9

Ikalawang Markahan-Modyul 15-Week 5

TEKSTONG NAGLALAHAD
 Filipino–Grade 9
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan-Modyul 15-Week 5 TEKSTONG NAGLALAHAD
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng ADM Modyul

Manunulat: Ria May R. Lingad

Editor: Ryan M. SImbulan
Gemma P. Naguit
Tagasuri: Cherry G. Vinluan, EdD, EPS-Filipino
Tagaguhit: Carlo D. Yambao, Timothy M. Bagang (Cover Arts and Icons)
Tagalapat: Roland M. Suarez, Manuel D. Reyes Jr.
Tagapamahala: Zenia G. Mostoles, EdD, CESO V-Schools Division Superintendent
Leonardo C. Canlas, EdD-Assist. Schools Division Superintendent
Rowena T Quiambao, Assist. Schools Division Superintendent
Celia R. Lacanlale, PhD, Chief, CID
Cherry G. Vinluan, EdD, EPS-Filipino
Ruby Murallo Jimenez, PhD, EPS-LRMS
June D. Cunanan, ADM Division Coordinator

Inilimbag sa Pilipinas ng ng Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon III – Division of Pampanga

Office Address: High School Boulevard, Brgy. Lourdes,

City of San Fernando, Pampanga
Telephone No: (045) 435-2728
E-mail Address: pampanga@deped.gov.ph
 Alamin
Isang mapagpalang araw kaibigan!
Masaya ako dahil muli na naman tayong nagkita sa pamamagitan ng
modyul na ito.Katulad ng tipikal na klase sa paaralan, magiging
makabuluhan ang iyong pag-aaral sa paggamit nito.
“Huwag kang mag-alala kaibigan, kung sakaling naninibago ka sa
paggamit nito, may mga panuntunan kang mababasa sa bawat gawain upang
mapagtagumpayan mo ang lahat ng mga pagsasanay.”
Kinakailangan lamang na maging matalas ang iyong isipan, maging
malawak ang iyong imahinasyon, matiyaga at magkaroon ng malalim na
pang-unawa upang malampasan mo ang mga gawain.
Asahan mong pagkatapos mong aralin ang modyul na ito ay
magkakaroon ka nang lakas ng loob na humarap sa maraming tao dahil sa
pagiging mahusay mo na sa paglalahad, pasulat man o pasalita. Malilinang
din ang iyong isipan sa mga impormasyon, mga mahalagang detalye,
paliwanag at mabisang opinyon sa mahahalagang paksa.
Batid kong ikaw ay nasasabik na at uhaw na sa mga bagong kaalaman.
Ngunit bago iyan ay nais ko lamang ipaalam sa iyo na kailangan mo munang
basahin ang nasa ibabang teksto para makapagpatuloy ka, kaibigan.
Sa Modyul na ito ay matatalakay at matutuhan natin ang tungkol sa:

MGA TEKSTONG BABASAHIN: Sanaysay at Talumpati

URI NG TEKSTO: Naglalahad

GRAMATIKA: Pangatnig sa pagbibigay ng opinyon

Narito ang mga kasanayang malilinang sa iyo sa pagtahak sa araling ito:

1. Nabibigyang puna ang mga paraan ng pagsasalita ng taong

naninindigan sa kanyang mga saloobin o opinyon sa isang
talumpati (F9PD-IId-47)
2. Naipapahayag ang sariling pananaw tungkol sa isang
napapanahong isyu sa talumpating nagpapahayag ng matibay
na paninindigan (F9PS-IId-49)
3. Nakasusulat ng isang argumento hinggil sa napapanahong
isyu sa lipunang Asya (F9PU-IId-49)
4. Nagagamit ang angkop na mga pahayag sa pagbibigay ng
opinyon, matibay na paninindigan at mungkahi (F9WG-IId-
49)

1
 Subukin

Pagbasa: Basahin at unawaing mabuti ang akda tungkol sa mga kababaihan

at pagkatapos ay humanda sa mga katanungan.

IBA ANG BABAE

Hindi maitatanggi na malaki ang kontribusyon ng mga kababaihan
sa lipunang Pilipino. Ang pagiging unang guro sa tahanang kabataan, pati
na ang paghubog ng kanilang katauhan ay kanilang isinasabalikat.
Pinasok na rin nila ang larangan ng paggawa at serbisyo-publiko.
Nararapat lamang na makatanggap ng paghanga ang mga kababaihan
dahil sa kanilang pagiging masipag at matiyaga sa trabaho.
Sa kasalukuyan, marami nang kababaihan ang manggagawa ng
pamahalaan. Maaasahan sila upang magbigay ng serbisyong tapat at
totoo. Lubha itong kailangan nang umusad ang ating ekonomiya. Maging
ang Pangulo at ang iba pang lider ng ating bansa ay magpapatunay na
kaunti lamang ang kasong katiwaliang kinasasangkutan ng mga babae.

Gawain 1: Ang Malaking Katanungan

Panuto: Sagutin ang mga katanungan sa loob ng kahon. Gayahin ang pormat
at ilagay ang iyong sagot sa kwaderno.

1 2.
Tungkol saan ang Ano ang pananaw ng
paksa? may-akda sa mga
kababaihan?

3. 4.
Nararapat ba na Masasabi mo ba na
makatanggap ng Ano ang pangunahing malaki na ang
paghanga ang mga pagbabago ng mga
ideya mo sa iyong binasa
kababaihan? kababaihan ngayon
kaysa noon?

Mahusay! Alam kong naging madali lamang ang pagsagot mo sa

Gawain 1. Natitiyak kong mas magiging madali para sa iyo na sagutin ang
mga sumusunod na pagsasanay dahil may koneksiyon ang Gawain 2 sa
naunang pagsubok.

2
Gawain 2: PANINDIGAN MO! Kilalanin ang lakas ng mga
kababaihan.
Bakit kinilala sila bilang isang maimpluwensiyang tao sa bansa?
Patunayan. Ilagay ang iyong sagot sa tabi ng larawan.

Cory Aquino Imelda Marcos Gloria Macapagal-Arroyo

Imelda Marcos
Aralin
TEKSTONG NAGLALAHAD
1
MASUSING PAKIKINIG: Awit ay unawain

Gawain 3: Sa pagkakataong ito ihanda ang iyong sarili sa pakikinig at pang-

unawa. Maaaring ipabasa o ipaawit ang Dalagang Pilipina sa isa sa miyembro
ng pamilya

Balikan

Dalagang Pilipina
(Jose Corazon de Jesus)

Ang dalagang Pilipina, Bulaklak na tanging marilag

parang tala sa umaga
Kung tanawin ay nakaliligaya
May ningning na tangi at dakilang ganda
Maging sa ugali,
maging sa kumilos
mayumi, mahinhin,
mabini ang lahat ng ayos
Malinis ang puso maging sa pag-irog
may tibay at tining ng loob
Ang bango ay humahalimuyak
Sa mundo’y dakilang panghiyas
Pang-aliw sa pusong may hirap
Batis ng ligaya at galak
Hntungan ng madlang pangarap
Iyan ang dalagang Pilipina
Karapat-dapat sa isang tunay
na pagsinta

3
 1.Ilarawan ang 2. Patunayan na
dalagang karapat-dapat
Pilipina. ang dalagang
Pillipina sa isang
pagtatangi.

Tuklasin

Gawain 4: Magbigay ng ilang pahayag batay sa pamumuhay ng Taiwanese

noon at ngayon. Maaaring gumuhit na lamang ng kahon at ilagay ang “noon”
at ‘ngayon” bilang larawan ng mga Taiwanese. Ilagay ang kasagutan sa
kwaderno

NOON NGAYON

Binabati kita sa pagsagot mo sa Gawain 3 at 4. Ang susunod na teksto

ay tungkol sa Kababaihan ng Taiwan: Ngayon at Noong Nakaraang 50 Taon .
Basahin at unawaing mabuti ang akda upang malaman kung paano
masasalamin ang kalagayang panlipunan at kultura ng Silangang Asya.

Suriin

I.Unang Teksto:
Panuto: Basahin at unawain ang teksto pagkatapos ay sagutin ang
mga sumusunod na pagsasanay

Ang Kababaihan ng Taiwan, Ngayon at Noong Nakaraang 50 Taon

Isinalin sa Filipino ni Sheila C. Molina

Ang bilang ng populasyon ng kababaihan sa mundo ay 51% o 2% na

mataas kaysa kalalakihan. Maaaring isipin ng ilan na ang kababaihan ay
nakakukuha ng parehong pagkakataon at karapatan gaya ng kalalakihan.
Ilang kababaihan lamang sa buong mundo ang nakakakuha ng pantay na
karapatan at paggalang tulad sa kalalakihan. Ang tungkulin at kalagayan ng
kababaihan ay unti- unting nagbabago sa nakalipas na 50 taon. Ito ay
makikita sa dalawang kalagayan " una ang pagpapalit ng gampanin ng

4
kababaihan at ang ikalawa ay ang pag-unlad ng kanilang karapatan at
kalagayan. Nakikita ito sa Taiwan.
Ang unang kalagayan noong nakalipas na 50 taon ang babae sa Taiwan
ay katulad sa kasambahay o housekeeper. Ang tanging tungkulin nila ay
tapusin ang hindi mahahalagang gawaing-bahay na hindi natapos ng
kanilang asawa. Ang mga babae ay walang karapatang magdesisyon dahil sa
kanilang mababang kalagayan sa tahanan.
Ngayon, nabago na ang tungkulin ng mga babae at ito ay lalong naging
komplikado. Sa bahay ng mga Taiwanese sila pa rin ang may pananagutan
sa mga gawaing-bahay. Ngunit sa larangan ng trabaho inaasahang magagawa
nila kung ano ang nagagawa ng kalalakihan. Sa madaling salita dalawang
mabibigat na tungkulin ang nakaatang sa kanilang balikat.
Ang ikalawang kalagayan ay pinatutunayan ng pagtaas ng kanilang
sahod pagkakataong makapag-aral at mga batas na nangangalaga sa kanila.
Karamihan sa mga kompanya ay nagbibigay ng halaga sa kakayahan ng
babae at ang mga kinauukulan ay handang kumuha ng mga babaeng may
kakayahan at maswelduhan ng mataas. Tumataas ang pagkakataon na
umangat ang babae sa isang kumpanya at nakikita na ring may mga babaing
namamahala. Isa pa, tumaas ang pagkakataon para sa mga babae pagdating
sa edukasyon. Ayon sa isang estadistika mula sa gobyerno higit na mataas
ang bilang ng mga babaing nag-aaral sa kolehiyo kung ihahambing sa
kalalakihan makalipas ang 50 taon
At ang huling kalagayan ay ang pagbabago ng mga batas para sa
pangangalaga sa kababaihan ay nakikita na rin. Halimbawa sa Accton Inc.
isa sa nangungunang networking hardware manufacturer sa Taiwan ginawa
nang isang taon ang maternity leave sa halip na 3 buwan lamang. Ang
gobyerno ng Taiwan ay gumagawa na ng batas sa pagkakaroon ng pantay na
karapatan upang higit nilang mapangalagaan ang kababaihan.
Bilang pagwawakas, naiiba na ang gampanin ng mga babae at higit itong
mapanghamon kung ihahambing noon. Ang kanilang karapatan at
kahalagahan ay binibigyan na ng pansin. Ngunit hindi ito nangangahulugan
na ang mga babae ay tumatanggap na ng pantay na posisyon at pangangalaga
sa lipunan. Mayroon pa ring mga kompanya na hindi makatarungan ang
pagtrato sa mga babaing lider nito. Marami pa ring kalalakihan ang
nagbibigay ng mabigat na tungkulin sa kanilang asawa sa tahanan. Ito ay
matuwid pa rin sa kanila. Marami pa ring dapat magbago sa kalagayan ng
kababaihan sa Taiwan at malaki ang aking pag-asa na makita ang ganap at
pantay na karapatan nila sa lipunan.
Free Essay on Women in Taiwan: Now & Fifty Years Ago
http://women-in-taiwan-essay-htm/Oct.1,2013

Kaibigan, naniniwala ako na naunawaan mong mabuti ang nabasa

mong teksto.
Ngayon ay maghanda sa susunod mo pang paglalakbay.

5
 Pagyamanin

Gawain 5: Grapiko ng Talakayan

Sagutin ang mga gabay na tanong na nasa loob ng kahon at ang iba pang
kasunod na mga tanong. Gayahin ang pormat at ilagay sa kwaderno.

Magbigay ng mga patunay na

nagbago na ang kalagayan ng
mga kababaihan ng Taiwan
ngayon at noong nakaraang 50
taon.

Anong kongklusyon ang nabuo

ng may-akda sa wakas ng
sanaysay?

Gawain 7: Akda ay suriin. Ilagay ang sagot sa kwaderno.

1. Ano ang layunin ng sumulat sa akda?
2. Ibigay ang iyong pananaw:
a. Ang mga babae ay walang karapatang madesisyon, dahil sa mababang
kalagayan sa lipunan?
b. Ang karapatan at kalagayan ng kababaihan ay umuunlad kung
ihahambing sa 50 taong nakalipas.
3. Anong uri ng teksto ang iyong binasa?

Isaisip

Ang Tekstong Naglalahad

Ang Kababaihan ng Taiwan Ngayon at Noong Nakaraang 50 Taon ay
isang uri ng tekstong naglalahad.
Ang tekstong naglalahad ay nagbibigay ng impormasyon sa
pamamagitan ng mga konsepto at mga bagay batay sa pansariling saloobin,
haka-haka, opinyon, o pananaw ng manunulat. Sinasagot nito ang tanong na

6
paano. Ipinaliliwanag nito ang mga payak na konsepto, iniisip, at palagay sa
pamamagitan ng paglalahad ng sariling pananaw.
Ang tekstong inilalahad o ipinapaliwanag ay ang mga impormasyon na
hinggil sa anumang paksang pasaklaw na may kaugnayan sa kaalaman ng
mga mambabasa. Nililinaw ang mga katanungan sa babasahing ito sapagkat
tinutugunan nito ang ang pangangailangan ng mga mambabasa na malaman
ang mga kaugnay na ideya o isyu. Naglalahad ng masusing pagpapaliwanag
kung paano ang isang abstrak na konsepto na nasa isip ng tao ay inuugnay
sa isang tiyak na termino.

MGA KATANGIAN NG MAHUSAY NA PAGLALAHAD:

1. KALINAWAN-Malinaw ang paliwanag at angkop at tama ang salitang
ginagamit.
2. KATIYAKAN-nakapokus lamang sa paksang tinatalakay.
3. KAUGNAYAN-magkakaugnay ang mga pangungusap o talata.
4. DIIN-binibigyang diin ang mahalagang kaisipang nais talakayin.

Mga Halimbawa ng Paglalahad:

1. Sanaysay
2. Balita
3. Tala
4. Ulat
5. Talumpati

Karagdagang Kaalaman

Tinatawag na sanaysay kung ang paglalahad ay nasa anyong

pasulat…

Ang sanaysay ay isang matalinong pagkukuro sa isang paksa. Ito ay

isang genre o sangay ng panitikan na nasusulat sa anyong tuluyan na
maaaring tumalakay sa anumang isyu sa kapaligiran maging tao, hayop,
pook, pangyayari, bagay o guni-guni.
Ayon kay Alejandro Abadilla, ang sanaysay ay pagsasalaysay ng isang
sanay. Kaya’t ang sinumang susulat ay nangangailangan ng malawak na
karanasan, mapagmasid sa kapaligiran, palabasa o nagsasagawa ng
pananaliksik tungkol sa paksang napiling isulat. Nararapat na magpokus sa
isang paksa lamang at maghanda ng balangkas upang magkaroon ng
kaisahan ang daloy ng mga ideya.
Tinatawag na mananaysay ang manunulat ng sanaysay. Kinakailangan
ng masining na pag-aaral at kasanayan ng sinumang susulat nito.
Katunayan, kabilang sa mga matatawag na sanaysay ay ang mga akdang
pandalub-aral gaya ng tesis, disertasyon, pamanahong papel at pagnunuri at
mga sulating pampahayagan gaya ng tanging lathalain.
-mula sa Panitikang Filipino Antolohiya

7
 Ang paglalahad ay maaaring sa paraan ng pasulat o pasalita:

2 Uri ng Sanaysay

1. Pormal
Tumatalakay ito sa mga seryosong paksa na nagtataglay ng masusing
pananaliksik ng sumulat. Kadalasan itong nagbibigay ng impormasyon
tungkol sa isang tao, bagay, lugar o pangyayari. Ang tono nito ay seryoso at
walang halong biro.
Isang uri ng pormal na sanaysay ang editoryal sa mga pahayagan. Ito
ay tungkol sa opinyon ng sumulat sa mga maiinit na balita.

2. Di-pormal
Ito naman ay tumatalakay sa mga paksang karaniwan, personal at
pang araw-araw na nagbibigay-lugod o mapang-aliw sa mga mambabasa.
Binibigyan diin nito ang mga bagay-bagay at karanasan ng may akda sa isang
paksa kung saan mababakas ang kanyang personalidad na para bang
nakikipag-usap lamang siya sa isang kaibigan kaya naman ito ay madaling
maintindihan.
Sa madaling sabi, tungkol sa damdamin at paniniwala ng ma- akda ang
paksa ng di-pormal na sanaysay.

Mga Bahagi ng Sanaysay

Mayroon itong tatlong bahagi: ang simula o panimula, gitna o katawan, at

wakas.

1. Simula/Panimula
Ang bahaging ito ang pinakamahalaga dahil dito nakasalalay kung
ipagpapatuloy ng mambabasa ang kanyang binabasa. Sa simula pa lamang
ay dapat mapukaw na ng may-akda ang damdamin ng mga mambabasa.

2. Gitna/Katawan
Dito naman mababasa ang mahahalagang puntos tungkol sa paksang
isinulat ng may-akda. Malaman ang bahaging ito dahil ipinapaliwanag nang
mabuti dito ang paksang tinatalakay o pinag-uusapan.

3. Wakas
Ito ang bahaging nagsasara sa talakayang nagaganap sa gitna o katawan ng
sanaysay. Dito rin nahahamon ang pag-iisip ng mambabasa na
maisakatuparan ang mga tinalakay sa paksang pinag-usapan.

Natutuwa ako at mahusay mong naisagawa ang mga gawain. Ngayon

nama’y ituloy mo pa ang pagbabasa. Ang iyong babasahin ay isang
paglalahad tungkol sa kababaihang Pilipino. May kaibahan kaya sa
kalagayan at pagtanggap na ibinibigay sa kababaihang Pilipino kung
ihahambing sa mga taga-Taiwan?

8
 Isagawa

II. PAGBASA SA IKALAWANG TEKSTO

Panuto: Basahin at unawain ang ikalawang teksto at pagkatapos ay sagutin
ang mga sumusunod na pagsasanay.

Pagbibigay Kapangyarihan sa Kababaihang Pilipino sa Pamamagitan ng

Estadistikang Kasarian
Babae, pasakop kayo sa inyong asawa,” isang pahayag na hinango sa
Banal na Aklat at naging panuntunan ng balana rito sa daigdig sa lahat ng
panahon. Lahat ng bagay ay nagbabago kaya nga walang permanente sa
mundo. Ang dating kiming tagasunod lamang ay natutong tumutol laban sa
karahasan sapagkat hindi na matanggap ang dinaranas na kaapihan.
Kaniyang ipinaglaban ang sariling karapatan upang makapagpasiya sa sarili.
Lakas-loob din niyang hiningi ang karapatang maisatinig ang matagal nang
nahimbing na pagnanasang maging katuwang hindi lamang sa tahanan
kundi maging sa paghubog ng lipunan para sa isang maunlad, matahimik at
kaaya-ayang kinabukasan. Sa ngayon, ang kababaihan ay unti-unting na
ring napahalagahan. Hindi man ito maituturing na ganap dahil sa patuloy na
mga karahasang pantahanan na pawang mga kababaihan ang nagiging
biktima. Ang sexual harassment na madalas ay daing ng mga kababaihan ay
nagdaragdag sa mga suliraning pambansa. Ang babae ay katuwang sa
pamumuhay. Hindi sila katulong na tagasunod sa lahat ng mga ipinag-uutos
ng ilang nag-aastang “Panginoon”. Sila’y karamay sa suliranin at kaagapay
sa mga pangyayaring nagdudulot ng pait sa bawat miyembro ng pamilya.
Tunay na ang mga kababaihan ay hindi lamang kasama kundi kabahagi sa
pagpapaunlad ng bayan sa lahat ng panahon. Marami na ring samahan ang
itinatag upang mangalaga at magbigay- proteksiyon sa mga kababaihan. Ilan
sa mga ito ay Gabriela, Tigil-Bugbog Hotline at marami pang iba. Patuloy ang
mga samahang ito sa pakikibaka upang sugpuin ang patuloy na
diskriminasyon sa pagitan ng kalalakihan at kababaihan. Layunin nilang
mabigyan ng edukasyon at kamulatan sa mga karapatang dapat
ipakipaglaban ng mga kababaihan.

.-halaw sa Sandigan I (Kalipunan ng mga Banghay Aralin sa Filipino)

ni Lolita M. Andrada

9
 Karagdagang Gawain

Gawain 6: Tugunang Tanong Sagot

Sagutin ang mga tanong sa bawat hanay nang naaayon sa nauunawaan
mo sa binasang teksto.
Nandyan na -ang sagot ay tuwirang nakalahad sa teksto at
nangangailangan ito ng simpleng paggunita o pagtukoy sa mga
impormasyon galing sa binasa.
Pag-isipan - mga tanong na humahamon sa kaisipan ng mga mag-aaral na
nasa lebel na interpretatib
Sariling sikap-ang pagsagot sa mga tanong ay manggagaling sa sariling
pananaw, kaalaman at kakayahan ng mga mag-aaral.

Nandiyan Na Pag-isipan Sariling Sikap

1. Ano ang kalagayan 1. Paano mo 1. Bumuo ng sariling
ng kababaihang ihahambing ang pananaw kung ano
Pilipino sa ating kalagayan ng Pilipina ang dapat maging
lipunan sa sa babaeng katayuan ng
kasalukuyan? Taiwanese? kababaihan sa
2. Ano ang tono ng may- lipunan.
akda sa isinulat na 2. Isa-isahin ang
sanaysay? katangiang taglay ng
3. Ano ang layunin ng sanaysay.
may-akda sa pagsulat
ng ganitong uri ng
sanaysay?

Pagbibigay-Input ng Guro…

Sa pagsulat ng isang sanaysay na naglalahad, makakatulong ang mga

pangatnig

Pangatnig ang tawag sa mga kataga o salitang nag-uugnay ng dalawang

salita, parirala, o sugnay na pinagsusunod-sunod sa pangungusap.

Halimbawa: Layunin nilang mabigyan ng edukasyon at kamulatan sa mga

karapatang dapat ipakipaglaban ng mga kababaihan.

Ang pangatnig na at ay nag-uugnay ng mga salitang edukasyon at

kamulatan.

10
Sila’y karamay sa suliranin at kaagapay sa mga pangyayaring nagdudulot ng
pait sa bawat miyembro ng pamilya. Ang pangatnig na at ay nag-uugnay ng
dalawang sugnay. Ang unang sugnay ay sila’y karamay sa suliranin. Ang
ikalawang sugnay ay kaagapay sa mga pangyayaring nagdudulot ng pait
sa bawat miyembro ng pamilya.

May dalawang panlahat na pangkat ng mga pangatnig : (1) yaong nag-uugnay

ng magkatimbang na yunit (2) yaong nag-uugnay ng di- magkatimbang na
yunit.

Sa unang pangkat, kabilang ang mga pangatnig na at, pati, saka, o, ni,
maging, ngunit, subalit atbp. Ang mga pangatnig na ito ay nag-uugnay ng
mga salita, parirala at sugnay na magkatimbang o mga sugnay na kapwa
makapag-iisa.

Sa ikalawang pangkat naman ay kabilang ang mga pangatnig na kung,

nang, bago, upang, kapag o pag, dahil sa, sapagkat, palibhasa, kaya,
kung gayon, sana, atbp. Ang mga pangatnig na ito ay nag-uugnay ng
dalawang sugnay na hindi timbang, na ang ibig sabihin ay pantulong lamang
ng isang sugnay.

mula sa Makabagong Balarilang Filipino ni Alfonso O. Santiago at Norma G Tiangco, 2003

Tayahin

Gawain 7: Magtala at Magsuri

Basahin ang talata at pagkatapos ay itala ang mga pangatnig na ginamit at

suriin kung magkatimbang o di-magkatimbang. Ilagay sa kasunod na tsart
ang iyong sagot. Isulat sa kwaderno ang iyong sagot

Sa pagharap sa maraming hamon sa buhay, kailangang kailangan ang

edukasyon sa pagpupunyaging makamit ang ideyal na kapayapaan,
kalayaan, at panlipunang katarungan. Hindi sa dahilang ang edukasyon ay
mapaghimalang gamot o majik na magbubukas sa mundong ideyal kundi
ito’y isa sa pangunahing paraan upang mapagyaman ang higit na
magkakatugma at malalim na uri sa pagdebelop ng tao para mabawasan ang
kahirapan, eksklusyon, kamangmangan, pang-aapi at giyera. Batay sa report
sa UNESCO ng Internasyunal na Komisyon sa Edukasyon para sa ika-21
dantaon, malaki ang maitutulong ng mga polisiya sa edukasyon upang
makabuo nang higit na mabuting daigdig.
halaw sa Edukasyon: “Ang Kinakailangan Utopia” ni Jaques Delors

11
 Mga Pangatnig na
Magkatimbang

Mga Pangatnig na Di-

Magkatimbang

Karagdagang Gawain

Gawain 8: Opinyon ko, Ibabahagi ko!

Pagmasdan mo ang sumusunod na larawan. Bumuo ka ng mga pangungusap

na magpapahayag ng iyong opinyon tungkol sa mga ito. Gumamit ng mga
pangatnig. Ilagay ang sagot sa loob ng kahon.

1.Grupo ng LGBT

2.Pagbaba ng Ekonomiya ng bansa

12
Gawain 9: Panapos na Gawain

Ang mga mag-aaral ay makasusulat ng isang editoryal na naglalahad

ng kanilang opinyon/pananaw tungkol sa napapanahong isyu sa
bansa. Maaaring pumili sa paksa sa ibaba. Gumamit ng mga
pangatnig sa paglalahad ng opinyon.Sundin ang pamantayan sa
susunod na pahina.
Isulat ito sa buong papel.

Halimbawa:
Kahirapan
Korupsiyon
Gyera
Krimen
Pagpapatakbo ng gobyerno sa bansa

Gamitin ang pamantayan sa pagsulat ng sanaysay sa paglalahad ninyo

ng opinyon o pananaw tungkol sa isyu.

Di gaanong Hindi Nakitaan Marka

PAMANTAYAN Pinakamahusay Mas Mahusay Mahusay ng kahusayan
(20 puntos) 2 puntos 1puntos
4 puntos 3puntos
Nailahad ng may Nailahad ng Hindi gaanong Walang
Nilalaman kahusayan ang mahusay ang nailahad ang kahusayan sa
1 puntos nilalaman/ paksa ng nilalaman/paksa kahusayan ng paglalahad ng
sulatin. ng sulatin. nilalaman/paksa nilalaman/paksa
ng sulatin. ng sulatin.

Balangkas May makabuluhang May simula, gitna Kulang ng isang Kulang ng

2 puntos simula, gitna at at wakas na elemento ang Dalawang
wakas ang mababasa sa sanaysay. S-G- elemento ang
sanaysay. Mahusay sulatin. S-G-W W sanaysay. S-G-W
na pagkakasulat sa
sanaysay. S-G-W

Walang nakitang May 5-6 na May 7-10 na May 11 o higit pa

Wastong Gramatika kamalian sa balarila nakitang nakitang na nakitang
2 puntos ang nasabing uri ng kamalian sa kamalian sa kamalian sa
sulatin balarila balarila balarila

Kabuuan:

13
 14
1.Ngayon, nabago na ang tungkulin ng mga babae at ito ay lalong naging komplikado. Sa bahay
ng mga Taiwanese sila pa rin ang may pananagutan sa mga gawaing-bahay. Ngunit sa
larangan ng trabaho inaasahang magagawa nila kung ano ang nagagawa ng kalalakihan. Sa
madaling salita dalawang mabibigat na tungkulin ang nakaatang sa kanilang balikat.
2. Ang ikalawang kalagayan ay pinatutunayan ng pagtaas ng kanilang sahod pagkakataong
makapag-aral at mga batas na nangangalaga sa kanila. Karamihan sa mga kompanya ay
nagbibigay ng halaga sa kakayahan ng babae at ang mga kinauukulan ay handang kumuha
ng mga babaeng may kakayahan at maswelduhan ng mataas. Tumataas ang pagkakataon
na umangat ang babae sa isang kumpanya at nakikita na ring may mga babaing
namamahala.
3.Isa pa, tumaas ang pagkakataon para sa mga babae pagdating sa edukasyon. Ayon sa isang
estadistika mula sa gobyerno higit na mataas ang bilang ng mga babaing nag-aaral sa
kolehiyo kung ihahambing sa kalalakihan makalipas ang 50 taon.
4.Ang pagbabago ng mga batas para sa pangangalaga sa kababaihan ay nakikita na rin.
Gawain 5: Grapiko ng Talakayan
Noon- Ang mga Taiwanese ay payak lamang ang kanilang ikinabubuhay. Karamihan sa
kanilang kabuhayan ay pangingisda, pagtatanim at ang mga kababaihan ay nasa bahay
lamang.
Ngayon- ang mga Taiwanese ay naging moderno na. Karamihan sa mga kababaihan ay
nakalabas na sa kanilang bahay upang magtrabaho at ang iba ay naging lider na rin sa
bansa.
Gawain 4: Magbigay ng ilang pahayag batay sa pamumuhay ng Taiwanese noon at ngayon
1. Ang dalagang Pilipina ay isang babaeng mayumi ang kilos at may ugaling
mapagmahal. Sinisimbolo niya ang isang mabangong bulaklak na nagbibigay
halimuyak sa mga taong nakapaligid sa kanya. Siya ay matatag sa mga pagsubok sa
buhay.
2. Karapat-dapat ang dalagang Pilipina sa isang tunay na pagtatangi dahil siya ay
katangian at kaugaliang natatangi tulad ng pagkakaroon ng mabuti o malinis na
puso, at mabait at mahinhing pagkikilos.
Gawain 3: Awit ay unawain
1. Cory Aquino-kauna-unahang Presidenteng babae sa Pilipinas.Pinangunahan ang
Edsa Revolution.
2. Imelda Marcos-Unang Ginang ng Pilipinas sa loob ng 21 na taon ng ika-10 Pangulo
ng Pilipinas na si Ferdinand Marcos
3. Gloria Macapagal-Arroyo-ikalawang Presidenteng babae sa Pilipinas
Gawain 2: PANINDIGAN MO!
1. Tungkol sa mga kontribusyon ng mga kababaihan sa lipunang Pilipin.o
2. Naging kahanga-hanga ang kababaihan sa may-akda dahil sa angking
kasipagan at pagiging matiyaga sa trabaho.
3. Oo, dahil sila ay naging kapaki-pakinabang sa lipunan.
4. Oo, dahil malaki na ang naiambag nila sa bansa, kaya na rin nilang mamuno o
maging lider sa lipunang ginagalawan.
Gawain 1: Ang Malaking Katanungan
Susi sa Sagot
 15
Pangatnig na magkatimbang:
at, pati, saka, o, ni, maging, ngunit, subalit
Pangatnig na di-magkatimbang:
kung, nang, bago, upang, kapag o pag, dahil sa, sapagkat, palibhasa, kaya, kung gayon, sana,
PAGYAMANIN. Gawain B at C.
1.Kinakailangang ibigay ang pantay na karapatan sa mga kababaihan sa lipunan. Huwag
silang maliitin dahil katulad ng mga kalalakihan nararapat na bigyan sila ng pagkakataon
na mapatunayan na may makabuluhan silang magagawa sa ating lipunan.
Ang sanaysay ay may mga katangiang tinataglay o mga mahahalagang bahagi nito. Ang
una ay ang Panimula. Sinasabi dito ang introduksyon may kinalaman sa may akda. Kung ano
ang kaniyang pangunahing kaisipan at pananaw sa mismong akda niya. Sumunod naman
ang Gitna o Katawan. Mababasa natin dito ang mismong tunguhin at gustong ipaabot na
mensahe ng sanaysay. Kung saan mas nagiging maliwanag at naiintindihan ang mismong akda
at ang Wakas. Sinasaad nito ang tila kabuuan o pangkalahatang ideya ng sanaysay.
Malalaman natin dito ang mismong pananaw ng may-akda sa kaniyang sinusulat.
Sariling Sikap:
1.Ang mga babaeng Taiwanese ay maihahambing sa mga Pilipina noon dahil sila ay
itinuturing na mas mababa sa mga kalalakihan ,hindi pantay ang nakukuhang pagtrato at
pagtingin ng dalawang kasarian.
2.Ang tono ng manunulat sa sanaysay na Pagbibigay Kapangyarihan sa Kababaihang Pilipino
sa Pamamagitan ng Estadistikang Kasarian ay matapang at mapaghimagsik.
3.Layunin ng manunulat na bigyang lakas ng loob ang mga kababaihan upang ipaglaban ang
kanilang karapatan. Ipinapaalam ng manunulat kung bakit nararapat lamang na maging
iba ang pangkabuuang tungo sa mga kababaihan.
Pag-isipan:
• Nandiyan na-1. Sa ngayon, ang kababaihan ay unti-unting na ring napahalagahan.
Ang mga kababaihan ay hindi lamang kasama kundi kabahagi sa pagpapaunlad ng
bayan sa lahat ng panahon.
SURIIN. Gawain 4
pagbibigay ng puntos ay nasa konsiderasyon ng guro)
*Sa gawaing ito, tiyak na iba-iba ang magiging tugon mga mag-aaral. (Ang
Gawain 6: Tugunang Tanong Sagot
ang ganap at pantay na karapatan nila sa lipunan
dapat magbago sa kalagayan ng kababaihan sa Taiwan at malaki ang aking pag-asa na makita
tungkulin sa kanilang asawa sa tahanan. Ito ay matuwid pa rin sa kanila. Marami pa ring
pagtrato sa mga babaing lider nito. Marami pa ring kalalakihan ang nagbibigay ng mabigat na
pangangalaga sa lipunan. Mayroon pa ring mga kompanya na hindi makatarungan ang
nangangahulugan na ang mga babae ay tumatanggap na ng pantay na posisyon at
Ang kanilang karapatan at kahalagahan ay binibigyan na ng pansin. Ngunit hindi ito
Gawain 6: Konklusyon na nabuo ng may-akda:
Gawain 8: Opinyon ko, Ibabahagi ko!

LGBT respetuhin dahil tulad natin sila ay tao rin.

Pagbaba ng ekonomiya, pagsubok dahil sa pandemya kaya tayo ay magkaisa upang lahat ay
sumigla.

Gawain 9

Iwawasto ng guro ang isinulat na editoryal batay sa ibinigay na pamantayan