AP 9 LAS Quarter 3

9
Araling Panlipunan
Ikalawang Markahan
GAWAING PAGKATUTO
Republic of the Philippines
Department of Education
REGION II – CAGAYAN VALLEY
COPYRIGHT PAGE
ARALING PANLIPUNAN
Learning Activity Sheets
(Grade 9)
Copyright © 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However, prior
approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for
exploitation of such work for profit.”
This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the Curriculum
and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational purposes and the
source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an edited version, an
enhancement of supplementary work are permitted provided all original works are acknowledged and
the copyright is attributed. No work may be derived from this material for commercial purposes and
profit.
Consultants:
Regional Director : BENJAMIN D. PARAGAS, PhD, CESO IV, DepEd R02
Assistant Regional Director : JESSIE L. AMIN, EdD, CESO V, DepEd R02
Schools Division Superintendent : FLORDELIZA C. GECOBE PhD, CESO VI, SDO Quirino
Asst. Schools Division Superintendent : MARY JULIE A. TRUS PhD, SDO Quirino
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG PhD, DepEd R02
Chief Education Supervisor, CID : JORGE G. SADDUL, SR., SDO Quirino
Development Team
Writers: NEIL MARC G. TOMAS, T-I, Dumabel Integrated School
ROSE MARY A. SALADINO, T-I, Aglipay High School
NARCISO R. CARDENAS, JR., T- III, CNSAT
JESTER A. TUKLING, T-III, Cabaruan Integrated School
YSMAEL G. VILLAMOR, MT-I, Maddela Comprehensive High School
JOSALIE R. ULEP, T-III, San Isidro Integrated School
Content Editor: RODOLEO C. ESPIRITU, PhD, Education Program Supervisor–AP, SDO Quirino
DOMINGO G. RADAM, MT- I, Aglipay High School
Language Editor: SHERLY C. CAINGUITAN PhD, Education Program Supervisor - English,Quirino
FE G. BUCCAHAN PhD, Education Program Supervisor -Filipino, SDO Quirino
Illustrator: DOMINGO G. RADAM, MT-I, Aglipay High School
Focal Persons: MIRAFLOR D. MARIANO, Education Program Supervisor–Araling Panlipunan,
DepEd R02
RODOLEO C. ESPIRITU PhD, Education Program Supervisor–AP, SDO Quirino
FELIMENDO M. FELIPE, Education Program Supervisor – LRMS, SDO Quirino
Printed by: Curriculum and Learning Management Division

DepEd, Carig Sur, Tuguegarao City
Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

ii
TABLE OF CONTENT
Competency Page Number

Naipaliliwanag ang bahaging ginagampanan ng mga
1-15
bumubuo sa paikot na daloy ng ekonomiya …………..
Nasusuri ang pamamaraan at kahalagahan ng pagsukat ng
16-22
pambansang kita …………..
Natatalakay ang konsepto, dahilan, epekto at pagtugon sa
23-38
implasyon …………..
Nasusuri ang layunin at pamamaraan ng patakarang
39-55
piskal …………..
Nasusuri ang layunin at pamamaraan ng patakarang
56-63
pananalapi …………..
Napahahalagahan ang pag-iimpok at pamumuhunan
64-68
bilang isang salik ng ekonomiya …………..

iii
3RD QUARTER
WEEK 1-2
ARALING PANLIPUNAN 9
Pangalan: ________________________________________ Lebel: _____________
Seksyon: _________________________________________ Petsa: _______________
GAWAING PAMPAGKATUTO
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA
Batayang Impormasyon para sa Mag-aaral
Matapos mong malaman ang mga impormasyon tungkol sa paksang-aralin, ngayon

naman ay iyong lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong ng mga gawain na sadyang
inihanda upang maging batayaan mo ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng
bahaging ito ay matutuhan mo bilang mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol
sa pambansang ekonomiya. Inaasahang magagabayan ka ng mga inihandang gawain upang
masagot kung papaanong ang kaalaman sa pambansang ekonomiya ay makatutulong sa
pagpapabuti ng antas ng pamumuhay ng mga mamamayan tungo sa kaunlaran ng bansa?
Halina’t umpisahan mo sa pamamagitan ng unang gawain na nasa ibaba.
Panimula: Susing konsepto.
Upang higit na naunawan ang galaw at daloy ng pambansang ekonomiya napakahalaga

nating malaman ang limang modelo ang ekonomiya,
Unang Modelo. Ang unang modelo ng pambansang ekonomiya ay naglalarawan ng simpleng

ekonomiya. Ang sambahayan at bahay-kalakal ay iisa. Ang lumilikha ng produkto ay
siya ring konsyumer. Ang supply ng bahay-kalakal ay demand nito kapag kabilang na
ito sa sambahayan.
Ikalawang Modelo. Ang pag-iral ng sistema ng pamilihan sa pambansang ekonomiya ang tuon
ng ikalawang modelo. Ang sambahayan at bahay-kalakal ang mga pangunahing sektor
dito. Sila ay binubuo ng iba’t ibang aktor. Sa puntong ito masasabing magkaiba ang
sambahayan at bahay-kalakal.
May dalawang uri ng pamilihan sa pambansang ekonomiya. Ang unang uri ay
ang pamilihan ng mga salik ng produksiyon o factor markets. Kabilang dito ang
pamilihan para sa kapital na produkto, lupa, at paggawa. Ang ikalawang uri ay
pamilihan ng mga tapos na produkto o commodity, kilala ito bilang goods market o
commodity markets.

1
Ang sambahayan ay may demand sa produkto ngunit wala itong kakayahang lumikha
ng produkto. Ang bahay-kalakal ang tanging may kakayahang lumikha nito. subalit
bago makalikha ng produkto, kailangan ng bahay-kalakal na bumili o umupa ng mga
salik ng produksiyon. At dahil tanging ang sambahayan ang may supply ng mga salik
ng produksiyon, makikipag-ugnayan ang bahay-kalakal sa sambahayan sa
pamamagitan ng mga pamilihan ng mga salik ng produksiyon.
Sa paggamit ng mga kapital na produkto, kailangang magbayad ng interes ang
bahay-kalakal, at ahil sa sambahayan din nagmumula ang entreprenyur, may kita itong
nakukuha mula sa pagpapatakbo ng negosyo. At ang kita ng entreprenyur ay nabibilang
na kita ng sambahayan.
Kumikita ang sambahayan sa interes, kita ng entreprenyur, renta o upa, at
pasahod sa paggawa. Sa pananaw naman ng bahay-kalakal, ang interes, kita ng
entreprenyur, renta o upa, at mga pasahod sa paggawa ay mga gastusin sa produksiyon.
Matapos ang produksiyon, makikipag-ugnayan ang bahay-kalakal sa
sambahayan sa pamilihan ng kalakal at paglilingkod. Gagamitin ng sambahayan ang
natanggap na kita upang makabili ng produkto. Sa pananaw ng sambahayan, ito ay
gumagastos sa pagbili ng produkto. Kung saan gumagastos ang sambahayan, doon
kumikita ang bahay-kalakal. Mamamalas dito ang interdependence ng sambahayan at
bahay-kalakal.
Sa ikalawang modelo, kailangan ng paglago ng kapital. Kailangang dumami ang
oportunidad sa trabaho. Kailangang malinang ang produktibidad ng lupa. Kailangang
mapag-ibayo ng entreprenyur ang kanyang kaalaman sa pagpapatakbo ng negosyo. Sa
ganitong kalagayan, tataas ang mga kita ng sambahayan at bahay-kalakal.
Ikatlong Modelo. Ang ikatlong modelo ay nagpapakita ng dalawang pangunahing sektor-ang

sambahayan at bahay-kalakal. Isinasaalang-alang ng sambahayan at bahay-kalakal ang
kanilang mga desisyon sa panghinaharap. Ang pag-iimpok at pamumuhunan ay
nagiging mahahalagang gawaing pang-ekonomiya. Nagaganap ang mga nasabing
gawain sa mga pamilihang pinansiyal (financial market).
Ang pag-iimpok at pamumuhunan ay nagiging mahahalagang gawaing pang-
ekonomiya. Nagaganap ang mga nasabing gawain sa mga pamilihang pinansiyal
(financial market) at para sa mga pinansyal na kapital.
Nag-iimpok ang mamimili bilang paghahanda sa hinaharap. Hindi nito
gagastusin ang isang bahagi ng natanggap na kita. Ang bahagi ng kita na hindi ginastos
ay tinatawag na impok (savings). Ito ang inilalagak sa pamilihang pinansiyal. Kabilang
sa naturang pamilllihan ang mga bangko, kooperatiba, insurance company, pawnshop,
at stock market.
Sa ikatlong modelo, ang kita ng pambansang ekonomiya ay maitatakda ng
kabuuang gastusin ng sambahayan at bahay-kalakal. Kasama na rito ang gastusin sa Isulat sa
unang hanay ang mga konsepto na may malawak ka nang kaalaman at sa ikalawang hanay
naman ang mga konseptong nangangailangan pa ng malawak na kaalaman.

2
pamumuhunan ng bahay-kalakal. Ang isa naman ay sa pamamagitan ng kabuuang kita
ng sambahayan at bahay-kalakal. Kabilang dito ang kita ng sambahayan sa pag-iimpok.
Upang maging matatag ang ekonomiya, kailangang may sapat na ipon ang
sambahayan. Kailangan din na may sapat na dami ng bahay-kalakal na handang
mamuhunan. Mahalagang balance ang pag-iimpok at ang pamumuhunan.
Ikaapat na Modelo. Ang ikaapat na modelo ay tatalakayin sa susunod na pahina. Ito ang
modelo ng ekonomiya kung saan ang pamahalaan ay lumalahok sa sistema ng
pamilihan. Maaaring maliit at mabagal ang gampanin ng pamahalaan dito. Maaari
namang malaki rin at aktibo ang pamahalaan dito.
Bukod sa pag-iimpok at pamumuhunan, ang pagbabayad ng buwis ay nagiging
karagdagang gawain sa ekonomiya. Ang pagbabayad ng buwis ay takdang gawain ng
sambahayan at bahay-kalakal sa isang pamilihan. Sumisingil ng buwis ang pamahalaan
upang kumita. Ang kita mula sa buwis ay tinatawag na public revenue. Ito ang
ginagamit ng pamahalaan upang makalikha ng pampublikong paglilingkod.
Sa ikaapat na modelo, ang kita ng pambansang ekonomiya ay maitatakda ng
kabuuang gastusin ng sambahayan, bahay-kalakal, at pamahalaan. Maitatakda rin ang
pambansang kita sa pamamagitan ng kabuuang kita ng sambahayan, bahay-kalakal, at
pamahalaan.
Ang paglago ng pambansang ekonomiya ay may tatlong pinagbabatayan: una,
ang pagtaas ng produksiyon; ikalawa, ang produktibidad ng pamumuhunan; at ikatlo,
ang produktibidad ng mga gawain ng pamahalaan.
Ikalimang Modelo. Sa naunang apat na modelo, ang pambansang ekonomiya ay sarado. Ang
saradong ekonomiya ay hindi nakikipag-ugnayan sa mga dayuhang ekonomiya. Ang
tuon lamang ng mga naunang talakayan ay ang panloob na takbo ng ekonomiya. Ang
perspektiba sa saradong pambansang ekonomiya ay domestik.
Lumilikha ng produkto mula sa pinagkukunang-yaman ang pambansang
ekonomiya. Gayundin ang dayuhang ekonomiya. Maaaring magkapareho ang kanilang
produkto. Maaari rin namang magkaiba. Nakikipagpalitan ang dalawang ekonomiya ng
produkto sa isa’t isa.
Ang bahay kalakal ay nagluluwas (export) ng mga produkto sa panlabas na
sektor samantalang ang sambahayan ay nag-aangkat (import) mula dito.
Kasanayang Pampagkatuto at Koda:

Naipaliliwanag ang bahaging ginagampanan ng mga bumubuo sa paikot na
daloy ng ekonomiya (AP9 MELC Q3.1)

3
Gawain 1: Smile ka din kahit kaunti
Iguhit ang nakangiting mukha kung may kaalaman sa paksa o konsepto. Kung hindi
naman, iguhit ang hindi nakangiting mukha. Ilagay ang sagot sa ikaliwang bahagi ang bawat
bilang. Pagkatapos ay sagutan ang pamprosesong tanong
1. Dayagram ng paikot na daloy
2. Ugnayan ng sambahayan, bahay kalakal, at pamahalaan
3. Buwis na binabayaran ng sambahayan at bahay kalakal sa
pamahalaan
4. Ugnayan ng pag-iimpok at pamumuhunan
5. Konsepto ng angkat at luwas
6. Transfer payments na ibinabayad ng pamahalaan
7. Paglabas (outflow) ng salapi sa paikot na daloy
8. Pagpasok (inflow) ng salapi sa paikot na daloy
9. Pinagmumulan ng mga salik ng produksiyon
10. Pagbuo ng mga kalakal upang maging tapos na produkto
Pamprosesong Tanong:
1. Matapos mong sagutan ang gawain, ilang konsepto ang alam mo na sa paksa? Ilan naman
ang konseptong hindi mo pa nalalaman?
2. Base sa iyong kasagutan sa bilang1, ano ang mabubuo mong hinuha batay sa lawak ng iyong
kaalaman sa paksa?
Gawain 2: Flip it Right

Ibigay ang bahaging ginagampanan ang mga aktor at pamilihan sa paikot na daloy ng
ekonmiya.
MGA AKTOR SA PAIKOT NA DALOY BAHAGING GINAGAMPANAN

NG EKONOMIYA
1. Sambahayan
2. Bahay-kalakal
3. Pamahalaan
4. Panlabas na Sektor

4
URI NG PAMILIHAN BAHAGING GINAGAMPANAN
1. Product market
2. Factor market
3. Financial market
4. World market
1. Ano ang ugnayang namamagitan sa sambahayan at bahay-kalakal? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Ano ang mahalagang papel na ginagampanan ng pamahalaan sa ekonomiya?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Bakit kailangan ng ekonomiya ang panlabas na sektor?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Gawain 3: IPANGKAT NATIN

Isulat sa unang hanay ang mga konsepto na may malawak ka nang kaalaman at sa
ikalawang hanay naman ang mga konseptong nangangailangan pa ng malawak na kaalaman.
Paggasta Nalilipat Sambahayan Subsidiya

Pag-Angkat Pagluwas Bayaring Dibidendo
Bahay Kalakal Buwis Paikot Na Daloy
MALAWAK ANG KAALAMAN DI MALAWAK ANG KAALAMAN
1. Matapos mong sagutan ang gawain, papaano mo bibigyan ng grado ang iyong sarili base sa
lawak ng iyong pagkaunawa sa paksa?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5
2. Papaano mo kaya higit na mauunawaan ang mga paksang hindi pa malalim ang iyong
kaalaman? Patunayan.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Gawain 4: Suriin at unawain

Upang higit na maunawaan ang aralin, masdang mabuti ang mga bagay na makikita sa
sa Dayagram. Tukuyin at isulat sa loob ng kahon kung anong sector ang pinapakita sa
dayagram. Pagkatapos ng pagsasagawa ng pagsusuri ay sagutan ang mga pamprosesong
tanong.
Kita sa Pagluluwas Gastos sa Pag-aangkat

(export) 1. (import)
_____________
_______
Kita Paggasta
Pamilihan ng
Kalakal at
S Pagbebeta ng paglilingkod Pagbili ng kalakal
kalakal at at paglilikod
Pagbili ng kalakal
at paglilikod 3. Buwis
_____________
Buwis _______ Suweldo, Tubo,
Transfer
4. 2.
Bumibili ng produktibong Pamilihan ng
Lupa, Paggawa, Kapital
resources Salik ng
produksyon
Suweldo, Upa, Tubo o Kita
Interes 5.
_____________
Pamumuhunan _______ Pag-iimpok
1. Ano ang ipinapakita sa paikot na daloy?
2. Papaanong nagkakaroon ng ugnayan ang iba’t ibang sektor ng ekonomiya?

Ipaliwanag.

6
Gawain 5: Tuklasin
Suriin ang dayagram. Sagutin ang sumusunod na mga katanungan.
Kita Paggasta
Pamilihan ng kalakal at
paglilingkod
Pagbebenta ng kalakal Pagbili ang kalakal at
at paglilingkod paglilingkod
3.
1. 2.
Lupa, paggawa at
4. kapital
Input para sa produksyon
Pamilihan ng salik ng
produksyon
Sahod, Upa at Tubo Kita
1. Ano-anong sektor ang bumubuo sa 1 at 2?

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Ano ang ugnayan sa sektor 1 at 3?
_____________________________________________________________________
________________________________________________________
3. Ano-ano ang bumubuo sa ika-4 na bilang?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4. Bakit mahalaga ang gampanin ng bilang 3?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5. Ipaliwanag ang paikot ng daloy na ipinapakita sa dayagram.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

7
Gawain 6: TALASALITAAN
Tukuyin at isulat ang tamang sagot sa loob ng kahon.
Bahagi ng 11 Bahagi ng
disposable income . disposable income
1. 6.
na hindi ginagamit na hindi ginagamit
at inilalaan para sa at inilalaan para sa
Ang kabuuang Pagdaragdag ng
dami ng istak o puhunan para
pambansang 2. 7. sa pagpapalaki ng
produkto at produksyon ng
serbisyo sa isang bahay-kalakal
tiyak na panahon
Ang personal na Makukuha kung ang

kita matapos 3. 8. kabuuang kita ng
ibawas ang export ay ibabawas
personal na buwis sa kabuuang kita ng
Maximum ang Kabuuang kita sa

bilang na suplay ng produkto
nalikhang at serbisyo (output)
produkto at 4. 9. ng bansa na kayang
serbisyo ng likhain at ipagbili
ekonomiya habang para sa isang tiyak
na panahon at
Nagbibigay ng
nilikhang Nagmamay-ari ng
produkton upang salik ng produksyon
makabuo ng 5. 10.
at tumatanggap ng
kabayaran mula sa
Tumutukoy sa kabuuang Galaw ng

Ekonomiya

8
Gawain 7: NASA GRAPH ANG SAGOT
Kung malalim na ang pagkaunawa mo sa aralin, maaari mo nang masuri ang pigura sa
ibaba. Pagkatapos nito ay sagutan ang mga gabay na tanong.
1. Batay sa graph, ano ang kalagayan ng pag-aangkat at pagluluwas ng bansa sa loob ng

sampung taon?
2. Bakit hindi maiwasang lumahok sa pag-aangkat at pagluluwas ang pambansang

ekonomiya? Ipaliwanag.

9
Gawain 8: Pamprosesong Kasanayan
Batay sa dayagram na nasa ibaba, unawain ito at pagaralan. Sagutan ang bawat
katanungan na inihanda upang mas mapalalim ang kaalaman tungkol sa aralin.
Kita sa Pagluluwas Gastos sa Pag-aangkat
(export) (import)
Panlabas na Sektor
Kita Paggasta
Pamilihan ng Kalakal
Pagbebeta ng at paglilingkod Pagbili ng kalakal
kalakal at at paglilikod
paglilikod
Pagbili ng
kalakal at Buwis
paglilikod
Pamahalaan
Buwis Suweldo,
Tubo,
Transfer
Bumibili ng Pamilihan ng Salik
produktibong ng produksyon Lupa, Paggawa, Kapital
Suweldo, Upa, Kita

Tubo o Interes Pamilihang
Pinansyal
Pamumuhunan Pag-iimpok
1. Ano ang kaugnayan ng sambahayan at bahay-kalakal sa paikot na daloy ng ekonomiya?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Bakit mahalaga ang gampanin ng pamahalaan sa paikot na daloy ng ekonomiya?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Batay sa dayagram, paano lumalabas o pumapasok ang pera sa paikot na daloy ng
ekonomiya?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

10
4. Ano ang gampanin ng panlabas na sektor sa ekonomiya?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Paano mo maiuugnay ang kita sa pag-iimpok at pamumuhunan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
6. Paano mapapanatili ang pagkakaroon ng balanseng ekonomiya?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 9: S.O.N.A
Sumulat ang isang talumpati ayon sa sitwasyong nakasaad sa ibaba. Maaring gumamit
ng ibang papel para sa gawaing ito.
SITWASYON:
Ipalagay mo na ikaw ang pangulo ng Pilinas sa panahon na may pandemya, ang bansa
natin ngayon ay nahaharap sa isang mabigat na suliraning pang-ekonomiya. Bilang pangulo
ikaw ay magplaplano ng mga hakbang upang mapanatili ang balanseng ikot ng daloy ng
ekonomiya. Magbibigay ka ng isang SONA upang iyong maipahayag sa iyong nasasakupan na
mayroon kang plano upang hindi tumigil ang pag-ikot ng ekonomiya. Sumulat lamang ng
maiksi ngunit makatuturang talumpati ukol sa suliraning pang-ekonomiya. Samakatuwid,
bahagi lamang ng SONA ang iyong isusulat para sa gawaing ito.
RUBRIK PARA SA ISLOGAN

Natamong
Pamantayan Pananda Puntos
Puntos
Mayaman sa katuturan at makatotohanan ang
Nilalaman mga nakasaad sa talumpati at mapanghikayat 20
sa mambabasa o tagapagpakinig sa talumpiti
Ang talumpating isinulat ay may kaayusan at
Pagkamalikhain sa
kahusayan. Nakikita ang pagkamakata ng 10
Pagsulat
manunulat.
Ang talumpati ay damang dama at nakaakma
Tema 15
sa layunin at gusting iparating ng manunulat
KABUOAN 45

11
Gawain 10: PAGGAWA NG COLLAGE
Gamit ang mga materyales na maaaring gamiting-muli (recyclable) o mga materyales na
indigenous sa inyong lugar, bumuo ng isang dayagram ng paikot na daloy at idikit ito sa kalahating
bahagi ng illustration board o cartolina.
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COLLAGE
Magaling Katamtaman Nangangailangan Nakuhang
(5) (4) ng pagsisikap (3) puntos
NILALAMAN Naipakita ang Naipakita ang Hindi Naipakita ang
lahat ng sektor ilan sa mga lahat ng sektor na
na bumubuo sa sektor na bumubuo sa paikot
paikot na daloy bumubuo sa na daloy at ang
at ang paikot na daloy tungkuling
tungkuling at ang tungkuling ginagampanan ng
ginagampanan ginagampanan bawat isa.
ng bawat isa. ng bawat isa.
KAANGKUPAN NG Lubhang Angkop ang Hindi angkop ang
KONSEPTO angkop ang konsepto at konsepto at hindi
konsepto at maaaring maaaring magamit
maaaring magamit sa sa pang-araw araw
magamit sa pang-araw-araw na pamumuhay
pang-araw na pamumuhay
araw na
pamumuhay
KABUOANG Ang kabuuang Ang kabuuang Ang kabuuang
PRESENTASYON presentasyon ay presentasyon ay presentasyon ay
maliwanag at bahagyang hindi maliwanag,
organisado at maliwanag at hindi organisado, at
may kabuluhan organisado at walang kabuluhan
sa buhay ng may bahagyang sa buhay ng isang
isang Pilipino. kabuluhan sa Pilipino.
buhay ng isang
Pilipino.
PAGKAMALIKHAIN Gumamit ng Gumamit ng Hindi gumamit ng
tamang bahagyang tamang
kombinasyon kombinasyon ng kombinasyon ng
ng mga kulay at mga kulay at mga kulay at hindi
recycled na recycled na rin gumamkit ng
materyales materyales upang recycled na
upang ipahayag ipahayag ang materyales upang
ang nilalaman nilalaman at ipahayag ang
at mensahe. mensahe. nilalaman at
mensahe.
KABUOANG PUNTOS

12
Repleksyon
1. Ang aking natutunan ay
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Ang gustong gusto kong gawain ay

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Ang gusto ko pang gawin ay

__________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
MGA AKLAT
Bon, Charo B., at Bon, Rosa Belle R., Ekonomiks sa Makabagong Panahon, JO-ES Publishing
House Inc., 388 McArthur Highway,Dalandanan, Valenzuela City, Philippines: 2015
Balitaw, Bernard R., Buising, Martiniano D., Garcia, Edward D.J., De Guzman, Apollo D.,
Lumibao Jr., Juanito L., Mateo, Alex P. at Mondeja, Irene J., EKONOMIKS Araling
Panlipunan – Modyul para sa Mag-aaral, Vibal Group, Inc., 5th Floor, Mabini
Building, DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City, Philippines: 2015

13
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1:
● Ang mga sagot ay batay sa kaisipan at kaalaman ng mga mag-aaral
● Gamitin ang rubrik na inihanda para pamprosesong tanong.
Gawain 2:
Gawain 3:
Gawain 4:
1. Panlabas na sektor
2. Sambahayan
3. Pamahalaan
4. Bahay-kalakal
5. Pamilihang Pinansyal
Gawain 5:
Gawain 6:
1. Savings/Pagiimpok 6. Subsideya 11. Makroekonomiks
2. Aggregate Demand 7. Pamumuhunan
3. Disposable Income 8. Net Export
4. Productivity 9. Aggregate Supply
5. Bahay-Kalakal 10. Sambahayan
Gawain 7:
Gawain 8:
Rubrik Para sa Pagbibigay ng Marka sa mga Pamprosesong Tanong at sa

mga Katanungang pasalaysay
5 points – Kung wasto at napunan ang katanungan ng mga mahahalagang impormasyon

na kinakailangan o hinihingi. Maayos ang pagkakalahad ng bawat ideya.
4 points- Kung wasto ngunit may mga ideyang hindi nakaakma sa katanungan. Maayos
ang pagkakalahad ng bawat ideya.

14
3 points – may koneksyon ang ideya ngunit hindi sapat upang mapunan ang hinihinging
kasagutan sa katanungan.
2 points - ang mga ideya ay may punto ngunit malayo sa dapat tema ng katanungan.
1 point – kung ang mga sadyang magulo at wala sa punto ang mga ideyang isinagot sa
katanungan.
0 point – Kung walang isinagot.
Inihanda ni :
NEIL MARC G. TOMAS

May-akda

15
Araling Panlipunan 9
Pangalan: _____________________________________ Lebel: _____________________
Petsa :________________________________________ Seksyon:___________________
GAWAING PAGKATUTO
PAMBANSANG KITA
Ayon kay Campbell R. McConell at Stanley Brue sa kanilang Economics Principles,

Problems and Policies (1999). Ang kahalagahan ng pagsukat sa pambansang kita ay ang
sumusunod. Ang Sistema ng pagsukat ay nakapagbibigay ng ideya tunkol sa antas ng
produksyon ng ekonomiya sa isang partikular na taon at maipaliwanag kung bakit ganito
kalaki o kababa ang produksyon ng bansa .Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob ng
isang taon , masusubaybayan natin ang direksyon ng ang tinatahak ng ating ekonomiya at
malalaman kung may nagaganap na pag-unlad o pagbaba ng produksyon ng bansa. Ang
nakalap na impormasyom mula sa pambansang kita ang magiging gabay ng mga nagplaplano
sa ekonomiya. Sa pamamagitan ng National Income Accounting maaaring masukat ang
kalusugan ng ekonomiya.
Ang Gross National Income (GNI) na dating tinatawag ding Gross National Product
ay tumutukoy sa kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa
ng mga mamamayan ng isang bansa. Ang Gross Domestic Product naman ay sumusukatsa
kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa loob
ng isang taon.
Ayon kay Villegas at Abola (1992), may tatlong paraan ng pagsukat sa Gross National
Income (1) Pamamaraan batay sa gastos (expenditure approach)
a. gastusing personal
b. gastusin ng mga namumuhunan
c. gastusin ng pamahalaan
d. gastusing panlabas na sector
e. statistical discrepancy
f. Net factorIncome from abroad
(2) Paraan batay sa pinagmulang Industriya
a. sector ng agrikultura
b. Industriya
c. serbisyo
(3) paraan batay sa kita ng sangkap ng produksyon
a. sahod ng mga mangagawa

b. Net operating surplus
c. Depresasyon
d. di-tuwirang buwis at subsidiya

16
Sinusukat ang Gross National Income sa pamamagitan ng kabuang halaga ng lahat ng
nabuong produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng ng itinakdang panahon. Ang Gross
Domestic product naman ay sumusukat sa kabuang pampamilihang halaga ng lahat ng natapos
na produkto at serbisyo sa itinakdang panahon sa loob ng bansa.
Kasanayang Pampagkatuto at koda:

Nasusuri ang pamamaraan at kahalagahan ng pagsukat ng pambansang kita.
(AP9 MELC Q3.2)
Gawain 1: PAGSUSURI. Suriin ang ipinahihiwatig ng ‘chart’ sa abot ng iyong makakaya at

punan ang pahayag sa ibaba.
EKONOMIYA
Ang ekonomiya sa Pilipinas ay
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
1. Ano kaya ang ipinapahiwatig ng larawan?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Ano ang naging batayan mo sa pagkompleto ng pangungusap?

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Sa iyong palagay. Ano ang mga ginagamit na panukat upang matukoy ang kalagayan
ng ekonomiya?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________________________________________________________

17
Gawain 2. GNI AT GDP
Matapos basahin ang teksto, punan ng tamang datos ang venn diagram na nasa ibaba. Itala
ang pagkakaiba ng GNI AT GDP. pagkatapos ay isulat sa gitnang bahagi ang
pagkakahalintulad ng dalawa.
1. Batay sa nabuong Venn Diagram, papaano naiba ang Gross National Income sa Gross
Domestic Product?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Bakit kailangan sukatin ang economic performance ng isang bansa ?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Bakit may mga gawaing hindi kabilang sa pagsukat ng GNI at GDP?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

18
Gawain 3. PAANO ITO SINUSUKAT?
Isulat ang kasagutan sa kahon sa pagtukoy ng paraan ng pagsukat ng pambansang kita at

pagkatapos sagutin ang pamprosesong tanong.
PARAAN NG
PAGSUKAT SA
PAMBANSANG
KITA
1. Ano ang mga paraan ng pagsukat sa pambansang kita?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Paano ito naiiba sa isat-isa?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Sa iyong palagay, bakit dapat na nasusukat ang pambansang kita?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Gawain 4. PAWANG KATOTOHANAN LAMANG…
May tatlong pahayag na nasa ibaba tungkol sa paksa. Piliin sa mga pahayag ang may
katotohanan at walang katotohanan. Isulat ang inyong sagot sa isang malinis na buong papel.
1. Ginagamit ang Gross National Income at Gross Domestic Product upang masukat
ang economic performance ng isang ekonomiya.
2. Tanging halaga ng mga tapos na produkto lamang ang isinasama sa pagkuwenta
ng Gross Natioanal Income.
3. Ang halaga ng mga nabuong produkto ng mga dayuhang nagtratrabaho sa loob ng
Pilipinas ay hindi ibinibilang sa pagkwenta ng Gross National Income ng bansang
kanilang pinanggalingan.

19
Gawain 5. MAGBALIK TANAW.
Sagutan ang katanungan sa ibaba batay sa iyong sariling karanasan o opinion.
Hindi kailangang wasto ang kasagutan sa gawaing ito.
Bakit mahalagang masukat ang economic performance ng isang bansa?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Mga Sanggunian:
Aklat:
Ekonomiks_Ikasiyam na Baitang. Araling Panlipunan. Unang edisyon 2015
Viloria, E., Cruz, N., Rillo, J.& Lim, A. (2000). Ekonomiks: Batayang Aklat
Para sa Ikaapat na Taon
Fajardo, F. (1994) Economic Develpoment. 3rd Edition, Manila: Navotas Press
Todaro, M.P.& Smith S.C. (2012) Economic Development. 11th edition, USA,
Pearson
Websites
https;//www.google.com.ph/search/q=clip+art+arrow+man&espv=2&tbm
National Statistics Office (2014) ,Retrieved from http://www.census.gov.ph
National Statistics Authority (2012), Philippine Business and Industry construction sector
establishments.retrieved from http://census.gov.ph

20
Mga Susi ng pagwawasto:
Gawain 1
a. Kung ang graph ang pagbabasehan ang ekonomiya ng Pilipinas ay papaunlad at ito ay
magandang senyales upang ang pangangailangan ng mga mamamayan ay magkaroon ng
katugunan.
Pamprosesong tanong: ( Di naman tanong ito, ano ang panuto ng gawaing

ito?
1. Ang pinapahiwatig ng larawan ay pag-unlad ng bansang Pilipinas.
2. Ang aking naging batayan sa pagkompleto ng pangugusap ay ang mga bar graph na mula
mababa hanggang pataas.
3. Sinusukat sa pamamagitan ng Gross National Income at Gross National Product
Gawain 2
Pagkakaiba ng GNI AT GDP
-Ang GNI ay sinusukat ang buong kabuoang pampamilihang halaga ng lahat ng produkto at
serbisyo na ginawa sa loob ng tinakdang panahon.
-Ang Gross Domestic Product ay sumusukat sa kabuoang pampamilihang halaga ng lahat ng
natapos na produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng isang takdang panahon sa loob ng isang
bansa.
Pagkakatulad:
-Ang pagkakatulad ng GNI at GDP ay sumusukat sa lahat ng produkto at serbisyo sa
itinakdang panahon.
Pagkakaiba
1. Naiiba ang Gross National Income sa GDP dahil ang ginagamit sa pagsukat ng GNI ay
kinokonsidera ang pagggamit ng lahat ng salik ng produksyong ginamit maging ito ay
pagmamamay-ari ng mga dayuhan na matatagpuan sa loob ng bansa .
2. Kailangang sukatin ang economic performance ng isang bansa upang magkaroon ng
basehan kung ang ekonomiya ay maunlad o papaunlad at ito na rin ang gagamitin na basehan
upang magkaroon ng ideya tungkol sa antas ng produksyon ng ekonomiya.
3. May mga gawaing hindi kabilang sa pagsukat ng GNI at GDP kagaya ng kinita ng mga
dayuhan dahil hindi naman sila mamamayan ng bansa.
Gawain 3:
-Paraan ng pagsukat sa pambansang kita
*expenditure approach
*value added approach/industrial origin
*income approach

21
1. May tatlong paraan ng pagsukat ng pambansang kita gaya ngPparaan Batay sa Paggasta o
(expenditure approach), Paraan Batay sa Pinagmulang Industriya (Industrial Origin), at
Paraan Batay sa Kita (Income approach)
2. Naiiba ito sa isat-isa halimbawa ang Expenditure Approach ay nakapaloob doon ang mga
gastusing personal, gastusin ng mga namumuhunan, gastusin ng pamahalaan, gastusin ng
panlabas na sector, Statistical Discrepancy, Net Income from abroad. At sa income approach
naman ay tumutukoy sa sahod ng manggagawa, Net operating surplus, Depresasyon, di-
tuwirang buwis. At ang panghuli ay ang Industrial origin.
3.Kailangang masukat ang pambansang kita sa kadahilang upang masubaybayan natin ang
direksyong tinatahak ng ating ekonomiya at malalaman kung may nagaganap na pag-unlad o
pagbaba sa kabuong produksyon ng bansa.
Gawain 4.
1. Ang unang pahayag ay katotohanan dahil kailangan talaga ang mga datos sa mula sa GNI
at GDP upang masukat ang economic performance ng bansa.
2, Ang Pangalawang pahayag ay di–katotohanan dahil hindi lamang ang tapos na produkto
ang kasama sa pagsukat sa GNI bagkus kasama din ang mga serbisyo.
3. Ang Pangatlong pahayag ay di katotohanan dahil ang hindi isinsama sa pagkwenta ay ang
kita ng mga dayuhan at hind produkto na kanilang binuo.
GAWAIN 5:
-Mahalagang masukat ang economic performance ng isang bansa dahil ito ay nakapagbibigay
ng ideya tungkol sa antas ng produksyon ng ekonomiya sa isang partikular na taon at
maipaliwag kung bakit ganito kalaki o kababa ang produksyon ng bansa at upang
masubaybayan natin ang direksyon na tinatahak ng ating ekonomiya at malalaman kung may
nagaganap nap ag-unlad o pagbaba sa kabuang produksyon ng bansa.
Inihanda ni:
YSMAEL G. VILLAMOR
May-akda

22
Pangalan: _______________________________________ Lebel: 9
Seksyon: _________________________________________ Petsa: ____________
GAWAING PAGKATUTO
Implasyon
Ang mga sumusunod na gawain ay sadyang ginawa upang lalo pang

mahasa ang iyong mga kasanayan sa Araling Panlipunan. Ang batayang
konsepto ay unang ipakikilala ng guro sa klasrum. Ang mga gawain ay
iyong gagawin sa bahay sa tulong ng iyong magulang kapatid o sinomang
may kaalaman na aalalay sa iyo. Pagbutihin mo upang maging bihasa sa
competency upang mabilis ang iyong pagsulong. Mag-enjoy sa mga gawain.
May mga lakip na babasahin upang kaigaigaya ang iyong pag-aaral. Kung
merong di maintindihan pwedeng magtext kay teacher. Pagbalik sa paaralan
dalhin ang activity sheets.
Ang aralin ay tungkol sa konsepto, dahilan, epekto at pagtugon sa

implasyon. Sa linggo na ito ay mabubuo sa kaisipan ang konsepto kung
paano nagkakaroon ng pagtaas ng presyo ng mga piling produkto at mga
dahilan nito. Sa pamamagitan ng pagsagot ng may buong pag-unawa sa
mga gawaing nailahad.
Kasanayang Pampagkatuto at Koda
Natatalakay ang konsepto, dahilan, epekto at pagtugon sa implasyon -

AP9 MELC Q3.3
Gawain 1- IPALIWANAG ANG KARTOON
Panuto: Suriin ang larawan at sagutin ang mga pamprosesong tanong.

23
1. Ano sa palagay mo kung bakit lumaki ng lagakan

ng pera sa vendo mahine?
2. Ano ang ipinapahiwatig ng kartoon?
3. Ano sa iyong palagay ang dahilan ng pag-angat

ng lobo ng implasyon?
4. Ano ang epekto sa mga mamimili ang pagtaas ng

presyo?
Mark Angelo Olonan, Champion – Poster Making

Contest Festival of talent, Gensan- Architecture
Gawain 2 – MAGSALIKSIK NG PRESYO Student, SMU
Subukang magbalik-tanaw sa nakaraan kung magkano ang presyo ng

mga palagi mong binibili sa kantina o sa palengke. Isulat sa tsart ang bawat
hinihinging impormasyon.
Produkto Presyo ng Produkto
Noong ikaw ay Bago nagkaroon Ngayong

elementarya ng pandemya panahon ng
quarantine
1 bote ng mantika
1 lata ng sardinas
1 supot ng asin
1 pakete ng noodles
1 bote ng soft drinks
Pamprosesong tanong:
1. Ayon sa iyong naitala, ano ang iyong napansin sa presyo ng mga
produkto sa magkakaibang panahon?
2. Bakit mayroong pagbabago sa presyo ng mga produkto?
3. Nagkakaroon ba ng epekto sa mga konsyumer sa pagbabago ng
presyo?
Gawain 3- BOKABULARYO
Panuto: Ibigay ang mga kahulugan ng mga salita.
1. Implasyon

24
2. Consumer Price Index
3. Hyperinflation
4. Demand Pull
5. Cost Push
6. Market Basket
7. Wholesale or Producer Price Index
8. Deflation
9. Basket of Goods
10. GNP Implicit Price or GNP Deflator
Ang mga talasalitaang mga nailahad ay nakapagbibigay tulong upang

lalo pang maunawaan ang konsepto ng implasyon.
Gawain 4. Pormula at Kompyut
Panuto: Basahin at unawain ang mga talahanayan at mga pormula upang

masagutan ng tama ang nasa hulihan ng gawain ito.
Paunang basa at unawa
Ang presyo ng isang produkto na karaniwang binibili ng mamamayang

Pilipino sa pang-araw araw na pagkonsumo.
Sa talahanayan sa ibaba ay isang hypothetical a weighted price ng
mga karaniwang kinokonsumo ng mamimiling Pilipino.
Produkto Taon 2016 Taon 2017 Taon 2018

1 bote ng mantika 17 18 20
1 lata ng sardinas 12 15 20
1 supot ng asin 5 8 10
1 pakete ng noodles 7 8 10
1 Litro ng sopdriks 25 30 35
Total Weighted Price 66 79 95
Makukuha ang consumer price index gamit ang pormula sa baba.

Total weighted Price ng Kasalukuyang Taon
PCI x 100
Total weighted Price ng Basehang Taon

25
Halimbawa
79
PCI x 100 = 119.69
66
Upang Makuha ang antas ng implasyon, gamitin ang pormula sa baba
CPI ng Kasalukuyang Taon – CPI ng nagdaang taon

Antas ng implasyon x 100
CPI ng nagdaang taon
Halimbawa
119.69 – 100
Antas ng implasyon x 100 = 99.69
100
Punan ang talahanayan gamit ang pormula sa itaas
Gamitin ang 2015 bilang batayan ng taon sa pagkompyut

Taon Total Weighted Price CPI Antas ng
Implasyon
2014 450 100 -
2015 500
2016 560
2017 700
2018 950
2019 1100
GAWAIN 5. DAHILAN AT BUNGA

Panuto: Punan ang mga blangkong bilog sa concept map ng mga dahilan
At bunga ng implasyon.
Figure 1

26
Figure 2
Repleksyon
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

27
Sanggunian
MGA AKLAT

Evelina M. Viloria., Nilda B. Cruz., Julia D. Rillo., Alice L. Lim., Ekonomiks
Batayang Aklat sa Ikaapat na aton, 212-216
WEBSITES
Susi ng Pagwawasto:
Gawain 1- IPALIWANAG ANG KARTOON

Ang mga sagot ay maaring magkakaiba
Gawain 2- BASA AT UNAWA TAYO
Ang sagot sa pamprosesong tanong ay maaring mag-kakaiba
Gawain 3- BOKABULARYO
1. Implasyon ay tumutukoy sa patuloy na pagtaas ng pangkalahatang
presyo ng piling produkto na nakapaloob sa market basket.
2. Consumer Price Index ay sumusukat ang pagbabago sa presyo ng
mga produkto at serbisyo ng ginagamit ng konsyumer
3. Hyperinflation ay nagaganap kung ang presyo ng produkto ay
patuloy na tumataas bawat oras, araw, o buwan.
4. Demand Pull Inflation ay nagaganap kapag nagkakaruon ng paglaki
ng paggasta ang sambahayan, bahay-kalakal pamahalaan at
panlabas na sector.
5. Cost Push ay ang sitwasyon ng pagtaas ng gastusin
pamproduksiyon na sanhi ng pagtaas ng presyo ng mga bibilhin.
6. Market Basket ay tumutukoy sa mga produkto ng isang uri ng
pamilihan
7. Wholesale or Producer Price Index ay index ng binabayaran ng mga
tindahang nagtitingi para sa mga produktong muli nilang ibebenta
sa mga mamimili.
8. Deflation ay ang antas ng pagbabago sa pangkalahatang presyo o
ang pagbaba ng pangkalahatang presyo
9. GNP Implicit Price or GNP Deflator ay sumusukat sa
pangkalahatang antas ng presyo ng mga produkto at serbisyong
nagawa ng ekonomiya sa loob ng isang taon.
10. Market of Goods ay tumutukoy sa mga di nagbabagong produkto
na nananatiling nababantayan regular ang presyo.

28
Gawain 4. Pormula at Kompyut
Taon Total Weighted Price CPI Antas ng

Implasyon
2014 450 100 -
2015 500 111.11 11.11
2016 560 112 89
2017 700 125 13
2018 950 135.71 10.71
2019 1100 115.78 19.93
Gawain 5. DAHILAN AT BUNGA
Figure 1
1. Pagtaas ng suplay ng salapi

2. Pagdepende sa Importasyon para sa
hilaw na sangkap
3. Pagtaas ng palitan ng piso sa dolyar
4. Kalagayan ng pagluwas(Export)
5. Monopolyo o kartel

29
Figure 2
1. Tataas ang demand o paggasta

kaya mahahatak ang presyo pataas
2. Ang mga produktong umaasa sa
importasyon para sa mga hilaw na
sangkap ay maaring maging sanhi
ng pagtaas ng presyo kung taas
ang palitan ng dolyar
3. dahil sa kakulangan ng
pagpasok na dolyar bumababa ang
halaga ng piso. Nagbubunga ito ng
pagtaas ng presyo ng mga
produkto
4. Kapg kulang ang suplay sa local
na pamilihan dahil ang produkto
ay iniluluwas magiging dahilan ito
upang tumaas ang presyo ng produkto
5. Nakapagkokontrol ng presyo ang sistemang ito, kapag nakontrol ang presyo ng produkto,
Malaki ang posibilidad ng maging mataas ang presyo.
Repleksyon
Sagot ay magkakaiba

30
Pangalan: _______________________________________ Grade Level/Lebel: 9
Seksiyon: _________________________________________ Petsa: ____________
GAWAING PAGKATUTO
Implasyon
Sa nakalipas na linggo ng pag-aaral sa Araling Panlipunan-

Ekonomiks ay natutunan ang konsepto ng implasyon.
Ang aralin ay tungkol konsepto, dahilan, epekto at pagtugon sa
implasyon. Sa linggo na ito ay mabubuo sa kaisipan ang konsepto kung
paano nagkakaroon ng pagtaas ng presyo ng mga piling produkto at mga
dahilan nito. Sa pamamagitan ng pagsagot ng may buong pagunawa sa mga
gawaing nailahad.
Natatalakay ang konsepto, dahilan, epekto at pagtugon sa implasyon -

AP9 MELC Q3.3
GAWAIN 1. APEKTADO KA
Ang gawaing ito na iyong tatapusin ay may kaugnayan sa mga epekto

ng implasyon. Makikita sa talahanayan sa ibaba ang epekto sa mga
nakikinabang at nalulugi sa implasyon.
Epekto ng Implasyon sa mga mamamayan

Mga nakikinabang sa Halimbawa
Implasyon
Mga umuutang Ang mga umuutang ay may 10% interes sa
kanilang hiniram nap era. Ang ibinayad ng
nangutang kasama ang interes ay Php1,000.
Ngunit dahil 15% ng implasyon, ang halaga ng
buong ibinayad ay Php 935 lamang kaya siya ay
nakinabang

31
Mga negosyante/may- Retailer ang isang tao at marami ang imbak nito.
ari ng kompanya Kapag tumaas ang presyo ng gasoline, tataas ang
kanyang kita nang hindi inaasahan
Mga speculator at mga Mga real state broker, nagtitinda ng mga alahas,
negosyanteng may at iba pa na nag-speculate na tataas ang presyo
malakas ang loob sa sa hinaharap
mamuhunan
Mga Taong Nalulugi Halimbawa

Mga taong may tiyak Ang mga empleyadong tulad ng guro, pulis, clerk,
na kita nars at iba pang tumatanggap ng tiyak na kita
bawat buwan ay matinding naaapektohan sa
implasyon, ang dating dami ng kanilang nabibili
ay nababawasan dahil bumababa ang halaga ng
salapi
Mga taong nag- Ang mga taong nagpautang ay umaasa na kikita
papautang ng 10% interes sa kanyang pinahiram na pera.
Ang binayad ng nangutang kasama ng interes ay
Php1,000. Dahil sa 15% ang implasyon, ang
halaga ng kanyang tinanggap ay ay Php935
lamang kaya siya ay nalugi.
Mga taong nag-iimpok Ang interes ng kanilang inimpok ay mababa
kumpara sa interes ng itinaas ng implasyon.
Sa talahanayang katatapos mo lang basahin, napapatunayan mo na

may mga taong direktang apektadong nakikinabang at nalulugi sa
implasyon.
Basahin ang panuto sa ibaba at sagutin ang naibigay na sitwasyon
Panuto: Unawain at suriin ang bawat sitwasyon. Ilagay sa bangko bago ang
numero ang Naki kung ang sinasaad ay ang tao nakikinabang sa implasyon
at Nalu kung ang sitwasyon ng tao ay nalulugi sa implasyon.
__________1. Si Aling Salve na nagtitinda ng mga isda sa palengke ay

nangutang ng kanyang puhunan sa bangko.
__________2. Ang magkapatid na Lovely at Lara ay parehong alahera
__________3. Sina mam Helen C. at sir Nars C. ay parehong guro sa isang
mataas na paaralan parehong naghahanap ng pagkakakitaan
sa panahon ng mataas ang mga presyo.
__________4. Nag-iipon ng pera si aleng Salve upang makabuo ng pambili ng

32
lupa ngunit naabutan ng implasyon ang kanyang ipon sa
bangko.
__________5. Ipinagmamalaki ni Aling Eva ang kanyang paktorya ng noodles
subalit tumaas lahat ng sangkap dahil sa implasyon.
__________6. Nag-aaahente ng Lupa si Kuya Peter.
__________7. Ang mama ni Wendell ay nagpapautang ng 10% sa mga
naglalako sa palengke
__________8. Si Jojo C. ay nagmamay-ari ng JC gas station
__________9. Ang mga Indian ay umiikot sa buong lalawigan upang
makapagsingil ng kanilang mga pautang.
__________10. Si Ate Janine ay isang Real estate broker na nagtitinda ng
mga bahay sa lungsod ng Maynila.
Gawain 2- MAGTAPATAN TAYO
Panuto: Sa dahilan at bunga ng implasyon, itapat ang magkapareho.

33
Gawain 3 – ISALAYSAY SA SANAYSAY
Paraan Ng Paglutas Ng Suliraning Dulot Ng Implasyon
Panuto: Sagutin ang mga katanungan upang makabuo ng isang pasalaysay

na sanaysay.
1. Bakit nagkakarron ng implasyon?

2. Paano nagkakaroon ng implasyon?
3. Sino sino ang mga apektado sa implasyon?
4. Ano ano ang bunga ng implasyon
5. Sa paanong paraan malulunasan ang implasyon
Rubric sa pag-iskor
10 puntos – Kung nasagutan lahat ang mga katanungan at wasto ang

mga nailahad sa sanaysay
8 puntos- Kung nasagutan lahat ng wasto ang mga katanungan ngunit
hindi lahat ay nailahad ang mga halimbawa
5 points – Kung may kulang na sagot na nailahad sa sanaysay
Isulat ditto ang sanaysay
Gawain 4 – ILABAS MO SA KARTOON
Mamili ng isang kartoon at ibaba at ilahad ang iyong opinyon, isulat

ito sa papel sa ibaba.

34
Mark Angelo Olonan, Champion – Poster Making Mark Angelo Manmano, NSPC Qualifier-Ormoc City, Mark Angelo Manmano, NSPC Qualifier-Ormoc City,
Contest Festival of talent, Gensan- Architecture BS Agriculture Engineering, ISU BS Agriculture Engineering, ISU
Student, SMU
Rubric sa pag iskor
10 puntos – Kung nailahad ng malinaw ang opinyon gamit

8 puntos- Kung nailahad ang opinyon subalit mayroong di masyadong
malinaw na isyu
5 points – Kung may mga ideyang nailahad sa sanaysay
Isulat dito ang iyong opinyon

35
Gawain 5. Picture Collage
Panuto: Sa iyong cellular phone (kung mayroon) o mga larawan sa mga

pahayagan o kahit saang pwedeng pangagalingan ng larawan ay gumupit o
gumawa ng isang picture collage (masining na pagdidikit-dikit) na maaring
magpapakita ng pananaw ukol sa implasyon. Ang larawan sa ibaba ay isa
lamang na halimbawa. Ang nagawang collage ay ipapakita sa guro sa
panahon ng pangungulekta ng mga gawin.
Rubric sa pag-iskor
10 puntos – Kung maayos ang pagkakadikit-dikit ng mga larawan na

may kaugnayan sa implasyon gamit ang mga elemento ng sining
8 puntos- Kung maayos ang pagkakadikit-dikit ng mga larawan na may
kaugnayan sa implasyon subalit hindi nagamitan ng maayos na elemento
ng sining
5 points – Kung maayos ang pagkakadikit-dikit ng mga larawan subalit
walang kaugnayan sa implasyon
www.economichelp.org
Repleksyon/Pagninilay
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

36
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Sanggunian:
MGA AKLAT

Evelina M. Viloria., Nilda B. Cruz., Julia D. Rillo., Alice L. Lim., Implasyon,
Ekonomiks Batayang Aklat sa Ikaapat na taon, 212-216
MGA WEBSITES

37
Susi ng Pagwawasto sa mga Tanong
Gawain 1- APEKTADO KA
1. Naki 6. Naki
2. Naki 7. Nalu
3. Nalu 8. Naki
4. Nalu 9. Nalu
5. Naki 10. Naki
Gawain 2- MAGTAPATAN TAYO
1. C
2. D
3. B
4. E
5. A
Gawain 3- ISALAYSAY SA SANAYSAY
Ang sagot ay maaring magkakaiba
Gawain 4- ILABAS MO SA KARTOON
Ang sagot ay maaring magkakaiba
Gawain 5- PICTURE COLLAGE
REPLEKSIYON
Sagot ay magkakaiba
Inihanda ni:
NARCISO R. CARDENAS, JR.

May-akda

38
Pangalan: ________________________________________ Lebel: _____________
Seksyon: _________________________________________ Petsa: _______________
GAWAING PAGKATUTO
Patakarang Piskal
Mula sa aklat nina Case, Fair, at Oster (2012), ang patakarang piskal ay tumutukoy sa
behavior ng pamahalaan patungkol sa paggasta at pagbubuwis ng pamahalaan. Sa madaling
salita, ito ay tungkol sa polisiya o policy sa pagbabadyet. Ito rin ang isinasaad sa aklat nina
Balitao et. al (2014), kung saan ang patakarang ito ay “tumutukoy sa paggamit ng pamahalaan
sa pagbubuwis at paggasta upang mabago ang galaw ng ekonomiya”. Ayon kay John Maynard
Keynes (1935), ang pamahalaan ay may malaking papel na ginagampanan upang mapanatili
ang kaayusan ng ekonomiya. Simula pa noong Great Depression, nabuo ang paniniwalang ang
pamahalaan ay may kakayahan na mapanatiling ligtas ang ekonomiya tulad ng banta ng
kawalan ng trabaho. Kaya ang interbensiyon ng pamahalaan, sa isang banda, ay may malaking
kontribusyon upang masiguro ang pagsasaayos ng isang ekonomiya. Ang paggasta ng
pamahalaan ayon kay Keynes halimbawa, ay makapagpapasigla ng ekonomiya sa
pamamagitan ng paggamit ng lahat ng resources ayon sa pinakamataas na matatamo mula sa
mga ito na makapagdudulot ng full employment. Sa kabilang banda, ang pakikialam ng
pamahalaan sa pamamagitan ng mga polisiya sa paggasta at pagbubuwis ay makapagpapababa
o makapagpapataas naman ng kabuoang output higit sa panahon ng recession o depression.
May dalawang paraan ang ginagamit ng pamahalaan sa ilalim ng patakarang piskal

upang mapangasiwaan ang paggamit ng pondo nito bilang pangangalaga sa ekonomiya ng
bansa:
1. Expansionary Fiscal Policy. Ang Expansionary Fisscal Policy ay isinasagawa ng
pamahalaan upang mapasigla ang matamlay na ekonomiya ng bansa. Ipinapakita sa
kondisyong ito na ang kabuoang output ay mababa ng higit sa inaasahan dahil hindi
nagagamit ang lahat ng resources. Karaniwan ding mababa ang pangkalahatang demand
ng sambahayan at walang insentibo sa mga mamumuhunan na gumawa o magdagdag
pa ng produksiyon. Magdudulot ang ganitong sitwasyon ng mataas na kawalan ng
trabaho at mababang buwis para sa pamahalaan. Upang matugunan ang ganitong
sitwasyon, ang pamahalaan ay karaniwang nagpapatupad ng mga desisyon upang
mapasigla ang matamlay na ekonomiya. Karaniwang isinasagawa ito sa pamamagitan
ng paggasta sa mga proyektong pampamahalaan o pagpapababa sa buwis lalo sa
panahong ang pribadong sektor ay mahina o may bantang hihina ang paggasta. Dahil
dito, ang mamamayan ay nagkakaroon ng maraming trabaho at mangangahulugan ng

39
mas malaking kita. Sa bahagi ng bahay kalakal, lumalaki rin ang kanilang kita. Sa
pagdagdag ng kita, nagkakaroon ng panggastos ang mamamayan at ang bahay-kalakal
na makapagpapasigla sa ekonomiya. Sa bawat gastos ng pamahalaan, nagdudulot ito
ng mas malaking paggasta sa buong ekonomiya kung kaya’t maaasahan ang mas
malaking kabuoang kita para sa bansa. Ganito rin ang epektong pagbaba ng buwis. Higit
na magiging malaki ang panggastos ng mga sambahayan dahil sa nadagdag na kita mula
sa bumabang buwis kaya asahang tataas ang kabuoang demand sa pagkonsumo.
2. Contractionary Fiscal Policy. Ang paraang ito naman ay ipinatutupad ng pamahalaan

kung nasa bingit ng pagtaas ang pangkalahatang presyo sa ekonomiya. Karaniwang
nagaganap ito kapag lubhang masigla ang ekonomiya na maaaring magdulot ng
overheated economy na mayroong mataas na pangkalahatang output at employment.
Ang ganitong kondisyon ay hihila pataas sa pangkalahatang demand sa sambahayan at
insentibo naman sa mamumuhunan na patuloy na magdagdag ng produksiyon.
Magdudulot ang sitwasyon na ito ng pagtaas sa presyo ng mga bilihin o implasyon. Sa
ganitong pagkakataon, ang pamahalaan ay maaaring magbawas ng mga gastusin nito
upang mahila pababa ang kabuuang demand. Inaasahang sa pagbagsak ng demand,
hihina ang produksiyon dahil mawawalan ng insentibo ang bahay kalakal na gumawa
ng maraming produkto. Magdudulot ito ng pagbagal ng ekonomiya, liliit ang
pangkalahatang kita na pipigil sa pagtaas ng presyo ng mga bilihin at makokontrol ang
implasyon. Ganito rin ang sitwasyon na maaaring mangyari kapag nagtaas ang
pamahalaan ng buwis. Mapipilitan ang mga manggagawa na magbawas ng kanilang
gastusin sa pagkonsumo dahil bahagi ng kanilang kita ay mapupunta sa buwis na
kukunin ng pamahalaan na makaaapekto sa kabuuang demand sa pamilihan. Ito ang
dalawang paraan sa ilalim ng patakarang piskal ng pamahalaan upang maibalik sa
normal na direksiyon ang ekonomiya.
Ang Badyet at Paggasta ng Pamahalaan
Ang badyet ng bansa ay inihahanda ayon sa mga prayoridad ng pamahalaan. Ang

pagbibigay ng serbisyo ang pangunahing pinaglalaanan ng pamahalaan ng pondo tulad ng
edukasyon, pangkalusugan, social welfare, at iba pa.
Paggasta ng Pamahalaan ayon sa Expenditure Program. Hindi maisasakatuparan ng
pamahalaan ang napakarami nitong tungkulin kung walang perang gagastusin. Upang lubos na
maipagkaloob ng pamahalaan ang mga programa at proyektong makatutulong sa lahat,
kinakailangang maayos na maipamahagi ang perang gagastusin sa mahahalagang aspekto ng
pamamahala. Ipinapakita sa talahanayan sa ibaba ang expenditure program ng pamahalaan
mula 2010 hanggang 2012. Ang expenditure program ay tumutukoy sa ceiling o pinakamataas
na gastusing nararapat upang matugunan ang mga pananagutan o obligasyon ng pamamahala
sa loob ng isang taon. Ang nasabing ceiling ay suportado ng mga tinatayang pinagkukunang
pinansiyal. Nahahati ito sa tatlo:
1. Current Operating Expenditures - nakalaang halaga para sa pagbili ng mga produkto
at serbisyo upang maayos na maisagawa ang mga gawaing pampamahalaan sa loob ng
isang taon. Kabilang dito ang Personal Services at ang Maintenance and Other
Operating Expenses (MOOE). Sa Personal Services nakapaloob ang mga kabayaran
para sa sahod, suweldo at iba pang mga compensation gaya ng mga dagdag sahod at

40
cost of living allowance ng mga permanente, pansamantala, kontraktuwal at casual na
empleyado ng gobyerno. Samantala, ang mga gastusin kaugnay ng pagpapatakbo ng
mga ahensiya ng gobyerno gaya ng supplies, mga kagamitan, transportasyon, utilities
(tubig at koryente), kumpunihin, at iba pa ay nakapaloob sa MOOE.
2. Capital Outlays - panustos para sa pagbili ng mga produkto at serbisyo kung saan ang
kapakinabangang makukuha mula rito ay maaaring magamit sa loob ng maraming taon
at maaaring makadagdag sa mga asset ng gobyerno. Kabilang dito ang mga
pamumuhunan sa capital stock ng mga GOCCs at mga subsidiyaryo nito.
3. Net Lending - paunang bayad ng gobyerno para sa mga utang nito. Kabilang dito ang
mga utang na nalikom mula sa mga programang kaugnay ng mga korporasyong
pagmamay-ari ng gobyerno. Makikita mula sa talahanayan sa ibaba ang mga naging
gastos ng pamahalaan ayon sa expense class. Mula 2010 tungong 2012, ang lahat ng
aspekto ay nagpapakita ng papataas na paggasta upang matugunan ang iba’t ibang
pangangailangan ng mamamayan at ng buong bansa. Makikita rin ang positibong
pagtugon ng pamahalaan sa mga obligasyon nito tulad ng pagbabayad sa mga utang
nito
Nasusuri ang layunin at pamamaraan ng patakarang piskal AP9 MELC Q3.4
Gawain 1: LARAWAN-SURI
Suriin ang mga larawan at sagutin ang mga pamprosesong tanong.

41
1. Ilarawan ang nakikita mo sa mga larawan.

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2. Anong mensahe ang mabubuo mo mula sa mga larawan? Ipaliwanag.

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Gawain 2: TALASAN NG DIWA

Tukuyin ang angkop na konsepto ng mga kahulugang nasa ibaba ng kahon. Piliin lamang ang
mga sagot mula sa loob ng kahon.
BUWIS SIN TAX

PATAKARANG PISKAL BUDGET DEFICIT
EXPANSIONARY FISCAL POLICY
CONTRACTIONARY FISCAL
POLICY
IMPLASYON
1. Pagbawas ng gastusin ng pamahalaan at pagtataas ng singil sa buwis upang maiwasan ang
implasyon.
2. Nagaganap kung mas malaki ang paggasta ng pamahalaan kompara sa kita.
3. Pagdagdag ng gastusin ng pamahalaan at pagbaba ng singil sa buwis upang tumaas ang
kabuoang demand na magiging daan upang sumigla ang ekonomiya.
4. Pagkontrol ng pamahalaan sa ekonomiya sa pamamagitan ng pagbubuwis at paggastos upang
matamo ang maayos na daloy ng ekonomiya.
Gawain 3. IDEYANG SWAK NA SWAK

Tukuyin kung expansionary o contractionary fiscal ang mga sumusunod na pahayag. Isulat
ang bilang ng mga ito sa mga kahong nasa ibaba.
1. Pagbaba ng singil sa buwis 6. Pagdaragdag ng gastusin ng pamahalaan
2. Pagtaas ng kabuoang demand 7. Pagbaba ng kabuoang demand
3. Pagtaas ng singil ng buwis 8. Pagbaba ng gastusin ng pamahalaan
4. Pagdaragdag ng supply ng salapi 9. Pagtaas ng pangkalahatang presyo
5. Pagdagdag ng kita 10. Pagpapasigla sa matamlay na ekonomiya

42
EXPANSIONARY FISCAL CONTRACTIONARY FISCAL
POLICY POLICY
Gawain 4: IGUHIT MO!
Gumawa ng slogan / poster tungkol sa tamang pagbabayad ng buwis.
Gawain 5: WORD HUNT
Hanapin sa loob ng kahon ang mga salitang may kaugnayan sa patakarang piskal
B U W I S R
I I A T E O
R N R A D L
A C E L U E
S O S Y L T
S M I S A A
A E B V O S
S T N T A X
I A E E Y E
B X D Y E T
Gawain 6: PIE GRAP
Gumawa ng grap ayon sa badyet na prayiridad ng pamahalaan. Ang pagbibigay ng serbisyo

ang pangunahing pinaglalaanan ng pamahalaan ng pondo tulad ng edukasyon, pangkalusugan,
social welfare, at iba pa. Ang pagbabadyet ay maaaring ayon sa sumusunod:
● badyet ayon sa edukasyon

● badyet ayon sa kalusugan

43
● badyet ayon sa social welfare
● badyet ayon sa iba’t – ibang kagawaran ng pamahalaan
Gawain 7: BENEPISYO O EPEKTO?!

1. Pagtaas ng mga bilihin.
2. Pagbibigay ng mga ayuda sa mga karapat dapat na mamamayan.
3. Nararanasang pandemic
4. Paghina ng ekonomiya ng bansa.
5. Pagtaas ng porsyento ng mga nawalan ng trabaho.
6. Pagtaas ng kaso ng COVID sa buong mundo.
7. Bagbaba ng mga interes sa utang.
8. Pagbibigay ng mga benipisyo sa mga kwalipikadong empleyado ng pamahalaan sa
bansa.
9. Pagbubukas ng mga establisyemento sa bansa.
10. Pagbibigay ng ayuda sa mga magsasaka.
Gawain 8: IKAMPANYA MO NA!
Bilang isang Pilipino, papaano ka makatutulong sa pagbabayad ng 100 porsyento ng buwis ng

mga mamamayan? Ilahad ang iyong kasagutan gamit ang isang campaign slogan
Gawain 9: AKO BILANG MAG – AARAL!
Bilang isang mag-aaral, paano ka makatutulong sa pag-unlad n gating ekonomiya sa

panahong ito?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

44
Gawain 10: I – KONEK MO
Nauunawaan ko na ang patakarang piskal ay

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Repleksyon/Pagninilay

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
Aklat
Balitao,B.,Cruz,N.,Rillo,.(2004).Ekonomiks:Pagsulong atPag-unlad Makabayan

Serye.Quezon,City: Vival Publishing House,Inc.
Balitao,B,Ong.,Cervantes,M.,Ponsaran,Nolasco,L,& Rillo,J(2012),Mga
Konsepto at Aplikasyon.Quezon City,Philippines:VibalPublishing
House,Inc.

45
Mga Websites:
Briones, Roshlano M. 2013, Philippine Agriculture to 2020. Threats and

Opportunities from Global Trade Retrieved from
www.pids.gov.ph/do.php?I'd=5145&pubyear=2013 on August 14,2014.
United Nations Development Programme, Human Development Reports,

Retrieved from http://her.undp.org/en/content-human development-
index-hdi on July 28,2014.
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1: LARAWAN - SURI

Magkakaibang sagot
Gawain 2: TALASAN NG DIWA

1. SINTAX
2. BUDGET DEFICIT
3. EXPANSIONARY FISCAL POLICY
4. CONTRACTIONARY FISCAL POLICY
Gawain 3: IDEYANG SWAK NA SWAK
EXPANSIONARY FISCAL CONTRACTIONARY FISCAL

POLICY POLICY
1, 2, 4, 5, 6, 10
3, 7, 8, 9
Gawain 4: IGUHIT MO
Magkakaibang sagot
Gawain 5: WORD HUNT

BUWIS
SEDULA

46
VAT
INCOME TAX
BIR
RESIBO
Gawain 6: PIE GRAP

Magkakaibang sagot
Gawain 7: BENIPISYO O EPEKTO

1. EPEKTO
2. BENIPISYO
3. EPEKTO
4. EPEKTO
5. EPEKTO
6. EPEKTOBENIPISYO
7. BENIPISYO
8. BENIPISYO
9. BENIPISYO
10. BENIPISYO
Gawain 8: IKAMPANYA MO NA!

Magkakaibang sagot
Gawain 9. AKO BILANG MAG – AARAL

Magkakaibang sagot
Gawain 10: I KONEK MO

Magkakaibang sagot
Inihanda ni:
ROSE MARY A. SALADINO

May-akda

47
Name of Learner: _________________________________ Grade Level: 9
Section: _________________________________________ Date: ____________
GAWAING PAGKATUTO
Patakarang Pananalapi
Batayang Impormasyon Para sa Mag-aaral

Sa nakaraang aralin, natalakay ang patakarang piskal. Natunghayan mo ang
mahalagang papel na ginagampanan ng pamahalaan upang ang ekonomiya ay maging ganap
na maayos at matatag. Samantala sa bahaging ito, isa pang mahalagang patakaran ang maaring
gamitin ng pamahalaan upang mapaunlad ang ekonomiya, ang patakaran sa pananalapi.
Kaya’t muli kitang iniimbitahan na patuloy na makiisa upang ating unawain ang
pangangasiwa ng pamahalaan sa dami ng salapi sa ekonomiya.
Sa pagtatapos ng araling ito inaasahan na ikaw ay nakapagpapaliwanag sa layunin ng
patakarang pananalapi, nakapagpapahayag ng kahalagahan ng pagiimpok at pamumuhunan
bilang salik ng ekonomiya, nakapagtataya sa bumubuo ng sektor ng pananalapi, nakapagsusuri
sa patakarang pang-ekonomiya, at natitimbang ang epekto ng patakarang pang-ekonomiya sa
patakarang panlabas ng bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino.
Ang patakarang pananalapi ay isang mahalagang estratehiya ng pamahalaan upang
masiguro ang katatagan ng ekonomiya ng bansa. Isa ito sa mahahalagang aspekto ng
ekonomiya na kinakailangan ang matalinong pagdedesisyon at pagpaplano ng pamahalaan.
Ginagawa ito upang matiyak na ang ekonomiya ay nasa tamang daan tungo sa pagkamit ng
kaunlaran
Ang mga gawain sa sa bahaging ito aty tutuklas sa iyong kaalaman tungkol sa
patakarang pananalapi at kung paano nakaiimpluwensiya ang supply ng salapi sa kabuiuang
produksiyon, empleyo, antas ng interes, at presyo. Mahalagang maiugnay mo ang iyong
natutuhan sa nakaraang aralin upang ganap na maunawaan ang paksang tatalakayin.

Nasusuri ang layunin at pamamaraan ng patakarang pananalapi. (MELC WEEK 8 -AP9
MELC Q3.5)
Panuto
Ang mga gawaing nakapaloob sa LAS na ito ay para sa Ika-8 linggo ng Q3. Ang
Gawain 1 at 2 ay isasagawa ng mag-aaral para sa unang araw. Ang Gawain 3 ay nakalaan para
sa ikalawang araw at ang Gawain 4 at 5 bilang huling gawain ay nakatakda sa ikatlong araw.
Ang bahaging repleksiyon ay mahalagang maisagawa ng mag-aaral sa nakatakdang araw ng
ICL.

48
Gawain 1- PANIMULANG PAGSUSULIT
Panuto: Sagutin ang sumusunod sa pamamagitan ng pagsangguni sa mga letra ng alpabeto na katapat
ng bawat numero upang matulungan kang mabuo ang salita o acronym n hinahanap. Ang mga ito ay
makatutulong sa pagbuo ng mga salita. A – 1, B – 2, C – 3…Z-26
1. Instrumentong ginagamit bilang kapalit ng produkto o serbisyo (medium of exchange).
19 12 1 9
2. Ito ang ipinapatupad na polisiya ng BSP upang mahikayat ang mga negosyante na
palakihin pa o magbukas ng bagong Negosyo kung saan pababain ng pamahalaan ang
interes sa pagpapautang.
1 24 1 19 15 1 25 13 15 5 16 9 3
6
3. Mga bangkong kalimitan ay matatagpuan sa sa mga lalawigan na tumutulong sa

pamamagitan ng pagpapautang sa mga magsasaka, maliliiit na negosyante, at iba pang
mamamayan.
18 21 1 12 2 14 19
4. Itinatag sa pamamagitan ng R.A. 3844 na sinusugan ng R.A. 7907 na may layuning

magkaloob ng pondo para sa mga programang pansakahan.
2 16
5. Institusyong di-bangko na isang kapisanan na binubuo ng mga kasapi na may

nagkakaisang panlipunan o pangkabuhayang layunin.
1 15 5 1 9 1
1
6. Ahensyang nagbibigay ng seguro sa mga kawaning nagtratabaho sa pamahalaan.
19 19
7. Itinatag upang tulungan ang mga kasapi sa panahon ng kanilang pangangailangan lalo
na sa pabahay.pag-ibig fund.
8.
1 7 - 9 9 7 21 4
-

49
8. Itinalaga bilang central monetary authority ng bansa.
2 14 11 15 5 20 1 12
9. Ang sangay ng pamahalaan na naatasang magbigay-proteksyon sa mga depositor at

tumutulong na mapanatiling matatag ang sistemang pinansyal ng bansa.
10.
4 3
10. Layunin ng bangkong ito na tulungan ang mga Pilipinong Muslim na magkaroon ng
puhunan at magkaroon ng kanilang kabuhayan.
1 - 1 1 14 8
-
Gawain 2- IKONEK MO
Panuto: Isulat sa unang kahon kung ano lamang ang iyong nalalaman sa ating paksa. Isulat
naman sa ikalawang kahon ang mga bagay at konsepto na nais mo pang matutuhan. Ang huling
kahon naman ay sasagutin mo lamang kung tapos na ang pagtalakay sa paksa.
Ang alam ko
________________________________________
______________
Nais kong
malaman_______________________________
_______________
Ang aking
natutuhan________________________________
________________
Gawain 3- KONSEPTO MO IDAYAGRAM MO!

Panuto: Basahin at unawain ang teksto upang maging batayan sa pagbuo ng dayagram.
Tukuyin kung kailan isinasagawa ang bawat patakaran. Pagkatapos ay punan ang concept map
at sagutan ang mga pamprosesong tanong.

50
Ang Konsepto ng Patakarang Pananalapi
Ang pamahalaan, sa pamamagitan ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), ay nagtatakda

ng mga pamamaraan upang masigurong matatag ang ekonomiya, higit ang pangkalahatang
presyo. Ito ay bilang katiyakan na ang mamamayan ay patuloy na magkaroon ng kakayahan na
makabili at matugunan ang mga pangangailangan gamit ang kanilang kinita mula sa
pagtatrabaho. Ito ay isang pagkakataon na maisulong ang kalagayang pang-ekonomiya at
makapagbukas ng mas maraming oportunidad sa mamamayan bunsod ng matatag na
pamamahala sa pananalapi ng bansa.
Ang patakaran sa pananalapi ay isang sistemang pinaiiral ng BSP upang makontrol ang
supply ng salapi sa sirkulasyon. Kaugnay nito, ang BSP ay maaaring magpatupad ng
expansionary money policy at contractionary money policy.
Kapag ang layunin ng pamahalaan ay mahikayat ang mga negosyante na palakihin pa
o magbukas ng bagong negosyo, ipinatutupad nito ang expansionary money policy. Ibababa ng
pamahalaan ang interes sa pagpapautang kaya mas maraming mamumuhunan ang mahihikayat
na humiram ng pera upang idagdag sa kanilang mga negosyo. Makalilikha ito ng maraming
trabaho kaya mas marami ang magkakaroon ng kakayahang bumili ng mga produkto at
serbisyo na magpapataas ng kabuuang demand para sa sambahayan at bahay-kalakal. Ang
kalagayang ito ay isang indikasyon na masigla ang ekonomiya.
Subalit, kapag ang demand ay mas mabilis tumaas kaysa sa produksiyon, tataas ang
presyo. Kapag tumaas na ang presyo, ang mga manggagawa at mga empleyado ay hihingi ng
karagdagang sahod. Magbubunga ito ng pagtaas ng presyo ng mga salik ng produksiyon. Kapag
ang pagtataas sa presyo ng mga bilihin at ng mga salik sa produksiyon ay nagpatuloy, mas
lalong tataas ang presyo at magpapatuloy ang mga pangyayaring unang nabanggit. Upang
maiwasan ang kondisyong ito, karaniwang nagpapatupad ng contractionary money policy ang
BSP upang mabawasan ang paggasta ng sambahayan at ng mga mamumuhunan. Sa
pagbabawas ng puhunan, nababawasan din ang produksiyon. Kasabay rin nito ang pagbabawas
sa sahod ng mga manggagawa kaya naman ang paggasta o demand ay bumababa. Sa
pamamaraang ito, bumababa ang presyo at nagiging dahilan sa pagbagal ng ekonomiya. Ang
kalagayang ito ang ninanais ng pamahalaan upang mapababa ang implasyon.

51
PATAKARANG
PANANALAPI
Expansionary Contractionary Money

Money Policy Policy
1. Ano ang patakarang pananalapi?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________.
2. Kailan isinasagawa o ipinapatupad ng Bangko Sentral ng Pilipinas ang mga sumusunod
na patakaran?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
____________________________________________________________________.
Gawain 4: POLICY MO SHOW MO!

Panuto:1-5 Iguhit ang kung kailangan ipatupad ang expansionary money policy at
___ naman kung contractionary money policy.
_____1. Maraming nagsarang mga kompanya bunga ng pagkalugi at mababang benta.

_____2. Dahil sa digmaan sa Syria, maraming Overseas Filipino Workers (OFW) ang
umuwing walang naipong pera.

52
_____3. Tumanggap ng Christmas bonus at 13th month pay ang karamihan sa mga
manggagawa.
_____4. Tumaas ang remittance ng dolyar mula sa mga OFW.
_____5. Matamlay ang kalakalan sa stock market dahil sa pandaigdigang krisis pang-
ekonomiya
6-10. Pagsagot ng Sanaysay (5 puntos).
Sa kasalukuyan, ang ekonomiya ng Pilipinas ay labis na naapektuhan bunsod ng
COVID-19 Pandemic na nagbigay-daan sa pagkakaroon natin ng matamlay na ekonomiya.
Alin sa dalawang polisiya ang nararapat na ipatupad ng pamahalaan? Ipaliwnag ang sagot.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________.
Gawain 5- IKONEK MO
Panuto: Muling balikan ang ang Gawain para sagutan ang ikatlong kahon
Ang aking
natutuhan________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Rubric for Scoring/Rubrik sa Pagpupuntos

Para sa mga Sanaysay/Pamprosesong Tanong
Puntos Deskripsyon Nakuhang

Puntos
5 Magaling ang kawastuhan ng ideya, organisado at malikhain angp

aglalahad ng ideya batay sa paksa
4 Lubhang kasiya-siya ang kawastuhan ng ideya, organisado at
malikhain ang paglalahad ng ideya batay sa paksa
3 Kasiya-siya ang kawastuhan ng ideya, organisado at malikhain
ang paglalahad ng ideya batay sa paksa
2 Hindi gaanong kasiya-siya ang kawastuhan ng ideya, organisado

at malikhain ang paglalahad ng ideya batay sa paksa
1 Dapat pang linangin ang kawastuhan ng ideya, organisado at

53
Para sa Pagsasakatuparan ng mga Ibang Gawain

Puntos
5 Kung wasto at napunan lahat ng Gawain
4 Kung wasto ngunit kalahati lamang ang napunan na gawain
3 Kung wasto ngunit sangkapat lamang ang napunan na gawain

2 Kung kalahati ang mali at napunan na Gawain
1 Kung mali lahat ang Gawain
Repleksiyon
Panuto: Sa puntong ito, sumulat ka ng sariling repleksiyon na naglalaman ng iyong
nararamdaman at naranasan sa pagsagot sa mga gawain sa aralin. Itala ang mga mahahalagang
bagay na iyong natutuhan at kung paano ito nakatulong sa pagpapabuti ng iyong sarili.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________.
Mga Aklat/Journals
Project EASE, Araling Panlipunan IV. PDF Copy of the Department of Education.
Retrieved from https://depedclub.com/grade-9-learners-materials-lm-1st-quarter-deped-club/
Araling Panlipunan Teachers’ Guide. PDF Copy of the Department of Education. Retrieved
from https://www.depedk12.com/2018/02/grade-9-learners-module-and-teachers.html
Curriculum Implementation and Learning Management Matrix (2020). PDF Copy of the
Mga Websites
https://drive.google.com/file/d/0B_Pxt_6aSg4NUDBzZEdVN0w3VEE/view

54
Susi ng Pagwawasto sa mga Tanong
Gawain 1:
1. Salapi
2. Expansionary Money Policy
3. Rural Banks
4. LBP
5. Kooperatiba
6. GSIS
7. PAG-IBI Fund
8. Bangko Sentral
9. PDIC
10. Al-Amanah
Gawain 4:
1. Expanxionary Money Policy
3. Contractionary Moner Policy
4. Contractionary Money Policy
Inihanda ni:
JESTER A. TUKLING
May-akda

55
ARALING PANLIPUNAN
Name of Learner: _________________________________ `Grade Level: 9
Section: _________________________________________ Date: ____________
GAWAING PAGKATUTO
Patakarang Pananalapi
Batayang Impormasyon para sa mga Mag-aaral
Sa nakaraang aralin, natalakay ang patakarang piskal. Natunghayan mo ang

mahalagang papel na ginagampanan ng pamahalaan upang ang ekonomiya ay maging ganap
na maayos at matatag. Samantala sa bahaging ito, isa pang mahalagang patakaran ang maaring
gamitin ng pamahalaan upang mapaunlad ang ekonomiya, ang patakaran sa pananalapi.
Kaya’t muli kitang iniimbitahan na patuloy na makiisa upang ating unawain ang
pangangasiwa ng pamahalaan sa dami ng salapi sa ekonomiya.
Sa pagtatapos ng araling ito inaasahan na ikaw ay nakapagpapaliwanag sa layunin ng
patakarang pananalapi, nakapagpapahayag ng kahalagahan ng pagiimpok at pamumuhunan
bilang salik ng ekonomiya, nakapagtataya sa bumubuo ng sektor ng pananalapi, nakapagsusuri
sa patakarang pang-ekonomiya, at natitimbang ang epekto ng patakarang pang-ekonomiya sa
patakarang panlabas ng bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino.
Ang patakarang pananalapi ay isang mahalagang estratehiya ng pamahalaan upang
masiguro ang katatagan ng ekonomiya ng bansa. Isa ito sa mahahalagang aspekto ng
ekonomiya na kinakailangan ang matalinong pagdedesisyon at pagpaplano ng pamahalaan.
Ginagawa ito upang matiyak na ang ekonomiya ay nasa tamang daan tungo sa pagkamit ng
kaunlaran
Ang mga gawain sa sa bahaging ito aty tutuklas sa iyong kaalaman tungkol sa
patakarang pananalapi at kung paano nakaiimpluwensiya ang supply ng salapi sa kabuiuang
produksiyon, empleyo, antas ng interes, at presyo. Mahalagang maiugnay mo ang iyong
natutuhan sa nakaraang aralin upang ganap na maunawaan ang paksang tatalakayin.

Nasusuri ang layunin at pamamaraan ng patakarang pananalapi. (MELC WEEK 9 -AP9
MELC Q3.5)
Panuto
Ang mga gawaing nakapaloob sa LAS na ito ay para sa Ika-9 linggo ng Q3. Ang
Gawain 1 at 2 ay isasagawa ng mag-aaral para sa unang araw. Ang Gawain 3-4 ay nakalaan
para sa ikalawang araw at ang Gawain 5 bilang huling gawain ay nakatakda sa ikatlong
araw.Ang bahaging repleksiyon ay maaring isagawa sa nakatakdang araw ng ICL.

56
Gawain 1 – SP -TSART!
Panuto: Buuin ang SP (Sektor ng Pananalapi) tsart sa pamamagitan ng pagtukoy ng mga
mahahalagang impormasyon tungkol sa mga bumubuo sa sektor ng pananalapi.
1.
A. Mga
Institusyong 2. 1.
Bangko
3. Specialized 2.
Gov't Banks
1. 3.
2. 1.
3. Pension
B. Mga 2.
Funds
MGA BUMUBUO SA Institusyong Di-
SEKTOR NG Bangko 4. 3.
PANANALAPI
5.
6.
Layunin ng
1. PDIC
1.
2.
C. Mga Regulator
2.
3.
4. 3.
Gawain 2: MAGMATCH TAYO!
Panuto: Hanapin sa hanay B ang inilalarawan sa hanay A. Isulat ang titik ng tamang sagot
sa unang kahon.
SAGOT HANAY A HANAY B

1. Pangunahing tungkulin nito na tustusan A. Rural Banks
ng pondo ang mga proyektong B. Thrift Banks
pangkaunlaran lalo na sa sektor ng C. Pag-IBIG
agrikultura at industriya. Fund
2. Itinatag upang magpautang sa mga taong D. Social
madalas mangailangan ng pera at Security
walang paraan upang makalapit sa mga System
bangko.

57
3. Ito ang nagbibigay ng seguro sa mga E. Pawnshop
kawani ng pribadong kompanya sa oras F. Bangko
ng pangangailangan tulad ng Sentral ng
pagkakasakit at pagretiro. Pilipinas
4. Bangkong itinatag upang mapabuti ang G. Government
kalagayang pangkabuhayan ng mga Service
magsasaka, maliit na negosyante, at iba Insurance
pang mamamayan sa kanayunan. System
5. Nagbibigay ng seguro sa mga kawaning H. Philippine
nagtratrabaho sa mga gobyerno. Deposit
Insurance
6. Pangunahing produkto nito para sa mga Corporation
kasapi ay ang pautang sa pabahay.
I. Insurance
7. Pangunahing institusyon na naglalayong Commission
mapanatili ang katatagan ng halaga ng J. Security and
bilihin at ng ating pananalapi. Exchange
8. Naatasang magbigay-proteksyon sa mga Commission
depositor at tumulong upang K. Kooperatiba
mapanatiling matatag ang sistemang L. Development
pinansyal ng bansa. Bank of the
9. Layuning mapanatiling matatag ang mga Philippines
kompanyang nagseseguro ng buhay ng
tao, kalusugan, mga ari-arian, kalikasan
at iba pa upang mabigyan ng sapat na
proteksyon ang publiko sa pamamagitan
ng mabilisang pagtugon at pagbabayad
ng kaukulang benepisyo at insurance
claims ng mga ito.
10. Pangunahing layunin ng mga bangkong
ito na hikayatin ang mga tao na magtipid
at mag-impok.
Gawain 3: IDEYA KONEK!

A. Panuto: Tukuyin kung nakatutulong o nakasasagabal ang mga sumusunod sa
ekonomiya. NT-kung nakatutulong; NS-kung nakasasagabal.
_____1. Holdapan sa bangko.

_____2. Pagsasara ng mga maliliit na bangko.
_____3. Kumikita ang mga negosyo ng trust companies.
_____4. Pagpapaliban ng pagbabayad ng utang panlabas ng bansa.
_____5. Mabagal na pagproseso ng loan ng GSIS.
_____6. Pagdaragdag ng banking hours.
_____7. Pagtaas ng interes ng mga utang sa bangko.
_____8. Pagdami ng small and medium scale industries na nanghihiram sa ADB.

58
_____9. Pagtaas ng piso laban sa dolyar.
_____10. Dumami ang taong nag-iimpok sa bangko.
B. Panuto: Ngayong nalinang na ang iyong kaisipan tungkol sa mga konsepto ng Sektor ng
Pananalapi, sagutin ang mga katanungan ng buong husay.
1. Mahalaga ba ang bangko sa pag-unlad ng bansa? Bakit mo nasabi?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
2. Paano makatutulong ang isang mag-aaral na tulad mo sa pagpapaunlad ng pagbabangko sa
ating bansa?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
______________________________________________________________________.
Gawain 4: EKO-BALITA ANALYSIS !
Panuto: Basahin ang balita sa ibaba. Suriin at sagutin ang mga pamprosesong tanong.
Usapin tungkol sa pananalapi at pagpapalago ng pera,

dapat na ituro sa mga kabataan.
Panahon na umano para bigyan ng edukasyon ang mga kabataan tungkol sa usaping
pinansiyal at pagpapalago ng kabuhayan, ayon sa isang kongresista.
Sa isang pahayag nitong Martes, sinabi ni Aurora Rep. Juan Edgardo “Sonny” Angara,
na hindi sapat na matuto lamang ang mga mag-aaral at kabataan sa pagbibilang. Sa aspeto ng
pananalapi, makabubuti umano kung matuturuan din sila kung papaano ito mapapalago.
“Mostly, Filipinos grow up without knowledge on how to handle their resources. They
know how to count their money, but rarely know how to make it grow,” puna ni Angara,
chairman ng House committee on higher and technical education.
Dahil dito, inihain ni Angara ang House Bill (HB) No. 490 o ang Financial Literacy
Act of 2012, na naglalayong isulong ang financial literacy programs sa mga pampubliko at
pribadong paaralan. Ayon sa mambabatas, panahon na para suportahan ang mga kabataan sa
usapin ng pananalapi batay na rin sa pinakabagong ulat ng “Fin-Q Survey,” na ang “financial
quotient” ng Pinoy ay nagtala ng all-time high na 52.6 points noong 2011.
Pagpapakita umano ito na dumadami ang mga Pilipino na nag-iimpok ng pera,
namumuhunan at may magandang credit management.
“The results of the Fin-Q survey in the Philippines are very encouraging. Of course,
there’s still more to cover but we can improve our financial quotient as a country by teaching
more of our people how to take charge of their finances and become responsible users of
credit,” paliwanag ng kongresista tungkol sa nasabing pag-aaral ng international financial
services firm na Citi.

59
Sa mga nagdaang survey, ang Pilipinas umano ay nasa below average sa Asia at malayo
sa ibang bansa sa ASEAN. Sa pinakahuling ulat lamang umano nakapagtala ng mataas na
marka ang mga Pinoy.
“Financial literacy is a must in today’s world if Filipinos would really want to have
financial freedom,” ani Angara. “Unfortunately, our school system does not teach our students
and youth about money and personal finance. Our schools teach students numerous subjects
but they don’t teach them how to handle their own money wisely.”
Sa ilalim ng panukalang batas, magkakaloob ang DepEd ng award grants na hindi
hihigit sa Php1 milyon sa mga magpapatupad ng programa tungkol financial literacy courses
o components para sa mga mag-aaral.
Pinagkunan:http://www.gmanetwork.com/news/story/287676/ulatfilipino/balitangpinoy/usapin-tungkol-sa-
pananalapi-at-pagpapalagong-pera-dapat-na-ituro-raw-sa-mga-kabataan retrieved on January 14, 2015
1. Ano ang nilalaman ng balita?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
2. Sumasang-ayon ka ba sa isinasaad ng balita? Bakit?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_______________________________________________________________.
3. Sa iyong palagay, kailan ang tamang panahon upang matutuhan ang konseptong
tinatalakay sa balita? Pangatwiranan.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
______________________________________________________________.
Gawain 5: POSTER MAKING
Panuto: Lumikha ng isang poster na nagpapakita ng mahalagang papel na ginagampanan ng
sektor ng pananalapi bilang isang instrumento sa pagpapatatag ng pambansang ekonomiya.
Iguhit ito sa isang kalahating puting kartolina. Sumangguni sa rubrik bilang gabay.
Rubrik sa Pagpupuntos
Rubrik sa Pagmamarka ng Poster
Pamantayan Deskripsyon Puntos Nakuhang

Puntos
1. Nilalaman Wasto ang impormasyon. Naglalaman ng mga 10
impormasyon tungkol sa kahalagahan ng sektor
ng pananalapi.

60
2. Presentasyon Mahusay na naipapahatid ang mensahe ng 10
kahalagahan ng sektor ng pananalapi.
3.Pagkamalikhain Mahusay ang pagkakalatag ng disenyo at mga 10
larawan na lubhang kaakit-akit sa mga
tumitingin.
KABUUANG PUNTOS 30
Para sa mga Sanaysay/Pamprosesong Tanong

Puntos
5 Magaling ang kawastuhan ng ideya, organisado at malikhain ang
paglalahad ng ideya batay sa paksa
4 Lubhang kasiya-siya ang kawastuhan ng ideya, organisado at
3 Kasiya-siya ang kawastuhan ng ideya, organisado at malikhain
ang paglalahad ng ideya batay sa paksa
2 Hindi gaanong kasiya-siya ang kawastuhan ng ideya, organisado

at malikhain ang paglalahad ng ideya batay sa paksa
1 Dapat pang linangin ang kawastuhan ng ideya, organisado at
Para sa Pagsasakatuparan ng mga Ibang Gawain

Puntos
5 Kung wasto at napunan lahat ng gawain
4 Kung wasto ngunit kalahati lamang ang napunan na gawain
3 Kung wasto ngunit sangkapat lamang ang napunan na gawain

2 Kung kalahati ang mali at napunan na gawain
1 Kung mali lahat ang gawain
Repleksiyon
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

61
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
MGA AKLAT/JOURNALS
Project EASE, Araling Panlipunan IV. PDF Copy of the Department of Education.
Retrieved from https://depedclub.com/grade-9-learners-materials-lm-1st-quarter-deped-club/
Araling Panlipunan Teachers’ Guide.PDF Copy of the Department of Education. Retrieved

from https://www.depedk12.com/2018/02/grade-9-learners-module-and-teachers.html
Curriculum Implementation and Learning Management Matrix (2020). PDF Copy of the
MGA WEBSITES
https://drive.google.com/file/d/0B_Pxt_6aSg4NUDBzZEdVN0w3VEE/view ( please complete
details, author,book/ topic, website, date accessed)
Susi ng Pagwawasto
Gawain 1: Pagpapalalim ng Kaalaman

A. Mga Institusyong Bangko
1. Commercial Banks
2. Thrift Banks
3.Rural Banks
4.Specialized Government Banks
a. Land Bank of the Philippines

62
b. Development Bank of the Philippines
c. Al-Amanah Investment Bank of the Philippines (Al-Amanah)
B. Mga Institusyong Di-Bangko
1. Kooperatiba
2. Pawnshop o Bahay-sanglaan
3. Pension Funds
a. GSIS
b. SSS
c. Pag-IBI Fund
4. Registered Companies
5. Pre-Need
6. Insurance Companies
C. Mga Regulator
1. BSP
2. PDIC
Layunin:
a. Tagaseguro ng deposito
b. Reveiver at liquidiator ng nagsarang bangko
c. Imbestigador
3.SEC
4.Insurance Commission (IC)
Gawain 2
1. L 6. C
2. E 7.F
3. D 8.H
4. A 9.I
5. G 10. B
Gawain 3 A
1. NS 6. NT
2. NS 7. NS
3. NT 8. NT
4. NT 9. NT
5. NS 10. NT
Inihanda ni :
JESTER A. TUKLING
May-akda

63
Pangalan: ________________________________ Lebel: ______
Seksiyon: ________________________________ Petsa: _______
GAWAING PAGKATUTO
PAG-IIMPOK AT PAMUMUHUNAN
Panimula (Susing Pagkatuto)
Ang salapi ay isang pinakaimportanteng salik ng ekonomiya at nagsisilbing

tagapamagitan sa mga prodyuser, konsyumer at kalakal. Ang paggamit ng salapi ay kalakip na
ng pamumuhay araw-araw.
“Ipon Challenge” ito ay naging sikat o tinatawag na trend sa mga mamamayang
Pilipino, mapabata, kabataan at matatanda. Bakit nga ba mahalagang mag-ipon? Ano ang mas
mabuting paglagakan ng pera sa bangko, kooperatiba o sa alkanysa? o di kaya’y mamuhunan
upang umikot ang pera?
Maraming paraan upang mapalago ang salapi, ngunit nasa kakayahan ng isang
indibidwal kung paano mapamahalaan ang salapi. Mag-iimpok ka ba o mamumuhunan? Sa
mga gawain iyong matututunan ang kahalagahan ng pag-iimpok at pamumuhunan.

Napahahalagahan ang pag-iimpok at pamumuhunan bilang isang salik ng ekonomiya.
Gawain 1: Pag-iimpok vs. Pamumuhunan

Panuto: Punan ang Venn Diagram. Ilagay sa loob ng bilog ang pagkakaiba sa kaliwa at
kanang bahagi at sa pinakagitna ay ang pagkakatulad.
Pagpapakahulugan:
Ang pag-iimpok ay
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________
Ang pamumuhunan ay
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
64
Gawain 2: Bangko, Di-Bangko o Alkansya (komiks)
Panuto: Basahin at unawain ang usapan ng dalawang magkaibigan at sagutan ang nasa
pamprosesong tanong.
Maria: bes, bakit parang may problema ka.
Clarita: Nakulangan kasi ang ipon ko sa alkansya ko.
Maria: Saan ka ba nag-iipon?
Clarita: Sa alkansya.
Maria: Kung sa bata pwede ang alkansya pero mas mainam sa banko o kooperatiba
-una, hindi basta-basta mananakaw kasi may seguridad
-may interest ang pera mo kaya kikita ito dahil ginagamit ng banko ang pera mo
para kumita at madadagdagan ang ipon mo
-at saka mas hinihikayat tayong mag-impok sa banko upang iikot ang pera na
nakatutulong sa ekonomiya
Clarita: Sige, samahan mo ako bez at ilalagak ko ang mga naipon kong pera sa banko o
kooperatiba.
Maria 1: Sige para maihanda mo ang mga kakailanganing dokumento
1. Magbigay ng 3-5 mabuting dulot at hindi mabuting dulot sa paggamit ng alkansya at
sa pagbabanko.
2. Bakit mahalagang magkaroon ng ipon ang isang tao? Magbigay ng halimbawa o
sitwasyon.
3. Ihalintulad ang bansa sa tao na nag-iipon, ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng
ipon ng isang bansa?
4. Kung ang isang bansa ay may maraming nag-iipon, ano ang kalagayan ng ekonomiya
at ano ang epekto nito sa pamumuhay ng tao?
5. Bilang isang mag-aaral, bakit dapat matutunang mag-ipon sa murang edad? Kung
ipagpapatuloy ang pag-iipon, ano ang epekto nito sa pamamahala ng iyong salapi?
Gawain 3: Balitaan
Panuto: Basahin at unawain ang balita. Sagutan ang pamprosesong tanong.
$12-B na investment sa bansa nilagdaan sa pagpunta ni Duterte sa China
Umaabot sa $12.16 billion na halaga ng investment ang nakuha ng bansa mula sa China
kaugnay sa pagbisita ni Pangulong Rodrigo Duterte sa nasabing bansa.
Kabilang dito ang ilang mga business investments na may kaugnayan sa petrochemical,
industrial park, infra projects at food production.
Kahapon, ay personal na sinaksihan ng pangulo ang paglagda sa 19 na business agreements
na inaasahang magdadala sa bansa ng 21,165 na mga bagong trabaho.
Sinabi ni Trade Sec. Ramon Lopez na tiniyak ng pangulo sa mga negosyanteng Chinese na
tuloy ang kampanya ng pamahalaan kontra sa katiwalian.

65
Kabilang sa mga kasunduang napirmahan ay ang sa pagitan ng Tranzen Group ng mining
businessman na si Salvador Zamora II at China Power Investment Holding para sa
development ng thermal, hydroelectric at renewable power plants.
Inaasahang aabot sa $2 Billion ang nasabing kasunduan at magbibigay ng dagdag na 1,000
trabaho.
Kabilang sa mga proyekto sa kasalukuyan na katuwang ng bansa ang China ay ang Kaliwa
Dam project (P12.2 billion o $234 million), Chico River Pump Irrigation Project (P4.37
billion), Mindanao Railway project (P128.1 billion), Binondo-Intramuros bridge (P4.61
billion) at Estrella-Pantaleon bridge (P1.37 billion o $26.3 million).
By Den Macaranas April 27, 2019 - 02:26 PM
https://radyo.inquirer.net/176718/12-b-na-investment-sa-bansa-nilagdaan-sa-pagpunta-ni-duterte-sa-china
1. Ano ang paksa ng balita? Ito ba ay nakatutulong sa ekonomiya? Ipaliwanang ang
sagot?
2. Ano-ano ang mga maaaring maidulot nito sap ag-unlad ng bansa?
3. Gaano kahalaga ang pagkakaroon ng dayuhang mamumuhunan sa bansa? Magbigay
ng halimbawa.
4. Paano maaapektuhan ng mga dayuhang mamumuhunan ang mga maliliit na negosyo
o lokal na podukto?
5. Sa pananaw ng isang mag-aaral, gaano kahalaga ang pamumuhunan o pagsisimula ng

negosyo?
Gawain 4: Vice Versa

Panuto: Suriin ang diyagram na nasa ibaba.
*Paano magkaugnay ang dalawa, magbigay ng kahalagahan nito sa dalawang aktor.
Pag-iimpok Pamumuhunan
(Savings) (Investment)
Pamilya Bansa

66
Gawain 5: May Kasabihan
Panuto: Gumawa ng kasabihan tungkol sa pag-iimpok o pamumuhunan. Isulat sa loob ng
kahon ang kasabihan.
Pagpapakahulugan: __________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Pamantayan sa pagatataya
5 na puntos- Nailalahad ang kabuoang diwa at malinaw ang pagpapaliwanag sa mga punto ng
mga katanungan.
4 na puntos- Mahusay ang pagkakalahad ng diwa ngunit hindi buo at naipapaliwanang ang mga
punto ng mga katanungan.
3 na puntos- Nailahad ang diwa at naipaliliwanag ang mga punto ngunit kulang
2 na puntos- Kung sangkapat ang paglalahad ng mga punto ng mga katanungan
1 na punto- Kung mali o walang kaugnayan sa mga katanungan ang sagot
Repleksyon
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

67
Aklat:
Websites
Macaranas, Den, Radyo Inquirer, $12-B na investment sa bansa nilagdaan sa pagpunta ni
Duterte sa China, April 27, 2019 retrieved from
https://radyo.inquirer.net/176718/12-b-na-investment-sa-bansa-nilagdaan-sa-pagpunta-ni-
duterte-sa-china
Inihanda ni:
JOSALIE R. ULEP
May-akda

68

AP 9 LAS Quarter 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

AP 9 LAS Quarter 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

9

Printed by: Curriculum and Learning Management Division

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Competency Page Number

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA

Batayang Impormasyon para sa Mag-aaral

Matapos mong malaman ang mga impormasyon tungkol sa paksang-aralin, ngayon

Panimula: Susing konsepto.

Upang higit na naunawan ang galaw at daloy ng pambansang ekonomiya napakahalaga

Unang Modelo. Ang unang modelo ng pambansang ekonomiya ay naglalarawan ng simpleng

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Ikatlong Modelo. Ang ikatlong modelo ay nagpapakita ng dalawang pangunahing sektor-ang

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Kasanayang Pampagkatuto at Koda:

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Gawain 2: Flip it Right

MGA AKTOR SA PAIKOT NA DALOY BAHAGING GINAGAMPANAN

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Gawain 3: IPANGKAT NATIN

Paggasta Nalilipat Sambahayan Subsidiya

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Gawain 4: Suriin at unawain

Kita sa Pagluluwas Gastos sa Pag-aangkat

2. Papaanong nagkakaroon ng ugnayan ang iba’t ibang sektor ng ekonomiya?

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

1. Ano-anong sektor ang bumubuo sa 1 at 2?

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Ang personal na Makukuha kung ang

Maximum ang Kabuuang kita sa

Tumutukoy sa kabuuang Galaw ng

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

1. Batay sa graph, ano ang kalagayan ng pag-aangkat at pagluluwas ng bansa sa loob ng

2. Bakit hindi maiwasang lumahok sa pag-aangkat at pagluluwas ang pambansang

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Suweldo, Upa, Kita

1. Ano ang kaugnayan ng sambahayan at bahay-kalakal sa paikot na daloy ng ekonomiya?

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

RUBRIK PARA SA ISLOGAN

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

2. Ang gustong gusto kong gawain ay

3. Ang gusto ko pang gawin ay

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Rubrik Para sa Pagbibigay ng Marka sa mga Pamprosesong Tanong at sa

5 points – Kung wasto at napunan ang katanungan ng mga mahahalagang impormasyon

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

NEIL MARC G. TOMAS

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Ayon kay Campbell R. McConell at Stanley Brue sa kanilang Economics Principles,

a. sahod ng mga mangagawa

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Kasanayang Pampagkatuto at koda:

Gawain 1: PAGSUSURI. Suriin ang ipinahihiwatig ng ‘chart’ sa abot ng iyong makakaya at

2. Ano ang naging batayan mo sa pagkompleto ng pangungusap?

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

2. Bakit kailangan sukatin ang economic performance ng isang bansa ?

3. Bakit may mga gawaing hindi kabilang sa pagsukat ng GNI at GDP?

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Isulat ang kasagutan sa kahon sa pagtukoy ng paraan ng pagsukat ng pambansang kita at

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Ekonomiks_Ikasiyam na Baitang. Araling Panlipunan. Unang edisyon 2015

Note: Practice personal protocol hygiene at all times.

Pamprosesong tanong: ( Di naman tanong ito, ano ang panuto ng gawaing