Универзитет Св.

„Кирил и Методиј“ Скопје

Земјоделски факултет Скопје

Семинарска работа по предметот:

На тема:

Економско работење на краварска фарма при

агрокомбинатот „Сандaнски“ Делчево

Ментор: Изработил:
Проф. Др.

Скопје, 2005 година

Sodra`ina

1. Voved……………………………………………………………………….03 str.
2. Formirawe na farmata…………………………………………………04 str.
3. Pradmet na rabota, broj na
vraboteni i kvalifikaciona
struktura ……………………………………………………………………..05 str.
4. Ekonomski pokazateli vo
raboteweto na farmata……………………………………………………..09 str.
5. Zaklu~ok…………………………………………………………………..25 str.
6. Literatura………………………………………………………………..26 str.

2
 1.Voved

Niz vekovite zemjodelstvoto i sto~arstvoto mu obezbeduvale osnovna egzistencija na

naselenieto od ovoj kraj. Proizvodstvoto na po~etokot so drveno ralo i zaprega od volovi a pokasno i
so `elezen plug , se odvivalo na ekstenziven na~in no preku nego naselenieto gi obezbeduvalo
osnovnite namirnici za ishrana a preku volnata i za obleka.
Najmnogu se ~uvale : ovci , kozi , goveda i sviwi a vo pomal broj kowi i magariwa.
Visokite planinski pasi{ta na planinata Golak i Siva Kobila se koristele vo letnite meseci za ispa{a na
dobitokot.
Predanijata i pi{uvanite dokumenti govorat deka , nekoga{ Pijanec bil poznat po
proizvodstvoto na sini slivi. Se odgleduvale i p~eli i se proizveduvalo med. Podocna bilo
zabele`itelno odgleduvaweto na tutun , afion i sl.
Po osloboduvaweto se pravele napori za o`ivuvawe za zemjodelstvoto vo Pijane~ko i se
po~nalo so formirawe na selski rabotni zadrugi , a podocna i so nivno spojuvawe.
Razvojot na zemjodelstvoto vo ova podra~je e usloveno od strukturata na zemji{teto.
Sprema podatocite od 1982 g. strukturata na zemji{teto vo Del~evskata op{tina vo hektari e :

Vkup. Zemjod. Vkupno Oranici Ovo{tarnici

i LozjeLivadi Pasi{ta [umi Neplodni
Povr{. Povr. bav~i
Vo op{tinata 59 932 28 306 16 488 14 652 991 17 837 11 808 26 393 4 224
Op{testven sektor856 789 567 250 317 222 13 525 7
Individualen sektor
32 517 19 016 14 265 12 737 674 17 837 4 705 12 868 633

Vo poslednite nekolku godini mehanizacijata ja zameni sto~nata zaprega vo obrabotkata na

zemji{teto. Zemji{teto vo Del~evsko se obrabotuva so 25 traktori so priklu~na mehanizacija od
op{testveniot sektor i 255 traktori od individualniot sektor. Spored popisot od 1981 g. vo Op{tinata
imalo 45 153 ovci , 5 882 sviwi , 5 365 goveda , 672 kowi i 27 019 `ivina. Brojot na `ivinata naglo se
zgolemuva .
Vo 1961 po rasformiraweto na zemjodelskite zadrugi se formira zemjodelska rabotna
organizacija "Sandanski" koja potoa vo 1967 g. se integrira so ZIK"Ov~e Pole" - Sveti Nikole , a od
1983 g. raboti kako Zemjodelsko - Industriski kombinat "Sandanski" , koj ima osnovni organizacii za
promet, kooperacija i rabotna zaednica. Od oformuvaweto pa se do sega ima postojano zgolemuvawe
na brojot na stru~ni kadri i pro{iruvawe i zgolemuvawe na svoeto proizvodstvo.
Kako glavni granki vo kombinatot se zemeni sto~arstvoto i ovo{tarstvoto . Taka "Sandanski "
raspolaga so farmi so kapacitet od 15 000 sviwi za goewe , kravarska farma za 160 kravi i stado od
330 ovci. Golem del od svoite povr{ini gi ima zasadeno so ovo{ni stebla. So jabolka ima zasadeno
okolu 200 hektari , so vi{ni 80 hektari , {ipci 5 hektari i kapini 3 hektari .
Preku kooperacija so individualnite zemjodelski proizvoditeli Kombinatot nastojuva da go
pro{iri sto~arstvoto i ovo{tarstvoto i vo individualniot sektor .
Pokraj sistemot za navodnuvawe na svoite ovo{ni nasadi "Sandanski"ima izgradeno i kanalska
mre`a preku koja po sistem na pumpi od R.Bregalnica mo`e da navodnuva 500 hektari obrabotliva
zemji{te vo Del~evsko pole.
Za ~uvawe na odredeni proizvodi kombinatot ima izgradeno ladilnik so kapacitet od 3 000
toni , a za su{ewe ima izgradeni i su{ara. Preku osnovnata organizacija "Sandanski" go snabduva
naselenieto vo gradot so leb, mleko , meso , sirewe i drugi proizvodi.
Me|utoa vo posledive nekolku godini "Sandanski" e vo te{ka finansiska kriza i so negovoto
is~eznuvawe op{tinata gubi mnogu.

2. Formirawe na farmata
3
 Dene{niot POS ZIK"Sandanski"-Del~evo ima mo{ne bogat istoriski razvoj. Imeno , kako
edna od najstarite organizacii vo Republikata od oblasta na zemjodelstvoto , svojot razvoj go
zapo~nuva vo 1948 g. Kombinatot ima svoj razvoj ,koj vo sonova pominal niz 5 (pet) razvojni etapi
i toa :1948-1960 ; 1961g.-1966g. ; 1967g.-1982g.;1983 g.-1995 g. i od 1996 g. do sega{nata etapa
od negoviot razvoj.
Po~etokot na ovaa organizacija e povrzan so formirawe na zemjodelsko ogledno dobro
"Petra{evec" - Del~evo koe e osnovano so akt za osnovawe od 01.01.1948 g. , koe raspolagalo so
mo{ne skromen zemji{en fond, vo osnova nacionaliziran i kupen od turskoto naselenie koe se
iseluvalo vo R.Turcija.
Periodot na opstojuvawe na ova zemjodelsko dobro do 1960 g. se odlikuvalo so mo{ne
ekstenziven razvoj na zemjodelskoto proizvodstvo i sto~arewe vo pomal obem. Dvaesetina
vraboteni so sezonsko zgolemuvawe na ovoj broj na rabotnici , gi vr{ele rabotite {to proizleguvale
od negovata dejnost. Vo ovoj period ne mo`e da se zboruva za nekoja posebna opremenost ili pak za
investicionen ciklus.
Vo periodot od 1961 g. do 1966 g. doa|a do zgolemuvawe na zemji{niot fond i se zgolemuva
sto~niot fond preku odgleduvawe na kravi i sviwi. Iako vo ovoj period ne mo`e da se zboruva
investicioni vlo`uvawa, sepak preku izgradbata na silos za dobito~na hrana i drugi pomali
kapaciteti , se nasetuva potreba od takov zafat. Za odbele`uvawe e deka na 06.03.1961g.
zemjodelskoto ogledno dobro so akt na op{tina Del~evo se preregistrira i prerasnuva vo
Zemjodelsko stopanstvo "Sandanski"- Del~evo od koga go nosi i postojanoto ime.
Periodot od 1967 g. do 1982 g. e karakteristi~en so pogolemi investicioni vlo`uvawa .
Izgradena e poluavtomatska pekara , koja vo 1982 go zgolemila kapacitetot na 8 000 leba dnevno ,
izgradena e i sviwarska farma so kapacitet od 5 000 goeni sviwi godi{no , podignat e i nasad na
jabolka na 164 hektari i vi{nov nasad na 80 hektari so {to se sozdadoa uslovi za izgradba na ladilnik
so kapacitet od 3 000 tona i izgradba na su{ara na baza na sina sliva od 18 000 kilogrami dnevno.
Vo ovoj period doa|a i do zgolemuvawe na brojot na vraboteni , osobeno na kvalifikuvana rabotna
raka.
Vakviot razvoj predizvika nova organizaciona postavenost na Kombinatot so {to se izvr{i
usoglasuvawe so Zakonot za zdru`en trud i od 01.01.1979 g. od pogon 10 vo sostavot na ZIK"Ov~e
Pole " - Sveti Nikole se transformira vo OOZT"Sandanski"-Del~evo i OOZT"Kooperacija"-
Del~evo. Vo toa vreme kako pogolem investicionen zafat e klanicata vo sostavot na
OOZT"Kooperacija" - Del~evo so prodol`uvawe na investicioniot ciklus vo narednata 1980 g. koga
se pro{iri postoe~kata sviwarska farma od 5 000 na 15 000 goeni sviwi godi{no.
Periodot od 1983 g. do 1995 g. e karakteristi~en , vo po~etokot so najgolem rast , za potoa
proizvodstvoto postojano da opa|a i na krajot na 1996 g. kombinatot e staven vo ste~aj.
Od 01.01.1983 g. dvete OOZT"Kooperacija" i OOZT "Sandanski" - Del~evo se izdvoija od
ZIK"Ov~e Pole " i kako rabotna organizacija so tri osnovni organizacii i toa OOZT"Napredok ",
OOZT "Promet "i OOZT "Kooperacija" se izvr{i nova organizaciona postavenost so raspored na
kapacitetite so zaedni~ki slu`bi koi gi koordiniraat OOZT vo sostavot na Rabotnata organizacija
"Sandanski" - Del~evo . Vakvata organizaciona postavenost egzistira{e do 1986 g. koga po pat na
referendum se ukinaa osnovnite organizacii i se registriraa vo Pretprijatie vo op{testvena
sopstvenost Zemjodelsko-industriski kombinat "Sandanski"-Del~evo.
Vo ponovata etapa od svijot razvoj , odnosno periodot od 1996 g. kombinatot raboti vo
uslovi na ste~aj pri {to zemjodelskoto i sto~arskoto proizvodstvo se nezna~itelni , ovo{nite nasadi
iskopani , ladilnikot , mlinot i pekarata ne se koristat ili pak epizodno se koristat i trgovskite i
ugostitelskite kapaciteti se dadeni pod naem.
Na 03.09.1998 g. ste~ajot e prekinat , sozdavajki uslovi za nu`na transformacija , preku
prethodno sanirawe i reorganizirawe na kombinatot - kako pretprijatie dol`nik.
Dominantnata dejnost na kombinatot e Zemjodelskoto proizvodstvo koe se odviva na 850
hektari zemjodelski obrabotliva povr{ina so potrebna infrastruktura , objekti i mehanizacija za
obrabotuvawe na zemjodelskoto proizvodstvo. Po zapiraweto za ste~ajnata postapka od 1998 g.
kako organ na upravuvawe so kombinatot e postaven Upraven odbor od Odborot na doveriteli .

4
 Sega{nata sostojba vo kombinato e mnogu te{ka . Vrabotenite li~nite dohodi gi primaat vo vid na
potvrdi koi mo`at da gi koristat samo vo prodavnicite na "Sandanski". Ve}e e zapo~nato i so
otpu{tawe na vrabotenite i so rasproda`ba na sto~niot fond.

3. Predmet na rabota , mehanizaciona opremenost , broj na vraboteni i kvalifikaciona

struktura.

3.1.a. Proizvodni nasoki , kapacitet i koli~ina na proizvodstvo.

Proizvodstvoto na poledelski , gradinarski, fura`ni i

industriski kulturi , proizvodstvo i prerabotka na semenski
materijali , proizvodstvo na site vidovi na ovo{je so
isklu~ok na grozje , prerabotka i konzervirawe na
zemjodelski proizvodi , proizvodstvo i prerabotka na bra{no
, leb , odgleduvawe na siten i krupen dobitok , proizvodstvo
na sto~na hrana , promet na golemo i malo , otkup i prod`ba
na zemjodelski proizvodi od kooperacija , otkup i proda`ba
na `iva stoka i sto~arski proizvodi .
Planirano Ostvareno
Vkupno 843 843
zemjod .povr{.
Oranici i bav~i 343 343
Livadi 19 19
Lozovi nasadi 10 10
Ovo{ni nasadi 192 192
[umi 60 60
Pasi{ta 212 212
Neplodni 7 7

Od pregledot na strukturata na povra{inite se gleda deka OOZT"Sandanski" raspolaga so

vkupno zemjodelski povr{ini od 843 hektari koja povr{ina od 1980 g. se predviduva da se zgolemi
za u{te 200 hektari povr{ina {to }e bide otkupuvana od individualnite proizvoditeli.
Razvojot na sviwarstvoto uslovuva i proizvodstvo na koncentrat pri {to }e bidat anga`irani del
od povr{inite za proizvodstvo na potrebnite kulturi.
Od vkupnite povr{ini pod sistem na navodnuvawe se 202 hektari i toa ovo{ni nasadi.

Pregled na proizvodstvoto na kulturi 2002-2003g.

Kultura Hektari Vkupno Prose~no po he.
proizvodstvo 2002g. 2003g.
P~enica 96 400 200 3 060 3 898

Slama od p~enica 96 86 000 955 955

5
 ' R` zrno 7 16 300 2 437 2 220

Slama od ' R` 7 4 200 900 600

Sto~en gra{ok 98 Zelena masa

Od pregledot se gleda deka prose~niot prinos na p~enicata po edinica povr{ina e 9% kako

rezultat na zgolemenite agro-tehni~ki merki i povolnite klimatski uslovi.Se zabele`uva
zgolemuvaweto na prinosite po edinica povr{ina i na drugite zemjodelski kulturi : ' R` ta so 8,7% i
dr.

Vid na Koli~ina
dobitokot 2002g. 2003g.
Kravi 44 46
Junici 83 70
Teliwa / /
Vkupno 127 116

Od pregledot se gleda deka brojot na kravite e zgolemen za 2 (dve ) grla , kaj junicite e
namalen za 13 grla . Zgolemuvaweto na brojot na kravite e izvr{eno od sopstvenoto stado.
Pregled na objekitte po m2

Objekti za Kapacitet Skladi{ni kapaciteti edini.m. kapacitet

smestuvawe.
Kravarnik 160 silosi m.2 720m.2

Sviwarnik 15 000 magacin m.2 2 000 m.2

Tov na juniwa 150 gara`i m.2 800 m.2

Ov~arnik 500 / /

Kapacitetot na kravarskata i sviwarskata farma e gore navedeniot , me|utoa realnata

sostojba e namaluvawe na kravite i tovot na juniwa na 44 kravi i 50 juniwa.
Ov~arnikot e napu{ten dodeka goeweto na sviwite e prili~no vo razmeri so kapacitetot.
Ova se dol`i pred se na nemo`nosta na upravniot odbor da se snajde vo novo nastanatite pazarni
uslovi i nedostigot na hrana t.e. koncentrat i sto~no bra{no (krvno , koskeno i ribino bra{no.).

3.1.b. Mehanizaciona opremenost na farmata

.
Mehanizacionata opremenost na farmata se sostoi od : traktori so priklu~na ma{ini i
kombajni. So ovaa mehanizaciona opremenost ne se slu`i samo farmata , tuku taa e i dostapna na
individualnite zemjodelski proizvoditeli. Vo sklopot na ovaa opremenost se i izgradenata
kanalizaciona mre`a i kanalite za navodnuvawe koi ja koristat vodata na Bregalnica . Vo slednava
tabela e prika`ana mehanizacijata i priklu~nite ma{ini vo kravarskata farma pri OOZT"Sandanski" -
Del~evo:

6
Traktori 2002 2003

Traktori BIT 70 2 2

Zetor -Super 50 ks 2 2

Ferguson 35 ks 2 2

Drugi traktori 8 8

Vkupno 14 14

Kombajni / /

-`ito kombajni 4 5
" ZMAJ" 780
--silo kombajni 1 1

Prikolki od 5 tona 3 3

Prikolki od 3 tona 4 4

Vle~ni plugovi 10 10

Plugovi hidrauli~ni 1 1

Ostanati plugovi 2 2

@ito-redosealki 1 1

Ravna~ki RK-38 1 1

Zapra{uva~i 2 2

Cisterni za mleko 2 2

\ubre-rastura~i 2 2

Tawira~i te{ki 4 4
"XOND"
Sinxeresti brani 2 2

Prskalici 1 1
"Morava"
Cisterni nosa~i 5 5

Patni~ki vozila 3 3

7
 Xipovi 1 1

Avtobusi 1 1

Kamion "TAM" 2 2

Kamion-Fri`ider 2 2

OOZT "Sandanski"-Del~evo vo poslednive nekolku godini , nedovolno vlo`uva vo

opremuvaweto na ma{inskiot park, taka {to , vo kolku za narednite 3-4 g. ne gi obnovi orudijata za
rabota ne }e mo`e da go prodol`i proizvodstvoto so isto tempo.

3.2. Broj na vraboteni i kvalifikaciona struktura

Vkupniot broj na vraboteni vo OOZT"Sandanski " - Del~evo iznesuvo 200 vraboteni . Tie se
raspredeleni vo poodelni proizvodni granki (sto~arstvo , ovo{tarstvo , poljodelstvo , pekari ,
klanica , ladilnik , su{ari , ugostitelstvo i knigovodstvo).
Od niv, 17 se so visoko obrazovanie , 22 se so vi{o obrazovanie , 70 se so sredno dodeka
ostanatite se polukvalifikuvana i nekvalifikuvana rabotna raka.
Onie so visoko obrazovanie , 4 se sto~ari-agronomi, 4 poljodelci-agronomi , 2 se
ekonomisti , 1 pravnik , 3 se ma{inski in`injeri i 3 se agronomi ovo{tari.
Sepak ovaa sostojba so brojot na vraboteni e realna samo za ovoj moment , bidejki kako {to
znaeme OOZT"Sandanski"-Del~evo e vo te{ka ekonomska sostojba i brojot na vraboteni , bez
razlika dali se so visoko, vi{o ili sredno obrazovanie mo`e vo sekoj moment da se namali t.e. da
dojde do otpu{tawe na odreden broj vraboteni.
Ovaa merka na otpu{tawe se prevzema zaradi namaluvaweto na tro{ocite , pred se direktnite
tro{oci (bruto plati ) so {to se misli deka stopanstvoto }e mo`e da se izvle~e od momentalnata
sostojba vo koja se nao|a.

4. a. Ekonomski pokazateli vo raboteweto na farmata za 2002 g.

Ekonomskite pokazateli koi }e gi prika`eme vo ponatamo{noto izlagawe }e ni ovozmo`at da gi

sogledame momentalnite zbidnuvawa i ekonomskata kriza koja momentalno e prisutna vo
kravarskata farma pri Agrokombinatot OOZT"Sandanski" - Del~evo . Del od ovie podatoci }e gi
prika`eme i tabelarno.

Vlez Izlez
01.01 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
64 / / 64 / / 05 05 59

Juini~ki
1-2g. 09 / / 09 / / 01 01 08

8
Teliwa
m. 31 02 / 33 / / 04 04 29
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 43 04 / 47 / / / / 47

Vlez Izlez
01.02 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
59 / / 59 / / 09 09 50

Juini~ki
1-2g. 08 / / 08 / / / / 08

Teliwa
m. 29 02 / 31 / / 03 03 28
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 47 02 / 49 / / 01 01 48

Vlez Izlez
01.03 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
50 / 01 51 / 03 / 03 48

Juini~ki
1-2g. 08 / / 08 / / 01 01 07

Teliwa
m. 28 / 02 30 / / 04 04 26
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 48 / 04 52 / / / / 52

Vlez Izlez
01.04. Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
48 02 / 50 / / 06 06 44
Juini~k
i 07 / 15 22 / / 02 02 20
1-2g.
Teliwa
m. 26 02 / 28 / 06 / 06 22
do 1 g.
Teliwa
`. 52 01 / 53 / 15 / 15 38
do 1 g.
Vlez Izlez
01.05. Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na

9
 mladi star. kraj.
Kravi
44 / 01 45 01 / 04 05 40

Juini~ki
1-2g. 20 / / 20 / 01 / 01 19

Teliwa
m. 22 02 / 24 / / 02 02 22
do 1 g.
Teliwa
`. 38 01 / 39 / / / / 39
do 1 g.
Vlez Izlez
01.06 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
40 / / 40 / / 01 01 39

Juini~ki
1-2g. 19 / / 19 / / / / 19

Teliwa
m. 22 02 / 24 / / 03 03 21
do 1 g.
Teliwa
`. 39 01 / 40 / / / / 40
do 1 g.

Vlez Izlez
01.07 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
39 / / 39 / / 02 02 37

Juini~ki
1-2g. 19 / / 19 / / / / 19

Teliwa
m. 21 03 / 24 / / 02 02 22
do 1 g.
Teliwa
`. 40 01 / 41 / / / / 41
do 1 g.
Vlez Izlez
01.08 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
37 / 03 40 / / 04 04 36

Juini~ki
1-2g. 19 / 01 20 / 03 / 03 17

Teliwa
m. 22 01 / 23 / / 02 02 21
do 1 g.

10
Teliwa
`. 41 04 / 45 / 01 / 01 44
do 1 g.
Vlez Izlez
01.09 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
36 / / 36 / / 02 02 34

Juini~ki
1-2g. 17 / / 17 / / / / 17

Teliwa
m. 21 01 / 22 / / / / 22
do 1 g.
Teliwa
`. 44 01 / 45 / / / / 45
do 1 g.

Vlez Izlez
01.10 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
34 / 02 36 / / 02 02 34

Juini~ki
1-2g. 17 / 10 27 / 02 / 02 25

Teliwa
m. 22 01 / 23 / / / / 23
do 1 g.
Teliwa
`. 45 02 / 47 / 10 01 11 36
do 1 g.
Vlez Izlez
01.11 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
34 / 03 37 / / / / 37

Juini~ki
1-2g. 25 / / 25 / 03 / 03 22

Teliwa
m. 23 03 / 26 / / 04 04 22
do 1 g.
Teliwa
`. 36 02 / 38 / / / / 38
do 1 g.
Vlez Izlez
01.12 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2002.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
11
Kravi
37 / / 37 / 01 / 01 36

Juini~ki
1-2g. 22 / / 22 / / / / 22

Teliwa
m. 22 03 / 25 03 02 / 05 20
do 1 g.
Teliwa
`. 38 / / 38 / 01 / 01 37
do 1 g.

Pregled na dobieno i prodadeno mleko po denovi za mesec Januari.

Data Vkupno teliwa za Kujna Sirewe Prodadeno

napojuvawe farma vo M.Kamenica
01.01.2002g. 41 48 5 400
02.01.2002g. 42 48 5 380
03.01.2002g. 42 54 5 380
04.01.2002g. 43 54 5 390
05.01.2002g. 43 54 5 400
06.01.2002g. 43 54 5 400
07.01.2002g. 44 54 5 430
08.01.2002g. 44 54 5 310 120
09.01.2002g. 44 54 5 290 120
10.01.2002g. 44 54 5 440
11.01.2002g. 44 42 5 430
12.01.2002g. 44 42 5 390
13.01.2002g. 44 42 5 410
14.01.2002g. 44 42 5 400
15.01.2002g. 44 42 5 200 160
16.01.2002g. 44 42 5 400
17.01.2002g. 44 48 5 410
18.01.2002g. 44 48 5 360
19.01.2002g. 44 48 5 430
20.01.2002g. 44 48 5 360
21.01.2002g. 44 48 5 400
22.01.2002g. 44 48 5 220 160
23.01.2002g. 45 54 5 380
24.01.2002g. 46 54 5 360
25.01.2002g. 46 60 5 400
26.01.2002g. 46 60 5 390
27.01.2002g. 46 60 5 400
28.01.2002g. 46 60 5 200 160
29.01.2002g. 46 60 5 380

30.01.2002g. 46 60 5 340
31.01.2002g. 46 60 5 400
Prosek...... 45l 1 608l 155l 11 480l 720l

Vkupno mleko za mesec januari 2002g. e 13 963 l.

Prose~no dobieno mleko po meseci za 2002g.

Data Kravi Teliwa za napoj. Kujna Sirewe Mak. Vkupno

farma Kamenica

12
01.02.do28.02 36l 1 746l 140l 9 245l 640l 11 771l
2002g.
01.03.do31.03 38l 2 208l 155l 10 290l 600l 13 253l
2002g.
01.04.do30.04 36l 1 878l / 9 840l 240l 11 958l
2002g.
01.05.do31.05 27l 1 944l / 9 250l 120l 11 314l
2002g.
01.06.do30.06 30l 1 554l / 11 170l / 12 724 l
2002g.
01.07.do31.07 28l 1 632l / 11 650l / 13 282l
2002g.
01.08.do31.08 29l 2 028l / 10 300l / 12 328l
2002g.
01.09.do30.09 30l 1 668l / 6 865l / 8 531l
2002g.
01.10.do31.10 26l 1 038l / 7 030l / 8 064l
2002g.
01.11.do30.11 29l 1 146l / 8 280l / 9 426l
2002g.
01.12.do30.12 30l 1 368l / 10 950l / 12 318l
2002g.

Prose~no : 32l 1 652l 38l 9 696l 193l 11 578l

Specifikacija na oteleni i prodadeni grla vo kravarskata farma vo AK"Sandanski"-Del~evo po

meseci za 2002g.

Data Pari

01.01.do31.01.2002g. 289 120 den.

01.02.do28.02.2002g. 337 320 den.

01.03.do31.03.2002g. 206 570 den.

01.04.do30.04.2002g. 340 675 den.

01.05.do31.05.2002g. 183 100 den.

01.06.do30.06.2002g. 130 400 den.

01.07.do31.07.2002g. 154 600 den.

01.08.do31.08.2002g. 183 250 den.

01.09.do30.09.2002g. 74 410 den.

01.10.do31.10.2002g. 68 250 den.

01.11.do30.11.2002g. 170 525 den.

01.12.do31.12.2002g. 153 260 den.

Vkupno........................................: 2 265 080 den.

13
 Vkupen prosek

Godi{no Meso Pari Prose~na

cena
Vkupno 30 142 kg. 2 265 080 den. 75 den.

Uginati grla po kategorii

Pari Kilogrami

Krava 1 (edna) 26 400 den. 440 kg .

Tele 3 (tri) 67 200 den. 746 kg.
Vkupno 4 (~etiri) 93 600 den. 1 186 kg.

Presmetka za 2002 g.

Prihodi (mleko , meso)

- Vkupno mleko za sirewe 116 370 l

- Potrebno mleko za 1 kg. sirewe - 8 l
- Vkupno sirewe za 2002 g. 14 546 kg.
- Cena na 1 kg. sirewe 180 den
14 546 po 180 den e 2 618 280 den
Vkupno ............... 2 618 280 den

Godi{no za meso 2002 g.

Vkupno meso Pari Prose~na cena

30 142 2 265 080 75 den

Mleko...............2 618 280 den.

Meso.............. + 2 265 080 den.
Vkupno...........: 4 883 360 den .

Rashodi

Ishrana na kravi Prose~no za 2002 g.44 kravi

Koncentrat

-44 kravi po 365 dena se 16 060 hranidbeni denovi

-16 060 hranidbeni denovi po 5 kg. koncentrat e 80 300 kg. koncentrat
-80 300 kg. koncentrat po 15 den. e 1 204 500 den.

Lucerka

-44 kravi po 365 dena se 16 060 hranidbeni denovi.

-16 060 hranidbeni denovi po 5 kg. lucerka e 80 300 kg. lucerka
14
 -80 300 kg. lucerka po 6 den . e 481 800 den.

Sila`a

-44 kravi po 183 dena se 8 052 hranidbeni denovi.

-8 052 hranidbeni denovi po 6 kg. dnevno e 281 820 kg.
-281 820 kg. po 1 den . e 281 820 denari.

Zelena masa

-44 kravi po 183 dena se 8 052 hranidbeni denovi.

-8 052 hranidbeni denovi po 6 kg. se 48 312 kg.
-48 312 kg. po 0,7 den . se 33 818 denari.

1 204 500
+ 481 800
+ 281 820
+ 33 818
Vkupno........ : 2 001 938 denari.

Junu~ki od 1-2 g. , Teliwa m. do 1 g., Teliwa `. do 1 g.

Prose~no za 2002 g.

-83 grla po 365 dena se 30 295 hranidbeni denovi.

Slama

-30 295 hranidbeni denovi po 3 kg. se 90 885 kg.

-90 885 kg. po 1 den. se 90 885 denari.

Livadsko seno

-30 295 hranidbeni denovi po 3 kg. se 90 885 kg.

-90 885 kg. po 3 den. se 171 655 denari.

Koncentrat

30 295 hranidbeni denovi po 2,5 kg, se 75 738 kg

-75 738 kg. po 15 den. se 1 136 070 denari.

Rezanci

30 295 hranidbeni denovi po 2 kg . rezanca se 60 590 kg.

60 590 kg. po 10 den . se 605 900 denari.

Plati na rabotnici vo kravarskata farma

Vkupno 10 vraboteni

Bruto / Neto 10 000 mese~na plata

10 000 po 12 meseci se 120 000 den. po 10 vraboteni se 1 200 000 denari.

15
 Drugi tro{oci

Potro{ni materijali................... 464 360 den.

Potro{ena energija....................... 32 608 den.
Tro{oci za rezervni delovi........ 10 238 den.
Odr`uvawe na osnovni sredstva.. 6 582 den.
Drugi proizvodni uslugi............... 12 283 den.
Amortizacija.................................... 823 728 den.
Ishrana.............................................. 4 107 448 den.
Zdrastveno-veterinarni uslugi... 32 800 den.
Bruto plati....................................... 1 200 000 den.
Upravni i drugi tro{oci.............. 118 238 den.
Interni uslugi................................. 26 500 den,
Uginati grla po kategorii............ 93 600 den.
Vkupno................................................. 6 901 885 den.
Razlika ............................... ; 6 901 885 den.
- 4 883 360 den.
- 2 018 525 den.

4.b.Ekonomski pokazateli vo raboteweto na

farmata za 2003 g.

Gre{kite {to se pravea i povtoruvaa od aktuelnoto rakovodstvo na farmata niz celata 2002
g. , se prodol`ija i prodlabo~ija i vo narednata 2003 g. Iako se pravea napori , sepak najgolemiot
problem, nabavkata na hrana , ne se razre{i taka da lo{ata ekonomska sostojba se prodlabo~i i vo
narednata 2003 g. {to mo`eme da go zaklu~ime preku narednite tabelarni viduvawa

Vlez Izlez
01.01 . Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
2003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
36 / 06 42 / / / / 42

Juini~ki
1-2g. 22 / / 22 / 06 / 06 16

Teliwa
m. 20 05 / 25 / / / / 25
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 37 05 / 42 01 / / 01 41

Vlez Izlez

16
01.02 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
42 / 01 43 / / / / 43

Juini~ki
1-2g. 16 / / 16 / 01 01 02 14

Teliwa
m. 25 01 / 26 / / 01 01 25
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 41 / / 41 / / / / 41

Vlez Izlez
01.03 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
43 / 01 44 / / / / 44

Juini~ki
1-2g. 14 02 / 14 / 01 / 01 13

Teliwa
m. 25 / / 27 01 / / 01 26
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 41 / / 41 01 / 01 02 39

Vlez Izlez
01.04 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
44 / / 44 / / / / 44

Juini~ki
1-2g. 13 / 05 18 / / 02 02 16

Teliwa
m. 26 02 / 28 / / / / 28
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 39 01 / 40 / 05 / 05 35

Vlez Izlez
01.05 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
44 / 03 47 / / / / 47

17
Juini~ki
1-2g. 16 / 10 26 / 03 01 04 22

Teliwa
m. 28 02 / 30 / / 04 04 26
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 35 03 / 38 / 10 / 10 28

Vlez Izlez
01.06 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
47 / / 47 / / 01 01 46

Juini~ki
1-2g. 22 / / 22 / / 03 03 19

Teliwa
m. 26 / / 26 / / 03 03 23
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 28 / / 28 / / / / 28

Vlez Izlez
01.07 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
46 / / 46 / / 03 03 43

Juini~ki
1-2g. 19 / 08 27 / / 02 02 25

Teliwa
m. 23 / / 23 / / 04 04 19
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 28 / / 28 / 08 / 08 20

Vlez Izlez
01.08 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
43 / 06 49 / / / / 49

Juini~ki
1-2g. 25 / / 25 / 06 / 06 19

Teliwa
m. 19 07 / 26 / / / / 26
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 20 01 / 21 / / / / 21

Vlez Izlez
18
01.09 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
49 / 01 500 / / / / 50

Juini~ki
1-2g. 19 / / 19 / 01 / 01 18

Teliwa
m. 26 03 / 29 / / / / 29
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 21 01 / 22 / / / / 22

Vlez Izlez
01.10 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
50 / 02 52 / / / / 52

Juini~ki
1-2g. 18 / / 18 / 02 / 02 16

Teliwa
m. 29 01 / 30 / / 02 02 28
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 22 04 / 26 / / / / 26

Vlez Izlez
01.11 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
52 / 02 54 / / 01 01 53

Juini~ki
1-2g. 16 / 08 24 / 02 / 02 22

Teliwa
m. 28 01 / 29 / / 02 02 27
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 26 03 / 29 / / 08 08 21

Vlez Izlez
01.12 .2 Sost. Prip Prev. Vkup Lips Prev Prod Vkupn Sost.
003.g. na po~et. loden od no ani vo `ivi o na
mladi star. kraj.
Kravi
53 / 03 56 / 02 / 02 54

Juini~ki
1-2g. 22 01 / 23 01 02 / 03 20

19
 Teliwa
m. 27 / 02 29 / 01 02 03 26
do 1 g.
Teliwa `.
do 1 g. 21 / / 21 / / 02 02 19

Pregled na dobieno i prodadeno kravjo mleko vo litri od 01.01.2003g. do 01.12.2003 g.

Prose~no po meseci

Data Kravi Teliwa za Sirewe Vkupno

napojuvawe
01.01.do31.01 36l 1 308 13 570l 14 878l
2003g.
01.02.do28.02. 36l 1 530l 13 250l 14 780l
2003g.
01.03.do31.03. 36l 1 120l 13 130l 14 250l
2003g.
01.04.do30.04. 40l 1 026l 13 990l 15 016l
2003g.
01.05.do31.05. 41l 1 194l 15 560l 16 754l
2003g.
01.06.do30.06. 40l 1 206l 15 000l 16 206l
2003g.
01.07.do31.07. 37l 834l 12 800l 13 634l
2003g.
01.08.do31.08. 37l 494l 12 635l 13 129l
2003g.
01.09.do30.09. 42l 1 912l 14 760 l 16 672l
2003g.
01.10.do31.10. 44l 2 478l 12 420l 14 898l
2003g.
01.11.do30.11. 44l 2 048l 11 730l 13 778l
2003g.
01.12.do30.12. 43l 1 980l 10 820l 12 800l
2003g.
Prose~no 40l 1 428l 13 305l 14 733l

Specifikacija na oteleni i prodadeni grla vo kravarskata farma vo AK"Sandanski"-Del~evo po

meseci za 2003 g.

Data Pari

01.01. do 31.01.2003g. 25 200 den.

01.02. do 28.02.2003g. 119 700 den.

01.03. do 31.03.2003g. 5 600 den.

01.04. do 30.04.2003g. 111 780 den.

01.05. do 31.05.2003g. 179 370 den.

01.06. do 30.06.2003g. 235 300 den.

01.07. do 31.07.2003g. 318 250 den.

20
01.08. do 31.08.2003g. /

01.09. do 30.09.2003g. /

01.10. do 31.10.2003g. 58 980 den.

01.11. do 30.11.2003g. 98 350 den.

01.12. do 31.12.2003g. 128 200 den.

Vkupno.....................................: 1 255 530 den.

Godi{no za 2003 g.

Meso Pari Prose~na cena

14 829 kg. 1 255 530 den. 85 den.

Uginati grla po kategorii

Tele m . 280 kg. 25 200 den .

Tele m . 70 kg. 5 600 den .

Tele ` . 200 kg. 18 000 den .

Vkupno 550 kg. 48 800 den.

Presmetka za 2003 g.

Prihodi (Mleko,Meso)

- Vkupno mleko za sirewe 159 660 l

- Potrebmo mleko za 1kg. sirewe -7 l
- Vkupno sirewe za 2003g. 22 809 kg.
- Cena na ~inewe na 1 kg. sirewe e 180 den.
- 22 809 kg. sirewe po 180 den . e 4 105 620 den.
Vkupno............................... : 4 105 620 den.

Godi{no meso za 2003 g.

Vkupno meso Pari Prose~na cena

14 829 kg. 1 255 530 den. 85 den.

21
 Mleko ................................................. : 4 105 620 den.
Meso....................................................:+1 255 530 den.
Vkupno................................................: 5 361 150 den.

Rashodi

Ishrana na kravi Prose~no za 2003 g. 46 kravi.

Koncentrat

-46 kravi po 365 dena se 16 790 hranidbeni denovi.

-16 790 hranidbeni denovi po 5 kg. koncentrat se 83 950 kg. koncentrat
-83 950 kg. koncentrat po 15 den . se 1 259 250 den.
Lucerka

-46 kravi po 365 dena se 16 790 hranidbeni denovi

-16 790 hranidbeni denovi po 5 kg. lucerka se 83 950 kg . lucerka
-83 950 kg. lucerka po 6 den. se 503 700 den.

Sila`a

-46 kravi po 183 dena se 8 418 hranidbeni denovi.

-8 418 hranidbeni denovi po 30 kg . se 252 540 kg . sila`a
-252 540 kg . po 1 den. se 252 540 den.

Zelena masa

-46 kravi po 183 dena se 8 418 hranidbeni denovi .

-8 418 hranidbeni denovi po 6 kg . zelena masa se 50 508 kg . zelena masa.
-50 508 kg zelena masa po 0,7 den . se 35 356 den .

Vkupno........................................... : 2 050 846 den.

Juni~ki 1-2 g. , Teliwa m . do 1 g. , Teliwa `. do 1 g.

Prose~no za 2003 g. 70 grla

Dnevni potrebi:
3 kg. slema;
3 kg. livadsko seno;
2,5 kg. koncentrat ;
2 kg. rezanci.

70 grla po 365 dena se 25 550 hranidbeni denovi.

Slama

-25 550 hranidbeni denovi po 3 kg. slama se 76 650 kg. slama

-76 650 kg. slama po 1 den . se 76 650 den.

Livadsko seno

22
-25 550 hranidbeni denovi po 3 kg. livadsko seno se 76 650 kg . livadsko seno
-76 650 kg . livadsko seno po 3 den . se 229 950 den.

Koncentrat

-25 550 hranodbeni denovi po 2,5 kg. kuncentrat se 63 875 kg. kuncentrat.
-63 875 kg . kuncentrat po 15 den . se 958 125 den.

Rezanca

-25 550 hranidbeni denovi po 2 kg . rezanci se 51 100 kg.

-51 100 kg. rezanci po 10 den se 511 000 den.

Vkupno .................................................... : 1 775 725 den.

Drugi tro{oci

Potro{ni materijali 420 823 den.

Potro{ena energija 34 250 den.
Tro{oci za rezervni delovi 11 128 den.
Odr`uvawe na osnovni sredstva 5 108 den.
Drugi proizvodni uslugi 13 238 den.
Amortizacija 520 300 den.
Ishrana 3 826 571 den.
Zdrastvena-veterinarna usluga 29 400 den.
Bruto plati 928 800 den.
Upravni i drugi tro{oci 120 820 den.
Interni uslugi 13 200 den.
Uginati grla po kategorii 48 800 den.
Vkupno........................................................... : 5 972 438 den.

5 972 438 den.

- 5 361 150 den.
Razlika ............................... 611 288 den.
Farmata za 2003 g. raboti so negativa od 611 288 den.

23
Zaklu~ok

Iako OOZT"Sandanski"-Del~evo niz negovata bogata istorija ima zabele`ano

pogolemi proizvodni uspesi i pogolemi investacioni vlo`uvawa , sepak poradi odredeni
okolnosti , kako pazarni taka i upravni dojde do naglo namaluvawe na proizvodstvoto i do
pojava na zaguba vo raboteweto na kravarskata farma.
Ovaa zaguba koja se pojavi vo raboteweto na kravarskata farma vo poslednite 2(dve)
godini sepak se pokriva{e od ostanatite proizvodni granki pri OOZT"Sandanski"
(sviwarskata farma , ovo{tarnicite , ladilnikot , su{arite , iznajmuvaweto na svoite
ugostitelski objekti i sl.).
Drasti~noto namaluvawe na brojot na grla vo kravarskata farma za smetka na kapacitetot na
kravarskata farma (160) grla e rezultat pred se na nemo`nosta za nabavka na hrana.
Vo ovoj moment 20 . 01. 2004 g. krizata koja se prodlabo~uva{e niz poslednive
nekolku godini , kulminira{e pri {to site vraboteni vo OOZT"Sandanski"-Del~evo so
otpu{teni od rabota.
Vo svoeto postoewe kravarskata farma pri OOZT"Sandanski" raspolaga{e so pove}e
rasi na goveda. Ovde mo`eme da gi spomeneme : Simentalecot so 5%, Montafonecot so
10%, Isto~no friziskata rasa so okolu 70% i razni melezi od ovie rasi so rasi koi {to
poteknuvaat od samoto Del~evsko podnebje so okolu 15%. Vo farmata kako zootehni~ka
taka i zoohigienska merka se vovede i ve{ta~ko osemenuvawe na grlata koe od godina vo
godina zema{e se pogolem zamav. Pred rasturaweto na samata farma ve{ta~koto
osemenuvawe be{e zastapeno so preku 20 % za smetka na prirodnoto pripu{tawe koe be{e
okolu 80 %.
Kolku vreme }e bode potrebno ovoj Agrokombinat povtorno da za`ivee ostanuva na
noviot upraven odbor koj gi ima site neophodni uslovi za restartirawe na ovoj kombinat
(ogromna zemjodelska povr{ina , izgradeni kanalizacioni odvodi i kanali za navodnuvawe ,
izgradeni kapaciteti koi se seu{te vo funkcionalna sostojba , mehanizacija koja e vo ispravna
sostojba i razrabotena mre`a za ditribuirawe na prizvodite). No , dokolku ne dojde do toa ,
naselenieto na Op{tina Del~evo }e izgubi premnogu a brojot na nevraboteni }e se zgolemi za
smetka na otpu{tenite rabotnici od OOZT"Sandanski"-Del~evo.

24
 Literatura

1.A`derski J. 2000g.: Ekonomika na zemjodelstvoto -

sobrani predavawa (u~ebnik).
2.Republi~ki zavod za statistika 2003 g .
Statisti~ki godi{nik Skopje. .
3.Ministerstvo za Z[V na R. Makedonija , podra~na edinica -Del~evo.
Materijali za sostojbata na zemjodelstvoto vo op{tina Del~evo.
4.Literatura koja e koristena od knigovodstveniot oddel na kravarskata farma pri
OOZT Sandanski- Del~evo.

25