Koude oorlog

Leerlingen: Javier Winter,Iyaaz Poese,Vidya Sewberath-Misser ,Taisa Salesman

Klas 3B
Docent: Mvr.Plet
Vak : Geschiedenis

1
-Inhoudsopgave-

Inleiding...........................................................................................................................................3
1.1 Wat is De Koude Oorlog?........................................................................................................3
1.2 1947, Het begin van de Koude Oorlog.....................................................................................5
1.3: De Koude Oorlog heeft onder andere de volgende oorzaken:................................................13
1.4 : Geschiedenis en ideologie.....................................................................................................15
Conclusie.......................................................................................................................................17
Bronvermelding.............................................................................................................................21

Inleiding

In opdracht van onze geschiedenis leerkracht moesten wij een verslag maken over de koude
oorlog. de Koude Oorlog vinden we toch wel een interessant onderwerp . Het lijkt misschien
veel en saai, maar je kunt er heel veel uit leren . We hebben in het
boek ook al veel geleerd over de Koude Oorlog, maar ook heeft de juf het veel over dit
onderwerp gehad in de klas de afgelopen weken . Nu is het aan ons om het beter uitleggen door
middel van ons verslag.

2
3
1.1 Wat is De Koude Oorlog?

De term "koude oorlog" werd voor het eerst gebruikt door de schrijver George Orwell in
1945, in een essay in de Tribune(een Britse krant). Hij waarschuwde voor een nieuwe
wereldorde van totalitaire staten.
De Koude Oorlog was een periode tussen 1945 en 1990 van gewapende vrede tussen de
communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Het
kapitalistische westerse blok werd geleid door de Verenigde Staten (VS). De communisten
stonden voornamelijk onder leiding van de Sovjet-Unie (USSR), of waren verbonden met
communistisch China. Voor het Westen werd ook wel de term "eerste wereld" gebruikt, terwijl
de communistische wereld de "tweede wereld" was. Landen die noch bij het kapitalistische, noch
bij het communistische blok wilden behoren noemden zich Niet-Gebonden Landen. Zij vormden
de "derde wereld", een begrip dat ook voor ontwikkelingslanden gebruikt wordt.

Herhaaldelijk deden zich tijdens de Koude Oorlog momenten voor waarbij de vrees dat
plaatselijke conflicten en confrontaties konden escaleren tot een Derde Wereldoorlog, zoals de
Koreaanse Oorlog die uitbrak in 1950, de Hongaarse Opstand in1956 en de Cubacrisis in 1962

4
 Vlag van de Sovjet Unie

Het logo van de Sovjet Unie

1.2 1947, Het begin van de Koude Oorlog.

Kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog begon de Koude Oorlog. De ideologische
tegenpolen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie waren overgebleven als de enige twee
grootmachten, en de vijandschap tussen beide landen zou de internationale politiek van de
komende periode gaan bepalen. Het is lastig om een precies beginpunt van de Koude Oorlog aan
te wijzen. Al tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de Amerikanen en de Russen formeel
elkaars bondgenoten waren, was er aan beide kanten sprake van diepgeworteld wantrouwen
tegenover de ander. Het was een kwestie van ‘de vijand van mijn vijand is mijn vriend’, niet van
vrijwillige toenadering. Een optie is dus om de Koude Oorlog meteen te laten beginnen op het
moment dat de Tweede Wereldoorlog afliep, en de twee wereldmachten elkaar niet meer nodig
hadden om een gezamenlijke vijand te bestrijden. Maar andere mogelijke begindata zijn even
valide: 1947, toen de Amerikaanse regering de Truman-doctrine aannam.

5
Terwijl de Sovjet-Unie werd geleid door Jozef Stalin, kwam in de Verenigde Staten Harry
Truman aan de macht als opvolger van Roosevelt. Nadat zowel Duitsland als Berlijn op de
conferentie in Potsdam waren verdeeld in vier bezettingszones (een Russische, Amerikaanse,
Engelse en Franse), installeerde Stalin in Oost-Europa allerlei communistische regeringen. Hij
sprak daarnaast ook uit dat hij een langdurige vrede tussen het communisme en het kapitalisme
onmogelijk vond. Het werd hierdoor duidelijk dat er vrij snel na de Tweede Wereldoorlog een
zogenaamd IJzeren Gordijn was ontstaan, dat Europa in twee blokken verdeeld.

6
Niet alleen het communistische Oosten was namelijk bezig met blokvorming, ook het
kapitalistische Westen bouwde een ideologisch blok in West-Europa. Dit was onderdeel van de
Trumandoctrine, wat inhield dat de Verenigde Staten militaire steun bood aan Europese landen
die bedreigd werden door het communisme.
Amerika wilde zo alles op alles zetten om het communisme in te dammen, wat de
containmentpolitiek werd genoemd. Hierbij hoorde ook het Marshallplan, waarmee de VS de
armoede in Europa ging bestrijden door het geven van financiële hulp. Zo wilden ze ervoor
zorgen dat het communisme in arme landen niet aan invloed won.
Op deze manier ontstonden er twee invloedssferen in Europa: één onder leiding van de SU en
één onder invloed van de VS. Deze twee ideologische blokken wantrouwden elkaar en schrokken
elkaar af door middel van propaganda in de media. Daarnaast vond afschrikking plaats in de
vorm van een wapenwedloop waarin de twee landen steeds meer verstrikt raakten.

De eerste kritieke momenten van de Koude Oorlog vonden al snel plaats. Zo blokkeerde Stalin in
1948 alle toegangswegen naar West-Berlijn, nadat Amerika in Berlijn de Duitse Mark had
ingevoerd. Bijna een jaar lang moest Berlijn hierdoor bevoorraad worden middels een
zogenaamde luchtbrug. Als gevolg van de Blokkade van Berlijn werd in 1949 de NAVO
opgericht, een militair pact tussen West-Europese landen en Amerika. Er werd afgesproken dat
alle lidstaten te hulp zouden schieten als een lidstaat zou worden aangevallen door het Oostblok.
Ook kwam er in 1949 een eind aan de vier bezettingszones in Duitsland, toen Amerika, Engeland
en Frankrijk samen van het westen van Duitsland de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) maakten.
De SU besloot hierna in het oosten van Duitsland de Duitse Democratische Republiek (DDR) te
stichten.

Vanaf 1949 breidde de Koude Oorlog zich uit naar Azië, toen in China de communistische
volksrepubliek werd gesticht door Mao Zedong. In 1950 begon in Azië ook de driejarige
Koreaanse Oorlog. Korea was namelijk verdeeld in een communistisch Noord-Korea en het door
Amerika gesteunde Zuid-Korea. In 1950 viel het noordelijke deel het zuiden aan en begon er een
burgeroorlog, waar de SU en de VS zich actief mee bemoeiden. De Koreaanse Oorlog was de
enige 'hete oorlog' in de Koude Oorlog. Uiteindelijk werd er in 1953 een wapenstilstand
ondertekend, maar er waren geen winnaars. De twee Koreaanse landen zijn namelijk nog steeds
in oorlog met elkaar.
Tijdens de Koreaanse Oorlog vond in Amerika het zogenoemde McCarthyisme plaats,
aangevoerd door Joseph McCarthy. Hij begon een jacht op vermeende communisten in de
Amerikaanse politiek, waarbij enkelen zelfs werden geëxecuteerd. Uiteindelijk bleek dat
McCarthy maar willekeurig mensen had aangewezen. Deze golf van de zogenaamde Red Scare
(Rode Angst) laat wel de sfeer van wantrouwen zien die kenmerkend was voor de hele Koude
Oorlog.

7
Verloop 1955-1963
Nadat Stalin in 1953 overleed, kwam in de SU Nikita Chroesjtsjov aan de macht. Chroesjtsjov
bekritiseerde de misdaden van Stalin en zette het beleid van vreedzame co-existentie in. Dit hield
in dat hij ernaar streefde om vreedzaam met het kapitalistische Westen te leven. Ook in Amerika
was er in 1953 een machtswisseling, waarbij Truman werd opgevolgd door Dwight Eisenhower.

Ondanks de gematigde opstelling van Chroesjtsjov, kenmerkte deze periode zich door momenten
van spanning en enkele grote crises, die net niet zijn uitgelopen tot een (nucleaire) oorlog. Ten
eerste werd in 1955 de tegenhanger van de NAVO opgericht, namelijk het Warschaupact van het
Oostblok. In datzelfde jaar brak de Vietnamoorlog uit, die ruim 20 jaar zou voortduren.

8
Maar ook in Europa braken conflicten uit, zoals de Hongaarse Opstand in 1956. In dat land
ontstond een massale volksopstand tegen het strenge communistische bewind van de SU. De
opstand werd door het Warschaupact hardhandig neergeslagen en Hongarije kwam weer onder
de invloedssfeer van de SU. De VS greep bij deze opstand niet in, om een oorlog te voorkomen.

Ook in Berlijn vond een tweede crisis plaats in 1961. Om de leegloop van de DDR te stoppen,
besloot de SU de Berlijnse Muur te bouwen. Deze muur, onderdeel van het IJzeren Gordijn,
zorgde ervoor dat het oosten en het westen van Berlijn tot aan het einde van de Koude Oorlog
van elkaar waren afgesloten. President Eisenhower werd in 1961 opgevolgd door John F.
Kennedy.

Intussen bereikte de wapenwedloop in deze periode ook hoogtepunten. Beide landen hadden
inmiddels atoombommen in bezit. Om de VS af te schrikken liet de SU in 1961 de grootste bom
tot dan toe ontploffen bij Nova Zembla. De VS had daarentegen kernwapens in Europa neergezet
die gericht waren op de SU en daar voor grote schade kunnen zorgen als ze werden afgevuurd.
De spanning voor een nucleaire oorlog liep al helemaal hoog op in 1962, tijdens de Cubacrisis.
Deze crisis had beide partijen wel in zekere mate angstig gemaakt. Als gevolg hiervan besloten
ze voor het eerst met elkaar in overleg te gaan om wapens afspraken te maken. Dit zorgde voor
een volgende periode van relatieve ontspanning.

9
Verloop 1963-1981
In 1963 werd president Kennedy vermoord en opgevolgd door Lyndon Johnson, die later in 1969
werd opgevolgd door Richard Nixon. In de SU kwam Leonid Brezjnev aan de macht. Deze
machthebbers gaan met elkaar een periode in die ook wel de détente (ontspanning) wordt
genoemd. De betrekkingen tussen de SU en de VS verbeteren, maar dit betekende niet dat de
twee staten hun invloedssferen wilden opgeven. Zo werd de Brezjnev-doctrine ingevoerd, wat
inhield dat de SU in elk communistisch land dat haar eigen koers wilde gaan volgen, zou
ingrijpen. Deze doctrine was de tegenhanger van de Truman-doctrine en werd in de praktijk
gebracht in 1968, tijdens de Praagse Lente in Tsjecho-Slowakije. Daar wilde de president
Alexander Dubcek in het communistische land een gematigder koers gaan volgen. Het gevolg
was dat de SU het land binnentrok, de Praagse Lente de kop indrukte en de president verving.

Hierna kwam er een periode van rust in de Koude Oorlog, waarbij er eindelijk ook wapen
afspraken werden gemaakt, de zogenaamde SALT-afspraken. De machthebbers moesten ook
wel, aangezien er grote kernwapen protesten in Amerika en Europa werden gehouden. De
bevolking liet merken er ook helemaal klaar mee te zijn. Daarnaast was de wapenwedloop voor
de SU economisch niet meer haalbaar. Vooral na 1980, toen de VS het SDI-project lanceerde
(een project voor een ruimteschild om de VS heen), realiseerde de SU zich dat het Amerika nooit
zou kunnen bijhouden.

Verloop 1981-1991
In 1985 kwam in de Sovjet-Unie Michael Gorbatsjov aan de macht, terwijl Ronald Reagan in
1981 president van de Verenigde Staten werd. De SU was er inmiddels economisch slecht aan
toe. Gorbatsjov wilde hier iets aan veranderen en introduceerde een beleid van glasnost en
perestrojka (glasnost betekent openheid en perestrojka betekent economische en politieke
hervormingen). Daarnaast maakte hij een einde aan de wapenwedloop en sloot hij verdragen met
president Reagan om de kernwapenwedloop te beëindigen. Ook liet hij de Brezjnev-doctrine los,
wat inhield dat de SU niet meer zou gaan ingrijpen in landen die de communistische koers
wilden loslaten. Als gevolg hiervan viel Oost-Europa uit elkaar. In 1989 viel de Berlijnse Muur
en werd Duitsland verenigd. In allerlei andere Europese landen verdwenen de communistische
regimes. In 1991 hield de SU officieel op te bestaan en was de Koude Oorlog ten einde. De
Verenigde Staten werd hierdoor de enige echte wereldmacht.

10
11
1.3: De Koude Oorlog heeft onder andere de volgende oorzaken:

Oprichting van de SU. In 1917 werd Rusland na de Russische Revolutie een communistisch
land. Onder leiding van Vladimir Lenin vestigden de communisten zich ook buiten Rusland,
door het oprichten van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken. Dit leidde tot internationale
spanning, omdat de communisten streefden naar een wereldwijde revolutie van de
arbeidersklasse (ook wel het proletariaat genoemd).
De ideologische tegenstellingen tussen het kapitalisme en het communisme. Het
communisme kenmerkte zich door een planeconomie, een dictatoriaal bestuur met een totalitair
regime en een klasseloze samenleving. Dit was in tegenstelling tot het kapitalisme, dat zich
kenmerkte door een democratisch bestuur, vrije marktwerking, individuele vrijheid en een
gelaagde samenleving.
Beide staten waren bang voor een uitbreiding van de ideologie van de tegenstander. Zo was
Amerika bang voor een uitbreiding van de communistische invloedssfeer en wilde de SU niet dat
het kapitalisme het communisme zou verdringen. Beide landen wilden hun eigen ideologie zo
ver mogelijk verspreiden.

Spanningen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wilden

de Amerikanen hun kennis over de atoombom niet delen met de Russen en werkten ze in het
geheim aan de bommen waar ze uiteindelijk Japan mee zouden bombarderen. Tijdens de strijd
tegen Duitsland was Rusland tegelijkertijd al bezig om het communisme in het door haar
bevrijde Oost-Europa uit te breiden. Ook na de Tweede Wereldoorlog, toen er moest worden
besloten wat er met Duitsland zou gebeuren, ontstond er onenigheid. Zo werden de
tegenstellingen tussen Oost en West duidelijk op de Conferentie van Potsdam. Er ontstond een
eerste kloof, omdat de landen

12
1.4 : Geschiedenis en ideologie

De VS en de Sovjet-Unie vertrouwden elkaar niet. Men was in Groot-Brittannië en de VS niet

vergeten dat de Sovjets in 1916 in een bloedige revolutie en burgeroorlog (waarin ze beiden nog
tegen de Sovjets hadden gevochten) de macht hadden gegrepen, en vervolgens vrede sloten met
Duitsland, waardoor dat land zich in de laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog alleen op het
Westen kon concentreren. In 1939 had Rusland Finland aangevallen en in datzelfde jaar tekende
het een non-agressiepact met nazi-Duitsland. Het jaar erop vielen Stalin en Hitler samen Polen
binnen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbeterden de relaties weinig. Stalin, die ernstig paranoïde
was, dacht dat de geallieerden hun landing in Frankrijk zo lang mogelijk uitstelden, om de
Duitsers zo lang mogelijk de gelegenheid te geven de Russen te verslaan. En aan de andere kant
zagen Roosevelt en Churchill met lede ogen aan hoe het Rode Leger een steeds groter deel van
Oost-Europa veroverde, en dat niet van plan leek af te staan.

13
Het wantrouwen ging zo ver dat het enkele Amerikaanse legerleiders in 1945 een goed idee leek
om - nu ze toch met hun legers in Europa waren - meteen maar de strijd met de Russen aan te
binden. Ze wilden naar Moskou oprukken om af te rekenen met de communistische dreiging.

Belangrijk waren ook de ideologische verschillen tussen beide grootmachten. Het probleem zat
hem niet zozeer in de economische verschillen (kapitalistisch versus communistisch) maar
vooral in de politieke. Amerika was ’s wereld meest vooraanstaande democratie, de Sovjet-Unie
een dictatoriale autocratie met massale zuiveringen en deportaties. De Russen hadden daarom
geen begrip voor het in hun ogen vaak softe optreden van de Amerikanen en Britten, die op hun
beurt het totalitaire systeem van Stalin verafschuwden.

14
Conclusie

In 1960 kozen de Amerikanen een nieuwe president, John F. Kennedy. Kennedy wilde in de
Koude Oorlog met zijn tegenspeler de vreedzame coëxistentie weer rechttrekken. Algauw kwam
de eerste vuurproef.

Op een gegeven moment werd er tijdens de Koude Oorlog een muur gebouwd dwars door
Berlijn. Dit was het idee van Chroetsjov omdat hij niet wilde dat de meeste Oost-Berlijners naar
het westen zouden vluchten. En wie het wel zou proberen, werd zonder pardon neergeschoten
door de zware beveiliging door de Berlijnse muur.
In de tijd van Kennedy ontstond er misschien wel het hoogtepunt in de Koude Oorlog. Het was
namelijk zo dat in Cuba de Amerikaanse dictator Batista door Fidel Castro werd afgezet. Castro
begon zich steeds meer te richten op het communisme. Castro vroeg een tijdje daarna
bondgenoot met de Sovjetunie die natuurlijk ja zei. Ze konden wel een goede bondgenoot
gebruiken naast het land van de vijand. Chroetsjov zei tegen de president van Amerika dat hij
een kernoorlog riskeerde. Dit kwam doordat Kennedy erachter kwam dat mensen op Cuba bezig
waren een raketbases te bouwen.
De reactie van Kennedy was dat geen enkel schip van de Sovjetunie meer mocht doorvaren naar
Cuba. Nieuwe spionnen beelden toonden aan dat Cuba nu klaar was om in 3 dagen aan te kunnen
vallen waardoor Amerika voorbereidingen trof voor een aanval. De Cubacrisis stopte pas weer
toen Amerika en de Sovjet Unie weer hun raketten terug haalden uit Cuba en Turkije wat voor
Amerika gunstig lag om de Sovjet Unie aan te vallen.

15
In 1963 kwamen de Verenigde Staten en de Sovjet Unie bijeen om geen kernproeven boven de
grond uit te voeren. Vijf jaar later sloten beiden landen het non-proliferatieverdrag. De twee
supermachten streefden nu naar een evenwicht.
China erkende het leiderschap van Moskou op de communistische wereld niet meer

Nixon en zijn minister benutte zijn kans hierdoor. Hij bracht in 1972 een bezoek aan de vijand
communistisch China. Hiermee zette hij de Sovjet Unie onder druk. In de jaren zeventig zag je
dat de kantjes van het Oost-West conflict sleten. Er groeiden weer contacten aan weerszijden van
het IJzeren Gordijn.
Vanaf 1985 veranderde de Sovjetunie. De leider Gorbatsjov begon zich steeds meer te richten op
glasnost en perestrojka. Letterlijk betekent dit openheid en hervorming. Door deze nieuwe koers
kwamen Oost en West nader tot elkaar.
Enige jaren later werden zelfs wapens vernietigd wat was afgesproken bij een verdrag tussen
Amerika en de sovjetunie.

16
Gorbatsjov besloot ook nog eens dat het Rode Leger moest terugtrekken uit Oost-Europa en
Afghanistan.

Gorbatsjov wilde onlangs dit het communisme nog redden maar tevergeefs. Hij werd onder de
voet gelopen door de bevolking van Polen, Hongarije, Bulgarije en Tsjecho-Slowakije die zich
losmaakten van het communisme.
Bij Oostenrijk begonnen mensen het IJzeren Gordijn af te breken en op 9 november 1989 viel de
Berlijnse muur. Met kerstmis in 1989 viel het laatste stukje Oostblok: de Roemeense
dictator.Uiteindelijk versplinterde de Sovjet Unie uiteen doordat de vrijheid veel nationale
bewegingen de vrijheid bood om zich tegen het communisme te keren. Rusland was vanaf toen
niet meer de supermacht die ze eerst wel was.
Uiteindelijk leek de dreiging van een wereldwijde nucleaire oorlog een stuk minder realistisch,
en de wereld veel veiliger. In werkelijkheid, leidde het einde van de koude oorlog en de
opsplitsing van de Sovjet Unie nauwelijks tot meer veiligheid in de wereld. Het einde van de
koude oorlog leek een opluchting, maar het lost de gevaren van nucleaire wapens niet op.

17
Bronvermelding

Wij hebben gebruikt gemaakt van:

-geschiedenisboek
-google
-wikipedia
-scholieren.net
-examenoverzicht

18
19