Filipino – Ikasiyam Baitang na ang Manyoshu ang simula ng panitikan nilang nakasulat na matatawag nilang
Ikalawang Markahan – Modyul 1: Tanka at Haiku sariling-sarili nila.
Sub-Aralin: Estilo ng Pagkabuo Nito
• Nabibigyang kahulugan ang matalinghagang salitang ginamit sa tanka at haiku.
(F9PT-IIa-b-45)
• Nasusuri ang tono ng pagbigkas ng napakinggang tanka at haiku. (F9PNIIa-b-
45)
• Nasusuri ang pagkakaiba at pagkakatulad ng estilo ng pagbuo ng tanka at haiku
(F9PB-IIa-b-45)
• Naisusulat ang payak na tanka at haiku sa tamang anyo at sukat. (F9PU-IIa-b47)
 
 
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG TANKA AT HAIKU
Isinalin sa Filipino ni M.O. Jocson
Ang Tanka at Haiku ay ilang anyo ng tula na pinahahalagahan ng
panitikang Japan. Ginawa ang Tanka noong ikawalo siglo at ang Haiku noong ika-15
siglo. Sa mga tulang ito layong pagsama-samahin ang mga ideya at imahe sa
pamamagitan ng kakaunting salita lamang.
Ang pinakaunang Tanka ay kasama sa kalipunan ng mga tula na tinawag na
Manyoshu o Collection of Ten Thousand Leaves. Antolohiya ito na naglalaman
ng iba’t ibang anyo ng tula na karaniwang ipinahahayag at inaawit ng nakararami.
Sa panahong lumabas ang Manyoshu, kumawala sa makapangyarihang
impluwensiya ng sinaunang panitikang Tsino angmga manunulat na Japan. Ang mga
unang makatang Japanese ay sumusulat sa wikang Tsino sapagkat eksklusibo lamang
ang wikang Japanese sa pagsasalita at wala pang sistema ng pagsulat.Sa pagitan ng
ikalima hanggang ikawalo siglo, isang sistema ng pagsulat ng Japanese ang nilinang
na mula sa karakter ng pagsulat sa China upang ilarawan ang tunog ng Japanese.
Tinawag na Kana ang ponemikong karakter na ito na ang ibig sabihin ay “ hiram na
mga pangalan”.
Noong panahong nakumpleto na ang Manyoshu, nagsimulang pahalagahan
ng mga makatang Japanese ang wika nila sa pamamagitan ng madamdaming
pagpapahayag. Kung historikal ang pagbabatayan, ipinahahayag ng mga Japanese
Maiikling awitin ang ibig sabihin ng Tanka na puno ng
damdamin. Bawat Tanka ay nagpapahayag ng emosyon o kaisipan.
Karaniwang paksa naman ang pagbabago, pag-iisa, o pag-ibig. Tatlumpu’t isa ang
tiyak na bilang ng pantig na may limang taludtod ang tradisyunal na Tanka. Tatlo sa
mga taludtod ay may tig-7 bilang ng pantig samantalang tig-5 pantig naman ang
dalawang taludtod. Nagiging daan ang Tanka upang magpahayag ng damdamin sa
isa’t isa ang nagmamahalan (lalaki at babae). Ginagamit din sa paglalaro ng
aristocrats ang Tanka, kung saan lilikha ng tatlong taludtod at dudugtungan naman ng
ibang tao ng dalawang taludtod upang mabuo ang isang Tanka.
Gaya nga nang naipahayag na sa unang bahagi ng tekstong ito, noong ika-15
siglo, isinilang ang bagong anyo ng pagbuo ng tula ng mga Japanese. Ang bagong anyo
ng tula ay tinawag na Haiku.
Noong panahon ng pananakop ng mga Japanese sa Pilipinas
lumaganap nang lubos ang Haiku. Binubuo ng labimpitong pantig na nahahati sa tatlong
taludturan.
Ang pinakamahalaga sa Haiku ay ang pagbigkas ng taludtod na may wastong
antala o paghinto .Kiru ang tawag dito o sa English ay cutting. Ang kiru ay kahawig ng
sesura sa ating panulaan. Ang Kireji naman ang salitang paghihintuan o “cutting word”.
Ito ay kadalasang matatagpuan sa dulo ng isa sa huling tatlong parirala
ng bawat berso. Ang kinalalagyan ng salitang pinaghintuan ay maaaring
makapagpahiwatig ng saglit na paghinto sa daloy ng kaisipan upang makapagbigay-
daan na mapag-isipan ang kaugnayan ng naunang berso sa sinundang berso. Maaari rin
namang makapagbigay- daan ito sa marangal na pagwawakas.
Ang mga salita na ginagamit ay maaaring sagisag ng isang
kaisipan. Halimbawa ang salitang kawazu ay “palaka” na
nagpapahiwatig ng tagsibol. Ang shigure naman ay “ unang ulan sa
pagsisimula ng taglamig”. Mahalagang maunawaan ng babasa ng Haiku
at Tanka ang kultura at paniniwala ng mga Japanese upang lubos na
mahalaw ang mensaheng nakapaloob sa tula.
Estilo ng Pagkakasulat ng Tanka at Haiku
Parehong anyo ng tula ang Tanka at Haiku ng mga Japanese.
Maiikling awitin ang Tanka na binubuo ng tatlumpu’t isang pantig
na may limang taludtod. Karaniwang hati ng pantig sa mga taludtod
ay: 7-7-7-5-5, 5-7-5-7-7 o maaaring magkapalit-palit din na ang Ang mga ilaw
kabuuan ng pantig ay tatlumpu’t isang pantig pa rin. Na lumaban sa dilim
Dapat ingatan
Samantala, ang Haiku ay mas pinaikli pa sa Tanka. May At nakasindi parin
labimpitong bilang ang pantig na may tatlong taludtod. Maaaring ‘Yan ay ating tandaan
a ng ha t i ng pa nt i g s a m ga t al udt od a y: 5- 7- 5 o ma a ar i ng
magkapalit-palit din na ang kabuuan ng pantig ay labimpito pa
rin. Araw na mulat
Karaniwang paksa ng Tanka ay pagbabago, pag-ibig, at pag- Sa may gintong palayan
iisa. Ang paksang ginagamit naman sa Haiku ay tungkol sa Ngayon taglagas
kalikasan at pag-ibig. Parehong nagpapahayag ng masidhing Di ko alam kung kelan
damdamin ang Tanka at Haiku. Puso ay titigil na

Halimbawa Ng Haiku:

Naku gabi na ISAISIP

Dapat tulog na ako
Sa bukas naman
Tandaan:
Wala nang iba ▪ Tanka
Ikaw lamang, Sinta ko -may kabuuang 31 sukat ng pantig
Ang nasa puso (5-7-5-7-7o di kaya’y 7-7-7-5-5)
-may limang taludtod
▪ Haiku
Ang kagubatan -may kabuuang 17sukat ng pantig (5-7-5)
Dapat ay protektahan -may tatlong taludtod
Dapat ingatan
▪ Tanaga
-binubuo ng pitong pantigsa bawat
Halimbawa ng Tanka: taludtod

Ang kabataan
Ay pagasa ng bayan Filipino – Ikasiyam Baitang
Dapat ingatan Ikalawang Markahan – Modyul 2
‘Di binabale wala PABULA: ANG HATOL NG KUNEHO
Upang may mapapala Sub-aralin: Ponemang Suprasegmental
 • Nahihinuha ang damdamin ng mga tauhan batay sa diyalogong napakinggan Ang mga ponema ay isang instrumento ng sulat na nagtataglay ng likas na katangiang
(F9PN-IIc-46) prosodic o suprasegmental. Ito’y inilalarawan bilang suprasegmental dahil sa haba o diin nito
• Nabibigyang-puna ang kabisaan ng paggamit ng hayop bilang mga tauhan na at ang kanyang hinto o antala.
parang taong nagsasalita at kumikilos (F9PB-IIc-46)
• Naiaantas ang mga salita (clining) batay sa tindi ng emosyon o damdamin
(F9PT-IIc-46) Bukod rito, ang ponemang suprasegmental ay naglalarwan rin sa makahulugang yunit ng
• Naisusulat muli ang isang pabula sa paraang babaguhin ang karakter ng isa sa tunog na karaniwang hindi tinutumbasan ng mga letra sa pagsulat. Sa halip,sinisimbolo ito ng
mga tauhan nito (F9PU-IIc-48) notasyong phonemic upang malaman kung ano ang pagbigkas.
Ang Hatol ng Kuneho (Buod)
Isinalin sa Filipino ni: Vilma C. Ambat Maliban sa tono, mahalaga rin ang haba at diin. Ang haba ng bigkas na ginagamit ng
Isang araw, noong mga panahong ang mga hayop ay nagsasalita pa, may isang nagsasalitig sa patinig ng pantig na salita, Samantala, ang diin naman ay tumutukoy sa lakas
tigreng naghahanap ng makakakain sa gubat. Ngunit sa kamalasang palad ay nahulog ito sa ng bigkas sa pantig ng salita.
isang malalim na hukay. Walang nagawa ang tigre kaya't nagsusumamo itong sumigaw upang
humingi ng tulong. Nang sumunod na araw, ay may isang taong napadaan at nasaksihan ang Ang antala naman ang saglit na pantigil o “pause” sa Ingles. Ito’y nagbibigay linaw sa mga
kanyang kalagayan. Nakiusap ang tigre sa tao ngunit ito ay nagdadalawang-isip kung salita o mensahe ibig ipahiwatig .Sa pasulat na pakikipagtalastasan ito ay inihuhudyatng
tutulungan ang tigre sapagkattakot siyang baka sya ay kainin nito. kama, tuldok, swmi-kolon, at kolon.
Ipinangako ng tigre na hindi niya kakainin ang tao, dahil na rin sa habag at
konsensya, ay tinulungan ng tao makaahon ang tigre. Ngunit ang gutom na tigre ay hindi Ponemang Suprasegmenta ng Diin.
tumupad sa pangako at akmang kakainin nya ang tao. Nakiusap muna ang tao sa tigre na baka
kung sakali ay humingi ng hatol sa puno kung sya ba ay dapat kainin ng tigre. Ipinaliwanag
ng tao ang nangyari ngunit tila sang ayon ang puno na sya ay kainin ng tigre sa kadahilanang PAso  – paSO

ang mga tao ang may kasalanan sa pagkaubos ng mga puno.Muling humingi ng hatol ang tao tuBO – TUbo

sa napadaang Baka, ngunit katulad ng hatol ng puno ay ganoon din ang hatol nito. BUhay – buHAY

HApon – haPON

Hanggang sa may isang mapadaang kuneho nalumulundag at ito naman ang
taSA – TAsa

hiningian ng hatol ng tao at tigre. Ang suhestiyon ng kuneho ay muling nilang isalaysay ang
Ponemang Suprasegmenta ng Antala
nangyari sa pamamagitan ng pagpunta ng tigre sa hukay upang maibigay ang kanyang hatol.
Kaya, nagpunta muli ang tigre sa hukay upang maibigay na ng kuneho ang hatol. Ang hatol
ng kuneho ay, "Magpatuloy na lamang ang tao sa paglalakbay at ang tigre ay dapat manatili Hindi siya si Peter.

na lamang sa hukay ng hindi na sila mamomroblema". Muli ay nagpatuloy na sa paglukso  Ang tao ay hindi si Peter.
ang matalinong kuneho.  Hindi, siya si Peter.
 Tinatama ng tagasalita na ito si Peter.
 Hindi siya, si Peter.
PONEMANG SUPRASEGMENTAL – Sa paksang ito , ating tatalakayin kung ano nga ba
 Si peter ang tinutukoy, hindi ang isang tao.
ang ponemang suprasegmental at ang mga halimbawa nito.
Ponemang Suprasegmental ng Tono
 Nagpapahayag: Maligaya siya.
 Nagtatanong: Maligaya siya?
 Nagbubunyi: Maligaya siya!

Filipino – Ikasiyam Baitang

Ikalawang Markahan – Modyul 1: Tanka at Haiku
Sub-Aralin: Estilo ng Pagkabuo Nito
Pangalan:_____________________________________________

Panuto: Basahing mabuti ang bawat bilang. Bilugan ang tamang sagot.

1. Ito ay uri ng tula na may kabuuang tatlumpu’t isa (31) sukat ng pantig.
A. Tanaga B. Tanka C. Haiku D. Tula

2. Ito ay uri ng tula na may kabuuang labimpitong (17) sukat ng pantig.

A. Tanaga B. Tanka C. Haiku D. Tula 11. Alin sa sumusunod ang may tamang sukat sa Haiku?
A. 5,5,7 B. 5,7,7 C.7, 7, 5 D. 5,5,5
3. Ito ay uri ng tula na may tigpipitong sukat ng pantig sa bawat taludtod.
A. Tula B. Tanka C. Haiku D. Tanaga 12. Saang bansa nagmula ang haiku at tanka?
A. Korea B. Pilipinas C. Hapon D. Taiwan
4. Ang paksang pag-ibig ay maaring makita sa tulang.
I. Haiku II. Tanka III. Tanaga (Para sa bilang 13-15)
(Para sa bilang 5-9) Tula B

Tula A Daang masukal

Mabangong hangin Paang nanginginig
Magandang kaligiran Lakas ng hikbi.
Lahat wala na,
Unti-unting nasira 13. Anong uri ng tula ang nasa kahon?
Kumalat na pandemya. A. Haiku B. Tanka C. Tanaga D. Awit
5. Batay sa mensahe ng tula, ano ang maaaring gawing pamagat sa tula?
A. sayang B. pagbabago C. nasira D. hangin 14. Ano ang pinakaangkop na tono ng tula na nasa itaas?
A. Bigo B. Takot C. Masaya D. Galit
6. Ano ang tema ng tulang nasa kahon?
A. pag-ibig B. pag-iisa C.kapaligiran D. kaligayahan 15. Alin sa mga sumusunod ang pinakamabisang pamagat ng tula?
A. Paalam B. Bakit? C. Nasaan Ka? D. Kailan Kaya?
7. Ano ang tamang sukat ng tulang ito?
A. 5,5,7,7,7 B. 7,5,7,5,7 C. 5,7,7,5, 5 D. 5,7,5,7,7 Filipino – Ikasiyam Baitang
Ikalawang Markahan – Modyul 2
8. Anong uri ng tula ang nasa loob (Tula A)
PABULA: ANG HATOL NG KUNEHO
A. Haiku B. Tanka C. Tanaga D. Tula
Sub-aralin: Ponemang Suprasegmental
9. Alin sa mga sumusunod ang tono ng Tula A? A. Panuto: Piliin ang titik ng wastong sagot sa mga sumusunod na
A. masaya B. malungkot C. nagsisisi D. nagdaramdam pangungusap.

10. Aling tula ang galing sa bansang Pilipinas? 1. Alin sa mga uri ng ponemang suprasegmental ang may
A. Tula B.Tanaga C. Tanka D. Haiku bahagyang pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging
malinaw ang mensaheng nais ipabatid ng tauhan?
 A. Haba C. Diin
B. Antala/Hinto D. Punto
2. Alin sa mga pangungusap na ito ang nagsasabi o
nagdidiin na siya ay suspek?
A. Hindi ako ang salarin. C. Hindi ako/ ang salarin. B.
Hindi/ ako ang salarin. D. Hindi ako ang/ salarin.

3. Ito ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig sa

pagsasalita na maaaring hudyat ng kahulugan sa
pagpapahayag.
A. Haba C. Diin
B. Antala/Hinto D.Punto

4. Alin sa mga salita sa ibaba ang nagsasaad ng kapalaran

ng tao?
A. BU: hay C. Bu: HAY
B. Bu: HAY D. BU: Hay

5. Alin sa ibaba ang nagpapahayag na si Charlene ang

nagbigay ng regalo?
A. Hindi si Charlene/ ang nagregalo.
B. Hindi/ si Charlene ang nagregalo.
C. Hindi si Charlene ang nagregalo.
D. Hindi/ si Charlene/ ang nagregalo.