KOUDE OORLOG OVERZICHT

Instructies: Lees de tekst en vul het schema in.

Overzicht: Wat was de Koude Oorlog?

Na de Tweede Wereldoorlog geallieerden te zijn geweest, bekeken de VS en de USSR elkaar
al snel met toenemende wantrouwen. Hun politieke meningsverschillen creëerden een klimaat
van ijzige spanningen die de twee landen in een tijdperk van bittere rivaliteit dompelden dat
bekend staat als de Koude Oorlog. De rivaliteit tussen de twee grootmachten leidde tot vele
indirecte oorlogen. Er was nooit een directe militaire betrokkenheid tussen de VS en de
Sovjet-Unie, maar er was een halve eeuw van militaire opbouw en politieke strijd om steun
over de hele wereld te winnen. De spanningen duurden tot het uiteenvallen van de USSR
begin jaren 1990.

Oorzaken van de Koude Oorlog

1. De Sovjet-Unie was een communistisch land, geregeerd door een dictator, waar
mensen weinig rechten hadden.
à De VS was een kapitalistische democratie die vrijheid hoog in het vaandel had staan.
2. Stalin wilde enorme herstelbetalingen van Duitsland en een 'buffer' van bevriende
staten om de USSR te beschermen tegen nieuwe invallen.
à Groot-Brittannië en de VS wilden de democratie beschermen en Duitsland helpen te
herstellen. Groot-Brittannië en de VS waren bang dat grote delen van Oost-Europa
onder Sovjetcontrole zouden vallen.
3. De Sovjet-Unie kon niet vergeten dat Groot-Brittannië en de VS in 1918 hadden
geprobeerd om de Russische Revolutie te vernietigen. Stalin vond ook dat ze hem niet
genoeg hadden geholpen in de Tweede Wereldoorlog.
à Groot-Brittannië en de VS konden niet vergeten dat Stalin in 1939 het Molotov-
Ribbentroppact met Duitsland had ondertekend.
4. Geen van beide partijen vertrouwde elkaar. Elke actie die ze ondernamen zorgde
ervoor dat ze elkaar meer gingen haten.

Een strijd om ideologieën: een systeem of een reeks overtuigingen

Kenmerken van de Sovjet-Unie
à Communisme: economisch systeem waarin alle productiemiddelen eigendom zijn van volk.
a) Land, fabrieken, spoorwegen en bedrijven privébezit bestaat niet.
b) Alle goederen en diensten moeten gelijk worden verdeeld.
c) In theorie zijn er geen sociale klassen, maar ze bestonden nog steeds in de USSR.
à Totalitarisme: onder Stalin nam de Sovjet-Unie de controle over alle aspecten van zowel
het openbare als het privéleven.
à Motieven:
1. Het communisme in andere landen aanmoedigen als onderdeel van een wereldwijde
arbeidersrevolutie.
2. Oost-Europa beheersen om de Sovjetgrenzen te beschermen en de Amerikaanse
invloed te beperken.
3. Duitsland verdeeld houden om te voorkomen dat ze opnieuw oorlog voeren.

Kenmerken van de Verenigde Staten

à Democratie: Amerika is een democratie met een kapitalistisch economisch systeem, vrije
verkiezingen en concurrerende politieke partijen.
à Kapitalisme: economisch systeem waarin geld wordt geïnvesteerd met als doel winst te
maken.
à Motieven:
1. Democratie in andere landen aanmoedigen om de opkomst van een communistische
regering te helpen voorkomen.
2. Europese regeringen opnieuw opbouwen om stabiliteit te bevorderen en nieuwe
markten voor Amerikaanse goederen te creëren.
3. Duitsland herenigen om het te stabiliseren en de veiligheid van Europa te vergroten.
Hoe reageerden de Verenigde Staten op het communisme?
i. Truman begon een beleid van inperking - het verhinderen van de Sovjets om het
communisme te verspreiden. Onder de Truman-doctrine hielpen de Verenigde Staten
landen die werden bedreigd door het communisme.
ii. De Verenigde Staten keurden in 1947 ook het Marshallplan goed. Dit plan gaf voedsel
en andere hulp aan Europese landen om hen te helpen herstellen van de Tweede
Wereldoorlog.
iii. In 1948 raakten de Sovjets en Amerikanen in discussie over Duitsland. Frankrijk,
Groot-Brittannië en de Verenigde Staten waren het eens om hun troepen uit Duitsland
terug te trekken. Ze lieten de drie zones die ze bezetten verenigen in een nieuw land,
West-Duitsland. Maar de Sovjets weigerden hun zone te verlaten. Om hun superioriteit
te tonen, sloot de Sovjet-Unie alle snelweg- en treinverkeer af naar Berlijn, dat diep in
de Sovjetzone lag. (! Net als het land Duitsland was de stad Berlijn ook verdeeld onder
de WOII-bondgenoten in vier verschillende zones !) De Verenigde Staten en Groot-
Brittannië reageerden met de Berlijnse luchtbrug. Zo vlogen er 11 maanden lang
voedsel en voorraden naar de stad. Ten slotte hieven de Sovjets de blokkade op.

Spanningen tussen grootmachten nemen toe

De strijd tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie heette de Koude Oorlog. Veel landen
steunden de ene grootmacht of de andere. De Verenigde Staten, Canada en verschillende
landen in West-Europa vormden de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO). De NAVO
is een militair bondgenootschap. Elke natie belooft elk ander lid te verdedigen als ze worden
aangevallen. Om de NAVO tegen te gaan, sloten de Sovjets en de landen van Oost-Europa
een soortgelijke overeenkomst. Het werd het Warschaupact genoemd.
- In 1949 kondigde de Sovjet-Unie aan dat het een atoombom had ontwikkeld. Drie jaar
later hadden beide grootmachten een nog dodelijker wapen: de waterstofbom. Al snel
waren beide naties verwikkeld in een wapenwedloop. Ze produceerden steeds meer
kernwapens en ontwikkelden nieuwe manieren om ze te leveren. Beide partijen waren
bereid om naar de rand van de oorlog te gaan.
- In 1957 lanceerde de Sovjet-Unie de Spoetnik, 's werelds eerste door mensen
gemaakte satelliet. Veel mensen waren geschokt. Amerikanen waren van mening dat
de Sovjets ver vooruit waren op het gebied van wetenschap en technologie. Dit
inspireerde de Verenigde Staten om de National Aeronautics and Space Administration
(NASA) op te richten. Om toekomstig succes voor de Verenigde Staten te verzekeren,
begon het land enorme hoeveelheden geld uit te geven om het wetenschappelijk
onderwijs te verbeteren.

Woorden Personen/organisaties/gebeurtenissen
Wantrouwen Stalin
Communisme Truman
Kapitalisme Marshallplan (1947)
Ideologie (ideologieën) Luchtbrug Berlijn (1948) of Blokkade Berlijn (1948)
Invloed NAVO
Democratie Warschaupact
Motief (motieven) Verenigde Staten
Verhinderen/inperken Sovjet-Unie
Grootmacht(en) Molotov-Ribbentroppact (1939)
Totalitarisme Truman-doctrine
Leg uit waar de Koude Oorlog over ging: Oorzaken KOUDE OORLOG

Warschaupact Betekenis:
IJZEREN GORDIJN
Betekenis:
NAVO
Betekenis:

VS

VERENIGDE STATEN
Kapitalisme kenmerken:
SOVJET-UNIE
Communisme kenmerken:

Sovjet motieven: Amerika motieven: