धि

वसुधां स्॑सस्याद्यां - ब्राह्मणेभ्यो वितीयः


गृह्णतिचे लयन रभिात्‌ - सर याति नरका श्वह्‌ ॥
उपेक्षेत च यो दाता - शक्तोऽपि परिपाख्ने
सोऽपि मूढमति चिप्र - रौरवं नरकं व्रजेत्‌ ॥
गवां द्विजन्मनां सद्यः - महत्सद्कुटगाभिनाम्‌
उत्थापने समर्थोऽपि ~ सोऽपि दुग॑ति माप्नुयात्‌ ॥
सवेषा मेव जन्तूनां - प्राणः प्रियतरो भृशम्‌
ममभक्तजनाः प्राज्ञाः - प्राणश्रियततरा मम
हर्युकत्शा कपिनाथोऽपि = विरसम जगाम च ॥
ततो विप्राः समुल्थाय - हनुमत्पुरवासिनः
विस्मयं परमं जिग्परुः - अशरीरवच दश्रवात्‌ ॥
तदा हृष्णा द्विजष्रेष्ठाः ~ हनूमन्मन्त्र तत्रः
भवे परम्‌ ॥
परस्परं प्ररसंत' - हनुमदै
सँ ते ह्यात्मसुप्रज्ञाः ~ यवनाक्रान्त वृत्तिषु
आञ्जनेय कृपापुणं - सेचनं मेनिरे द्विजाः ॥
हनूमानपि तं देशं - आगमतत्वरयान्कतिः
यत्रास्ते यवनो मूढः - सेनाकलकल्मान्वितः ॥
महाबानर्‌ रूपेण - दुमुखस्य चमू तथा
प्रदक्षिणी चकारासौ निखिलां वलयात्मना ॥।
एवं प्रक्राम्य पूर्वेण = गतस्तैषां प्रपदयतां
तं दुष्ट्वा गूढवारस्तु - यवनाय स्यवेदयत्‌ ॥
भो राजन्‌ कष्य ता मेदं - तनु वानिररूपधुत्‌
रक्ताक्षः पर्वताक्रार - सद्काशोऽति विभीषणः ॥
दीर्घवालो महाबाहुः - सेनां भक्म्य तावकीम्‌
सेना निवेश तद्येन ~ पाषाणेन दृढात्मना ॥
छादय स्चिव वेगेन - भीतिमेतां प्रभूत्तम ॥।
त्रिच्वारिश्षत्मटल, २४९

विलोक्याभिमरखं पूर्वां - प्रतस्थेऽचरसक्निभः


द्मां सेनां नयापन्चो - हृतिष्यत्ति बलोद्धतः
तावदेध त्वया चास्या ~ रक्षोपायो विचिन्त्यताम्‌ ॥ ४५
ग्रामोऽयं विप्रमुख्येभ्यो - दत्ता हनुमतः प्रभो!
अस्य सीहुन वै भङ् - शक्तोऽय बलिनां बली ॥ ५६
विक्रातो विजयी मानी - संग्रमे ष्वपराजितः
कालनेमिर्हतौ येन = रावणि श्चाक्चनामकः॥ ४७
बहुशः राक्षसा स्संख्ये ~ हतास्तेन महात्मना
लस्मात्त्य रक्ष सेना नः ~ भीतान्तगंत चेष्टया ॥ ४८
रात्रौ जीवेम सवेऽद्य ~ वयं जीवेम शादवतम्‌
इति चारकव ईइश्रूत्वा ~ यवनो भय विहुरुः ॥ ४९
तस्माद्‌ शादवक्रान्तो ~ जानन्नपि चमूं कपिः
निजभक्ति प्रभावस्य - प्रकाशन कृतेकृती ॥ ५१
तस्यां रात्रौ हृनूमास्तु - शेक मृत्माटूय वेगतः
पर्वं यत्रोषितौ सेना - स्वयं च वलयीकृता ५१
यावत्सेनासच्चिवेश्ं ~ पातयामास पवंतम्‌ ॥ ५२
दुष्ट्वा प्रभाते सासेना-सच राक्षसनन्दनः
विस्मयाविष्टमनसौ - भयभारावपीडिताः ॥ ५३
जीवितास्म वयं दैवा ~ दिद्यूचुस्ते परस्परम्‌
अथवा तद्दव्रापि ~ पाषाण विपृलायतम्‌
पातयिष्यति कोपेन ~ किमु भक्तव्षवदः॥ ५५
इति त्रस्ता स्समारोक्य - सैनिकान्‌ पवनात्मजः
सा्भषीति समाश्चास्य ~ सांत्वयामास सामवित्‌ ।॥ ५५
ततो विप्रान्‌ समाहूय - स राजा यवनाधिपः
अग्रण्य मग्रतःकृत्वा - बचनं चेद मब्रवीत्‌ ॥ ५६
39)
२५० श्री पराशर संहिता

श्यृणुध्व मनयं विप्रा ~ दर्पदुद्धितं म्मे


यादृशा द्पुरषो मृष्युः ~ जातकल्पौ महानभूत्‌ । ५५८
मदीय सेनया नूनं ~ मनन्यक्षरणाक्षया
भवत्संदशेना देव - सम्तीर्नो ह्यापदनुधेः ॥ १८
अप्रभृति पिप्र्वा ~ हनुमत्पुरवासिनः
यथा सुखं यथावृत्ति - वसन्तु त्यक्त साध्वस्ता ॥ ९
हनूमानेव सर्वषां - व्राता दाताच बुद्धितः
अव्पूर्वाधिकं पूय - माञ्जनैयपरायणः ॥
शराबोदय सुख्यानि - कुरष्वं तदृन्रतानि वै ॥
त दुत्सव॑च तत्पूजा - तत्समाराधनं मुहुः
ग्रतिमास्त प्रतिदिनं ~ कृंरुध्वं प्रतिबत्रम्‌ ॥
नियुज्यैवं द्विज श्रेष्ठा ~ त्राजा यवननन्दनः
ददौ तेभ्यो महर्हणि - रत्नानि विविधानि च॥
ग्रामान्जनपदात्‌ देशान्‌ ~ वस्त्राण्याभरणाति च
धनधान्या न्यनेकानि ^ गाद्च बष्कयणे रपि ॥
गजा तश्चान्‌ रथा नृष्टरान्‌ - वाधे इवापि सहखशचः
एतानन्या न्महाभागः - ब्राह्मणेभ्यो न्यवेदयत्‌ ॥
इति विप्रान्‌ समाधाय - हनुमद्धुक्त पुद्धबान्‌
क्षन्तव्या स्थपराधा ती त्यभ्यवाद यद।नतः ॥
परिष्वक्तो दृढं प्रेम्णां ~ निप्र विगत मत्सरः
सप्राधेय ्नुपौऽभीष्टा - नित्यवोच च्छृतांजलिः.॥ ६७
अन्चातभूत परिभूतं विवेकशूुन्ये
दत्बा कपीन्द्र पदपद्म परागभूति
अध्वान मध्वरकरत स्पुख मात्मगेहा
दाङाव्व मायुर्गद परमात्भमवगे (1 ६०
त्रिश्वत्वारिकित्पट्लः २५१

इति संप्राधिता चिप्राः ~ भूभृता दीनवत्सलाः


अन्योन्य सम्मता स्सवं - तथास्त्वि स्यन्रूबन्‌ सुदा ॥ ६९
हनूमन्तं महात्मानं ~ प्रणम्य शिरसा तथा
तमेव मनसा ध्यायन्‌ = ययौ यवननन्दनः (1 ७०
एवं प्रभावो हनुमान्‌ - भक्तरक्षण तत्परः
तस्मि न्भक्ति विधातव्या - मत्रेयाभीष्टकामदे ॥ ७१
ग्रामे संग्रामदुष्प्रापे - प्रसादा ढनुमत्कपेः
कृतावासा धृतम्यासा ˆ परिपूत गृहास्तराः ॥ ७२
अद्यापि ब्राह्मणास्तत्र ~ नित्यकमे परायणाः
धनधाब्य सनायुक्ताः = पृत्र पौत्र गणान्विताः ॥ ७३
हनुमन्दक्ति सञ्जात ~ पुर्णानन्दाभिनिभरंताः
मोदन्ते बहुल स्वर्गं - यथा देवा स्तथा भुवि ॥ ७४
राजापि विप्रवचना त्रिपूणैकामः
सुप्त प्रबुद्ध इव विस्मय सस्मितास्यः
ज्ञानोदयेन पदयोऽखिल भूत संघे
विप्रेषु दैवततमति मनसषा चकार ॥ ७५

इति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर मैत्रेय संबादे


ध्री हुनुमद्धक्त कथ्ननाम त्िचत्वारिशिस्पटलः

नैः नैः नैः


श्री पराक्षर संहिता
चट्श्चत्व्रशत्यटल'
~: मैरावणमाया प्रकरणम्‌ `
श्री मैत्रेयः -
र |
श्यो॥ पराल्लर महाबाहो! - ज्ञानविज्ञान साग
हभृबत शरिव्रं मे - भूयः कथर्य माहते।
न बुध्यामि मुनिश्रेष्ठ - शरोतु मायतसत्कथाम्‌ ॥
भी पराशरः
शृणुष्वावहितो मौगिन्‌ ~ कथां हनुमतः प्रभो
अत्यद्भूतां सुविस्तीर्णां ~ मनस्सन्तोषकारिणीम्‌ ॥।
पूरा जालरथिद्श्रीमान्‌ - विनिजित द्ाननः
अयोध्यां प्राप्य सहुष्टो - पुमेदे सपुहुज्जनः ॥
तत्र श्षिहासनासीनं - रामं दशरथात्मजम्‌
द्रष्टु मभ्याययौ योगी - ह्यगस्त्यो ब्रह्यवित्तमः ॥
त मागतं समालोक्य - प्रत्युत्थाय कृतांजलिः
राघवः पूजयामास *पूजार्ह रिपुमदैतः ॥
पूजितस्तेन विद्धः - प्रहुष्टे नान्तरात्मना
उवाच राघवं वाक्यं - विनयावनतं तथा ॥
शन्योऽस्ति कृतकृत्योऽसि य स्त्मया रावणो हृतः
जानकी च महाभाग ~ सृप्रप्ता रावणालयातू ॥
पालितं गुखवाक्यं च = प्राप्तं राज्य मकण्टकम्‌
त द्धुक्ष्व राघव श्रीमान्‌ ~ पिवरृषैतामहं महृत्‌ ॥
इष्युक्तकन्तं वचन ~ मगस्व्यं मूनिसत्तमम्‌
र्युवाच नतौ भरत्वा ~ वाक्यज्ञो वाक्यमुत्तमम्‌ ॥
संप्राप्तं भगवन्लेतं - त्सर्वं भगवदनुग्रहात्‌
तुर स्याञ्मजनलेयस्थ - साह्लय्यकेरणा दपि ॥
शलुदधल्वारिकि्टछः ९५

ते च तुल्यो हृरुमता - शौर्येण च वलेन च


सौहादन चर्येण - स्वाभिविश्वासनेन च ॥
धतिना प्राप्ति रस्माकं - पूनबन्धु समागमः
राज्यराभोऽपि नस्वस्तः - हनुम म्मतिवं भवात्‌ ।।
तदधीन निद सर्वं - यच्छुभं भावि भूयते
बहुनात्र किमुक्तेन - स एवाहं न संक्षयः ।
एव ब्रुबन्त राजेन्द्रं - सन्य सत्धं तपोधनः
सन्तोष्य च पुनः प्राहु - हृतुमद्धिषरया कथाम्‌ ॥
अगद्ट्यः :-

यस्य श्ञातुं त्वया वीर - शौय साहस भूषितम्‌


तदेव स कपीन्द्रस्य - किं न्स्वज्ञातं च विद्यते ॥
भिद्यन्ते श्रवणाेश्र - भीरूणां हूदयानि वें
धीराणां हवया नयाशु - प्राप्नुवन्त्यभिधीयताम्‌ ॥
रावणेन समं युद्धे - युध्यमानस्यते केपिः
सानुजस्य ससैन्यध्य ~ बालग्राकार माततोक्‌ ॥
अन्तर्य ससैन्यस्त्वां - मारुति भीमविक्रमः
हारमात्रं बि कृता ~ तस्थौ दौवारिको वी ॥
तदा ह्यजेय्ष त्वा म्मत्वा - रावणः बरमातुरः
मेराबणं समासाद्य - वचनं वेद मन्रवीत्‌ ॥
अय रामो महाबाहुः - सवत्र विमदनः
अस्यां रानां व्यतीतायां ~ सबलं मां हनिष्यति ॥
हुनूमा नपि' वाकेन - सेनां संवेष्ट्य संस्थितः
तस्मान प्युपायेन ˆ वंचयित्वाथ मार्तिम्‌ ॥
संगृह्य स्वरया बीर - भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ
पाताललद्ुं गच्छस्व - तदा सम्यरभवै न्मम ॥
१५४ श्री पराब्रर संता

त्वं हवि मायावतां श्रेष्ठः - ममप्राणप्रिय स्सा


त्व येदानीं हि कतेव्यं - साहाय्य मरिभद॑ना ॥ २३
एवमुक्त स्थथा तेन ~ रावणेन दुरात्मना
मैरावणः प्रत्युवाच ~ मायावा नसुरोत्तमः ॥ २४
धन्योऽस्म्यहं महाराज ~ यत्त्वया प्राथितौऽधुना
मम जीवनहैतो वा - फर संप्राप्त मद्यवे ॥ २५
यत्त्वया ल्मेकलाथेन ~ त बात्माप्यतिधी त्वया
व्वदीप्सित मकायं वा -कायै वा कतुं मुत्सहे। ` २६
भवंत मथिनं प्राप्य ~ प्राणैः पञ्चभि रप्यहुम्‌
पूजयिष्ये महाबाहो! - प्राणा जन्मनि जन्मनि ॥ २७
यदि जीव न्करिष्यामि ~ सवंधा त्वदभीप्सितम्‌
कीतिकामस्य मे नूनं - प्राणलाभो परोमतः॥ २८
इदं कार्य नद्यां चेत्‌ - मया कि स्यात्तव प्रभौ
अयशो मम भ्रुय स्स्यात्‌ - तव कार्यं न हन्यते ॥ २९
तद्मच्छ ददाकण्ठ त्वं - स्वस्थो भव महामते! ३०
तस्य तद्रचनं श्रुत्वा ~ रावणो राक्षसाधिपः
मैरावणं परिष्वज्य - मुमोचानन्दजं जलम्‌ ॥ ३१
ततस्वस्थो सहारयाजः ~ साधव्रं समचिन्तयन्‌
रथेन जवनाश्वेन तूर्णं मन्तपुरं ययौ ॥ ३२
एवं समाधाय दशाननं तथा
प्रसक्तयुद्ध रघुब॑शकेतुना
मेरावणः प्राविक्ष दात्मनो गृहम्‌
निक्षचराधिष्ठिति सप्रमेयम्‌ ॥ ३३
तत्र सूचीमुखं नाम - राक्षसं भीमदर्शनम्‌
दृष्ट्वा वाक्य मुवा चेदं - बहुमास पुरस्सरम्‌ ॥ ३४
चलुश्चध्याशिशिसर्लः ९५५
रावणः ~

सूचीमुख महाबाहो! - देवदानव दुर्जय


कतव्य मद्य कार्यं नः -दुष्करं देवदानवैः ॥
१४
हितैषिणा त्वया नूनं ~ सुकरं रोकविश्रुतम्‌
सेना बानरवीराणां - लङ्कायां समुपस्थिताम्‌
मारुति स्तां स॒ वेन - वेष्टयित्वा व्यवस्थितः
॥ ३५
ततः प्रवेशः प्राकारे - वायो रपि सुदर्खभः
अन्येषां किमुक्क्तव्यं - तर किन्नर रक्षसाम्‌ ॥
३६
त्वन्तु सूचीमुख दशर ~ उपायक्रुशषल स्तथा
३७
सुषीमुखे न भूमि त्वं - खनित्वा खनकौत्तम।
सेना निवेशं प्रजहि - प्राकारान्तर बत्मैना ॥
३८
विचित्य सत्वर तत्र ~ शयानौ रामलक्ष्मणौ
पेटिकायां प्रतिष्ठाप्य - संगृ ह्यागच्छ यत्नतः ॥
३९
कृतङ्ृत्यं तदा यतिं ~ दष्ट्वा त्वां हृष्टमानस

तव स्बाण्यभीष्टानि - ददामि पृतवकरम ॥
४०
इति मेरावण प्रोक्तो ~ महु स्सुचीमुसोऽपुरः
तन्नसवा प्रययौ सेनां ~ रामलक्ष्मणपालिताम्‌ ॥
४१
स खनित्वा मुखेनैव - सेनामुख वघुन्धरां
कपीन्रवाल प्राकार - स्पर्शा भुखोऽभवत्‌
४२
सुचीगरखौ रज्जितस्सन्‌ - प्राप मैरावणान्तिकम्‌
विन॒भ्रवदनं दीनं - मुखभङ्खादरिषःडूवे
सुचीमुल समालोक्य - प्राहु सैरावणो वचः ॥
+.
सूमीमख विकारोऽयं कथ जात स्तवानते
सत्य मेतं हि वृत्तां - सर्वमे वक्तु महसि ॥

भेरावण महा प्राज्न - तबरज्ञां शिरसा वहन्‌
गतोऽस्मि रामसेनां त - दाल प्राकार वेष्ठिताम्‌ ॥
४५
२५६ श्री पराशर संहि

सूचीमुख प्रवृत्तोऽस्मि ~ दुष्ट्का प्राकार भित्तिकां


सनितु मुख तुण्डेन - वच्ाशनि सम त्विषा ॥
षाकारीकृत वाङाग्र - रोमस्पर्शा दनूमतः
गुखभद्खोऽभवत्सद्यः - पाहि मां करुणानिधे
एवं सूचीमृखः प्रोक्त्वा ~ बाष्प यद्‌गद कन्धरः
पपात पादयोस्तस्य ~ बक्यतां सवेरक्षसाम्‌ ॥
पतितं तु समूत्थाप्य ˆ स्वबाहुभ्यां बहुप्रदः
तस्य' दुःखे ममार्ज्याशरु ~ सममश्रुजकेन सः ॥
मेरावणौ महामाया * क्रोधाविष्टतनु स्तथा
अभ्रवीत्‌ मूविकमुखं - अतिमाया विश्लारदम्‌ ॥
रामलक्ष्मणयो स्सेनां - गच्छ शीघ्र रासदं ॥
येनकेता प्यूपायेन = गृहीत्वा रामलक्ष्मणौ
आगच्छ मत्समीपं त्वं - अथंराज्यं ददामि ते ॥
मैरावणश्य वचनं - शरुत्वा तन्भूषिकाननः
आपाताल खनित्वाऽहं - भूमिस्थौ रामलक्ष्मणौ ॥
आनयिष्ये महाप्राज्ञ ~ नीत्वा ककृताश्रयौ
इत्युक्त्वा मूषकमुखः - प्रययौ तच्चमू' प्रति ॥
उक्षत ब्रह्मलोकाच्च ~ वच्तुल्यं महौ जसं
दृष्ट्या श्रीहनुमद्वाल - प्राकार मूषकाननः ॥
कथनु बाल प्राकार - प्रान्तरं प्रविशाम्यहम्‌
द्रक्ष्यामि वा कथं सुप्तौ ~ तत्रस्थौ रामलक्ष्मणौ ॥
कथंनु वा पन यायां - इति िन्तापरोऽभवत्‌
तत्रापि च महावर - वालं दृष्ट्वाद्भुतं ययौ ॥
अनन्तर मुसेनंष ~ दृढं वालमताञ्यत्‌
अत्युग्र हनुमद्वारु - स्पशंनेन महामुने
मूषकानन देत्यकष्य मूखभद्धोऽभकत्तदा ॥
चतुर्चत्वारिशःपटलः २५७
तत्काले मषक पुखः - चिन्ताक्रान्त पराङ्मुखः
दुःखितो मूषक गुखः -प्राप मेरावणाम्तिकम्‌
॥ ५९
मैरावणोऽपि तं दृष्ट्वा - विहृतं मूषकाननम्
‌ *
कोपाविष्ट मनस्कस्स - न्कञ्नित्करर महापुरम्‌
॥ ६०
त मुवाच महाघोरं - नाम्ना पाषाणभेदिनम्‌
॥ ६१
पाषाणभेदी मायावी - धीरोदात्त महाबलः
सककोपाय चतुर - स्त्वमेव रिपुमर्दनः ।।
६२
भविष्यन्ति शिलाभङ्खाः - त्वहृह स्पशंमाव्रतः
अतस्त्वं हनुमहाठ - साठ निर्भिन्न यत्
तः ॥ ६१३
सेना मध्यगतौ राम - लक्ष्मणौ शीघ्रमानय
एव शुक्त स्स पाषाण - भेदी कपि चमू ययौ
॥ ६४
तत्र गत्वाथ हदरुम - द्वाल्साल महौन्नतम्‌
शिरसा ताडयामास - कुपितो मानवाशनः
॥ ६५
पाषाणभेदी हनुम - द्वाठ स्पशंन मात्रत:
तदा भद्रिरस्क श्सन्‌ - प्राप मंरावणातिकम्‌
॥ ६६
मैरावणो भग्नदेह्‌ - दृष्ट्वा पाषाणभेदिनम्‌
दोषपूरित चित्तस्सन्‌ ~ मायामन्य मचिन्त
यत्‌ ॥ ६७
विभीषणस्यवेषेण - धृत्वा सिदधक्रियां करे
मैरावणो महामायी - रामलक्ष्मणयो श्चम
ूम्‌ ।। ६८
गत्वा तत्र महावाल - प्राकारह्ार्‌ सस्थितम्‌
हनूमन्त महात्मानं -. दृष्ट्वा तिस्मयमानसः
हनूम भ्निकटं प्राप ~ तदा साया विभीषणः
॥ ६९
अस्थां रत्यां महावीर - हुनूमस्मारतात्मन।
महा मायाविनो दैत्याः - मदान्धा स्सन्ति भूर
िशः ॥ ७९
तिष्ठ चावदहितो भत्वा - हृतस्वप्नो जितश्रमः
प्राकार द्वादकीमायां - निस्सीम बरुसयु
तः ७१
33)
षम धी धराक्षर संहित
भहु तु राघवौ द्रक्ष्ये - शयानौ वणसं स्तरे
अन्तरं दीयतां तात ~ माभू त्कारविपर्ययः ॥
क्षणा दे गमिष्यामि - पूनर्जागृहि मास्ते
इति बादिनि दैत्येन्द्रे विभीषण समाक़ृतौ ॥
भव्रवी न्मारृति स्नेहा - स्मैरावणविभीषणम्‌
उरुद्यान्तर पथा - सेनां प्रविक्ष मे ससे ॥
मसम्णो महामायी * विभीषण इवाचरन्‌
तथेति प्राविशव्येन - कपींद्रोबेग्त राध्वना ॥ ॥
मायाविभीषणो दृष्ट्वा - शयानौ रामलक्ष्षणौ
तयोर्परि विक्षेप सिद्धौषि वनस्पतीन्‌ ॥ ५
ते दोषधि प्रभावेन ~ मूरितौ साधवौ तदा
पेटीमध्ये विनिक्षिप्य - वस्त्रेणाच्छाद्य यत्नतः ॥ ४
कक्षे कृत्वा महाकायः ~ पुनरे वाभ्यगा त्कपि `
ते मागतं कपीद्धोपि - प्रच्छ कुकर तयोः ॥ ७
तेन पृष्ठो महामायी ~ सर्वत्र क्षेम मब्रवीत्‌
पुनरे वान्नवीन्मायी - तत्काल सदृशं वचः ॥ ७
अपदबन्धो! कपिश्रेष्ठ ~ नाना शास्त्रादि नैपुणं
अध्यां राच्या तु घोरायां ~ राक्षसाः पापबुद्धयः॥ प
रन्ध्राणि मुगयन्तेऽत्र - स्व॑तो बरुदपिताः
तदिमां वानरीं सेनां ~ सामप्रिय चिकीषेया ॥ १
परिपाल्य यत्तेन ~ न परस्मैदिलान्तरम्‌
इति तस्मे हितं प्रोक्त्वा ~ क्षणात्स्वपुर मन्वगात्‌ ।॥ =;
संगृह्य छदना वीरौ - राक्षसः पापकर्मकृत्‌
कृतयं तदात्मानं ~ मेने मन्दमिह सः ॥ ।
तदा ददौ दद्प्रिभ्यः - वस्त्राण्याभरणानिच
महर्हणि च स्नाति - तल्काभभरीति विषुः ॥ ४
यतुरचत्वारि्त्पटलः ९५९

तव्राहूम स्वभगिनीं = दुदष्डी नाम सामतः


आह मैरावणः प्रीतो - रुद्धां केन चिदागताम्‌ ॥ ८५
एहि कत्याणि भद्रते-माभ्रुत्ते मनसो व्यथा
उत्सवो हि मह्‌नद्यां - दुर्गाया स्संप्रव्तते ॥ मद
तष्याः प्रीष्यं महामार्याः ~ सानुषौ रामलक्ष्मणौ
करिष्यामि बलि नूनं - स्थापयेयं नदोदकेः ॥ ५७
प्राकार बाह्यस्रसि = तोय मम्बुज भरषितम्‌
आहर श्वणंपात्रेण - गच्छ दुर्दडि रंहसा ॥ एष्ट
ुरदण्डी तदच शश्रुत्वा ~ दुःखिता भिन्नसानसा
गृहीत्वा स्वणंककूशं - जगाम सरसीतटम्‌ ॥ ८९
अथ रघुवरयुग्मदर्श नोत्‌
स्फुटकरूणा रश दुर्तान्त यासा
सूदृढ मभिजानती तदीया
सकर शरीरिषु हसिता रोद ॥ ९०

इति श्री पर्ञर संहितायां श्री पराश्षर पै्ेय संवाद


मैरावण गाथा प्रकरणनाम वचतुश्वल्वाभित्पटकः

> नैः रः

श्री पराक्षर संहिता


यजल्चचत्वारिथत्पट्लः
-: हृनुमत्पातालं लंका प्रवेश्चकथनम्‌ :-
71 एतस्मिन्नन्तरे प्राज्ञो - दरष्टुकामस्स राथवौ
विभीषण दशुभाचारः - हृषुमन्मिकटं गतः ॥
९६० श्री पराशर संहिता

तमुवाचाथ पौरस्त्यो *प्राकाराछृत वाल्धिम्‌


राक्षसाः पापकर्फ्रगः - माया मोहन पण्डिताः ॥
वञ्चका; परमकृद्धाः - रन्ध्रान्वेषण तत्रः
सेना भूखे चरन्ती ह - दुष्ट्यगोचर विग्रहाः ॥
गुध इव चरन्त्यास्मे - केचिदुगादंभ विभ्रमाः
किन्त्विदानीं कपिश्रेष्ठ - श्रुणुष्वैकं हितं कचः ॥
एषा भगवती रात्री - सुप्रभाता स्फुटं यदि
तदास्यातं राजयुत्रौ - कृताधौ रामलक्ष्मणौ ॥
दीधंनिश्वास कल्छोकं - तरेतां दुः्खसागरान्‌
वयं च कृतिनस्सवे - प्राणैरपि हतैषिणः ॥
तत्वया हुनुमन्वीर। - नकर्तैव्या प्रमत्ता
त्व दधीन भिदं सवं - बलं सुग्रीव पालितम्‌ ॥
धयं बलेव बुद्धौच ~ साहसे प्रियकेणि
नास्तिते सदृशदशुरः - त्वहिनः परमागतिः ॥
सान्तरं दीयतां कस्म - सेनांत स्सवंतौदिशं
पद्येय मतुल प्राज्ञौ - राजपुत्रा घस्दिमौ ॥
कि्नपेते रघुश्रेष्ठः - सीताविरहुकातरः
सौ(सिनिर्वा घनुष्पाणिः - किन्नु जागत कक्ष्मणः ॥
अन्तर दीयताम्पह्य' - दिदृक्षुरहुमागतः
इति वादिनि पौरष्त्ये ~ हितैषिणि विभीषणे ॥
ब्रत्युवाच कपिधेष्ठः ~ संश्च यापन्नमानसः
विभीषण बुभावार - गहूं हि गतागतः ॥
सम्देहयति भव्वत्तं - वामाश्षि स्पन्दतेपूनः
इदानी मागतो विद्वन्‌ - दृष्टवानपि राघवौ ॥
पनरे वागतः विन्त - स्सेमेत्र हि तत्श्तः
इति श्रुत्वा वचो दीनं - कपिनायेन भाषितम्‌ ॥
प्॑चत्तत्वारिकित्पटलः ९६१

विभीषणो गतोत्साहः ˆ मुहूतं ध्यानमास्थितः


विभीषणः पुनः प्राहु - धैयंमास्थाय यततः ॥
नागतोऽस्मि कपिश्रेष्ठ - न दृष्टौ रामलक्ष्मणौ
किण्तु मराद्णो ताम - मातुलो रावणस्य वै॥
बहुरूपा महामायौ ~ वञ्म्चिताखिल सज्जनः
नैच्यक्षीलः दूराचारो ~ ममवेषधर्‌ इराठ. ॥
वञ्चयित्वा भवन्तं वै - प्रविष्ट शछद्यनावलम्‌
किन्तु तत्राकरो स्माई ~ राजन्योस्तुप्रसुप्तयौः ॥
जानीयाद्यदितन्मायीं - लक्ष्मणः वरवीरह
तथैवमसुर सद्यः ~ हन्यते वा विचास्यन्‌ ॥
गम्यता तत्रवेगेन ~ यतास्ते रघुनन्दनः
यावन्नदुश्षयते रागः - न वार्तां भ्रूयतेऽपिव। ॥
तावत्सन्तप्यते चेतः - वद्धिं तप्तमिवायसः
इतिसन्त प्यमाणस्सन्‌ ~ कपीन्द्रण समं तदा ॥
राघवाधिष्ठितिं देशं - जगाम स विभीषणः
दृष्ट्वा शग्यन्तु तद्‌शं- विवणंहुदया मुभौ ॥
चतुरस्तत्र सेनायां - भूतावेश्ञाविवानघौ
शिव्यधे कपिसेनापि ~ दृष्ट्वा कपि विपणौ ॥
दुष्ट्वा न धिद्यमानौ तौ ~ सूतसां दुःखितोऽभवत्‌
खिद्यमान इवांबोधौ - मन्दराद्भिरिवा श्रृशम्‌ ॥
शुधरुवष्णु मंहाध्वानः ~ महाकालो महान्त्‌
चूक शु भिलितास्तच्र ~ गक्तकण्टा: परस्परम्‌ ॥
दद्या परसैन्यं - दुष्ट्वा केसरि नन्दनः
पपातभृ्च दृःलार्तः - छिन्नमूल इवद्रुमः ५
नविवेदतदा बाह्यः - मुहूर्त दुःखवि ह्वरः
उत्थाय पुनरज्ञाय ~ धीरोदात्तो महाकपिः ॥
९६२ श्री पराजञर संहिता

लाभ्वोरूपरि संस्थाप्य - शिर आनत कम्धरः


चिन्तयामास दुःखार्तो - रामरक्ष्मणयो गतिम्‌ ॥ २५
धिङ्मां कुविक्रमं मूढं - स्वामिका विनाक्शकम्‌
मिवरद्रोहुं वृधाभजञं - धिडमां कुत्सित चेष्टकम्‌ ॥ २९
धिभिमं वार्धि दीर्घं - धिग्दवारिकता भम
धिदूमति स्थृररूपां वा = धिग्जीवनमिदं मम ॥ ३०
यदहं मकंटो भूत्वा - राजपुत्रावनाशयः ,
धुग्रीवः किन्नुमां ब्रूथा - नियोक्ता बलरक्षणे ॥ ३१
वैदेही चेति मभ्येत - सख्यमारोप्य वायुज
शच्रुपक्ष कृतस्नेहौ ~ राममग्राह यस्स्वयम्‌ ॥ ३२
दति चिम्ताकुल स्वान्तः - बवुघे वायुनन्दनः
आब्रह्म भवनव्याप्तं - विश्व्प करेबरः ।1 ३३
प्रल्याभ्ति रिवज्वाला ~ जज्वाल बहिरतरम्‌
मृत्योरषि भय॑चक्र = भयंकर मुदः कपिः ॥ ३४
ब्रह्मादय स्मुरास्सवें - कन्दि्षीकास्तथा भवनू
इ्युप्ररूप मास्थाय - बमापे स विभीषणम्‌ ॥ ३१५
केघनु भँरावणो दैव्यः - दशंयद्वं तदालयम्‌
सवेष्ट्य वारुरोमाग्रेः - चूर्णी करर्या तमशसनि ॥ ३६
अथवा पादघातेन - मदेयिष्ये कृतागसम्‌
अथवा क्षुधितौ नूनं - कबषटी कुर्या प्रतारकम्‌ ॥ ३७
इति कोप समाक्रान्तं “ चैतसं किश्वरूपिणम्‌
हून्‌मन्त मुवाचेदं ~ सान्त्वयन्‌ सविभीषणः ॥ ३८
अस्तिपाताटलङ्कायां मेरावणपुर महत्‌
देवदानव दुधेर्षं - पप्तप्राकार वेष्टितम्‌ ॥ ३९
दुगं पवनेनामि - ततोऽन्षां हि फि पुनः
तस्य द्वास्द्यं चा भ्रु ~ दुगत्वागमन साधकम्‌ ॥ ४०
पर्चश्वत्वारिशत्पटल)
५६१
तत्रैकं पिनीनार = धिधिरन्तर पद्धति
यवणान्तमुर द्वार - कृतवर्मा परं महृत्‌ ॥ १
द्वितीयेन पथागन्तुं - त्वद्धिधाना म्महातमानां
आयासोनास्ति शुद्ात्म - न्विपुलायत पवंनि ॥ ४२
किन्तु तत्रान्तराय स्या - दु्टेभंटसैनिकैः
महायुधः कृतामर्षैः - राग्ण स्यातरङ्धिकौः ।। ४३
सम्रामोपि भवेदाशु - ततस्यात्काये विप्कवः
तत्मात्तेनवथा धीमन्‌ ~ गन्तव्यं हि त्वयाधुना ॥ जड
आच्चन नालमार्गेण ~ वाहि श्चेभाय सः कपे
पाताक्त लद्काप्राकार ~ बाह्यपुष्करिणीतटे ॥ ४५
मृणाल सदश्षाकार *नाख्यन्वरं धिनिभितम्‌
तदीय सूकष्ममार्गेण ~ कामरूपा हि राक्षसाः ॥ 4.
चरति सङ्कटे प्राप्ते - तदिद गृष्तमश्मभिः
दम बद्र पाषाणं - भ्रगुवतुल क्षतम्‌ ॥ ४७
तेनैवमुक्तो हनुमन्‌ - चिकषेपाग्र नखेन तम्‌
तत्र दृष्ट विल सूक्ष्मं - तत्र नाल ग्यदुद्यत ॥ ॥;;
कामरूपौ महाभाग - सूक्ष्मरूपौ ग्यजायत्त
तत्र सूक्ष्म शरीरेण ~ प्रविष्टः प्लवगाधिपः ॥ ४९
अतिसूकष्मतया तस्य - भाविकाेषु सास्तः
सद्खटेच॑व कर्मा भू - द्विपुरेनं यथातथा ॥ ५५
निरस्य चाक मार्गेण- वयौ वृष्करिणीतटम्‌
भतिनन्दन मारोक्य - सरसी रामणीयकम्‌ ॥ ५१
सस्माराङृष्ट चित्तस्सन्‌ - पम्पायाः कमनीयताम्‌
बहुयोजन विस्तीर्णां - सरसीं संदिदृक्षया ॥ ५२
अत्युन्नत तटरुहुं ~ आरुरोह शमीतर्म्‌
तत्रकाक्षार सौन्दयं = मश्चेष तद्िलोक्य सः ॥ ५३
९६४ श्री परश्चर सहिः

अभवत्परमानन्दः - कपीश््रो रमतां वरः


अथपश्यत्पुरीं लङ्कां - सप्त प्राकार वेष्टिताम्‌ ॥
पञ्चकोश्ावृतां विद्यां - ब्रह्माख्यामिव तापसः
इति पश्यन्विचित्राणि - नागराणि बहून्यपि ॥
मग्नश्स परमानन्द - सिन्धौ नात्मातमस्मरन्‌
ुर्दडी रुदितं घोरं ~ शमीतर समीपगम्‌ ॥
दीनस्यर स सुश्राव दीनबश्धु दयानिधिः
किमेत दिति सचिन्त्य - दयाद्रं हूदयः कपिः ॥
अत्यन्त क्षमीवुक्षा ~ त्ततक्षणादव ततारसः
अवतीयं शर्नरगच्छन्‌ - दुर्दडीं लालनोभ्भुखः ॥
शयृद्कलां मज्जयामास - तसाद गतियेग्धनम्‌
ततः प्राहु कषीन्दस्तां - श्य॒द्भुलाबन्ध चिष्पृताम्‌ ॥
वदमाना निजश्रात्र ~ मायेति परिशङ्कतीम्‌
कात्वं कल्याणि द्रत ~ केनैव मवमानिता ॥
रोदनं किन्नु सुश्रोणि ~ किमर्थं विजनेस्थिता
सर्षं मे ब्रूहि माभैषीः - तरेस्तवं दुःखसागरम्‌ ॥
इति संछाङितिनेन - दुर्दडी वीत साध्वस
वक्तु प्रचक्रमे साध्वी - स्मवृत्तांतं यथाक्रमम्‌ ॥
अत्र मरावणो नाम ~ राक्षसः पापकृत्तमः
भावुखौ रावणस्यायं ~ साधृनिविद्रष्ठि स्वंदा
तस्याहं भग्रिनीदीना - दुर्दडी नाम नामतः
पिताभरून्लीर मेधस्य ~ कारुदण्ड इतिभ्ुतः ॥
सवंलक्षण सम्पच्च - सन्तोषयति सज्जनान्‌
कश्य चिद्रर्‌ काटस्य - देवि नारदोऽभ्यगात्‌ ॥
ददश नीरमेव तं ~ विनयावनत शुभ्‌
तकप्रोवाच भगवा - नास्ते ज्ञान सश्ुपा ॥
पञ्चचाःवारिगत्पटलः
९६१
दष्ट्वा स्वभाव्रिभव्यं वे - प्रण्वतां सवंरक्षसा
म्‌
अथ पताल लङ्कायाः * भविताधिपति रस्वयम्‌ ॥
विभीषण इवाभ्यस्सः ~ देवराजो यथाधिषः
चक्राकशच पताकाव्जा - यवमत्स्या यथायथम्‌ ॥
विराजन्ते स्फुटा रेखाः - पदयो स्शुभमुचकाः
अतएव महाभाग - भाविनं लोकनायकम्‌ ॥
रक्षन्तु सव॑तस्सभ्याः - भवन्तो वीत्‌ मत्सराः
इत्यादिश्य मुनि इध्रीमान्‌ तत्क्षणा दन्तरात्तपे॥
ततो मैरावणः कृद्धो - नीलमेषं शुभप्रदम्‌
आक्षनात्तरणंमृत्थाय - मस्घुतं पाणिनाग्रहीत्‌ ॥
ततस्तं वहुभाराम्थां - भ्बुह्कुलाभ्या मयोजयत्‌
मामाहूय ततोश्राता ~ सुतग्रहण दुःखिताम्‌ ॥
अनेन निगलेनाशु - बन्धयामास निर्दयः
तिष्ठाभिमा - दश्ाभराप्तौ - मातापुात्रा वुभाषपि

सम्मोचयितु मद्यापि - चिरकाठेन नेहते
तदाप्रभृति मा पूत्रो - न पश्यति कद।वन ॥
जह्‌ तातं न पश्यामि - पृथक्कारागृहेषिता
ददानीं मा पुपात्याय - भ्राता भैरावणद्छठः ॥।
उवाच सप्वर्‌ वावय - मायी प्रमवज्चकः
जयि दुदंण्ड भद्रते - माभूप्ते मनसौग्यथा |
महानारयास्तु दुर्गायाः - उत्सवस्सप्रवत॑ते
तदिमौ मानुष श्रेष्ठौ ~ रामवक्ष्मण नाभकौ ॥
बछि करोमि दुगयिं - स्नापयेमौ नोदक
हैमं गृहाण कलशं - आनयाञयु नवोदकम्‌ ॥
एवमाज्ञापिता नेन - गृहीत्वा हैभकुण्डिकाम्‌
निगलग्रत्तिरोधाच्च - चिरमागां सरस्तटभू ॥
34)
श्री पसङार संहि
१६९९
अष्टं तद्रजमौ दुष्ट्वा राधकवौ' श्युभविग्रहौ
स्परृत्वा चेमां ममावस्थां - दुःखितास्मि पुनेःवुनः ॥
ममास्तु मन्दमाग्यायाः ~ अनाथायाश्च सव॑तः
पृथितायाशछ्च दैवेन ~ दुः्लस्तागर मज्जनम्‌ ॥
कथं राधवयो रथ ~ स्वयमिन्द्र प्रभावयोः
गप्राप्ता दुरकस्थासा - साहाय्येऽपि हनूमतः ॥
मया श्रुतो हन्‌ मान्वै - तक्नारद मुखाच्युतः
दवदानव दुर्धर्पो - महाबल्पसक्रमः ॥
हनूमान्‌ क्वक्व वायातः ~ क्वयुग्रीवश्च जंबवान्‌ ॥
ध्वं विनिश्चित्य दुरन्त मीदृक्ं
विग्विन्वसीमं चरणं जगत्य
षतीश्नमाणा हुनुमत्पराक्रमं
उ {प्रान्विमत्ति स्फुटिता सुममंसु ॥+
जथांध्ि पद्मह्वय कगनमानसे
कपीनश्धरे जाग्रति भक्तशेखरे
ददाभिर्मां सचवयोश्चिलोक्यवा
स्चयं निराक्ास्मि शरीर धारणे
इति श्री पयर संहितायां श्री पराशर प्रेय सवाद
* हदुमत्पाताछलद्भप्रवेश कथननाम पञ्चचठप्वर्स्शस्पटछः

नर शरैः >
श्री पराशर संहिता
घट्ूवल्ठण्रेथत्पठल'
~: हगुभत्पातारुलङ्काप्रवेरा कथनम्‌ (२) :-
॥ इति तस्म समावेद्य -दुद॑ष्डी दण्डवद्भुवि
भाविकरा्यं मजानन्तौ ~ पपताश्रमुली सती ॥ १
तामुत्थाप्य कपिश्रेष्ठः - प्रोवाचेदं वचस्थितः
एषि दुरदर्णड भद्रन्ते - माभूत्ते मनसो व्यधा ॥ २
अचप्रभरृति माभषीः ~ भविता सुखिता स्वयम्‌
हनूमम्तंच मांविद्धि ~ रामकार्याथं मागतम्‌ ॥ डे
मावा स्संशयं चात्र - ममधमेणतेश्षपे
अधुना स्वणं कुम्भेन - जलकमानय भामिनि ॥ ४
मैरावण मह हत्वा - लोककण्टक माहवे
राज्या नीलमेघ वै - त्वत्पुत्र मभिषेचये ॥ ध्र
सदैवं मभिष्यावः ~ भैरावणपुरं प्रति
इति दत्ताभया साध्वी - हुनूमन्त मुवाच स। ॥ ६
सत्यमेव त्वयोक्त वँ - क्षरणागत वत्सल!
फितु तस्य पुरं धीमन्‌ - दृष््रनेश घुरासुरः॥ ७
शम्भो वंररसादेन - तपसा तौषितस्य च
अस्ति तस्थ पुरहर ~ तुखा सूक्ष्मा विनिभ्मिता ॥ क
त्वा मारुह्य विशेदुबाह्यं - निगंच्छे द्वा तदन्तरः ९
कितु सैसावणीयानां = पदाति रथ वाजिनाम्‌
गजानामृष्टर वामीनां - गतागमनयौो रपि ॥ १०
न भङ्ग मद्नूते चेषा ~न कम्पं नातिविस्वनम्‌
नभश वापि गन्तूणां - महादेव प्रसादतः ॥ . ११
श्म पश्र संहिता
43 ध

सभा मपि जन्तूनां - मैरावण विरोधिनाम्‌


यम नय ौ स्स द्य ः ~ तु ला मद ्घ ो भवेद्षुवम्‌ ॥।
गाता ति तेऽप्यथ
= वगुण तस्मि श्नारूदे सत्
यथा ॥
स: जायते महाल्ब्दौ मेय््वातो र्णे
नन्त मतु शब्द मैरार्णं भटाः कथाः
नामृधा रणोरसाहा - वेष्ट्थेशु समन्ततः ॥
ान्‌
हवा दातदो घीरान्‌ ~ वुलाष्टः परदृम
प्यसुन्‌ ॥
{िजर्यादति धीरोऽपि - स्यजहय विक्छबो
म दिद पुर दार - भरात्रणसिरोधिना
मन्तु न शवयत नूनं ~ त्वया मतिमतां वर्‌ ॥
{ति तस्या य्व दशुत्वा = इनुमा नुष्टूवाहुत
{विस्मय परम छम ~ परमाशछचयं वणन ॥
द्व. प्रोवाच दुदेण्डी - पुरदर्चेन कौतुक
मां प्राप्य पूरं साध्वि ~ घट वृत्ना अयत्नतः ॥
ल मधत्र प्रमाणं च =करिष्ये देह सीवुद्धव्‌
नटासोहण वेछायां ~ भर््खस्तस्याभवे दि ॥
ऊपूर्मपपि स्वर्ण - प्राप वातःपुरे घटक
८ दतार्थस्ा ~ तवार्थोऽपि भविष्यति ॥ ))

मध्र वचन वाक्यं -श्रुत्ा सा भ्रसुभौदहं | ))

हत्य मुक्त्वा वचनं कपीन्डः


२\५ ५ दकार सोहिषिद्ान्‌ ।
अट प्लुत स्वणंघटो कपारक्‌
सानारूलिगाच्युतं विक्रम क्रमः ॥
तेयथा घ सृष्ष्मज्ञरीरघारिण
गपीश्वरं स्वणंवटाश्वयान्तरभ्‌ ,
वभार हेमाचल दुभैरदहिसा
म रसौऽपरि सत्वे रघु रल्फ्‌ मात्रकः | 24
पष्टचत्वारिगस्पट्कछः ५६१

तथापि सा भाविशुभानुसारतः
प्रयत्नतो नीरधदं सुबिश्रसी ।
तुखावशा हूघंट शतुधट्ुनं
प्राकार मा प्रथमं जगाभ्रवे ॥ ३1
ततत न्नुकाभद्ख विलद्धुनी स्वयं
स्खल व्यथ स्य॑स विलास मन्धरा ।
निरन्तयय कर्‌ कायंसिद्धये
कपे रिति ध्यात निजेष्ट देवता ॥
निधार्याँधि तु दुर्दण्डी - तुला प्रथम कमठे
परस्मिन्नपरं कमं = चक्र बुद्धि पुनिश्चयाम्‌ ॥
तद्विरोधि कपिस्पर्शाति ~ भज्यमाने तुलागुणे
सञ्जातो निष्ठुर इशब्दः - वच्ारा।न समध्वतिः ॥
तेनशब्देन महता ~ दुरदण्डी राक्षपती भयात्‌
जलपूर्णं घट सीध्र - प्राकासान्त विनिक्षिपेतू ॥
अथास्मिन्नन्तरे क्रा ~ राक्षसा द्वार्पार्काः
महाशय महेष्वासा - तुखद्रारते स्थिताः ॥
कांस्य लोहमयाकासः - षष्टिकोदट्यो महारथाः
ऊर्ध्वेवकंतौ भेरिविव - स्विङ्षिसौ व्योमन ल्मः ॥
शादुरुमुख न।प्ना च ~ तथा ग्दमनिस्नः
शतजह्ल दीरध।ज द्वौ ~ श्चप्रुखो नेक्रना शिकः ॥
व्याघ्रस्य शशुरूदष्टर दव - धूमनेत्र दचतुमूंखः
हस्ति कणैः खड्गरोमा - रक्ताक्षो दीर्धरोमकः ॥
सपंरोमा जम्बुमाखी - कालान्तः कालिक
अग्निवर्णो विरूपाक्षः - तथा वृदिचक रोमकः ॥
एवमाद्या महामाया - श्सतक्शोऽथ सहृखशः
तुकारब्दहूता स्तुणं ~ सश्चा इव कशा हताः ॥
२७० भी परश्चर संदिता
विरोचिजन सञ्चार - शङ्का व्याक्रठ मानसा
सायुधा स्सपरीवारः "तं देशं समूपागताः ॥ ३५
अध क्षिप्तघटी रन्ध्रा - क्िषक्म्य च शनै भुवि
वधृधे वानर श्रेष्ठः -प्रावृषीव घनाघनः ॥ ३६
वघेमानं महाकाय - दीप्यमानं स तैजसा
अभिजगमुदितेः पुत्राः - शरभा इवं पावकम्‌ ॥ ३७
स हटवाऽभिहृती दैत्य - भरावण समीपयैः
प्रवृद्धः कोचताघ्राक्ष - वनूर्णयामात तान्‌ कपिः। इत
तथा छतेषु सवेषु - राक्षसेषु हनूमता
वायुवेग समराुक्तौ - निर्ययौ मस्स्यवद्छभः ॥ ३९
युद्धा यकारयामास ताडय न्नरुमण्डल
हनूमत स्महालमान - तत्समो मत्स्यवहलमः ॥ ४१
स मास्त दव श्रीभान्‌ - सकृद्ध श्चीरुवनात्‌
तस्योरसि शिलास्पश् - पुष्टि रताडयत्‌ ॥ ४१
तल्रहार विदीर्णोराः - मानय न्पवनात्मजम्‌
सूर्नि सन्ताडयामास - पाणिभ्या म्मलस्यवल्लभः ॥ ४२
स तेन तलघातेन - दष्टाप्रस्सनः कपिः
विधुक्वाभरूषण नेत्राभ्यां -मुहूर्त ध्यानमास्थितः । ४१
अथ वीर्यं समास्थाय - मारुति र्थीनि विक्रमः
धावतिस्मातिवेगेन - जिघृक्षु मेत्स्यवत्लभम्‌ ॥। ४४
सिहुसहननोपेतः - शफरीनन्दन स्तथा
ग्रीवां ग्रहीतु कामोऽ्य ~ वितेने प्लुतलाधभम्‌ ॥ ४५
यावद्गल नं जग्राह - मारतेमैर्स्य नन्दनः
गृहीत्वा पादयौस्तावत्‌ - श्रामयामास तं कपि; ॥ ४६
सोऽपि बुद्धविरेषन्ञः - भाष्घ्यो मत्सरविह्वलः
भ्राम्यमाणो हृनूमन्तं ~ जटूकावद्गले प्रहीत्‌ ॥ ४७
षट्‌चःसारिसः्पटलः २५६१
गृहीत कण्डनालस्सन्‌ ~ कपीन युदधसंभरमः ॥
बला्विभाचयामास्त - गले प्राह्ण मात्नम्‌ ॥ प
व्र्थीितोद्मौ माल्स्यः - क्रोध ताम्रविलोचनः
जघा नोरसि मुष्टिभ्यां - घनाभ्या मिव मारतेः ॥ ४९
हनूमानपि पार्णिभ्यां ~ घातयामास शाफरि
एवस्मवल युद - चक्ततुर्भीमविक्रमौ
मालस्य शाखागृगौ घोर - अव्यवस्थ जयाजयौ ॥ ५०
अधान्तरे महाप्राज्ञो - हृनुमाम्नीत्तिनं
पूणः
जिन्तयामास वमत्मि ~ कोन्वय वुद्धुमेदः ॥ ५१
मदीय मुष्टिघातेन - पाष्णिघातदयेन च
प्राणान्वत्ते पुमान्वीरो - युद्धायाह्वय ते पुनः ॥ ५२
अथाबवीद्वायुुत्रः - गमितं मत्स्यव्लभम्‌
को भवान्पुरुषश्रेष्ठ - मत्समान पराक्रमः ॥ ५३
मूध्नि सन्ताडितोऽपि त्व - पाणिभ्यां पृष्ठमागतः
प्राणान्पुनर्घास्यस्ि - कष्तवं ब्रूहि यथाथतः ॥ ५४
शरृत्वातु वचन न्याय्यं - मसते मेल्ल्यवल्लभः
स न्यवेदय दात्मानं - पुत्रं हुनुमतः प्रमोः ॥ ३१
पुनः प्राहु कपिषेष्ठः - किस्मयाविष्ट मानसः
कोवा हनूमाू मत्तिमन-त्वं वात्य कथ सुतः ५६
कावाते जननी लौके - कत्र वाधः प्रतप।
दति सचा{दत स्तेन - विनयाव्रनत स्सुषीः ॥ ५७
आत्मदृत्तं परं तस्मे - वक्तु सधरुपयक्रमे
पुरा दाशरथी रामो ~ र्घुवश समुद्धवः
अग्रमेयगूण दश्रीमानू ~ सवैभरूत दयापरः ॥ व
पितु स्सत्य प्रतिन्ञ्य - प्रतिज्ञा मनुपालयन्‌
सीतया घमंपल््या च ~ लक्ष्मणे नानुजेन च
` विवे दण्डकारण्यं ~ तापसाश्चय मुत्तमम्‌ ॥ ५९
२७२ शी पराशर

तस्य भार्या महाभागां - सवेलक्षण रक्षाम्‌


त्रिलोक सुन्दरीं सीतां - श्रुत्वा दृष्ट्वा च मेधिर
राघवौ वञ्चयित्वा हि - रावणौ हृतवान्‌ शठः
ततौ राम स्मुदुखार्तो - मार्गमाणो वने प्रियां
सुग्रीवेण समायुक्त - स्तेन सख्य चकार सः ॥
ते प्रतिनज्ञाप्य राजानं - सुश्री प्राणसन्निभम्‌
उपलभ्य च सीताया - वृत्तान्तं बायुनन्दनात्‌ ॥
ततस्च रावणपूरीं - र्का मन्धि परीवृता
ददशं सपरीवारं - मध्ये कल्छौर मालिनः ॥
समुद बद्धयामास - गमन प्रतिबन्धकम्‌
कपयः पताकाः - नानाविध विचेष्टितः ॥
इतस्ततौ महाशैखा ~ नानीय दृढविक्रमाः
समुद्रे पततयाञ्चक्नूः - स्थरीकरतुं महूावसाः ।।
अस्ति कदिच महाशरो - कपि मतिमतां वरः
हनूमन्नाम दुघंषैः - पारवती प्रियनन्दनः ॥
सुग्रीबाद्धद वैदादि ~ सिवो भीमविक्रमः
आनीता बहव इदौखाः - तेन बद्‌, सरित्पतिम्‌ ॥
तदा तस्याभवस्स्वेदः ~ परिश्रम समुद्धवः
छलाटपटहुकायां वै “ भुक्तापर इवा बभौ ॥
तज्जलं पाणिनाष्ृष्य ~ चिक्षेपान्धिजले कपिः
समूद्रास्तस्थिता कावि - दीघंदेही च नामतः ॥
मल्स्याङ्खना महासत्वा - क्षुधया श्षुब्धमातसा
तस्प्वेदजर म्र ~ पीत्वाच सुखिता भवत्‌ ॥
सा सुतं जनयामास - हनूमत्सम विक्रमः
मह्स्यवल्लभ नामानं ~ दारैरपि दुर्जयम्‌ ॥
षट्‌चत्वाग्त्पर्छ,

सोऽ हेनूमन्तः पुत्रौ ~ दीधंदेही प्रसूर्मम


गन्वर्ववानता पूवं -मममाता पत्तिब्रता॥
मतङ्गमूनि शापेन - मस्स्ययोनि जगाष सा
दत्ताशापावधिस्तेन - प्रसन्नेन महपिणा ॥
७३
स्वेदोदकं कपीष्द्रघ्य - तवनधुतरे निपरिध्यत्ति
तदा गर्भामवेदाश्ु - मत्ता च नुतोदथः ॥ 21
मत्स्यषट्लम नामाङ्भुः - हुनूमत्सम विक्रमः
गाम॑ष्यक्लि तदा भ्रयः - गान्धवंवपु रेवतत्‌ ॥
जाति स्मृतिश्च ते भया - न्मल्स्यजन्मन्यपि स्फूटं
भूतभावी भव दस्तु - ज्ञनमस्तु लुभाङ्जिते॥
इत्येवं धनिना दिष्टा - सद्यो सत्स्यश्चरीरिणी
सतामाज्ञाहिदुर्खष्या - देव दानव मानूषै" ॥
इत्येव बुधदिष्ट म्मे -मम मात्रा पुरा विदा
तदा प्रभृत्यहं प्राज्च - मातु बेचन गौरवात्‌ ॥
वसता म्यस्मिम्पुरे रम्ये - मौसवण वशानुगः
पार्यन्तदिदं द्वारं - भुंजे मोगा स्यथेप्सितान्‌ ॥
इदानीं त्वा महं पद्यन्‌ ~प्रविष्टं द्वार स्निधिम्‌
संप्राप्तः प्राप्तरोषस्सन्‌ -ह्तु कामो हृताघ्ुसम्‌ ॥
एवे निवेदितं सर्वं ~ पृच्छकाय हितायते॥
दद्युक्तचनंव मत्स्य वस्लभ कपिवल्छभ
कृपा प्रेमाद्र॑चित्तस्सन्‌ - प्रत्युवाच वची दितम्‌ ॥
अहमेव ह॒नूमान्वै ~ दिती तव सुविक्रम!
रामकाथंवशा स्नूनं ~ आगतं स्तव स्चिधिम्‌ ॥
रमौ दाशरथि स्तीर्त्वा - सेतुं च सरितांपतिम्‌
कङ्का निरोधयां चक्गूः - कपिभिः पवेतोपमैः ॥
38)
७४ क्षी परक्ञर प्रहिता

ततोमैसवणः प्राप्तो - रावणेनाभि चोदितः


वञ्चयित्वा कपीन्सर्वान्‌ - गृहीत्वा, सघवानपि
जगाम स्धपुरीं सीध - तेनाऽटं समूपागतः
इत्युक्त वचनं तातं - कपी मत्स्यवल्लभः
स्तुत्वा स्तुतिभिर््याभिः - साष्टाङ्ग प्रणतोऽभवत्‌ ॥
उत्थाप्य कपिनाथ रतु समाघ्राय चमूथंनि
भालिकिद्क सुतं श्रीमान्‌ - परमानन्द निर्भरः ॥
ततोऽ्रभी त्कपिश्रेष्ठः - प्रश्रयावनतं सुतम्‌
भवान्ममात्मजो नूनं - समपौरुष विक्रमः ॥
देव दानव गन्धवं ~ पतगोरा किन्नसः
न स्थातु मेऽग्रतः इशक्ताः ~ कि पुनर्ुढकर्मणि ॥
विभेम्ति प्रशंसायाः = समधर्मेण संशपे
जगन््रयेऽपि कश्चिन्मे *प्रतियोद्धा स विधते ॥
तततो सप्पूत्रभावेत - युधि स्थित्वा ममाग्रतः
वजा {नसम प्राद्याः मुष्टिघातास्तृणीकृताः ॥
अतश्चिरं सुखं भुंक्ष्व - दीधे पायुनवं षयः
छर स्वाष्टसुना न्सौम्यान्‌ - मद्र(न्मद्रगुणान्वितान्‌ ॥
अद्यप्रभृति ते पुत्र ~ माभ्र व्ववापि पराजयः
स्वास्ति तेऽस्तु गमिष्यामि - कार्थं ह्यस्ति ममाग्रतः ॥ ९३
दव्युक्तवंतं वचनं कपीश्वरं
परमेशधित्वा पूरमध्य गुरं
तदा सुतं स्याऽनुजगाम मदिरं
दातं पदानां स्फुट सौहुदक्रमः ॥ ९४
हृति श्री परादर संहितायां श्री पराशर मँत्रेयं संवादे
हुयुमल्मातारर द्भ्व कथमनाम षदुवत्वास्विल्यटला
॥॥ ( श
श्री परारार संहिता
सप्ठचत्वारशत्यल्त्रः
~ मेरावण वधौरपाद्यानम्‌ :-
श्यो॥ येगुणाः वर्णिताः पूर्वं -मन्माव्रा तदभिन्नयां
ते सवे तत्र सन्दिष्टाः - हनूमति ततोऽधिकाः ॥
इति घादि कपैः पूवो - विस्मथाविष्ट चेतनः ॥
रज्ञा मानना हि दघ्या - प्रभ्रुणां नीत्ति रीदश्
इति तं सान्ट्वभन्‌ पुत्रं -परमानन्द तिर्भरम
अनुयात्रां निराचक्रो -भाविकार्यं मनुस्मरन्‌ ॥
निषिद्धगमनः पुत्रः ~ नीतिबोधन पूवेकम्‌
पुननिनृत्त विक्रान्तः - ध्यायन्‌ तत्पादपद्कुजम्‌ ॥
पुनरागमनाकाक्षी ~ मारुते मह्स्यवह्लभः
यथां स्वदेश संप्राप्तः ~ तूष्णी मास्तसमूढवत्‌ ॥
हनूमानपि धर्मास्मा ~ रामकायं त्वरान्वितः
ददर्गान्तिःपुरे रम्ये ~ मेरावण मत्तम्‌ ॥
पव॑तप्रतिमाकार - कालाग्निमिव तेजसा
भयद्कुरच सत्वानां - विश्वसन्ति मिबोरगम्‌ ॥
ततः कोधवशापन्नः ~ सहसा वययुनन्दनः
त मूर्ध्नि ताडयामात्त ~ दृढबदधेन मुष्टिना ॥
तेन मुष्टि प्रहारेण ~ स दैत्यः पापकमेङृत्‌
अमममं बहु मोलि ~ पुव तादृश व्यथः ॥
दैव्येन्द्रोऽपि' महामायः ~ क्रोध संरक्तलोचनः
ज्वार मुष्टिवातेन - सविषेव हताशनः + १०

ववुधे वानरश्रेष्ठ - वायुपृत्रजिघां सतया


स्पष्ट भूतल पादाद्कः - दृष्ट मेघशशशिरोषटः ॥ १९
श्री प्र्तश्र संहिता
२५६
ज॒ष्टाचल दसी नासा - स्पष्ट चक्र कलीनिकः ॥ १२
वदिधौ गह्ाकायः - कोऽ मित्यनुचिन्तयन्‌
धावति स्मातिवेगेन ~यत्रास्ते वायुनन्दनः ।। १३
द्ध सदुगतिवेमेन ~ पादपाः पाड्वैवत्तिन
कवि दुसु्लिता स्सवे -भग्न शाखास्तथापरे ॥ १४
धिधिदीकरत पाषाण = सत्विबन्धा दिशीच्चयाः
तदम सनीरेणं ~ चालिता अचला अपि ॥ १५
सैादण पदन्यासः - सकप्ये च वदुन्धरा
अगसिगम्य सथा दैत्यः - विस्मित कपिपुद्धुवभ्‌ ॥ १६
तच्छभ्यां कर्यो राद्यु - घातयामास मूर्धनि
रक्षप्रवुद्ध कायस्य ~ दर्शना द्िर्मितः कपे. ॥ १७
भेरावण कराघातं - तुषाघात ममन्यत्तः ॥ १८
शय स्तुणीकृता घातं - व्यासक्तमनसःकपिम्‌
कपो फालदेशे च - ताडयामास दानवः ॥ १९
ततो निवृलव्यासङ्कुः - प्रबुद्ध इन मार्तिः
दृढास्यां मुष्डिवाताभ्यां - वक्षो विव्याध रक्षसः! २०५
तेन भष्टिश्रहारेण ~ विदीणैहृदगोऽुरः
पपात सहसा भ्रूमौ - छिल्नूट इव द्रमः ॥ २१
पत्तितं राक्नसं दुष्ट्वा - सवभूत दयापरः
न्‌ प्रहारमनास्तुर्णं - मारुति नीलिकोविदः ।। २२
अथान्वेष्टु नुपसुते ~ राघवौ वर्णिनौ
चक्षु व्यप यामास - सेत्रोऽन्तःपुरे कपिः ॥ २९१
अथान्तरे बहःसापो - निजमाया मनुस्मरन्‌
मरावण स्समरुत्थाय - दुद्राव क(पनायक्रम्‌ ॥ २४
आयान्त मसूरं दृष्टवा ~ मारतिर्भीमि विकरपः
गृहीत्वा पादयो राश - भ्रामधित्वा व्यताडयत्‌ ॥ २५
सप्तचत्वारिशःपटसः ९७६७

तेन संमतो दैत्यः -क्षणा दुद्बुद्वेतन


प्रपाक्तं पात्तपनञ्चक्रे -कपीश स्पोपरिवतम्‌ |
अपयास्तं पर्वताकारं - पवंतस्सदृदं कपिम
तखग्रेणेव चिक्षेप - प्रहरन्‌ भूखपद्कुनम ॥
क्रोधेन महताविष्टो - निर्दहन्निव मेदिनीष्‌
दंशतिस्म महादन्तैः - हनुमन्तं दिते स्यु. ॥।
तथाविधंतुत दीक्ष्य - प्रहसन्निव मारुतिः
गण्डयी स्ताडयाञ्चक्रे - सापराधं गुरर्यया ॥
कपौरुताडने नास्य ~ भना दशनयङ्तयः
रौग्रघतिन रौलस्य - दृषदां सन्धयो यथा 1
तती निर्तिष्णवदनो - दैत्यस्तदवमानतः
नखं श्चिच्छेद सामर्षो - यथाऽकर्कोविदष्टरकः ॥
त्नखक्षत विद्धा्धः - सवदुधिरः रञ्जितः
अमूर चूडपुष्पाढच - स्सकषभौ किथुको यथा ॥
विदारयन्तं नखरः ~ कराग्रं दितिनन्दनम्‌
नखैविपाटयित्वा तं - दूराच्चिक्षेप मारुतिः ॥
सन्धाय पूनरेवाशु - सिन्नं निजकलेबरम्‌
दुद्राव दानवः क्रुद्धः ~ शिरसऽभ्यहुनत्कपिम्‌ ॥
सवदा घोर कर्माणं ~ राक्षसं कपिनायकः
वाछे नावेष्ट्य दीघंण - चूर्णयामास पर्वते ॥
तथापि नमतो दत्यो ~ महामायोऽत्तिदास्णः
युद्धा यौत्थाय सहसा ~ पुनरेवाग्रत स्थितः ॥
गतागत भहध्राण - व्यक्स्वा व्यक्तककेलरं
हताहत निजप्राज्ञं - दृष्ट्वा कपिकरुाग्रणिः ॥ ३५७
विस्मय परम लेभे - पद्भ्याम वा्हनत्पुनः
एवं घज हनुमान्‌ ~ एकविशति संख्यया ॥ ३८
२७०८ श्री धरार परिता

तथापि नप्रतौ मायो ~ बहिषद्घाटि तान्वकः ॥ १९


एव भैरावणे नास्य - कथिनाथस्य धीमतः
देवदनव दवष ~ धौरं बुद्धं व्यजायत ॥ , ०
अदष्ट्वा राक्षसस्यान्तं - दुष्ट्वा राघवदुर्दशाम्‌
चिन्तांभरेदे हनुमान्‌ - संश्रप्तं सद्धुटं महत्‌ ॥ ४१
अथ चिन्तयमानं तं - दुरद॑ण्डी हितकारिणी
मरावण स्वसा प्राहु - गतस्तेहरसाऽग्रजे 1 4:
जहि मैरावणं पाप - हनुमन्‌ मा विचायंताम्‌
दुर्मरं सवैलोकाना - शल्यमेष न संशयः ॥1 ५२
शरृङ्गरूपधरा प्राणाः ~ सञ्चरन्ति शिलान्तरे
यावन्न तेषां हननं - ताव स्नास्य मृतिधुःवम्‌ ॥ ४४
अतोऽस्य चूणंयप्राणान्‌ - चरतो शृद्ध रूपिणः
तदा सुचध्यः पापात्मा ~ सवेब्विष्टप कण्टकः ॥ ४५
इति मर्मविधा साघ्वी ~ कीरिते मरणा स्वयम्‌
मरावण। जगादैनां - स्वसारं साश्रुलो चनः ॥+ ४६
अयि दुदैण्डि ममेज्ञे - मम ममं कथं पुतः
अवेदयान वाक्रौस्त्व ~ मया कि दुष्कृतं तव ॥ ५७
अज्ञानादूबारभाव। च्य - य-मयापक्ृत पुरा
तत््न्तन्य मिदानीं मे ~ यु गहानिस्सहाननु ॥ ॥1.
अद्यप्रभुति ते पूत्रो ~ नीरकभयंऽरिमर्दनः
पालमिष्यति साज्यम्मे - भूयासं साध्यकर्मणि ॥ ४९
इति प्रल्पमान तं - दुदण्डी भ्रातर सती
उवाच दीनां वाचं वै - साश्रुगद्‌गद कन्थरा ॥ ५०
अथि श्रत्तः परा किन्नु - बुद्धि नैतादृशी त्तव
अहं तव स्वसा प्येष - नीरमेधोपि' सत्सुतः ॥ ५१
आवां केनापराघेत - कारागृह निवेयिते
निग स्व महाभारेः - संयुते केन चागता ॥ ५२
संप्तचत्वारिशत्पघ्लः १४५९
त्वया निष्कारणं भ्रातः - पातिते दु खकषागरे
आवा मुद्धार्या्क्रं ~ कपिरूपेण दैवतम्‌ ॥ ५३
नासहिष्ट तवोत्सेकं ~ सवलोक प्रबाधकम्‌
सन्मागंवर्षिनौ नूनं ~ आवयोरष्टदैवतम्‌ ॥ (81
जन्भप्रशृति सपुत्रो - मन्पूख नैव पश्यतति
ततोत्सुकाप्यह रातः - तन्धुख नानलोकयम्‌ ॥ ५५
अद्यत्वा त्निहतं षिद्ध - सरेण कपिनाऽमुना
जीविताशा पुनरज्याय - स्त्यन रोकापकारिणीम्‌ ॥ ५६
दुदंण्डि कचनं श्रुत्वा - परुषं परधाक्चरम्‌
मेरावणौ खरो दोच्चैः - मुक्तकण्ठो प्यनाथवत्‌ ॥ ७
इति रुदति दितेस्सुते हनूमान्‌
प्रतिवचना दिति तां निवायं तूर्ण
नचन प्रपि जगाद लोकनाथः
सकल हितावह्‌ सायं पूज्यभाक्षः ॥ भद
स्वयमिवे हननाय राक्षसान
सुखकरणाय सता म्ममावतारः
अख मिहु कृपया दुरात्मने
स॒दपक़ृते रयमेव मूलहतु ॥ ५९
इत्यभाष्यं तच दश्रीमान्‌ - दुदैण्डीं मास्तात्मजः
इति होवाच वचनं - मैरावण मरिम्दमः॥ ६०
हन्त मेरावणोन्मत्त दुबु द्धं बन्धुपीडन
अवजानासि न स्सर्वान्‌ ~ कथं रावणचोदितः ॥ ६१
ददश घ्यसनं प्राप्तं ~ रावणः किन्न बुध्यति
किन्तु दृह दय स्त्वं वै - परहस्तेन कावित्‌ ॥
२८० श्री पराद्यर संहिता

बन्धुभाधेन ते मृघ्यु - रन्तरे स जहषंति


नील मेवमुला भृत्या ~ महदैश्वं मीदृं
सन्तोष प्रगभं ताव - तवात्मानं न बुध्यसि ॥ ६३
किन जानासि मूढासन्‌ - राघवौ जगतांपती
सीता भिव रमां देवीं - रावणो दुम॑ति येधा ॥ ६४
स्वसार पपि साक्षात्ते - दुरद॑ण्डीः साधुसस्मताम्‌
कथ बध्नाचि पपात्मन्‌ - शरह्ुखाभि स्सपृत्रकाम्‌ ६५
महापराधिनस्तेऽद्य - मरणं सांप्रतं भवेत्‌
अशाधुरपि साधृत्वं ~ भजते साधूुस्रङ्खमात्‌ ॥ ६६
भवादृशो न दुष्टो वै ~ दुजंनो जगतां त्रये
इत्युवाच नयाभिज्ञो - अञ्जनानश्द वर्घनः ॥ ६७
पादे नाक्रस्यं वामेन ~ राक्षसं पवेतोपमम्‌
पादं प्रसारयामास - भृद्धनाशाय दक्षिणम्‌ ॥ दम
ते नोक्लिप्य हिलाद्शीध्र' ~ भृङ्गास्संचरतोप्यथः
युगपत्पादपद्नेन - चूर्णयामास मारुतिः ॥ ६९
हतेषु प्राणरूपेषु - भद्धषुदितिनन्दनः
क्षणा न्ममार निश्सारः - पाकशासन कीटवतू ॥ ७०
हते तस्मि स्पुरे नाथे - तत्राभू द्रौदनस्वनः
तानृश्नुत्वाकशणारापान्‌ - दयाद्रेहुदयस्तदा
प्रव्येकं माजेयामास - नेत्राश्रूणि कपीश्वरः ॥1 ७१
निमा न्मोचयामास - दुदैण्डीं तत्सुतं तथा
पातारुलङ्का राच्येऽक्षिमिष्‌ - नीलमेघं नियुज्य सः॥ ७२
दुदण्डी भार नीरेण - सारसेन जलेनवे
अभिषिच्य तदा श्रीमानृ ~ जगाद कपिमायकः || ७३
राञ्यं पालय धमण - यतौ धमं स्ततौ जय
अधर्म मारु श्रीमन्‌ - स्वप्नेपि न कदाचन ॥ ७४
सप्तचत्वारि्चत्पटलः ९८१

अधम समाचरत्‌ दष्टो - हतो मेरावगो रणे ॥ ७५


एवं वदन्तं कवियूधवयं
प्रणम्य साष्टा्ख मभद्धविक्रमं
स्तोत्रं रनेकैः श्रुतिमौङिसारैः
तुष्टाव मात्राक्षह्‌ नीरमेधः ॥ ७६
~: नीलमेघ स्तुति :-
ष्मो ॥ सच्िदानन्दषपाय भषहिटश्थित्यन्तकारिणे
चराचर स्वरूपाय - पुराणदुरषायं च ॥
नमो खोकशरण्पाय ~ दीनसंरक्षणाय च
भक्तपालन हपाय - आपन्नाति हराय च ॥
स्यत्पाददर्शनाददुःल - शेषं नः प्रणश्यतु
अनेकजन्म साहसं :- संभृतं पृण्यमस्ति मे ॥ ७९
नवे त्कथ त्वदीयांधि ~ दशन स्या दहेतुकम्‌
आगामि श्रेयसो हतु - वंतंमानाच शोधकम्‌
पुवंपुण्याजितं कस्य - नाक्ञास्यं तव ददनम्‌ ॥ [9

अद्य मे सफलं जन्म ~ मवं व्पादाञ्ज वन्दनात्‌


कतार्थाः पितर स्सर्वं ~ मम वंस समुद्धनाः॥
फचतिः क्रतवोनूनं ~ विध्राः सत्याराषीऽभवन्‌
यथार्थो जनबादश्च - चिराय भविता मम॥
अपि जन्दरु म॑हदृदुःखौ - जीवन्भद्राणि प्यति ॥
मैरावणोऽपि दृष्टात्मा - मातुलो भम निदेयः
सद्गति प्राप्नुया त्सत्य - मिति मे निशिता मतिः ॥
आदिष्ट सवंगा्रोऽयं ~ साक्षात्छृत पददयः
व्वल्पादघात सम्पष्टः - हृत प्राण समीरणः ॥
36)
२८१ श्री परादर संदा

एवं विधः कथस्वामिन्‌ - नमुच्येत ग्वाबुषेः


अन्थथा कथ मन्येषां - मुक्त्या भजता मपि ॥ ८६
अद्य प्रभृति नः स्वामिन्‌ ~ भरुया द्भक्ति पदाब्जयोः
धर्मार्थं काममोक्षाणां - इयमेव प्रसुषम ॥ ८७

~; आञ्जनेय मङ्खठ टोका :-


श्लो।। शाखे मासि दृप्णाया ~ दक्ञम्थां मन्दवास्तरे
पर्वाभादर प्रभूताय - मङ्कल श्रीहनूमते ॥
करुणारस पूर्णापि ~ फएलपूष भरियाय च
नानामाणक्य हाराय - मङ्ख श्रीहनूमते ॥
सुतच॑ला कल्राय - चतुर्भुज घराय च
उष्टरालंढाय सौराय ~ मद्धछ श्रीहनूमते ॥
दव्यमङ्कल दहूय ~ पीतास्मर धराय च
तप्तकाञ्चन वणय - मङ्खल हनूमते ॥
भक्तरक्षण शराय - जानकी शोकष्रिणे
ज्वल स्पाचकनेत्राय - मङ्ककं श्रीहनू
पते ॥
पस्पातीर विहाराय * सौभित्र प्राणदायिने
सृष्टि कारणगूताप - ग्रे श्री हनूमते ॥
रम्थावन चिहूराय - गन्यनादप शरासने
सवलोक कनाथाय ~ सङ्कु श्री हन्ते ॥
पञ्चाननाय भरौीलाय - कारनैमि हराय
कोौण्डिन्यगोत्र जाताय - मङ्कुलं श्रीहनूमते" ॥
इति स्तुत्वा हूमूमन्तं ~ नीटमेधो गतव्यथः
भ्रदश्चिण नमस्कारानू - पञ्चवारान्‌ चकारः ॥
ततो हनुमदाज्ञप्तो - भूञ्जानं विषया स्बहून्‌
यथोक्त{(विधिना सज्यं - पाख्यामास धमंचित्‌ ॥
सप्तचत्यारिगत्पटलः ठ्‌

अञ्जनातनयोऽप्याशु ~ मागेमाण स्सराघवौ ।


ददर्गात्पूरे सुप्तौ ~ पेटिका मध्यवतिनौ ॥ श्ण
गृहीत्वा पेटिकां सयः - कक्षमूलेऽन्यथा कपिः
पून ययौ महावीरः ~ प्रथमागमन क्रमात्‌ ॥ ९९
निजागमन मेकाग्रं -प्रतीक्षन्तं महाबलम्‌
दीघदेही सूतमामे - दृष्टवाभ्म्स्यवत्लणम्‌ ॥ १००
दूरा ल्िरीक्ष्य पितरं - प्रत्युत्थाय कृताञ्जलिः
प्रोवाच वचनं सांत्वं - विनयेन नयेनच ॥ १०१
भरृत्यभावोन ते स्वामिन्‌ - मयि कुत्सित जीविते
यत स्सव्यपिमूदेऽस्सिन्‌ - त्वयायं धायते धरः॥ १०२
रतेषु पितरः पुत्रान्‌ ~ विविधेषु नियुञ्जते
तथापि न नियुक्तोऽस्मिन्‌ - क्वचि दर्थे स्वया गुरो ॥ १०३
तदात्मान सिद मन्ये - त्वल्छृपाया अमोचरम्‌
` सतांन बरुद्धभेदोऽस्ति - मम दौर्भाग्यं मीदृरम्‌ ॥ १०४
इति प्रेमरसाविष्टं ~ तनयं मह्प्यवल्लभम्‌
परमानम्द सन्दोहा -क्कपि स्साश्र रभूत्तथा १०५
यदुक्तं भवता पृत्र| ~ तन्नत्व य्युपपद्यते
किन्त निर्माय सन्म - भक्ति मेय्पनपाथिनी॥ १०६
सत गौरव माधत्ते - निरादिष्ट विधीयताम्‌
तथापि पुत्रभवेन - निरस्त गुरुताक्तमः
क्वचि दर्थे नियोक्ष्यामि - तन सन्तोषकारणातु ॥ १०७
द्देण्डितनयो ह्यस्ति ˆ नीर्मेषाहय स्मुधीः
मद्धवते ष्वग्रगष्यश्च ^तुणीढृत पुरस्दरः ॥ १०८
कृतराज्य पदिष्टौभू - न्मया भक्तानुकस्पिना
सोऽयं दुर्दण्डिकापुत्रो - रक्षणीयो मदीज्ञया ॥ १०९
२८६४ श्री पराशर संहिता

राक्षसाः क्रूरकर्माण ~ विधाश्यन्ति विमानना


अत स्सुचेन सन्तिष्ठ - मदाज्ञां परिपालयन्‌ ११०
इत्यादिश्य सुतं श्रीमान्‌ - हनुभान्‌ भार्तार्मजः
जगाम मनसा सेनां - सुप्रीवेणाभिरक्षिताम्‌ ॥ १११
वावक्नास्तमत स्सोमो याव न्नोदेति भास्करः
तावदेवादु संप्राप्तो - वानराणां चमू हरिः ॥ ११९
निजवालेन संवेष्ट्य पथापूर्वं चमू कपिः
द्वारदेडा मनुप्राप्त ~ स्तस्थौ ध्याय त्रूत्तमौ ॥। १६३
एवं प्रभावौ हि महान्कपीश्चरः
सुरासुराणा मपि दुष्प्रधषैः
न चामूना कोऽपि समान विक्रमो
जगत्त्रये चति मति मेमप्र॑भो | १११
इ प्यगस्त्मकथितं रुत्तमो
वायुपुत्र चरितं निशम्य बै
प्राप्तवान्‌ सपदि सानुजो मदं
विस्मयं च परमं ययौ मुने ॥ ११
षति क्री पराक्षर संहितायां पराक्चर मैत्रेय वादे
भैरावण वधोपाद्यानं ताम सप्तचत्वारिशस्पटकः
नैर नै न

श्री पराशर संहिता


अर्टाचत्वारिथत्पटलः
~ वैनत्तेय गर्वापहरण कथनम्‌ :-
शी पराशरः
श्यो।॥ अन्यं विशेषं शक्ष्यामि श्रुण्वतां पापनादनम्‌
मेत्रेध। भिन्रभावेन सावधानमना श्रुणु ॥
क्ष्टातचत्वारिशत्पटलः २८५

हृनूमा नञ्जनासूनुः ~ सच्चिदानन्द विग्रहः


गन्धमादन कँकान्त - स्वणेरस्मा वनाध्रयः |
अवाप्त सर्वैकामोऽपि ~ सर्य॑काप्यफलप्रदः
स एव हृदि सवीक्ष्य ~ छोकातुप्रह काम्यया ॥
समपादाम्बुज दृन्ट्रा - ध्यान निर्धूत कल्मषः
अभू सिजपरीवार - संवृत्तो ध्यान ततरः ॥
अथान्तरे भहासत्नौ ~ वैनतयः खगेश्वरः
निज सत्त्वानुसन्धानात्‌ ~ गर्वितो दृढविक्रमः ॥
छोवा भवे च्विथुञ्जानो - युद्धकरमं ममाग्रतः
देवो बा दानवो वापि ~ नरोवा प्नगोपिवा
यक्षोवा सभरत प्राण - स्सम पौरष विक्रमः ॥
यः कश्चिदपि नास्त्येव - शोधिते जगतां त्रये ॥
लब्धप्रतिष्ठाः कपयः - शेलेय वहुनादपि
सदृशास्ते कथ मे स्युः - निस्सीम बलसाङिनिः ॥
अहं वहामि पक्षाभ्यां - कुक्षिस्थालिल दिष्टपम्‌
कुष्ण नासयणं साक्षात्‌ - अप्रकप्य सुरापुरः ५
वल गर्वान्धिकारेण - नोहितर्च खगेश्वरः
आत्मान मदिजानाति - तुच्छीकृत जगत्रयी ॥
कदाचिददारकापूर्या श्रीकृष्णो यदुनन्दनः
रसनसषिहासनासीनः - सहितः सत्यभामया ॥ ११
सस्मार गरुडं गनं - परीहार विधीप्सया
स चागच्छ न्महावेगात्‌ ~ अनुध्यातो महात्मना ॥ १५९
प्राञ्जलिः प्रणतो भूत्वा तस्था ज्ञा मनूस्मरत्‌
ततः भोशाच भगवान्‌ ~ विनतातनयं हूरिषर ॥
२८६ धी पराद्यर संहिता

वैनतेय! महावेग - भ्रहाबल पराक्रम


सुबणंकदरी रम्ये ~ गन्धमादन पतते
अनुध्यायति धर्मात्मा ~ हनुमान्‌ भक्तवत्सकछः ॥ १४
तैन सम्माषमारधं मे - तपिहयनय सूत्रत ॥
आज्ञप्तो हरिणा तार्य - वेगेन जितमानसः
जगामतल्क्षदिव - गन्धमादन पर्वतम्‌ ॥ १५
तत्राप्य त्कपिश्रेष्टं - निर्चलस्वांत सश्रमम्‌ ॥ १६
हनूमत. पुरस्थित्ना = सोऽवष्टभ्य परै खगः
उच्चै राकारयामास ~ स्थिस्योग मिमं बहुः ॥ १७
आअदहूतोऽसि कपिश्रेष्ठं - श्रीकृष्णेन महात्सना
योगं विघट्य प्राज्ञ -मा कुरुष्व चिरंबनम्‌
त्वां छिना नोत्सहे मन्तुं = दुष्यं कृष्णक्ञासनं ॥ १८
नापश्य द्िपयं कञ्चित्‌ - बाह्यं कपिकृखाग्रणिः
रामवन्द्र पददृनदर ~ ध्यात निरचल मानसः ॥ १९
तदा दुपणं कुष्माज्ञां = सस्मर ्रीतिकातरः
निक्षेप तिजत्रोटि ~ तन्नास विवराम्तरे ॥ २०

ज्ञार्वापि दंकृतं तस्थ ~ सवेभूताम्तरस्थितः


वूष्णी मास्ते शकृद्र - मञानस्षिव भाश्तिः ॥ २१
सदा तश्चिरचलं वीक्ष्य - गरुडो गरढचेष्टतः
पुन राकारयाञ्चक्र - कर्णान्ति न्यस्त चञ्चुकः ॥ २९
अथ योगं कपिशरेष्ठः ~ उपसंहत मृद्यतः
प्राणायामं यथोक्तं ते - कर्षं सपुपचक्रमे 11 २३
दक्षिणेन भिरेच्यादौ - नाक्षारन््रेण योगवित्‌
दामे नापूरयद्वायुं - निरोद्धु, नासिकान्तरे ॥ २४
तदा सङ्कट मपिदे ~ भूतपूव शकुन्तरादट्‌
स द्िरेचन वेलायां ~ दु्निष्कास्य तेऽमूना ॥ २५
अष्टाचत्वास्थित्पटल. १५५७

पुनराप वेलायां - नियते नासिकान्तरः


कुम्भकेन यथा वायुं - निरोधयति माहतिः
तथा निरोधं नासतान्तं ~ सस्मार नतरौ स्वकौ ॥
पीडा समृद्धे देवं - प्राणात्यय विधायिनी
प्राणायाम ईच निमुक्तः - के।पना पन्नमाक्षनः ॥
अात्मपीडा निदानाच्च - कुष्णाना लज्नादपि
क्राध विनतापुत्रः - कालाग्नि) दीप्तिमान्‌
उत्पपाताथ वेन ~ पक्षाभ्यां ख लिखन्‌ मुहुः ॥
कपि ग्रहीतु कामेन - प्रवृ तनुमण्डलः
मेष सरदिरुष्ट पृष्ठाथेः - वीक्षमाणः कपि भुवम्‌ ॥
तदुग्रहान्तर खाभाय - चकार गति मण्डलीम्‌
तथा विधौद्यम तार्यं - विनिदिचत्याञ्जनीधुतः ॥
वार म्रक्ष सद्यः = वर्थयामास तद्ग्रहे
ततु दुष्ट्वा गर्त्मानू वै ~ मेधिस्तम्भामवायतम्‌
श्सश्रभ्रो ना दाय विश्नान्तस्तत्र वाल
विरद सूयं सञ्चारं - संछ्न हनूमदुभिरिम्‌
आप विश्चरातित छेत्तु ~ त मच्छ दधसांपतिः ॥
सिवेध वालधितस्य्‌ - तुण्डाग्रेण गरीयसा
हनुनी इव देवेन्द्रो ~ वरेण शतकोटटिना ॥\
पाक्ष तुण्डाग्रभिहण्डः - विपक्ष वरमदनः
चृकोप हनुभान्‌ ताक्षयं ~ तरिपुरेष्विव शङ्कुर: ॥
ततो वालाग्र छग्नाद्कः = बबन्धाण्डमिवाण्डजम्‌
प्रचेतः पाश्च सङ्काः - मारुतिस्तस्य रोषभिः॥।
दृढबन्ध निरुच्छ्वासं यंत्रोपल समयुतिम्‌
द्िगुणीकृत वातेन - क्षिप्तवा निव यन्त्रतः ॥1
दय
श्री पराक्ञर्‌ षंहिता

वालभग्न स्वसर्वाङ्ः - कारन्तक वशंगतः


धालक्षेपा दनिर्वायं - दवेतद्टीपे पपात सः ॥।
स भग्तपक्च मूखाग्रः ~ भग्नः गृद्याङ्ग संहतिः
भग्न तुण्डाम्र दण्डांतः - मग्नः क्षीराणवे चयः ॥
अथ क्षीरोद संस्पर्शात्‌ - पुनरुद्बुद पक्षतिः
विश्वाम्यनाम तत्तीरे - जगाम द्यारकां पुरीन्‌ ॥ द)

निविष्मवदन स्ताकष्यंः ~ विभृष्ट बलदपेकः


लज्जाभर समायृक्तः - श्रीकृष्णं सन्ददशंह ॥
लज्जावनत चूडग्र -पुरतं स्संस्थितरं हरिः
ड्‌ युवाच वच स्स्वादु - निगूढ विशद त्मितः ॥
कथ तिष्ठे खगरेष्ठ| = निविण्ण इष दृश्यसे
नानीतोऽपि कपिश्रेष्ठ - विलम्बः केन हतुना ॥
~^

न दुष्टोऽप्यथवा स्वेन ~ सञ्चरन्‌ कपि भावतः


त न्ममाचक्ष्न वृत्तातं - पृच्छतस्तत्वतः खगम ॥
ततः प्राह हरि त्यौ - हभियाऽवनत कर्थरः ॥
देवदेव! जगन्नाथ] - पुराणपुरुषोत्तम
तन्मायया जगत्सर्वं - मोहितं स चराचरम्‌ ॥
इतोगत्वाऽह मत्यर्थं - स दपं बरपौषरषः
गन्धमादन मद्रक्ष - गिरि सौरभबर हितम्‌
तत्राद्यं हनूमन्तं - निश्चर यौगनिष्ठ्या ॥
ततस्समीप मगमं - व्यवधि व्यथं संश्रमः
आश्रावय मथाऽहू तु = भवदाज्ञां गरीयसीम्‌ ॥
तथाऽपि नाश्रुणो देष - स्ता मलन्थ कथा रतिः ॥
गारुडं वचन श्रुलमा - मखारोपित विस्मयः
खन्राच विस्वरं वाक्यं ~- हूरिभिक्त पययणः ॥
अष्टाच्वारिशत्पटखः १८९

क्रि भिदं क्रियते जप्यं - धिक्पाषण्डसमेक्चणम्‌


समाह्वय हनूमन्तं - अस्ति तैन प्रयोजनम्‌ ॥
इति कृष्णेन सन्दिष्टः - भीतः कपि मनूुस्मरन्‌
वचनं करण प्राह ~ गरत्मा सश्च कन्धरः ॥
अस्वभावि मया यच्च - चापलं कमं करुवेता
दूवेचो भगवन्‌ देव - नोक्त हि जन्मजन्मनि ॥
स्॒वज्ञेन त्वथ( देवा = मदगवं हरणाय च
मृत्यु रेष. कृतो नूनं - कपिरूप धरो मम ॥
यस्था मास्ते दिशि प्राज्ञ - उदा(सीनोपि मारुतिः
तस्यै नमस्विसध्यं वै - कुर्णां पू्तेतर क्रियाः ॥
अथ चाज्ञापय स्वासिन्‌ - कतव्य मपरं मम
अयथावबल मारम्भः - विनाशः क्षयसम्पदः ॥
दति श्रुत्वा वचस्तस्य - प्रहस न्यदुनन्दनः
जगाद वचन म्थाय्य ~ मर्मद्‌धराटन तत्पस्ू ॥
ब्रवीषि कि मिद शुर) - पुरंवं नाभिभाषते
युक्त तव पशः - प्रकृत्यैव वेकृतम्‌ ॥
विक्रमस्य तव क्वापि ~ प्रतिधातो त विद्ते
सतु शाखामृगो हन्त ~ कोऽपि बन्यफलादनः ॥
अपहाय परीहास - गम्यता मेष नीयताम्‌
अस्त प्रयोजनं तेन - ।वरृम्बं माढृधा वुधा ॥
गतवेदानीं हनूमत - रामनामानुवर्णेया
कपे, भवस्त माहूते - सीतारामो महानिति ॥
एवं वदति गोविन्दे ~ स प्रव्याख्यान कातरः
तथेति प्रति जग्राह - प्राणे ष्वास्थां विहाय वै)
3४)
२९० श्री परार संहिता

जगाम तत्र वेगेन गन्धमादन पवत्तम्‌


यथापूर्वं ददर्शोष - तत्र शाखामरगोत्तमम्‌ ॥ 1
पराञ्जलिः प्रणतो भूत्वा ~ मन्दाक्षर्‌ मुवाच सः
कपे! भवन्त माहूते ~ सौतारामो महानिति ॥ ६
उद्बुद्ध नयन स्सथः - हृस्ताकृष्ट इव त्वरन्‌
असमाप्त्यापि योगान्त - मुवाच कपिशेखरः ॥ १.1

घन्योऽस्मिकृतटृत्योऽमि - महाभाग्योऽह्मियत्वया
सुखं मे प्रापितं श्चोत्रं ~ रामनाम कथामृतात्‌ ॥ ६
इदमध्यं मिदं पां - अयं पुष्पाञ्जलि स्तव
फला नीमानि गुह्टीष्व - मधुराणि खगेश्वर 1 ६
यथा मे राघवः पूज्यः - जाग्रसस्वप्न सुधुप्िषु
तथाचापि समच्यंस्त्वं - रासना परायणः ॥ ६
सन्दश्य सदे! रामं - गच्छ यत्रास्ति राघवः
आरोह त ममस्कन्थ - मथवाऽह्‌ सनुत्रजः ॥ ६
एवं वदति संप्रीद्या - वायुपूते महात्मनि
तत्स्कन्धारोहणाद्धीबः - प्रयातः पुरतः खगः ॥ ६
गन्तव्य वर्त्मा प्रणया त्कपीनद्रौ
ह्यरत्ि मात्र तमनु प्रयातः
नचे पुरस्तात्‌ प्रतियानकाले
मुहृतेगम्य सर्ग क्षणाद्गतं ॥ , ७
आर्थांत मारा ददयाद्वि शभ
कृताञ्ज राममनुस्मरन्त
पुरस्सर स्बणंपतत्नि बिं
निरीक्ष्य कृष्णो रबुराम तां ययौ ॥ ७
सप्यभामां ततोबीक्ष्य - वचनं चेद मब्रवीत्‌
रामोऽहमभवं देवि! त्वं सीता त्वं वह बरुतम्‌ ॥ ७
धष्टाचत्वारिशत्पटलः १९६

श्रीकृष्ण वचनं श्रुत्वा - चेत्थं सध्याऽकरोद्यति


नागम्‌ ज्जानकीरूपं - दृष्ट्वा कृष्णोऽवदद्रचः ॥ ७३
स्वरितं कूुरुसीतानु - वेष मेषः कपीश्वरः
नोचेद्धवेद्गवंभद्धाः - अस्माकमपि मानिनि ॥ ७४
सद्यभामा विचिन्त्यात्म- न्यच कतुं भिदं कथम्‌ ?
श्रीकृष्णो मां परीक्षाथं - सित्थं संकटप्य बाधते ॥ ७५
रविंमणी कथ मप्येत - त्कतु नाहति सरवेधा
दति निश्चित्य कृष्णाय - सद्योवचन मत्रवीत्‌ ॥ ७६
रुविमण्वां तष चेत्‌ प्रीति - स्तया कारथित्ु वरम्‌
न युक्ताऽह्‌ भिदं कतुं - मिदानीं यदुनन्दन। ७७
इत्याकरण्यावद त्कृष्णः - सत्यया द्ुतमानसः
एष आगच्छति कपिः ~ तवचेश्रास्ति धीरता
रुविमणी मपि वा सद्यः - कतुं भाज्ञापया म्यहम्‌ ॥ 1.

दःयुक्तव॑तं श्रीकृष्णं ~ लज्जावनत शीकरा


सत्यभामाऽवद न्नूनं - रुकिमण्यपि चरेत्कथः?
मयाऽकृतां क्रियां कतुं - नैतस्यापियोग्यता ॥ ७९
श्रीकृष्णः इवकिमिणीं वीक्ष्य - कतुः माजा प्रयच्छति
नोचेद्धूवे दमवभङ्कः - अशमाक्षपि मानिनि ५9

र्वमण्यभूदुकम मनो्चभूषणा
विदेहपुत्री सहधर्मचारिणी
पुरीषर द्वारवती तदानी
ह्यास दयोध्या सवुराज्यधानीः ॥ ८१
तत्रे सिहासनासीनं - सीतया सहु राघवम्‌
ननाम हनुमान्‌ भक्त्या - प्रदक्षिण पुरस्सरम्‌ ॥ प
उत्थाय प्राञ्जलि भूत्वा ~ परमानन्द नि्मैरः
तुष्टाव स्तोत्रभावैदच - वेदांत रुष्व हितैः ॥ प्व
२९१ ध्री परादयर्‌ सदि

जगौ रामकथा श्राव्या ~ दानन्दाश्रुककः कपिः


ननते नुत्यशास्वज्ञः - सर्वान्‌ विस्भारयन्‌ सभाम्‌ ॥ ।
तत.कुशकरू मापृष्टो - रघुनाथेन धीमता
सर्वत्र कुदं प्राहु - विनयाऽवनतः कंपिः ॥ ।
त्वयि त्रातरि भक्तानां ~ नाभ विद्यते कचित्‌
अधिरोहति पूर्वाद्भि - भास्करे तिरः करतः ॥ ८
इ प्यावेदित भक्ति त ~ मब्रवी द्रवृनल्दनः ॥ ८
उपपन्न भिद सर्वं - त्वयि भक्तशिरोमणौ
त्वत्प्रमाणा वथ स्वँ ~ नूनं दुष्टं ततस्ततः ॥ ८
एकः प्राणश्शरीरेऽस्मिन्‌ - सीतायां द्वस्त्रयोऽनुजे
चत्वारस्तु इमे प्राणाः - तस्मात्सवं प्रियौ भवान्‌ ॥ य
इत एहि कपिश्रेष्ठ - गृहाणीमां मणिश्लजम्‌
स्कन्धे धःय मालां वै ~ नोपेक्ष्योहि कदाचन्‌ ॥ ९
श्रतोसि हूनूमन्‌ नून - मायतो दुरवत्म॑ना
गच्छ शीघ्र मितो देशात्‌ - सुर्याभि गन्धमादनक्‌ ॥ ९
इद माज्ञावचो मालां - शिरसा धारयत्कपि; ।
पुनः प्रदक्लिणीकूत्य - प्रणवाम रघूत्तमम्‌ ॥ ९
इत्थ गिरीश तनयोऽनुमतो विदेह
पुत्री प्रियेण निजसोदर संयुतेन
कृष्णस्य राघवततयापि स विष्मयेन
तार्या हि सन्तुतपद स्स्वपदं जगाम ॥ ९
द्रत्ति श्रीपराशर संहित्तायां पराशर भँत्रेय संवादे
मश्डग्वपिहुरणं नाम अष्टाचरत्वास्शित्पट्लः
नैः नैः नैः
श्री परराद्रार संहिता
एकन पञ्चा. त्पटलः
~: हनुमत्पूजा सावन प्रकाश कथनम्‌ :-
गरी मैत्रेय. :~
य+ पराज्ञस महाश्राज्ञाः - स््रगिम विशारदा
पूजार्थं श्री हनूमन्त - पत्रधूष्पं फलानि च
यानि योग्यानि पुष्नाणि - तानिमे वक्तु मर्हसि ॥ [1

गरी पराशरः
कुन्द पाटर पुन्नाग - केतकी वकूुखानि च
संध्यावतं जपा नीप ~ लिकरबान्जोत्पला न्यपि'॥
करवीसाणि जातीक्च ~ मल्लिका चम्पकानि ष
मन्दार पारिजातानि ~ पराक कुसुमानि च ॥
कनकम्बर पृष्पाणि - द्रोणा न्य॑प तथैव च
नाराम्बसणि भव्यानि - कुटजानि शरुभान्यपि॥
कुरण्ट स्थल्पद्माति ~ केसरासन माधवीः
वनमस्टी कणिकार - कञ्जाक्ष चन्द्रकान्तकम्‌ ॥
सुरपुष्लाग कौसुम्भ ~ ककुमाष्टापदा न्यपि
सीमन्तिनी सुपुष्पाणि ~ हारद्रान्यन्चता न्यपि ॥
तिलाक्षतान्‌ श्वेतवर्ण - शारीया नन्रणा नपि
बिस्वामकछक दूर्वादिवि - अरविन्दवनं तथा ॥
सिन्दुवार शमी चूत ~ जम्श्रु सद्रजटा अपि
तुलसी माचिपत्रं च वटपत्र तथैव च
गौरीजटा मपामार्णं ~ पूजये च्छ हनूमतः ॥
कदली चूत जम्बीर ~ पनसाऽऽम् फलानिच
कपिप्य जम्बु खजर ~ बदरी दाडिमा न्यपि॥
९९४ धी परश्चर घंहिता

सीताफल महास्वादु मुर्वरिकफषं तथा


द्ाक्चाफलं चेक्षुखण्डं - नारिकेरं तथैव च ॥ १०
एवमादीनि पक्वानि ~ फलानि मधुराणि च
समपयेत्कपीशलाय- प्रत्यहं - मुनिसत्तम ॥ ११
अन्यं विशेषं वक्ष्यामि - धरुणु म॑त्रेय। तत्त्वतः ॥ १द्‌
कदलीवन मध्यस्थं ~ पूजये द्यः कपीश्वरम्‌
तध्य पृण्यफलं प्रोक्तं ~ गुणितं कोटिसंस्यया ॥ १३
हनुम द्विषयं यत्वं = हदयं कवचमेववा
सिध्यंति स्व॑कार्याणि - जपतः कृदरीवने ॥ १४
आवत्तेयन्‌ त्रिवारंतु - कदलीवन्‌ मध्यगः
अन्यत्र शत साहल = कोट्यावुत्तिफकठं कभेत्‌ ॥ १५
रर्भा वनान्तरे रम्ये - हुनुमस्म्रीतये पुमान्‌
किचि स्मुवर्णं रोप्य वा - दचाच्चे दितफलम्‌ | १६
एवं विध प्रकरर्बतः - मुनय स्सिद्धि मागताः ॥ १७
सपुज्य कदली मध्ये - धृवोऽपि धृवनिर्चयः
अञ्जनामुत मभ्यव्यं - धुवं पद मवापसः।॥। १८
सप्तषंयो मुनिश्रेष्ठाः - कदल्यां कपिनायकम्‌
सपुज्य विधिवलुष्पंः - संप्राप्ता दशाश्वतं पदम्‌ ॥ १९
सा्गंशीर्षं महामासे - मन्दवारे शुभावहे
रम्भाकषते महारम्ये - ब्राह्मणान्‌ भोजये ददि ॥ २०
तस्य प्रसन्नो हतरुमान्‌ - सव॑ंकाम फलप्रदः
ददाति शाद्वती भक्ति - सर्व॑त्र च परांगतिम्‌ ॥ २१
अपूपानि सुवृष्पाणि ~ तांबरुलानि फलानि च
हनुमत्प्रभवे नित्यं ~ अचे त्पञ्चसंख्यया ॥ २२
बहुनात्र किमुक्तेन - दीयते ब्राह्मणाय च
हमुमसप्रीतिखाभाय ~ तष्टं पञ्चसंख्यया ॥ २३
एकोनपञ्म्वाशस्पटलः १९१

अन्यं वेक्षयामि मंत्रेय - कृपया ध्रीहुनूमतः


सालग्रासं शिलागूति - स्वरूपं परमाद्भुतम्‌ ॥ एष
शिरसो दश्षिणेभागे ~ पृथुचक्रं समन्वितः
तद्वामे शरघातेन ~ गौसखुरहृदं बन्धुरः ॥ २५
सूक्ष्मपञ्जर संयुक्तो - मालिका बाल संयुतः
बहु श्णृद्धयुत श्चंव ~ सूक्ष्म कामुक रेखकः ॥ २६
सुख चक्रद्यं सूक्ष्म - पृष्करो मनुराकृतिः
संवंसौभाग्यदो नृणां ~ हनुमान्पुरषोत्तमः ॥ २७
सालग्रामोऽय माद्यातः - हनुमन्मूति संज्ञकः
पुरुषोत्तम सुक्षेत्र ~ इतिव त्कल्प वेदिनः ॥ २८
मन्दवारे हुनूमम्तं - पूजये द्धक्तिपुवेकम्‌
ब्राह्मणान्भोजये त्पश्चा - देकभृक्त ब्रतं चरेत्‌ ॥ २९
एव यः कुंख्ते पूजां - हनूमद्रासरे शुभे
तस्य प्रसन्नो हनुमान ~ सर्वाभीष्ट प्रयच्छति ॥ ३०
सकल किसलयदाना ~ दधिकेफलप्रद मेकगुष्पदानम्‌
स भवति हनुमत्मसादमूर.बहुकुघुमादिषु निश्चरेव भक्तिः
षति श्री परश्चर संहितायां श्वी पराश्षर मैत्रेय संवादे
हमुभद्पूजाप्ताधन प्रका्षकथनं नाम एक्रोनपज्वाञ्च्पटलः
५) मै नैः

श्री परार संहिता


पठ्दा.श्त्पट्लः
~; भीमसेन चरित्र कथनम्‌ :-
छ्लो॥। मेत्रेय! श्रुणु वक्ष्यामि - भूयोऽपि हनुमखथामु
तस्मिन्तपेक्ष्यभक्ति ते - नोपरन्तु महु क्ष्रः ॥ १
२९६ क्षी पराशर संहिता

कोवा समर्थो मैत्रेय} समून्मञ्जतु मज्जसा


परीवाहाद्धते मग्न ~ स्तत्कथामूतसागरे ॥
कोवा भवेत्‌ क्षमो जन्तु -कपि वाक्पतिसन्चिम
निक्लेष मजञ्जनासूनु ~ गंणव्याख्यान कर्मणि ॥
तथापि कसनावत्वा - चथा मति विजुम्भणक्‌
शरं सन्म ज्य कुच्छंण - पिब न्वक्षये कथामृतम्‌ ॥
आसीत्कश्चि सन्महाराज - विजिताराति मण्डलः
धमराज इति ख्यातो ~ धकरेराश्षि रिवापरः +
चतुभिरनुजं वशर - भीमिैन पुरोगमैः
रेजे परिवृतो नित्यं ~ चतुर्भुज इवाच्युतः ॥\
हस्तिना्ये पुरे तिष्ठः ^ यृगे हापरि नामनि
गुणमनांसि नि्घेषिः - प्रजाना मनुरञ्जयन्‌ ॥
पिता निवेदितो पूवं ~ षाण्डुराजेन धीमता
शशास सकलां पृथ्वीं - पृथाया प्रथमं सुतः ॥
स कदाचि न्महाराजौ - राजसूयेन वीयंवान्‌
यष्टुं समुपचक्राम ~ विक्रमाक्रान्त भरुनिपः ॥
तत्र सव्ये महाधय्यं - ौम्यप्रमुख कारिते
आभुंञ्य ताति शुभ्राणि - शारीत्रा्चानि मानवैः ॥
मृदूनि स्वादु सूपानि - नाना शर्काकिता न्यपि
सूर्णानि च भक्ष्याणि भोज्यानि विविधानिच ॥
असख्यानि च चोष्याणि -लेद्यानि मधुराणि च
सौरभा हृत भोज्यानि = गोषृतानि नवान्यपि॥
क्षीराणि च महार्हाणि ~ सुधापि रसानि च
शारदे्दिव शुभ्राणि - सपूर्णानि दधीन्यपि ॥}
बराह्मणैः क्षत्रियं वदथः - शूद्र स्सकीर्णके रा
पुरण्प्रीभिः पृरस्थामि - रगत्ताभि स्ततस्ततः ॥
पञ्चाद्रत्पटलः २९७

यथारुचि यथेष्टं च - भुक्तानि ब्राह्मणोत्तमैः


अगण्या तत्र भोक्तारो - ब्राह्मणा वेदपारगाः ॥
इतरे किं पृनरमर््या - असंख्यास्सिकता इव
एवं धमेतनूजेन - क्रियमाणे महाव्रतौ
दद्यौ तदनुजो भीमः ~ कि विधेयं मयाधुना ?
रत्नगर्भामतेः तस्य - न रत्तं दान मर्हति
सवेकामदूघा धेनु - स्मुरा्णां भुवि दुर्लभा ॥
किन्तु यद्‌.कंभे भूमौ ~ यच्च राज्ञो यशस्करम्‌
बलादाहृत्य तदय - कि यत्तदिति सांप्रतम्‌ ॥
सञ्चार त्पुरषमूगस्य भुक्त शाला
स्सम्भृष्टा [स्तरदिव निकेतनस्य कुड्यां
आनीयन्त मिति विभाव्य भीमसेनो
निष्क्रान्त स्स बनगृह्‌ा ययौ सुधर्माज्‌ ॥
अज्ञाय स्वबछमसदान्ध दुष्टिपित
स्त द्वेग जितमनस स्वधातुक्त वा
अज्ञात स्वगत विशेष बन्धुोकः
स्वस्यानात्सपदि चचाल भीमसेनः ॥
एवं भ्यवसिते तस्मिन्‌ ~ सत्य भूतदथायरः
साहाय्य मनुजे कर्तुं - हृनूमा नैच्छदप्रजः ॥ २६
गच्छतस्तस्य वेगेन ~ भीमस्सनस्य वत्मंनि
कपीन्द्रोऽजगराकायं - क्षणात्प्रादु रभूत्पुरः ॥ २३
वाले नावृत्य पन्थानं ~ किवलिद्खं मात्मना
दूरादि वाध्वन दश्रान्तो ~ निश्वसन्‌ पवनात्मजः ॥
तं तथा विध समालक्ष्य ~ विरुद्धसर्रण कपिम्‌
भीमो जगाद भीमासा - मूगानयन सत्वरः ॥ २५
38)
१९८ धी परिरं संहिता

जरत्कपे( समृकत्तिष्ठ - वालं चार्यः बत्मनः


गन्तव्यं तु महाक्षिप्र - मितोऽवसर सत्वरः ॥ २६
मकँट प्रकृति नूं - स्थविरोऽपि न प्रुञ्चति
यदगम्तव्यपदं कृत्स्नं - वके नावृस्य तिष्ठसि ॥ २७
कि तवास्तिगिरी देशे - वन्याहार विवर्जिते
गच्छ सारस्वतं देशं - मधुर सकि पिब
मक्षयाग्रफा न्यच = पक्वानि मधुराण्यपि ॥ एप
इति संचोद्यमानोऽपि ~ भीमे नावरजेन सः `
न चचार ततो देशा - दब्धजयन्वृद्ध चेष्ट्तिम्‌॥ २९
अथाऽब्रवी स्पियं वावयं - तद्धिपत्ति निवतंकम्‌
जिज्ञासु विक्रमं तस्य - भीमं भीमाग्रजः कपिः ॥ ३०
राजन्‌ जीर्ण॑शरीरोऽहुं बन्याहार विजितः
पिपास यात्तितो नित्यं - न जाने त्रिदिनं पयः॥ ३१
भवादृशो महाधन्यो - मासापूवं मिहागतः
मह्य' वितीर्य वन्यानि = फलानि विविधानिच ॥ ३२
अशक्तं मां सपरुल्छंष्य ~ निर्या वमुना पथा ॥ ३३
वृद्धस्पातेस्य बाध्य -स्तीर्णां चैव विरोषतः
भूत्य भावध्य व पन्था - इति शास्त्रविदो विदुः ॥ ३४
त्वया राज शार्दू - जलं देयं पिपासित
पाहि मा मीदृल्ं दीनं ~ गमिष्यन्त्यसवो मम्‌ ॥ ३५
पापायत्वा पयः पानं - जीवनं चाक्धपयमे
तत्कलेबर माङघ्य - गच्छ राजन्‌ यथासुखम्‌ ॥ ३६
अथवा दीधंसोमाणं ~ वृधा स्थूलं च वार्धिभू
अगुष्ठेन सत्थाप्य ~ त्वदीये नान्यतः क्षिप ॥ ३७
यद्रा पुच्छ परिभ्राम्य ~ तुच्छ स्वच्छ मना ब्रज ।।
नवेधा नाह्‌ मुत्थातुं - शक्तः कण्ठगताभुरः ॥ ष
प्रश्चाशष्पटलः २९९

प्राणेन गत्वाते प्राणाः - मम त्राण मपश्यतः


किन्तु संस्थापिता स्थैर्यं - धर्मत्मि न्भवदीक्षया ॥
समर्थोऽसि महाराजन्‌ ~ मयि दीने दयां कुश
दीनदुःखसहा स्सन्तो - न शक्ता हि विमत्सरः ॥
इत्याकण्यं वचस्तस्य - करणं करुणानिधिः
तं वृद्धम्मन्यते कतुं - मियेष सफरोदके ॥
अस्पृष्ट्वा कपि मस्पृश्यं - दण्डे नोद्धाट्य क्षधः
स नौत्पाटयितु शेके ~ भग्न मुदृगर विह्वलः ॥
रणि प्रतिरोधेन - दीं मुष्ण सनिश्वसतन्‌
ईप्सितां विम्बेन ~ कृतामर्षाभिव क्पौ ॥
विरुध्य प्लुतगत्येमं ~ गच्छेयं विगतक्लमः
आनयिष्ये मृग मार्गा ~ दिति चक्रं मतिनूंपः॥
अध विज्ञाय सवंजञः - स्थात्मलद्भुत निश्चयम्‌
मारति वथेयां चक्रे ~ सदार स्वकलेवरम्‌ ॥
ततो वान्तु लोकानां विलद्भयिषुरात्मवान्‌
पृश्चादाक्रम्य वेगेन धावति स्म नृपात्मजः ॥
दूरा दभ्य समभ्येत्य - दृष्ट्वा स्वस्मशकोपमम्‌
अ्राकष कपेरग्रे ~ ज्जा नश्नभूखोऽभवत्‌ ॥
जथ धर्यं समालम्ब्य - निश्चयाय गततोच्छ्यः
इमं प्रदक्षिणीृत्य - साधयिष्यामि साध्विति ॥
अथ प्रदक्षिणीकतुं - चर स्पवनरंहसा
न लेभे वारुधेः पारं - न मूधन॑श्च कपे नूपः ॥
अथ भीमो गदां त्यक्त्वा ~ धिक्कृत्य निजविक्रमभू
कपये वृद्धखूपाय - साष्टां ङ्ख प्रणतोऽभवत्‌ ॥ ०५

अन्नवीच्च कमिश्रेष्ठं - लज्जा गदुगदय। गिरा


क्न्तव्योमेऽपराधोऽयं - त्वाम वाजानिष कपिम ॥ ५६१
२०९ श्री पराश पंहिता

नाजानीषं महात्मानं ~ विव व्यापिन मीश्वरम्‌


भ्रसीद सौम्यरूपेण - येन निबुंति माप्तुयम्‌ ॥ ५२
बालभावेन मे मूढा - बुद्धि रापी दसम्मता
समाग्रजो महाराजो ~ यजते धर्मनस्दनः
सत्यसंधो वृषस्कन्धौ ~ नित्य धर्माभिसन्धिमावू ॥ ५३
तत्र नानाजनाकणं ~ भृक्तशाला विशुद्धये
पुृगाहरणं कुर्या - स्वगंखोकादिति प्रमा ॥ (९।
तदिदं यदि युवत स्था ~ त्साचि्यं कवं महसि
न चे न्मा मनुजानीहि - पुनर्गन्तुं गृहाज्गणम्‌ ॥ ५५
अथा पुंमृगादानं ~ प्रतिज्ञा निजेच्छया
नाखपुरीं पुनम॑न्तुं - व्यर्थीहित सनोस्थ ॥ ५६
कितु चेतो गदां व्यक्टवा = गदामेनां धृथाश्रमां
पश्यत स्तेव निर्मोह - गमिष्ये हयुत्तरा {दशम्‌ ॥ ५७
एवमुक्त्वा महामागौ ~ धर्म॑दाजानुजो बरी
विरराम रमानाथं - ध्यायन्‌ हदयपद्धुजे ॥ भष
इति सक जगन्मयं कपीन्द्र
प्रियवचनेन निजौम्पुख विधाय
पुरुषभरुग निरीक्षणाय भीमः
सपदि सगुध्युक मानसो बभूव ॥ ५९
दति श्री परश्चर संहितायां पराशर म॑त्रेय संवादे
भीमेन चरिव कथनं नाम पञ््वाशत्पटलः

भैः ॥. ४
श्री पराशर संहिता
एकपलचाशत्पटलः
~ पृरषमृगाहरणोपायं कथनम्‌ `~
0 परान्नः
अथाब्रवी त्कपिश्रेष्ठः ~ भीमं भीमपराक्रम
सौस्यरूपं घमास्थाय - प्रहुसम्मुखपंकजः |
विद्धि मा संजनपूत्रं - हनुमन्त मिति श्रुतम्‌
वायुपूत्रतया चाहं ~ भ्राता ते तृपनन्दनम्‌ ॥
इदं ते साहसं ज्ञात्वा - पुंमृगादानगौचरम्‌
अह मासं समासीनो - घ्रात स्नेहेन विक्लबः
जितचेतो जव इशुरः - पुंमृगः पुरुषाज्ञनः
क्षणाप्पराथं मध्वान - मयति स्वान्तपु्वेगः ॥
कोवा ममाग्रत स्तिष्ठे - न्पर्त्या वा दातवापिवा
धृतम््राणानिलःकाखो - नस्थातुमिति तन्मतिः ॥
तादुजं मृग मानेतु - मीदुश स्त्व॑कथ क्षमः
अगृहीत्वा महाशयुर्‌ = पुंगं पुरुषादनम्‌
न रोचते पुनयि ~ मद्‌भ्रात भीमसेन ते॥
किन्तु योगत मादातु - मुपदेक्ष्यामि तेऽनुज।
स पुम इशुभाचारः - सिवपुजा परायणः
प्राणात्ययेऽंप संप्राप्ते - न जहाति शिवार्चनम्‌ ॥
तत्रापि पुरतः प्ये ~ च्छिविकिगिं शुभाल्यम्‌
त दसम्पूज्य पूजार्ह - पद मेकं न गच्छति ॥
मम वारग्र रोमाणि -पथिपक्षिप्र विभागशः
तदाक्यं समाविष्टं - रिवछ्गि च तक्षणम्‌ ॥
३०२ श्री पराशषर संहिता

अत स्तद्गति विष्नौऽयं - शिवङ्गिपरयानिमे


गृहाण वाकरोमाणि - समग्राण्यागृहात्तव ॥ -
गृही त्वेमानि रोमाणि - गच्छ तस्यांतिकं दतम्‌
तं प्रार्थय मृगन्याया ~ दवधारय तद्वचः ॥
ततो गृहीत संकेतो ~ गच्छ त्वेगेन तत्पुरः
एकंकतु पृथक्क्रस्य ~ रोमाणं विनिपातय ॥
एव सुधर्मा मार्य ~ भुक्त शाङवेवी दूतम्‌
कतव्य सप्रमादेन - पुरतो धावतस्त्वयः ॥
एकक लोम विन्यासा - चदालिङ्को वो भवेत्‌
तदतिक्रान्तं वर्मं - न त्वामभि भविष्यति ॥
एवं मदुक्तयोगेन - कतंग्यं जय भिच्छता
तवाछभ्यो मृभश्रेष्ठः - स्यात्तव पराजयः ॥
इत्यादिश्य हितं तस्म - हनूमा नुष्ट वाहनः
निज वालाग्ररोमाणि - प्रददे मुष्टिमात्रतः ॥
भीमौऽप्युपायलभ्नेन ~ परमान्द निभंरः
रतोत्रेण महता स्तुत्वा - भ्रातरं कपिमव्रवीत्‌ ॥
हनुमन्मूत्ति कूपाणि - स्थूल सूक्ष्म समानिते
अव्यद्भुतानि लोकेषु - सन्तीति बहुधा श्रुतम्‌ ॥
तानि द्यं सर्वाणि = मह्य भिक्ञासवे प्रभो
इति तत्प्रा्थनां श्रुत्वा ˆप्रत्युवाच कपीडवरः ॥
सन्ति रूपाण्यनेकानि ~ स्थूलसूक्ष्म समानिमे
किन्तु तानि विशेषेण - दकशंनीयानि चाधुना ॥
सामन्येन प्रवक्ष्यामि - तटिलिगानि निबोध मे ॥
एन स्पेण मे राजन्‌ ~ लालिता जनकात्मजा
तादृषं विद्धि ङ्पं त्वं -सृ्ष्मच सदृशो मम ॥
एकपञ्न्वाशत्परटत। ३५३

यादशं रूप सालस्ब्यं ~ रोकानुग्रहकारणात्‌


अवष्टभ्य पदद्न्द्र - मूदयास्ताद्वि मूधंनि ॥ २३
अधीता स्सकला वेदा - स्सांगा स्सवितृस्धिधौ
तादृश मध्यमं रूप - मामकं विद्धि पार्थिव ॥ २४
अपर मध्यमं चास्ति - रूपं रूपवतांवर्‌।
यस्य बालमयं सेतुं - कृत्वा सप्तार्णवोपरि ॥ २५
दाताननो महादैत्छो - घातितो राममार्यया
एवमादीनि रूपाणि - मध्यमानि निबोव मे ॥ २६
यज्व बिक्वमयं रूपं ~ विश्वतोशरुख मद्भुतं
जानक्यं दशनं साक्षात्‌ - स्थूल तद्विद्धि मामकम्‌ ॥ २७
तत्तत्कार्यानु रोषेन - तत्तत्कालानुसारतः
दश्षेनीयानिं ख्पाणि - म च सवत्र सवदा ॥ 1.
इदानी यदि कूपाणि ~ दशय या तानिच
भीतिस्ते भवत स्सथ्ः - पीडाचे जगतो भवेत्‌ ॥ २९
तधापि सूक्ष्मरूपं मे ~ दरायिध्यामि पाण्डव
दति ब्रूवन्नयं सयः - नीवाराग्रसमाऽभवत्‌ ॥ ३०
दृष्ट्वा सूक्ष्मतनु देव - भीमौ विस्मयमाययौ
तावद्रूपाञ्जनादुत्रो - रूपान्तर ममान्महत्‌ ॥ ३६
दशयाजन विस्तीर्णं - तरिश्ोजन मायतम्‌
तनैव सूपभेदेन - तीर्णो हि सरितांपतिः ॥ ३३
तद्रूपदशना त्स - भीनसेनो मुमूं सः
तदा त मूरछठित दृष्ट्‌वा ~ हुनुमान्भत्रुबस्सलः ॥ ३३
म।भेषी (रत्यथाभाष्य - पाणना समताडयत्‌
तपपा(णस्पशेमात्रेण - सुप्तोत्थित इवाऽध्वनि ॥ दण
सज्ञा लेभे विसन्नोऽपि - धमेराजानुज स्तथा
तुष्टाव बहुभिः स्तोत्रैः = अप्रमेय क गीर्वरम्‌ ॥ ३५
३०४ श्री पराशर संहिता

प्रद्चिणं नमस्कारान्‌ - पञ्चसंख्यान्‌ चकार सः


हनूमा नपि सर्वात्मा = हित मादिक्य बन्धवे
अन्तर्दधे दयासिन्धु: - भीमसेनस्य पश्यतः ॥ ६६
राजापि विस्मयाविष्टो ~ हदय भ्यस्त तद्वचः
वालरोमाणि संगृह्य - प्रविष्टो देवताकषमामू ॥ ३७
तत्रापश्य स्मृगश्रेष्ठं सुधर्मा मध्यवतिनम्‌
ननाम दन्डव तस्य - कुशलप्ररनपूवंकम्‌ ॥
ततो विज्ञापयामास = भगाय स्वप्रयोजनम्‌
अहं पांडुभुतो भीमः - देवराजात्मजाग्रजः ॥
मदग्रजो महाराजो - वभ॑राजो जितेन्द्रियः
क्रियते राजसूयेन - धर्मसूनु विधम॑यित्‌ ॥
तत्र पुण्ये महासत्रे - भुक्तशालामिशुद्धये
त्व मागच्छ भ्ुगश्रेष्ठ! - पवित्रीकृत ।वष्टप्‌ः ॥
इत्याकण्यं वच स्तस्य - पुग हृष्टमानसः
जगाम वचनं त्य - बुमूत्यु हूदयं बुधः ॥
राजन्‌ प्रीतोऽस्मि भद्र ते - वत्वया साधुभाषितम्‌
किन्त्वह्‌ पुरषाहार - परुषाक्षर माषणः ॥
सगच्छेयं यदा मागें - पुरारावथि स्वयम्‌
तदा त्वां भक्षयिष्ये - तत्र साक्षि महाजनः ॥
कृत्वा मां पृष्ठतो दूरं - गच्छ क्षेमपुरस्तरम्‌
अशक्ताय तदा मह्य ~कुतः पुरुषभोजनम्‌ ॥
इति स्वमत मावे - पुम दिशवमक्तिमान्‌
पुरो गच्छेत्ति राजान - 1मत्युक्त्वा चाम्व गच्छत ॥
तथेवाग्रमना भीमो - व्यग्रचिन्तं भगोत्तमम्‌
वालरोम्‌ निपातेन - वञ्चयामास किञ्चन ॥
एकपञ्नाशत्वश्यः ३०५५

तदा प्रादुरभू श्लिगं - शैवं छौमनिपातनात्‌


तद्ध. तोदधवं दुष्ट्वा ~ शिवभक्ताग्रणी मृगः॥ ४य
पूजयामास पुष्पौधेः = अभिषेचन पू्वंकम्‌
तावदेव महाप्तत्वो ~ भीमो भीमपराक्रमः ॥ ४९
दुर मध्वान मत्यर्धं - व्यति चक्राम सक्रमात्‌
तत स्समाप्य विधिवत्‌ ~ शिवपूजां स पुंमूगः ॥ ९।

अग्रयायिन मग्रण्यं ~ क्षणदिवान्वपद्यत


तावदेव पूनर्भीमिः ~ पातयामास बाकम्‌ ॥ ५१
रिवलिद्ख विधानेन - चक्रं व्यवहितं मृगं
एवं विकी रोमाणि - प्रत्येकच पृथक्पृथक्‌
रिकतवालज रो्रस्सन्‌ - पुरदारं विवे सः ॥॥ ५२
बहि्ैस्यैकपादाग्र ~ मंतविन्यस्त दक्षिणं
जगृहे पुंसो भीमं - नमःपित शिवाचेनः ॥ ५३
अथाब्रवीन्मृगं भीमः - तदुगृहात्यन्तकातरः
इद मन्याय मभ्याय्यं ~ विद्ठन्माचर्‌ साहु्तष्‌ ॥ भ्द्
यस्त्वमुल्लघ्यं समय - भग्रहीन्मां गृहान्तरे
धथेज्ञस्य कृतन्न्य ~ सस्यवाक्योजितस्य ते
अधमं यदि बुद्धि स्स्या- दितरेषांतु का कथा ॥ ५.१५
इत्युक्तवन्धं राजानं - जगाद भ्रृषसत्तमः
त्वद्श्रात्रा धर्मराजेन - धम॑ञेन यदुच्यते
तदेव नौ महाधर्य्णं - विवादो न भवेत्ततः ॥ ५६
एवं सवेद्य वृत्तान्तं - धर्मराजाय धीमते
श्रावयां चक्रतु स्सम्य ~ ङभृगगीमौ यथाक्रमम्‌ ॥ ५७
तच्छृत्या सकलं वृत्तं ~ धरम॑ज्ञो धमेनन्दनः
विस्मयानन्द पूर्णान्तः - बमाषे धर्मनन्दतः ॥ १५८

39)
३०६ श्री पराशर एठा

मृगोत्तमा महाप्राज्ञ ~ नाधभश्तव विद्यते


किन्त्वथा प्यधिको भीमो -ये नादौ द्वार माविशत्‌ ॥
तं विहाया्थेकाय स्त्वं - शेषं भश्चय पुंमूग ॥ ५९
इत्युक्त वचनं स्यवस्वा - पक्षपातं युधिष्ठिरम्‌
मृग स्स प्रीणयां चक्रे = निष्ट गुणव्णैनंः ॥ ६०
ततः प्रीतमना भयः - नुपधर्मेण पुमुगः
मुक्तशालाः पथासूनोः - शोधयामास सञ्चरन्‌ ॥ ६१
इत्येवं सफर गति विधाय भीमं
आपृच्छ प्रियसुहूदं हदा स्मरन्तं
तत्रत्यैः पुरुष भृगोऽभिपूज्यमानः
स्वागत्या चैकितयुरां दिवं प्रपेदे ॥ ६२
आञ्जनेय कृपथात्त पौरषं
भीम मायं चरितं युधिष्ठिरः
तं प्रशस्य पुरतो महीभुजां
यज्ञ शेष मनय स्मुनीरवर | दै
इति श्री पराशर बरह्ितायां पराशर मैतेय संवादे
पुरुषभृगाहर्णौपाय केथतं नाम ए कपस्चाश्ञत्पंटलः
नैः नै नैः

श्री परश्चर संहिता


द्विषठचा.अत्यट्नः
¬ हनुमस्मानसिक पूजाः कथनम्‌ ~
ोमैत्रेयः :-
1 कथ माराध्यते चित्ते - हनुमान्मारतात्मजः
कीदुदौ रफचारवा - वद मे विस्तरान्मूने।
द्विफञ्चात्राल्पटल) ६6७

भी पराशरः
शु हनुमन्तस्महात्णानं - पिद्धुक्षं हेमसन्चिभप्‌
मन्दस्मितं युलासीनं - ध्याये दीप्सितसिद्धये ॥
तापत्रय परिव्याप्तं - चित्तं कृत्वा सुनिमलम्‌
भावये न्मनत्ता देवं - भव्ाप विमुक्तये ॥
प्रातःकाले सम्रुत्थाय - हनुमन्तं हृदि स्मरन्‌
शयुचोदेशे समासीनः - कृत प्राभातकीक्रियाः ॥
विजनं देश माध्धिर््यं - कदलीवन मध्यगः
चित्तविक्षेप रहितः - पूजावियि' मुपक्रमेत्‌ ॥
पुजा च पञ्चधाज्ञेया - कपीश््रध्य महात्मनः
जले चत प्रतिमायां च - रिकायां सूयेमण्डले
निश्चले मानसे वापि - पूजये ज्जगतांपतिम्‌ ॥
आद्य स्वपिचारा न्वै ~ जके नैव प्रकटयेत्‌
हितीयेतु यथाशास्त्रं ~ तथा द्रव्यं निवेदयेत्‌ ॥
तृतीये न विशेषोऽस्ति - द्वितीय इव पूजयेत्‌
टुरीये निश्चलां दृष्टि - कृत्वा भास्करमण्डले ॥
पूजाद्रव्यं संमानीय ~ चक्षुषा सञ्चिधापयेत्‌
पञ्चमी मानसपूजा ~ सवषा मुत्तमौततमम्‌ ॥
तत्तद्रव्याणि सर्वाणि ~ पूजाया स्साधनानि बै
निश्चले नान्तरद्घंण - कपीच््रायं निवेदयेत्‌ ॥
दलददिशाभि युक्त - हैम हूदयपद्कुजन्‌
भावये द्विकचं रम्यं - कणिका कष्रसान्वितपर्‌ ॥
तत्र सिंहासनं ततर - हैमं भास्कर सच्चिभम्‌
निरस्तान्तस्तमस्तोमं ~ कल्पये न्भुनिपुङ्कव ! १६
आवाहय इनूमन्तं = तत्र विहासते सुधीः
अथ ध्याये त्कपिष्रेष्टं - चतुरावरणान्वितम्‌ ॥ १३
६५८ घी पराव्रार वंटिता

वामभागस्थितां पत्नीं - सूयेपुररीं सुवचंलाम्‌


पर्यन्तं स्निग्धया दृष्ट्या ~ स्मितयुक्त मखाम्बुजाम्‌ ॥ १
छत्रचामर संयुक्त ~ विनता सुसेवितम्‌
युक्तहार गणोपेतं - तत्र कुण्डलप्रूषितम्‌ ॥ १
गरवेय भूषित ग्रीवं ~ कनकाद्धंद धारिणम्‌
नातामणि सपृ्कीणं ~ किरीटोज्वल शेखरम्‌ ॥ १।
परेव दाम संवीतं - भणिनुर गोभितम्‌
रत्तकद्धुण वियोतं = पाणि रक्ताम्बुज द्वयम्‌ ॥ १\
क्वधित स्सर्णेवर्णाद्ध -मुष्टृध्वज समन्वितम्‌
पद्याक्षते समासीनं - पीताम्बर समन्वितम्‌ ॥ १८
चतुर्भुजधरं शान्तं - स्॑व्यापिन मीश्वरम्‌
सवेदेव परीवारं - सर्वाभीष्ट फलप्रदम्‌ ॥ १९
(आवाहुनायपचार प्रारम्भः)
आवाहृणापि सवं - सूयेवत्रीत्रियं प्रभम्‌
अञ्जनातनयं देवं ~ मायातीतं जगदयुम्‌ ॥ २५
देवदेव! जगत्लाथ] ~ केमरिश्रियनन्दन!
रत्नशिहासतं वुभ्य - दास्थरापि हनुमलस्रभो ॥ २१
गच्छ हुतुमन्‌। देवा - त्व घुवचंर्या सह्‌
पुजा समाप्ति पयंभ्तं - भव स्विहितौ परुदा ॥ २९
भीमप्रज) पहात्राज्ञ) - स्व ममभिघ्रुलौ भव
सुवचैटापते श्रीमन्‌ ~ प्रसीद जगतपते २१
योगिध्येया। चरपद्याय ~ जगतां पतये नमः
पाच्च मयागतं देव} - गृहाण पुरषोत्तम ॥ २४
लक्ष्पषप्राणे संरक्ष। - सीताशोक विनाशन
गृहमणार््यं मया दत्तं ^ पावती प्रियन्म्दन ॥ २५
द्विपञ्चाशव्पटलः ३०९

लग्र सेतुबन्धाय = शतानन कवचाय च


तुभ्य माचमनं दत्तं - प्रतिगृह्णीष्व मास्ते 1] २६
अजुन ध्वज सवास! - ददानन मदापह्‌।
मधुपक प्रदश्यामि - हनुम अतिगृह्यताम्‌ ॥ २७
गन्गादि सवंतीर्थ॑स्यः ~ समानीतं न॑बोदकैः
भवन्त स्नाएथिष्यामि ~ कपिनायक गृह्यताम्‌ ॥ ए
पीताम्बर मिद तुभ्प - तप्तहाटक सन्निभम्‌ ।
दास्यामि वानर प्रेष्ठ - सगृहाण नमोस्तुते ॥ २९
ब्रह्मसूत्र मिदं भव्यं - मुक्तादामोपरोभितम्‌
स्वीकुरह्वाञ्जना पुत्र - सक्तरक्षण तत्पर ॥ ३०
उत्तरीयं तु दास्यामि - संसारोत्तार कारणा
गृहाण परमप्रीत्या - नतोऽस्मि तव फादयौः॥ ३१
भूषणानि महर्हाणि ~ {किराट प्रघुखान्यहृम्‌
तुभ्य दास्यामि सर्वेश! - गृहाण क।पनायक ॥ ३६
कस्तुरी कूंकुमोन्िश्च ~ क्पूरागरु वासितम्‌
श्रीचन्दनतु द।स्यामि - मुह्यता हृनुमल्रभो ! ३३
सुगन्धीनि सुरूपाणि ~ वन्यानि ।वविघानि च
चप्पकादीनि पुष्पाणि - कमल भ्युत्पछानि च ॥ ३४
तुलसीदल मादीनि ~ मनसा कल्पयते
गृहाण हनुमन्देव] - प्रणतऽस्मि पदाम्बुजे ३५
रारीया नक्षता तरम्यानू - पद्मरागसमप्रभाव्‌
अखण्डा न्लण्डितध्वांत - स्वीकुरुष्व दयानिधे! ३६
कपिलाचृत संयुक्तः - इृष्णागर सुद्धवः
मया समितो धूपः ~ हनुमन्‌ प्रतिगृह्यताम्‌ ॥ ३७
निरस्ताज्ञान तिमर - तेजौरद्चे। जगप्पत।
दीपं गहाण देवेश} ~ गौधृतात्तं दशान्वितम्‌ ॥ ५.
११० श्री पराशर संद्िता

इदं दिव्यान्न प्रशृतं ~ सूप शाक फलान्वितम्‌


साञ्य सदधि सक्षीरं ~ शकंरा मधु संयतम्‌ ॥
मध्यं भोज्यं च छेद्यं च - चोष्यं चापि चतुिधम्‌
गृहाण हनुमन भक्तया - स्वणेपातरे निवेदितम्‌ ॥
सभपैयामि पानीयं ~ मध्येमध्ये भुधोपमम्‌
सखविदानश्द रूपाय - धृष्टि स्थित्यन्ते हितवे।
प ४ समायुक्त - कपूरादि समन्वितम्‌
स्यणंवणं द्रलोपेतं - तांद गृह्यतां हरे ॥
तीराथन [मद दिव्यं ~ सगलार्थं कपिप्रभो
मया समितं ताता - गृहाण वरदौ भव ॥
न्यं गीतं च वाद्य च - कृतं गन्धरवसत्तमैः
प्रकल्पयामि भनसा ~ रामदूताय ते नमः
राजोपचार स्सतत - पुराणपठनादिभिः
सन्तुष्टो भव सर्वत्मिन्‌ - सर्वक (सयात्मक ॥
सरायण वहाध्राज्ञ - प्राणवायु बिकेरय।
पूर्यं प्रदास्यामि - पवनात्मज गृह्यताम्‌
सष्दार पार्जितादि - पृष्पांजलि मिमं प्रमो
स्वणंदुष्प समराकोणं - मुष्टरष्वजगृहाण वै ॥
्रद्िण तमस्कारोन्‌ - साष्टागा स्पचसह्यया
सस्याथ कापलाधाय - गृहाणाभीष्टदायक्‌ ॥
०<्दय संग्नाध ~ पुरणपुदषात्तम
जच पूजाविधिना = सुप्रीतो भव सवदा ॥
सुवचेल।समेत स्त्वं = चतुरावरणान्वितम्‌
हसतुदिक्योपेते - मम हखद्धुजे वस्र ।
श्री पराश्षरः;
दपयेषं माचसीवुजा - सर्वगीष्ट प्रदायिनी
शद्धुरेण पूरा गौर्या - कथिता विस्या न्मूने ॥ ` ५.६
द्विपडचाह्धत्पट्खः २११

प्रात मंध्याह्लयोश्चापि ~ सायंकाक निरीधयोः


यदा कदापि पूजेयं - मानसी सवंदोत्तमा ॥ ५२९
एतस्य पुजनविधेः - पठनेनापि मानवः
सबन्किामा नवाप्नोति ~ श्रवणेन विशेषतः ॥ ५३
बरह्म क्षत्र विशां स्नीणां - बालानांच शयुमाबहुम्‌
इद पवित्रं पापन्मं ~ भुक्तिमुक्ति फलप्रदम्‌ ॥ 41
इति श्ची पराशर संहितायां श्री परातर मंत्रेय संवादे
हनुसन्मानासकपुजाकथनं नमि द्विपञ्चाशत्पटलग
४3 ४ नै

श्री परष्रारं संहिता


व्रिवठ्वाअत्पटलः
~: विश्वकप दश्च॑नमू :-
# मैत्रेयः -
गरो॥ परार ! महाभाग । ~ दीनबन्धो ¡ दयानिधे
भूयोऽपि कपिनाथस्य ~ कथाभि रपितोषय ॥ १
कथ मासीत्कपीद्स्प्र - भविष्यदुब्रह्मनामत्तः
तदहं श्रोतु मिच्छामि ~ बणंनीय महामुने। ॥ २
प पराशरः +-
अथ जातु कपिश्रेष्ठो - द्रष्टुकामो रघूत्तमम्‌
कृतकृत्य महात्मानं ~ कृत राज्याभिषेचनम्‌ ॥ ३
जानकीसदहितं राम - मयोध्यां प्रसितो मुदा
गन्धमादन शेलाग्रा - दारूढ करभोत्तमः ॥ ॥1
श्चणादप्राप साकेतं ~ तदहशेन कुतूहलात्‌ ॥ 1
३१ब्‌ धौ पराशर वहित

सकितोपबने रम्ये - करभा दवतायं सः


राभपादाम्बृज द्रन्रं - दध्यौ ध्यानपरायणः ॥ ६
कदा द्रक्ष्ये रधुश्रेष्ठ ~ पदांगृष्ठ नखघ्रभाम्‌
यदा चकुश्वकोरो मे - पसं प्रीति मवाप्नुयात्‌ ॥ ७
कदा मुखाम्बुजं साक्षा ~ त्करिष्ये पद्मसुन्दरभ्‌
पूणंवन्द्रोऽपि ये नास्ते - सककद्को जितप्रभः ॥ ~
इति संकल्पसोपान - मारूढः पदनात्मजः
राभसिहासनाख्यानं - प्राञ्जलिः प्रतिप्त ॥ ९.
अथोपनिषदां सारे ~ रप्रपेयं रघरुततमम्‌ ॥
तुष्टाव परया भक्ल्या - मारुति भक्त शेखरः ॥ १०
परदक्षिणीकृस्य रघूत्तमं प्रभु
साकारभारा द्रममाणचेतस
आनन्द बाप्पाकुंक लोवनान्तरः
कूत प्रणामो हुनुमन्होत्सषः ॥ ११
सर तं सभत्थाप्य करांबुजन्मना
विदेहुपुत्रीकुत धूलिमाजन
दृढ परिष्वज्य निजेन वक्षसा
त्रिरेष जिघ्ा बृपधरुधरि चादरात्‌ ॥ १२
विनयावनतं दृष्ट्वा ~ भक्तानुग्रह तत्परः
पप्रच्छ कुशलं रामो = हुनूनन्त दया्द्रघीः ।+ १३
अथान्नदत्कपिघरेष्ठो ~ रामं सत्यपराक्रमम्‌ |
जाग्रति त्वयि नाधेन - पूराणपुरूषोत्तम ॥ १४ ६४.
अशुभश्थ कुतो वार्ता - व्वन्नामस्ुति वैभवात्‌
समत कुशलं दिद्धि ~ त्वल्ादासक्त चेत्तसाम्‌ ॥ १५
नहि सूं तपप्यस्य ~ तस स्सदृष्टि रोधनम्‌ ॥\ १६
त्रिपञ्चाशत्पटकः । ६१३

किन्त्विदानीं भव दृक्ष ~ परमानन्दसाग्ररे


उस्मज्जितु ने शक्नोमि ~ निमग्नोह्यह मागलम्‌ ॥ १७
इति वदति हनूमति प्रियार्ह
पून रिदमपि वबोहितं वरेण्यं
रघुपतिरपि त्य भक्ति दार्ढच
जनकसूर्तां प्रति वेद यिष्यमाणः॥ १४
हनु्न्मूद्रिका हैमं - म्मागुलि विभरुषणं
प्रेषिता सत्यलोकाय - ब्रह्मणः प्रार्थनावज्लात्‌ ॥ १९
मद्धियोगातुराघीता ~ वसन्ती राषणाल्ये
मद्योगेनेव संप्राप्तं ~ प्रयात्यर्थतया भुखम्‌ ॥ २०
सैषा भगवती सीता - तामिभां द्रष्टु मिच्छति
तदिमां मुद्रिकां शीघ्र - मानय ज्नह्यसन्निधेः ॥ २१
इध्यादिष्टः कपिश्रेष्ठो - रघूनाथेन धीमता
मनोवेग समायुक्त - ब्रह्मलोकं जगाम सः ॥ २२
तसागतं हनूमन्त - सनकादि महौजसः
दृत ।नवेदयांचक्रं - ब्रह्मणे परमेष्ठिने ॥ २३
तच्छृत्वा वचनं तेषां - सषंलोक पितामहः ।
प्रत्युज्जगाम वेगेन ~ पूजा मादाय पाणिना ॥ र
अथ द्ारान्तरेद्भौतु - कपीश कमलाश्चनौ
परस्पर निरीक्षन्तौ - परमां मुद भापतुः ॥ २५
परस्पर ध्रसन्तौ - प्रणमस्तौ परस्परम्‌
अन्योन्य मारिषन्तौ च ~ कुशल पर्यपृच्छताम्‌ ॥ २६
ततः पूजां तुं कोकेशो - भ्राहयित्वा कपीश्वरम्‌
सरस्थती विरासादूय - मा्िभ्ये सौग मन्दिरे
तत्रोपविष्ट हृनुमान्‌ - ब्रह्माणं पयेभाषत ॥ २७
40)
६१४ घी करारर संदटिता

आगतोध्मि महाभाग = राघव स्यानुशासनात्‌


रागेण प्रेषिता पूर्वं - मुद्रिका हिमनिर्मिता ॥ 31

अतुरा रनखचिता - कोटिसू्ं समप्रभा


विनोदयति वैदेही ~ यया तस्य प्रिया स्बहुम्‌ ॥ २९
वञ्चयित्वा श्रियां रामो - भवतः प्राथेनावशात्‌
अनूमेने दथासिन्धुः - सत्यलोक प्रतिष्ठिताम्‌
त्थामियं एन रनेतुं - ब्रह्मचरहसि मृदधिका ॥ ३५

ष्टं वाञ्छति वैदेही ~ तस्य प्राणसमा श्रिया


यथा विरहृता साध्वी ˆ न सुखं विम्दते क्वचित ॥ ३१
तदत्र भगवन्नद्य - माङ्कधा कार्यापता
पञ्चप्राणाहि वैदेह्य; - सुद्रिकायां तु मृद्धिताः
देहमात्रं तत्रास्ते - तस्माहावृत्व सहसि ॥ ३६
इद्युक्तवन्त प्कवगेश्वरं तथा
नयेन युक्तं सिनयान्वितत वचः
ब्रह्माऽपि घर्मान्वित मेन भूचिवान्‌
र्ुप्रवी रांगलिमुद्ि कादरात्‌ ॥॥ ३३
नसाग्परतं सम्प्रति मूद्रिकापंणं
पुनहतूभन्‌ रघुनायकाय ते
यतस्प्वमूशिप्रतिनिबचुम्बितां
अदत्त मद्य स्वयमेव तां प्रभुः ॥ ३४
तम्भूति मेव ताम्मत्वा ~ तद्युजनपरायणः
लयाम्यह्‌ दिना स्यादय = तद्धियोगाति भस्मरनू ॥ ३५
चित्तसुद्धिश्रदां भुयः - परभानन्द कारणम्‌ १.

नोत्सहे तं पूनर्दातुं - राधवेण प्रसादिताम्‌ ॥ ३६


तदहि पुनर्गतु ~ मतिमन्‌ मा चिरं कपे
याध्पनक्ि सीतायाः ~ सकरौपः परमावह
ताव द्विज्ञापय प्राज्ञ ~ सीतायै दुलभां कताम्‌ ॥ १७
चिपञ्चासप्पटखः २१५

इति तदहचनं श्रृत्वा - मारति भीमविक्रभः


भृशकोपपरीतात्मा ~ कालाग्निसदुशोऽभवत्‌ ॥ ण
इदमाह चतुदैकतवरं - हुनुमान्पावंतीषुतः
लोकेराता मदेनैव - नयुक्तं ज्ञायते स्वया ॥ २९
यतो न दीयते मुद्रा - रामनामाद्धता विधे
नकदाचिद्रधू्णां हि - निदेक्य प्रतिहन्यते ॥
तत्रापि जदीशस्य - रामचद्रस्य मघ्प्रभोः
चराचर मिदं कृत्स्नं ~ तदाज्ञेकवषशं पदम्‌ ॥
यत्प्रसादेन रन्धौहि - त्व भिमा मधिकारितां
तदाज्ञा मवजानासि - दुर्टंभा हि कृतज्ञता ॥ ४३
तदिदं रधूनाधस्य - निदेशकरणोद्यमः
जीव श्रहं न पद्येयं - तदाज्ञौट्छंघनं क्वचित्‌ ॥ ४३
ब्रह्मन्नदीयते मुद्रा ~ यदि निश्चितचेतसा
अ।चराद्रक्ष्यसे नूनं - तस्येद कर्मणः फलम्‌ ॥
इ्युक्त्वा कचनं सद्यो ~ रामनामानुचिन्तयन्‌
सेन्द्र सदोष स ब्रह्म - सगन्धर्वान्‌ सुरासुरान्‌ ॥
उद्धरिष्ये जगत्सवं - भिति निश्चित्य चेतसा
ववृधे भीमकर्मसिौ - प्रावृषे घनाघनाः ॥
खडगविशति सन्नद्धं भुजाविराति मण्डलः
सिहुसहून नोपैतः - समवष्टब्ि केसरः ॥ 1.

रक्ताक्षो भीमवदनः * तीक्ष्ण दष्टे भयंकरः


सिहनादं निनादोच्चैः - अद्हासं चकार सः य

ते तथाविध मालोक्य - ब्रह्मलोकः पितामहः


भयाकुलमना स्तूर्णं ~ सपरीवारमन्डछः ॥ ४९
३१६ धी पकर संहिता

तमद्भूताकारधरं कपीश्वरम्‌
समन्तता लोचन विश्वतोमुखम्‌
विधि विक्था प्रतिमान तेजसम्‌
दुरन्त चितां सषमवापसानुगः ॥
किमेष सर्व॑स्य विपयंयोऽपि वा
म्मवबुद्स्तु विपयंयोऽथवा
अकाल सम्हत. विधिल्स्वया हरः
किभीदृश्ं रूप भगाद्‌बताथवा ॥ ५१
षति शरी पसक्षर उंहिायां श्री परार मैत्रेय संवादे
विश्वूपदशैनं नाम त्रिपञ्चाशत्पटल
#& > न

श्री परश्चर संहिता


चत्ुःपठ्वाशत्पटनः
-‡ भविष्यदुत्रह्मता प्रभाव कथनम्‌ :-
गरी पराक्षरः `~
र अथावछोकयांवक्रे - सनकादीन्‌ सभासदः
इतिकरव्यताघुद्धि - विहीनौ विश्वसृट्‌ तथा ॥
युदधयौ विदुषां चापि ~ विपद्यन्ते विपत्तिषु ॥
सन-कुमारः प्रोवाच ~ ब्रह्माणं विगतन्यथः
धेयं मास्ताय तेजस्वी - तपोबल समन्वितः च
भगवन्भारतीताथ - दीयतां रामभुद्रिका ॥
दानेनैव प्रतीकार्यो ~ नसाम्ना केवक्ेनवै ॥
सनल्कुमारवचनं ˆ श्रुष्वा ब्रह्यस्षभासदः
अन्वमोदन्त संवादं - जगतां हितकाम्थया ॥
चतुःपञ्चाशत्पटलः ३१७

एवं निवेदितं पथ्यं = सूनुना भावितात्मना


ईदृश व्यसने प्रप्ते - हित सेवे त्यमन्यत ॥ ६
अथ तुष्टाव विधिव- द्विधिः प्रीतिषुरस्सरं ॥ ७
उष्टारूढ सुवचंासहचरन्‌ सुग्रीव भित्राञ्जना
सूनो वायकमार केसरितनू जाऽक्नादिदैत्यांतक
सीताशोकदहराग्निनन्दन सुमितच्रासस्भवप्राणद
श्नीभीमरग्रजश्चमुपुत्र हनुमान्‌ ~ पञ्दाश्य तुभ्यं नमः ध
खड्गे खेटक भिडिवाल परशुं पाशा त्रिदूल द्रूमान्‌
तक्र, शंख, गदा, फला, कश्च, सुधाकूंमात्‌, हलं, पवत्‌
टक पवेत कामुंकाहि डम नेतानि दिव्यायुध
स्थेवे विशतिबाहुभिश्चदधतं ध्याये हनूमस्रभुम्‌ ॥ ९
दध्येव मज्जनादुत्रं - प्रसप्रीकृत्य विश्वभृद्‌
तस्य प्रदस्यांचक्गं ~ सरसीः भुद्भिकाश्रयान्‌ ॥ १०
अनन्त रामावतारेषु मुद्धिकाः
चतुरमुख प्रार्थनया समप्तिः
कृतास्पदा यत्र भुधारसास्पदे
निंदरयामास सर स्तदात्मना ॥ १९१
त॒त स्सत्वर मृत्थाय - सुधासरस्ि मारुतिः
निमज्जय बहूना - मुद्रकाप्रहुणेच्छ्या ॥ १९
सदृष्ट्वा बहुशो मुद्रान्‌ ~ समनामांकितान्‌ धरुभान्‌
विस्मय परभ प्राप्तः ~ पराप्रीति पवा सः॥ १३
नम श्चकार वेगेन ~ सप्रदश्षिणपूवंकम्‌
प्रत्येकं बुद्धिकाणां वं ~ इृताजलिपुटः कपिः ॥ १४
उन्भज्ज सरस स्तूर्णं - ब्रह्माण मभिवद्यच
निवेद कुशलं तस्म ~ रघुनाध मगा प्पुनः ॥ १५
३१८ श्री पसशर पंहिता

तमागतं कपि दुष्ट्वा - प्रहसन्‌ रघुनन्दनः


अब्रवीन्मघुर वाक्यं - सादरं वदतविरः ॥1 ५६
हनुषन्‌ दीयतां मृद्रा ~ सीतायै रत्नभूषिता
यद्विखस्ब भिषदेन - प्रियं मे नाभिधित्सति ॥ १७
दति तस्य वचं श्रुत्वा " तदाज्ञाभद्ध दद्या
कर्णौ चिलुस्ट्य सन्वष्तौ - ययौ.पर्वा च्छनैश्शनैः ॥ १८
अणब्ध मृद्ररकज्ञात्वा - चेष्टया वायुनभ्दनं
जगाद सष्मितं वाकयं - कौसल्यानन्दवर्थैनः ॥ १९
इत एहि कविष्ेष्ट - मा भैषीर्भेक्तशेखर।
आवयो रन्तर नास्ति - बिम्बप्रतिसयो रिव ॥ २०
तथापि ब्रह्मलोकस्य वृत्तान्तं वक्तु मर्हसि
एव मुक्तः कपिश्ेष्ठो - रामेण प्रियवादिना
प्रत्युवाच यथादृष्टं - वचनं वदतां वरः ॥ २१
भगवन्‌ ब्रह्मणो लकः - पूण्पं रा्दिरिवापरः
य दृष्ट्वा परमाश्चर्यं ~ प्राप्तोस्मि रघुनन्दना ॥ २२
यत्र सक्घिहिता नित्यं - भास्ती ब्रह्मणौ वधूः
स्व॑वणंमयी साध्वी - यस्यां से प्रत्तिष्ठितिम्‌ ॥ २३
यत्रक््थित महात्पानः ~ सबैवेदान्त पारगाः.
वेदवादरता नव्य ~ जितक्रोधा जितेन्द्रियाः ॥ २४
जहाभाग्य महोभाग्य - सत्यक निवासिनां
` रामनामाश्रूतो यस्मा - त्पाययन्ति पिबन्ति च ॥ २५
सवं च कृतकृत्या श्च - सवं योगपरायणाः ॥ २६
कटलोरमालिकारोर ~ कनकाम्बुज पाक्तिकं
सरोह्रिति चेतांसि - सुधामय रपाश्रयम्‌ ॥ २७
यनध्यै बहवो दृष्टा - राषनमाङ्धु मुद्रिकाः
अन्यत्र दुखभाऽप्येता त्वस्रसाद इव प्रभो ॥ २८
चतु'पञ्वाशस्पव्लः
तथापि भूयसी भक्ति - नंवता मेव गाहते
यद्धिधि भैक्तिलोभाम्या ~ म्मुद्रघ्नादक्य स्म ॥
तदा कोपपरीतात्मा - विश्वरूप मद्यनभ्‌ ॥
भवत्पारदाबुजध्यान - वैभवाहन्धवेभवः
उद्धृत्य सकलान्‌ खोका ~ नहु मागन्तु मुद्यतः ॥
पून श्सनत्वुमारेण - भवन्मम वेदिना
सौम्यतां प्रापितोऽस्म्यासु - तद्धयं हतुं मिच्छता ॥
दशिता सरसी मह्य ~ तद्बोधित अरिञ्चना
तत्र दृष्टा भया बह्वयो - भवन्नामाद्धु भद्रिकाः ॥
कृत प्रदक्षिणस्तासां - साष्टां्ग' प्रणतोऽस्म्यहम्‌
तदा चिन्तां समगमं - दुष्ट्वा त्वन्नाममुद्रिकाः ॥
कंदा सयाहि संग्राह्य - समान्चा वशवत्तिना
सर्वाहि रामनामाद्काः - नैकतरास्ति विरूपतां
नग्राह्या स्सकला मुद्रा - स्तदान्ञवचन क्रमात्‌ ॥
इति संशय मापर्चः - त्वद्चाभङ्ख कातरः
आगतौरिम र्धुश्चेष्ठ - तव पादातिकपूनः +
इत्युक्तवचन रामो - हनुसस्त मथान्रवीत्‌
प्रीतोऽस्मि तव भक््याऽह - मिते दुरवापया ॥
वरं वरय भद्रन्ते ~ माकर ष्वात्र संशयं
बहुबो ह्यवतारा मे - समतीताइच भाविनः
वतते दयवतारोऽयं - तत्त त्कार्यवशानुगः ॥
ब्रह्मणेममर भक्ताय - त्वावुशाय यतात्मने
सम प्रतिनिधि समुद्रा ~ प्रतिकत्प प्रदीयते ॥
अतुलां मुद्धिकां रम्यां - निधा यमृत सागरे
उपचार्ये बहुविधे - मभि बाभ्यर्व॑यन्‌ विधिः ॥
निस्पोद्सव करोत्यैषो = ह्य-तरोत्तर ब हितं ॥
६२० धी परार बरहि

एवं प्रपूजयश््रह्या निरस्तान्यप्रणोजनः


महीं मद माप्तीति - निक्षेपेणेव निर्थ॑नः ॥ ४२
अतः कपी ते मृद्रा ~ ब्रह्यपत्कार छोभिता
युधासरसि वकने ~ सल्चिताप' परार्थंशः ॥ ५३
सीता मनोविनोदाय ~ काञ्चि देका पिहानय
तया कीडतु वेदेही ~ बाल्ये पृत्रिकथा यथा ॥ ४४
पुत्रभावमत्ि स्तत्र ~ रुद्धां मुदिता त्वया
वृद्धि माप्नोति निषिन्न “सुद्विकादनि गौरवात्‌ ।॥ ४५
इति तदचनं श्रुत्वा = प्रेभर्याक्रलाक्षरम्‌
प्रणम्य रामपादाब्लं =प्रपयौ वायुनन्दनः ॥ ४६
गत्वा वेगेन महता - सत्यलोकं निरकुश्षः
जग्राह मृद्भिका मेकां - सुधासरसि सस्थिताम्‌ ॥ ४७
तां वहन्‌ शिरसा यल्लपत्‌ तदाज्ञ भिव भारुतिः
समीप रधुनाधस्य - क्षणदे वान्वप्यत ।! ॥
४:
ततः प्रादात्कपि ध्रेष्ठः - सीतायै रमवुद्रिकाम्‌
पश्यतो रापचन््रस्य - सीतापर्यकवप्तिनः ॥ ४९
तेन दर्ता शुभां मुद्रां स्थितां भक्तिमिवास्मनि '
दुष्ट्वा जग्नतु रानन्दं ~ सीतारामौ परस्परन्‌ ॥ ५१
अथ्रवीत्कपि रमः ~प्राञ्जलि पुस्तस्थितः
निदैशान्तर खाभाय - निरीक्ल तं पदाम्बुजम्‌ ॥ ५१
प्रप्नुहि स्वं कपिश्रेष्ठ - ब्रह्मलोकाथिनाधताम्‌
यतो ।वोक्य तं खोक - परमां प्रीति समाप्तवान्‌ ॥ ५२
अहं च परमप्रीतः - तव भक्त्या निरण्तया
त्वयाच दण्डकारण्ये - वहूधोपकृता चयम्‌ ॥ ५६
एवौक स्थीपक(रस्य - हनृमल्नास्ति निष्कतिः
अत स्स्व॑हवितार्थाय " ब्रह्मरोकाधिपो भव ॥ ५४
शपु'पञ्चाश॒स्पटलः ६९१
सृजन्‌ जगति सर्वाणि ~ चराणि स्थावराणि च
वेदोपदिष्टमार्गेण - ममाज्ञा मतुपालयन्‌
सुखीभव कपिश्वेष्ठ ~ भक्तरक्षण तत्परः ॥
इति तस्य प्रसादं वै ~ प्रतिगृह्य कपीश्वरः
तमेव मनसा ध्यायत्‌ ~ गन्धमादन मन्वगात्‌ ॥
यतो मथ्नाति गन्धो - मनांसि प्रसमं गिरिः
तती निगचते सदिः ~ गन्धमादन इत्यसौ ॥
तस्माद्गम्ध प्रभावेन ~ समाकृष्टमनाः कपिः
रेजे रम्भावने रम्ये - गन्धमादन मूधेनि ॥
` परादीरः +~

एवं हनूमता प्राप्ता - ब्रह्मलोकाधिनाधतता


तदा प्रभृति मँतरेय - भविष्यदब्रह्य नामता ॥
एवंकांलो हनुमतः - प्रतिकल्पं महात्मनः
ज यते ब्रह्यहू्पेण - लोकानुग्रह काम्यया ॥
य इदं पण्य मा्यानं ~ श्रुण्वन्तिच पठंतिच
ते सवरं ब्रह्मणौ रोके ˆ पूज्यन्ते सर्वैसम्मताः ॥ ६१
एवं प्रभावो हुनुमान्महात्मा
मुरासुराणा मपि दुष्प्रधर्षः
अं चेतनानामपि यद्गरणौदयः
चिनोति चैतन्यभरं सुधोपमः ॥ दप
इति श्री पराशर संहितायां श्री प्याक्षर मैत्रेय वदे
भविष्यद्‌ब्रह्मता प्रभाव कथनं साम चतुःपञ्चाश्चसट््)

नैः नैः नैर


411
श्री पराश्चार संहिता
पसल्यपल्चवाशत्यट्लः

~+ जलपमाला छश्चणम्‌ [1

श्री पराशरः)
्यो॥ वक्ष्यामि जपमााया ~ लक्षणं मुनिसत्तम
सालिकाभीज संस्थाया - नियमं चं विशेषतः
नियताऽनियताचेति - द्विविधा मालिका श्मृता
नियता भूखमन्त्राय - सदा त्वनियता भवेत्‌ ॥
मूलमन्त्र जपादर्था ~ मालिका न प्रद्येत्‌
जपन्नपि सदा योभी - गोमु नैव संजपेत्‌ ॥
तेन मस्वराः प्रसीदन्ति - जपमाल। निगूहनत्‌ ॥
सदा जपोचिता माला ~ददैनादेव दरष्यति ॥
सद्राकषेः कमलाक्षरवा - स्फादिकर्वापि विद्रुमैः
मुक्ताभि स्तु सीकाष्ठैः - कुर्या जपमालिकाम्‌ ॥1
स्फाटिकामोक्षमिल्याहुः - मृक्ताकीतिकिसय स्म्रता
रदराक्षाकमराक्षाश्च ~ संसिद्धि प्रदायिनः ॥
विद्रुम रचिता माला - ह्यायुर्हिकराभवेत्‌
चित्तशुद्धि प्रदातृणां - तुकसीकाष्ठ मालिका ॥
अष्टाविक्च त्यु्तरेण ~ रतेन जपमालिकां
द्वात्रिंश त्संस्यथा वापि - सप्तश्वि्ति संर्पया ॥
जपस्य तिद्धये सथः - कुर्या्वादससंख्यया
सर्वत्र दादशी संख्या ~ संख्याना भुततमोत्तमा ॥
पठेदुद्ादशनामानि ~ 'माख्यादित्यसंरूपया
स्वाभीष्ट सिद्धये योगी ~ तथा सप्ताक्षरी मपि
सोडद्याक्षरमन्त्रं वा - इमुमल्ीतये सदा ॥
पञ्च्चपञ्चिहपटलकः ३२६

श्री मैतेयः -
शुे॥ संत्यनन्तानि नामानि - भगवन्‌ हनुमल्प्रभोः
मन्त्राश्च बह्व स्तस्य - सर्वसिद्धिप्रदा नृणाम्‌ ॥ ११
कानि ष्रादशनामानि - कावा स्यात षोडशाक्षरी
कावा ्षप्ताक्षरीविद्या - तन््माचक्ष्व तत्वतः ॥ १२
भी पराशरः
श्यो॥ हनूमा नंजनीभनु ~ वायुपुत्रो महाबलः
रमिष्टः फल्गुणसखः - पिगाक्नौऽप्ितविक्रमः ॥
उदधिक्रमणश्च॑व - सीतारोक विनाशकृत्‌
लक्ष्मण प्राणदाता च - दकषग्रीवश्च वपंहू
इति दादश्चनामानि - जप्यानि जपमारया ॥ १३
श्रीशब्द इनुमच्छब्दो - जयशष्द स्ततः परम्‌
सयद्वया दथ इचोर्व्थं - हनुपन्नाम दत्तवतः ॥ १४
षोडल्लाक्षर मन्तरोय * जप्तव्यो निजमाल्या
साध।रणजपे माऽत्तु - व्यास ध्यानाच मृद्िकाः॥ १५
अदौ श्वीशब्द मूच्चायं ~ ततौ हनुमतेः पदम्‌
नमददाब्द ततोच्चायं - अय सप्ताक्षरी मनुः
एव सप्ताक्षरीं विद्धि - या अप्या जपमारया॥ १६
अभ्य विरेष वक्ष्यामि - मेचैय। मुनिसत्तम,
यस्य श्रवणमात्रेण ~ जपसिद्धि भवे न्वृणाम्‌ ॥ १७
ब्रह्य क्षत्रिय विदृष््र ~ चातुवेण्ये मुदाहृतम्‌
ज्रहुःणंजपसिथ्यर्थं ` सर्वाधार्याऽप मालिकाः॥ , १८
क्षात्रयस्य विशेषेण ^ जप्या पद्माक्षमालिका
अथवा मोक्तिकी माला ~ सर्यासिद्धिप्रदायिमी ॥ १९
६९४ श्री पराशर षंडिता

विद्रतैरहुमबीजैश्च - ग्रथित) जपभादलिका


मन्त्रसिद्धिकरी सद्यः - वेदयानां मभ्ववेदिनाम्‌ ॥ २०
शरद्राणां नाधिकारोऽस्ति ~ मंत्रेवा जपकर्मणि
किन्तु ब्राह्मण सेवेव - निरपायगति प्रदा ॥ २१
अपरोऽय विशेषोऽस्ति ~ मेत्रेय श्रुणु तत्वतः
श्रद्धाद्टीनायसोऽवास्यो - गोपनीय सदात्वया ॥ २२
सूरुमन्त्र जषतेतु - प्रत्यहं मन्वित्तमः
ताश्रपात्रे जक न्यस्य ~ विधाय करसपुटम्‌ ॥ २३
दादयावृत्तिमात्र वै ~ भूरमत्र समुभ्चरेत
ततो जल पिबे स्स॒च्यः - भूकनन्तरेण संस्कृतम्‌ ॥ २४
ध्यायन्ने वांजनीसुनौः - पादाब्ज युगलं हृदि
एव यःकुरुते योगी ~ मन्त्राराधन तत्परः ॥ २५
मम्त्रसिद्धियवेत्तस्य ~ मंत्रपूतं वपूरभेवेत्‌
सिध्यन्ति सवेकार्याण - दीघेमायुश्च विदति ॥ २६
नास्ति दुस्वप्रलेशोऽपि ~ नात्र कार्यां विचारणा ॥ २७
उत्तमं स्वभ॑रोप्याभ्यां - मध्यमं ताच्नपात्रतः
अथभ पणंपात्रेण ~ नीचतु करसंपुटः ॥ २८
येनकेनापपात्र॑म ~ मन्त्रपूतं प्रयत्नतः
पिबे दभ्याकूल स्वान्तः - मात्रिको मन्त्र सिद्धये ॥ २९
कदाचिदपि नालस्यं - कद॑व्य मन्त्रवित्तमैः ॥1 ३०
स्वेष्टमन्तर जपल्याहं - भूमि सप्रक्ष्य वारिणा -
यथोक्तविष्ट रासीनः ~ यथाविधि जपेन्मनुम्‌ ॥ ३१
जपस्यानन्तरं सद्य - सगुदधृत्य जपासनम्‌
संग्रोक्षेत पृनर्धीमान्‌ ~ जलेन जपभरुभिकाम्‌ ॥। ३२
एवं स्वाभीष्टदेषस्य ~ नमस्कायदि सक्करियाः
आदा वन्तेच संप्रोक्ष्य. - कव्या दशुद्धभूमिषु ॥ ३१
पञ्वर्पञ्कादात्पर्छः ३२१

प्रमादा दथवा मोहाः - दालस्याद्रा विमूढधीः


न प्रोक्षेत जपस्थानं - तत्फषं नव विन्दति ॥ ३४
अनाचरात्ि सन्तुष्टाः - पिशाचा स्सततानुगाः
अप्रोक्षित स्थलेस्थित्वा - बरादुगृह्ुश्ति तत्फलम्‌ ॥ ३५
तस्मा स्सवंप्रथः्तेन - जापकोऽनन्य मानसः
यथाशक्ति जपंङृस्वा - प्रोक्षेत जपभूभिकाम्‌ ॥ ३६
हुमत्पूजन विधौ - सत्कमे जपकमंणोः
वञ्चक हि मनो ब्रह्मन्‌ ~ विषया अपि वञ्चकाः ॥ ३७
इंद्विय।ण्यपि वावन्ति - दुष्टाश्चाइव वेगतः
ततो निरुद्ध करणः - स्ववशीकृत मानसः ॥ देम
यथाकाकतं यथाशक्ति - सत्कर्मेव सभाचरेत्‌
श्रेयांसि बहू विध्रनी ~ त्युं न्यायमनुस्मरन्‌
सद्योऽल्प्माप कुर्वीत ~ धम याववृ दुढाङ्कः ॥ ३९
पश्चात्कतेव्यता वुद्धि - य. करो स्यकसो जनः
आत्महातु स च प्रोक्तः - सतु सपक्ंवञ्वकः॥ ४०
यथाद्रव्यं यथ।कारं - थथाश।क्त क्षरीरिभिः
विहाय जडतां नित्यं - ककेव्यो धमं सग्रहः ॥ ५१
त्रेय! जपतां नित्य - मन्त्रमेकं हनूमतः
सप्तकोटि महामन्त्राः - सिध्यत्येव न संशयः ॥ ५
आराधित कपिश्रेष्ठ - समस्ता अपि देताः
भवान्त सतत तुष्टाः ~ सर्वदेवात्मको हि सः॥ ४३
येन केनाप्युपायेन - हनुभत्पूजनेबुधः
दिवस सफलं कुर्यात्‌ ^ स्तोत्रर्वा वन्दनैरपि ॥ ४४
पायस घुतसपू्णं - मन्दवारेषु पञ्वसु
मकंटा यापय द्वीमानू ~ हनुमांस्तेन तुष्यति ॥ ४५
६२६ श्री पराशर संहिता

वालमूद्र प्रकुर्वीत - जपादौ म॑त्रवित्तमः


जपतिऽपि तथा कुर्या - दास्ये प्रणवं यथा | ४८६
वामहस्तं हूदिन्यस्य - हिरस्याधाय दक्षिणं
पुरोलक्ष्यांगुल्तिलं - वालमुदरा प्रकीर्तिता ॥ ४७
वालमुद्रा भभावेन ~ जपस्सपूर्णतां ब्रजेत्‌
हनूमानपि संतुष्टो - मन्त्रराजाधिदैवत- ॥ त
यत्कमे विदितं नित्यं - काम्यं नेमित्तिठंतुहि
प्रात्तकारे कृतं श्याच्चे - त्दुततमफङप्रदम्‌ ॥ ४९
दैवाघ््ममादा दास्या - यदि कर्मातिरंघनम्‌
नित्यादीन्यपि कर्माणि = नयथोक्तफलछान वै ॥ १०
जस्तुबद्धोऽपि संसारे - घुख दुःख भये सदा
निछिप्त इषं वर्तत -पद्यपद्च भ्िश॑भसा ॥ ५१
स्वाभीष्टं देवतासक्तं ~ हुदयस्मुद्ध भानस
वूलारकील्ुव च्वित्य ~ नयेक्कार मतद्रितः ॥ ५२
इत्थ कर्रोति यो नित्यं - तस्य भष्यु नविद्यते ॥ ५३
प्ाप्नूया स्मतिमा म्लंतुः - कर्मधीनं जगद्यतः
कर्माण्य प सदाकुवं - न्विहितानि समाचरेत्‌ ॥ ४५४
आचर न्विद्िता स्जन्तुः ~ सनः पूतं समाचरेत्‌
साकल्येन नक्रं ते - कतुं कर्माणि जन्तुभिः ॥ शभ
समस्त कमसिश्चेकं - मनुत समाचरेत्‌
आयास बहुल कभ ~ नकदापि समाचरेत्‌ ॥ ५६
चित्तशुद्धि विना भूतं ~ निष्फं भवति सदं
भक्ति श्वद्धा विद्युद्धात्मा - चिन्तथे ह्‌वतां सदा ॥ ५७
निध्यं नैभित्तिकं वापि ~ सदा कमं समाचरेत्‌
अहंकारं दम्भं - विहाय फलका सनाम्‌
नियं यत्क्रियते क्षं - हुमभां स्तेन तुष्यति ॥ भ्ण
पञ्चपञ्चश्चत्पटल) ३९७

अन्नादिकं निजाभीष्ट - देवतार्थं समर्पितम्‌


-प्रोक्षितं चाऽपि गायत्या - भक्षये द्भक्त शेखरः ॥ ५९
कदाचिदपि नैवेचं ~ नोपेक्षोताऽपि सद्धुे
उच्छिष्ट स्पृष्टदोषे वा - न त्यजे दपि किञ्चन्‌ ॥ ९६०
प्रमादादपि गर्वाह्मा - तृप्ते श्वारुचिभावनात्‌
तिवेदितान्नरेणुं च पात्रमध्ये न रेषयेत्‌ ॥ ६१
उद्लद्भुनास्रसादस्य - भक्तिपुजा बुधा भवेत्‌
जाज्वल्यमान जिह्वाग्रे - नीहार इव पाशके ॥ ६२
प्रसादे नियम स्ताघुः - न श्रेयो नियमं विना ॥ ६३
योवा बिभ्य॑नन्तानि - नामानि बिधिधोन्यपि
यस्यावतारा वहवो - मत्स्य कूर्मादि रूपिणः
सर्व॑त्र समता बुध्या ~ जगद्रक्षत्ति सर्वदा ॥ ६४
चेष्टाश्च विविधा यश्य - भक्तानुग्रह हेतवः
तत्तद्क्तानुकूखानि - रूपाण्य ङ्गीकरोति घः
पुनाति सकलठान्लोकान्‌ ~ चरितः परमाद्भुतैः ॥ ६५
समस्तोपनिषद्वाच्यो ~ यत्रसिद्धास्त माधितः
` भज व्यखिक जन्तुभ्यः - पृष्टौ ब्रह्मस्वरूपधृत्‌ ।। ६६
सृष्ट्वा चा!खलजन्तून्यः - प्रतिष्ठापयति प्रभुः
तिलापय व्येव जन्तून्‌ - तत्त्तत्कर्मानुसारतः
सएव हनुमान्‌ शेयः - सवेभूतमय इशुिः ॥ ९७
शी परानर स्तुतिः “~
तमेव जानीहि जगद्ग मूने।
तमेव सरवेक्रतु भोक्तृरूपिणम्‌
तमेव सवक्रतु सिद्धिदायक
तमेव सवंक्रतु हम्य ङपिणथ््‌ | दव
रण धी परार कंटिषा

समस्तशब्द्रतिपाचमू्तिः
समस्तकल्याणगुणाभिरामः
सभस्तजीवाननिशंबिभति
सूत्रयथा हारमभीन्‌ हनूमन्‌ ॥ ६९
स एकएवाखिर विद्धलपधृत्‌
स्वर्णं यथा कङ्कण कुण्डलात्मधृत्‌
अनाधविद्यावशरूप नामनि
तव्रैकवस्तु न्यपि कल्पते उमे ॥
द्यं हनूमत्यपि कलितं मृषा
नामानि रूपं व्यब्रह्मर सिद्धये
मायावल्ञा दात्मनि सच्चिदात्मनि
अ्ह्ु्यते यस्तु तरस्ययं जनः ॥
चराचर मिदविद्वं - सर्वं हुनुमदात्पकम्‌
एव विभावयस्प्येनं - ते तरन्ति न सशयः ॥
एवं भावयितु येवं ~ नसमर्थाः पृथग्जनाः
उदीर्यन्ताभिति स्वच्छं ~ तद्विवं हुनुमस्मयम्‌ ॥
अत्रेवोदाहरन्तीमं - इतिहासं पुरातनम्‌
यस्य श्रवणमात्रेण - परां प्रीति मवाष्ष्यसि ॥
पूरा पुरन्दर श्रीमान्‌ - वृत्रामुर वधोद्यतः
तन्मायामौहित स्वान्तो - चैवाल्मासमवुध्यत ॥
पपास सहता वख ~ स्तम्भीभूतेन्पाणितः
ततो गुस्समागत्य - बृहस्पति एधारधीः॥ ७६
इदं हनूमतस्तोत्रं- शक्रायोपदिदेशह ॥
(१

गुरूपदिष्ट हनुमत्‌ ~ स्तोत्रराजं शचीपतिः


उत्थाय भूनच्छनाच्छक्र - स्युप्तोत्थित इव धूतम्‌
गरूपदिष्ट {विधिना ~ तुष्टाव कपिनायकम्‌ ॥ ७४
पञ्चपञ्चादास्परखछः ६२९

प्रकृत स्तुतिः -
नमामि जगतां नाथं - जगदाराध्य वैभवम्‌
सृष्टि स्थिति लयानांच - हेतु मीश्वर मव्ययम्‌ ॥ ७८
पाव॑तीगभे सम्भूतं - सच्चिदानन्द विग्रहम्‌ ॥ ७९
यस्यकुक्षौ समाविष्टाः - लोकावै भूर्भ.वादथः
नित्यं हि सुखिता स्सन्ति ~ तन्नमामि जगद्गु्म्‌ ॥ ८०
यस्य प्रसादा स्मर्य वे - मत्युं जयति मानवः
तमे वाहू नम्कुर्या - जसमरण वर्जितम्‌ ॥ ८१
हनुमन्मूतेये तस्मे ~ नरनारायभात्मने
अन्जनागभं संभूव्यै - रक्षसां वध हेतवे
पम्पततीर निवासाय - मास्व्येव नमोनमः ॥ ८२
कपिवरेदवर कामितार्थेरं - वरिपुरहात्मज दीनपोषक
बिपुलवक्षपस विमलचेतस - कापिताैद कमललोचनम्‌ ।। ८३
पधननेन्दनं पावकप्रभं ~ भवधिदारण भाग्यकारणं
प्लधगनायकर मीवतोद्यमं - तवकवित्व वाङ्नायकं भजे। पथं
अञ्जलि ग्रहीत।त्मदेवत ~ मञ्जुभाषिते मानवोत्तम
राजयन्सदा रामभूपति - अञ्जनायद्यः पुञ्जमाश्रये ॥ ५५
सुम्दरानन सूयंतेजसं ~ नन्दिनाश्रव न्नन्दितास्िलं
मन्दराद्िव दबन्धुराकृत्ि ~ वान्दतं भजे वानरोत्तमः ॥ ८६
कनककूण्डल घनतराङ्कुकं - दनुजनाशन धर्म॑विग्रहं
जनककन्यकाचस्ति मङ्खल - मचुमहाञ्जनामानितात्मसं।। ८७
श्रुतिरसायनं स्तुत्तिपरायण ~ अतुकीविक्रमं आतंतारणं
छरुतजमद्धित केसरित्रियं - मतिमतांवर मानदभजे ॥ ५८
निविडसष्टिना निहृतयवणं ˆ प्रनङभावना भाविपश्रनं
क{लत।रण गानलोलुप ~ विबुधतोधक वीरमाश्रये ॥ ८९
42)
३३० श्री परासर संता

परमपावनं पार्व॑तीधुतं - निखपमौजसं निजितैन्दियं


खरनखायूधं कामरूपिणं - सुरपतिस्तुतं शूरमाश्नये ॥ ९०
गन्धमादनदचैकश्र ~ स्वणे रम्भा वनाश्रयः
हूमघ्र्ष मां दीनं - सवभूत दयापर! ९१
संसार कुहर ध्वान्त ~ नित न्तिश्रान्तचेतसस्‌
हनुमन्मा माध त्वं - किनर्थं समुपेक्षते ॥ ९१
हतुमन्मधुयास्वाद ~ कदलीफलं पाणये
अमोघ स्वणटङ्काय ~ ककरदीह्‌रिणे नमः ॥ ९३
उष्टारूढ। कपिश्रेष्ठ! - त्वत्पाव ध्यान संश्रयम्‌
दुःखसंसार मभ्नं मा ~ मुद्धरस्व जगत्पते 1 ९४
रेतो मूत्र पुरीषाऽसृक्‌ *पूयदुगस्ध दूषितम्‌
भग मेहन संयोगं - मूढो मन्यते भुखम्‌ ॥ ९५
त्वत्सेवा वि सुखास्ित्य - हचुमस्बत जन्तवः
वृथा मूढाचयोजाता - रिशरनोदर परायणाः ॥ ९६
तृणमपि नचल त्यशेषब्धौ ।
कपिकूलनाथ! तवाज्ञया विनवे
इति जग दखिल विधेयभरतं
विद्वितवतां त कदापि दुःखकेश्चः ॥ ९७
वन्दे वायुतन्‌भवं भुचरितं - वष्दे जगदरूपिणम्‌
वन्दे क्तु सुरारि दलनं ~ वन्दे दयास्नागरम्‌
वदे पंचमुखं चुक्रुन्डल धर्‌ - वेदे कपीन पतिम्‌
वदे पूरथ॑सुता सख प्रियफलं ~ वदे हनूमल्भुम्‌ ॥ न
घन्यावाचः कपिवरगुण - स्तोत्रपूताः कवीनाम्‌
धन्यो जतुजंगति हनुम - त्पादधूजाप्रकीणः
धन्यावासं सततहनुम ~ त्पादशरद्राभिरामम्‌
धन् रोके कपिक्रुलभभरू - दांजनेयावतारात्‌ ॥ ९९
परुचर्पल्चाार्पटक्ः

दतिस्पुत्वा हनूमतं - सहश्ताक्ष रशचीपत्तिः


संप्राप्त विक्रमौदा्यः - सुप्तोत्थित इवा भवत्‌ ॥ १०४

समुदाय पून वंच ~ वृत्राय व्यपृज तद्य


ततो वरहतो वृत्रः ~ पपातच ममास्व ॥ १०१
पठतिये स्तोत्र भिमं पवित्रं
जिगीषतस्ते विजयं प्रयांति
अस्भाक मन्तद्िवता मपेश्चयां
हनूमत स्तोत्रबला दभूत्पुरा ॥ १०६
भवा नपि स्वैरवरो हि नूनम्‌
मधिध्यसि प्राप्त महानुभावः
मँत्रेय तस्माद्वतोपादरयताम्‌
हृनूमतस्स्तोत्र मिद यथार्हतः ॥
दताऽऽव्पषु विचरस्मुनिगौयमाना
ग्यत्यद्भूतान हनुम च्चरितानि श्यृण्वन्‌
कल्पान्बहुनपि नयामि मृहूतमात्र
मानन्दसामर निमग्न निजांतर द्गः ॥। १०४
हृति 4 पराशर संहिताया श्री परयशर मंत्नेय संवादे
जपमाखालक्षणस्‌ चाम पञ्चपज्न्ताच्चत्पटकः

रः नर न

श्री पराशर सहिता


बदुपजचा-यत्यटलः
~> स्वप्न हुनुमन्पंत्र प्रभाव वर्णनम्‌ :-
मरी पर्शरः
गो\। अन्यद्रहुस्यं वक्ष्छमि - मैत्रेय श्रुणु तत्वतः
लोकोपकारं गोप्यंच ~ शृण्वतां पष्यवर्ध॑नम्‌ ॥ १
३३२ श्री पराशर संहिता

स्वप्नाख्य हृनुमन्मंत्रः * चित्तशुद्धिप्रदो तृणाम्‌


म्‌ देयो भक्तिदीनानां ~ कदाचिल््राणसद्भुट 11
मत्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि - मंत्रविन्मंनसिद्धिदम्‌
आदौ प्रण मुच्चायं - दरदष्टिपद वदेत्‌
दूरश्रव ण भित्येत ~ दुच्चरेत्तदनंतरम्‌
समामतानागतेति = पदु समुदाहरत्‌ ॥
यतमाने त्यपि पदं ~ उच्वरेदवितन्द्रितः
सव॑रोकेति शब्द॑च ~ वृत्तांतं त्यपि संवदेत्‌ ॥
ततो धि्ञानशन्द॑ब यथायोगं समुच्चरेत्‌
हनुमत्पदमुच्चायं - मह्य देही स्युदीरयेत्‌ ॥
वाह्वजायां समुच्वायं - क्रमा त्तन्मस्तर मद्धरेष्‌
चत्वारि द्र्णरूपा - मन््रराजो महावलः ॥
स्वप्राख्य हनुमन्भ॑त्रः - सर्वाभीष्ट फलश्रवः
अस्य स्वप्ताख्य मंत्रस्य - ऋषि ब्रह्मा प्रकीतितः ॥
गायत्री छंद इत्याहुः ~ हुमुमा न्देवता भवेत्‌
प्रणवं भीनमित्युक्त - स्वाहा शक्तिः प्रकीतिता ॥
कीलकं दरदुष्टि स्स्यात्‌ - प्रसादे विनियुज्यते
स्यासादि मूरम॑नेण - कुर्या स्ियतमानसः ॥ १५

ध्यानम्‌ ;
समाभतानागत वर्तमान
वृत्तान्त विज्ञान भरं त्रिलोक्याः
दुरति दस्गतस्य दर्शनं
स्तप्ते हुनूमन्भम देहि नित्यम्‌ ॥ ११
पुरश्च्याविधिस्तस्य ~ नियतायुतसंस्या
दशांलं तर्पणं ज्ञेयं - होमश्त्य दशांश्षकः ॥ १२
षट्पर््ाश्चत्परकः ३६३

वेदपारग विध्राणां - तहृश्ांशंतु भोजनम्‌


एवं य कहते विद्वान्‌ ~ हुनुमत्युजनं सदा ॥
स सद्यस्सिद्धि माप्नोति - परजच पयंगतिः
पुर्चरथाविधौ तस्मिन्‌ - समाप्तौ कपया हरेः ॥
मन्दवारे महाभक्त्या - प्राथंयेत्‌ ब्राह्मणोत्तमान्‌
त्यक्ट्वाहृद्घुार दस्भादीन्‌ - पण्डितान्‌ पञ्वसंख्यया ॥ १५
आञ्जनेयाचेनामारं - नीत्वा ब्राह्मणपुद्घवान्‌
सघृतान्पायस्तापूवान्‌ - विपुाग्युडमिन्नित्तान्‌ ५
हन्‌भते निवे्यादौ ~ भोजयेल्राथितद्विजान्‌
द्विजमृक्तावशेषंच - भुक्त्वा जपपरायणः ॥
माचस्य विधिवच्छीघ्रः ~ जपे दष्टोत्तर्शतम्‌
आञ्जनेय पुरोदेशे - ब्रह्मचर्या समाचरन्‌ ।:
अथषदयनसनच्ः - अप्रमत्तः शनैः स्वपन्‌
स्वं मनोहर पुहु्य - कासयेत फलं तथा ॥
ततो वानररूपेण - बालब्राह्यण वेषतः
अथवा स्वस्वरूपेण - हुनुमान्‌ स्वप्नगौ भवेत्‌ ॥
तस्थ बा।जञ्छतकार्याणि ~ ।विन्नाप्य प्रहसन्‌ कपिः
दत्वा किञिविदभिज्ञाचं - सहुसाऽतहतो भवेत्‌ ॥
भक्तस्य वानर रूपं - स्वप्न छन्धं मवेद्यदि
तेन श्रेयो भवेच्छीघ्रं - नात्र काय विचारणा ॥
अभक्तस्य भवेत्स्वप्नः ~ कचराकारगोचस
श्रेयांसि तस्य नश्यन्ति = ततः प्रतिकृतिभषेत्‌
अत्रं कौदाहरंतीमं - इतिहासं पुरातनम्‌
यस्यश्रवणमात्रेण - सवपापः प्रमुच्यते ॥
अस्ति काशीषुरी धल्या - सर्वपुण्यफलग्रदा
सोश्वछ्\। पताकेव - घ्वैकोकेषु विश्रुता ५
६२४ श्री पराद्य संहिता

तत्राध्ट्येकादशी
मध्ये - केदारेश्र्‌ वाटिका
तस्यास्तु दक्षिणे भागे ~ रामवाटी विराजते ॥ २६
रामवाद्याः परोभागे - गङ्घा कल्लोलमालिती
तत्रास्ते जानकीनाथः - साकेत इव सूतिमान्‌ ॥ २७
तत्पदाम्भोज वीक्षायां - छन्धतृष्णो निरन्तरम्‌
हन्‌मा नजञ्जनीमूनुः - भक्तानुग्रह तत्परः ॥ २८
ददाति भक्तलोकस्य - सर्वाभीष्टानि मारुतिः
तत्रास्ते धा्मिकोनाम - ब्राह्मणो वेदपारभः ॥ ९२९
रामवारी गृहमध्ये * कृतवासौ निरन्तरम्‌
तस्यपुत्रो जितामित्रो = घर्मकीतिस्तु नामतः ॥ ३०
सदा विनयस्षम्पन्नो - सदाचारो जितेंद्रियः
पितृ्वापरो नित्य - सौम्य ष्षोडश्चहायनः ॥ ३१
सवंशाक्ष्ताय तत्वन्ञो - नित्यं वृद्धोपस्ेवनः `
नकदाचिन्पहुप्राज्ञो - धम॑कीति रनामयः॥ ३९
तथाच मातापितरौ - साध्वीं जायाश्वकामपि
दुभिक्ष पीडिता नैतान्‌ - पर्यालोकय पूनः पूतः 1 ३३
दारिद्रय हतु काम स्सः - धनसंग्रहणेच्छया
स्वय मेकचरो विप्रः -दरदेश्ातरगतः ॥ देण
अतीत्य दूरमध्वानं - गौकर्णकषेत्र माविशत्‌
दुष्ट्वा तत्र महात्मानं - गोकणेश्धर मन्ययम्‌ ॥ ३५.
तस्य।ऽध्वश्नमया सद्यः - गोकर्णेशप्रसादत
विस्मर स्वकान्बन्धूत्‌ -कदाचिदासनावशषात्‌ ॥ ३६
संकीत्तेय न्सस्मरयंश्च नित्यम्‌
सम्पूजयं इचाप्यभिषेचयन्भूदा
चिरस्तुव स्तोत्रभरे रेका
निनाय गोकणेतले समाबहूः ॥ ३७
षट्पञ्चाशत्पटलः ३६३

दति निरवधिकं त = दर्मकीतं ्यताल्मनः


तदवृलांत मपि ज्ञात्वा - दैशदेशांतरे ऽवपि ॥
बांधवा स्सकलास्तस्य ~ मातपित्रादयस्तथा
दुःखिताः परम काश्यां - कल्िकलेच सर्वदा ॥
भथ यात्राप्रदेत्ेन - नातनादेश समागतान्‌
ब्राह्मणा स्क्षात्निया व्वैद्यान्‌ - सुद्रन्सकीर्णतरानपि ॥
अपृच्छता कृशादीना - तद्वियोगातिक)तरे
जननी जनकषचायि - धमंकीतं महापते. ॥
अहौ धन्याः महापुण्या - पान्थाः पृत्रब्रतावराः
किन दृष्टो भर्वाद्भ्‌ स्सः - बालो षोडशहायनः ॥
पु्ोऽस्माकं सदादीनः - धर्म॑कीति श्च नासतः
सवंशास्थं तत्वन्ञः ~ सर्ववेदांत पास्गः ॥
नब्रूते निष्टुर क्वापि - शप्तोवाऽग्यजनैरपि
एव वधो महाप्राज्ञः - निष्क्रान्तः कारिकातलात्‌ ॥
कंदर माधितस्साधुः ~ सधन्यौ देल सत्तमः
एते सवं वयं नून - निर्माग्या स्तद्धियोयिनः ॥
अतिक्रान्तो बहुःकालः - विना तन्बुखद्यनम्‌
कदाद्रक्ष्यासहे पुत्र - सवभूत दयापरम्‌ ॥
श्रावधिष्यसि वृत्तांतं - कोवा पुत्रस्य न इुभम्‌
धमकीति यदिप्रज्न-न वा द्रक्ष्यामहे वयम्‌ ॥
नून त्यजामहे देहान्‌ ~ भङ्घखायाो पाव्केऽपिवा
एव कष्टवतो बन्धून्‌ = धरमकीर्तं महात्मनः ॥
सायत्निका जना मरीचः ~ न दृष्टो भक्रतात्मजः
इति गद्गदया वाचा ~ नशक्ता वक्तु मास्थिताः ॥
अथान्तरे महाप्राज्ञः ~ कश्चिवुब्नाह्यण पृद्धवः
केाद्यामच कृतावासौं ~ सुतपौनाम वे {द्रजः ॥।
६६६ क्री पराशर संहिता

उवाच धामिकं विप्रं ~ दचनं वदतांवरः


अं विद्रन्विषादेन - निषीद पुरतो भम ॥ ५१
श्रोतु मर्हसि मह्ाकयं - माभू त्कार विपर्ययः
स्वप्नाख्यः हुनुमत्मम्नः - प्रसिद्धः जगतां त्रये ॥ ५३
जपन्तस्तं महामन्दरं - वहवो नियतव्रताः
शुभस्वप्नापदेदेन ~ काय सिद्धि मवाप्नुयात्‌ ॥ ५६३
तस्मात्वमपि विग्रद्ध - घाभिक प्रियया सह्‌
इम मन्तरं गृहाणाश्ु ~ मया ते ह्य.-पदिस्यते ॥ ५४
स्वप्नलन्धो हन्‌ मान्त्सः ~ पृत्रवार्ता प्रवक्ष्यति
यदि वा द्रक्ष्यसे नूनं - च्व मपि ब्राह्मणोत्तम ॥ ५५
मा कुरुष्वाऽन सण्देहं - सुखितोऽपि भविष्यसि
इत्युक्वा वचनं विग्रं - सुतो घामिकं तथा ॥ ५६
विदेश स्वाप्निक मन्व ~ सर्वेषां क्षेमदायकम्‌,
सोऽपि विभो जिताहारः - जितक्रोषो जितश्रमः ॥ ५७
जजाप परमं मन्त्र - भुपदिष्टं महासमना
रामवाट्‌या कृतावासं ~ त्रिनेत्रं भक्तवत्सलम्‌ ॥ भष
गाघवाभिमुखवीरं - हनुमन्तं हृदिस्मरन्‌
पठतिस्म महामन्त्रं - पूत दशेनकालसः ॥ ५९
एव जपति गिप्रष्रे - मंत्रराज च धाभिके
घाल ब्राह्मण स्पेण - मार्तासम तेजस
स्वेप्नलन्धौऽज्जनासूनुः - पुत्रवता न्यवेदयत्‌ ॥ ६९
आनयिष्यामि पुत्रं ते ~ प्रेरयित्वा मति तथा
उत्तिष्ठ वत्स! भद्रते - न सेदं प्राप्तुमहसि ॥ ६१
तवपूत्रौ महाप्राज्ञो ~ धमेकीति रनामयः
गौकणंनःयकृस्थाने ~ निवसचिमंलाशयः ॥ ६६
स्तारशत्पटकः
३३७

पैवतेऽहिशं शम्भो - श्चरणाम्बुरह दयम्‌


खेन वर्थ॑ते जौवन्‌ - तस्यानुग्रह्‌ वैभवात्‌ ॥
रचिरादेष्यति स्त्वैरं - धमंकीत्तिस्तवात्मजः
हति त्वल्पुत्र वृत्तांतं -माख्यातु मह्‌ मागतः ॥
वप्नल.ञ्ध मिमं विद्धि - हनूमन्त मिहागतम्‌
वस्तितेऽ्तु गमिष्यामि - समागच्छति ते सुतः ॥
स्युक्त्वा कपिनाधोऽपि - क्षणा दन्तरघीयत
7भिकोऽपि महातेजाः - स्वप्नादुल्थाय वेगतः ॥
गशाहत दइवाकष्मा - स्संश्रान्त हूदयोऽभव्‌
सः प्रभाते बन्धूनां - रात्रिवृत्तः निवेद्य सः ॥
बहुश धित विघ्रः - संश्तुवन्कपिनायकप्‌
दीक्ष्य पूत्रागमनं - तस्थौ ब्राह्मणसत्तमः ॥
धान्तरे महदिव - गोकणंस्थल सायकः
मेष प्रेषितं शीघ्रः - धर्मकीर्ति द्विजात्मजम्‌ |
ब्तद्ुद्धि प्रभावेन - सेवयोपाधिहीनया
क्त्या नाव्यभिचारिण्या - घमंकौत्निस्तु तारितः ॥
ज्जनेय प्रभावेन ~ समृद्धा स्सव॑सम्पदः
प्य कवल्यलक्ष्मीच ~ जयाम स्वपर जजः ॥
रः ~
प्नाख्य हनुमन्मस्त्र - प्रसादा द्ा्मिकोदिजः
।षित सुचिरं कालं - पू्र्राप्य पुनस्स्वतः ॥ ७२
वस्वा यथेप्सिता स्भोगान्‌ ~ अन्ते मौक्षपुपागत
त तन्मन्तर माहाभ्यं - गदितं विस्तरेण ते ॥
पीय प्रयत्तेन ~ मयि श्रुण्वत तद्वशः ॥ ७४
६१ श्री प्याश्चर संहिता

अश्यापि काशीपुर रामवाद्यां ~ जपं प्रणामस्तुतिकृञ्जगस्य


भव्यं भूत॑च भविष्य देवं निवेदये स्स्वप्नगतो हुतूमान्‌ !॥ ५५
दति श्री पराशर इं्ितायां श्री पराल्चर मैत्रेय संवादे
स्वप्नहुनुमन्मन्तर प्रभाव वणंनंवाम षदूपञ्चाशत्पष्लः
नैः नैः १,

श्री पराशर संहिता


सप्तपल्वाथत्पट्लः
~ मन्नसंस्कार कथनम्‌ :-
शरी परश्चरः।
छो अभ्यंविदेषं वक्ष्यामि - मँत्रेय! श्रुणु यच्वतः
मंत्राणांहि विभागोऽस्ति - जीवन।ऽगीवमेदतः ॥ १
संसत जीवना मत्त्राः ~ जीवतश्चाऽपि ते स्पृताः
दरासस्कारहीना ये - मन्त्राः मंचविदां वर ॥ |
अजीवा इति ते प्रोक्ताः - अजीवा श्चापि ते स्मृताः
द्विविघानांतु मंत्राणां - विशेषो विद्यते महान्‌
सद्यध्सिध्यत्ति जीवत ~ स्तदत्थेतु विरुम्बिताः ॥ ड
श्रीमैत्रेयः :~
वलेशदशाऽपि संस्काराः ˆ मन्वाणां शुदहेतवः
तन्ममाचक्ष्व योगीश! ~ लोकानुग्रह हेतुना ॥ ४
भी पयशरः ~
जननं जीवनं पश्चा - त्ताडनं बोधनं तथा
अथाऽभिषेको विमदी - करणाऽऽप्यायनी पुनः
तप॑णं दीपनं गुप्तिः - दशैता मनर संस्क्रिया: ॥ ५
-सप्तपञ्चासशपट्लः ६३९

लक्षणानि क्रमेणासां मत्तो निभदिताः बुणु


यच्छृत्वापरमां प्रीति - मेतरेयाऽधिगमिष्यसि ॥
सौवण रजते वाऽपि - ताभ्रवा भाजने तथा
कदलेवापि पाले - पद्मपच्रह्येऽपि वा ॥
नूतनं धौतवल्वंच - यथाशक्ति प्रकल्पयेत्‌
तध्योपरि महाशु्नान्‌ ~ अत्रणान्‌ शाटितंदुल्मन्‌
विन्यसे सिवतस्वांतः - स्मरन्‌ स्वामीष्टदवतम्‌ ॥
गर सम्पूज्य विधिव ~ न्मद्राराधनतत्पसः
तङ्कोपरि पंचाश ~ दक्षरा न्विलिले त्सुधौः ॥
पूजये तप्राङ्मुलस्थानि - गन्धपुष्पाक्षतं श्युभैः
निवेदयेद्गुड चैव - फलं वा क्षीरमेव वा
अदक्षिण नमस्कारा - न्कुविताञनन्यानसः ॥
ततस्स्व।भीष्ट मन्त्रस्य ~ वर्मा स्पात्रा त्सश्ुद्धरेत्‌
यदक्षर [कसित्वा - वर्णानापूयेत्‌ बुधः ॥४
तवरणं पूणेपात्रस्थ - मन्तिकः प्रविर्ोमयेत्‌
इति स्बाक्षराण्येषं ~ मस्तरपूर्वण्यनुक्तमात्‌ ॥
अन्यत्र विलस सत्रे - पवतो धृतिपूर्वकम्‌
इद जनन मित्याहु-मम्त्रस्याऽऽदिम संर्क्रियां ॥
किखितानांतु वणानां - सम्थक्पाचान्तरे तथा
प्राण ब्रतिष्ठा विधिना ~ धावये न्मन्त्रवणकान्‌
दरद जीवनपत्याहूः - द्वितीया सस्क्रिय। पररा ॥
रि {खताक्षर मन्त्रस्य ~ समून्चारण पूर्वकम
सुगन्थपुष्पमाल्यादूयै ˆ पातरेस्मिन्‌ सिखिताक्षरे
ताडन पाणिना वेगात्‌ - पञ्चवारं प्रयत्नतः ॥
इद ताडन मित्याहुः - तृतीया संस्किया परा ॥
तडतस्येव मन्त्रस्य " पुरतो विनयान्वितः
त।डने।स्५याध न्वै = सद्यएव क्षमापयेत्‌ ॥
६६० श्री पराशर संहिता

बोधयेल्पियवावथंश्च - त्वदधीनोऽह्‌ मि्यपि


इदं बोधन मित्याहुः - चतुर्थी संस्क्रिया परा ॥ शब
तत्र पञ्चामृतैः पात्रे - स्नापनं विधिनाच यत्‌
लिखिताक्षर मन्त्रस्य ~ समुच्चारण पूवैकम्‌
अभिषेक मिदं प्राहुः - पञ्वमी संस्क्रिया परा ॥ १९
अभिषिक्तस्य मन्त्रस्य - छिखिताक्षर रूपिणः
मलपकषंणार्थाय - क्षाल्ये च्छुद्बारिणा
विमरीकरणं प्राहुः - षष्ठषंस्कार संज्ञकः ॥ २०
फलापूपादि संपुणं ~ शकरा घुतपायसैः
शाल्यन्न सूपलाकावै - नैविचै रमृतोपमैः ॥ २१
सुगन्ध पृष्पमाला् - इशोभितं सृदूलाबिरः
सिखितं शोभितं मन्तरं - महं राप्यायये स्मुधीः
इद मप्यायनं प्राहु - स्स्प्तमी सक्रिया परा ॥ २९
खिखिताक्षर मन्त्रस्य - समुच्चारण पूवेकभ्‌
गङ्घोदकंगवां क्षीरं - नरके जक्ेन त्रा ॥ २३
संतप्रये त्ञ्चवारं - वात्रस्थ वणेमूत्तमम्‌
इदं तपंण मिव्याहुः - अष्टमी सस्करिया परा ॥ २४
सन्दीपये म्महामन्त्रं - सम्यङ्नीराजनादिभिः
लिखताक्षर मंत्रस्य - सपूच्यारण पूवेकम्‌
इददीपन मित्याहुः = तवमी संस्क्रिया पा ॥ २५
सव॑दा गोपये न्मन्व्रं - न दधादयस्य कृष्य च
स्वय मावतंयेन्नित्य ~ हनूम॑त मनुस्मरन्‌
इमातु गुप्तिरित्याहु - दशमी सर्क्रिया परा ॥ ९६
एवं समस्त मत्राणां - कतैव्या दससंस्क्ियाः
अजप्तो गुरुणा प्येवं - दश संस्कार `सस्छृतः
महूध्रकाश्तामेति - शाणौल्लीढ मणि्येधा ॥ २७
सप्तपल्चारात्पटल। ३४१

मन्त्रस्याऽप्युपदेश्ाहैः - रिष्याय श्रियवादिते


शुभदिने चुभेमासे - नक्षत्रेच शुभे तथा
शुभलग्ने सितेपक्षे ~ मन्तर॑ददया यथाविधि ॥ ९८
याबन्नास्तगत श्युक्रः ~ गुरवा बृहतां पतिः
तावदेव गुरूदंद्या - न्मंतरं सूर्योत्तरायणे ॥ २९
शुभां ग्रहगति वीक्ष्य - द्वयोश्च गुरुरिष्ययौः
तदा मंत्रः प्रदेयो वं - पूर्वां युभलक्षणे ॥ ६1,
यदा अर्थोदयः पण्यः - प्राप्यतेवा महौदयः
चंद्रादित्यपरागोवा - गोविदह्टादसीः यदि ॥ ३६
विषुषेचापि प्राप्तायां - शिवरात्रौ जयातिथौ
अविचार्यं तदा देयः ~ शिष्यस्य प्रार्थना यदि ॥ 1.
पुण्यक्षेत्रे तथा तीथे - यदिष्या त्सङ्गति इयोः
सश्चएवहि दातव्या ~ नात्र कार्याविवारणा ॥ ३३
नगण्यते ्रहुगति तंवा शुक्रादि मूढता
क्तः दिवविभागोवा - नवा विध्यादि देशता ॥ ४
सएव य(्यकारस्स्यात्‌ ~ पात्रे मम्व्ार्पणं यदि
बहुताऽतन किमुक्तेन श्रुणुमे निश्चितं वचः ॥ ३५
भक्तिरेवात्र मूल स्या - क्नवणं कुकसपदः
मक्तिविदित्या भक्तस्य - चिरप्रणयनादि।भः | ३६
दभायवान दातव्यः -न च मत्सरिणें तथा
अनसुयथा दातव्यः - न वक्रगरतये तथा ॥ ३७
अप्तिभष्ठाय नोदेयः ~ देयो विनयश्चालिनि
शील विज्ञाय चेष्टाभिः ~ शुश्रूषा प्रणयादिभिः
प्रसन्नौ यदि चेतस्स्या ~ दातव्य स्सद्यएवदहि ॥ ३८
चद्रसूर्यापि रागेषु - मन्तंनोपदिशेद्बुधः
घरमादा दथवा क्ष्या - हारिषयं हृतुमन्मनोः ॥
६४२ शी पराशर संहिता

शाबराणांतु संत्राणां ~ चन््रपू्योपरागयोः


उपदेशः प्रशास्त स्स्या = रनेतरेषां कदाचन ॥
उपदेशे महामश्व्राः - नोपदेश्याः कदाचन
अन्यथोपदि्ेन्मोहात्‌ ~ दार्यं कोटिजम्मसु ॥ ४१
इति निगदित मावृत्तं तुभ्यं
सकल मति स्वय माञ्जनेयवृत्त
अपि निजरक्षणष दीक्षा
वश्षगत दिव्य मह्ध्मीवः ॥ ४य्‌
द्रति श्वी पराशर संहितायां भ्रौ पराशर मैत्रेयं संवादे
मत्नसंस्कार कथनं नाम सप्तपञ्वाक्चत्पटल
८ भैः न

श्री परा्रार संहिता


श्रा 8 ( त

अर्टपञ्चा.त्यटठ,
~: हसुमच्चक्रध्यान अकार कथनम्‌ :-
श्री मैत्रेयः -
अदैषागम सार्घं ~ पराशरमहाभूने।
पञ्चाध्य हनुमल्स्वामि ~ चक्र ध्यान मनुत्तमनम्‌ |
जञानाकरुरं दृढीक्ुं ~ वेद मे करणानि ॥
श्री पराशरः ~ |
साधु पृष्टं महाभाग ~ सत्कथा श्रदणोलपुका
वक्ष्ये ध्यानविदोषा न्वै - पञ्चास्य हनुमस््रभोः
यथाश्रुसं मया पूवं - गौवर्णायत्तः शिवात्‌ ॥
अष्टपञ्चारात्पटलः ३४६

कौलासरिखरे रम्ये ~ नानारत्न विभूषिते


मणिसिहासनासीनं - गौरी प्रच्छ शङ्धुरम्‌ ॥
पावैत्युनाच :~
नित्यध्यान निरूढाय ˆ पञ्चववत्र हनूमतः
ध्यातं चक्रस्य मस्माकं - वक्तव्य परमेश्वर ।
दश्रर उवाच +~
सम्यक्पृष्टं त्वया देवि ! सन्मनोर्थ पूत्तिदम्‌
पञ्चास्य हुनुमच्चक्त - ध्यानं सागं ब्रवीमिते ॥+
सश्रुण्वेकचित्तेन - गुह्य मामुध्मिकं परम्‌
मध्यमे चक्र राजस्य ~ नाभ्या मशरतसागरम्‌ ॥
ध्यात्वा तन्मध्यमे श्वेत ~ द्वीपं सञ्चितयेलप्रये
तन्मध्ये स्व्णकददी ~ कान्तारं समचिन्तयेत्‌ ॥।
तन्मध्यमे महारम्य - प्रासाद मणिरज्जितम्‌
तन्मध्ये रप्नक्लचिते - स्वणं प्िहूासनीत्तमे ॥
पद्मासने समासीनं - स्वर्णालङ्ारभूषितम्‌
बालक्रकोटि प्रतिमं ~ भिद्य इण रावतम्‌ ॥
पञ्चवक्रं त्रिपंचाक्षं - दशबहु समन्वितम्‌
खद्गांकुश त्रिशुलाक्ष - माला पव॑त भरुरुटम्‌ ॥।
पाश सञ्जीवनी चीर ~ ठद्ख धारण मद्धुतमू
इन्दुखष्डावत सोत्त - माङ मुत्तुद्ख निग्रहम्‌ ॥
गण्डमण्डल विभ्राज - द्रत्न कीक्त कुण्डलम्‌
दशदिरभ्राजतोदग्र - किरीटेन विराजितम्‌ ॥
हस्कङ्कण केयूर - काञ्चीवल्यं शौभितम्‌
मणि स्वणंमयाऽनेकं भ्रुषणस्फूति भारम्‌ ॥
सवाङ्खवुःदर दिव्वसूति - ज्ञानामूवाकरम्‌
सेवकाय सभासीन - भक्ताभीष्ट फलप्रदम्‌ ॥
६६३४ श्री पराशर संहता

शरण्यं सवैदेवानां - त्रातारं भक्तवत्सलम्‌


सव॑कामद मिद्रादि - सर्वदेव रपासितम्‌ ॥ १५
शिवबीजाक्षरकस्थं - पञ्खास्यं पवनात्मजम
त्रिभागसंवृतैरेमि - स्तिमूतिमि रह्निशम्‌ ॥ १६
अपराऽग्यक्तं चिरम ~ भविष्यत्प द्ुजासनम्‌
योगपद्यासनासीनं - महायोगीश्वरं हरिम्‌ ॥ १७
मिह्‌ ताध्यं वाराहं - हयग्रीवं स्मावृतम्‌
षड्भिस्सुददोनं व्यक्त - लक्षणं स्सम्यगावृतम्‌ ॥ १८
शिवरभिष्दुमार्ताडिं - दिग्दहा द्वादजालयैः
अबस्थितेःश्थिरेश्सम्य “कसवृत परमेश्वरम्‌ ॥ १९
सूर्यं श्द्रषसु ब्रह्मा - विश्वदेवे निरन्तरम्‌
सवृतं षौडरौ क्त - स्स्गीभिर्सक्तिमि पृथक्‌ ॥ २०
्षेतरपाले विशामि - वदटुकाद्यं रटंकृतम्‌
सेवि चव तत्वामि ~ इछन्दोभिश्रिविधैरपि ॥ २१
द्वावर्ध सिद्व - सम्यक्संवेष्टितं पूनः
योगिनीः मैसवेश्वापि - चतुष्षष्ट्‌यनिरत्सजैः ॥ ९२
सवेष्टितचैवे मेव - महाचक्रश्थ मुत्तमम्‌
सर्वावतारकं दिभ्य - तेजोभूति निरीश्वरम्‌ + २३
एवे पञ्यननं श्राय ~ सूनं ध्याये दनन्यवीः
ततःकृपाकर स्तस्य ~ सर्वापद्भ्यो वित्रुच्यतते ॥ २४
जित्वाऽ्थ दारुणं मृत्यु - मृल्ुग्र कारसन्नकम्‌
ेहिकामुष्मिकान्भोगा ~ स्प्राप्नोध्यव्याहता नरः॥ २५
य इदं परमं गुह्य - पञ्चास्य हनुमस्ममोः
ध्यानं पठ स्यचुदिनं ~ तदैक्थत्व मवाप्नुयात्‌ ॥ ९६
कर्थातर्‌ प्रधक्ष्यामि - मैत्रेया श्रुणु त्वतः
हृषुमत्पूजनादौ च - पूजान्ते प्रत्यु सुधीः ॥ २७
भष्टपञ्चाञ्चत्पटल) ३४५

सास्टागंच नमस्कुर्यां - स्प॑चवारं हनूमतः


त्रिकाल मेककाल्वा - काल्य मथोऽ्पि वा ॥+ एथ
मूरूमन्त्रं जपेन्नित्यं = गुरुपूला पसययणः
बहुनात्र किमृक्तन ~ नूम म्मंत्रतत्परः ॥ २९
यावस्जीवं नये त्कालं - मनो वाक्काय कर्षभिः
ष्व तयति यःकालं ~ मन्व्रविस्धत्रतत्परः ॥ ३०५

रष्टव हनुमा्बरह्य - न्नात्र कार्या विचारणा ॥ ३१


शू प्रेत पिशाचाना - सुच्चाटनधिवि सुने
वक्ष्याम्यह्‌ प्रयत्नेन ~ लौकानां भुपकारकम्‌ ॥+ ३९
भूतप्रेविश्षाचाना ~ मास्ययो यत्रदु्यते
तत्राभिप्रुख मस्थाय - श्रीवीरहृनुम स्मनुं
पचवार जपंकुर्या - ढनूम भ्मुद्रणं तथा + ३३
एषं कृते मच्रविधौ - मंत्रस्याऽऽ्वृत्तिपूर्वंकम्‌
पलायते महूममीता - त भेताक राक्षसाः ३४
इप्यामनंति गनयौ ~ यथाभ्नुत मुदाहूत
मुद्राया लक्षण वक्ष्ये - भ्रुणृष्वानन्यमानसः ॥ २५
यस्या दश्रवण मात्रेण - पिशाचौ बिभ्यति स्वयम्‌
कित्किलि प्रचुरं सद्यः - ब्रव कारं समुच्चरनू ॥ ६६
विधृत दश्रवणे नेत्रे - प्रहस्य ¶ृरतो सुखम्‌
तालून्धापूरयफूत्कारं ~ विष्टभ्य भूवि जानुनी ॥ ३७
मध्यसाऽनामिकांऽगुष्ठ ~ दुढ सयोग पूवेकम्‌
उल्कषिप्य बाहुमध्यादौ - सम करणाति गामिनौ ॥ धद
भत प्रेतादि संस्थानं = भीकरं प्र्तिरोकपरेतू
सषातु हनुमन्ृद्रा ~ कथिता मन्ववित्तमः
भूत प्रेत पिशाचानां महतीयं बिभीषिका ॥ ३९
44,
६४६ शी षसङ्र संहिता

उद्श्रवार भ्रमणानिरार्हूता
रयेणय म््ांबूधरा स्समन्ततः
संदिव्य पंचानन वायुनन्दनो
ममास्तु कल्याणविवृद्धये हरिः ॥ ०
हति श्री पराशर संहितायां श्रौ पराक्षर मैत्रेय संवदे
इूमच्यक्रध्यानप्रकार कथनं नाम सष्टपङ्नव्चत्पटङग
गैः मैः नैः

श्री पराङ्रार संहिता


एकोन बद्टितिमः पटक
आञ्जनेय श्रीविद्या
-: मन्त्राणां जाता्ौच परृताशौच कक्षणम्‌ “~
श्री पर्चरः ~ ।
नम स्पुमणिक्‌ंडदं = नयनपृष्पव म्ंडलम्‌
हदे प्रणत वाताजलि - श्रित सुरामुरेनद्रजलिम्‌।॥।
सहार मणिभ्रुषणं - सरस भक्त संतोषणम्‌
हम दभिधं हर ~ हरि विरिचिसेव्यं भजे ॥
सीताराघवदत्तमीक्तिफकस - द्वारावलीशौभितं
हस्तांभोजक्सया भयांकित ~ मनेकाकल्परत्नोज्वलबू
वाछवेष्टितमौलिमीश्वरततूं - भक्तावुकत्पहुमम्‌
राजन्मौज्यजिनोपवीतमनिश्च - श्रीञंजनेथं भजे ॥
अन्यंविहेषंवक्ष्यामि ~ सवंरोकोपकारकम्‌
वरय श्रवणमात्रेण मंत्रसिद्धि भविष्यति ।।
एको नषषट्तमपर्छः ३४७
स्ेषा मेव मंत्राणां - संस्तं सूतक द्यम्‌
जति सूतक मांच द्वितीयं मृतसुतकम्‌ ॥
जात सूतक मित्याहुः - मंत्रोच्ारण सम्भवम्‌
मन्त्राक्षरोपसंहारा - दाह स्तं भृतसुतकम्‌ ॥
सूतकद्वयदुष्टानां ~ मन्त्राणां जपता मपि
सिद्धिनंदुश्यते कापि - प्रयासौऽपि महास्भवेत्‌ ॥
जपादौ सूतकं विद्या - ज्जपति प्रृतपूतकम्‌
उभयो स्मरूतकं विद्या - तज्जपं निष्कं मवेत्‌ ॥
अत स्सवुद्धरे तमत्रं - सूतकद्रय करदैमात्‌
विदुयुक्त समूच्चा्थं - पञ्चाश द्रण मालिकाम्‌ ॥
अनुलोमक्रमेणेव - निहन्या ज्जात सूतकम्‌
भूयोपि तां समुच्चार्य - विलोमे नैव मालिकाम्‌ ॥
मात्रिको मन्त्रराजस्य - निहन्यान्मृतसूतकम्‌
नेचेज्जप्तोऽपि तन्मतः - क्लीवल्स सैव सिद्धिदः ॥
अनेमविधिना सम्यक्‌ + जप्टवाच मंत्र मृत्तमम्‌
परंसिधि मवाप्नोति - सुप्रीतौ हुमुमान्‌ भयेत्‌ ॥
एव सदिस्थ भगवा - न्पराञ्चरमुनि स्तदा
पुनश्रौवाच मैत्रेयं - सर्वेषां हितकाम्यया ॥
मत्रेय। दयुणु वृत्तां ~ सर्वलोकोपक।रकम्‌
मन्व्रास्तु बहुवेस्सन्ति - सवंकामफलभ्रदाः ॥
शाक्तेय गारुड।रचैव - वंष्णवाक्च सदुत्तमा
गाणपत्याश्ु कौमासयः - कोते मैस्वा स्तथाः॥
तत्त त्फलप्रदा नित्यं - सौम्य! सौम्यविभागतः
कितु सवं महामन्त्रः - नानाविव फलप्रदाः ॥ १६
अस्तिकर्िच न्महामन्वः - सप्तमन्त्रात्मक दशुभः
नाधकस्तस्य हुचुमान्‌ - पञ्ववकयो महुप्रभुः ॥ १७
दष्ट श्री पराशर पषटिता

अंगभ्रताहि मन्त्रास्ते - सप्तमन्त्र महामनः


अंगप्रथानमावेन - जप्त्वाच मन्त्र भृत्तमम्‌ ॥ १८
केभिरे परमां सिद्धि - शौनकाद्या महर्षयः
त्वमप्येवं महाप्राज्ञ! - मैत्रेय! मनिसत्तम। ॥ १९
सप्तमन्वास्मिकां विद्यां ` पठल्व सततं शुभां
भुप्रीतौ हुरुमान स्यः मुक्ति मुक्ति प्रदास्यति ॥ २०
अष्यद्रहुस्य वक्ष्यामि - मैत्रेय! मुनिपुंगवः
गोपनीयं प्रयत्तेन - सवदाऽभिमता त्वया ॥ २१
सन्त्रास्तुबहवो ब्रह्मन्‌ - मथा ये समुदाहूताः
तेसर्वे हुनुमरम॑त्राः - भुकितिमुवितफलप्रदाः
किंतुमभ्वान्वयं सम्य ~ ग्वतेते सवंतोमुखम्‌ ॥ २२
आदौ प्रणवं मृच्वाये = श्रीं्ीज तद्॑तरम्‌
ततो मस्मथवीजच - श्रीवर्ण तदनंतरम्‌ ॥ २३
ततश्लुभांगराब्दव - चतुर्थ्यत नमौतकम्‌
दशवणेमयी मेवं - श्रीविद्या भृत्तमां शुभां
जपे देषा गुणवती - सवेकाम फलप्रदा ॥ २४
अतएनां सहावि्यां - श्रीकामो नियत्तं जपेत्‌
निशीधे शीघ्रफकदां ~ प्रदोषेषु विशेषतः ॥ ९५
आदौ प्रणव सुच्चायं - श्रीबीजं तदनंतरम्‌
ततो मन्मथवीजंच = समृच्वायं प्रयत्नतः ॥ २६
स्वेतवण पदं सस्य - क्चतुर््यतं नमोतकम्‌
दशवणत्मिकं मन्त्रं - मोक्षार्थी सततं जपेत्‌ ॥ २७
एषाविद्यातु वि्रद्र - कँवल्यपददायिनी ।
मध्याह्ञेच प्रमातेवा ~ जपेच्छी ्रफलश्रदाम्‌ ॥ एम
श्रीविद्ययो दयो ब्रह्यन्‌ - ऋषिब्रेह्य प्रकीतितः
गायत्री वेदजननी = साक्षा च्छन्दो निग्ते ॥ २९
एकोतषष्टि०मपटकः २४६

हनुमान्‌ देवता प्रोक्तः - प्रणवो बीज मुच्यते


तम इशावित रिति प्रोक्ता - कीलकं श्रीनिगधते ॥ १9

ध्यानम्‌ :-
श्रीविद्यामय मान्जनेय मनिशं - ध्यायामि चित्ते पदा
मुक्ताहार विराजमानं विपुल - श्रीकण्ठ वश्चस्यलम्‌
भक्ताना मभयप्रदान चतुरं ~ जित्रांबराटंकृतं
हेपाभोज समानकांति वदनं - श्रौ पावंतीनन्दनम्‌ ॥ ३१
एषं ध्यात्वा जपेन्मंत्रं - भ्रव्यहुं मन्त्रसाधकः
प्रसादा द्वायुपुत्र्य ~ मन्वरसिद्धि मवाप्नुयात्‌ ॥ ३
श्रीविद्ये ते उरे विद्ये - यथाश्रुत मुदाहूते
गोपनीये प्रयत्नेन ~ मन्वरसार मिदं यतः ॥ ३३
हृदं मन्वरहयं धीमन्‌! ~ श्रीविधेति निगद्यते
इमौ श्रीहुनुमन्म्त्रौ - इति सगीयते बुधैः ॥1 1,
तत्तत्फलप्रदानेन - तत्तत्संज्ञाविशेषभाक्‌
दरस्येव कथित ब्रह्मन्‌ ~ श्रीविद्यासार मृत्तमम्‌ ॥।
यच्छृप्वा लभते कामान्‌ ~ सो मन्तरविशारदः
दुरितानि प्रणश्यंति - शरभा इवे पपवके ॥ ३६
इतति श्री परार संहितायां श्री पयश्च मैत्रेय संवादे
आञ्जनेय प्रीविद्या प्रकारानंनाम एकोन षष्टिततमण्वटलः

नैः नैः र
श्री पराशर पंहिता
पह्ट्तिमः पटलः
~ अवतार कथनम्‌ `~
श्यो । खड्गं खट्‌वांगशेल द्रुम परशु गदा पुस्तकं शंखं चक्र
पाशं पद्म व्रिशखं हक मुसल घटा स्टक दाक्त्यक्षमारछाः
दन्डा वा कूंत चर्मा चकित कुशावरा पट्टिसं चपबाणान्‌
खेटं मुष्टि फलं वा डमर माभभजे बिश्रतं वायुसूनुः ॥
दाति पाडंच कुन्तः परश्युमपि हकं तोमरं लेटछंवां
शंखं चक्कं त्रिशुलं मुसल भसि गदां पष्टिसं मुद्गरं च
गांडीवं चमं पद्म द्विनद भुजयरैः खड्ग भप्यादधानम्‌
वन्देहुं वायुसूनुं सुर रिपु मथनं भक्तरक्षा सुदक्षम्‌! ॥
श्री मैत्रेयः -
अवताराः कथं ब्रह्मन्‌ - केति नामानि मारतः
गणाश्च कतिसंख्याका - भक्तदु खान्धि तारकाः ॥
केदाऽवताराः भक्तानां = उपास्याः फलदायकाः
वृत्तिश्च कीदुशीतस्य ~ सर्व॑वद पराशर ॥
श्री पराशरः +~
गुणावतार नामानि - सुबहूनि हनूमतः
ब्रह्मांडव दनतानि ~ विद्ध मत्रे तत्वतः ॥
अनन्ते ष्ववतारेषु नवे वोपास्ति गोचखः
आद्ःभसच्चहनुमान्‌ - द्वितीयो वौरमारतिः ॥
तृतीयो विशतिभूनः - चतुर्थः पञ्चवकत्रकः
पल्चमोऽष्टादशशूनः - सरण्यस्सवंदेहिनाम्‌ ॥
ष्टितमः्वटः ४५१

सुवच॑छापति प्षष्ठः - सप्तमस्तु चतुर्भुजः


अष्टमः कथित श्रीमान्‌ - द्वाद्रिश द्भूजमण्डलः ॥
नकंसो वानराकार ~ इव्येवं नवसूप धृत्‌ 1
अत्रंवोदाहरं तीमं - इतिहासं पुरातनम्‌
यस्य श्रषणमात्रेण - जन्तु जन्मफलं लभेत्‌ ॥
पूरा ब्रह्मा महोत्साह - श्वतुमंख इति श्रुतः
मास्ति विशतिभुलं ~ उपास्यापि प्रजापततिः ॥
कपलष्तु महातेजाः ~ कपि वदपारगः
चतुर्भुज हनूमन्त ~ भुपास्यापि द्विभुक्तिदः ॥
विजयस्व सहाशरुरः - क्षत्रियो छोकपालकः
प्रसन्नहुचुम ध्याना - त्सपुरान्धि मतीत्तरत्‌ ॥
वि भीषणनुतो नीलः - सततं साधुपूजितः
पञ्चवक्व हनूमन्त - सुपाश्यासी त्समृद्धिभाक्‌ ॥
उपास्य वानराकारं - गारोनाम वनेचरः
प्राप्तवान्‌ परमा सिद्धि - आरोग्यत्रमुला मपि
ध्वजदत्तस्तु विप्रेद्धः - सवंशास्त्र विशारदः
सुकेचकाहेनूमन्त - सुपास्य धनिकोऽमवत्‌ ॥
` दो वेदनिदां श्रेष्ठः ~ ध्यात्व्राव बीरमासि
तीर्णो नौकां सारत्मध्ये - बहखिद्रां सकिस्मयम्‌ ॥
राज्यश्रष्टगताशङ्कयो - भूयौ राज्य मवापहु
सोमदत्तो महाराज्ञो ~ द्वातरिशद्धूज मास्तेः ॥
उपास्याऽष्टौ दशभुजं ~ हनूमन्त महाप्रभुम्‌
लेभे परमरोमघ्वं - दूर्बासो कोकावश्नुतः ॥ १९
एव ब्रह्यर्घयीप्यन्थे - तथा सजर्ष॑यः परे
उपास्य नवदूपाणि - लेभिरे स्वान्मनोस्थानू ॥ १
२ श्री पराशर संहिता

हयी हनूमतो भक्ति - स्समभ्ता दक्तरक्षणः


शिष्टानां पालनं ह्याच - द्वितीयं दुष्टमर्दनम्‌ ॥ ९६१
अभ्यद्रहस्यं वक्ष्यामि - लोकानामुपकारकम्‌
सर्वेषा मेव मन्त्राणां - अङ्कान्याहृश्च षोडषः ॥ २९९
कीलक शक्तिबीजं च - ध्यानं मृदा ऋषि स्तथा
छन्दो दवत सध्याश्च - तपरंणं हवेनं वथा
आस्तरण मानस न्यास - पुरश्चरण पल्लवाः ॥ २३
पुलविकशेषं वक्ष्यामि - कोकानां जातकाम्यया
यस्य श्रवणमात्रेण - जनश्सच्स्पुखी
भवेत्‌ ॥ २४
गप्कलाबन्ध मोक्षार्थी - मन्तरभेवं पठद्बुधः
सथो विमोक्षणं तस्य - भवच्येव न संशयः ॥ ९५
त्रिथा म्र वदेतपूर्वं ~ तथैवति त्रिथा पुनः
सक्ृत्साघ्यं भवे न्मध्ये - तदिव त्सव्रंतोभृशम्‌ ॥ २६
सरवोपसर्गं शमनं - महामूत्यु निवारणम्‌
सवसौ भाग्य जननं - मृतानाभभृत पदम्‌ ॥
आदोवान्ते तथामश्व्रं = ह्िवारं संप्रयोजयेत्‌
पान्वनामं सह्ृन्मध्ये = गर्भस्थं च तदुच्यते ॥
मारणोच्चाटन व्यं - प्रयुक्त कामये नृणाम्‌
तिहा गर्भं बुद्धि - पादयो स्तम्भनं मतम्‌ ॥
मोऽस्तु ते वायुुताञ्जनेय |
मो्तु ते श्रीहचरुमन्सहा प्रभो ।
मोऽस्तु ते वानरवीर निघ्यं
[सोऽस्तु ते राघव सुस्थ भक्त।
न्यं विशेषं वक्ष्यामि ^ श्रुणु मैत्रेय तत्वतः
हता मेव मन्त्राणां - शेषांचिन्मत भेदतः ॥
घष्ट्तिमण्पट्लः द

भाद्य मे वाक्षरं बीजं = मध्यस्थं कीलकं भवेत्‌


अन्त्यंपदं तु शक्ति स््या - दिति मन्त्रविदो विदुः ॥
अन्येषां चष मन्त्राणां - बहिभूताक्षराणि वचं
भवन्ति भूयो विज्ञेयाः - बीज कीलक राक्तयः ॥
आचायेस्याऽपि क्षिष्यस्य - सूयं चल्द्र पसगयोः
भ॑त्रोपदेशे दारिद्रयं - भवे त्सप्तसु जग्मयु ॥
सप्तकोटि महामन्त्र ~ विषवैऽयं निषेध माक
शाघसर्णानु मंत्राणां - ग्रहणे न निषिद्धता ॥
नकाङनियमस्तत्र - नदेरनियमोऽपि वा
शाबरे ष्वेव मन्त्रेषु ~ इति दातातपोऽ्रवीत्‌ ॥
तऋषिः छन्दांसि मन्त्राणां * एषां स्पटुटतराणि त
ऋषि स्तेषां भवेदुब्रह्म ~ गायत्री छंद दृष्यते ॥
हति श्री परार संहितायां श्रीपराशर मैत्रेय संवादे
अवतारकथर्नचाम षण्टितम"पटलः

मै नैः भ

श्री परार संहिता


एकषट्लितिमः चलनः
~प मुद्रालक्षणम्‌ :~
धी मैतरेयः ~
श्यो ॥ पराशर नमस्तुभ्यं - दीनबंधौ दयानिधे
तत्तद्मंविशेषेषु - संशर्य॑ह॒र मामकम्‌ ॥
46)
९१५४ भी पराशर संहिता

त्वयाप्रोक्ताः पुरा ब्रह्मन्‌ - करुणापूणेचेतसः।


हमूम न्मेनविषये -मृद्रश्शोडरवणिताः ॥ प्‌
लक्षणानि कथं तासां - प्रयेकं नियतः पथक्‌
छपा सवं मषेण - दयामय! तवास्तिचेत्‌ ॥ ३
श्री परशिरः।
वक्ष्ये षोडशचमूद्राणां - लक्षणानि पृथक्पृथक्‌
यथावा चेतसस्स्यः “पुद्राकक मवाप्नुयात्‌ ॥ ष्ट
करद्रयागुष्ठ्योग ~ तजंनयुमयमूखयौः
सर्वागुष्ठोपरि स्थिखा - दक्षिणुष्ठ पर्वणि
रोषाणां ऋजुभवेन ˆप्र्तूता ख्यातु मृदधिका ॥ ५
उत्तान वक्नागु्लिना - वामेन ग्रथिता यदि
दक्षिमाप्र करगल्य - स्त्वनुखोम विलोमतः
मुद्रेयं गाछिनी भरीक्ता - मुद्रा सिद्धांतवेदिभिः॥ ६
उत्तानाग्रतञेवामे ~ किचिदाकरंचितांगुलो
अधोधुलांगष्ठ तर्ज - भ्यंतरे करभस्पुशा
दक्षिणेन करेणैव - मेलनं पद्ममुद्रणम्‌ ।। ७
कनिष्ठानासिका मरध्यागुलिमि द॑क्षर्णागुक्तौ
वामाधोऽगुष्ठ मारुह्य - शेषाणां ऋजुमरेकनम्‌
कथिता रद्य = मूनिभिस्तत्वर्दशिभिः ॥ त
वामदक्षिणहस्तास्त - स्थूलयो धिवृतात्मनोः
अनुरोम विखेमाभ्यां ~ मेलनं चक्रपुद्रणम्‌ ॥। ९
कनिष्ठया दक्षिणस्य - गृहीत्वान्यकनिष्ठिकाम्‌
भुङ्त्वा प्रतिभुखं ते दवं - तिर्थ॑चोनाम मध्यमे
तजंग्यः परतः कृत्वागृष्ठद्वय मथौनयेत्‌
गारुडीभूद्रणाप्रीक्ता ~ सद्यस्सिद्धि प्रदायिनी ॥ १०
संयोज्य दृस्तौ द्रौसम्य ~ इनिधायः स्वस्य पूर्थनि
दितं ऋजुभावेन - नतिमु्रा प्रकीतिताः ॥ ११
एक्षष्टितमःपरछः ११

त्ज्यायत्त मूला स्या = द्रक्राभ्रा दक्षिणे करे


मुक्ुखायितसंगल्य - स्तदा मुद्राकुगाभिधा ॥ १२
मध्यमानापिकागुष्ठ ~ मेलनं करयो्ैयोः
एकथैव वृता सम्यदमृगी मुद्रा प्रकौ्यैते ॥ १३
कनिष्ठानाभिकायोगो ~ वामदक्षिम हस्तयोः
तजनी मध्यमा योग - स्तयो रेव तथैवतु
धेनुमूदरेति विख्याता - चतुरयुंग समन्विता ॥ १४
संपुटीकृत हरतौद्ौ ~ किञ्च दुच्छून्ममितौ
कम्भसुद्रेति विख्याता ~ पलिता सवंयोगिभिः ॥\ १५
करौ दौ प्रतिलोमेन ˆ ह्य ततान प्रधितागरलिः
भंक्त्वा चाभिमुखं सम्य = गुन्नतांगुष्ठ तजनी ॥
इयं संहारमुद्रा स्या - त्सद्यो योगस्य सिद्द ॥ १६
स्वस्योरं कराम्यां चे च्छं स्सन्ताडये स्भुहुः
मुद्रामल्लच्छरीकाख्या ~ इति मृद्राविदो षिः ॥ १७
चृत्यत्दः कलयुग - भुय भुयः परस्परम्‌
शनंदशनं स्ताञ्ये च्चे - न्मुद्रास्यात्ताण्डवाभिधा ॥ ८
वामह्त॑तु विन्यक्य ~ हिरस्याधाय दक्षिणम
अंगल्धग्रौ पुय दुष्टौ - वालमुद्रा प्रकीतिता ॥ १९
विवृत्य श्रवणे नेत्रे - प्रस्थं पुरोमुखम्‌
अपूवंतालुनी सम्य क्फू.कारं रन्तरारगैः ॥
विष्टभ्य जानुनी भूमौ - सकृदेव स्वके वभौ
मध्यमानामिककगुष्ठ - दृढसंयोगपूवैकम्‌
उक्षिप्य बाहुमध्ये हौ ~ समौ कर्णान्ति गामिनौ
भुत प्रेतादि संध्यां - भीकरं प्रविलोकयेत्‌
संषा तु हनुमन्मुद्रा कथिता मन्त्रवित्तमैः ॥ २०
३५६ श्री पराश्षर संहिवा

इव्येषं कथितं ब्रह्मम्‌ - मुद्राणां लक्षणं मया


हलुमस्मस्त्रजालानां ~ इमे मुद्राः प्रकीर्तिताः
मृद्रातखश्चणन्नानो - दनुष्ठान फलं भेत्‌ ॥ २४
सम्यग्जप्तोऽपि मन्त्राणां ~ जसनात्वा मुद्रणां पथक्‌
फलानि न फलं व्यर्था ~द्य.सरक्षेव बीजकत्‌ ॥ पद
द्तिश्री पराशर संहितायां श्री प्रासर मैत्रेय संवादे
मुद्रालक्षणं साम एकषष्टितमः पटलः

८ १. ४,

श्री पराश्रर संहिता


दििषल्द्विमः पटल,
~ हनुमद्धिप्रह्‌ लक्षणय :~
। मैत्रेयः -
11 परादारनमस्तुभ्यं - स्यं मे नि्ारम्‌
हनुमदिग्रहाणां च ~ जवन्प स्पन्नं थदि
प्रायश्चित्तं भवेत्तस्य कि वा तध्येन शुध्यति 1
पराशरः ~

प्रतिमां चोघयेत्सम्यक्‌ : तित्निणीफल कक्षैः


पञ्यामूृतं पज्चगच्पैः - मार्जय तयञ्चपल्छवैः
स्तापयेद््ा्शावृत्या -पूरषसुक्त विधानक्तः |
हनश्च द्ादश्ावृत्या = रप्ताक्षर्या हनूमतः

बराह्मणान्भोजयेत्यश्चात्‌ ~ स्वस्वद्धक्त्यतुसास्तः
हमद्ध्रहं स्पृष्ट्वा - दक्षिणेन करेणव
आञ्जनेयस्य गायनी - जये दष्टोत्तरं
शतभू ॥
द्विषष्टितमभ्पदलः ३५७

बुद्धे: प्रमादादालस्या - त्स्ववच स्पक्लंना दपि


अग्नितप्ता (वे त्बुद्धिः ~ मृहदाहेऽथना भने 1 च
प्राणप्रतिष्ठा दारभ्य - संस्कुयत्पुवैवत्पुनः
स्थावराणां च मूर्तीनां - कदाचि च्छलं यदि
तीवस्पृष्टाय अस्थातः ~ प्रायश्चित्तविधि मुने ॥ ६
तेनेव विधिना सम्य - क्संस्कुर्था त्पूज्यविग्रहान्‌ं
संवतसरतुं मासेषु - पूजा संस्कार वजितान्‌ ॥ ७
माजंने पुरषं स्सृक्तेः - प्रतिमस्तु यथाविधिः
ततःपरं यथाद्क्त्या ~ ब्राह्मणान्भोजये न्मन 1 |
श्रोत्रियाणां द्विजातीनां = स्वंदा निषतात्मनां
सम्तपैणं विधिवत्‌ - प्रायश्चित्तविधिस्मृतः ॥ ९
सन्तपंणं विना मन्तो - दैवतं गुरुरन्यथा
कदाचि सप्रसीर्दाति - तस्मा दुब्राह्मणभोजनम्‌ |! १०५
हनुभलरति मोत्कर्षं ~ वक्ष्यामि मुनिपुद्कवः
यत्प्रभावा दशेषास्तु ~ सिध्यन्तिच मनोरथा ॥ ११
दवेताकंमुलं संगृह्य - भानुवारे शयुभेदिने
अंगृष्ठमात्र रूपेण ~ तत्सर्वाका रतोऽपिवा
तेनैव प्रतिमांकुर्या - ढनुमहूर शोमिताम्‌ ॥ १२
भाणप्रतिष्ठाकूर्बीत - ब्राह्मणान्भोजयपेत्ततः
रक्तवस्तरःरक्तगन्धैः - रक्तमाट्याक्षतै रपि
पुजयेन्मन्दवारेषु - पञ्चसु प्रतिमां हरेः ॥ १३
तंतःप्रसन्नौ भवति ~ हुमा न्वीरमारतिः ॥ १४
हनुमत्तिमां दुष्ट्वा - बुध्य स्लपि' महाहवे
्ररेनंहन्यते क्वापि ~शनुधि नभिभूयते
अस्तशस्त प्रहारोपि - पीड्यते नैव कवचित्‌ ॥ १५
रण श्री परावर संहिता

श्वेताकंमुल प्रतिभा पूज्यते हनुमन्मयी


गृहीत स्याधिरेणैव ~ सुसिद्धा स्व॑सम्पदः ॥ १६
भरसप्रेत पिन्लाचादी ~ पछायन्ते भयावृताः
व्याघधयोऽपि ननाधस्ते * नाभ्नियोरादि साध्वसम्‌
सिध्यंति सवेकार्याणि - साच कार्या विचारणा ॥ १७
दवेताकवृक्षो यत्रास्ते = हनुसस्प्रीतिकारणः
निचयं सश्चिहितस्तत्र ~ हमुमान्भक्तवल्सरः ॥ १८
उपास्यमगवान्हम्भुः - पुरे दवेताकं माश्तिम्‌
इन््यदेऽपि स्जेयानि ~ तिपूसणि जिगाय सः ॥ १९
तस्मास्प्रमाद रहितः ~ एवं सर्वषु पवंसु
उपात्य इचेप्तितावाप्तयै - इवेताकं हुतुमत्प्रभुः ॥ २०
यदा कदातचित्कछेऽपि - जन्तोवरै जयक्रक्षिणः
इ्वेताकं हुम व्पूजा ~ सवंकाम्यार्धंदायिनी ॥ २१
पश्मादीग्यासनान्याहुः = जपकङे मनीषिणः
आसनेभ्यश्च सवेभ्यः - शर्पं वीरासनं स्मृत ॥ २२
वीरासनं नयुक्तंस्या- दंवतागरर्‌ छक्तिधौ २१
तपतस्थुबहुम्पंत्रान्‌ - प्राप्ते महति सदधि
छन्दधिदेवतां ध्यान - न्यास प्राणायाम स्तथा
ददावारं जपं कुर्यात्‌ - मूलमन्वकष्यं यत्नतः ॥+ २४
देवाना मद्धमंत्राणां - यथाशक्ति जपस्मूतिः
परनश्चरण होमेघरु - स्यासध्यानादिकं क्रमात्‌
पृथकपृथक्‌ प्रकुर्वीत ^ भूरमंवराङ्गमन्तरयोः ॥ २५
निद्यहोमतु मस्त्राणाँ ~ प्रधानस्य मतौर्तने ।
ग्यासध्यानादिककुर्या = द्धम मेवाङ्खमन्त्रके ॥ २६
हदुमभ्मन्त विद्यासु - काचिद्गुह्या महामुने 1
सप्लमन्तात्मका साम - सप्तमन्तेमयी स्मूता ॥ २७
द्विषष्टितमं पटलः ६५६
सप्तानामपि मन्त्राणां ~ जपौ होमश्च तर्प॑णम
पृथकपृथक्‌ प्रकूर्वति = मालामन्वेषिव्रिवानघः। ॥
भोजनन्तु समष्ट्येव ~ सर्वेषा मथवांशतः
यथा राक्स्यनुप्रेण - वित्तशाठ्यं नकारयेत्‌ ॥
सप्तम॑तालिकायिद्या ~ पञ्वानन हुनूमतः
प्राणात्ययेपि नोदेया ˆ यत्किञ्मयि दृद्विजजन्मनि ॥
सौवणेधुत्तमं प्रोतं ~ राजित मध्यम स्पृतम्‌
जयन तान्न मित्याहुः - निष्फलं दारवरगरहम्‌ ॥ ,
सोवणं रौप्य शकर - संमिश्रा थदि ताश्रकम्‌
तदनुत्तम मित्याहुः - गुणास्संसर्मं सम्भवाः ॥
दवेताकं विग्रहं र्लाध्यं - कृष्णागुरमय स्तथा
सर्वेषा साश्रयाणां हि - सद्य स्सिद्धिकर स्मृतः ॥
कदाचिदमि न श्रेयान्‌ - गृहीणां दन्त विग्रहः ॥
नोकातरण वायां - अश्वा्यारोहुणे तथा
1सरसि स्थपयेकैव - नौकां तुन निक्षिपेत्‌ ॥
जवतीरय॑त तस्माद्रा - सद्वुर्यालतिनां मुने
अन्यथा प्रत्याय्या ~इ बौवा प्रतिमां त्यजेत्‌ ॥
रजोमलिन स्पाभु - देवतां प्रतिमासु च
क्षणाद्गच्छति सान्निध्यं - देवता याति संस्छृता ॥
नजन्तुच्छायय युज्या - सजलादद्रतया सदा
नच दिग्वासा धीमान्‌ - देवता प्रतिमां शमाम्‌ ॥
परेसु स्नापय न्मु - ताश्ररौप्य सुवणंकाू
यद्यपतर॑णि मोहेन - कचे द्भवति दौपमाक्‌ ॥
तस्मान्मल्िनिरूपाणां ~ माकिन्य विनवृत्तये
सुक्त्यब्भक्षण गन्धा - स्संस्कुर्यात्तु यथाविधि ॥
मूल मंत्रं समुच्चयं - पत्रपुष्प फलादिभिः
सव॑दा भक्तियोगेन - पूजये त्सवेष्ट देवताम्‌ ॥
श्री परारर संता

प्पुजन फलं वक्तुं - त दक्नोत्ति चतुर्मुखः


7ापकस्ततक्षणादेव - पूनश्चर्या जपादिकात्‌
गल्छितं फलमाप्नोति ~ दुकंभं देवदानवैः ॥ ६२
हतिकेमासि शुद्धास्मा ~ धात्री पत्रफलंरपि
पूजये उनूमन्तं - तदानश्त्याय' कल्प्यते ॥ ४३
्रात्रीफलस्थ दीपेन - देवं नीराजये द्यदि
(पश्यति तमोलोकान्‌ - पहापातकवानपि ॥ ४४
इति श्री पराशर संहितायां श्री बराक्चर मैत्रेय संवोदध
हुनुमद्विग्रह प्रकार कथनं नाम द्विषष्टितमः पटलः
५, नैर ४.

श्री परर संहिता


व्रिब्टितम' पटलः
~: होमघ्रकरणम्‌ :~
रः -

स्मि्‌ देवेतु योभक्त - स्संपूजयति यौ जनः


दैवः पूजितस्तेन - भक्तिश्तस्याति निश्चरा ॥ १
ेज्ञानाचदि वा लोभा - त्तद्धक्तो यदुपेश्चते
¡वं चापेक्ितं तेन ~ स एव भवति धृवम्‌ ॥ ९
[स्मिन्‌ देवेतु यो भक्तः ~ मन्त्रस्तस्मा दवाप्यते
1 ४।५(४4द) न्लौ ताभवतेभ्यः कदाचन ॥ (1
स्थस्वप्ने भवेत्सुयं - चंद्रग्रहुण वर्धनम्‌
त्रसिद्धिस्तु तस्याभू ~ दिति मभ््रविदो विदुः ॥ ४
भरिषष्टतिमन्पटलः ६६१

म्व्रोपदेशादुपरि - बुभाश्ुभ निरीक्षणम्‌


षण्मापते यदि जयेत - पूणं संवत्सरे यदि॥
शुमदृष्ट्यातु बृह्णीया - दश्युभायां परित्यजेत्‌
विपयये त्वनिष्टस्स्यात्‌ - गृहस्थानां सुभैषिणाम्‌ ॥
भक्तानांतु मुमकषुणां = वैपरीव्य॑तु दोषभाक्‌
इत्यायम विशेषज्ञा - प्रवदंति मृनीश्रराः ॥
अन्यंविकेषंवक्ष्याभि ~ छोकाना मूपकारकभ्‌ ॥
स्वेताकंमूख शिखिविष्णुकरातम्‌
सौरोजनं कुम्करुम चन्दर्व
एतानि चूर्णानि लखाघ्पट
चरैलोक्य वयं मदनावतारण्‌ ॥
पुष्याकं इवेतगुंजायाः ~ विधिना मूर मृद्धरेत्‌
उलूकाक्षीणि मधुना - स्यतं सर्वजनं मतम्‌ ॥
दक्ष शूलम खता पूं ~ त्व वपतरं पुष्प कांडङम
फल मूलाय मंत्रेण - हन हन द्वेष हुः फटुम्‌ ॥
स्वाहा यदर्थं दुष्टाक्षी - दृभूतलेन व्रतं ततः
स्वमतं तत्र तत्सिद्धि -दुष्टं सवे महौषधः ॥ १९
गच्छ सौत्तम शीघ्रत - ग्रामेषु नगरेषु चं
आहारासनश्ञय्यादी - न्प्राशना न्परिकलरयेत्‌ ॥ १३
जुटान्नं कलशं मणि शुक मथो साक वृतंसुधा
पात्रं धाङ्कुशा पञ्चसायक धनुः पांव वेत्रं करैः
स्रं वारि विपञ्चि रतकलशान्‌ स्तं वेहतं भजे
पादवं गर्डासनां त्रिनयनां श्रीयजराजेश्वरीष्‌ ॥
गायत्री यज्व मंत्रौच - प्राणस्थपनं मेवचं
दिवपाल भूतवबीजानि - यनव स्यांयानिवै दश । १५
46) ।
६३६२ श्री पराशर संहिता

दशथा भो नजानाति - तस्य यक्त्रौ निरर्थः


संप्रद्मय विहीनस्य - नमन्त स्सिद्धिदायकः ॥ १६
मण स्सद्गुरुणाछब्धः = सश्च स्सत्फलदायकः १७
गायत्रीं यः परित्यज्य - लये दस्यम बुधः
नभवु स्तस्य फलदो - नरक चाधिगच्छति ॥ श
कषा षरद्धिष्याभ्र - दत्वा सत्यु माप्नुयात्‌
अरसियंदा ममौर्बीजं - अशश्स्याद्विजसत्तम ॥ १९
कक्ष्मीबीजं तथा तारं - मायामा तथा स्पृतः
लक्ष्या संपत्समृद्धि सस्यात्‌ - तारा मोक्षघ्रदायकः।॥ २०
असाध्यं साधये न्माया + दिति मन्त्रविदी विदुः
सवेषा मेव मन्त्राणां ~ मयमेव विनिश्चयः ॥ ९१
प्रणव प्बुष्ट बीजानां - सिद्धारी चैव शोधयेत्‌
गृहीणा मृत्तसं प्रोक्त - वानप्रस्थस्य मध्यमम्‌ ॥ २९
यतिम्य श्राधमं प्रोक्त निरं ब्रह्मचारिणां
गृहस्था देवदहि मनु ~ प्रकुर्वीत गुरूत्तमात्‌ ॥ २९
सिद्धि भवति कै शीघ्र - दति माकव भाषितम्‌ ॥ द४
गृहस्थेन दिशे न्मप्तर - स्तस्मन्त्र दशीघ्रसिद्धिदः
वानप्रस्थेन यत्तिना - चिरकाल फलप्रदम्‌ ॥ २५
भक्तनांच मशश्चूणां ~ नियमो नास्ति वै मून ॥ १६
फलाथीनांच रान्तुनां - गृहुस्थादेव योगद; ॥ २७
विधुरे दिशे न्मन्व्रः - दांभिकेन कदाचन
न गृह्णीया घ गृह्णीया ~ जये दूब्रह्मचारिणप्‌ ॥ एय
अङ्ञाश्वाश्रहुणानश्न ~ संशयात्मा विनयति
तस्मा त्सर्व॑प्रयलेन - विश्वासः फलदायक. ॥ ९९
आवाह चष्टशुष्रा - प्रकारः कश्च्ते मया ॥ ३०
ध्रिषष्ितममपटखः

आवाहनाद्ष्टयृद्राः ~
उस्चाजलि मथ्रा ~ दिभ् मावाहूनं भवेत्‌
इयन्त विपरीतश््यात्‌ ~ तथवै स्थापती भवेत्‌ ॥ 1
ऊर्ध्वागष्ठं मुष्टियतं तथेयं सक्षिधापिनी
अंतरगष्ठ पष्टिम्यां - मुद्रा भवति प्रा्षिनी ॥ ३९
तर्जनीभ्यां परिभ्राम्य - सकलीकरणं भवेत्‌
अजि चाध्येव व्कुर्मातु ~ परमभाकट्णं मवे ॥ ३१
प्रिकस्यं करौ मन्त्रे - तर्जनी च कनिष्ठक
मध्यमानामिका युग्मे ~ स्थापयेत्तु परस्परम्‌
अमृतीकरणं नाम - मुदरेधं घेबुरूपिणी ॥ ३४
एता स्साधारणा मुद्राः - दशेयिःवा जपे न्मनुम्‌ ॥ ३५
अवेणक्रमम्‌ ~
आद्योऽग्नि शट ग्रह नेत्र तेद
मार्ताड दि प्यूतु दिगज षोडपेषु
मन्वन्तरे बाण तुरग वाक्षरा
स्वरयोदशा स्स्थुः सस्वर वणे मालिद्ेत्‌ ॥ ३६
अकारादि क्षकासेतं - विक्ति्धेत्‌ षोडशकोषटठके
सिद्धार न्कल्पये स्मृतं - कर्णा च्छिद्धारिमिः पुनः॥ ३७
स्वनाम वणेमारभ्य -याबन्पत्राणे वशतम्‌
मणये त्षोडके कोष्ठे - सिद्धा दीश्च विचितिः ॥
सिद्धाऽनसिद्ध सूक्तजपा - त्साध्यमतौ निरर्थ्छः
सुसिष्दप्राप्ति मात्रेण ~ साधकं भक्षये दतः ॥
द्वण स्साध्यसिदस्तु - साध्यासध्ये निरर्थकः
साध्य स्युसिद्धा्थंनपा - स्सिद्धारि भियं हरेत्‌ ॥
अरिसिद्ध' सुत हन्या = दरिसाध्यस्तु कन्यकां
पत्ती मथारिसिदस्तरु आत्मानं हत्यरीवरः ॥
श्री पराक्षर संहिता
६६४

उक्त द्रिपादबनधुध्नं - हितिदाथं गोत्रं


अरथोक्त पदलातिष्नं ~ पुत्र क्यांगनात्महा ।। ट्‌
देच ग्राम गुरौ भूपे - मन्ते चौषधि दैवते
तामवणा द्िगणये ~ दक्षया न्परितः क्रमात्‌ ॥ ॥#.
, उत्तमं हौमजाप्यंव - पूजाजाप्यंच मध्यमं
अथं मालिकिाजाप्य - सिति शातातगोऽर गीत्‌ ॥ 91
स्तीतां ब्रहाचायीणां - नारीर्माच विशेषतः
, उपमाते सिदधिष्ल्या - द्विना हमव तर्षणप्‌ ॥ ४१
गुरु विश्वा मात्रेण - तन्सन्त स्सिव्यति ध्वम्‌ ॥ ४६
अन्यदरहृध्यं वक्ष्यामि - पेत्रेय श्णु तत्वतः
लोकोपकारकं गोप्यं - श्युण्वतां पृण्यवर्धंनम्‌ 1 ४७
पुरश्चरण कृतम ~ कस्थकार्णणि कारयेत्‌
अग्िभ-थं तत.कृत्वा - यथाशास्त्र सुनिश्चितम्‌ ॥ ॥.
विश्वसास्तिग्य सयुक्तः - पूजयित्वा वितायकः
अपूप॑मदिकं स्वव - फचत्रय सम बतैः
विषमैश्च पूजये श्यी - सवं विश्वोपश्चान्तये ॥ ४९
दुगाचैव महाभागां - वरदां सेसिद्धये
संपूज्य भक्षयमौज्याचं ;- ततः कर्माणि कारयेत्‌ ॥ ५०
पूर्वरात्रौ बिदत्वा प्रभाते होपरमाचरेत्‌
वीहिमिव्रीहिकापस्तु - पयता परु मप्नु्त्‌ (1 ५१
आज्येन पृष्टिदवेशं - इकषुलण्डेदव वश्यकम्‌
कन्यार्थी काजहोमेन पूषत्रार्थी कुधुदंनतैः ५ ५२
तिलतण्डुखहोसेन - धनधान्य प्रयच्छति `
चिद्धह्‌मेन राज्यश्री ~ पून वपुत्रकम्‌ ॥ ५३
्हुयरव्सकामस्तु - प॑लाशस.नवेहुनेत्‌
स्थीय टवणेचैव - वृष्टिकामस्तु वेतस ॥ ५.४
व्रिषष्टितम. प्ल

शवुपक्ष वितशेतु -विभीतक समिदुधुनेत्‌


पिचुमन्दस्तथम्कूर्या - च्छनुनादशाय मंत्रवित्‌ ॥।
राजानुग्रहु मन्विच्छन्‌ - मवुहोमंतु करयेत्‌ ॥
भृजनः प्रथमं पिंड - च्य नास्ताऽभिमत्रितः
सप्तकृत्सो पयःस्निग्धं = सोऽपि वश्यो गमिष्यति ॥
यद्यत्पदाथं हौमेन ~ पत्त छाप्नी व्यदंशयः ॥
रोगानद्यंत्ि चाघ्यर्थं .तस्य रोगत्य पनम्‌
हीमयेद्धविमि यंश्य॒तपस्यरोगो चिनद्म्रति ॥ ५९
निस्य मभ्नेन होतव्य = धनवरान्य मभ्रद्धये
जपाच्छष्ठतरं चेव - तपेणच तत.धरम्‌ ॥ ६०
जपस्यततिन देवेपि - होमंकुर्या द्िेषतः
मन्त्रशुद्धिस्तु कुर्वाति - तभ्य शान्त्यर्थं मात्मनः ॥ ६१
निष्कलद्भुः नव कुम्भ - गुद्धनोयेन पूणयेत्‌
अश्टोत्तरसदहृल ण - स्त नचिूरवेकम्‌ ॥ ६६
तेनाभिषेकं यथकर्यात्‌ - माते मासेच बुद्धिमान्‌
गृहक्षेत्रादिकं चैव आराम देबतालथम्‌ ।। ६३
प्रसाद देवदेवे दा ~ पिशाचादि विभ्रूपतम्‌
छध्यादिभिश्च दुष्टेन -मवघ्यान परर्यमः ५ ६४
यत्रयत्र महूदेवि - वैशिक घृतासर्सः
मृगव्याघ्रासनतलो - तिरहोमन्तु कारयेत्‌
अयुत्तवा सहलवा - एतद्ोषस्य नाशनम्‌ ॥ ६१
तावद्जेत कल्याणि - दशयात्रं ठतः परम्‌
अजं हृत्वा बलि दस्वा - चाये रात्रेच सजसम्‌ ॥ ६६
तत्रैव निवतेन्मन्त्री - सोन ध्यान परसयणः
भालुकान्यास संयुक्त. ~ मतरिव्यासत समन्वितः ॥ ६७
४९५ श्री पराशर संहिता
्षेत्रव॑तं गणैस्सार्थं ~ सवंदोष निकृन्तनम्‌
सा्िध्यं कुत तस्य - सवंशं तिः प्रयच्छति ॥ ६८
ततः प्रात स्सप्रुत्थाय - स्नाता घौताकर दशुचिः
बराह्मणे गुंणसंपर्तंः = हनुमध्यान तस्परः
पुण्याहं बाचयित्वातु - प्रोक्षपे त्सवंभरूतकष्‌ ॥ ६९
राज्ञा मेव॑तु कापच - महती दक्षिणाप्रिये
अगपदुद्धारसिद्धिस्तु - सान्षात्रंलोक्य नायकः ॥
यत्रयत्र वदेभ्मूतिः ~ तचतत्र सथरंद्धयः॥ ७०
दति श्री पसश्चर संहितायां श्री पराशर मैत्रेय पवाद
होमप्रकार कथनंनाम त्रिषष्टितम'पटलः
भैः नैः नैः

श्री पराशर संहिता


चत्ुष्षटिटतमः पटल,
~ राजाभिषेकं कथनम्‌ :-
घी पराशरः -
शो ॥ अथान्यदपि वक्ष्यामि - र्ना रक्षाकरं प्रम्‌
अत्र भङ्करुवार्तु ~ भस्भयोगतु कास्येत्‌ ॥ १
अपतितं गोभयं ग्राह्य ~ शुचि भूत्वा यथाविधि
अश्वध्योौदुम्बर प्श्च - स्यश्रौवश्च चतुष्टयम्‌ ॥ ९
त्वचा सगृह्य मतिमा - तुक्षीरं कष्णचंदनम्‌
कर्पूरं कुंकुमं देवि - बित्वमूलं ततः परम्‌ ॥ १
वाराहींच कुवेरं - सेताकंस्य मूलकम्‌
एतानि चृणेयित्वाहरु - गोपयेनतु पेषयेत्‌ ॥ |;
चतुष्षण्टितम"पटलः ३६५७
तिष्ठं दीपसंस्कार - संस्छृतेनच वद्धिना
दध्वा विभूति संगृह्य - भाजने गन्धवासिते ॥
लभिमन्त्याष्टसाहृस्त' - मृत्त्रध्यान परायणः
अपदुद्धार मन्त्रेण - दद्यद्रक्षां दिनेदिने ॥
तम्स्मं धारये देवं - शषांतिलश्ये च्‌.ति स्तथा
नख प्रज्ञावक्नत्वेनं - आयुरारोग्य मेवच ॥
अशक्तातपि क्षक्तिस्स्यात्‌ - तस्माद्येन धास्येत्‌ ॥
शय्यागृहे तथा पुर्या ~ दुपरविष्टस्तु बुद्धिमान्‌
भूत वृश्चिक स्या - पलायन्ते च दरतः ॥
मन्तं सगृद्य सिद्धस्सन्‌ - शेषा चलनेन रक्षयेतु
ब्राह्मणो मन्वसंसिद्धः - नित्यं वुर्यात्तु सात्विकष्‌ ॥।
अतःपरं प्रधक्ष्यामि - अभिषेकं सुदुरंभम्‌
राज्ञां हितकरं पुण्यं - शति पुष्टि विवर्धनम्‌ ॥
महापाप प्रद्यपनं - महारोगं भयापह
्ह्महत्यादि शमनं - अभिचार निवारणम्‌ ॥
रावुक्षयकरं देवि ~ मासेमासे समाधरेत्‌
अपिदुद्धार गन्यन्ञं "ब्राह्मणं शांतिमानसम्‌ ॥
ध्ा्थये दभिषेकंचं - दुलभ त्रिदशैरपि
वंस्व सदुद्धारं ¦ दध्नाधृतसिवोद्ण्तम्‌ ॥
प्राधितो मन्नरशसिद्धो . निलयं जपरायण.
कुर्या नहाभिषेकंच - शुभनक्ष्रके तथा
अभिपेकं प्रयौगज्ञः ~ मन्त्रसंयुतमानक्षः ॥।
चतुश्तोरण परयत - कल्पये न्मण्डलं तथा
वितानं दर्भमालामि "ररुकृत परिच्छदम्‌ ॥
१६
तस्यमध्ये महादेवि! - रोम लोष्ट वि्वाजितम्‌
हृत्वा तत्न विकी्याऽ्य - अष्ट्रोजैस्व शाङिभिः ॥ १७
श्री पराशर संहिता
३६८
तत्त्वा महापद्म = अष्टपत्रं सक्रणिकम्‌
१८
शक्तित्रयः सपापुक्तं ~ अष्टभैसवसंयुतम्‌ ॥1
तत्तद्बीजेन देवेशि - तस्यपीटं प्रपूजयेत्‌
तद्बाह्यं कोणपालांश्च - तत्तदुबीजेन पूजयेत्‌ ॥ १९
तद्बाह्यं मातुकाबणं - तत्तत्नाम्नाच पूजयेत्‌
९०
तद्बाह्ये सदरयुक्तातु - मातृकां विन्यसेद्बुधः ॥
एषं क्रमेण देवेहि - पञ्चादरण मुच्यते
॥ २१
चक्कस्य सवतो बाह्यो - दक्षिणेन विनायकम्‌
उत्तरेतु यथा दुर्गा - पूजये द शिकोत्तसः
॥ ९२
एवं पूजाविधानेन - तत्तव स्थानिषु देवताः

ततस्तु विव्यसेत्साध्याम्‌ - सापिधानान्‌ सकूच॑ंकान
॥ २३
पुष्पाक्षत समायुक्तान्‌ ˆ तिक चन्दन संयुतान्‌
अशीतिसस्या कलशान्‌ - तोयवुरणणः यथाविधि
॥ २४
त्द्‌बसमषायृक्तान्‌ - अर्चये भमत्र वित्तमः
चक्रमध्ये भहाकूमं - सौपर्णं राजतं तथा
॥ २५
मृण्मयंवा यथा पिष्टं ~ कुंभंकुभ मलछतम्‌
सूत्रेण वेष्टनं कुयात्‌ - शुद्धतोयेन पूरयेत्‌ २६
नवरत्नानि तत्रैव = पूष्पानिच शुभानिच ।।
अक्षरतादचैव निष्िप्य - क्षीरवृ् चतुष्टयम्‌
लक्षमं दुवा सहदेवी बिव कर्ूस्व्दनम्‌ ॥ २७
उशीरं कुकुम॑चैव - तक्कोलागसंयुतम्‌
२८
््पक मल्लिका जाजि ~ गोमेधं तास्नकं तथां ॥
कुम्भमध्ये विनिक्षिप्य -सापिधानं सकृंकषू
२९
दुकूलयु्म सञ्छन्नं - देवश्य हृदयङ्गमम्‌ ॥।
छल्वा स त्रविधानेन - व्य।घ्रचस्पसनस्थितः

वुभमध्ये महादेवं - आपदुद्वारणाद्यम्‌ ॥1
'षष्टितमपटसः ३६९

ज्वलह्‌ष्टरं सुभीमं च ~ अग्नित्रय निभेक्षणष्‌


ऊर्ध्वकेशं महाधोरं - चन्छरेखा विराजितम्‌ ॥
महानागकृतेनैव - दन्तदक्तरेण शोभितम्‌
चतुर्बाह् मुदाराङ्ग' - नागयज्ञोपवीतिनम्‌ ॥
हास्केशूर संछन्नं - शतनाग विभूषितम्‌
नुपुरध्वनि संयुक्तं - सवकम निकृ तनम्‌ ॥
तस्माद्वयाघ्र समायुक्तं - व्याये च्च हुनुमल्मुम्‌
रात्रौ राज्ञा विकेषश्च व्याघ्र चर्माणि संश्रयेत्‌ ॥
एवेरूपं समापो - ध्यासग्रुवतं जपेद्धिजः
अयुतं क्षणोपेतं - मातुकान्यास संयुतम्‌ ॥
धट स्थेशचास्यदिग्भागे - चतुरस तु कारयेत्‌
तामियोनि समायुक्त ˆकुण्डे मस्र समाहितः ॥
पयसा सपिषा चैव ~ तिले नागनौ स्पृशन्‌ घटम्‌
प्रवयेकं जुहुया न्मन्त्रं ~ अष्टोत्तर सहक्तकम्‌ ॥
प्रसेकं च वलि दद्या - द्राजस राजसं स्विदम्‌
ततो गृहूर्त ध्यात्वा च - सवेकमे सदाश्रयम्‌ ॥
वाग्यतो मन्त्रसम्पन्नः - सांगुलीय पवित्रकम्‌
अभिषिचे न्महात्मानं ~ राजानं सर्वसिद्धये ॥
अभिषेकेन सम्पभ्नः = पुरन्दरसमो मवेत्‌
तेजसादित्य सद्धुाशः - सवेशत्ु विमदंनः ॥
सप्तद्री पतति भूमि - पञ्चाशत्कोटि योजनम्‌
तेन धी्ेण भुंजीत ~ शतवर्षाणि लीवति |
एवमेवतु कतैन्यं - प्रतिमासं समन्त्रिणम्‌
षण्मासेषु तथा कुर्या - ्सावेंभोमत्व मिनच्छताम्‌ ॥
मन्त्रिणां पूजयेद्राजा ˆ यथाश्चक्ति समच्न्वितः
गो भरू हिरण्य बस्त्रायं - वहुनादिभि रेवच ॥
41)
६.७० श्री पराशर संहिता

तस्प्रसादा न्महेशत्वं ~ तस्मात्कामं प्रपूजयेत्‌


मल्त्री च नित्ययुक्तात्मा ~ रज्ञां स्वं समाचरेत्‌ ॥ ४
हति श्री पराक्षर संहितायां श्रौ प्राक्च मैत्रेय संवादे
र जाभिपेकं कथनं माम्‌ चतुष्वष्टितम, पर्कः
मैः नः ८

श्री पराङ्ार संहिता


पल्वषटिद्तमः पटलः
~ गजाश्वरक्ना प्रयोगः ~
अग्निश्तम्भन व्य प्रयोगादि कथनम्‌
श्री पश्षरः।
शो ।। अन्यदपि वक्ष्यामि -गजादीनां सुरक्षितम्‌
अश्वानां निलयं चैव गजामचैत सन्निधौ ॥ १
पूवंवत्कुम्भषंस्कारं - अयुत॑तु समाचरेत्‌
होमं कृत्वा तु तत्रेव = बलि कृत्वा चिचक्षणः ॥ २
तेमैव भक्षये न्मन्व्र ~ गजा नश्वां श्र संयतम्‌
एष मेवं तु कर्तव्यं ^ मासेमासेन तक्षणम्‌ ॥ ३
एवं कृत्वा गजाश्वानां ~ वायुवेग मनोजवः
बर शिष्ट्यादिकं चैव - मद हषं विवर्धनम्‌ ॥ ४
आरोग्यस्वं च सवषां - जात्यश्वा दव तीन्नणाः
मन्त्रिणां परुजये द्राजा ~ पूरवेवृधृष्टमानसः।। 1
यद्धे शत्रुजय प्रयोगः ~
अन्यं विशेषं वक्ष्यामि ~ राज्ञं युद्धं जयावहम्‌
युद्धकाले तु सम्धराप्ते - समाहूय च मन्त्रिणम्‌ ॥ 1
पञ्चषष्टितिम. पटकः ३७१
भात्मनौ जय मन्विच्छन्‌ =प्रार्थये स्त्रियो जयम्‌
शनरुनाशं च सवषां - गजानां वाजिनां तथा
कुर्वीत रक्षणं राजा = मन्त्रिणां - हृष्टमानसाम्‌ ॥
मन्त्रीच ध्यात युक्तात्मा - सेनस्तम्भन मंत्रबित्‌
देव भभ्यच्यं विविवब ~ डनुमम्तं समाह्वयेत्‌ ॥
अजं हः्वापि पिरिते ~ राजसं बलिमाचरेत्‌
बरिश्रदान केलि तु - शत्रूणां सवसैन्यकम्‌
चतुरङ्खात्मके मन्त्री - बक्ित्वेन निवेदयेत्‌ ॥
शनुनास्ता च संध्य ~ कारयेनपन्र वित्तमः
शनुपक्ष्य इधिरं - बकतित्वं च दिनेदिते ॥
भक्षयन्समणेस्साथं - पारमेय समस्वितः
अनेनैव तु केतेव्यं - वलि कुर्या द्विचक्षणः ॥
अप्रकाश्य पिदं मंत्रं - त्रिदजरपि दुलभम्‌
ततौ देव सस हृष्टात्मा ~ गणै स्साथं महाबचिमू ॥
पिरितां स्वक्ृतान्नित्थं - परसैत्यं प्रयच्छति
अचिरादेव तत्सैन्यं - ताश मायाति स्वेदा ॥
ततो मंत्र स्मुहृष्टात्मा ~ यन्तरं छिर्थ विधानतः
परसैन्य पुरोगरवा ~ परसैन्यं च नाशयेत्‌ ॥
सवदा योहि मंत्रज्ञः - कुर्याद्विलयसिद्धये
पूवमेव तु राजान - मभि्षिचेत्समाहितः ॥
बलिहोम समयुक्त - सभिषेक प्रयोगवित्‌
ब्राह्मणान्त्पयेत्‌ सर्वा - ष्देवां सचेब यथा बकम्‌ ॥
रहस्य मेतद्धिज्ञान' ˆ अप्रकाष्यं च संत्रिणः॥
अग्तिस्तंभन प्रयोगः :-
अभ्निस्वंभन मन्विच्छं - ब्कुर्यात्तु राजसः
मातृकान्यास संयुक्तं = मंत्रन्यास मत्परम्‌ ॥
३७२ श्री पश्र संहिता

न्यस्त मंत्रस्तु शुद्धाश्मा - हस्तालक्षत्र बीजकम्‌


वितामणि च संलक्ष्यं - जपेन्मन्तं सलक्षणम्‌ ॥ १९
धारये द्ह्िराजं चं - सस्वनं वायुज स्मरेत्‌
जलस्तरभन मेवंतु - कुर्मास्मन्तर विचक्षणाः ॥ २०
दास्द्रियहुर प्रयोगः :-
रहस्य मन्य द्रक्ष्यामि - दारिद्रय भयनाशनम्‌
द्विभुज वायुज ध्यात्मा ~ जपं कुर्धादधिवक्षणः ॥ ९१
कपालशक्ति्पाणच ग्याखकादि विभूषितम्‌
सुवर्णवणे मनिचचं - दुक परिवेष्टितम्‌ ॥! - २२
सुना संस्तव दाच - प्रसन्नवदनं प्रभुम्‌ ।
काञ्वीगुणं निशालाक्षं - नागयज्ञोपवीतिनम्‌ ॥ २३
एव विचितये हवं - जप तपण माचरेत्‌ ।
अपूपान्पृधुकांस्वेव - प्रतयेकच सहतक 1 २४
जुहुया न्मन्त्रससिद्धिः - लक्ेमीं प्राप्नोत्यसंशयः
रात्री नित्यं बह्ुर्या - त्साल्विक्ं बलि मन्त्रवित्‌ ॥ २५
वश्य प्रयोगः :-
बश्यमिच्छन्‌ महादेवं - रक्तवर्णेन भावयेत्‌
आत्मानं वायुजं ध्यात्वा ~ सर्वत्र चरते महीम्‌ ॥ २१
वलिप्रदान दिष्यस्य ~ सद॑वश्यं भवेत्सदा
मभ््रसिद्ध स्सलोकेऽस्मिन्‌ - समाचारं प्रचक्षते ॥ २७
सर्वज्ञ स्स्वंदा मन्त्री ~ राज्ञा रक्चान्विचितयेत्‌
कर्मणा मनसा वाचा -मंवी रज्ञां हित स्मरेत्‌॥ २८
अशिमिन्धुरक्षिते सर्वं - जगदेक श्चएचर ॥ २९
ततो ब्राह्मण देवानां - गवां चैवतु रक्षणम्‌
कुर्यान्मित्री महृप्राज्ञो - यथाशक्ति वरंच यतु ॥ ३०
पर्चषष्टितमन्पटक्ला २७१

अथाऽ्यतश्च वीयंस्य - महू (इकति पातकम्‌


सवैभतानि रक्षार्थं - तस्माद्रक्ष प्रचितयेत्‌ ॥
सवैभूतहितेयुक्तः - सत्यवादी दुढत्रतः
जपध्यामरतर्शांतो ^ भस्मस्नान परायणः ॥
वेद शास्त्रा त्तत्वज्ञो ~ महादेव परायणः
एभिस्सवत्मिनायुक्तौ - देवाक्य समाश्रयः ॥
बलिप्रदान शीलत्सन्‌ - जपेन्मंतें समाहितम्‌
जपेत सचिरंकालं - अरोगी श्रीनिवासकः
पुत्रपौत्रादिभिर्युक्तो - महावंश प्रवतेकः ॥
द्रति श्री पराशर संहितायां श्री पयश्चर मत्रेय संवादे
गजाश्च संरक्षणाननि स्तंभन वश्यप्रथोगादि कथ्न॑नाम्‌
पञ्चथष्टितम्‌ः पटल
५; नः नैर

श्रौ पराशर संहिता


, बद्रूबह्िटतम' पटल,
~ यन्तस्वरूप आपदुद्धारक स्तोत्र कथनम्‌ ;-
ग षराल्षरः ५
र।। यन्तस्वरूपं वक्ष्यामि - श्यणुष्व मूनिपुङ्खव
दक्लकोणात्मकं चक्रं सवसिद्धि प्रदायकम्‌ ॥
त्रिकोणंच चतुष्कोणं - पञ्चकोणं तथैक
षटृकोणंच तथा यन्त्र ~ मिति मंत्र विदो विदुः ॥
भूपुर चय संयूक्तं ~ शुखाच्यञ्च मनोहरम्‌
प्रासाद बालानृर्िह्‌ - पञ्षायतन षडङ्कुगकमू ॥
६३७४ श्री पसक्चर सरिता

चक्रातरं प्रवक्ष्यामि ~ सर्व॑खोकोपकारकेभ्‌


श्रीमदष्टाक्षसैचक्गं ~ वक्ष्यामि मूनिपूङ्खव।
आदौ चंद्रं समाहिष्य - ह्यष्टकोणंच विन्यसेत्‌
तद्बाह्यं वृत्तमालिख्य - द्वोदश्ार मतत.परम्‌ ॥
तद्बाह्ये वृत्तमालिद्य - तद्बाह्यं भूपुरदयम्‌
चतुदधार समायुक्तं - ठेखयेच्च प्रयलतः ॥
सृखिहैकाक्षयीं मध्ये " लेखयेच्च प्रयत्नतः
श्रीमर्दष्टाक्षरीविद्या ~ मष्टकोणेषु विन्यसेत्‌ ॥
पूर्वादि दलमारभ्य - दल ददिहाभिस्तथा
वाभुदेर्‌ द्रादशार्णं ~ विलििच्व प्रदक्षिणम्‌ ॥
पञ्चाश दूबीजवर्णानि - भूपुरेषु लिचेत्करमात्‌
प्राणप्रतिष्ठा कुर्वीत = परस्यहु पूजयेज्जनः ॥
ताग्रणवा सुवर्णेन - भूर्जेन रजतेनवा
चक्रकृत्वातु मतिमान्‌ ~ पूजयेच्च प्रयत्नतः ॥ १०५

गुरं संपूज्य यत्नेन - गृह्णीया च्वक्र मुत्तमं


अष्टोत्तर सहर" वा - अष्टोत्तर रत॑तुवा
श्रीमदष्टाक्षरी चक्र - ग्रहणे ` संस्पृरन्जपेत्‌ ॥ १६
चक्रस्य वीयं लाभाय - नर्यावा सिधुसङ्घते
खर्जुर कदली द्राक्षं ~ पनसाञ्रफलानिने
सम्य तस्मै चक्रेतु ~ कुवेर सदृक्ष भवेत्‌ ॥ १२
यस्य तन्मन्दिरे चक्रं - पूजितंतु त्रिकारुतः
तस्यगेहे महारक्ष्मी - स्थिराभवति सर्वेदा ॥ १३
अन्यं विशेषं वक्ष्यामि - श्रुणुष्य मुनिपुंगव
प्रणवे वेदमन्त्रेषु - सर्वेष्वपिच सर्व॑शः
ताधिकारो जघन्यानां * तेषां नोपदिशे द्बुषः ॥ १४
षटषष्टितममपटक्तः ३७५

नामस्मरणमात्रैच - स्तोत्राणां पठने तथा


तेषामप्यधिकारोऽस्ति *दीति शातातपोऽतरवीत्‌ ॥ १५
सवंषमिव मम्तराणां - नियमः फलद स्स्मृतः
स्तोत्राणां स्मरणादेव - स्वच्छन्दं मनुर्त्रतीह्‌ ॥ १६
सप्ताक्षर्या हनूमत ~ स्तथा चामस्मता वपि
दीव पञ्चाक्षरी मन्त्रे - भाषामन्त्रेषु सवशः
अधिकारो जधन्याना ~ मित्येवं मतुरत्रवीत्‌ ॥ १७
गायना ब्रणवेच॑व = वेदाभ्यासे तथैव च
स्त्रीणां तथा जगन्थानां - नाधिकारः कथं चत्त ॥ शप
ब्राहयी महतं सकलाश्च मन्त्राः
शैवाः प्रदोषे गणेशाः प्रभाति
मध्यंदिने भास्कर वैष्णवाश्च
शाक्ता निश्लीधे सककागमोक्तिः ॥ १९
अस्त्यम्य त्परमं गह्य - सर्वशास्त्रं सम्मितम्‌ ।
अपदुद्धारकं स्तोत्रं = वश्यानि मुनिपुद्धव। २०
च| अस्यश्री आपदुद्धारक स्तोत्रे मन्वस्य
धिभीषण ऋषिः । अनुष्टुप्छन्दः ।श्री हनुमान्‌ देबता । २०
मारुतात्मज इति बीजंभञ्जनासुमू रिति शक्तिः ।
धायुपूत्र इति कीलक
श्री हुनुमलप्रसादसिध्यथे जपेविनियोगः ।
(मूक मन्त्रेण व्यासं कुर्यात्‌ ! ) २१
आपदुद्धारकस्तोत्रम्‌ :-
ओंनमो भगवते तुभ्यं ~ नमो मारत सूनवे
नम दश्रीरामभक्ताय ~ दयामास्यायच ते नमः ॥ २२९
नमो बानरवीराय - सुग्रीव सख्यकारिणे
रङ्का विदाहुका याथ - हेला सागर तारिणे ॥ २३
३७५६ श्री परार संहिता

सीताशोक विनाज्ञाय ~ रामश्रुद्रा धरायच


रावणस्य कुरुच्छेद ~ कारिणे ते नमो लमः ॥
मेधनाथ मखध्व॑स्‌ ~ कारिणे भयहाणिणे।
वायुपुत्राय वीराय - अकश्षीदरगामिने ॥
वनपारु कलिरच्छेत्रे - लद्धुप्रासाद भल्म्णिने
उव त्नकवर्णाय - दीरधलगख धारिणे ॥
सौमित्रे जीवदात्रेव - रामदूतायते नमः
अक्षस्य वधकर््रेचं - ब्रह्मशक्ति निवारि ॥
लक्ष्मणाङ्क महुशक्ति - धातं क्षतं विनाशिने
रक्षोधराय रिपुल्लाय - भूतल्लायचते नमः
तश्च बानर वीरेक ˆ प्राणदायकते नमः
महाभय रिपृध्लाय - भक्त त्राणैक कारिणे ॥
प्रप्ररित मन्त्राणां - यंत्राणां स्तम्भकारिणे
बथः पाषाण तरणं - कारणाय नमोनमः ॥
बाराकं मन्डल ग्रासं - कारिणे तारिणे नमः
सेखायुघीय भीमाय - दंडायुध धरान ॥
रिपुमान विनाशाय ~ रामाज्ञा स्लोकरक्षणे
प्रतिज्ञान स्थिता याथ - रक्षोभूतवधाथिने ॥
कराल शेक शस्वाय - द्रुम शस्त्रायते नमः
बाकंकं ब्रह्मचर्याय = सद्रमुति घरायच ॥
विहुगमाय शर्वाय - बच्देहूय ते नमः
कौपीनवाससे तुभ्यं - रामभक्तिरसायच ॥
दश्चिणाश्ला भास्कराय - रत चद्रोदयाद्मने
कृत्या शत विधाय - सर्वेवलेश्च हुरायच ॥ ३५
अरोकवन विध्व॑सकारिणे पापहारिणे
संयुगेच महाशक्ति ष्वातक्षम विनाशिने ॥ ३६
षटूषष्ट्तिमःपटलः ६७७५

परसेन्य बलघ्लाय - शस््रघ्नायच ते तमः


विषघ्नाय द्विधघ्लाय - ज्वस्ल्ायवं ते ममः
स्व।म्याज्ञा पाथंसुग्राम - संघे विजयकारिणे
भक्तानां दिव्यवादेषु - संग्रामे जयदायिते ॥
किलकिला बृबुरोच्चं - धोरशब्द कराय च
सर्वोग्रन्याधि सन्तम्भ कारिणे वनचारिणे ॥
सदा पक्वफलाह्‌।र - सन्तुषधाय दि्ेषतः
महाणेव शिखबद्ध ~ सेतवे ते समो ममः
वदिविवादे संग्रमे - भये धोरे महावने
तस्कर व्याघ्र सिहेषु = पठेत्स्तोत्रं भयं नहि ॥
दिव्ये भूतभये व्याधौ ~ विषे स्थावर जङ्गमे
राज शस्वरभये घोरे ~ तथा ग्रहुभयेषु च ॥
जले सपं महुवृष्टो - दुर्भिक्षे प्राणसप्लवे
पटठन्स्तोत्र प्रमुच्येत ~ भवेभ्यस्सर्वतो नरः ।
तश्यववापि भयं नास्ति ~ हृनूमत्स्तव पाठतः
त्रिकालं सर्वदा भक्त्या - पठेन्नित्य मिमं स्तवम्‌ ॥
सवन्कामा नवाप्तोति ~ तात्र कार्या विचारणा ॥
विनताया स्वमात्ु श्च = दासीष्वस्य निवृत्तये
ध्रुधाणे यातुकामाय - महापौहषशालिने
विभीषण कृतं स्तोत्रं - ता्याय सवुदीरितम्‌
ये पन्ति भद्रा भक्त्या - सिद्धय स्तत्करे स्थिताः ॥ ४६
इति श्री पश्र संहितायां श्री पसक्षर पैत्रे पवाद
यन्ध्स्षश्प अपदु्चारकस्तोत्र कथनंनाम षदूषष्ितमभ्पल
४ नैः नै
48)
श्री पर्षार संहिता
सप्तष्िट्तमः पटलः
~; निद्यकेभं विधि कथनम्‌ :-

: स्यणुह्व वक्ष्यामि ~ नित्यकर्म विधिक्तमः


परस्मरणमात्रेण - मन्त्रा स्सिध्यन्ति सर्वशः ॥ १
चानं गुरुध्यानं ~ शास्तोक्त विधिपूर्वकम्‌
भं देवताध्यानं . स्तोत्राणां पठनं ततः ॥ प
वकम त्रृतीयं स्यात्‌ - चतुर्थं दन्तधाषनम्‌
गवगाहूनस्नानं - मन्त्र स्नानं ततःपरम्‌ । ३
यसंध्या विधिश्वेव - मस्त संध्या ततःपरम्‌
-दिर्भृतशुद्धि श्च - मातृकान्यास एव च 1 ॥1
व्यश्च जपस्यादौ - जवेदङ्गमनुं ततः
` प्रधान मंत्रं च ~ जपेद्यत्ना दतंद्रितः । भर
1 जपसमाप्त्यन्ते - होमपूजा विधिद्धयः
न्ते पूजनं श्रेऽटं - पूजान्ते होम एव वा ॥ ६
रीत्ये नदोष ^ इत्युक्तं मन्त्रवेदिभिः
सधरेष्ठतरं विद्धि - तपंणं मुनिसत्तम ॥ ७
दुत्तमं विद्धि - होभं चव विशेषतः
च्छुष्ठ्तरं लोके - विद्धि ब्राह्मण भोजनम्‌ ॥ -
गेपदेशगुरव - स्सर्घोच्छष्टा जगत्रथे
कङ्कार वस्त्रैश्च - दक्षिणा गन्य पृष्पकैः| ९
गयाः प्रयत्नेन “ तदानिन्द्याय कल्पते
मेव मन्त्राणां ~ अयमेव विनिर्णयः | १०
सप्तषण्टितम्‌। पटलः ६७१
मल्त्राणां वी्यंसिध्यर्थं - पञ्चसुद्धि ष्दीरिता
पञ्चशुद्धि विनामन्त्रो - न सिध्यति जगत्रये ॥ ११
जपत्प॑ण हीमा - द्विजसंतर्पेणं तथा
गुरुणां दक्षिणाचेति = पञ्चशुद्धि रदाहूता ॥ १२
स्त्रीविद्ानांच सर्वेषा - मन्तेष्वद्धमन्‌न्जपैत्‌
पुंविद्यानांच सवेषां - आ॑दिष्वद्धमनून्जपेत्‌ ॥ १३
आमजयप्येषु मन्त्रेषु ~ स्वाभिमानास्सदो मनुः
प्रधान इति विद्यातः - तदन्ये स्यङ्खषंज्ञिताः ॥ १४
तदीयानांचं चक्राणा - मपि मन्नक्रमेणवे
अद्घप्रधान भविन पलाविधि सदाहूत। ॥ १५
मन्त्रं यन्तरं तथा तन्त्रं - देवतातुग्रहाथिना
तरीण्यप्यवदयं सेव्वानि - य्व तेषु धरिष्यते ॥ १६
यश्त्रं मन्त्रमयं प्रोक्तं ~ मन्त्रात्मा देवतेरिता
पुरा भगवताप्युक्तं - तन्त्रे सम्मोहनाय ॥ १७
, देहात्मनो यंथा भेदौ - मन्वरदैबतयोस्तथा
त्मात्पठे न्महा मन्तरं - लिखित्वा तत्र पूजयेत्‌ ॥ श्तं
चिना चक्रे चरेत्पूजा - देवता स प्रसीदति
तस्माद्यत्नेन कर्तव्यं - मस्त्राणां चक्रपूजवम्‌ ॥ १९
सन्त्रस्यैकस्य वा मनो ~ रनेक्यापि वा मनोः ॥ ९०
जपानुष्ठान कलित - प्रत्यहं मंत्रवित्तमः
भूर्ुद्ध भूतयुद्धि च - बाह्याम्यंतर मातुकाम्‌ ॥
सकृदेव प्रकुर्वीत - श्यासं चापि यथाविधि ॥ २१
परतिमा चक्रक्लिङ्गादि - सालग्रामादि पूजनैः
पजयेस्वेष्टदेवस्य - तवेकस्यावरणेन च ॥। २९
नास्थावरणपूजेति = कथितं रद्रया स्वयम्‌ ॥ ९१
३८५ श्री पराशर संहिता

चंद्र सूरयोपरागेषु - हर्थोदय महौदये


संक्रंतिषु व्यतीपाते ~ जपित्वा विधिना मनुम्‌ ॥ २४
पायस्ापुप हविषा - पृष्पै वरिमघुना प्लुतः
तण्डुकरितकभिश्चैव - होमकर्मसमाचरेत्‌ । २५
एकष।रं जपेयस्तु - सकोटिगरुणितं रमेत्‌
सष्ृद्ोमधिघानेन ~ कीटिहम फक रेते ।। १६
आत्वशक्त्नुसारेण ^ गृह्पूजापि दक्षिणा
अनन्तफरदाप्रोक्ता - इयेवं मुनयोजजरुवन्‌ ॥ २७
अन्यद्धिरेषं वक्ष्यामि = शृणुष्व मुनिपुङ्गव। रत
व] अस्यश्री अाजञ्जनेषानुष्टुम सह्‌।मन्त्रध्य । प्रजापति ऋषिः ।
गायत्रीछन्दः । श्री हुमुमान्देवतता 1 मकंटेश इत्ति बीजं ।
अच्युत इति शक्ति । कपिराज इति कौलकं । मप्र श्री
हनूमल्रसाव सिध्यर्थे जपे विमिथोगः । (मूलमृसत्रेण कर
शुद्धि व्यापक "यापं च बुर्यात्‌ \\) २९
ध्यानम्‌ :-
हय कपि गरडास्यं - क्रोड सिहासनं च
दशमुज परिघाऽदहिं ~ खड्ग खट्वाद्घ प्यम्‌
गिरिकुकिश व्रिशुरं - मौसलं चांकुशं च
धृत कस्वर मुष्टं - प्रेत संस्थान भूष ॥ ३०
अरणवदन ल्यं ~ रक्तमाल्याङ्ख कातिम्‌
स्मरति सिपुजयार्थं - सर्वसस्पत्परुध्ये ॥ ३१
मनुः ~~

मके महोस्साह्‌ ~ सर्ष॑श्ोक निवारक


कतृन्संहर सां रक्ष - श्रियं दपयमे प्रभौ
अयुसंतु परश्च - दशांशं तपयेदूबुधः
तदशाशं हुनेददचात्‌ “ पायसं मधुमिश्ितम्‌ ॥ ३२
सप्तदष्टितमभ्पटलः ६५१

उपासनाकृवा पूर्वं - बहुभि रमनिसत्तमैः ॥ ३


अनुष्टुममिदं श्रेष्ठं - जाल्जतेयवनुं मुने
सप्तकोटि महामन्त्र - शेष्ठः श्रेष्ठतरं विदुः ॥ ३
सप्तमन्त्राहिपका विचा - पञ्ववक्त्र हनूमतः
सप्तकोटि महामन्त्र ~ जाले श्रेष्ठेति नारदः ॥ ३
सप्त मन्तरस्थं वर्णानां - षण्णवध्युत्तरेशत्ति
एकक मक्षरं प्रोक्तं - एकक सनूसंज्ञया ॥ ३
क्रषिन्यासश्च देवश्च - छन्दो ध्यान सुपासना
एकाक्षर मन्त्रणा ~ मेते स्वे समास्मृताः ॥ ,
सप्तमंत्रास्मिका तुल्या ~ विधानास्ति जगत्त्रये
हनुम त्सदृकं दैवं - नभूतो न भविष्यति ॥ १
सप्तकोटि मह्ुमन्त्र = सारं संगुद्य शम्भुना
सप्त॒ मन्वात्मिका विद्या - कृता लोकरष्हुतायवै॥ ३
अतो विधा मिमां येतु - पठंति द्विजसत्तमाः
सप्तकोटि महूमभ्तरसू - तेपठंति नसंशयः । ४;
अन्यं विज्ञेष वक्ष्यामि - होत कमेणि चोदितम्‌
स्वाहाकारं तु होमि - पठेद्ि्रा नतंदितः ॥ ॥,
तर्पयामीति वचनं ~ तपंणाति समुच्चरेत्‌
होम तर्प॑णयो रते - जयद्र पुनुनः॥ ४
मन्त्रणा वबकसिष्यर्थं - यशश योपसिद्धपे
इत्यागमविधानज्ञैः - कथितं मुनिसत्तमैः ॥ ४
अन्यं विषं दक्ष्यामि ~ पल्छवार्थं पुनीश्वरः
सवषा मपि संत्राणां * संत्राते पल्खव स्यसेत्‌ ॥ ४
कैषोचि देव संत्राणा - मादौ प्लव ईरितः
आदा व॑तेच केषांचित्‌ - पल्लवद्रय मिष्यते ॥ ४1
३८१ श्री पराशर संहिता

पट्खवद्वय संबंधात्‌ प्रस्मवाथौ नबिचते


आद्यत पल्खव स्पशं - त्राणा सुत्तमोत्तमम्‌ ॥ पै
महाभैरव कत्पेच - संप्रोक्त' मुनिपुंगवैः
सवषा मपि मंत्राणां - पल्लवेन स्वपि स्फटमू ॥ ७

होमार्थे षटूप्रयोगा्थे ~ योजये त्पल्लवं पून)


पुनः पल्छवसंयोगातू - प्रत्यवायो नविद्यते ॥\
जपं तर्पण होमञ्च ˆ द्विजसंतर्पगं तथा
चतुविध मिदं ब्रह्यनु - मंत्रागाः परिकीर्तिताः ॥
अंगभज्गौ भवेचत्र - त.संख्याद्िगुणोजपः
सर्व॑तंत्ररहु्येम्यं - इन्युक्त' मन्त्रव दिभिः ॥
सालग्रामे तथा लिने - पूजयित्वा स्पदेवताम्‌
भाभ्यां शाप माप्नोति - व्याधिग्रस्तो न संशधः ॥
हन्‌मन्मन््रजालाना - मिस्मुक्तं जम्मुना परा
जपते खलु वक्तव्यान्‌ - श्लोकान्‌ श्पृणु महापूने।
गौप्ृणामपि गोप्ताव्वं - गृहाणाक्मक्छृतं जपम्‌
सिद्धिद्कुरष्वमे देव - त्वा महं चरणं गतः ॥
आवाहनं नजानामि ~ नजानामि विसजंनम्‌
पूजाविधि नजानामि ~ क्षमस्व हूतुमलखभो)
दति श्री पराशर संहितायां श्री पराशर मत्रेय संवादे
तिप्यकप्रं विधिर्नाम सप्तषष्टितमः पटलः
शै ह ४
श्री पराशर संहिता
अष्टष्रहिटतम, पटलः
~: चक्ररक्चषण कथनम्‌ ~
शी पराक्ञरः 1
्ो॥ मन्तरं प्रवक्ष्यामि = श्यृणुष्व मुनिदुङ्गव! ॥
आदौ प्रणव मच्चायं - रामदूताय चोश्चरेत्‌
लद्ाविध्वंसना येति - बह्लिजायां समुरवरेत्‌ ॥
स्वं सम्प््रदानृणां - एषा पञ्चदशाक्षरी
ऋषिरस्य मनेोङ्गह्या - गायत्री छंद इष्यते ॥
हनुमान्देकता प्रोक्ता - प्रणवो बीज मुच्यते
शक्तिश्च वद्भिजायादु - रामदूताय कीलकम्‌ ।।
विनियोगपदं चोकन्वा - देवतानुग्रह्‌ कक्षया
न्यासं छृत्वा प्रयत्नेन ~ मूलमंत्रेण चैव हि ॥
भ्यानम्‌ -
यस्तृणीकृत त्रह्मास्वर - सार स्सर्वसुरा्चितः
शौयं सर्वकष प्रज्ञ - स्तं वन्दे वायुनन्दनम्‌ ॥
अथ यन्त्र प्रवक्ष्यामि ~ चक्राणा मृत्तमौत्तमम्‌
आदौ चंद्रं समालिख्य - षट्कोणां विलितेत्ततः ॥
तद्बहिवकृत्त मालिस्य ~ अष्टपत्रं ङिवेत्ततः
पुनर्वतुंल मालिख्य - भूपुरद्रय मालित ॥
म॑व्रराज भन तत्र - प्रागक्षरा प्यनुक्रमात्‌
प्रणवादि लिलेरध्ये - मंत्रवरणं चित्ततः ॥
` पूव॑कोणं समारभ्य - षट्कोणेषु लिहिसमुधीः
विलिद्ेदष्ट्पत्रेषु - ह्यष्टवर्णान्‌ लिचेत्ततः ॥
स्थरान्पोडज् सगुह्य ~ विक्किद्ु,पुर दे ॥
५ >; श्री पसर संधित

सोवणे रभतैवापि - तासन वापि निशेषतः


भू्जेवा तालपत्रे वा ~ विलत च्वक्धुत्तमम्‌ ॥ १२
ण प्रतिष्ठां एल्वातु -सुग॑नं ककृमान्षत
मलिरुका जाजि पुष्वैश्र ~करवीरच्च चंपकैः \1 १३
सैवेवा वैष्णवे पीठे -प्रत्यहं पूजये ज्जनः
नियमेन सदा कूर्यात्‌ - तत्र रक्ष्मी रचञ्चला ॥ १४
शिखा्यासध्यधा कण्ठे - दक्षिणेप्यथवा करे
कट्याच धारयेम्म्यैः - कदर्थं सदृशौ भवेत्‌ ॥ ११्‌
भूत प्रेतं पिशाचाद्या - भेताछ ब्रह्मराक्षस
दुरादेव पलायंते -चक्रराजश्य दशनात्‌ ॥ १६
राजद्वारे सभामध्ये -व्याघ्र सिह भयेषु च
तस्य क्वापि भयं नास्ति - सत्यं स्यं तपोधन ॥ १७
ग्रहणेषु स्पृशन्विद्या - मष्टाक्षर महामनुम्‌
अष्टोत्तर सहल वा - अष्टोत्तर शताधिकब
वींसिद्धि प्रकुर्वीत -जपं कुर्वीति बुद्धिमान्‌ ॥ १८
मंदवारेच मध्याह्ल ~ पूजयेच्च प्रयत्नतः ॥1
सैवेयच फलापूपान्‌ ~ मधुरान्‌ गोधूतान्ितान्‌ ॥ १९
कदली चृत पनसैः ~ खर्जूर फरसंयुतम्‌
्राह्यणान्पल्चसंस्याकन्‌ - यथेष्टं भोजये त्ततः \॥ २०
गुरं संपूज्य यत्नेन ~ गृह्णीयाच्चक्र मुत्तमम्‌
गुख्पत्नी मलंङृत्वा ~ वस्तराङंकरणादिभिः ॥ २१
अमूल्य वस्व्रकञ्चुकं ~ गधपुष्पाक्लतादिभिः
तोषथिलखा नधस्करत्वा ~ धिय मनसि भाषयेत्‌ ॥ २२
` महर्दश्चये माप्नौति - कल्पायृष्य मवाप्नुयात्‌
पापसद्भुन्विनिजित्य ~ हनूमस्यद माप्ुयात्‌ ॥ २६
सष्टषष्टितमः पटलः
42.
सवैस्यदक्षिणा देया - वस्त्रालङ्करणादिभिः
भदान कारये दा - नैश्वपपिक्षपा द्विजः ॥।
सुवणंकोटि सहृख - सक्तयुत्थातुं नचेदृब
२४
ुधः
केपंमात्र सुवर्णवा - निष्कमात्र मथापिवा॥
अर्पयेदुगुरवे विद्वान्‌ ~ न शक्यं वणितुं २५
फलम्‌ ॥ २६
अश्वमान्दोलिकां बापि - गुरवे यस्समपंयेत्‌
चक्रवर्ती भे द्राजा - सवंदीपाधिप स्स्वयम्‌
॥ २७
बहुनात्र किषुकतेन ~ गुं संपूज्य यलनतः
मन्ता चितितं कामं - प्राप्नो्येव न संश
षः ॥ य
वञ्चये दद्व मूढात्मा - गुरं दैवतरूपिणं
इह्‌ चानथं माप्नोति - परेव नरकं व्रजेत्‌
॥ २९
यत्किञ्चिदपि दातुस्वे - दश्क्तः पुरुषौ गयोः
सेज्या वा नम्कारैः . तोषधेततां कृपानिधिम्‌
॥ ३०
विश्रासरहितौ यु ~ स्वय वतेत साधकः
स इष्टः कौटवल्छोकरे - सशो न विश्यत
ि ॥ ३१
बहुनात्र किमुक्तेन - वित्तश्याठ्य विवज्ञितः
पुजयेदेशिकं मन्व - तोषयेदरापि सेवया ॥। .
३१
गरु प्रकशयेद्धीमान्‌ ~ मन्तरं यत्नेन गोपयेत्‌ ॥
गरुभक्तिर्मवगुप्ति - दयं सिद्धिश्रद चरणान्‌
॥ ३३
गरर्मत्रो देवदाच - त्रय मेव प्रं स्मृताः
तवापि देशिक दरष्ठः - तमे वाराथये त्सुधीः ॥
३४
गुरौ तुष्टे जगलतुष्ठ - संतुष्ट स्सवर॑सिद्धिदः
देवे ष्टे गुर स्त्राता - गुरौ रुष्टे नकश्चन ।1
३५
तभ गुरुद्रोही - ननिष्कृति मवाप्नुयात्‌ ॥
उ सवेषु सर्वैव - त्रतु हनुमन््रभोः ३६
गुरुपूजाच केतंव्या - भक्ति {विर्नास पुवंकम्‌
49) ॥ १७
६५६ श्री पराशर संहिता

गुरुं म॑त्रीपदेष्टार्‌ं - व॑चर्ित्वा नराधमः


इवानयौनिशरतंगत्वा - पिशाचत्व °वाप्नुयात्‌ | वैद

निर्जने विपिने घोरे - विच्छये कटकावृतते


क्षुत्पिपासा समाक्रांतः - कल्पाना मयुं वसेत्‌ ॥ ६९
पुनश्च सद्गुरोरेव - कृपया स विमुच्यते
मद्वा कवचंकापि - स्तोता न्यासपेत्रवा
उषदेक्षति यस्सौहि - गुरुर व्युच्यते बुधैः ।+ ४0

तस्थावमानको मर्स्यो - नरकायैव जीवति


तस्यानुव्तनदिव - जीवन्मुक्तो नघंशयः ।। ४१
उपदेश विना मंत्रं ~ देशिकस्यं जपे ददि
अतिषछोभेन मोहेन - पिशाचत्व मवाप्नुयात्‌ ॥
गुरौ देशांतरस्थौतरु - देव माराध्य साधकः
निवेद्य परमान्नच - पूजयित्वा तथा मनुम्‌
गुरुपादौ नमस्कृत्यं - अपेन्मंचरं न दोषभाक्‌ ॥
अन्य द्रहुस्यं वक्ष्यमि - सन््रराजन्य मृत्तमम्‌
शृणु भैत्रेय विद्र - लोकाना मूपकारकम्‌ ॥
संत्राक्षसणां चानुक्तौ * तारत्रयं मुदीरयेत्‌
बीजाक्षरयणां चानुक्तौ - नामाद्यक्षर मुच्वरेत्‌ ॥
स्वाभीष्ट मन्त्र स्येकस्य ~ यथाशास्त्रं जपं भवेत्‌
इतरेषांतु मन्त्राणां ~ यथाशक्ति अंपं घरेत्‌ ॥
ततत्र न्यूनता दोषौ - नाधिक्येना। दोषभाक्‌
इति मन्वविदां रीति ˆ रिति शातातपोश्रवीत्‌ ॥
साकारेच वकारे - हाकारे होम माचरेत्‌
होतव्यं जुहुया दण्नौ - स्वाहाकारं सप्रुचचरेत्‌ ॥
उच्चा ्योपरतो भरूल्वा - नहूया डवि रततः
व्यवधते हौमविधौ - राक्षसाः प्रीतिमाप्नुयुः ॥
अष्टरष्टितमग्पटछः १८७

जप्यं भ्रूमध्य वृष्ट्यावा - नासग्रघ्यं दुशापिवा


व्णेमाला दृशा वापि - जपन्सिद्धि मवाप्नुयात्‌ ॥
अंतरछक्ष्यो बहिद.ष्टिः - ध्याये त्कपिवरं हदि ।
स्वेष्टदैवत गायत्री - मुद्रा स्तस्य यथाविधि
सूक्त सहलनामानि - चक्र मित्येव पंचकम्‌ ॥
दैवप्रसादमूरखुत्वात्‌ - मूलमन्त्रस्य सिद्धये
मूरपंचक मेवेति - कथितं मन्ववित्तमः ॥
पञ्चक यो नजानाति - प्रसीदति देवता
त्मा स्सवप्रयत्नेन - गृह्या न्मूलपञ्चकम्‌ |
इति श्री पराशर संहितायां भी पराशर मैत्रेय संवादे
चक्रछक्षण कथनं नाम अष्टषष्टितमः पटलः

श्री प्राकर संहिता


एव्तैनसष्ठवत्ित्मः घल्ल,

= कर्माचिरण विधानम्‌ :-
शनी पचश्षरः +~
मैत्रेय जपतां नित्यं - मन्त्रभेकं हनूमतः
सप्तकोटि महामन्त्र ~ हस्सिघ्य स्येव नसंदायः ॥
अपराधिते कपिश्रेष्ठ - समस्ता अपि देवताः
भवतति सततं तुष्टाः - सवेदेवारमकोहि सः ॥
एन केना प्युपायेन - हनूम स्पुजं बुधः
दिव्रसं सफलं कुर्यात्‌ - स्तो्रर्वा बदनैरपि ॥
पायसं घुतसंपू्णं = मंदवारेषु पञ्वसु
मकंटा यापय ड़ीमान्‌ - हृनृमां स्तेन तुष्यति ॥
परै श्री पसर संहा

यारमुद्र प्रकुर्वीत ~ जपादौ मस्वरवित्तमः


जपतिच तथा कुर्या ~ दाम्नाये प्रणवं यथा ॥
वालमुद्रा प्रभावेन - जपस्संपुणेतां व्रजत्‌
हनूमा नपि संतुष्टो ~ मन्व्रराजाधिदेवतम्‌ \\
यत्कमं विहितं नित्यं - काम्यं नैमित्तिकवुवा
ध्रातकलि कृतं ध्याय्चे ~ त्तदुत्तम फलप्रदम्‌ ॥
दैवाल्ममादा दालच्या - यदि कर्मादि रंघतं
नित्यादीन्यपि कर्माणि - नयथोक्त फलानि वै ॥
जंतु बैदधोऽवि संसारे - खदु लमये सदा
नि्निप्त इव वर्तेत - पद्मपत्र मिवाऽम्भति ॥
स्वाभीष्ट देवता सक्त ~ हदय इशुद्धमानसः
कुराल कीटव सनित्यं - नये त्कालं मतंद्रितः ॥
दुःख मि्येव नौभीति - श्रुखमि व्युच्छयंतु वा
घ्राप्नुया स्पतिमान्‌ जैतुः ~ कर्माधीनं जग खतः!
कर्मा ण्थपि सदा कृर्वन्‌ - विहितानि समाचरेत्‌
विहिता भ्याचरन्‌ जंतुः - मनः पूतं सप्राचरेत्‌ ॥
साकल्येन नशक्वेते - कुँ कभीण जंतुभिः
गहना कममणो रीति - मनेः पूतं समाचरेत्‌ ॥
भक्तिश्रद्धा विशुद्धाश्मा - विदितं फिचिदेव वा
नियं नैमित्तिकं वापि ~ सदा कर्मं समाचरेत्‌ ॥
अर्हुकार॑व द॑भंच - विहाय फरुकामनां
निलयं यछ्रियते कमं - हुनूभां स्तेन तुष्यति ॥
अन्नादिकं निजाभीऽट - देवतायै समरपितं
प्रोक्षितं चापि गायन्या - भक्षये द्धुक्तशेखरः ॥
कदाचिदपि नैवेद्यं - नोपेक्षेतापि सकटे
उच्छिष्ट स्पृष्टदोषेवा - नव्यजेदपि किचन ॥
एकोनषष्टितमःपटलः १८९

प्रमादा दपि गरवाद्रा - तृप्तेश्चाऽरुचि भावनात्‌


निवेदितान्नरेणुंच - पात्रमध्ये नशेषयेत्‌ ॥ १८
उल्लघना त्सादस्य - भक्तिः पूजां वृथा भवेत्‌
जाज्वल्यमान जिह्वाग्रे - निहार इव पावके ॥ १९
हृति श्री पराश्चर संहितायां श्री पराशर म॑त्रेयं पंवदे
कर्माचिस्णविधानं चाम एकोनतसप्ततितम"पटलः
मैः नैः रैः

श्री परद्रार हिता


सप्ठष्दितमः' पटलः
~: हुनूमत्तततव कथनम्‌ -
धी परादरः।
योवा चिभेव्य॑नन्तानि - नामानि विविधा ध्यपि
य्यावतारा बहनो - मस्त्यः्कर्मादि हूपिणः ॥ १
सवत्र समता बुध्या - जम द्रक्ष॑ति स्वेदा
चेष्टाश्च विविधा य्य - भक्तानुग्रह हेतवः ॥ \
तत्त दक्तानुकूलानि - रूपा प्यंगीकरोति यः
पुनाति सकलाम्लोकान्‌ - चरितैः परमाद्भुतः ॥ ३
सम स्तोपनिषद्वाचौ - यत्रे सिद्धांत माश्चिताः
सृज त्यखिलजंतुन्यः - सृष्टौ ब्रह्मस्वरूषधृत्‌ ॥ \
सृष्टा निल जंतूुन्यः - प्रतिष्टापयंति प्रभुः
विक्ापय व्यथो ज॑तून्‌ - तत्त त्कमनुसारतः ॥ ५
सएव हनुमानू जेय - स्स्व भूतमय दरुचिः ॥ [+
श्री परर सिता
०९

तञ्चव जानीहि जगद्गुरं मुने


तमव सवं क्रतुमोक्तु रूपिणम्‌
तमव सर्वक्रतु सिद्धिदायकम्‌
तमेव सवंक्रतु इन्यरूपिणम्‌ ॥
समस्त शठ्य प्रतिगा्यपरुलिः
समस्त कल्याणगुणामिरामः
समस्तजीवा ननिशं विभि
सूत्रं यथा हास्मणीन्‌ हनूमान्‌ ॥
सएकपुवऽखिल विरवरूपध्त
म्बर्णं यथा ककण कुडल्पमटमधूत्‌
अनायवि्यावक्न रूष नामनि
तथैकस्तु प्रतिकल्पिते उभे ॥।
रमं नूम त्यपि कल्पितं ब्ूर्षा
नामानि रूपं व्यवहारसिद्धये
मायावला दातमनि सच्चिदाल्म
अवुध्यते यस्तु तरत्ययं जतः ॥
चराचर भिदविश्वः - सर्वं हनुमदात्मकम्‌
विभावयन्ति ये स्वेवं-ते तरति नसंरायः ॥
वं भावयितुं येवै - नसम पृथग्जनाः
-उदीर्थता मतिस्वच्छं - तेविन्छ हनुमन्मयम्‌ ॥
भत्रं बोदाहरं तीम - इतिहासं पुरातनम्‌
यस्य श्रवणसच्रेण - परां प्रीति मत्रषप्स्यस्ि ।॥
पुस पृर्दर इश्रीमान्‌ - वृत्रासुर वधोद्यतः
तन्मायाभोदितत स्वतो - सवात्मान मचुध्यत ॥
पपात सहसरा वख - स्तं शीश्रू ठैद्रपःणित्तः
ततो गुट स्समागत्य ~ वृहस्पति रूदार्धी ॥
सप्ततित्तमःपट्लः ६९१

इदं हनुमत स्तोत्रं - शक्रा योपदिदेशह्‌


गुरूपदिष्ट हृनुभ - स्स्तोत्रराज श्यचीपतिः ॥ १६
उत्थाय भूषठेनाच्चक्तः - सुप्तोत्थित इव दतम्‌
गृहूपदिष्ट विधिना - तुष्टाव कपिनायकमषू ॥ १७
इन्र उवाच :-
नमामि जगतां नाथं - जगदाराध्य वैभवम्‌
सृष्टि स्थिति ठ्यानां च - हतु मीश्वरः मव्ययम्‌ ॥ १०
पावंतीगर्भं सभूतं - सच्चिदानन्द विग्रहम्‌
यस्य कक्षौ समाविष्टा - लोकव भरमवादयः ॥1 १९
निल्यहि सुखिता स्सन्ति ~ त शमामि जगद्गुरम्‌
य्य प्रसादा न्म्योवि * मत्युं जयति मानवः ॥ २०
तमेवाह नमस्कर्यां - जयमरण बजितम्‌ ॥ २१
हनुम स्मूत॑ये तस्मे - नस्नारायणात्मने
अञ्जनाभं संभूत्ये - रक्षसां वध हेतवे
पम्पातीर निवासाय - मारुताय नमोनमः ॥ २२३
कपिवरेश्चरं कामिता्थदं - त्रिपुरहात्मजं दीनपोषकम्‌
विपुरवक्षसं विमल्चेतसं-उपडृतागसा सपिभय।वहुम्‌ ।।२३
पवन नन्दनं वावकप्रमं ~ भव विदारणं भाग्यकारणम्‌
प्लवग नायक भावितोचयमं-नवकवित्वयुग्बाङ्भयं भजे॥ २४
अञ्जचिग्रहेणाऽत्म दैवतं - मन्जुभाषिते मानवोत्तमम्‌
रञ्जय स्सदा रामभूपति - अञ्जना वश पुञ्ज माश्रये ॥२५
सुम्दराननं सूयंतेजसं - नन्दिनाथव न्नन्दिताखिलं
मन्दराद्विव दुबन्धुराङृति वन्दितं भजे वानरोत्तमम्‌ ॥ २६
कककुण्डर घनतसराङ्खकं - दनुजन। दनं धभंविग्रह
जनककन्यका चरितमङ्खुलं - मनुमहेऽनज्जना मानितात्मकम्‌
श्री परार संहिता
३९ ४,

श्रुति रसायनं स्तुतिपरायणं + अतुलविक्रम अत्ततारणम्‌


छन जगद्धितं केसरिश्रियं - मतिमतावरं सानद भञे॥ एण
निविडमुष्टिना निहत रावणं प्रबल भावना भाविपद्मजं
कन्रलितारुणं गानलोलुपं विब्ुधतोषकं वी रमाश्रे ॥ २९
परगपावनं पार्वेतीषुतं-निरूषमौजसं नि जितेश्छरियं
खरनखायुधं कामरूमिण-घुरपतिस्ठुतं बुर साश्रये ॥ ३०
गन्यमादन दौलाग्र = हेमरम्भा वनाश्रयः
हनुमन्‌ रक्षमां दीनं - सर्वभूत दयापरः ।। ११
संसार कुहर ध्वान्त - नितान्त भ्रास्त चेतसम्‌
हनुमन्‌ मामनाथं त्वे - किमर्थं सभूविश्चसे ? ३२
हनुमन्‌ मधुरास्वाद ~ कदलीफल पाणये
अभोघ स्वणं टद्काय ~ ककंटी हुररिणे नमः॥ २३१
उष्टरारूढ कपिश्रेण्ठ[ - स्वत्वाद ध्यान सश्रयम्‌
दु.खससार मनं मां = सचुद्धर जगत्पते ॥ ३४
रेतो मूत्र पुरीषाऽस - क्पुय दुर्येस्ध जजंर्भ्‌
भग मेहन सयोगं - मूढो वे मन्यते घुखम्‌ ॥ ३५
त्वत्सेवा विमला नियं - हनुमन्‌ बत जन्तवः
वृधा म्रुढधियौ जाताः - शिष्नोदर परायणाः + ३६
तृणमप्यचल व्यशेष बन्धो-कपिकरुलनाथ ¡ व्वदाञ्नया विन

इति जगदखिलं विधेयभूतं . विदिदवतां नकदापि दुःस
लेशः।।
बन्दे वादुतनमवं ू सुचरितं - बन्दे जगद्रपिणं
बन्दे वरतनु सुरारि दलनं - वन्दे दयासागरं
वन्देपञ्चमुल सुकुण्डल धरं - वष्दे कपीनां
पश्चि
वभ्दे सूर्यशुतासखं त्रियफक्तं ~ वन्दे हनूमत्प्रभुम्‌
॥ १५
सप्तततिततमपटलः ६९३
धस्यावाचः कपिवर गुण - स्तोत्रपूताः कवीनां
धन्यो जन्तुजंगति हनुम - त्पादपूज। प्रवीणः
धन्या पम्पा सतत हनुम ~ त्पादमुद्राभिरामा,
धन्य रोके कपिकुल ममर - दाञ्जनेयावत्तारातु ॥
इति स्तुत्वा हनूमन्तं - सहस्राक्ष दशचीपतिः
सप्राप्त विक्रम स्तूर्णं ~ पुप्तोत्थित इवाऽभवत्‌ ॥
समदाय पुनज - वृत्राय प्रजिवाय सः
ततो वच्हतो वृत्रः - पपातच ममारच॥
पठति ये स्तोत्रमिदं पवितं
लिगीषवस्तेऽरिजयं अरयांति
अस्माक मन्तद्िषता मपेक्षया
हनूमत स्तोत्रबकादभूत्पूरा ॥ छर्‌
भवानपि स्वैरचरोहि बनं
भविष्यसि प्राप्त महानुभावः
मत्रेय तस्मा द तौपदिष्यतां
हन्‌ मत स्स्तोत्र मिदं यथार्हतः ॥
दरताश्चमेषु विचर स्मूनि मेयमाना
न्यत्यद्भुतानि हतम च्चरितानि श्रुण्वन्‌
कल्पास्बहूलपि नयामि मुहुतमात्र
मानः'दसगर निमग्न निजान्तरद्धः ॥ 81

ति श्री पसाक्ञर संहितायां श्वौ पराशर मैत्रेय घंवादि


दुमुमचच्व कथनं नाम सप्ततितमः, पटलः

मै # >
80)
श्री पराशर संहिता
एकसप्ततितमः पटलः
~: नवखण्ड हुनूमन्मण्तर प्रभाव कथनम्‌ :~
रयः -
पराशर नमस्तुभ्ये - स्वंमन्व प्रथतंकः
स्तोत्रं मन्वंतरं मह्य - वक्तु म्हि दुत्त ॥ न
गिरः +~

आदी स्तोत्रं परवक्ष्यामि - षण्पूखस्य हनूमतः


स्मृतियंस्य विधानौक्ता सवेसिद्धि प्रदाधिनी ॥
ध्याये त्तपनवर्णाभिं - प्राङ्गुखं वानसाननम्‌
कत्यवृक्च मिमंजेयं - सर्वाभीष्टफलप्रदनर्‌ ॥
दक्षिणंतु नृिहार्पं - र्तपाणिक्य सलिभम्‌
चिन्तामणि समंतच्च - चितिताथंप्रदायकम्‌ ॥
शुश्रष्रसमप्र्यं ~ पश्चिमं गरुडाननभू
सुधाकूम्भसभरोकारं - नाना वषहुरं पर्थू ॥।
इन््नीरुसमानामं - वराहाननप्रत्तरम्‌
तुल्यं नकविधानैश्च - सनंसपस्प्रदायकम्‌ ॥
ऊर्ध्वं हयमुखं जें - मारत्यत मणिप्रमम्‌
कामधेनु समाकारं - सर्ववियाप्रदयकष्‌ ॥
ध्याये त्पिद्खसवर्णं तु - पाताले पावेकाननम्‌
पगारागसम्रष्यं - वर्चो बर यश्च प्रदम्‌ ॥
दर्मस्तवं पठेद्यस्तु षण्पुखस्य हनूमतः
सर्वापद्भयो चिमुच्येत - स पुमान्विजयी भवेत्‌ ॥ =‡
अन्यं मन्त्रं प्रव्ेयामि ~ श्पृणुष्त्र मुनिपुङ्गव
पञ््देवाःमक मध्व - हनूमन्मस्त्रधुत्तभम्‌ ॥ १०५
अगदौ प्रणव मुच्चायं - श्रीतीजं वदनन्तस्म्‌
नख नील पदे चोवस्वा = जाम्बवप्पद युज्रेत्‌ ॥ ११

एकसप्तततित्तमपटलः ११

सुग्रीव हनुमच्छब्दे * वाराहं बीज सुच्चरेत्‌


फट्‌ स्वाहेति शब्देन - विशदे मनु स्स्परृतः ॥ १२
नवखण्ड हनूमर्तं - वक्ष्यामि मूनिपृद्कव |
सर्व॑ाक हितार्थाय ~स्भूत दयापर ॥ १३
आदौ प्रणव युच्वायं -भ्रीबीजं तदनंतरम्‌
नमो भगवते पश्चात्‌ - श्रीबीजंच वतः परम्‌ ॥ १४
चूमते तती ब्रूयात्‌ -पदं वानर रा्ञितम्‌
चृधिह्‌ ताक्ष्यं वाराह ~हूय पावक संनितष्‌ ॥ १५
षण्प्रुलीपपद ब्रूयात ~ धरायेति षदं तत
सहल भूज साब्द॑व -सहस्ायुध शन्दकम्‌ ॥ १६
यथाक्रम समुच्चायं -धरायेति पद तत
समुच्चरे ततो ब्रूया ˆव्कोलाहुल दं ततः ॥ १७
महाभैरव हन्द यकारं चोच्चरे चतः
खकंठेति पदं चोक्त्वा - दाशरुहुरणेति च ॥ १५
यकर शच्चरे दीभान्‌ ~ पद भक्तजनैतिच
रक्षणाय पदं तत्र - सहु्रा्वपदं तत्त: ।\ १९
रथे वाहन सब्द॑व - यकारस्तु सधुच्चरेतु
सुवचा श्रियाथेति - ब्रूया च्छीवर्णं पूरेकष्‌ ॥ २०
अनेकयुवती ब्द ~ सहितां समुदीरयेत्‌
देव नदी पदं पश्चा - द्विहूाशधय पद ततः ॥ २९१
सकलेति पदर पश्चा - दुच्चरेच्च प्रयत्नतः
मरारथा निति ब्रूा ~ न्मह्य देहि पद ततः॥ २२
पून देहिपदं चोक्त्वा ~ वर्धिजायां समुच्चरेत्‌
चह॑घ ब्रह्मास्य त्रस्य ~ गायत्री छंद उच्यते ॥ २३
नवखन्ड हनूमांश्च = देवता परिकीतितः
रणो धीञं मित्युक्त - स्वाह शक्त रूदीरिति ॥ २४
६९६ श्री पतंशर संहिता

श्री बीजं कीलकं तत्रे - प्रसादे विभियौजनप्‌


प्या कृत्वा विधानेन - मूलमस्त्र विधानतः
ध्यनं रत्वा प्रयत्नेन - सवैकाप्रा्थं क्तिद्धये ॥ २५
नवखन्ड हू म॑तं - हेम र्भावनाश्रयष्‌
समस्त जगदाधारं - ध्याये हांछित सिद्धये ॥ २६
पूर्वध्यां दिदि कवानरास्य मतिश - श्रीम भ्वृ्विहाननम्‌
भरूयो दक्षिणदिक्तले कपिर = ताक्ष्थाननं पश्चिमे
क्रोडास्थं तदनृत्तरे दिि यजे - दर्थं हयास्य तततः
पाताटेऽग्निमूखंच षण्मुखं मिति - ध्याये ढतूमल्भुम्‌।॥ २७
नवखन्ड हनूमन्तं ~ जपे त्सर्वं सिद्धये
द्त्यामनति मुनयः - इतिहासेषु सर्थ॑शः ॥ एण
अश्रुष्य मैत्रराजध्य - नवखण्ड हनूसर्तः
अक्षराणातु सर्योक्ता ~ विद त्यष्टो्रं शतम्‌ ॥ २९
समस्त मन्त्रजेषु - स्वे्ृष्टो ययं मनुः
सवैपाप क्षयकर - स्स्ोपिद्रय नाश्चनः ॥ ३०
मृक्ति पक्ति प्रदो नृणां ~ सर्वेश्वयै प्रदो मनुः
यं कामयते छोक - स्तत त्कामप्रदो भनुः ॥ ३१
इतिहासं प्रवक्ष्यामि - श्यणृष्व सूनिुगवे।
य्य श्चवणमात्रेण - सर्वश्रयं मवाप्नुयात्‌ ॥ ,३२
कातेवीयद्धिनः पूवे ~ मिषं सन्त्रे सदा जपन्‌
जिगा याष्टादद द्वीप ~ नवखं डात्मिकं भुवम्‌ ॥ ३३
इन्द्रसण्डं ताश्रखंडं - नागखनडं तथैवच
गभस्तिखन्डं सौस्यल्व ~ गांधर्वं स्ल्डमेवच ॥ ३४
सप्तं चाप्सर खम्डं - अष्टमं चाषरं तथा
नवमं भारतं खन्डं * नवखन्डा स्यनुक्रमात्‌ ॥ ६३५
एकसप्ततितमः पटलः ६९७

तदा प्रभृति लोकेषु = मन्त्रराज पिमं नुः


नवखन्डात्मिकाविश्या - मित्याह म॑त्रवेदिनः ॥
पठनजपश्निमं मन्तं = मुच्यने भवबन्धनात्‌
दहरोके सदाजन्तु - मह्‌ दैश्वयंमाध्नुयात्‌ ॥
यत्र परेषां मन्त्राणां - जपसंख्या नविद्यते
तत्रतेषां जपे ष्वेव - दतसंख्या नियम्यते ॥
नकोरनियमी येषां - दि्रसंख्या नगण्यते
तेषां राभिजंपे काकः ~ दिवसा द्वादश स्पृताः ।+
यत्र मच्वित भस्मादि - जलस्य न वुलोच्यते
पलमात्रं जलं तत्र ˆ भस्मामलक्‌ मात्रकम्‌ ॥
चूर्णं चाथंफलं ज्ञेय सित्ति मन्त्रविदो विदुः \
होपरसक्या विशेषेण ~ नयत्र गणथित्ता यदि
विधानं तत्र विजेय - मष्टाविद्यति संस्यया \
तपेण्य न संयोक्ता - यत्रचैव महूासूने।
नियम स्तत्र विज्ञेयः - फधितो द्योभसंदयथा ॥
बराह्मणानां न संख्योक्ता - यत्र ब्राह्मणभोजने
तत्र भोजयितव्याश्च - विप्रा द्रादशषंख्यया ॥
सर्व॑षामेव मन्तराणा - मेष धर्मो विधीयते ॥
मन्त्राणां पल्लवौ वासो = सन्तराणां प्रणवः शिरः
शिरः पत्छव संयुक्तो ~ मन्व कामप्रदं स्मृतम्‌ ॥
एकाक्षरोपदेष्टपि गुडः पूज्यो मनीषिभिः
अञ्चानावपि-लोभाद्रा = नावमाभ्यः कदाचन ॥
गुर मुसंवकालेषु - पुण्यकाटेषुव्रा पूनः
थो नजानाति मृष्छासमा ~ सर्वं तरक व्रजत्‌ ॥
थ. प्रतिनपृप्य गुस्वे - न प्रयच्छति किचन
श्रमेरसोयं प्रतिगृहं - भिक्षार्थीच पिशाचवत्‌
श्री प्क्षर संदिता
4

प्रतिभाषते
अतिक्रामति गुर्वाज्ञां - यौगुर नरः ॥ १०
राब्रह्मराक्षसोऽर्ण्ये - हिष्यव्याजाचुगो
विवजितः
संपूजये दुभुरं भक्त्या - विचशार्य ११
भवति धुन ॥
अन्यथा जन्मसाहखं - दरिद्रो
गरेश्युतः
मुख्य गुखपत्तीच ˆ गुरप्राता १२
विचक्षण. ॥
नत्र एते संपूज्याः ~ गुखदुभ्या
मीपयेत्‌
मृद परकाये द्धीनान्‌ - भत्र यः तेन ५१
णकी्तंनः ॥1
तप्रकासतेहि सवत्र - सभासु गु
ि निवेशनम्‌
सप्रकाश्योहि भंघ्स्य - सद्वा हद ५४
णः ।॥
तत्त्वा दनभ्यचित्तस्सन्‌ - भने दुगरुपराय
[द्स्तचम्‌ :-
गस्य निर्मला दलाताः ˆ साधका भितगोधिणः
॥ ५१
वैः कारुण्यतो दत्तौ - घृतः क्षिप्रं प्रसीदसि
निलयाय निधिकल्पाय ~ निरवध्याय यौगिने
५६
निखाय गिरील्लाय ~ क्िवाय शुरवे नमः ॥1
यत्कदाक्ष सहामेर ~ सह्‌ माशध्ित्य निष्यः
सुभगोऽस्मि कृलार्थोऽक्मि ~ तमव शुर माश्चये ॥ १५७
जनान तिभिसंधस्य - ज्ञानांजन दाद्छाकथी
चक्षु रुतमीरितं येन ~ तस्थै श्री गुरते नमः ॥ ५८
अनवच्छिन्न सद्रूप ~ चिदानंदात्मन स्तव
नमस्कार तिरस्कारे - कथं देव करौ म्यह ॥ ५९
भावाभाव विहीनाय = स्वभुवे भोगरूपिषणे
स्वस्वर्प प्रकाशाय - शिनाय द्युरवे नमः ॥ ६०
शहयु्रूषया दद्या - पुष्कखेन धनेमवा
अथवा विद्यया विद्या - चचुर्थं नोपङभ्यत्ते ॥1 ६१
एकसप्ततितम"प्लः ६९९

स्स भूजमंडे ~ दशशतायुधे षण्भुे


सह हयभूप्रथे ~ सकललोक संरक्षणे
सरह वितायते ~ विहरति स्मरेवा जक
हनूमति मनो मम - प्रविशतां सुखभ्राप्तये ॥ ६२
वामाकन्स्तवामः करधृत कमलाया स्तथा वानबाह्ुः
भ्यस्तारक्तोत्पलाया स्तेन विधृत लस द्वामबाहुः प्रियायाः
रम्या कल्पाभिरामी धृतं परशुमृभासिहूमः काचिनाभो
भूया स्पद्यासनस्थः तरणिश्षततनुः संपदे द्यांजनेयः (। ६३
एव कृत्वागषट्कं कपिकुखतिषकं रामदूतं महांतम्‌
ध्याये द्वेवाजलस्थं युवतिभिरभितः क्रीडमानं महोतमु
रोगाध्या दीय्तरूपं प्रयुदधित मनसं लोक रक्तायताश्चम्‌
दत्तान्नं वारयन्तं भृश परि जितत स्थमानं पयोदान्‌ ॥ ६४
आञ्जनेयो महत्मा कतकेभणिगणादंकृतांगस्सनायः
आसीनो मंनरिमध्ये रविरचि विलसद्रत्नपीटे प्रस्त
ध्याये त्स्वैर्बाहुदडे धै.त सरनिकरं श्वाप वर्पीत्तिपाक
भरासाचचै स्सवेसिद्धयं गुरुदुरित मह! चोरवृत्यैचलक्ष्यम्‌।।* ६४
वदरत हययुत रथवरनिकथं त्रैलोक्य भीषणं ध्यायेत्‌
मध्याह्नाकं समानं गर्जनं तजेयन्तं अघुरगणान्‌ ॥ ६६
वोर्दडमडलं रायुधमेडल उत्क्षपंत माश्ुभक्पू
मणिक्रुडल युत गंडं खंडित सर्वारि मंडल मन्ये ॥ ६७
नानायुध निकर धरैः पदातिभिः वेष्टितः
तथा रथिभि रभितो गजयुध युतैः ॥ ६९
यथा रामेण सन्दिष्टो : हनूमान्‌ प्रल्यगात्तदी
ल द्ादहुन वेलायां - षण्मृखोऽसूत्तदा हरिः ॥ ६५
षण्परुखच हनूमतं - हिरम वनाश्रयम्‌
सहल बहुं सत्यु - हन्त मुपास्महे ॥ ७०
०० श्री पराशर संहिता

कर्कटी लोकसं - विषूची छोकघातिनी


चत्वारि नामा व्येताति ~ कंखिनी भगिनी स्त्रियः ॥ ७१
कर्कटीवधवेलायां ~ हृन्‌
मा भ्वायुनंदनः
धृत्वा भुजपष्खचे- षण्मूखाति भयंकरः ॥ ७२
सौति प्राणदाता कपट मनि वु; काशनेमि प्रहर्ता
दपदिक प्रगट्भः प्रकटित सकरी दत भग्नो प्रवालः ॥ ७३
हटा जंघाल वाला द्भुत पद महिमा कंचितान्ि प्रतापः
रोरी रम्थगात्रः कलुषपरिहृरः पातु मां श्वी हनूमान्‌ 1 ७४
इमं स्तोत्र॑पठन्वि्ठान्‌ - भूति दरक्तिच विदि
प्रएव पुरषश्वेष्ठः - सयोग्य स्सतैकमैसु ॥ ७५
समस्तस्तोत्र जकतेषु ~ स्तोत्राणा पृत्तमोत्तमम्‌
एकवारं हिवारंवा - वरिवारंवा पठेन्नरः
सर्वाय निवृत्तस्सत्‌ - हनूमत्पद माप्नुयात्‌ ॥ ७६
इति धी पराशर संहितायां भरी परासर मैत्रेय संवादे
नवर्खंड हसुमस्सतर प्रभाव कथनं नाम्‌ पएुकसम्ततितम'पट्लः

भ भैः भैः

श्री पदर संहिता


व्दिसप्ठष्ततम, पटलः
= स्तोत्प्रकार कथनम्‌ : ~
# परादारः।
स्तोतार परवकष्यामि - सवम॑त्रमयं मुने
पावतीश्वर्‌ संवादं - स्तोत्राणां गूत्तमोत्तमम्‌ ॥

्रिसप्ततितमः पटलः ४०१

व्यक्षरी
आदौ हकार मुच्चायं - नकारं तदतर॑तरम्‌
साकार मुच्चरे द्वीमभान्‌ - ("कारं चाश्वरं ततः ॥
पञ्चाक्षरी ~
तरिवर्णोथं मनु रिह बालाया मनुपट्लवः
स्फ ह" खु हौ सपूच्चायं - ह्येष पञ्चाक्षरो मनुः ॥
षडक्षरी :*
आदौ प्रणव सुच्चायै - शक्तिबीज मनंतरम्‌
कपयेति पदं चोक्त्वा - ब्भ जायां सपुच्चरेत्‌
तारादि मुच्चरे त्तत्र - षडक्षर समुदीरितम्‌ ॥
सप्ताक्षरो ~
वेदादि बह्धिजार्यां - समदूताय चोच्चरेत्‌
सप्ताक्षर मिमं भरं - संत्रोणा मुत्तमोत्तमम्‌ ॥
अष्टाक्षरी ~
आदौ तारं समुच्चयं - हनुम दृबीज समुच्चरेत्‌
आंजनेयाय चाब्दं च नमश्शब्दं ततो च्चरेदु
अय मष्टक्षरो मंत्रः - सर्वोककृष्टो जगत्त्रये ॥
दशाक्षरी :-
आदौ श्रीबीज मुच्चायं ~ माया बीज मंतर्‌
वायुनन्दनायेति तथा ~ स्वाहांतं प्रजपे त्सुधीः
दशाक्षर मिदं मत्रं - मन्वाणा मुत्तमोत्ततम्‌ ॥
हादशाक्षरी
भादौ प्रणव मुच्चायं - ह्रिमकंट शम्दतः
मकंटाय पदं पश्चात्‌ - स्वाहां प्रजपे स्सुघीः
हादशाक्षर मंत्रोऽयं ~ मूनिभिः परिकीत्ितः ॥
51)
०२ भी परादार संहिता

त्रथोदकशाक्षरी
एकाक्षरं हनूमतः - प्रथमं तु समुच्चर
हनूमते पदं तत्र ~ रामभक्ताय संवदेत्‌ +
संपत्पल्लष संयुक्त - पूर्व प्रण मुच्चरेत्‌
त्रयोदराक्षरी बिद्या - महामनु रिति स्पृता ॥
अष्ट्तरया इमे मन्त्राः स्तोत्रमध्ये प्रकीर्तिताः
शंभुना चोपदिष्टा श्च - पर्वतय हितकाम्यया ॥
सर्वेषा मेव मंत्राणां ऋषि रीश्वर उच्यते
हुमा न्देवता प्रीक्ता - छंदो गायत्रि रच्यते ॥
न्यासं कृत्वा प्रथक्नेन मूखमस्त्र विधानतः
मन्त्रस्य देवताध्यानं - प्रयेकं तु पृथक्वृवक्‌
सर्वेषा मेव मभ््राणा मेकः परिष्कार इष्यते ॥ १३
टुश्रर 1“
श्रृणु देविः प्रवक्ष्यामि - स्तोत्रं सवं चुभावहुम्‌
स्वेकामप्रदं नृणां - हनुमस्स्तोतर मुत्तमम्‌ ॥ १४
तप्त हाटक सकाशं नानापृष्प विभ्रुषितम्‌
उद द्बालाकं वदनं - त्रिनेत्रं कुंडलोज्जञ्वेलम्‌ ॥ १५
मोँओी कौपीन संयुक्त हेम यज्ञोपवीतिनम्‌
पिगलाक्षं महाकायं टंक शैले धारिणम्‌ ॥ १६
शिखा तिक्षिप्त वालाग्र - मेष्शैलाग्र संस्थितम्‌
मुतित्रयात्मकं वीरं " महाश्लौयं महाहनुम्‌ ॥ १७
हनूमंतं वायुभुतं - नमामि ब्रह्मचारिणम्‌ १८
व्रिव्णाक्षिर्‌ भत्रस्थं ~ जपाकुभुम सन्निभम्‌
नाना भूषण संयुक्तः - आंजनेयं नमाम्यहम्‌ ॥ १९
पञ्चाक्षरस्थितं देव - नीलनीरद सल्ञिमम्‌
पूजितं सवेदेवस्तु - राक्षसतारि नमाम्यहम्‌ ॥ २०
दिसप्ततिततमभ्पषलः ०३

अचलद्युति संकाशं - सरवेकिकार भ्रुषिम्‌


षडक्षर स्थितं देवं - नमामि ब्रह्मचारिणम्‌ ॥
सप्तवणंमयं देवं - हरिद्राभं सुराचितम्‌
सुंदराध्यान्ज सर्हितं - त्रिनेत्रं तं नमाम्यह्‌ ॥ 11

अष्टाक्षराधिपं देवं - क्षीरवणं महाहनुम्‌


नमामि जगतां वचं - रंकाप्राकार दाहकम्‌॥ ।
आतपीपूष्य सक्राज्ञ वरावर्णातिमिकं विभुम्‌
जटाधर चतुर्बाहुं ~ तमामि कपिनायकम्‌ ॥ ‡
द्वादशाक्षर मंत्रस्य ~ नायक कुतधारिणम्‌
अकरुश च दधानं तं - कपिवर्थं नमाम्यहूष्‌ || ४
त्रयोदकषाक्षर युतं - सीतादुःख निवारणम्‌
हेमवर्णं लसत्कायं ~ भजे सुग्रीव संत्निणम्‌ ॥ ॥
मारामंत्रात्मकं देवं - चित्रवर्णं चतुर्भुजम्‌
पार्ांकुशाऽभयकरं - धृत टक नमाम्यहम्‌ ॥ ।
सुरायुरगणे स्सर्वेः संस्तुतं घणमाम्यहुम्‌ ॥ ६
एवं ध्ययद्चरो नित्यं - सवेपापैः प्रमुच्यते
प्रयाणे चित्तितं स्सिद्धिः - शीघ्रमेव न संरायः ॥
अष्टम्ां तु चतुदंश्यां अकरंवारे विज्ञेषतः
संध्या पूजां प्रकर्वीति - ह्ादक्षयां तु {वशेवतः ॥ 1
अकंमूलेन कुर्वीति हुतुमल््रतिमां सुधीः
पूजयेत्तत्र विद्वांसो - सतवस्त्ेण वेष्टयेत्‌ ॥
ब्राह्मणा न्मोजये तश्चत्‌ - तस्मरीत्ये सर्व॑पवंसु
यः करोति दुढं भक्त्या ˆ पूजां हुमुमतो तरः ॥ |
न शस्वभय माप्नोति - भयं वा प्यंतरिक्चजम्‌ ॥ '
४५४ शरौ पशक्षर संहिता

अश्चादि राक्षसहुरं द्षकठदर्प


निर्मूलनम्‌ रयुवरांच्रिसरोज भक्त
सीताचिषय घतदुल महांधकार
निर्वपणे दिजिर भानु महु नमामि ॥ १४
मां पश्य पश्य दयया निजदृष्टिपातैः
मो रक्ष रक्ष परितोस्पु दु खपुंजात्‌
घदयं कुरु त्रिजगतां मतुजेश्वराणाम्‌
मे देहि देहि महतीं वसुधां धिथच ॥
आपद्ध्ौ रक्ष सवत्र * आंजनेध् नमोस्तुते
बंधनं छेद यारु त्वं = कपिव्यं नमोस्तुते ॥
उच्चाटय रिपू स्सर्वान्‌ - मोहनं भरुभुजं कुर
विद्ेषिणो मारय त्वं - तरिमूर््यात्मिक सर्वदा ॥
देहि मे संपदं नित्यं - त्रिलोचन नमोऽस्तुते
दुष्टरोगान्‌ जहि जहि - रामदूत नमोऽस्तुते ॥
संजीव पवेतोद्धार = सम दुःख निवारय
ज्वरा वुपद्रवा त्र्वान्‌ = तारय स्वं धुरांतक ॥
एषं स्तुत्वा हनूमंतं - नरः श्रद्वा समन्वितः
पुत्रपौत्रादि सितः - सवंसौहप मवप्तुयात्‌ ॥
हाहाकार धखात नियं दनलज्माका सषहो उज्वलम्‌
विदूरखड सुत धूप्रवदुष स्वच्छाद्ह्‌सं विभुम्‌
सचर्णीढृते धूम्रलोवन गला क्षीण रक्नौबलम्‌
तं वं्याप्सुर चारणासुर वरे वंच समीरात्मजम्‌ ॥ ४१
रघुपति पदभक्त किचि दुत्तुंग मांगम्‌
मुकुलिते करपद्न भोदमानांतरंगं
पुलकित विपृर्छागं पुण्यखीलानुषयम्‌
वचर्‌ कुलनाथं वायुपुत्र नमामि ॥ ४२
द्विप्तत्तिवमःपट्छ) ०१

यत्र यत्रे रघुनाथ कीत॑नं - तत्र तत्र कृतमस्तर्काजकिम्‌


बाष्पवारि परिपणंलोचनं - मारुति नमत राक्षसातिकम्‌ ।।४३
दिव्यौषयि प्रवानेन - केपिको्टि ररक्ष थः
हनूमतं जपयतं - नमस्तेऽस्तु महस्मने ॥ ॥8.
बुद्धिं यरो धैर्यं - निर्भयत्वमरोगता
अजाड्यं वाकपटु्वेच ~ हेनुभत्स्मरणा द्धूवेत्‌ ॥ ४४
व््रागं िगकेक्ञाद्यं - स्वणेबुंडल मेडितम्‌
प्रयुध्यमानं ग्रामे - पारावार पराक्रमम्‌ ॥ 8.
यंचोद्धारं प्रवक्ष्यामि ~ धारणाडय समानतः
भूजं ताञ तथा पटु - भितौ वस्त्रे दविकातले
पद्मपत्रेऽथवा लेख्यं - रोचनाभाग केसरैः ॥ ४७
वृत्तत्रयं पुरा लेख्यं -वल्येन सुपुच्छवतु
साध्यनाम लिखि न्पध्ये - बहि रष्टदलं छित्‌ | ४८
पञ्चाक्षरे स्साध्यनाम - वेश्ट्ये क्षिविडं दृढम्‌
दले ष्वेष्ट्रु संलेह्ं - हुंकारं षण्मुखं तथा ॥ ४९
बहि स्संवेष्टये तत्र ~ वख्येन दुं तथा
तद्बहि श्तुरश्रं स्या - त्कोणाग्र्च सुविहितैः ॥ ५०
तत्लेखामु त्रिश्युखानि - लेखयेत्‌ श भनानिच
सूकमभ्ब्रेण तत्सर्वं - वेष्टये न्मन्डलं क्र्मः॥ ५१
पूनर्बहि स्तदेवापि - त्रिरेखाभिश्च वेष्टयेत्‌
रेखातिच त्रिवलयं - कारये देककोणकम्‌ ॥ ५द्‌
तन्मध्ये षव॑कूशं छेद्यं - हसौ मीज समाकिचित्‌
वच््राष्टकेन संयोज्य - भूरुमस्तरं तथाष्टधा ॥ ५३
मकटेशंच तद्यत्र प्राणाद्ानं+ काय्येत्‌
षट्छतं स्तिशतं वापि = तद्यत्रमभिमत्रयेत्‌ ॥ ५४
०६ श्री परश्चर संहिता

मकंटेश्वर संयोगप्राप्य बुध्याच कारयेह्‌ ॥ ५५


निष्कहमष ब्रह्मचयं - ब्रतधारी जितेन्द्रियः
व्यक्ताननो महाभागौ - हुतुमन्तंच पूजयेत्‌ ॥ ५६
कदली मातुुंगादि ~ फलैः खाच मनोहरः
एष्व नानाविषेश्चंवह्यपचारे स्समाहितः ॥ ५७
ततो यम्त्रं सुधार्यं स्यात्‌ - सवैबाधा विनाशकृत्‌
सवैरक्षाकरं नृणां - बालानां यौपिता मपिं
पशुलाच हयानांच ˆ मृगाणां सवेजीविनाम्‌ ॥ ५८
ज्वरादविके स्फोटकादि ˆ चोर रोग भयापहम्‌ ॥ ५९
राजद्वारे वने घोरे ~ संग्रामे सिपुसंकटे
शस्त्रपाते महाभीतौ - दिव्याभनि जक संप्कवे
जनवदये राजवद्ये - रिपुवद्ये द्विष दरधे ॥ ६०
दधता सनिं यत्तं - प्राणस्थापन पूवकेम्‌
स्वकायं सुसिद्धिस्स्या स्ात्रकार्या धिचारणा ॥ ६१

षति श्री पराशर संहितायां श्री पयन्तर भतरेय संवावे


स्तोत्र प्रकार कथनं नाम द्विसप्ततितम"पटल)

५, नैः नैः

You might also like