Professional Documents
Culture Documents
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Spis treci
CZ PIERWSZA
ROZDZIA 1.
Fotografia cyfrowa
wiadomoci podstawowe
ROZDZIA 2.
SPIS TRECI
ROZDZIA 3.
ROZDZIA 4.
SPIS TRECI
ROZDZIA 5.
SPIS TRECI
CZ DRUGA
ROZDZIA 6.
SPIS TRECI
ROZDZIA 7.
wiato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241
Pomiar wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
Jak wiatomierz postrzega wiato? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
Tryby pomiaru wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
wiatomierz wbudowany w aparat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
Kiedy korygowa wskazania wiatomierza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
Kompensacja ekspozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257
Kiedy i jak posugiwa si funkcj kompensacji ekspozycji? . . . . . . . . . . . . . . . . . .257
Okrelanie prawidowej ekspozycji na podstawie histogramu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262
Balans bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .271
Tworzenie wasnych ustawie balansu bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272
Autobracketing balansu bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274
amanie regu balans bieli jako narzdzie kreatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276
Ocena jakoci obrazu przy uyciu ekranu LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277
Konfigurowanie ustawie ekranu LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277
Ocena ostroci i wyostrzenia obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278
Edycja w aparacie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279
Znaczenie wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282
CZ TRZECIA
ROZDZIA 8.
SPIS TRECI
Oprogramowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Programy do podstawowej edycji zdj cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
Programy do zaawansowanej edycji zdj cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .311
Pluginy Photoshopa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .313
Oprogramowanie do zarzdzania zbiorami cyfrowych fotografii . . . . . . . . . . . . . . . .316
Gotowi do edycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .316
ROZDZIA 9.
R O Z D Z I A 10.
10
SPIS TRECI
R O Z D Z I A 11.
11
SPIS TRECI
CZ CZWARTA
R O Z D Z I A 12.
Drukowanie, zarzdzanie
i prezentowanie fotografii cyfrowych
12
SPIS TRECI
R O Z D Z I A 13.
R O Z D Z I A 14.
Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .593
13
ROZDZIA
DPrR
zetU
warG
zanIie
obrazw cyfrowych
w praktyce
Zanim po raz pierwszy pobiegniemy w plener z aparatem pod pach, by robi zdjcia (cho najprawdopodobniej naleaoby powiedzie: zanim pobiegniemy robi kolejne zdjcia, bo niechybnie mamy ich ju tak duo,
e nie wiadomo, co z nimi robi), powinnimy zaznajomi si z teori przetwarzania obrazw cyfrowych. Im gbiej wnikniemy w te zagadnienia, tym lepsze bd efekty naszej pracy. Kluczowe pojcia, ktrych znaczenie trzeba sobie przyswoi, to rozdzielczo, gbia bitowa, tryb koloru oraz format pliku. W tym rozdziale omwimy je
w stopniu podstawowym, przedstawiajc bardziej zoone zagadnienia w kolejnych rozdziaach.
ROZDZIELCZO = DANE
Rozdzielczo to jedno z najwaniejszych poj w teorii przetwarzania obrazw, szczeglnie w odniesieniu do fotografii cyfrowej. Terminu rozdzielczo uywa si w znaczeniu zarwno liczby pikseli, jak i ich gstoci w obrazku, przy czym czsto pojcia te stosowane s zamiennie. Prowadzi to do licznych nieporozumie.
Rozdzielczo aparatu cyfrowego mierzy si w megapikselach (czyli milionach pikseli). Z kolei rozdzielczo
pliku graficznego, a take rozdzielczo monitora okrela si poprzez podawanie liczby pikseli wywietlanych
na odcinku jednego cala (w skrcie ppi, czyli pikseli na cal ang. pixels per inch), bd te wymiarw w pikselach (na przykad 400600 pikseli). Jest jeszcze rozdzielczo drukarki, ktr opisujemy liczb punktw drukowanych na odcinku jednego cala (w skrcie dpi, czyli punktw na cal ang. dots per inch) rysunek 2.1.
W opisie parametrw obrazu pojawiaj si wic liczby, ktrych charakter zmienia si zalenie od kontekstu, co
utrudnia przeliczanie jednej miary na drug. Z tego samego wzgldu o wiele trudniej jest take zrozumie, jak
te wszystkie liczby przekadaj si na to, co interesuje nas najbardziej poziom szczegw widocznych na obrazku, jego jako, a take fizyczna wielko, jak uzyska po wydrukowaniu na papierze.
Jeli chodzi o t wielko, to w jej kontekcie rozdzielczo przekada si na ilo danych. Innymi sowy, im wysza rozdzielczo, z tym wiksz iloci danych mamy do czynienia. Gdy wic mwimy o rozdzielczoci w znaczeniu oglnej liczby pikseli, na przykad cakowitej liczby megapikseli, ktr jest w stanie zarejestrowa dany
aparat, to mamy na myli cakowit ilo danych zapisywanych przez urzdzenie. Z kolei mwienie o gstoci
ROZDZIA 2.
Rysunek 2.1. Znaczenie pojcia rozdzielczoci zmienia si w zalenoci od urzdzenia, ktrego parametry
chcemy za jego pomoc opisa. Wielu fotografw czsto popenia bdy w prawidowej interpretacji tego
terminu, dlatego kluczem do penego wykorzystania moliwoci danego urzdzenia do przetwarzania obrazu
jest zrozumienie, co kryje si pod pojciem rozdzielczo wanie w kontekcie tego urzdzenia
pikseli (w podobnym kontekcie jak w przypadku drukarek, kiedy to mwi si o liczbie punktw drukowanych
na odcinku jednego cala) naley rozumie jako podawanie informacji o liczbie pikseli rozmieszczonych w pewnym obszarze. Z im wikszej liczby pikseli skada si obraz, w tym wikszym formacie mona go wydrukowa.
Z kolei wiksza gsto pikseli przekada si na lepsz jako obrazu i wiksz ilo dostrzegalnych szczegw
(rysunek 2.2).
Najwaniejsze pytanie, na ktre naley sobie odpowiedzie w zwizku z rozdzielczoci, brzmi: Ile mi jej tak
naprawd potrzeba?. Wysza rozdzielczo to zwykle wikszy zysk, lecz nie zawsze potrzebujemy jej tyle, jak
mogoby si nam wydawa. Wybierajc aparat pod ktem rozdzielczoci, zastanawiajmy si nad tym, jakiemu
celowi bdzie on gwnie suy. Jeli na przykad kto zajmuje si porednictwem w handlu nieruchomociami
i aparat fotograficzny jest mu potrzebny tylko do zamieszczania zdj domw na stronie WWW i drukowania
ich w maym formacie wewntrz prospektw reklamowych, to urzdzenie o rozdzielczoci 3 megapikseli okae
si wystarczajco dobre.
30
ROZDZIELCZO = DANE
31
ROZDZIA 2.
W kolejnych rozdziaach bdziemy jeszcze nieraz powraca do tematu rozdzielczoci i jej doboru pod ktem narzdzi uywanych do rejestrowania, edycji i drukowania obrazkw.
Tak naprawd rozdzielczo jest wana na kadym etapie procesu przetwarzania obrazu. Wszystkie urzdzenia,
ktrymi posugujemy si podczas edycji zdj aparat, monitor i drukarka maj swoje rozdzielczoci, ktre
okrelaj ich moliwoci w zakresie rejestrowania, wywietlania lub drukowania obrazu. Jeli wic mamy zamiar
zrobi najlepszy moliwy uytek z tych urzdze, to musimy wiedzie, pod jakimi wzgldami parametr zwany
rozdzielczoci jest wany dla kadego z nich.
Rozdzielczo w przypadku aparatu cyfrowego odnosi si do iloci pojedynczych pikseli, ktre zostan uyte
do zarejestrowania obrazu widzianego przez obiektyw. Okrela si j w jednostkach zwanych megapikselami,
a megapiksel to jeden milion pikseli. Im wicej megapikseli, z tym wikszej iloci danych bdzie skada si kady obraz.
Wielu fotografom wydaje si, e rozdzielczo aparatu jest miar poziomu szczegw zapisywanych w pojedynczym obrazku. I do pewnego stopnia maj racj, cho bardziej adekwatne jest stwierdzenie, e rozdzielczo odnosi si przede wszystkim do wielkoci, jak zdjcie moe uzyska na wydruku. W tabeli 2.1 przedstawiono zalenoci, jakie zachodz pomidzy rozdzielczoci aparatu, a formatem wydruku zdjcia i wielkoci pliku
na dysku.
Tabela 2.1. Klucz do rozszyfrowania znaczenia rozdzielczoci aparatu cyfrowego
Liczba megapikseli
Format wydruku
(bez interpolacji)
Przybliona wielko
nieskompresowanego pliku
3 MB
6 MB
9 MB
18 MB
24 MB
11
33 MB
14
42 MB
W rozdziale 3., Jak dziaa cyfrowy aparat fotograficzny?, omwimy bardziej szczegowo zasad dziaania aparatu cyfrowego, a w rozdziale 4., Kupujemy cyfrowy aparat fotograficzny, wyjanimy, jak dobra aparat odpowiedni do naszych potrzeb.
32
ROZDZIELCZO = DANE
Rozdzielczo monitora
Podstawowym czynnikiem okrelajcym rozdzielczo monitora jest faktyczna liczba pikseli, ktr urzdzenie
jest w stanie wywietli. W przypadku klasycznych monitorw CRT mamy zwykle do wyboru pewien zakres
rozdzielczoci, przy czym w kadej z nich obraz cechuje si dobr jakoci. Rozdzielczoci monitora opisuje si
przez podanie nazwy (skrtu) oraz wymiarw obrazu w pikselach. Na przykad w rozdzielczoci XGA (skrt
od ang. Extended Graphics Array) mamy do czynienia z obrazem majcym 1024 piksele w poziomie i 768 pikseli w pionie. Z kolei pod nazw SXGA (skrt od ang. Super Extended Graphics Array) kryje si obraz majcy odpowiednio 1280 pikseli w poziomie i 1024 piksele w pionie. Istniej jeszcze inne standardowe rozdzielczoci monitora.
Generalnie najlepiej jest pracowa przy najwyszej rozdzielczoci dostpnej dla danego monitora, bo dziki temu moemy wywietli na ekranie wiksz powierzchni obrazka. Nie naley jednak zapomina, e zwikszanie
rozdzielczoci pociga za sob zmniejszanie wielkoci elementw interfejsu programu (rysunek 2.4).
Rysunek 2.4. Rozdzielczo monitora determinuje ilo informacji, jaka jednoczenie moe zosta wywietlona
na ekranie. Przy rozdzielczoci rzdu 12801024 (z lewej) ilo ta jest wiksza ni przy rozdzielczoci 800600
(z prawej). Jednak zwikszanie pola widzenia odbywa si kosztem zmniejszania wielkoci elementw interfejsu
uytkownika
Coraz wicej osb zajmujcych si fotografi wybiera monitory LCD. Od klasycznych monitorw CRT rni
si one midzy innymi tym, e tylko jedna z oferowanych przez nie rozdzielczoci jest optymalna dla fizycznych
moliwoci urzdzenia. Aby wic uzyska obraz o najwyszej jakoci, naley pracowa z t wanie, fabrycznie
dobran rozdzielczoci. Wicej informacji na temat wyboru i konfiguracji monitora podamy w rozdziale 8.,
Wyposaenie cyfrowej ciemni fotograficznej.
Czy tylko 72 ppi?
Bardzo czsto syszy si opinie, e monitory pracuj z rozdzielczoci (Chodzi o rozdzielczo bdc miar liczby pikseli wywietlanych w danym obszarze w tym wypadku na odcinku 1 cala przyp. tum.) obrazu wynoszc 72 ppi. Jest to nieporozumienie. W dawnych czasach firma Apple miaa w swojej ofercie monitor 13-calowy, ktry istotnie wywietla obraz o rozdzielczoci 72 ppi. Obecnie jednak wikszo monitorw pracuje w rozdzielczoci rzdu 85 125 ppi, przy czym ostateczna osigana warto zaley od rozdzielczoci obrazu (W znaczeniu wielkoci obrazu w poziomie i w pionie, na przykad 1024768 przyp. tum.) oraz fizycznej wielkoci
monitora. Pamitajmy, e mwimy tu o gstoci pikseli, co oznacza, e ta rozdzielczo ma wpyw na ogln
jako obrazu wywietlanego na ekranie monitora. Im wysza warto rozdzielczoci ppi, tym ostrzejszy obraz
i tym mniejsze powikszenie fragmentu obrazu niezbdne do zobaczenia wszystkich jego szczegw.
33
ROZDZIA 2.
Rozdzielczo drukarki
Raz jeszcze pojawia si problem dwch rodzajw rozdzielczoci: drukowania i drukarki. Bardzo czsto jest
on rdem frustracji wrd uytkownikw drukarek,
a producenci tych urzdze dodatkowo zwikszaj zamieszanie, stosujc rne chwyty marketingowe
w celu przycignicia klientw (patrz punkt Rozdzielczo a marketing).
Rozdzielczo wydruku pliku z obrazem odnosi si do sposobu rozmieszczenia pikseli na obrazie, co wpywa
na format oraz do pewnego stopnia jako wydrukowanego zdjcia.
Rozdzielczo drukarki pozwala z kolei okreli, jak blisko siebie bd nadrukowywane kolejne punkty tworzce obraz. Parametr ten pozwala wic oceni ogln jako drukarki i poziom szczegw obrazu, ktre jest w stanie przenie na papier. Naley jednak zwrci uwag na to, e rozdzielczo drukarki mierzy si tak naprawd
w liczbie kropli atramentu natryskiwanych w danym obszarze papieru, a nie w iloci pikseli, z ktrych skada
si obraz. Z tego wniosek, e nie ma bezporedniego zwizku pomidzy rozdzielczoci wydruku, a rozdzielczoci drukarki.
Kady rodzaj, a nawet model drukarki, cechuje si inn rozdzielczoci. Wicej informacji na temat rozdzielczoci rnych typw drukarek oraz sposobu przygotowania obrazkw do druku na kadym z nich podamy w rozdziale 12., Od aparatu przez monitor do drukarki.
Rozdzielczo a marketing
Niedobrze, e wok kwestii rozdzielczoci powstao tyle zamieszania. Wydaje si jednak, e producenci urzdze do cyfrowej obrbki obrazw d do tego, by skomplikowa wszystko jeszcze bardziej. Nikomu nie pomaga fakt, e istnieje tyle rnych definicji nie tylko rozdzielczoci, ale i innych poj opisujcych te urzdzenia.
Na przykad wspomniana na wstpie rozdzielczo czsto przyjmuje rol parametru charakteryzujcego jako
drukarki. Jednak same liczby nie wystarcz, bo jako wydruku zaley dodatkowo od wielu innych czynnikw.
Z tego wzgldu liczbami winno si posugiwa wycznie w kontekcie porwnywania ze sob drukarek podobnej klasy. Producenci tych urzdze staraj si za wszelk cen przekona potencjalnego klienta, e ich urzdzenie jest najlepsze, ale w rwnoczenie prawda o rzeczywistej wartoci sprztu zatraca si w szumie medialnym
towarzyszcym jego rynkowej premierze.
Podobnie sprawa wyglda w przypadku aparatw cyfrowych; ich producenci zachwalaj przede wszystkim liczb megapikseli w elemencie wiatoczuym. Jest to oczywicie parametr istotny, ale nie jedyny, ktremu naleaoby si przyjrze oceniajc aparat. W rozdziale 4. przedstawimy jeszcze inne czynniki majce wpyw na ja34
GBIA BITOWA
ko obrazu rejestrowanego przez cyfrowy aparat fotograficzny. Tymczasem warto sobie uwiadomi, e najwysza dostpna liczba megapikseli niekoniecznie musi by czym, czego potrzebujemy do codziennej pracy.
Format wydruku zdjcia mona powikszy nie tylko za spraw rozdzielczoci aparatu, ale take innymi metodami (patrz informacje w nastpnym podrozdziale). Rwnie wane co megapiksele s takie czynniki jak jako
obiektywu i elementu wiatoczuego oraz dodatkowe funkcje, w ktre moe by wyposaony interesujcy nas
model aparatu.
Wikszo szumu medialnego towarzyszy kwestii moliwoci wspczesnych drukarek atramentowych. Sprzedawcy i producenci nieustannie zachwalaj, ile to punktw na cal jest w stanie rozmieci na papierze dana drukarka. Jednak kompetentne testy wykazay, e rozdzielczo drukarki ma wpyw na jako wydruku tylko
do wartoci 1440 dpi; powyej tej wartoci wszelkie rnice jeli w ogle wystpuj nie wnosz ju niczego
lepszego do wygldu fotografii przenoszonej na papier.
Starajmy si zrozumie, co tak naprawd kryje si za rnymi parametrami, za pomoc ktrych opisuje si moliwoci sprztu, a wwczas nie damy si zwie marketingowym chwytom i kupimy urzdzenie najlepiej odpowiadajce naszym potrzebom.
GBIA BITOWA
Gbia bitowa jest parametrem opisujcym liczb bitw uywanych do przechowywania wartoci danego koloru, przy czym wiksza gbia bitowa przekada si na wikszy zakres kolorw, ktre mona dziki niej uzyska
(tabela 2.2). Pojedynczy bit przechowuje dane o maksymalnie dwch wartociach (kolory czarny i biay), ale
ju za pomoc dwch bitw moemy zapisa dane o czterech rnych kolorach (czarny, biay i dwa rne odcienie szaroci) rysunek 2.6. Pliki graficzne zapisuje si z 8- lub 16-bitow gbi dla kadego z trzech kanaw koloru. Na podstawie tych danych definiowane s wartoci kolorystyczne poszczeglnych pikseli tworzcych obraz (patrz podrozdzia Tryby kolorw).
Tabela 2.2. Gbia bitowa
Liczba
bitw danych
16
64
256
10
1024
12
4096
14
16384
16
65536
35
ROZDZIA 2.
P l i k i g r a f i c z n e 8 i 1 6 b i t o w e
Rnica pomidzy plikami graficznymi 8- i 16-bitowymi sprowadza si do liczby moliwych do zapisania wartoci tonalnych (obrazy o gbi bitowej wikszej ni 8 nazywa si czasem obrazami o wielobitowej gbi, ang. high
bit). Jeli, na przykad, rejestrujemy obraz z gbi 8-bitow, to na kady kana koloru przypadnie do 256 wartoci tonalnych. W przypadku gbi 16-bitowej mamy ju 65 536 wartoci na kady z trzech kanaw. Wikszo aparatw cyfrowych zapisuje obrazy z gbi 12-bitow, co oznacza, e na kady kana koloru przypada 4096 wartoci tonalnych.
Dysponujc na wejciu obrazem o wikszej gbi bitowej, mamy do dyspozycji wicej danych, z ktrych moemy potem zrobi uytek podczas edycji. Jest to zaleta, bowiem nawet jeli w wyniku korekcji obrazu utracimy
cz danych o niektrych wartociach tonalnych, to i tak w sumie zostanie nam ich duo wicej, ni w przypadku obrazw rejestrowanych z gbi 8-bitow. Innymi sowy, nawet w przypadku bardzo intensywnej obrbki, pocztkowa pynno przej tonalnych pozostanie praktycznie nienaruszona, gdy zdecydujemy si wydrukowa zdjcie (cho wtedy bdzie to ju obraz 8-bitowy, jako e wspczesne drukarki nie s przystosowane
do drukowania w technologii wielobitowej).
Decyzja o tym, czy pracowa z obrazami 8-, czy 16-bitowymi zaley od tego, w jaki sposb bdziemy si nimi posugiwa, a take od tematyki, ktra przewaa w naszych fotografiach. Zalety obrazw 16-bitowych uwidaczniaj si wtedy, gdy zaley nam na wydrukach najlepszej jakoci oraz gdy czsto pracujemy ze zdjciami wykonanymi w trudnych warunkach owietleniowych. W innym wypadku lepiej bdzie pozosta przy obrazach 8-bitowych, jako e ich edycja jest prostsza, a poza tym pliki osigaj znacznie mniejsze rozmiary.
Praca z obrazami 8- i 1 6 - b i t o w y m i
W kolejnych rozdziaach podamy bardziej szczegowe informacje na temat edycji obrazw o rnej gbi bitowej. Na razie zastanwmy si nad tym, jak przedstawia si kwestia rejestrowania obrazu przez aparat w zalenoci od tego, czy jest to obraz 8- czy 16-bitowy.
Tu wszystko jest bardzo proste. Fotografie zapisywane s w postaci standardowych plikw JPEG lub TIFF, ktre nie wymagaj specjalnego traktowania. Po prostu robimy zdjcie, a nastpnie przenosimy je na dysk komputera i przystpujemy do edycji (oczywicie mamy tu na myli prostot jedynie zaoe edycji obrazw tego typu, poniewa poszczeglne operacje mog okaza si bardziej skomplikowane; przekonamy si o tym podczas
lektury rozdziau 12.).
Praca z obrazami 8-bitowymi daje bardzo dobre rezultaty. Jednak z uwagi na ograniczon (w porwnaniu z obrazami 16-bitowymi) ilo danych o wartociach tonalnych, trzeba dokada wszelkich stara, aby ograniczy
operacje edycyjne do minimum. W tym celu dbajmy o to, aby zdjcie ju na wejciu miao moliwie najwysz
jako (dotyczy to gwnie ekspozycji). Zbyt dua ilo poprawek wprowadzonych do obrazka spowoduje znaczce obnienie jego jakoci, na przykad zaburzenie pynnoci przej tonalnych bd utrat szczegw w najjaniejszych lub najciemniejszych obszarach zdjcia.
36
TRYBY KOLORW
Obecnie moliwo rejestrowania obrazw 16-bitowych daj jedynie te aparaty, ktre wyposaono w funkcj zapisu zdj w formacie RAW (cho na przykad aparat Fuji S2 pozwala zapisywa obrazy wielobitowe take
w formacie TIFF, standardowo przeznaczonym do zdj 8-bitowych). Zapis obrazu w formacie RAW daje due moliwoci, poniewa mamy tu do czynienia nie tyle z plikiem graficznym, co raczej ze swego rodzaju pojemnikiem na dane zgromadzone przez aparat. Zanim jednak przystpimy do edycji zdjcia, naley podda je
konwersji (patrz podrozdzia Formaty plikw). Przewag formatu RAW nad innymi jest moliwo zapisania
znacznie wikszej iloci danych o poziomach jasnoci i kolorach w obrazie. Wanie dlatego nawet daleko posunite korekty nie obni jakoci zdjcia 16-bitowego, ktre w kadym przypadku cechowa si bdzie lepszym
wygldem ni dowolny obrazek 8-bitowy.
Kady musi sam zdecydowa o tym, z jakimi obrazami bdzie pracowa. Wszystko zaley od indywidualnych wymaga odnonie kocowej jakoci zdjcia. Zalecamy wic, aby wyprbowa obydwie moliwoci, po czym porwna rezultaty. Na przykad Katrin, wspautorka ksiki, woli pracowa wycznie z obrazkami 16-bitowymi, poniewa uzyskuje dziki temu wysz kocow jako zdjcia.
Pamitajmy, e jeli na pocztku zrezygnujemy z dodatkowych danych, ktre zapewnia fotografowanie w trybie 16-bitowym, to potem w aden sposb nie uda nam si ich odzyska. Salomonowym rozwizaniem wydaje
si wic robienie za kadym razem zdj 16-bitowych. Wwczas nigdy nie znajdziemy si w sytuacji, w ktrej
przyjdzie nam aowa, e nie dysponujemy tymi dodatkowymi omioma bitami.
TRYBY KOLORW
W pliku graficznym zapisywane s wartoci liczbowe, ktre opisuj kolor kadego z pikseli tworzcych obraz.
Poszczeglne systemy reprezentacji tych wartoci oraz sposobu ich organizacji nazywa si trybami kolorw. Obrazy w tzw. skali szaroci to w istocie zdjcia czarno-biae. Natomiast do zapisu fotografii w kolorze uywa si
trybw RGB, CMYK i Lab. Cyfrowe aparaty fotograficzne wykorzystuj wycznie tryb kolorw RGB, ktry
mona zmieni dopiero na etapie edycji obrazka w komputerze.
Skala szaroci
Zgodnie z sugesti zawart w nazwie, tryb kolorw skala szaroci przeznaczony jest dla obrazw czarno-biaych.
Zazwyczaj zapisuje si je w postaci plikw 8-bitowych, ktre opisuj 256 rnych odcieni szaroci; 16-bitowy
obraz w skali szaroci ma ju 65 536 odcieni. By moe do tej pory kto z Czytelnikw sdzi, e obrazy, ktre
nazywamy czarno-biaymi, zawieraj wanie te dwa kolory: czarny i biay. Wystarczy jednak przyjrze si im
nieco bliej, a natychmiast okazuje si, e oprcz tych dwch kolorw s jeszcze odcienie porednie, ktrych
obecno znaczco wzbogaca zakres tonalny obrazu. Z tego wzgldu zalecamy, aby zawsze fotografowa w kolorze, to znaczy zapisywa pliki ze zdjciami zawsze w trybie RGB. Dziki temu za kadym razem uda nam si uzyska maksymalny zakres tonalny obrazu. Opcja fotografowania w skali szaroci, ktra jest dostpna w wikszoci aparatw cyfrowych, powoduje odrzucenie informacji o kolorze w przypadkowy sposb; rezultaty takiej konwersji rzadko kiedy okazuj si najlepszymi z moliwych. W celu uzyskania czarno-biaego zdjcia najlepiej jest
37
ROZDZIA 2.
przeksztaci kolorowy obraz RGB do skali szaroci dopiero na etapie komputerowej edycji zdjcia. Co wicej,
istniej jeszcze inne, zaawansowane opcje drukowania czarno-biaych obrazw z plikw RGB, ktre mog okaza si lepsze nawet od tradycyjnych odbitek na papierze srebrowym, tak pod wzgldem rozpitoci tonalnej,
jak i ostroci oraz nasycenia. Do zagadnie zwizanych z konwersj kolorowych obrazkw do skali szaroci powrcimy w rozdziale 11. Dodatkowo, w rozdziale 12. nauczymy si drukowa nasze zdjcia.
Tryb RGB
Tryb kolorw RGB jest najczciej uywany w edycji zdj cyfrowych. Informacje o kolorze zorganizowane s
na wzr systemu trzech addytywnych kolorw podstawowych: czerwonego, zielonego i niebieskiego (std skrt
RGB, od pierwszych liter ang. nazw kolorw: Red, Green oraz Blue). S to kolory emitowane przez wiato
i wanie na nie wyczulony jest element rejestrujcy obraz w aparacie cyfrowym. Tryb RGB wykorzystywany
jest rwnie do wywietlania obrazu na ekranie monitora komputerowego. Wspomniane wczeniej kolory podstawowe nazywane s addytywnymi, poniewa kady z nich reprezentuje fal wietln o okrelonej dugoci;
z poczenia tych trzech fal powstaje ostateczny kolor.
Plik graficzny w trybie RGB zawiera trzy kanay, w ktrych przechowywane s informacje o poszczeglnych
skadowych koloru (czerwonej, zielonej i niebieskiej) kadego piksela w obrazie. W obrazach 8-bitowych skadowe te mog przyjmowa wartoci z zakresu od 0 (co oznacza kolor czarny) do 255 (co oznacza kolor biay).
Jeli we wszystkich trzech kanaach koloru zostan ustawione wartoci 0, to otrzymamy piksel w kolorze czystej
czerni. Z kolei warto 255 we wszystkich kanaach oznacza, e mamy do czynienia z pikselem w kolorze biaym. Identyczne wartoci we wszystkich trzech kanaach, inne ni 0 i 255, daj piksel w jakim odcieniu szaroci. W ten sposb moemy dowolnie miesza wartoci poszczeglnych skadowych koloru w celu uzyskania jakiegokolwiek koloru z palety liczcej sobie ponad 16,7 miliona kolorw (dla obrazu 8-bitowego).
Pamitajmy wic o tym, aby zawsze fotografowa w trybie RGB i zapisywa na karcie pamici aparatu obrazy
kolorowe. Tryb RGB powinien nam waciwie towarzyszy przez cay etap edycji, a take drukowania zdjcia.
Tryb CMYK
Tryb kolorw CMYK wykorzystuje system subtraktywnego czenia kolorw podstawowych: cyjanu (niebieskozielonego), magenty (purpurowego) oraz tego. S to barwy skadajce si na kolor wiata odbitego, na przykad od powierzchni papieru. Zestaw trzech wspomnianych kolorw uzupenia si dodatkowo kolorem czarnym, dziki czemu podczas drukowania obrazu na papierze uzyskuje si prawdziw, gbok czer (Kolor czarny teoretycznie powinien powsta z poczenia trzech kolorw podstawowych: cyjanu, magenty i tego. Niestety na skutek zanieczyszcze barwnikw, niedoskonaoci procesu druku oraz faktu, e pprzezroczyste, rozwodnione farby nie sumuj si do koloru nieprzezroczystego (nie przepuszczajcego wiata, wic dajcego
w rezultacie czarny kolor odbity), ostatecznie otrzymujemy kolor brudnobrunatny. Z tego wzgldu zestaw trzech
kolorw podstawowych (ang. Cyan, Magenta oraz Yellow) uzupeniono kolorem czarnym (ang. blacK) i w ten
sposb powsta tryb kolorw CMYK przyp. tum.).
Czsto nawet dowiadczeni fotograficy nie bardzo radz sobie z prac z obrazami w trybie CMYK. Na szczcie
na og nie ma potrzeby zawracania sobie nim gowy. W wikszoci przypadkw sprawdza si tryb RGB, poniewa jedyn sytuacj, w ktrej trzeba dokona konwersji obrazka z trybu RGB do CMYK jest wydruk na maszynie offsetowej (zawsze jednak mona zleci wykonanie stosownej konwersji przygotowalni poligraficznej).
38
FORMATY PLIKW
Tryb Lab
W porwnaniu z dwoma opisanymi wczeniej trybami kolorw, tryb Lab jest raczej abstrakcyjny. Podobnie jak
w przypadku trybu RGB take i tutaj dane o zawartoci obrazka przechowywane s w trzech oddzielnych kanaach, jednak sposb ich zorganizowania jest zupenie inny.
W trybach RGB i CMYK dany kolor definiuje si na podstawie tego, jak jest on tworzony w okrelonym urzdzeniu (monitorze lub drukarce), natomiast tryb Lab jest niezaleny od urzdzenia i kolory opisuje si w nim
na podstawie tego, jak wygldaj. Innymi sowy, w trybie Lab nie s brane pod uwag waciwoci monitora,
czy drukarki tylko sposb, w jaki dany kolor postrzega oko ludzkie. Opisu dokonuje si przez okrelenie jasnoci koloru oraz jego barwy (przy czym do okrelenia barwy stosuje si dwie wartoci; jedna z nich reprezentuje
stosunek kolorwzielonego do czerwonego, a druga niebieskiego do tego).
Pierwszym kanaem w trybie Lab jest kana luminacji (oznaczany jako L, od ang. luminosity). To wanie w tym
kanale przechowywane s informacje o jasnoci danego piksela. Pozostae dwa kanay (oznaczane odpowiednio jako a oraz b) zawieraj informacje o barwie (przedstawione w sposb opisany w poprzednim akapicie).
Trybu kolorw Lab czsto uywa si jako trybu referencyjnego podczas dokonywania konwersji obrazka pomidzy innymi trybami i przestrzeniami kolorw. Umoliwia on modyfikowanie obrazka na przykad tylko w odniesieniu do informacji o poziomach jasnoci poszczeglnych pikseli, bez szkody dla wraliwych na zmiany informacji o kolorze. Jak twierdzi Sen, wspautor ksiki, w trybie Lab mona dokonywa wielu rnych sztuczek ze zdjciami cyfrowymi, o ile tylko poniesie si pewien wysiek zwizany z poznaniem jego tajemnic. Niektre z technik stosowanych przez Sena przedstawimy w rozdziaach 10. i 11.
Na koniec naley wspomnie o tym, e tryb kolorw nie jest wystarczajco intuicyjny dla pocztkujcych uytkownikw, dlatego zalecamy, aby dowiadczenie w edycji obrazw zdobywa, pracujc w trybie RGB.
FORMATY PLIKW
W przypadku edycji zdj cyfrowych zdarzaj si a cztery sytuacje, w ktrych zmuszani jestemy do podjcia
wiadomego wyboru formatu pliku: podczas rejestrowania obrazu w aparacie, podczas jego edycji w programie
komputerowym, podczas drukowania i podczas archiwizowania. Lista wszystkich moliwych formatw, w ktrych mona zapisywa pliki graficzne, przytacza swoj wielkoci. Tak si jednak szczliwie skada, e dla nas
osb zajmujcych si fotografi cyfrow konieczna jest znajomo tylko kilku z nich.
39
ROZDZIA 2.
Format JPEG
Najwiksz zalet formatu JPEG jest wygoda posugiwania si nim. Nie ma chyba takiego programu graficznego, ktry nie obsugiwaby plikw tego typu. Same pliki za cechuj si niewielkimi rozmiarami, poniewa mog by kompresowane. Wane jest jednak to, aby stosowa kompresj (ktra jest kompresj stratn, tzn. tak,
ktra powoduje utrat pewnych szczegw z zawartoci obrazka) z zachowaniem najlepszej moliwej jakoci
obrazu, bo tylko wtedy zdjcie bdzie nadawa si do dalszej pracy.
Kiedy wybieramy format JPEG do zapisu zdj w aparacie, to zwykle moemy okreli rozmiar obrazka, jak i jego jako. Zalecamy, aby zawsze korzysta z maksymalnych ustawie dostpnych dla elementu wiatoczuego
w aparacie (jeli chodzi o opcj rozmiaru, to ta, ktra zapewnia rejestracj obrazu o najwikszej liczbie pikseli,
w menu aparatu zwykle nosi nazw Large). Do zagadnie tych powrcimy jeszcze w rozdziale 6., Podstawy
fotografii cyfrowej.
Format TIFF
W formacie TIFF pliki na og zapisywane s bez kompresji, dziki czemu nie tracimy adnych szczegw z zawartoci obrazka. Mwimy na og, bo moliwe jest kompresowanie plikw metod JPEG; nie polecamy jej
jednak. Wikszo fotografw zapisuje w formacie TIFF archiwalne kopie swoich zdj. Jeli jednak chodzi
o opcje zapisu w aparacie, to sugerujemy, aby posuy si innym formatem przede wszystkim ze wzgldu na due rozmiary plikw TIFF.
Poniewa kady piksel obrazu musi by opisany za pomoc trzech wartoci (patrz wczeniejszy podrozdzia,
Tryby kolorw), kocowy rozmiar pliku ze zdjciem bdzie sobie liczy trzy razy wicej megabajtw ni liczba megapikseli w elemencie wiatoczuym. Naley to rozumie w taki sposb, e na przykad plik TIFF zarejestrowany przez aparat 6-megapikselowy bdzie mia rozmiar 18 MB (6 3 = 18). Tak due pliki nie tylko
znacznie szybciej wypeniaj kart pamici, ale rwnie duej si zapisuj.
Format TIFF jest wic dobrym rozwizaniem w przypadku drukowania oraz archiwizowania fotografii cyfrowych, ale nie polecamy go do zapisywania zdj w aparacie.
Format RAW
RAW nie jest tak naprawd formatem pliku, przynajmniej w oglnym pojciu. Samo za sowo RAW nie jest
adnym skrtem; wielkimi literami zapisuje si je tylko dlatego, e zwykle pojawia si ono obok nazw rnych
innych formatw plikw (W jzyku angielskim raw znaczy surowy w tym wypadku chodzi o surowe
dane pobierane z matrycy aparatu bez konwersji do adnego konkretnego formatu przyp. tum.).
RAW jest wic oglnym okreleniem dla rnych formatw zapisu surowych (czyli niepoddanych adnej edycji) danych zgromadzonych przez element wiatoczuy aparatu. Kady z producentw aparatw opracowa wasn wersj formatu zapisu tego rodzaju danych; na przykad aparaty Canona zapisuj pliki w formacie CRW,
a Nikona w formacie NEF. Jak ju wspomnielimy, w plikach RAW zapisuje si dane dokadnie w taki sposb, jak zostay one zarejestrowane przez aparat. Dlatego przed przeniesieniem do komputera, plik RAW naley podda odpowiedniej konwersji.
40
FORMATY PLIKW
Rozmiar pliku RAW zaley od rozdzielczoci aparatu i zazwyczaj liczy tyle megabajtw, ile element wiatoczuy megapikseli. Dalsze rnice zachodz take na poziomie konkretnego modelu aparatu, a ponadto niektre
firmy (na przykad Nikon) wprowadziy opcj kompresowania pliku RAW. W kadym razie pliki RAW s
znacznie wiksze od plikw JPEG, ale na pewno mniejsze ni pliki TIFF.
Zalet fotografowania w trybie RAW jest moliwo uzyskania wielobitowego obrazu, ktry nie bdzie w aden
sposb przetwarzany przez aparat. Czynnoci zwizane z dopasowaniem ekspozycji, balansu bieli i inne wykonuje si dopiero na etapie konwersji; atwiej wwczas dobra najlepsze ustawienia. Jeli za chodzi o wady, to
na pewno trzeba do nich zaliczy stosunkowo duy rozmiar pliku i konieczno dokonania jego konwersji
przed przystpieniem do edycji obrazu na komputerze. Ponadto ch wykorzystania wszystkich moliwoci, ktre tkwi w fotografowaniu w trybie RAW, wie si rwnie z koniecznoci przetwarzania mniej porcznych
plikw wielobitowych.
Katrin, wspautorka ksiki, wierzy w skuteczno fotografowania w trybie RAW. Waciwie jest to jedyny
format, jakim si posuguje (oczywicie Katrin moe sobie na to pozwoli tylko dlatego, e nie zajmuje si fotografi sportow i nie musi na przykad wodzi obiektywem aparatu za pikarzami biegajcymi przy bocznej linii boiska). Podobnie Sen formatem JPEG posuguje si tylko sporadycznie, na przykad, gdy robi zakupy
w innym miecie i przed podjciem decyzji o nabyciu nowych mebli wysya onie ich fotografi. Tim z kolei decyduje si na format JPEG lub RAW w zalenoci od potencjau wizualnego, jaki dostrzega w scenie, ktr zamierza sfotografowa. Bardzo czsto tryb JPEG jest wystarczajcy do uzyskania wspaniaych rezultatw.
Nad wyborem trybu RAW warto zastanowi si wwczas, gdy mamy do czynienia z nietypowym owietleniem
sceny, a take wtedy, gdy zaley nam na zarejestrowaniu moliwie najwikszej iloci szczegw.
41
ROZDZIA 2.
Format JPEG
Format JPEG nie jest najlepszym rozwizaniem, poniewa zapisywane w nim pliki s kompresowane metod
stratn. Co wicej, kompresja jest stosowana za kadym razem, gdy zapisujemy plik. Jest wic bardzo prawdopodobne, e po pewnym czasie edytowany obraz zacznie cechowa si fataln jakoci, nawet jeli podczas zapisu wybieralimy ustawienia kompresji najmniej szkodliwe dla jego zawartoci.
Jeli jednak zamierzamy opublikowa zdjcie na stronie internetowej lub wysa je w formie zacznika do wiadomoci e-mail, to wwczas format JPEG bdzie najlepszym wyborem (patrz rozdzia 13., Cyfrowe portfolio).
Nie polecamy go natomiast do archiwizowania fotografii, ktrych edycja kosztowaa mnstwo czasu i wysiku.
Format TIFF
TIFF jest solidnym formatem zapisu plikw graficznych obsugujcym warstwy i posiadajcym wiele innych
zaawansowanych opcji. Dziki temu najlepiej nadaje si do archiwizowania zdj. Sami jestemy nawet zdania, e lepiej jest przechowywa fotografie zapisane wanie w tym formacie, a nie na przykad w formacie Photoshopa. Znacznie wicej programw obsuguje pliki TIFF ni pliki Photoshopa, a moliwoci obydwu formatw s porwnywalne.
Pliki zapisane w formacie TIFF zajmuj wicej miejsca na dysku komputera w porwnaniu z plikami JPEG, ale
jest to cena, ktr warto zapaci. Jeli sprbujemy zapisa fotografi wraz ze wszystkimi warstwami, ktre posuyy do jej korekcji (co jest bardzo polecan praktyk), to nie mamy innego wyjcia, jak tylko sign po format PSD (Photoshopa) lub TIFF. Obydwa pozwalaj na kompresowanie plikw. Format PSD automatycznie
uywa kompresji bezstratnej, natomiast pliki TIFF mona z powodzeniem skompresowa metod LZW lub ZIP,
do pewnego stopnia zmniejszajc ich rozmiar. Oczywicie wci bdzie to plik wikszy ni jego odpowiednik zapisany w formacie JPEG, ale powtrzymy to raz jeszcze warto powici na to miejsce na dysku. Tym bardziej, e pami dyskowa jest obecnie naprawd tania.
Format RAW
Fotografowanie w trybie RAW pozwala uzyska obraz o wysokiej jakoci i wydawa by si mogo, e jest to format rwnie dobry do przechowywania plikw. Ale tak nie jest. Nawet jeli opcja zapisu pliku w formacie RAW
pojawia si na licie formatw w oknie dialogowym Save As (zapisz jako) Photoshopa, to trzeba pamita, e
jest to co zupenie innego ni zapisywanie surowych obrazw na karcie pamici aparatu.
Format RAW w Photoshopie przeznaczony jest do zapisu plikw, ktre eksportujemy do programu, nieobsugujcego innych formatw. Fakty s takie, e waciwie nigdy nie zachodzi konieczno zapisu pliku w formacie RAW Photoshopa.
Opcj zapisu pliku w formacie RAW oferuje rwnie program Nikon Capture. W tym jednak wypadku sprawa przedstawia si inaczej. Edytowane obrazki zapisuje si w plikach typu NEF, przy czym operacje wykonane
w tym programie rejestrowane s jako zmiany w zestawie instrukcji przetwarzania pliku. Oryginalne dane pozostaj wic nienaruszone. Takie rozwizanie umoliwia wielokrotne edytowanie tego samego obrazka na rne sposoby, bez obaw o utrat pierwotnych danych opisujcych jego zawarto.
42
FORMATY PLIKW
Program Adobe Photoshop jest podstawowym narzdziem edycyjnym dla wielu fotografw. Sami przez bardzo
dugi okres czasu archiwizowalimy nasze pliki graficzne, zapisujc je wycznie w formacie PSD, gwnie ze
wzgldu na moliwo doczenia do pliku informacji o warstwach obrazu (a to wanie warstwy wykorzystywane s podczas edycji).
Jak jednak wspomnielimy wczeniej, format TIFF oferuje obecnie te same moliwoci co format PSD,
a przy tym jest o tyle lepszy, e nie stanowi wasnoci jakiejkolwiek firmy. Sdzimy, e zaawansowane opcje zapisu plikw TIFF wkrtce sprawi, e format PSD stanie si zbdny (chyba e firma Adobe, producent Photoshopa, wzbogaci go o jakie nowe funkcje).
43
ROZDZIA 2.
DOBRY FUNDAMENT
NA P R Z Y S Z O
W niniejszym rozdziale przedstawilimy podstawowe zagadnienia zwizane z przetwarzaniem obrazw. Jest to
wiedza, ktra powinna okaza si dla nas fundamentem dla dalszych bada wiata fotografii cyfrowej. Nastpny rozdzia dotyczy bdzie tematu bezporednio zwizanego z funkcjonowaniem aparatu cyfrowego zaznajomimy si z konstrukcj tego urzdzenia i znaczeniem jego poszczeglnych komponentw.
44