HISTORY

Discussion 1
SIMULA
Nagsimula magrevolt/umalsa/umaklas ang mga Pilipino laban sa mga
Espanyol dahil sa pagkamatay ng 3 pari na GOMBURZA — pinatay sila
dahil sa pagbibintang sa kanila na may pag-uugnay daw sa kanila sa
nangyaring pag-aalsa sa Cavite noong 1872

sa pamumuno ni Pedro Pelaez nagalsa ang GOMBURZA

misyonaryo nakasama sa mga pagpupulong (prayle)

Paring sekyular (nagaral ng pagpapari - utusan lang ng mga prayle) — sila

ay ang mga pari sa lugar kada parokya

mga paring nagsanay sa seminaryo upang mangasiwa sa mga parokya

sa Pilipinas

at hindi gusto ng mga prayleng kastila na sila ay maging pari — dahil

hindi naman sila mga espanyol at hindi nagtititwala ang mga kastila sa
kaisipan ng mga pilipino

Cavite (mutiny) — Nagkaroon ng pagaaklas sa Cavute

ay hindi nagtagumpay dahil maraming mga sundalo ang namatay

at idinawit/pinagbintangan ang GOMBURZA na kasama rito na hindi

naman talaga sila kasama

bitay ang kaparusahan kapag lumaban sa pamahalaan ng espanyol

tulad ng nangyari sa GOMBURZA

Dalawang uri ng paghihimagsik ng mga Pilipino

laban sa mga Espanyol:
PROPAGANDA MOVEMENT (kilusang propaganda)

HISTORY 1
 Propaganda Movement

Isa itong mapayapang pamamaraan/diplomasya, pakikipagusap

at mahinahong pagkakasundo sa mga espanyol

Madrid, Espanya — sa lugar an ito naestablish ang propaganda

Jose Rizal, Juan Luna, Marcelo H. Del — pinamunuan ito

sa pamamalakad ng mga mga nagaral na ilustrado sa ibang
bansa

compose of knowledgable and rich pinuno

Illustrados — study & travelled to Europe

Propaganda — ang layunin ng propaganda na ito ay ang

pagpapalawak ng mga information tungkol sa kalagayan ng mga
Pilipino sa pamumuno ng espanya at iba pang lugar na sakop ng
espanya

Ito ay gagawin sa pamamagitan ng mga sulatin

Reporma — ang reporma naman ng propagandang ito ay ang

pagbabago sa buhay ng mga Pilipino

Binuo ang propaganda dahil sa pagbitay sa GOMBURZA

na kung saan nakita/nasaksihan/nalaman ito ni Rizal at nagdulot

ng pagtayo ng propaganda

Layunin ng Propaganda Movement:

1. Gawing lalawigan ng espanya ang pilipinas — dahil kapag

naging lalawigan na ng Espanya ang Pilipinas ay hindi na
magiging colony ng Espanya ang Pilipinas at ituturing na itong
kabilang at isa ng probinsya ng Espanya na kung saan ay
magiging pantay na rin ang tingin ng mga tao sa bansang
Pilipinas dahil ito nga ay isa ng lalawigan ng Espanya.

2. Magkaroon ng leader ang pilipinas sa pamahalaan ng

Espanya sa Pilipinas — cortes ng espanya an tawag sa mga
gumagawa ng batas at binubuo lamang ito ng mga Espanyol na

HISTORY 2
 miyembro at sa layunin na ito hinihiling ng mga Pilipino na
magkaroon ng isang pilipinong representative na tao sa kortes

Sekularisasyon ng mga parokya sa Pilipinas — ang mga

misyonaryo/sekular na pari ay hindi dapat naninirahan sa mga
kurap paroko

itinatag itong layunin upang ipagtanggol ang karapatan ng

mga paring sekular sa mga parokya

Ipagkaloob sa mga pilipino ang karapatang pantao — ang

layunin dito ay ang ipagkalaoob at bigyan ng karapatan ang mga
Pilipino sa pag gatherings at kalayaan sa pagsasalita ng mga
pilipino

Pantay na pagtingin ng espanyol at pilipino — ang layunin

nito ay ipromote ang mga reporma o pagbabago at equality o
pantay pantay na pagtingin sa Pilipino

pakikipagkasunduan o maayos na ugnayan o relasyon sa

pagitan ng mga Pilipino at Espanyol

fixing relationship bet. Filipinos at Espanyol

Dalawang aksyon para maitaguyod at maitatag ang Propaganda:

La solidaridad — diyaryo,
Barcelona, Spain — unang naitatag/naitayo

sa espanya inistablish dahil dito nagkikita kita ang mga

nagestablish at mga kasaping gumawa nito

SOLI — tawag sa member na kabilang/kasaping gumawa nito

1st editor - Graciano Lopez Jaena

at sinundan ni Marcelo H. del Pilar

Layunin ng Diyaryo:

ginawa ito sa espanya, para mabilis na maipalaganap ang

reporma ng kilusang propaganda sa mga espanyol at lalo

HISTORY 3
 na sa pamamagitan rin nito ay diretso na mismo at
makakarating ang dyaryo sa hari ng espanya

para mapadaling iparating sa espanya/sa pamahalaan o

hari ng espanya ang mga saloobin nila sa pamamagitan
ng diyaryo

layuning iparating sa hari ng espanya

La Liga Filipina — samahan/grupo

Tondo, Pilipinas — itinayo ni Rizal sa Pilipinas na umalis sa
pagiging soli

Layunin ng samahan:

direktang isangkot ang mga taong Pilipino sa kilusang

repormang ito

layunin nitong magkaroon at bumuo ng pagkakaisa ang

mga Pilipino sa buong Pilipinas

nang sa gayon ay para maitatag din ang repormang

kilusang propaganda

Failed/nabigo — ngunit nabigo at hindi ito natuloy dahil

kadahilanang patagong nahuli si Rizal at pinatay

dahil habang mayroon itinatatag ang La Liga Filipina, ang

espanya ay nagkakagulo, at dahil dito nagdulot ng hindi actibo
na pagpapalaganap ng la liga Filipina

dahil nga nagkakagulo sa espanya, mawawalan ng saysay

ang samahan na ito dahil ang pangunahin layunin nito ay ang
pagkakaisa ng mga Pilipino upang maihatid at maitatag ang
reporma sa Espanya

Propaganda Movement Failed

dahil walang kahit isang layunin ang natupad, dahil mismo sa

espanya nagkaroon ng pagbabago sa kapangyarihan at polika sa
espanya na naging dahilan ng di sinangayunan ng mga espanyol ito

HISTORY 4
 mas inuna ng espanyol ang kanilang bansa

nasa rurok ng kalakasan ang mga prayle

lalo silang naging arogante at malakas

hindi pagkakaisa

walang sumali sa kilusan dahil iniisip nila na sila ay pabida dahil

nga sila ay matalino at mayaman

ang mga pilipino ay nagiingat sa kayamanan at sariling interes kaya

hindi sumali sa kilusan — dahil may posibleng tanggalan sila ng mga
kayamanan ata karapatan ng mga espanyol

nagaaway ang mga Pilipino — may pabor kay rizal at kay del pilar

kawalan ng pondo — napilitan na itigil ang kilusan

walang pinunong may karisma — walang matinong leader lalo na

nung nawala si rizal

Resulta ng kilusang Propaganda

naalis ang monopolya sa tabako (hindi na pinipilit itanim ang

tabako, pwede na magtanim ng iba) — nagkaroon ng karapatan
ang mga magtatanim na magtanim ng ibang tanim

naalis ang tributo at pinalitan ng cedula tax — parang national id,

hindi na magbibigay ang mga pilipino ng mga donation sa hari
nga spain, ginawa ng 18 years

ang polo y servicios o sapilitang paggawa ay nabawasan mula

40 na naging 15 na araw na lamang

na kung saan bawat pilipino ay kailangan magtrabbaho ng

nasabing araw para bayaran ang kanilang utang dahil sa
libreng pamumuhay

maraming namulat sa tunay na kalagayan ng Pilipinas

nabuhay ang damdaming nasyonalismo ng mga illustrados

KATIPUNAN

HISTORY 5
 panahon ng rebolusyon (freedom, Unity, at ang mga Pilipino dapat ang
mamahala sa bansa)

the failure of propaganda push the katipuneros to start a more voilent

force/movement against spaniads

KKK — Kataastaasan Kagalanggalangan na Katipunan ng mga anak ng

bayan

secret organization some people are allowed to join

founded/organized in Tondo

pamamaraan idinaan sa dahas

pinamumunuan ng mga farmers, native Filipinos

main objective is to remove the ideal spanish reform and make an

independent country for the islands of the Philippines & separate them
from the country

breaking up the relationship/ugnayan ng mga Pilipino sa mga

Espanyol

dahil an rin sa injustice an pinapapatay ang mga Pilipino (Rizal,

GOMBURZA)

at huwag gawing alipin ang mga pari ng prayle, at mga hindi kabilang
sa mga katoliko

equal treatment according to law

bigyan ng karapatan ang mga pari

bigyan ng human rights ang mga pilipino

Katipuneros

Andres Bonifacio (Supremo) — founder of Katipunan

Emilio Jacinto — utak ng katipunan

pahayagan

Ang kalayaan — dyaryo

HISTORY 6
 ZLlB — sinulat ni Bonifacio, dikalogo isuulat ang pagbabago upang
maging malaya ang Pilipinas

kay rizal reporma, bonifacio rebulosyon

Z - a, L-n, B — anak ng bayan, katungkulan gagawin ng anak ng

bayan

Sinamahan rin nito ngpagalsa gamit ang panitikan nila Marcello Del Pillar,
Garcia Lopez Jeina at Jose Rizal

Layunin ng katipunan:

HISTORY 7
 panu sumali sa KKK

Pacto de Sangre — isang pormal na ritwal sa pagsapi sa KKK

nagsimula sa pagsubok at matatapos sa paglagda ng pangalan

gamit ng sariling dugo

KKKNMANB —

kapag nakabilang na sa katipunan may mga rango:

Katipon - black na talukbong na may triangle may ZLlB

Kawal (soldier) - green na at sa gilid ng triangle ang ZLlB

Bayani (patriot) - red nakabanda sa mata na may ZLlB, may

sablay

Discussion 2
mahalaga na pagaralan ang history para malaman ang mga pangyayari noong
panahon ng sinakop tayo ng mga mananakop

magsisilbing kaalaman natin ito at magiging bukas ang ating isipan sa mga
nanayari noon

maituturing na isang makasaysayan ang mga naganap noon dahil ang lahat
ng kanilang mga ginawa ay narereflect sa kasalukyan

na kung saan ay maikukumpara natin ang mga nagbago mula noon sa

ngayon

BIAK NA BATO

HISTORY 8
 San miguel, Bulacan — ang biak na bato ay itinatag sa lugar na ito na

Isang taguan/kuta — ang biak na bato ay kweba sa bundok ng bulacan

at magandang taguan/hide out at kuta ng mga Pilipino/katipunero noon,
dahil ang lugar na ito ay hindi madaling matagpuan ng mga Espanyol

Isang replublika — isang saligang batas at kauna unahang republika ng

Pilipinas

Emilio Aguinaldo — pinamunuan at naging pangulo ng Biak na Bato,

Dahil sa sunod sunod na pagkatalo ng mga hukbo ni Aguinaldo

(magdalo) sa cavite at manila, ay umatras siya at napadpad sa sa norte,
Bulacan. Na natagpuan nga niya ang biak na bato

Konstitusyon na Biak na Bato — may naisulat/naitalaga na konstitusyon

ang Biak na Bato na kung saan ay kinopya ng mga Pilipino ang konstitusyon
ng Cuba na kung saan ay sila rin ay may rebulusyon laban sa mga espanya

ang konstitusyon ay patungkol sa rebolusyon sa mga espanyol

Rebolusyon — ang Biak na bato ay isang rebolusyon laban sa mga

espanyol

Mga Opisyal — bukod sa presidente na si Aguinaldo may iba pang mga

opisyal na miyembro ang Biak na bato

Emilio Aguinaldo - President

Mariano Trias - Vice President

Antonio Montenegro - Secretary

Baldomero Aguinaldo - Treasurer (pinsan ni Aguinaldo)

Emilio Riego de Dios

Election — naging Presidente si Aguinaldo dahil sa election

nung una, ang nanalo ay si Bonifacio ngunit di pumayag ang mga

magdalo na siya ang mamuna (dahil hindi naman siya mayaman at
matalino)

sa vice pres — nanalo yung kapartido ni aguinaldo

ipinapatay ng grupo nila aguinaldo ang kapatid at si andres

HISTORY 9
 Layunin ng Biak na Bato:

pangunahing layuin ay paalisin mga espanyol sa Pilipinas at magtayo ng

sariling republika

ibalik sa mga Pilipino ang mga lupain at na kung saan ang mga pilipino
lamang ang dapat na namamahala dito

magkaroon ng kalayaan sa pagsasalita at sa relihiyon

magkaroon ng pantay na proteksyon ayon sa saligang batas

Hindi permanente — pansamantala lamang ang mga konstitusyon at

reporma pero mahalaga naman ang naging simbolo/layunin nito

Sinanay at hinanay nito ang pagkakaisa ng mga Pilipino at ng buong

mundo sa rebulusyon

Kasunduang Biak na Bato — sa pagtatag ng Biak na bato hindi ito napasok

ng hukbong Español. Ngunit may kasunduan naganap sa pagitan ni
Aguinaldo at mga espanyol ito ay ang kasunduang Biak na Bato

dahil nagkaroon rin ng gulo sa pagitan ng american at espanyol,

nagkaroon ng kasunduan sa pagitan ni Aguinaldo at mga espanyol

Ang kasunduan ay patungkol sa pagtigil at pagsuko ng Biak na bato sa

mga espanyol

na kung saan nangyari ito sa pamamagitan ng bayaran, ang bayaran

ay nagkakahalaga ng 800,000 (mexican pesos) na ibabayad ng mga
espanyol sa Biak na bato

nahahati ang bayaran sa tatlo

una — ay pagbayad ng kalahati (P400,000) kay Aguinaldo na

agad naman siyang lumisan at pumunta sa Hongkong para
bumili ng armas

sunod P200,000 naman sa pagsuko ng mga armas ng biak na

bato

at P200,000 ay para sa pangkabuoang pagpapalaya

Hindi nagtagumpay ang kasunduan — ang kasunduang naganap naging

walay saysay dahil hindi tinupad ng mga espanyol ito

HISTORY 10
 patuloy paring hinimagsik ng hukbo ng espanyol ang mga Pilipino

sinugod parin ng mga espanyol ang biak na bato at hindi na binayaran

ang kalahati pang bayad

Nabigo ang Biak na bato — at hindi nagkaroon ng kalayaan at katahimikan

ang Pilipinas noon

Konklusyon — Pinaniniwalaang ang Biak n bato ang nagtapos ng

rebulusyon at pagaaklas ng mga Pilipino sa mga Espanyol

HISTORY 11