PITANJA ZA PRVI KOLOKVIJUM

1. Kako biste objasnili tezu “preduzeća nisu vječna”?

Prosječna starost preduzeća u Europi i Japanu je 12,5 godina. Očekivana dužina života
multinacionalne korporacije iznosi između 40 i 50 godina. Trećina preduzeća s Fortune 500
ljestvice iz 1970. godine nestala je do 1983. godine.Od 100 najboljih preduzeća s Forbesove liste
iz 1917. godine, nakon 70 godina - njih 61 je bilo mrtvo. Od 39 preživjelih preduzeća, njih je 18
bilo unutar ljestvice 100 najboljih, a samo su dva bila bolja od prosjeka svojih industrija (GE i
Kodak). Ljestvica Standard & Poors 500 najboljih preduzeća objavljena je prvi put 1957. godine.
Nakon 40. godina, 74 poduzeća bilo je još uvijek živo (15%), a samo njih 12 u tom skupu
(2,5%) bilo je bolje od industrijskog prosjeka.

2. Pojasnite tezu da postoji univerzalna potreba za mendžmentom? Gdje?

Potreba za menadžmentom se javlja uvijek kada postoji određeni zadatak koji svojom
kompleksnošću prevazilazi mogućnosti pojedinca. Nalazeći se u fizičkoj blizini drugih ljudi čovjek
djeluje sa njima u poznatom prirodnom jedinstvu. Čovjek kao socijalno biće u procesu izvršavanja
zadataka nastoji da se udružuje s drugim ljudima da bi sa što manje utrošenoh vremena I energije
ostvario postavljeni cilj čovjek razmišlja, kombinuje I kreira. Zbog nemogućnosti obavljanja
složenih aktivnosti samostalno, čovjek pribjegava ulasku u organizaciju kako bi ispunio svoje
ciljeve.Kao aktivnost menadžment je potreban u svim organizacijama kako profitnim tako I u
neprofitnim.Menadžment je potreban u organizacijama svih veličina ,od malih do
velikih.Potreban je na svim nivoima organizacije, od vrha do dna. Menadžment je takođe
potreban u svim oblastima organizacije (proizvodnja- marketing;ljudski resursi-
računovodstvo;informacioni sistemi itd.)

3. Koji su ključni izazovi sa kojima se suočava menadžment današnjice?

Menadžeri su organizaciji potrebni prvenstveno zbog rešavanja problema.Menadžeri su
esencijalni faktor u organizaciji. U inoviranoj ekonomskoj paradigmi se polazi od toga da je čovjek
važan isto tako kao I profit. Neki od izazova sa kojima je suočen menadžment jeste efikasno I
efektivno odvijanje biznisa. Menadžeri koordiniraju I nadgledaju rad drugih osoba u organizaciji,
oni usmjeravaju svoje napore prema zajedničkim poželjnim ciljevima organizacije ali preko
aktivnosti drugih ljudi.Takođe ,još neki važni izazovi su :ispunjenje ciljeva organizacije,dostići top
formu,učiniti organizaciju mladom,povećati sklonost ka promjenama.

4. Navedite najmanje tri karakteristike savremenog poslovnog okruženja.

Savremena poslovna sredina se razlikuje od poslovne sredine u ranijem periodu, mnogo je
dinamičnija, stalno se dešavaju poslovne promjene. Može se reći da je teža I opasnija. ( ukratko –
dinamička,teška,opasna I različita).

5. Navedite najmanje pet ključnih odrednica menadženta.

 Menadžment je proces,
 Menadžment je prisutan kako u profitnim tako I u neprofitnim organizacijama,
 Menadžment prožima svaku poru u organizaciji,
 Menadžment je odgovoran za efikasnost I efektivnost organizacije,
 Radi se o svojevrsnoj tehnologija raspolaganja ograničenim resursima,
 Usmjeren je na postignuće tj. ostvarenje željenih ciljeva.
 6. U čemu se iskazuje ključna odrednice koja opisuje promjene uloge menadžera u
“informatičkoj ekonomiji”?
Koristi sve faktore kao u masovnoj ekonomiji , ali u višestruko manjem iznosu;
postiže bolje efekte u ekonomskom smislu zahvaljujući ugrađenom dodatnom
znanju,odnosno informaciji u proizvode;
Novi kvalitet ispoljava se u čitavom nizu osobina : Dizajn , korisnost,funkcionalnost, snaga
(izdržljivost )proizvoda,trajnost kao i znanje ugrađeno u proizvod.

7. U novoosnovanom preduzeću osnivač se može naći u sljedećim ulogama:

8. Pojam “menadžmenta” podrazumijeva:
Ne postoji jedna opšte prihvaćena def.menadžmenta. Jedna od najstarijih I najčešće
korišćenih def.jeste da menadžment predstavlja umjetnost izvršenja posla pomoću drugih
ljudi. Menadžment danas podrazumijeva process planiranja, organizovanja, vođenja I
kontrole napora organizacije radi realizacije postavljenih ciljeva.

9. Koji faktori su u savremenoj ekonomiji pridodati klasičnoj proizvodnoj funkciji?

Menadžment,preduzetništvo,znanje,informacije,kapital.
10. Koje su osnovne uloge koje menadžer igra prema H. Mintzbergu? Objasnite jednu.
Prema Mintzbergu menadžeri izvršavaju 10 osnovnih zadataka grupisanih u tri glavne uloge:
1. Interpersonalna uloga menadžera
2. Informaciona uloga
3. Donosi brojne odluke
Interpersonalna uloga menadžera polazi od toga da se menadžeri nalaze u odnosima međuzavisnosti
sa podređenima, sebi ravnima I sebi nadređenima. Unutar ove funkcije menadžer ima 3 uloge I to:
 Čelnog čovjeka(figurehead);predstavljanje firme na raznim skupovima;
 Lidera koji je zaokupljen problemima izbora vlastitog stila, zatim treninga, motivacije,
pružanja podrške zaposlenima
 Veze, odnosno čovjeka koji održava kontakte sa drugima

11. U kojoj Mintzbergovoj ulozi menadžer nastupa i kao “preduzetnik”?

Uloga odlučivanja tj. Uloga da donosi brojne odluke.
12. Sljedeće uloge razvrstajte u tri osnovne funkcije prema Mintzbergu: veza, pregovarač,
pomiritelj, redar, portparol, preduzetnik, figura, lider, sejač, alokator resursa.
a) Interpersonalna _____lider,veza,figura
b) _Informaciona uloga_____ :sejač,redar,portparol,
c) _Donosi brojne odluke______ pomiritelj,alokator resursa,pregovarač,preduzetnik
13. Da li ima razlike između “upravljanja” i “menadžmenta”? Zašto?
I. ADIŽES PRAVI RAZLIKU IZMEĐU MENADŽMENTAI UPRAVLJANJA;
MENADŽMENT OZNAČAVA PROCES ,UPRAVLJANJE (ADIMISTRATION) OBUHVATA
ORGANIZACIJU I IZVRŠENJE.ZA UPRAVLJANJE VAŽI DA SVE ŠTO NIJE
DOZVOLJENO TO JE ZABRANJENO ZA MENADŽMENT VAŽI DA SVE ŠTO NIJE
ZABRANJENO TO JE DOZVOLJEN

14. Što su „normalni problemi“ prema prof. I. Adižesu?

 Sve probleme u organizaciji Isak Adižes je razvrstao na:
• Grupu normalnih problema
• Grupu nenormalnih problema
Normalni problemi jesu problemi sa kojima organizacija može sama da se nosi.Oni se
ispoljavaju kao propratne pojave i prelazni problemi.

15. Navedite jedan primjer za normalan i jedan primjer za nenormalan problem prema teoriji
prof. I. Adižesa.
Normalan problem-nedostatak profita
Nenormalan problem-izrazito autokratski stil menadžmenta
16. Obrazac za klasičnu proizvodnu proizvodnu funkciju je: P = f(rad, sredstva za rad,
predmeti rada). Napišite obrazac inovirane proizvodne funkcije.
P=(rad,sredstva za rad,predmeti rada,kapital,menadžment,preduzetništvo,znanje,informacije)
Radnici znanja nisu radna snaga,oni su kapital!
17. Navedite najmanje tri pojma koji opisju tzv. „novu razvojnu paradigmu“.
 Trajnost,
 Znanje,
 Novi kvalitet proizvoda,
 Opšta obrazovanost,
 Ekološki pristup,
 Održivi privredni rast,
 Ekonomija asortimana…

18. Imajući u vidu „menadžersku osviještenost“, menadžere možemo razvrstati na...?

 Menadžment osviješteni rukovodioci
 Kvazi menadžeri
 Menadžment neosvješteni rukovodioci
 Samonikli menadžeri.

19. Navedite grupe menadžera koje postoje u našoj privredi. Objasnite pojam "kvazi
menadžera".
U našoj privredi postoje sledeći menadžeri:
1. Menadžment osviješteni rukovodioci
2. Kvazi menadžeri
3. Menadžment neosviješteni rukovodioci.
4. Samonikli menadžeri
Kvazi menadžeri su oni rukovodioci, koji sebe nazivaju menadžerima i koji misle da je dovoljno
povremeno poviriti u neku stručnu knjigu, pojaviti se na savjetovanju gdje o menadžmentu govore
ljudi koji takođe malo znaju, usput još nešto saznati i na osnovu toga pokazati kako vladaju
menadžment vještinama. Najčešće se za ovu grupu ljudi kaže da im je menadžment na jeziku, a
klasika u mislima i radu. Ova grupa je dosta brojna , a posebnu opasnost čini to što se
rukovodioci ovog formata najčešće nalaze na čelu velikih privrednih sistema.

20. “Menadžment je najstarija vještina”. Navedite nekoliko ključnih događaja koji svjedoče
u prilog ovoj tvrdnji.
Približna godina Nosioci Misao ili koncept

5000-2000 p.n.e. Egipćani Piramide;planiranje i

kontrola;organizaciona
 hijerarhija;decentralizacija;pismeni
zahtjevi;korišćenje savjeta;transportni
problem

Uočena potreba za
1100p.n.e. Kinezi organizovanjem,planiranjem,upravljanjem
i kontrolom

Decentralizacija ovlašćenja;centralizacija
500-1400 Razvoj feudalizma autoriteta;dvojno knjigovodstvo;osobine
vođe;vođenje troškova

Teorija individualne motivacije-Hijerarhija

1964
A. Maslow potreba

21. Navedite osnovne škole menadžmenta i pojasnite jednu od njih.

 Klasična škola
 Bihejviorisička škola
 Kvantitativna škola
 Integrativni pristup(sistemska, situaciona, teorija “Z”, izvrsnost u menadžmentu)
 Savremena menadžment misao

Bihevioristička škola predstavlja grupu teoretičara menadžmenta koji koriste

sociološka,psihološka i slična znanja radi usavršavanja načina upravljanja organizacijama. U
okviru škole izdiferencirala su se 2 pristupa:
1. Pristup ljudskih odnosa- umijesto pojma „racionalnog-ekonomskog čovjeka“ uvodi
pojam „socijalnog čovjeka“.
2. Pristup biheviorističke nauke- uvodi rigoroznije naučne metode u izučavanje radne
okoline.Oni sada umjesto pojma „socijanog čovjeka“ uvode pojam „samopotvrđujućeg
čovjeka“ koji uvažava čovjekovu potrebu za razvojem,samopoštovanjem i aktivnim
uključivanjem.
Predstavnici ovih teorija su :Mary Parker Follett, Chester I. Barnard.

22. Objasnite osnovu ideju klasične škole. Navedite najmanje dva ključna predstavnika.
Ključne karakteristike ove škole su pokušaj pronalaženja najboljeg načina za obavljanje posla,
tj jednakosti I nefleksibilnosti organizacije.
Istoriju menadžent prakse do kraja XIX vijeka svjedoči o učenju o menadžmentu kroz proces
pokušaja i greški. Savremena tehnologija je zahtijevala kontrolu nad zalihama i
proizvodnjom, raspoređivanje i koordinaciju poslova.
Robert Owen je u svojim fabrikama pokušao da poveća produktivnost i profit
poboljšavanjem životnih i radnih uslova svojih radnika odnosno investiranje u ljude;uveo je
dnevno praćenje rezultata rada , što je i danas praksa u razvijenim zemljama.
Charles Babbage je smatrao da primjena naučnih principa na radni proces (podjela
rada)povećava produktivnost i snižava troškove

23. Koje su osnovne ideje bihejviorističke škole? Navedite najmanje dva predstavnika.
Bihevioristička škola predstavlja grupu teoretičara menadžmenta koji koriste sociološka,psihološka
i slična znanja radi usavršavanja načina upravljanja organizacijama. U okviru škole izdiferencirala
su se 2 pristupa:
1. Pristup ljudskih odnosa- umijesto pojma „racionalnog-ekonomskog čovjeka“ uvodi pojam
„socijalnog čovjeka“.
2. Pristup biheviorističke nauke- uvodi rigoroznije naučne metode u izučavanje radne okoline.Oni
sada umjesto pojma „socijanog čovjeka“ uvode pojam „samopotvrđujućeg čovjeka“ koji uvažava
čovjekovu potrebu za razvojem,samopoštovanjem i aktivnim uključivanjem.
Predstavnici ovih teorija su :Mary Parker Follett, Chester I. Barnard.

24. Navedite osnovne postulate naučnog menadžmenta. Koji su glavni predstavnici?

Osnovne principe su postavili Frederick W. Taylor , Henry L. Gantt, Frank B. I Lillian M. Gilberth u
periodu između 1890 i 1930te godine.
Predmet izučavanja naučnog menadžmenta je tehnički dio organizacije, u cilju maksimiziranja
produktivnosti.

25. Koje su osnovne ideje sistemske teorije?

Po ovom pristupu organizacija je jedinstven, svrsishodan, dinamičan , kompleksan i upravljiv
sistem. Organizacija se posmatra kao dio šireg okruženja sa kojim je ona u interakciji. Osnovni
pojmovi opšte teorije sistema preuzeti su za potrebe njene primjene u oblasti menadžmenta npr
podsistemi, sinergije, otvoreni sistem , zatvoreni sistem, granice sistema, procesi, povratna veza.
Osnovni nedostatak ovog pristupa je što je previse apstraktan da bi bio lako primjenljiv.
26. Koji nivoe menadžmenta razlikujemo u organizaciji? Pojasnite jedan od njih.
 Top menadžment
 Srednji nivo menadžmenta
 Prvi (najniži) nivo menadžmenta
Najniži nivo menadžmenta- operativni nivo, je onaj na kome su menadžeri u neposrednom
kontaktu sa izvršiocima radnih zadataka.Menadžeri na ovom nivou nemaju podređenih
menadžera I često se nazivaju supervizorima. Od menadžera na operativnom nivou se očekuje da
“osiguraju” potreban nivo efikasnosti I efektivnosti. Poseban doprinos mogu da daju na planu
kvaliteta,produktivnosti I razvoja međuljudskih odnosa. Menadžeri na ovom nivou treba da uoče I
preporuče potrebno angažovanje profesionalnih usluga što može doprinjeti da se process
izvršenja odvija efikasno.

27. Osnovni zadatak operativnog menadžmenta u organizaciji je...

Najniži nivo menadžmenta- operativni nivo, je onaj na kome su menadžeri u neposrednom
kontaktu sa izvršiocima radnih zadataka.Menadžeri na ovom nivou nemaju podređenih
menadžera I često se nazivaju supervizorima. Od menadžera na operativnom nivou se očekuje da
“osiguraju” potreban nivo efikasnosti I efektivnosti. Poseban doprinos mogu da daju na planu
kvaliteta,produktivnosti I razvoja međuljudskih odnosa. Menadžeri na ovom nivou treba da uoče I
preporuče potrebno angažovanje profesionalnih usluga što može doprinjeti da se proces
izvršenja odvija efikasno.

28. Navedite najmanje četiri područja na kojima je potrebno utvrditi ciljeve preduzeća.
Poseban doprinos mogu da daju na planu kvaliteta,produktivnosti I razvoja međuljudskih odnosa.
Menadžeri na ovom nivou treba da uoče I preporuče potrebno angažovanje profesionalnih
usluga što može doprinjeti da se proces izvršenja odvija efikasno.

29. Koji su tipični nazivi i funkcije menadžera na najvišem nivou u organizaciji?

Tipični nazivi za ovaj nivo menadžmenta su : „president“,“senior vice-president“,“chief executive
officer“.Neke od uobičajenih titula na ovom nivou su : predsjednik komapanije,predsjednik borda
direktora,pomoćnici izvršnih direktora,savjetnici najvišeg ranga I dr .Funkcije:postavljanje ciljeva
organizacije; kreiranje strategije razvoja organizacije ; izbor strateške vizije i poslovne politike;
 dugoročnih planova razvoja: razvoj menadžera na nižim nivoima; oblikovanje radnog okruženja i
za funkcionisanje menadžment organizacije u cjelini.

30. Pomoćnik izvršnog direktora spada u: a) top menadžment; b) srednji nivo; c) najniži nivo
menadžmenta.
31. Koja se unapređenja mogu učiniti kada je u pitanju srednji nivo menadžmenta?
Najteže je naći menadžere za rad na srednjem nivou u organizaciji , ponekad teže nego
menadžere na najvišem nivou organizovanja jer oni imaju ulogu i podređenih i nadređenih(oni su
spona u organizaciji ), a stalno teže ka postizanju uloge na najvišem nivou menadžmenta.

32. Menadžeri na najvišem niovu u organizaciji su odgovorni za:

Funkcije:postavljanje ciljeva organizacije; kreiranje strategije razvoja organizacije ; izbor strateške
vizije i poslovne politike; dugoročnih planova razvoja: razvoj menadžera na nižim nivoima;
oblikovanje radnog okruženja i za funkcionisanje menadžment organizacije u cjelini.Odluke top
menadžmenta su malobrojne ,ali veoma kompleksne.

33. Menadžeri na prvom (najnižem) nivou u organizaciji su odgovorni za:

Najniži nivo menadžmenta- operativni nivo, je onaj na kome su menadžeri u neposrednom
kontaktu sa izvršiocima radnih zadataka.Menadžeri na ovom nivou nemaju podređenih
menadžera I često se nazivaju supervizorima. Odluke koje se donose na ovom nivou su
brojne,operativnog karaktera I menadžeri na ovom nivou snose najmanju odgovornost.Od
menadžera na operativnom nivou se očekuje da “osiguraju” potreban nivo efikasnosti I
efektivnosti. Poseban doprinos mogu da daju na planu kvaliteta,produktivnosti I razvoja
međuljudskih odnosa. Menadžeri na ovom nivou treba da uoče I preporuče potrebno
angažovanje profesionalnih usluga što može doprinjeti da se process izvršenja odvija efikasno.

34. Objasnite povezanost vremenske perspektive i organizacione odgovornosti sa nivoima

menadžmenta.
Vremenska perspektiva- Na nižim nivoima menadžeri su posvećeni izvršavanju i kontroli
tekućih planova i posledice njihovih odluka su kratkoročne prirode. Viši nivoi menadžmenta
su suočeni sa pitanjima strateškog karaktera čije posledice mogu da nastupe u periodu od 5
do 10,15 i više godina.
Organizaciona odgovornost- Idući od viših ka nižim nivoima odgovornost menadžmenta se
smanjuje.Time se i odgovornost za planiranje, organizaciju, vođenje, briga o kadrovima i
kontrola razlikuje prema organizacionom nivou.

35. Ključne grupa znanja (vještina) koja su potrebna menadžerima su... Pojasnite jednu od
njih.
 Tehnička znanja,
 Znanje u ophpođenju sa ljudima,
 Konceptualna znanja.
Znanja u ophođenju sa ljudima- se odnose na brigu o zaposlenima kako bi se njihov rad I cjelokupno
ponašanje učinilo efektivnim. Sa manjim razlikama, posjedovanje ove vrste znanja je potrebno
menadžerima na svim nivoima menadžmenta. Ova vrsta znanja im omogućava da rade sa drugima,
da steknu ulogu lidera, da motivišu i uređuju grupne odnose.
 36. Menadžerima su potrebna sljedeća osnovna znanja (grupe znanja): briga o kadrovima,
znanja u ophođenju sa ljudima; informaciona; liderska; pregovaračka; konceptualna;
tehnička; o rješavanju nenormalnih problema; vizionarska (podvucite tačan odgovor).
37. Funkcionalna znanja pomažu menadžerima...
Funkcionalna znanja menadžeru omogućavaju izvršavanje osnovnih funkcija menadžmenta
(planiranje,organizovanje ,vođenje , briga o kadrovima, kontrola ) u riješavanju problema.

38. Kojem nivou menadžmenta su najviše potrebna međuljudska znanja? Zašto?

Znanja u ophođenju sa ljudima- se odnose na brigu o zaposlenima kako bi se njihov rad I
cjelokupno ponašanje učinilo efektivnim. Sa manjim razlikama, posjedovanje ove vrste znanja je
potrebno menadžerima na svim nivoima menadžmenta. Ova vrsta znanja im omogućava da rade
sa drugima, da steknu ulogu lidera, da motivišu i uređuju grupne odnose.

39. Kojoj grupi menadžera su najpotrebnija konceptualna, a kojoj tehnička znanja?

Objasnite zašto.
Konceptualna znanja su najpotrebnija na nivou top menadžmenta, jer se od menadžera očekuje
značajnije posjedovanje spoznajne sposobnosti.Menadžeri na ovom nivou moraju biti u stanju da
vide sve djelove organizacije,njihov međusobni odnos,te da uspostave sklad između organizacije I
okruženja.Tehnička znanja su usmjerena na proizvodnju I distribuciju proizvoda I usluga. Od
menadžera se očekuje da “znaju posao” ,poznaju metode, procedure I tehnike, posjeduju
analitičke sposobnosti I specifična znanja potrebna za izvršenje zadataka.tenhička znanja se
vezuju I za druge funkcije-nabavku,prodaju,finansije,računovodstvo..

40. Nabrojite nivoe menadžmenta i navedite kojoj grupi su najpotrebnija znanja u

ophođenju sa ljudima.
Razlikujemo 3 nivoa menadžmenta:
1. Menadžment najvišeg nivoa (top menadžment) ,
2. Menadžment srednjeg nivoa,
3. Prvi nivo menadžmenta ( opreativni nivo menadžmenta)
Uz manje razlike ova znanja su potrebna svim nivoima menadžmenta
41. Na najnižem nivou menadžmenta dominiraju __tehnička___ znanja, a na srednjem
nivou _znanja u ophođenju s ljudima___ .
42. Na najnižem nivou menadžmenta dominiraju ___tehnička___ znanja, a na najvišem
nivou __konceptualna___ .
43. Navedite ključne funkcije menadžmenta. Pojasnite ukratko jednu od njih.
 Planiranje
 Organizovanje
 Kadrovski menadžment
 Vođenje
 Kontrola
Planiranje je prva u lancu funkcije menadžmenta. Menadžeri pri tome između više alternativnih
pravaca biraju onaj za koji ocjene da je nauspješniji. Osnovni zadatak ove funkcije je formulisanje
ciljeva organizacije I razvoj strategija za njihovo dostizanje, uključujući I odgovarajuću elaboraciju
raspodjele zadataka I alokacije resursa u svim organizacionim jedinicama. Identifikacija ciljeva I izbor
ciljeva su usko povezani sa predviđanjem očekivanih promjena u okruženju I početkom promjena u
organizaciji.
44. Ključni princip koga se moraju pridržavati menadžeri u profitnim organizacijama je
______profit_________ , a u neprofitnim _____ekonomičnost__________ .
45. U čemu se ogleda razlika u pogledu uloge menadžmenta u profitnim u odnosu na
neprofitne organizacije?
U neprofitnim organizacijama pred menadžmentom se kao dominantna nameće težnja za
smanjenjem troškova.
Uloga menadžera u profitnim organizacijama je u sticanju profita, a u neprofitnim je u
sticanju javnog interesa, raznih širih interesa, zadovoljenje interese svojih članova I drugo..).
Profit se kod neprofitnih organizacija može samo reinvestirati u osnovnu djelatnost
organizacije ,dok se kod profitnih najčešće raspodjeljuje dividendom ili nekim drugim vidom
učešća ,na akcionare tj vlasnike.

46. Da li je moguće da neprofitna organizacija ostvari profit? Objasnite.

Može,taj iznos sredstava može poslužiti za ostvarenje osnovnog cilja neprefotne organizacije.

47. Svako preduzeće ____jeste____ organizacija, ali svaka organizacije ___nije____

preduzeće, jer preduzeće karakteriše ________profit I obavljanje određene
djelatnosti____________ .
48. Menadžment je nauka, umjeće i/ili vještina. Šta i zašto?
DO XX VIJEKA > MENADŽMENT = VJEŠTINA
DANAS: MENADŽMENT = I NAUKA I VJEŠTINA

MENADŽMENT KAO NAUKA: JE ORGANIZOVANO ZNANJE O MENADŽMENTU KOJE

SE RAZVIJA PRIMJENOM NAUČNIH METODA.
NAUČNE METODE PODRAZUMIJEVAJU UTVRĐIVANJE ČINJENICA PUTEM
POSMATRANJA I ANALIZIRANJA NA TEMELJU ČEGA SE OTKRIVAJU UZROČNO
POSLJEDIČNE VEZE. KADA SE DOKAŽE DA SU HIPOTEZE TAČNE TE DA SE
ODRAŽAVAJU I TUMAČE STVARNOST FORMIRAJU SE NAČELA I MODELI.
MENADŽMENT KAO UMIJEĆE PODRAZUMIJEVA PRIMJENU NAUKE U PRAKSI
MENADŽMENTA. KAKO SE RAZVIJA NAUKA TAKO BI SE TREBALO RAZVIJATI I
UMIJEĆE.
MENADŽMENT KAO VJEŠTINA PODRAZUMIJEVA KONKRETNU I DETALJNU PRIMJENU
UMIJEĆA U PRAKSI.
S OBZIROM NA KOMPLEKSNOST, MENADŽMENT TREBA POSMATRATI SA SVA TRI
ASPEKTA ILI I INTEGRALNO

49. Ključne odrednice menadženta kao profesije su:

OSNOVNI KRITERIJI (ZAHTJEVI):

 SISTEMATIZOVANI SKUP ZNANJA SA

 INTELEKTUALNIM SADRŽAJEM;
 STANDARDI PONAŠANJA ILI ETIČKI KODEKS;
 PROFESIONALNO UDRUŽENJE KOJE ODRŽAVA
 STANDARDE I KONTROLIŠE PRISTUP PROFESIJI;
 PROPISAN NAČIN STICANJA PROFESIJE (OBUKA)

• MENADŽMENT JE (POSEBNA) PROFESIJA

TOME U PRILOG GOVORE BROJNE ČINJENICE OD KOJIH SU NAJVAŽNIJE:

 SISTEMATIZOVAN SKUP ZNANJA SA ZNATNIM INTELEKTUALNIM SADRŽAJEM,
 ETIČKI KODEKS I STANDARDI PONAŠANJA,
 PROFESIONALNA UDRUŽENJA KOJA ODRŽAVAJU STANDARDE I DONEKLE
KONTROLIŠE PRISTUP PROFESIJI I
 PROPISAN NAČIN PRISTUPA PROFESIJI NA OSNOVU MINIMUMA OBUKE ILI
SPOSOBNOST

50. Ključne funkcije ciljeva su... Objasnite jednu od njih.

Usmeravajuca- ciljevi uticu na prirodu i sadrzinu planskog procesa. Menadzeri na osnovu ciljeva
upravljaju organizacijom i usmeravaju napore pojedinaca i grupa.
Motivirajuca-menadzeri uz pomoc ciljeva motivisu pojedince i grupe da bi pospesili njihovu
efikasnost i efektivnost.
Kontrolna- ciljevi, i u skladu sa njima uspostavljeni standardi, sluze za kontrolu uspesnosti
organizacionih aktivnosti i ostvarenja ciljeva u celini.

51. Poslovna područja u preduzeću na kojima je potrebno definisati ciljeve su:

- usluge potrosacima, ljudski resursi, organizaciona struktura, proizvodi i usluge, profitabilnost,
drustvena odgovornost, finansijski resursi, trzista, fizicka oprema, produktivnost, istrazivanje i
inovacije.

52. Navedite ključne principe koje je potrebno uvažavati u procesu definisanja ciljeva:
Dajte primjer dobro formulisanog cilja.
Moraju biti precizno definisani, jednostavno izrazeni i lako razumljivi, nuzna je kvantifikacija
cilja, sluzi kao sredstvo kontrole pri donosenju odluka, treba da budu realni i dosizni,u
pismenj formi i dokumentovani, svima poznati, treba da budu u istom pravcu, mora postojati
puna harmonija ciljeva, treba da budu teski ali ostvarljivi.
Primjer-Povećati prihod od prodaje gotovih proizvoda u naredna 3 mjeseca za 5%.
53. „Naš cilj je da u narednoj godini poboljšamo kvalifikacionu strukturu zaposlenih“. Da li
je ovo dobro formulisan cilj? Objasnite.
Nije, mora biti kvantitativno tj brojačno izražen.
54. „Naš cilj je da povećamo profitabilnost za 3%“. Da li je ovo dobro formulisan cilj?
Objasnite.
Nije, zato jer nije naveden vremenski period u kojem treba da ostvarimo dati cilj.
55. „Naš cilj je da se u narednom tromjesečju poboljašamo za 7%“. Da li je ovo cilj?
Objasnite.
Nije, zato jer nije navedeno na šta se cilj odnosi.
56. Rangirajte ciljeve preduzeća prema važnosti:
Temeljni ,parcijalni,individualni
57. Navedite konkretan primjer pravilno formulisanog cilja.
„Naš cilj je da povećamo profitabilnost za 3% u narednom tromjesečju.“
58. Navedite vrste konflikata.
-sticanje kratkorocnih efekata VS dugorocnog rasta firme
-marginalni profit VS kompetitivne pozicije
-zalaganje za povecanje prodaje VS razvojnih napora
-penetracija na postojacim trzistima VS razvoja novih trzista
-postizanje dugorocnog rasta u vidu raznih formi povezivanja VS oslanjanje na sopstvene
snage
 -profitni ciljevi VS neprofitni ciljevi
-rast VS stabilnost
-nizak rizik VS visok rizik

59. Da li su svi konflikti a priori destruktivni?

-Na pojavu konfliktosti ne treba gledati kao na nesto negativno. Ona je samo ukoliko se ne resava
na pravi nacin ili ukoliko se, sto je najcesci slucaj, samo zalijecuje.

60. Navedite vrste konflikata i načine njihovog rješavanja. Navedite primjer internog
konflikta.
-sticanje kratkorocnih efekata VS dugorocnog rasta firme
-marginalni profit VS kompetitivne pozicije
-zalaganje za povecanje prodaje VS razvojnih napora
-penetracija na postojacim trzistima VS razvoja novih trzista
-postizanje dugorocnog rasta u vidu raznih formi povezivanja VS oslanjanje na sopstvene
snage
-profitni ciljevi VS neprofitni ciljevi
-rast VS stabilnost
-nizak rizik VS visok rizik
Nacine njihovog resavanja:

-decentralizacija koja omogucuje nadleznim sektorima da ostvaruju sopstvene ciljeve u

podrucjima za koja su zaduzena,
-pregovaranje izmedju top menadzmenta i menadzmenta nadleznih sektora da bi se za svaki
cilj determinisala minimalna vrednost, za svakog prihvatljiva,
-sekvencijalno tretiranje problema, sto znaci da top menadzment, cesto, zavisno od
uslova,mora da utvrdjuje nove prioritetne ciljeve,
-koriscenje organizacione fleksibilnosti koja se meri viskom raspolozivih resursa, za aktivnost
u odnosu na potrebne resurse, za njenu realizaciju.
Primer internog konflikta: sukob,spor, borba suprotnih ideja ili moralnih nacela u
organizaciji
61. Koji su izvori konfliktnosti ciljeva?
kompleksna struktura organizacije koja podrazumeva postojanje velikog broja funkcionalno
povezanih, ali u manjoj ili vecoj meri funkcionalno autonomnih sistema ( pojedinci, pojedini
organizacioni delovi i sl.),

-adaptivno-kreativni proces u kome se i sama organizacija (sistem) menja i razvija sto samo
po sebi predstavlja snazan izvor sukoba medju ciljevima u sistemu.

62. Na koji način konflikt može da bude pozitivan?

Pozitivna strana konflikta ogleda se u teznji za maksimiziranjem profita pojedinih
organizacionih delova, dokazivanjem i zalaganjem clanova organizacije, razvijanjem
takmicarskog duha i zeljom za napredovanjem mladih rukovodecih kadrova.

63. Stejkholderi su pojedinci i grupe koji imaju istovetne interese u organizaciji. Eksterni su:

potrosaci, dobavljaci, sindikat,ulagaci, konkurencija, lokalna uprava i najsira javnost

64. Stejkholderi su pojedinci i grupe koji imaju istovetne interese u organizaciji. Interni su:
menadzment, vlasnici akcija, zaposleni, izvrsni direktori i bord direktora.
65. Navedite najmanje tri interna i tri eksterna stejkholdera. Navedite njihove interese u
odnosu na poslovanje kompanije.
Interni: zaposleni, akcionari,menadzment .
-Zaposleni nude rad i vestine a u zamenu ocekuju platu i zadovoljstvo na poslu,akcionari
snabdevaju kompaniju kapitalom i u zamenu ocekuju povracaj- dividendu,menadzment
__________________ .
Eksterni: vlada, dobavljaci, sindikat.
Vlada insistira na postovanju legislative, dobavljaci traze sigurnost naplate, sindikat trazi
beneficije za svoje clanstvo.

66. Definišite pojam “efikasnost preduzeća”.

-Efikasnost je sposobnost da se u ostvarivanju organizacionih ciljeva ulaganja svedu na najmanju
mogucu meru,odnosno to znaci „raditi stvari na pravi nacin“.

67. Efektivnost preduzeća podrazumijeva?

Podrazumijeva pravilan izbor ciljeva i predstavlja spoljnu odluku organizacije. Efektivnost je
kljucna za uspeh preduzeca i ona se prati i iskazuje na bazi stepena ostvarljivosti ciljeva
organizacije.

68. Preduzetnici brinu o: a) efikasnosti; b) efektivnosti; c) uspješnosti.

69. Menadžeri brinu o: a) efikasnosti; b) efektivnosti; c) uspješnosti..
70. Sljedeće pojmove povežite sa preduzetnikom ili menadžerom: inovira, imitira, radi
stvari na pravi način, radi prave stvari, prilagođava se, mjenja okruženje; sopstvena
ličnost, dobar vojnik, administrira, inovira.
Menadzer- radi stvari na pravi nacin, prilagodjava se, dobar vojnik, administrira

Preduzetnik- inovira,radi prave stvari,menja okruzenje, sopstvena licnost

71. Navedite nekoliko ključnih principa efikasnosti:

-stepen iskoriscenosti izvora (energije, sirovine, kapaciteta,...), brzina protoka (materijala,
poluproizvoda,..), vezivanje i obrt sredstava, stepen pouzdanosti delovanja (zastoj zbog
kvarova,..), nivo produktivnosti rada, stepen ekonomicnosti.

72. Koji su ključni principi efektivnosti?

-profitabilnost, stepen zadovoljenja potreba za proizvodima i uslugama, kvalitet proizvoda i
usluga, medjuljudski odnosi, stabilnost sistema, fleksibilnost, trzisno ucesce, broj reklamacija
i dr..

73. Efikasnost i efektivnost prema P. Druckeru podrazumijeva: ____________________

-Efektivnost je osnova uspeha,a efikasnost je minimalna za opstanak nakon postignutog uspeha.
Biti efikasan i efektivan prema P. Druckeru znaci raditi prave stvari na pravi nacin.

Efektivnost-raditi rave stvari!

Efikasnost- raditi stvari na pravi način!
 74. Da li je moguće da preduzeće istovremeno bude efikasno, a neefektivno? Kako?
Navedite primjer.
Moze. Ukoliko dodje do situacije da preduzece proizvodi uslugu ili proizvod koji kupci ne zele
(niska efektivnost), dok su troskovi proizvoda niski (visoka efikasnost).
75. Sljedeće pokazatelje: stepen korištenja kapaciteta, ekonomičnost, kvalitet proizvoda,
kvalitet usluga, rentabilnost, profitabilnost, tržišno učešće, stepen iskorištenosti izvora,
obrt sredstava, produktivnost, broj reklamacija, vrijednost akcija; razvrstati na:
a) Pokazatelje efikasnosti _stepen iskorišćenosti izvora,obrt
sredstava,ekonomičnost,stepen iskorišćenosti kapaciteta,produktivnost
b) Pokazatelje efektivnosti_kvalitet proizvoda,kvalitet usliga,tržišno učešće,broj
reklamacija,
76. Koje grupe faktora utiču na preduzetničko ponašanje? Objasnite jednu.

77. Navedite osnovne razlike između preduzetnika i menadžera.

Preduzetnik Menadzer

Stvara ideje Realizuje ideje

Diskontinuirani process Kontinuiran process

Izvorni autoritet Steceni autoritet

Znanje i sposonbost Profesija

Mijenja okruzenje prema svojim potrebama Prilagodjava se okruzenju

Efektivnost Efikasnost

78. Što je „preduzetništvo“? Navedite učesnike u preduzetničkom procesu.

Posmatrano u najsirem smislu tog pojma, preduzetnistvo oznacava sposobnost neke osobe da
zapazi povoljnu priliku za posao, da prikupi kapital potreban da se ta prilika iskoristi i da zapocne
neki posao preuzimajuci rizik da nece uspjeti, ali u nadi da ce postici uspjeh; da smislja, razvija i
sprovodi nove i profitabilne ideje i programe. Ucesnici u preduzetnickom procesu su:
preduzetnici, inovatori, investitori, preduzetnicki agenti, menadzeri, zaposleni, drzava.

79. Objasnite pojam “intrapreduzetništvo”. Nabrojite ključne osobine preduzetnika.

Intrapreduzetnistvo predstavlja razvoj preduzetnicke aktivnosti u okviru postojeceg preduzeca.
Kao nadogradnja preduzetnistva ono pomaze kod usavrsavanja organizacije i povecanja njenis
sansi za uspjeh. Stvaranjem nove klime u organizaciji, intrapreduzetnistvo omogucuje razvoj
inovacija.
Kljucne osobine preduzetnika su: visoko samopouzdanje, odlucnost, optimizam, zelja za
postignucem, sposobnost da se uoci sansa, sposobnost kreiranja novih ideja, spremnost na
promjenu, spremnost da se prihvati rizik.

80. Navedite faze intrapreduzetničkog procesa. U kojoj fazi dolazi do stvaranja tima?
 solo faza (pocetna, inicijativna) : intrapreduzetnik radi sam
 faza umrezavanja : intrapreduzetnik razmjenjuje ideju sa drugim clanovima u organizaciji
 ekspanzivna faza : ukoliko su uspjesno sprovedene predhodne dvje faze tako da je za ideju
pridobijeno okruzenje intrapreduzetnik moze da formira tim koji ce slijediti ideje
 realizacija ideje : intrapreduzetnistvo prerasta u prepoznatljiv organizacioni etnitet (politika,
praksa, princip)
Do stvaranja tima dolazi u trecoj fazi.

81. Navedite faze intrapreduzetničkog procesa. Koje su osnovne barijere u

intrapreduzetničkom procesu?

-Barijere se stvaraju u fazi umrezavanja, jer u ovoj fazi intrapreduzetnik razmjenjuje ideje sa
drugim clanovima u organizaciji. Treba racunati sa pojavom barijera inovaciji, ako odredjene
grupe procjene da mogu biti obezvrijedjene u slucaju da inovacija uspije
I faze iz pitanja 80.
82. Navedite faze intrapreduzetničkog procesa. U kojoj fazi je najvažnije dobiti podršku top
menadžmenta? Zašto?
Najvaznije je doboti podrsku top menadzmenta u fazi realizacije, da bi se otklonile barijere koje
sputavaju preduzece da napreduje.

83. Navedite faze intrapreduzetničkog procesa. Koliko su organizacija, međuljudski odnosi

i dijalog važni u prvoj fazi? Zašto?

84. Objasnite kocept autonomije tima u preduzetničkom procesu.

85. Teoriju životnih ciklusa preduzeća prof. I. Adižes zasniva na principu ____________
Fleksibilnosti I mogućnosti kontrole.

86. Zbog čega je važno znati u kojoj se fazi životnog ciklusa nalazi preduzeće?
-Prepoznavanje faze u kojoj se novo preduzece u toku zivotnog ciklusa nalazi menadzerima je,
prije svega, potrebno zbog promjene ciljeva organizacije. Na taj nacin menadzeri izbjegavaju
pojavu kriznih stanja koje svaki put iznova mogu da ugroze opstanak preduzeca.

87. Zašto je važno poznavati teoriju životnih ciklusa preduzeća?

Zbog prepoznavanja i razgranicavanja normalnih i prolaznih problema rasta i razvoja preduzeca, u
odnosu na patoloske probleme. Zbog pravilnog upravljanja preduzecem koje je tjelesno povezano
sa aktuelnom fazom u zivotnom ciklusom.

88. Nacrtajte i obilježite krivu životnog ciklusa preduzeća prema prof. I. Adižesu.
89. Nacrtajte krivu životnog ciklusa preduzeća i obilježite top formu. Šta je top forma?
U top formi predizece dostize svoj vrhunac. Organizacija je produktivnija, inovativnija I
sistematicnija. Zadatak menadzmenta unutar zivotnog ciklusa je da dovede organizaciju do top
forme I da je tu sto duze zadrzi.

90. Kojim indikatorima biste opisali top formu preduzeća na krivoj životnog ciklusa?
-Zadatak menadzera unutar zivotnog ciklusa je da, obezbjedjivajuci prebenciju i tretnam
patoloskih problema, organizaciju privede u zdravi dio zivotnog ciklusa, odnosno da je dovede do
top forme i tu je sto duze zadrzi.

91. Predstavite grafički faze životnog ciklusa preduzeća (samo faze, ne i devijacije) prema
prof. I. Adižesu.

92. Zašto je važno u kojoj se fazi životnog ciklusa nalazi preduzeće?

93. Nacrtajte krivu i označite ciljeve u toku životnog ciklusa.
94. Predstavite grafički devijacije u životnom ciklusu preduzeća (samo devijacije, ne i faze) prema
prof. I. Adižesu.
95. Koja je uloga menadžera u preduzeću prema prof. I. Adižesu?
Zadatak menadzmenta unutar zivotnog ciklusa je da, obezbjedjujuci prevenciju I tretman
patoloskih problema, organizaciju prevede u zdravi dio zivotnog ciklusa , odnosno da je dovede
do top-forme I da je tu sto duze zadrzi. (I. Adidzes)

96. U fazi rasta novoosnovano preduzeće karakteriše:

fleksibilnost I time se relativno lako mogu mijenjati

97. U fazi starenja novosnovano preduzeće karakteriše:

Lako se kontrolisu, po pravilu su nefleksibilne I njihova sklonost ka promjenama je veoma mala

98. Fazi rasta odgovara menadžer maher, a fazi diferencijacije menadžer strategijski.
99. Fazi izgradnje odgovara menadžer pionir a fazi konsolidacije menadžer trener.